ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 20 : PALI ROMAN Dha.A.3 puppha-balavagga

page100.

5. Balavaggavannana -------- 1. Annatarapurisavatthu. (45) "digha jagarato rattiti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto pasenadikosalanceva annataranca purisam arabbha kathesi. Raja kira pasenadikosalo ekasmim chanadivase alankatappatiyattam sabbasetam ekam pundarikam nama hatthim aruyha mahantena rajanubhavena nagaram padakkhinam karoti. Ussaranaya vattamanaya, leddudandadihi pothiyamano mahajano palayanto givam parivattetvapi oloketiyeva. Rajunam kira sudinnadanassetam phalam. Annatarassapi duggatapurisassa bhariya sattabhumikassa pasadassa uparimatale thita ekam vatapanassa kavatam vivaritva rajanam oloketvava apagacchi. Ranno punnacando valahakantaram pavittho viya upatthasi. So tassa patibaddhacitto hatthikkhandhato patanakarappatto viya hutva khippam nagaram padakkhinam katva antepuram pavisitva ekam vissasikam amaccam aha "asukatthane te maya olokitapasado ditthoti. "ama devati. "tatthekam itthim addasati. "addasam devati. "gaccha, tassa sassamikaassamikabhavam janahiti. So gantva tassa sassamikabhavam natva agantva ranno "sassamikati arocesi. Atha ranna "tenahi tassa samikam pakkosahiti vutte, so gantva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

"ehi bho, raja tam pakkosatiti aha. So "bhariyam me nissaya bhayena uppannena bhavitabbanti cintetva ranno anam patibahitum asakkonto gantva rajanam vanditva atthasi. Atha nam raja "mam upatthahiti aha. "alam deva, aham attano kammam katva tumhakam sunkam dadami, sa eva me jivika hotuti. "tava sunkena mayham attho natthi, ajjato patthaya mam upatthahiti tassa phalakanca avudhanca dapesi. Evam kirassa ahosi "kancidevassa dosam aropetva ghatetva bhariyam ganhissamiti. Atha nam so maranabhayabhito appamatto hutva upatthasi. Raja tassa vivaram apassanto, kamaparilahe vaddhante 1-, "ekamassa dosam aropetva rajanam karissamiti tam pakkosapetva evamaha "ambho ito pancayojanamatthake nadiya asukatthanam nama gantva sayam mama nahanavelaya kumuduppalani ceva arunavatimattikanca ahara, sace tasmim khane nagaccheyyasi, anam te karissamiti. Sevako kira catuhipi dasehi kilitthataro. Dhanakkitadayo hi dasa "sisam me rujjati, pitthi me rujjatiti vatva acchitum labhanti. Sevakassetam natthi, anattakammam katumeva vattati; tasma so "avassam maya gantabbam, kumuduppalehi saddhim arunavatimattika nama nagabhavane uppajjati, aham kuhim labhissamiti cintento maranabhayabhito geham gantva "bhadde nitthitam me bhattanti aha. "uddhanamatthake samiti. So yava bhattam otarati, tava sandharetum asakkonto ulunkena kanjikam @Footnote: 1. Si. Yu. vaddhanto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Harapetva yathaladdhena byanjanena saddhim allameva bhattam pacchiyam opiletva adaya yojanikam maggam pakkhanto, tassa gacchantasseva, bhattam pakkam ahosi. So anucchittham katvava thokam bhattam apanetva bhunjanto ekam addhikam disva "maya apanitam thokam anucchittham bhattameva atthi, gahetva bhunja samiti. So ganhitva bhunji. Itaropi bhunjitva ekam bhattamutthim udake khipitva mukham vikkhaletva mahantena saddena "imasmim nadipadese adhivattha naga supanna devata ca vacanam me sunantu; raja mayham anam kattukamo `kumuduppalehi saddhim arunavatimattikam aharati mam anapesi, addhikamanussassa ca me bhattam dinnam, tam sahassanisamsam, udake macchanam dinnam, tam satanisamsam, ettakam punnaphalam tumhakam pattim katva demi; mayham kumuduppalehi saddhim arunavatimattikam aharathati tikkhattum anussavesi. Tattha adhivattho nagaraja tam saddam sutva mahallakavesena tassa santikam gantva "kim vadesiti aha. So punapi tatheva vatva, "mayham tam pattim dehiti vutte, "demi samiti aha; punapi "dehiti vutte, "demi samiti aha. Evam so dve tayo vare pattim aharapetva kumuduppalehi saddhim arunavatimattikam adasi. Raja pana cintesi "manussa nama bahumanta, sace so kenaci upayena labheyya, kiccam me na nippajjeyyati. So sakalasseva dvaram pidahapetva muddikam attano santikam aharapesi. Itaropi puriso ranno nahanavelayameva agantva dvaram alabhanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

