ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม  
อรรถกถาเล่มที่ ๙ ภาษาบาลีอักษรไทย ม.อ. (ปปญฺจ.๓)

หน้าที่ ๒๐๓.

๔. ราชวคฺค ๑. ฆฏิการสุตฺตวณฺณนา [๒๘๒] เอวมฺเม สุตนฺติ ฆฏิการสุตฺตํ. ตตฺถ สิตํ ปาตฺวากาสีติ มหามคฺเคน คจฺฉนฺโต อญฺญตรํ ภูมิปฺปเทสํ โอโลเกตฺวา "อตฺถิ นุ โข มยา จริยํ จรมาเนน อิมสฺมึ ฐาเน นิวุตฺถปุพฺพนฺ"ติ อาวชฺเชนฺโต อทฺทส "กสฺสปพุทฺธกาเล อิมสฺมึ ฐาเน เวคฬิงฺคํ ๑- นาม นิคโม ๒- อโหสิ, อหํ ตทา โชติปาโล นาม มาณโว อโหสึ, มยฺหํ สหาโย ฆฏิกาโร นาม กุมฺภกาโร อโหสิ, เตน สทฺธึ มยา อิธ เอกํ สุการณํ กตํ, ตํ ภิกฺขุสํฆสฺส อปากฏํ ปฏิจฺฉนฺนํ, หนฺท นํ ภิกฺขุสํฆสฺส ปากฏํ กโรมี"ติ มคฺคา โอกฺกมฺม อญฺญตรสฺมึ ปเทเส ฐิตโกว สิตปาตุกมฺมํ อกาสิ, อคฺคทนฺเต ๓- ทสฺเสตฺวา มนฺทหสิตํ หสิ. ยถา หิ โลกิยมนุสฺสา อุทรํ ๔- ปหรนฺตา "กุหํ กุหนฺ"ติ ๕- หสนฺติ, น เอวํ พุทฺธา, พุทฺธานํ ปน หสิตํ หฏฺฐปฺปหฏฺฐาการมตฺตเมว โหติ. หสิตญฺจ นาเมตํ เตรสหิ โสมนสฺสสหคตจิตฺเตหิ โหติ. ตตฺถ โลกิยมหาชโน อกุสลโต จตูหิ, กามาวจรกุสลโต จตูหีติ อฏฺฐหิ จิตฺเตหิ หสติ, เสกฺขา อกุสลโต ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺตานิ เทฺว อปเนตฺวา ฉหิ จิตฺเตหิ หสนฺติ, ขีณาสวา จตูหิ สเหตุกกิริยาจิตฺเตหิ เอเกน อเหตุกกิริยาจิตฺเตนาติ ปญฺจหิ จิตฺเตหิ หสนฺติ. เตสุปิ พลวารมฺมเณ อาปาถาคเต ทฺวีหิ ญาณสมฺปยุตฺตจิตฺเตหิ หสนฺติ, ทุพฺพลารมฺมเณ ทุเหตุกจิตฺตทฺวเยน จ อเหตุกจิตฺเตน จาติ ตีหิ จิตฺเตหิ หสนฺติ. อิมสฺมึ ปน ฐาเน กิริยาเหตุกมโนวิญฺญาณธาตุโสมนสฺสสหคตจิตฺตํ ภควโต หฏฺฐปฺปหฏฺฐาการมตฺตํ หสิตํ อุปฺปาเทติ. ๖- ตํ ปเนตํ หสิตํ เอวํ อปฺปมตฺตกํปิ เถรสฺส ปากฏํ อโหสิ. กถํ? ตถารูเป หิ กาเล ตถาคตสฺส จตูหิ ทาฐาหิ จตุทีปกมหาเมฆมุขโต สเตริตวิชฺชุลตา @เชิงอรรถ: สี. เวหลิงฺคํ ฉ.ม. คามนิคโม ฉ.ม. อคฺคคฺคทนฺเต @ สี. อุทเร, ฉ.ม. อุรํ สี. กหํ กหนฺติ ฉ.ม. อุปฺปาเทสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๔.

วิย วิโรจมานา มหาตาลกฺขนฺธปฺปมาณา รสฺมิวฏฺฏิโย อุฏฺฐหิตฺวา ติกฺขตฺตุํ สิรวรํ ๑- ปทกฺขิณํ กตฺวา ทาฐคฺเคสุเยว อนฺตรธายนฺติ. เตน สญฺญาเณน อายสฺมา อานนฺโท ภควโต ปจฺฉโต คจฺฉมาโนปิ หสิตปาตุภาวํ ชานาติ. ภควนฺตํ เอตทโวจาติ "เอตฺถ กิร กสฺสโป ภควา ภิกฺขุสํฆํ โอวทิ, จตุสจฺจปฺปกาสนํ อกาสิ, ภควโตปิ เอตฺถ นิสีทิตุํ รุจึ อุปฺปาเทสฺสามิ, เอวมยํ ภูมิภาโค ทฺวีหิ พุทฺเธหิ ปริภุตฺโต ภวิสฺสติ, มหาชโน คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา เจติยฏฺฐานํ กตฺวา ปริจรนฺโต สคฺคมคฺคปรายโน ภวิสฺสตี"ติ จินฺเตตฺวา เอตํ "เตนหิ ภนฺเต"ติอาทิวจนํ อโวจ. [๒๘๓] มุณฺฑเกน สมณเกนาติ มุณฺฑํ มุณฺโฑติ, สมณํ วา สมโณติ วตฺตุํ วฏฺฏติ, อยํ ปน อปริปกฺกญาณตฺตา พฺราหฺมณกุเล อุคฺคหิตโวหารวเสเนว หีเฬนฺโต เอวมาห. โสตฺติสินานนฺติ ๒- สินานตฺถาย กตโสตฺตึ. โสตฺติ นาม กุรุวินฺทปาสาณจุณฺณานิ ลาขาย พนฺธิตฺวา กตคุลิกกลาปโก วุจฺจติ, ยํ สนฺธาย "เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู กุรุวินฺทกสุตฺติยา นหายนฺตี"ติ ๓- วุตฺตํ. ตํ อุโภสุ อนฺเตสุ คเหตฺวา สรีรํ ฆํสนฺติ. เอวํ สมฺมาติ ยถา เอตรหิปิ มนุสฺสา "เจติยวนฺทนาย คจฺฉาม, ธมฺมสฺสวนาย คจฺฉามา"ติ วุตฺตา อุสฺสาหํ น กโรนฺติ, "นฏสมชฺชาทิทสฺสนตฺถาย คจฺฉามา"ติ วุตฺตา ปน เอกวจเนเนว สมฺปฏิจฺฉนฺติ, ตเถว สินฺหายิตุนฺติ วุตฺเต เอกวจเนน สมฺปฏิจฺฉนฺโต เอวมาห. [๒๘๔] โชติปาลํ มาณวํ อามนฺเตสีติ เอกปสฺเส อริยปริหาเรน ปฐมตรํ นหายิตฺวา ปจฺจุตฺตริตฺวา ฐิโต ตสฺส มหนฺเตน อิสฺสริยปริหาเรน นหายนฺตสฺส นหานปริโยสานํ อาคเมตฺวา ตํ นิวตฺถนิวาสนํ เกเส นิโรทเก ๔- กุรุมานํ อามนฺเตสิ. อยนฺติ อาสนฺนตฺตา ทสฺเสนฺโต อาห. โอวฏฺฏิกํ วินิเวเฐตฺวาติ ๕- นาคพโล โพธิสตฺโต "อเปหิ สมฺมา"ติ อีสกํ ปริวตฺตมาโนว เตน คหิตคหณํ วิสฺสชฺชาเปตฺวาติ อตฺโถ. เกเสสุ ปรามสิตฺวา เอตทโวจาติ โส กิร จินฺเตสิ "อยํ โชติปาโล ปญฺญวา, สกึ ทสฺสนํ ลภมาโน ตถาคตสฺส ทสฺสเนปิ ปสีทิสฺสติ, @เชิงอรรถ: ฉ.ม. สีสวรํ ฉ.ม. โสตฺติสินานินฺติ วิ. จู. ๖/๒๔๓/๓ @ ฉ.ม. โวทเก ฉ.ม. วินิวฏฺเฏตฺวาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๕.