Dvarapalam pakkositva "dvaram vivarati aha. "na sakka vivaritum, raja sakalasseva muddikam rajageham harapesiti. So "rajaduto aham, dvaram vivarati vatvapi dvaram alabhanto "natthi me idani jivitam, kinnu kho karissamiti cintetva dvarassa upariummare mattikapindam khipitva tassupari pupphani laggetva mahasaddam karonto "ambho nagaravasino maya ranno anattiya katabhavam janatha; raja mam akaranena vinasetukamoti tikkhattum viravitva "kattha nu kho gamissamiti cintento "bhikkhu nama muduhadaya, viharam gantva nipajjissamiti sannitthanamakasi. Ime nama satta sukhitakale bhikkhunam atthibhavampi ajanitva dukkhabhibhutava viharam gantukama honti; tasma sopi "annam me tanam natthiti viharam gantva ekasmim phasukatthane nipajji. Rannopi tam rattim niddam alabhantassa itthim anussarantassa, kamaparilaho uppajji. So cintesi "vibhatakkhaneyeva tam purisam ghatetva tam itthim anessamiti. Tasmim khaneyeva satthiyojanikaya lohakumbhiya nibbatta cattaro purisa pakkutthitaya ukkhaliya tandula viya samparivattaka paccamana timsaya vassasahassehi hetthimatalam patva aparehi timsaya vassasahassehi puna mukhavattim papunimsu. Te sisam ukkhipitva annamannam oloketva ekekam gatham vattukama vattum asakkonta ekekam akkharam vatva parivattitva lohakumbhimeva pavittha. Raja niddam alabhanto majjhimayamasamanantare tam saddam sutva bhito utrastamanaso "kinnu kho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

Mayham jivitantarayo bhavissati, udahu aggamahesiya, udahu me rajjam vinassissatiti cintento sakalarattim akkhini nimmilitum nasakkhi. So arunuggamanakaleyeva purohitam pakkosapetva "acariya majjhimayamasamanantare mahanta bheravasadda suta, `rajjassa va mahesiya va mayham va kassa antarayo bhavissatiti na janami, tena me tvam pakkositoti aha. "maharaja kinte sadda sutati. "acariya duiti saiti naiti soiti ime sadde assosim, imesam nipphattim upadharehiti. Brahmanassa mahandhakaram pavitthassa viya na kinci pannayati. "na janamiti vutte, pana labhasakkaro me parihayissatiti bhayitva "bhariyam maharajati aha. "kim acariyati. "jivitantarayo te pannayatiti. So digunam bhito "acariya atthi kinci patighatakarananti aha. "atthi maharaja, ma bhayi, aham tayo vede janamiti. "kim pana laddhum vattatiti. "sabbasatam yannam yajitva jivitam labhissasi devati. "kim laddhum vattatiti. "hatthisatam assasatam usabhasatam dhenusatam ajasatam urabbhasatam kukkutasatam sukarasatam darakasatam darikasatanti evam ekekam panajatim satam satam katva ganhapento "sace migajatimeva ganhapessami, `attano khadaniyameva ganhapetiti vakkhantiti; tasma hatthi assamanussepi ganhapesi. Raja "mama jivitameva mayham labhoti cintetva "sabbapane sigham ganhati aha. Anattamanussa adhikatare ganhimsu. Vuttampi cetam kosalasamyutte 1- "tena kho pana samayena ranno @Footnote: 1. sam. sa. 15/109.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Pasenadikosalassa mahayanno paccupatthito hoti, panca ca usabhasatani panca ca vacchatarasatani panca ca vacchatarisatani panca ca ajasatani panca ca urabbhasatani thunupanitani honti yannatthaya; yepissa te honti `dasati va `dasiti va 1- `pessati va `kammakarati va, tepi dandatajjita bhayatajjita assumukha rudamana parikammani karontiti. Mahajano attano attano natinam atthaya paridevamano mahasaddamakasi. Mahapathaviudriyanasaddo viya ahosi. Atha mallika devi tam sutva ranno santikam gantva "kim nu kho te maharaja indriyani apakatikani, kilantarupa viya pannayathati pucchi. "kim tuyham mallike, tvam mama kannamule asivisam gacchantam na janasiti. "kim panetam devati. "rattibhage me evarupo nama saddo suto, soham purohitam pucchitva `jivitantarayo te pannayati, sabbasatam yannam yajitva jivitam labhissasiti sutva `mama jivitameva mayham labhoti ime pane ganhapesinti. Mallika devi "andhabalosi maharaja; kincapi mahabhakkhosi anekasupabyanjanavikatim 2- bhojanadonapakam bhunjasi, dvisu ratthesu rajjam karesi, panna pana te mandati aha. "kasma evam vadesiti. "kaham taya annassa maranena annassa jivitalabho ditthapubbo, andhabalassa brahmanassa katham gahetva kasma mahajanassa upari dukkham khipasi? dhuravihare sadevakassa lokassa aggapuggalo @Footnote: 1. paliyam ayampatho na dissati na. va. 2. Si. Ma. Yu....vikatikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Atitadisu appatihatanano sattha vasati, tam pucchitva tassovadam karohiti. Athakho raja sallahukehi yanehi mallikaya saddhim viharam gantva maranabhayatajjito kinci vattum asakkonto sattharam vanditva ekamantam nisidi. Atha nam sattha "handa kuto nu tvam maharaja agacchasi diva divassati pathamataram alapi. Sopi tunhiyeva nisidi. Tato mallika bhagavato arocesi "bhante ranna kira majjhimayamasamanantare saddo suto, atha nam purohitassa arocesi, purohito `jivitantarayo te bhavissati, tassa patighatanatthaya sabbasate pane gahetva tesam galalohitena yanne yitthe, jivitam labhissasiti aha; raja pane bahu ganhapesi; tenayam maya idhanitoti. "evam kira maharajati. "evam bhanteti. "kinte saddo sutoti. So attana sutaniyamena acikkhi. Tathagatassa tam sutvava ekobhaso ahosi. Atha nam sattha aha "ma bhayi maharaja, tava antarayo natthi, papakammino satta attano dukkham avikaronta evamahamsuti. "kim pana tehi bhante katanti. Bhagava tesam kammam acikkhitum "tenahi maharaja sunahiti vatva atitam ahari: "atite visativassasahassayukesu manussesu, kassapo bhagava loke uppajjitva visatiya khinasavasahassehi saddhim carikam caramano baranasim agamasi. Baranasivasino dvepi tayopi bahutarapi ekato hutva agantukadanam pavattayimsu. Tada baranasiyam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Cattalisakotivibhava cattaro setthiputta sahayaka ahesum. Te mantayimsu "amhakam gehe bahudhanam, tena kim karomati. Evarupe buddhe carikancaramane, "danam dassama, pujam karissama, silam rakkhissamati avatva tesu eko tava evamaha "tikhinam suram pivanta madhuramamsam khadanta vicarissama, idam amhakam jivitam saphalanti. Aparo evamaha "tivassikam gandhasalitandulabhattam nanaggarasehi bhunjanta vicarissamati. Aparo evamaha "nanappakaram khajjavikatim pacapetva khadanta vicarissamati. Aparo evamaha "samma annampi kinci na karissama, `dhanam dassamati vutte, anicchamana nama itthiyo natthi; tasma dhanam payojetva palobhetva paradarikakammam karissamati. "sadhu sadhuti sabbe tassa kathaya atthamsu. Te tato patthaya abhirupanam itthinam dhanam pesetva visativassasahassani paradarikakammam katva kalam katva avicimahaniraye nibbatta. Te ekam buddhantaram niraye pacitva tattha kalam katva pakkavasesena satthiyojanikaya lohakumbhiya nibbattitva timsaya vassasahassehi hetthimatalam patva puna timsaya vassasahassehi kumbhimukham patva ekekam gatham vattukama hutva vattum asakkonta ekekam akkharam vatva puna parivattitva kumbhimeva pavittha, vadehi maharaja, pathamam te kimsaddo nama sutoti. "duiti bhante saddoti. Sattha tena aparipunnam katva vuttagatham paripunnam katva dassento evamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