ธมฺมกถายปิ ปสีทิสฺสติ, ปสนฺโน จ ปสนฺนาการํ กาตุํ สกฺกิสฺสติ, มิตฺตา นาม เอตทตฺถํ โหนฺติ, ยงฺกิญฺจิ กตฺวา มม สหายํ คเหตฺวา ทสพลสฺส สนฺติกํ คมิสฺสามี"ติ. ตสฺมา นํ เกเสสุ ปรามสิตฺวา เอตทโวจ. อิตรชจฺโจติ อญฺญชาติโก, มยา สทฺธึ อสมานชาติโก, ลามกชาติโกติ อตฺโถ. น วติทนฺติ อิทํ อมฺหากํ คมนํ เนว ๑- โอรกํ ภวิสฺสติ น ขุทฺทกํ, มหนฺตํ ภวิสฺสติ. อยญฺหิ น อตฺตโน ถาเมน คณฺหิ, สตฺถุ ถาเมน คณฺหีติ คหณสฺมึเยว นิฏฺฐํ อคมาสิ. ยาเวตโทหิปีติ ๒- เอตฺถ โทการหิการปิการา นิปาตา, ยาวตปรมนฺติ ๓- อตฺโถ. อิทํ วุตฺตํ โหติ "วาจาย อาลปนํ โอวฏฺฏิกาย คหณญฺจ อติกฺกมิตฺวา ยาว เกสคฺคหณํปิ ตตฺถ คหณตฺถํ ปโยโค กตฺตพฺโพ"ติ. [๒๘๕] ธมฺมิยา กถายาติ อิธ สติปฏิลาภตฺถาย ปุพฺเพนิวาสปฏิสํยุตฺตา ธมฺมีกถา เวทิตพฺพา. ตสฺส หิ ภควา "โชติปาโล ตฺวํ น ลามกฏฺฐานํ โอติณฺณสตฺโต มหาโพธิปลฺลงฺเก ปน สพฺพญฺญุตญาณํ ปตฺเถตฺวา โอติณฺโณสิ, น ตาทิสสฺส นาม ปมาทวิหาโร ยุตฺโต"ติอาทินา นเยน สติปฏิลาภาย ธมฺมกถํ ๔- กเถสิ. ปรสมุทฺทวาสีเถรา ปน วทนฺติ:- "โชติปาล ยถา อหํ ทสปารมิโย ปูเรตฺวา สพฺพญฺญุตญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา วีสติสหสฺสภิกฺขุปริวาโร โลเก วิจรามิ, เอวเมว ตฺวํปิ ทสปารมิโย ปูเรตฺวา สพฺพญฺญุตญาณํ ปฏิวิชฺฌิตฺวา สมณคณปริวาโร โลเก วิจริสฺสสิ. เอวรูเปน นาม ตยา ปมาทํ อาปชฺชิตุํ น ยุตฺตนฺ"ติ ยถาสฺส ปพฺพชฺชาย จิตฺตํ นมติ, เอวํ กาเมสุ อาทีนวํ เนกฺขมฺเม จ อานิสํสํ กเถสีติ. [๒๘๖] อลตฺถ โข อานนฺท ฯเปฯ ปพฺพชฺชํ อลตฺถ อุปสมฺปทนฺติ ปพฺพชิตฺวา กึ อกาสิ? ยํ โพธิสตฺเตหิ กตฺตพฺพํ. โพธิสตฺตา หิ พุทฺธานํ สมฺมุเข ปพฺพชนฺติ. ปพฺพชิตฺวา จ ปน อิตฺตรสตฺตา วิย ปติตสิงฺคา น โหนฺติ, จตุปาริสุทฺธิสีเล ปน สุปติฏฺฐาย เตปิฏกํ พุทฺธวจนํ อุคฺคณฺหิตฺวา เตรสธุตงฺคานิ สมาทาย อรญฺญํ ปวิสิตฺวา คตปจฺจาคตวตฺตํ ปูรยมานา สมณธมฺมํ กโรนฺตา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา ยาว อนุโลมญาณํ อาหจฺจ ติฏฺฐนฺติ, มคฺคผลตฺถํ วายามํ น กโรนฺติ. โชติปาโลปิ ตเถว อกาสิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. น วต ฉ.ม. ยาวตาโทหิปีติ สี. ยาเวตปรมนฺติ, ฉ.ม. @ยาวตุปรมนฺติ ฉ.ม. ธมฺมํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๖.