"dujjivitamajivimha, yesanno na dadamha se vijjamanesu bhogesu dipam nakamha attanoti. 1- Atha ranno imissa gathaya attham pakasetva "kinte maharaja dutiyasaddo, tatiyasaddo, catutthasaddo sutoti pucchitva, "evannamati vutte, avasesam paripurento aha "satthi vassasahassani paripunnani sabbaso niraye paccamananam, kada anto bhavissati? natthi anto kuto anto na anto patidissati; tada hi pakatam papam mama tuyhanca marisa. Soham nuna ito gantva yonim laddhana manusim vadannu silasampanno kahami kusalam bahunti. Patipatiya ima gatha vatva attham pakasetva "iti kho maharaja te cattaro jana ekekam gatham vattukama vattum asakkonta ekekameva akkharam vatva puna tam lohakumbhimeva pavitthati aha. Ranna kira pasenadikosalena tassa saddassa sutakalato patthaya te hettha bhassanta eva ajjapi ekam vassasahassam natikkamanti. Ranno tam desanam sutva mahasamvego uppajji. So "bhariyam vatidam paradarikakammam nama, ekam kira buddhantaram aviciniraye pacitva tato cuta satthiyojanikaya lohakumbhiya nibbattitva tthasatthivassasahassani 2- pacitva, evampi tesam dukkha muccanakalo @Footnote: 1. khu. peta. 26/257. 2. Si. Ma. Yu. tattha satthivassasahassani.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Na pannayati; ahampi paradare sineham katva sabbarattim niddam na labhim, idani ito patthaya paradare manasam na bandhissamiti cintetva tathagatam aha "bhante ajja maya rattiya dighabhavo natoti. Sopi puriso tattheva nisinno tam katham sutva "laddho me balavappaccayoti sattharam aha "bhante ranna tava ajja rattiya dighabhavo nato, aham pana hiyo sayameva yojanassa dighabhavam annasinti. Sattha dvinnampi katham samsandetva "ekaccassa ratti digha hoti, ekaccassa yojanam digham hoti, balassa pana samsaro dighoti vatva dhammam desento imam gathamaha "digha jagarato ratti digham santassa yojanam digho balana samsaro saddhammam avijanatanti. Tattha "dighati: ratti namesa tiyamamattava, jagarantassa pana digha hoti digunatiguna viya hutva khayati; tassa dighabhavam attanam mankunasanghassa bhattam katva yava suriyuggamana samparivattakam semano mahakusitopi subhojanam bhunjitva sirisayane sayamano kamabhogipi na janati, sabbarattim pana padhanam padahanto yogavacaro ca dhammakatham kathento dhammakathiko ca asanasamipe nisiditva dhammam sunanto ca sisarogadihi phuttho va hatthapadacchedadini patto va vedanabhibhuto ca rattim maggapatipanno addhiko ca janati. Yojananti: yojanampi catuggavutamattameva, santassa pana kilantassa digham hoti dvigunam tigunam viya khayati. Sakaladivasam hi maggam gantva kilanto