[๒๘๗] อฑฺฒมาสูปสมฺปนฺเนติ กุลทารกญฺหิ ปพฺพาเชตฺวา อฑฺฒมาสํปิ อวสิตฺวา คเต มาตาปิตูนํ โสโก น วูปสมฺมติ, โสปิ ปตฺตจีวรคฺคหณํ น ชานาติ, ทหรภิกฺขุสามเณเรหิ สทฺธึ วิสฺสาโส น อุปฺปชฺชติ, เถเรหิ สทฺธึ สิเนโห น ปติฏฺฐาติ, คตคตฏฺฐาเน อนภิรติ อุปฺปชฺชติ. เอตฺตกํ ปน กาลํ นิวาเส สติ มาตาปิตโร ปสฺสิตุํ ลภนฺติ. เตน เตสํ โสโก ตนุภาวํ คจฺฉติ, ปตฺตจีวรคฺคหณํ ชานาติ, ทหรภิกฺขุสามเณเรหิ สทฺธึ วิสฺสาโส ชายติ, เถเรหิ สทฺธึ สิเนโห ปติฏฺฐาติ, คตคตฏฺฐาเน อภิรมติ, น อุกฺกณฺฐติ. ตสฺมา เอตฺตกํ วสิตุํ วฏฺฏตีติ อฑฺฒมาสํ วสิตฺวา ปกฺกามิ. ปณฺฑุปุฏกสฺส ๑- สาลิโนติ ปุฏเก ๒- กตฺวา สุกฺขาปิตรตฺตสาลิโน. ตสฺส กิร สาลิโน วปฺปกาลโต ปฏฺฐาย อยํ ปริหาโร:- เกทารา สุปริกมฺมกตา โหติ, ตตฺถ พีชานิ ปติฏฺฐาเปตฺวา คนฺโธทเกน สิญฺจึสุ, วปฺปกาเล วิตานํ วิย อุปริ วตฺถกิลญฺชํ พนฺธิตฺวา ปริปกฺกกาเล วีหิสีสานิ ฉินฺทิตฺวา มุฏฺฐิมตฺเต ปุฏเก กตฺวา โยตฺตพทฺเธ เวหาสํเยว สุกฺขาเปตฺวา คนฺธจุณฺณานิ อตฺถริตฺวา โกฏฺฐเกสุ ปูเรตฺวา ตติเย วสฺเส วิวรึสุ. เอวํ ติวสฺสํ ปริวุตฺถสฺส สุคนฺธรตฺตสาลิโน อปคตกาฬเก สุปริสุทฺเธ ตณฺฑุเล คเหตฺวา ขชฺชกวิกตึปิ ภตฺตํปิ ปฏิยาทิยึสุ. ตํ สนฺธาย วุตฺตํ ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ฯเปฯ กาลํ อาโรจาเปสีติ. [๒๘๘] อธิวุฏฺโฐ เมติ กึ สนฺธาย วทติ? เวภลฺลิคโต ๓- นิกฺขมนกาเล ฆฏิกาโร อตฺตโน สนฺติเก วสฺสาวาสํ วสนตฺถาย ปฏิญฺญํ อคฺคเหสิ. ตํ สนฺธาย วทติ. อหุเทว อญฺญถตฺตํ อหุ โทมนสฺสนฺติ เตมาสํ ทานํ ทาตุํ, ธมฺมํ จ โสตุํ, อิมินา จ นิยาเมน วีสติ ภิกฺขุสหสฺสานิ ปฏิชคฺคิตุํ นาลตฺถนฺติ อลาภํ อารพฺภ จิตฺตํ อญฺญถตฺตํ โทมนสฺสํ ๔- อโหสิ, น ตถาคตํ อารพฺภ. กสฺมา? โสตาปนฺนตฺตา. โส กิร ปุพฺเพ พฺราหฺมณภโต อโหสิ. อเถกสฺมึ สมเย ปจฺจนฺเต กุปิเต วูปสมนตฺถํ คจฺฉนฺโต อุรจฺฉทํ นาม ธีตรํ อาห "อมฺม อมฺหากํ เทเว มา ปมชฺชี"ติ. พฺราหฺมณา ตํ ราชธีตรํ ทิสฺวา วิสญฺญิโน อเหสุํ. เก อิเม จาติ วุตฺเต @เชิงอรรถ: สี., อิ. ปณฺฑุมุฏิกสฺส สี. มุฏเก, เอวมุปริปิ @ ฉ.ม. เวคฬิงฺคโต ฉ.ม. จิตฺตโทมนสฺสํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๗.