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Patipatham agacchantam disva "purato gamo kivaduroti pucchitva, "yojananti vutte, thokam gantva aparampi pucchitva, tenapi "yojananti vutte, puna thokam gantva aparampi pucchati. Sopi "yojananti vadati, te pucchitapucchita "yojananti vadanti; "digham vatidam yojananti ekam yojanam dve tini yojanani viya mannati. Balananti: idhalokaparalokattham pana ajanantanam balanam samsaravattassa pariyantam katum asakkontanam, yam sattattimsabodhipakkhikadibhedam saddhammam natva samsarassa antam karonti, tam saddhammam avijanatam samsaro digho nama hoti. So hi attano dhammataya eva digho nama. Vuttampicetam 1- "anamataggoyam bhikkhave samsaro, pubba koti na pannayatiti. Balanam pana pariyantam katum asakkontanam atidighoevati. Desanavasane so puriso sotapattiphalam patto. Annepi bahu sotapattiphaladini patta. Mahajanassa satthika desana jatati. Raja sattharam vanditva gacchantova te satte bandhana mocesi. Tattha itthipurisa bandhana mutta sisam nahatva sakani gehani gacchanta "ciranjivatu no ayya mallika devi, yam nissaya jivitam labhimhati mallikaya gunam kathayimsu. Sayanhasamaye dhammasabhayam katham samutthapesum "aho pandita vatayam mallika attano pannam nissaya ettakassa janassa jivitadanam adasiti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati @Footnote: 1. sam. nidana. 16/212.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Vutte, "na bhikkhave mallika idaneva attano pannam nissaya mahajanassa jivitadanam deti, pubbepi adasiyevati vatva tamattham pakasento atitam ahari: atite baranasiranno putto ekam nigrodharukkham upasankamitva tattha nibbattaya devataya ayaci "sami devaraja imasmim jambudipe ekasatarajano ekasataaggamahesiyo, sacaham pitu accayena rajjam labhissami, etesam galalohitena balim karissamiti. So, pitari kalakate, rajjam patva "devataya me anubhavena rajjam pattam, balimassa karissamiti mahatiya senaya nikkhamitva ekam rajanam attano vase vattetva tena saddhim aparampi aparampiti sabbe rajano attano vase katva saddhim aggamahesihi adaya gacchanto, uggasenassa nama sabbakanitthassa ranno dhammadinna nama aggamahesi garugabbha, tam ohaya gantva "ettakam janam visapanakam payetva maressamiti rukkhamulam sodhapesi. Devata cintesi "ayam raja ettake rajano ganhanto mam nissaya ganhati, tesam galalohitena mayham balikammam katukamo, sace panayam ete ghatessati, jambudipe rajavamso ucchijjissati, rukkhamulampi me asuci bhavissati, sakkhissami nu kho tam nivaretunti. Sa upadharenti "naham sakkhissamiti natva annam devatam upasankamitva tamattham arocetva "tvam sakkhissasiti aha. Tayapi patikkhitta annampi annampiti evam sakalacakkavaladevatayo upasankamitva tahipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Patikkhitta catunnam maharajanam santikam gantva "mayam na sakkoma, amhakam pana raja amhehi punnena ca pannaya ca visittho, tam pucchati tehipi patikkhittakale sakkam upasankamitva tamattham arocetva 1- "deva tumhesu appossukkattam apannesu, khattiyavamso ucchijjissati, tassa patisaranam hothati aha. Sakko "ahampi tam patibahitum na sakkhissami, upayam pana te vakkhamiti vatva upayam acikkhi "gaccha tvam, ranno passantasseva, rattavattham nivasetva attano rukkhato nikkhamitva gamanakaram dassehi, atha tam raja `devata me gacchati, nivattapessami nanti nanappakarena yacissati, atha nam vadeyyasi `tvam `ekasatarajano saddhim aggamahesihi anetva tesam galalohitena balim karissamiti mayham ayacitva uggasenassa ranno devim ohaya agato; naham tadisassa musavadissa balim sampaticchissamiti; evam kira vutte, raja tam anapessati, sa ranno dhammam desetva ettakassa janassa jivitadanam dassatiti. Imina karanena sakko devataya imam upayam acikkhi. Devata tatha akasi. Rajapi tam anapesi. Sa agantva tesam rajunam pariyante nisinnampi attano rajanameva vandi. Raja "mayi sabbasetthake thite, sabbakanittham attano samikam vandatiti tassa kujjhi. Atha nam sa aha "kim mayham tayi patibaddham, ayam pana me samiko issariyassa data, imam avanditva kasma tam vandissamiti. Rukkhadevata, passantasseva tassa janassa, @Footnote: 1. Si. Yu. tam pucchati vadimsu. sa gantva sakkassa tamattham arocetva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

"evam bhadde, evam bhaddeti vatva tam pupphamutthina pujesi. Puna raja aha "sace mam na vandasi, mayham rajjasiridayikam evam mahanubhavam devatam kasma na vandasiti. "maharaja taya attano punne thatva rajano gahita, na devataya gahetva dinnati. Punapi tam devata "evam bhadde, evam bhaddeti vatva tatheva pujesi. Puna sa rajanam aha "tvam `devataya me ettaka rajano gahetva dinnati vadesi, idani te devataya upari vamapasse rukkho aggina daddho, sa tam aggim nibbapetum kasma nasakkhi, yadi evam mahanubhavati. Punapi tam devata "evam bhadde, evam bhaddeti vatva tatheva pujesi. Sa kathayamana thita rodi ceva hasi ca. Atha nam raja "kim ummattikasiti aha. "kasma deva evam vadesi, na madisiyo ummattika hontiti. "atha kimkarana rodasi ceva hasi cati. "sunahi maharaja; ahanhi atite kuladhita hutva patikule vasanti samikassa sahayakam pahunakam agatam disva tassa bhattam pacitukama `mamsam aharati dasiya kahapanam datva, taya mamsam alabhitva agataya `natthi mamsanti vutte, gehassa pacchimabhage sayitaya elikaya sisam chinditva bhattam sampadesim; saham ekissa elikaya sisam chinditva niraye pacitva pakkavasesena tassa lomagananaya sisacchedam papunim; tvam ettakam janam vadhitva kada dukkha muccissasiti evam mahantam tava dukkham anussaranti rodamiti vatva imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

"ekissa kantham chinditva lomagananaya paccisam bahunnam kanthe chetvana katham kahasi khattiyati. "atha kasma te hasitanti. "etasma dukkha muttamhiti tusitva hasim maharajati. Punapi tam devata "evam bhadde, evam bhaddeti vatva pupphamutthina pujesi. Raja "aho bhariyam me kammam, ayam kira ekam elikam vadhitva niraye pacitva pakkavasesena tassa lomagananaya sisacchedam papuni, aham ettakam janam vadhitva kada sotthim papunissamiti sabbe rajano mocetva attana mahallakatare vanditva daharataranam anjalim paggayha sabbe khamapetva sakasakatthanameva pahini. Sattha imam dhammadesanam aharitva "evam bhikkhave na idaneva mallika attano pannam nissaya mahajanassa jivitadanam deti, pubbepi adasiyevati vatva atitam samodhanesi "tada baranasiraja pasenadikosalo ahosi, dhammadinna devi mallika, rukkhadevata ahamevati. Evam atitam samodhanetva puna dhammam desento "bhikkhave panatipato nama akattabbayuttako, panatipatino hi digharattam socantiti vatva imam gathamaha "evance satta janeyyum dukkhayam jatisambhavo; na pano paninam hanne panaghati hi socatiti. 1- Annatarapurisavatthu. ---------- @Footnote: 1. khu. ja. eka. 27/6. tadatthakatha. 1/253.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

2. Mahakassapattherassasaddhiviharikavatthu. (46) "carance nadhigaccheyyati imam dhammadesanam sattha savatthiyam viharanto mahakassapattherassa saddhiviharikam arabbha kathesi. Desana rajagahe samutthita. Theram kira rajagaham nissaya pipphaliguhayam vasantam dve saddhiviharika upatthahimsu. Tesu eko sakkaccam vattam karoti, eko tena katam vattam attana katam viya dassento mukhodakadantakatthanam patiyaditabhavam natva "bhante mukhodakadantakatthani patiyaditani, mukham dhovathati vadati, padadhovananahanadikalepi evameva vadati. Itaro cintesi "ayam niccakalam maya katam vattam attana katam viya dasseti, hotu, kattabbamassa 1- karissamiti; tassa bhunjitva supantasseva, nahanodakam tapetva ekasmim kute katva pitthikotthake thapesi, udakatapanabhajane pana nalimattam udakam sesetva usumam muncantam thapesi. Itaro sayanhasamaye pabujjhitva usumam nikkhamantam disva "udakam tapetva kotthake udakam thapitam bhavissatiti vegena gantva theram vanditva "bhante kotthake udakam thapitam, nahayathati vatva therena saddhimyeva kotthakam pavisi. Thero udakam apassanto "kaham udakam avusoti aha. Daharo aggisalam gantva bhajane ulunkam otaretva tucchabhavam natva "passatha dubbinitassa kammam, tucchabhajanam uddhane aropetva kuhim gato, aham `kotthake udakanti sannaya arocesinti ujjhayanto ghatam adaya tittham @Footnote: 1. Si. Yu. kattabbayuttamassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Agamasi. Itaropi pitthikotthakato udakam aharitva kotthake thapesi. Theropi cintesi "ayam daharo `udakam me tapetva kotthake thapitam, etha, bhante nahayathati vatva idani ujjhayanto ghatam adaya tittham gacchati, kinnu kho etanti upadharento "ettakam kalam esa daharo imina katam vattam attana katam viya pakasesiti natva sayam agantva nisinnassa ovadam adasi "avuso bhikkhuna nama attana katameva `katanti vattum vattati, no akatam; tvam idani `kotthake udakam thapitam, nahayatha bhanteti vatva, mayi pavisitva thite, ghatam adaya ujjhayanto gacchasi; pabbajitassa nama evam katum na vattatiti. So "passatha therassa kammam, udakamattam nissaya mam evam vadesiti kujjhitva punadivase therena saddhim pindaya na pavisi. Thero itarena saddhim ekam padesam agamasi. So, tasmim gate, therassa upatthakakulam gantva "thero kaham bhanteti puttho "therassa aphasukam jatam, vihareyeva nisinnoti aha. "kim pana bhante laddhum vattatiti. "evarupam kira nama aharam dethati. Tena vuttaniyameneva sampadetva adamsu. So antaramaggeva tam bhunjitva viharam gato. Theropi gatatthane mahantam sukhumavattham labhitva attana saddhim gatadaharassa adasi. so tam rajitva attano nivasanaparupanam akasi. Thero punadivase tam upatthakakulam gantva, "bhante `tumhakam kira aphasukam jatanti amhehi daharena vuttaniyameneva patiyadetva aharo pesito, paribhunjitva vo phasukam jatanti vutte, tunhi ahosi. Viharam pana gantva tam daharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Sayam vanditva nisinnam evamaha "avuso taya kira hiyo evam nama katam, idam pabbajitanam ananucchavikam, vinnattim katva bhunjitum na vattatiti. So kujjhitva there aghatam bandhi "purimadivase udakamattam nissaya mam musavadim katva ajja attano upatthakakule bhattamutthiya bhuttakarana mam `vinnattim katva bhunjitum na vattatiti vadesi, vatthampi tena attano upatthakasseva dinnam; aho therassa bhariyam kammam, janissamissa kattabbayuttakanti; punadivase there gamam pavisante, sayam vihare ohiyitva dandam gahetva paribhogabhajanadini bhinditva therassa pannasalaya aggim datva, yam na jhayati, tam muggarena paharanto bhinditva nikkhamitva palato kalam katva avicimahaniraye nibbatti. Mahajano katham samutthapesi "therassa kira saddhivihariko ovadamattam asahanto kujjhitva pannasalam jhapetva palatoti. Atheko bhikkhu aparabhage rajagaha nikkhamitva sattharam datthukamo jetavanam gantva sattharam vanditva satthara patisantharam katva "kuto agatositi puttho "rajagahato bhanteti aha. "mama puttassa mahakassapassa khamaniyanti. "khamaniyam bhante, eko panassa saddhivihariko ovadamattena kujjhitva pannasalam jhapetva palatoti. Sattha "na so idaneva ovadam sutva kujjhati, pubbepi kujjhiyeva; na ca idaneva kutim duseti, pubbepi dusesiyevati vatva atitam ahari:

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

"atite baranasiyam brahmadatte rajjam karente, himavantappadese eko singilasakuno kulavakam katva vasi. Athekadivasam deve vassante, eko makkato sitena kampamano tam padesam agamasi. Singilo tam disva gathamaha "manussasseva te sisam hatthapada ca vanara atha kena nu vannena agarante na vijjatiti. 1- Makkato "kincapi me hatthapada atthi, yaya pana pannaya vicaretva agaram kareyyam, sa me panna natthiti cintetva tamattham pakasetukamo imam gathamaha "manussasseva me sisam hatthapada ca singila, yahu settha manussesu, sa me panna na vijjatiti. 1- Atha nam "evarupassa tava katham gharavaso ijjhissatiti garahanto singilo imam gathadvayamaha "anavatthitacittassa lahucittassa dubbhino niccam addhuvasilassa sukhabhavo na vijjati. So karassanubhavam tvam vitivattassu siliyam, sitavataparittanam karassu kutikam kapiti. 1- Makkato "ayam mam anavatthitacittam lahucittam mittadubbhim addhuvasilam karoti, idanissa dubbhibhavam dassessamiti kulavakam viddhamsetva vippakkiri. Sakuno, tasmim kulavakam ganhanteyeva, ekena passena @Footnote: 1. khu. ja. catukka. 27/124. tadatthakatha. 4/315.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Nikkhamitva palayi. Sattha imam dhammadesanam aharitva jatakam samodhanesi "tada makkato kutidusakabhikkhu ahosi, singilasakuno kassapoti, jatakam samodhanetva "evam bhikkhave na idaneva, pubbepi so ovade kujjhitva kutim dusesi; mama puttassa kassapassa evarupena balena saddhim vasanato ekakasseva nivaso seyyoti vatva imam gathamaha "carance nadhigaccheyya, seyyam sadisamattano, ekacariyam dalham kayira, natthi bale sahayatati. Tattha "caranti: iriyapathacaram aggahetva manasa caro veditabbo, kalyanamittam pariyesantoti attho. Seyyam sadisamattanoti: attano silasamadhipannagunehi adhikataram va sadisam va na labheyya ce. Ekacariyanti: etesu hi seyyam labhamano siladihi vaddhati, sadisam labhamano na parihayati, hinena pana saddhim ekato vasanto ekato sambhogaparibhogam karonto siladihi parihayati. Tena vuttam "evarupo puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo, annatra anuddayaya annatra anukampayati. Tasma sace karunnam paticca "ayam mam nissaya siladihi vaddhissatiti tamha puggala kinci appaccasimsanto tam sanganhitum sakkoti, iccetam kusalam; no ce sakkoti, ekacariyam dalham kayira ekibhavameva thiram katva sabbiriyapathesu ekakova vihareyya. Kimkarana? natthi bale sahayatati: sahayata nama culasilam majjhimasilam mahasilam dasa kathavatthuni terasa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Dhutangaguna vipassanaguna cattaro magga cattari phalani tisso vijja cha abhinna, ayam sahayataguno balam nissaya natthiti. Desanavasane agantukabhikkhu sotapattiphalam patto. Annepi bahu sotapattiphaladini papunimsu. Desana mahajanassa satthika ahositi. Mahakassapattherassasaddhiviharikavatthu. --------------- 3. Anandasetthivatthu. (47) "putta matthi dhanamatthiti imam dhammadesanam sattha savatthiyam viharanto anandasetthim arabbha kathesi. Savatthiyam kira anandasetthi nama asitikotivibhavo mahamacchari ahosi. So anvaddhamasam natake sannipatetva puttam mulasirim nama tisu velasu evam ovadati "idam cattalisakotidhanam bahuti sannam ma akari, vijjamanam dhanam na databbam, navam dhanam uppadetabbam, 1- ekekampi hi kahapanam vayam karontassa, dhanam khiyateva; tasma anjananam khayam disva upacikananca acayam madhunanca samaharam pandito gharamavaseti. So aparena samayena attano pancamahanidhim puttassa anacikkhitva dhananissito maccheramalamalino kalam katva, tasseva nagarassa @Footnote: 1. Si. Yu. nipphadetabbam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Ekasmim dvaragamake candalanam kulasahassam pativasati; tatthekissa candaliya kucchismim patisandhim ganhi. Raja tassa kalakiriyam sutva