ตุมฺหากํ เทวาติ. ๑- เทวา นาม เอวรูปา โหนฺตีติ นุฏฺฐุภิตฺวา ปาสาทํ อภิรุหิ. สา เอกทิวสํ วีถึ โอโลเกนฺตี ฐิตา กสฺสปสฺส ภควโต อคฺคสาวกํ ทิสฺวา ปกฺโกสาเปตฺวา ปิณฺฑปาตํ ทตฺวา อนุโมทนํ สุณมานาเยว โสตาปนฺนา หุตฺวา "อญฺเญปิ ภิกฺขู อตฺถี"ติ ปุจฺฉิตฺวา "สตฺถา วีสติยา ภิกฺขุสหสฺเสหิ สทฺธึ อิสิปตเน วสตี"ติ จ สุตฺวา สตฺถารํ ๒- นิมนฺเตตฺวา ทานํ อทาสิ. ราชา ปจฺจนฺตํ วูปสเมตฺวา อาคโต. อถ นํ ปฐมตรเมว พฺราหฺมณา อาคนฺตฺวา ธีตุ อวณฺณํ วตฺวา ปริภินฺทึสุ. ราชา ปน ธีตุ ชาตกาเลเยว วรํ อทาสิ. ตสฺสา "สตฺต ทิวสานิ รชฺชํ ทาตพฺพนฺ"ติ วรํ คณฺหึสุ. อถสฺสา ราชา สตฺต ทิวสานิ รชฺชํ นิยฺยาเทสิ. สา สตฺถารํ โภชยมานา ราชานํ ปกฺโกสาเปตฺวา พหิสาณิยํ นิสีทาเปสิ. ราชา สตฺถุ อนุโมทนํ สุตฺวาว โสตาปนฺโน ชาโต. โสตาปนฺนสฺส จ นาม ตถาคตํ อารพฺภ อาฆาโต นตฺถิ. เตน วุตฺตํ "น ตถาคตํ อารพฺภา"ติ. ยํ อิจฺฉติ ตํ หรตูติ โส กิร ภาชนานิ ปจิตฺวา กยวิกฺกยํ น กโรติ, เอวํ ปน วตฺวา ทารุตฺถาย วา มตฺติกตฺถาย วา ปลาลตฺถาย วา อรญฺญํ คจฺฉติ. มหาชนา "ฆฏิกาเรน ภาชนานิ ปกฺกานี"ติ สุตฺวา ปริสุทฺธตณฺฑุลโลณทธิเตลผาณิตาทีนิ คเหตฺวา อาคจฺฉนฺติ. สเจ ภาชนํ มหคฺฆํ โหติ. มูลํ อปฺปํ, ยํ วา ตํ วา ทตฺวา คณฺหามาติ ตํ น คณฺหนฺติ. ธมฺมิโก วาณิโช มาตาปิตโร ปฏิชคฺคติ, สมฺมาสมฺพุทฺธํ อุปฏฺฐหติ, พหุ โน อกุสลํ ภวิสฺสตีติ ปุน คนฺตฺวา มูลํ อาหรนฺติ. สเจ ปน ภาชนํ อปฺปคฺฆํ โหติ, อาภตํ มูลํ พหุํ. ธมฺมิโก วาณิโช, อมฺหากํ ปุญฺญํ ภวิสฺสตีติ ยถาภตํ ฆรสามิกา วิย สาธุกํ ปฏิสาเมตฺวา คจฺฉนฺติ. เอวํคุโณ ปน กสฺมา น ปพฺพชตีติ. รญฺโญ วจนปถํ ปจฺฉินฺทนฺโต อนฺเธ ชิณฺเณ มาตาปิตโร โปเสสีติ อาห. [๒๘๙] โก นุ โขติ กุหึ นุ โข. กุมฺภิยาติ อุกฺขลิโต. ปริโยคาติ สูปภาชนโต. ปริภุญชาติ ภุญฺช. กสฺมา ปน เต เอวํ วทนฺติ? ฆฏิกาโร กิร @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ภูมิเทวาติ, เอวมุปริปิ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๘.