puttamassa mulasirim pakkosapetva setthitthane thapesi. Tampi candalakulasahassam ekatova bhatiya kammam katva jivamanam tassa patisandhiggahanakalato patthaya neva bhatim labhati na yapanamattato param bhattapindampi. Te "mayam etarahi kammam karontapi pindamattam na labhama, amhakam antare kalakanniya bhavitabbanti dve kotthasa hutva, yava tassa matapitaro visum honti, tava vibhajitva "imasmim kule kalakanni uppannati tassa mataram niharimsu. Yavassa so kucchigato, tava yapanamattampi kicchena labhitva puttam vijayi. Tassa hatthapada ca akkhini ca kanna ca nasa ca mukhanca na yathatthane ahesum. So evarupena angavekallena samannagato pamsupisacako viya ativiya virupo ahosi. Evam santepi, nam mata na pariccaji. Matu kucchiyam vasitaputtasmim hi sineho balava hoti. Sa tam kicchena posayamana, tam adaya gatadivase kinci alabhitva, gehe katva sayameva gatadivase bhatim labhati. Atha nam pindaya caritva jivitum samatthakale sa kapalam hatthe thapetva "tata maya tam nissaya mahadukkham pattam, 1- idani na sakkomi tam posetum, imasmim nagare kapanaddhikadinam patiyattabhattadini atthi, tattha bhikkhaya caritva jivahiti tam vissajjesi. So gharappatipatiya caranto anandasetthikale nibbattatthanam gantva jatissaro @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. tata mayam .pe. mahadukkham patta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Hutva attano geham pavisi. Tisu nam dvarakotthakesu na koci sallakkhesi. Catutthadvarakotthake mulasirisetthino puttaka disva ubbiggahadaya parodimsu. Atha nam setthipurisa "nikkhama kalakanniti pothenta niharitva sankaratthane khipimsu. Sattha anandattherena pacchasamanena pindaya caranto tam thanam patto theram oloketva tena puttho tam pavattim acikkhi. Thero mulasirim pakkosapesi. Mahajanakayo sannipati. Sattha mulasirim amantetva "janasi etanti pucchitva, "na janamiti vutte, "pita te anandasetthiti vatva tam asaddahantam "anandasetthi puttassa te pancamahanidhim acikkhahiti acikkhapetva saddahapesi. So sattharam saranam agamasi. Sattha tassa dhammam desento imam gathamaha "putta matthi, dhanamatthi 1- iti balo vihannati, atta hi attano natthi, kuto putta, kuto dhananti. Tassattho "putta me atthi, dhanam me atthi iti balo puttatanhaya ceva dhanatanhaya ca hannati vihannati dukkhiyati; "putta me nassimsuti vihannati, "nassantiti vihannati, "nassissantiti vihannati. Dhanepi eseva nayo. Iti chahakarehi vihannati, "putte posessamiti rattinca diva ca thalapathajalapathadisu nanappakarato vayamantopi vihannati, "dhanam uppadessamiti kasivanijjadini karontopi vihannateva; evam vihannantassa ca @Footnote: 1. Si. putta matthi. dhanammatthi Ma. puttamatthi dhanamatthi. Yu. putta @matthi dhanam matthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Atta hi attano natthi, tena vighatena dukkhitam attanam sukhitam katum asakkontassa pavattiyampissa atta hi attano natthi, maranamance nipannassa maranantikahi vedanahi aggijalahi viya paridayhamanassa chijjamanesu sandhibandhanesu bhijjamanesu atthisanghatesu nimmiletva paralokam ummiletva idhalokam passantassapi divase divase dvikkhattum nahapetva tikkhattum bhojetva gandhamaladihi alankaritva yavajivam positopi 1- sahayabhavena dukkhaparittanam katum asamatthataya atta hi attano natthi, kuto putta kuto dhanam, putta va dhanam va tasmim samaye kimeva karissanti; anandasetthinopi kassaci kinci adatva puttassatthaya dhanam santhapetva pubbe va maranamance nipannassa idani va imam dukkham pattassa, kuto putta kuto dhanam, putta va dhanam va kim dukkham harimsu kim va sukham uppadayimsuti. Desanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahosi. Desana mahajanassa satthika ahositi. Anandasetthivatthu. -------- @Footnote: 1. Si. Yu. putthopi. Ma. upatthaYu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