ภตฺตํ ปจิตฺวา สูปํ สมฺปาเทตฺวา มาตาปิตโร โภเชตฺวา สยํปิ ภุญฺชิตฺวา ภควโต วฑฺฒมานกํ ภตฺตํ สูปํ ปฏฺฐเปตฺวา อาสนํ ปญฺญาเปตฺวา อาหารํ อุปนาเมตฺวา ๑- อุทกํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา มาตาปิตูนํ สญฺญํ ทตฺวา อรญฺญํ คจฺฉติ. ตสฺมา เอวํ วทนฺติ. อภิวิสฺสฏฺโฐติ อติวิสฺสฏฺโฐ. ๒- ปีติสุขํ น วิชหีติ ๓- น นิรนฺตรํ วิชหติ, อถโข รตฺติภาเค วา ทิวสภาเค วา คาเม วา อรญฺเญ วา ยสฺมึ ยสฺมึ ขเณ "สเทวเก นาม โลเก อคฺคปุคฺคโล มยฺหํ เคหํ ปวิสิตฺวา สหตฺเถน อามิสํ คเหตฺวา ปริภุญฺชติ, ลาภา วต เม"ติ อนุสฺสรติ, ตสฺมึ ตสฺมึ ขเณ ปญฺจวณฺณา ปีติ อุปฺปชฺชติ. ตํ สนฺธาเยวํ วุตฺตํ. [๒๙๐] กโฬปิยาติ ปจฺฉิโต. กสฺมา ๔- ปน ภควา เอวมกาสีติ. ปจฺจโย ธมฺมิโก, ภิกฺขูนํ ปตฺเต ภตฺตสทิโส, ตสฺมา เอวมกาสิ. สิกฺขาปทปญฺญตฺติปิ จ สาวกานํเยว โหติ, พุทฺธานํ สิกฺขาปทเวลา นาม นตฺถิ. ยถา หิ รญฺโญ อุยฺยาเน ปุปฺผผลานิ โหนฺติ, อญฺเญสํ ตานิ คณฺหนฺตานํ นิคฺคหํ กโรนฺติ, ราชา ยถารุจิยา ปริภุญฺชติ, เอวํ สมฺปทเมตํ. ปรสมุทฺทวาสีเถรา ปน "เทวตา กิร ปฏิคฺคเหตฺวา อทํสู"ติ วทนฺติ. [๒๙๑] หรถ ภนฺเต หรถ ภทฺรมุขาติ อมฺหากํ ปุตฺโต "กุหึ คโตสี"ติ วุตฺเต "ทสพลสฺส สนฺติกนฺ"ติ วทติ, กุหึ นุ โข คจฺฉติ, สตฺถุ วสนฏฺฐานสฺส โอวสฺสกภาวํปิ น ชานาตีติ วุตฺเต อปราธสญฺญิโน คหเณ ตุฏฺฐจิตฺตา เอวมาหํสุ. เตมาสํ อากาสจฺฉทนํ อฏฺฐาสีติ ภควา กิร จตุนฺนํ วสฺสิกานํ มาสานํ เอกมาสํ อติกฺกมิตฺวา ติณํ อาหราเปสิ, ตสฺมา เอวมาห. อยํ ปเนตฺถ ปทตฺโถ:- อากาสํ ฉทนมสฺสาติ อากาสจฺฉทนํ. น เทโวติวสฺสีติ ๕- น เกวลํ นาติวสฺสิ. ยถา ปเนตฺถ ปกติยา จ นิมฺพโกสสฺส ๖- อุทกปาตฏฺฐานพฺภนฺตเร เอกํปิ อุทกพินฺทุ นาติวสฺสิ, เอวํ ฆรฉทนเคหพฺภนฺตเร วิย น วาตาตปาปิ อาพาธํ อกํสุ, ปกติยา อุตุผรณเมว อโหสิ, อปรภาเค ตสฺมึ นิคเม ฉฑฺฑิเตปิ ตํ ฐานํ อโนวสฺสกเมว อโหสิ. มนุสฺสา กมฺมํ กโรนฺตา เทเว วสฺสนฺเต ตตฺถ สาฏเก @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อาธารกํ อุปฏฺฐเปตฺวา ฉ.ม. อภิวิสฺสตฺโถติ อติวิสฺสตฺโถ @ ฉ.ม. ปีติสุขํ น วิชหตีติ ฉ.ม. กึ สี. น จาติวสฺสีติ @ ฉ.ม. นิพฺพโกสสฺส

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๒๐๙.

ฐเปตฺวา กมฺมํ ถโรนฺติ. ยาว กปฺปุฏฺฐานา ตํ ฐานํ ตาทิสเมว ภวิสฺสติ. ตญฺจ โข ปน น ตถาคตสฺส อิทฺธานุภาเวน, เตสํเยว ปน คุณสมฺปตฺติยา. เตสญฺหิ "สมฺมาสมฺพุทฺโธ กตฺถ น ลเภยฺย, อมฺหากํ นาม ทฺวินฺนํ อนฺธกานํ นิเวสนํ อุตฺติณํ กาเรสี"ติ น ตปฺปจฺจยา โทมนสฺสํ อุทปาทิ, "สเทวเก โลเก อคฺคปุคฺคโล อมฺหากํ นิเวสนา ติณํ อาหราเปตฺวา คนฺธกุฏึ ฉาทาเปสี"ติ ปน เตสํ อนปฺปกํ พลวโสมนสฺสํ อุทปาทิ. อิติ เตสํเยว คุณสมฺปตฺติยา อิทํ ปฏิหาริยํ ชาตนฺติ เวทิตพฺพํ. [๒๙๒] ตณฺฑุลวาหสตานีติ เอตฺถ เทฺว สกฏานิ ๑- เอโก วาโหติ เวทิตพฺโพ. ตทุปิยญฺจ สูเปยฺยนฺติ สูปตฺถาย ตทนุรูปํ เตลผาณิตาทึ. ภิกฺขุสหสฺสสฺส ๒- เตมาสตฺถาย ภตฺตํ ภวิสฺสตีติ กิร สญฺญาย ราชา เอตฺตกํ เปเสสิ. อลมฺเม รญฺโญว โหตูติ กสฺมา ปฏิกฺขิปิ? อธิคตปฺปิจฺฉตาย. เอวํ กิรสฺส อโหสิ "นาหํ รญฺญา ทิฏฺฐปุพฺโพ, กถํ นุ โข เปเสสี"ติ. ตโต จินฺเตสิ "สตฺถา พาราณสึ คโต, อทฺธา โส รญฺญา ๓- วสฺสาวาสํ ยาจิยมาโน มยฺหํ ปฏิญฺญาตภาวํ อาโรเจตฺวา มม คุณกถํ กเถสิ, คุณกถาย ลทฺธลาโภ ปน นเฏน นจฺจิตฺวา ลทฺธํ วิย คายเกน คายิตฺวา ลทฺธํ วิย จ โหติ. กึ มยฺหํ อิมินา, กมฺมํ กตฺวา อุปฺปนฺเนน มาตาปิตูนํปิ สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสปิ อุปฏฺฐานํ สกฺกา กาตุนฺ"ติ. เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติ. ปปญฺจสูทนิยา มชฺฌิมนิกายฏฺฐกถาย ฆฏิการสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. ------------ @เชิงอรรถ: ก. สกฏสตานิ ฉ.ม. วีสติภิกฺขุ... ฉ.ม. รญฺโญ

             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้า ๒๐๓-๒๐๙. http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=5108&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=9&A=5108&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=403              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=6596              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=7683              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=7683              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๓ http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]