4. Ganthibhedakacoravatthu. (48) "yo balo mannati balyanti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ganthibhedakacore arabbha kathesi. Te kira dve sahayaka dhammassavanatthaya gacchantena mahajanena saddhim jetavanam gantva, eko dhammakatham assosi. Eko attana 1- gayhupagam olokesi. Tesu dhammam sunanto 2- sotapattiphalam papuni. Itaro ekassa dussante baddham pancamasakamattam labhi. Tassa tam gehe pakavattam jatam, itarassa gehe na paccati. Atha nam sahayakacoro attano bhariyaya saddhim upphandiyamano "tvam atipanditataya attano gehe pakavattamulampi na nipphadesiti aha. Itaro "balabhaveneva vatayam attano panditabhavam mannatiti tam pavattim satthu arocetum natihi saddhim jetavanam gantva arocesi. Sattha tassa dhammam desento imam gathamaha "yo balo mannati balyam, pandito vapi tena so; balo ca panditamani sa ve baloti vuccatiti. Tattha "yo baloti: yo attana balo apandito samano "balo ahanti tam attano balyam balabhavam mannati janati. Tena soti: tena karanena so puggalo pandito vapi hoti panditasadiso vapi. So hi "balo ahanti janamano annam @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. attano. 2. Ma. tesu eko dhammam sunamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Panditam upasankamanto payirupasanto tena panditabhavatthaya ovadiyamano anusasiyamano tam ovadam ugganhitva pandito va hoti panditataro va. Sa ve baloti: yo ca balo samano "ko anno maya sadiso bahussuto dhammakathiko vinayadharo dhutavado atthiti evam panditamaniva hoti, so annam panditam anupasankamanto apayirupasanto neva pariyattim ugganhati, na patipattim pureti, ekantam balabhavameva papunati; so ganthibhedakacoro viya. Tena vuttam "sa ve baloti vuccatiti. Desanavasane itarassa natakehi saddhim mahajano sotapattiphalam papuniti. Ganthibhedakacoravatthu. ---------- 5. Udayittheravatthu. (49) "yavajivampi ce baloti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto udayittheram arabbha kathesi. So kira, mahatheresu pakkantesu, dhammasabham gantva dhammasane nisidi. Atha nam ekadivasam agantukabhikkhu disva "ayam bahussuto mahathero bhavissatiti mannamana khandhadippatisamyuttam panham pucchitva kinci ajanamanam "ko eso buddhehi saddhim ekavihare

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Vasamano khandhadhatuayatanamattampi na janatiti garahitva tam pavattim tathagatassa arocesum. Atha sattha tesam dhammam desento imam gathamaha "yavajivampi ce balo panditam payirupasati, na so dhammam vijanati, dabbi suparasam yathati. Tassattho "balo namesa yavajivampi panditam upasankamanto payirupasanto "idam buddhavacanam, ettakam buddhavacananti evam pariyattidhammam va "ayam viharo, ayam acaro, ayam gocaro; idam savajjam, idam anavajjam, idam sevitabbam, idam na sevitabbam; idam pativijjhitabbam, idam sacchikatabbanti evam patipattippativedhadhammam va na janati. Yatha kim? dabbi suparasam yathati yatha hi dabbi yava parikkhaya nanappakaraya supavikatiya samparivattamanapi "idam lonikam, idam alonikam, idam tittakam, idam kharikam, idam katukam, idam ambilam, idam anambilam, idam kasavanti suparasam na janati; evameva balo yavajivam panditam payirupasamano vuttappakaram dhammam na janatiti. Desanavasane agantukabhikkhunam asavehi cittani vimuccimsuti. Udayittheravatthu. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

6. Patheyyakabhikkhuvatthu. (50) "muhuttamapi ce vinnuti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto timsamatte patheyyake 1- bhikkhu arabbha kathesi. Tesam hi bhagava itthim pariyesantanam kappasikavanasande pathamam dhammam desesi. Tada sabbeva ehibhikkhubhavam patva iddhimayapattacivaradhara hutva terasa dhutangani samadaya vattamana punapi dighassa addhuno accayena sattharam upasankamitva anamataggadhammadesanam sutva tasmimyeva asane arahattam papunimsu. Bhikkhu "aho vatimehi bhikkhuhi khippameva dhammo vinnatoti dhammasabhayam katham samutthapesum. Tam sutva sattha "na bhikkhave idaneva, pubbepi ime timsamatta sahayaka dhutta hutva tundilajatake mahatundilassa dhammadesanam sutva khippameva dhammam vinnaya panca silani samadayimsu, te teneva upanissayena etarahi nisinnasaneyeva arahattam pattati vatva dhammam desento imam gathamaha "muhuttamapi ce vinnu panditam payirupasati, khippam dhammam vijanati, jivha suparasam yathati. Tassattho "vinnu panditapuriso muhuttampi ce annam panditam payirupasati, so tassa santike ugganhanto paripucchanto khippameva pariyattidhammam vijanati, tato kammatthanam kathapetva patipattiyam @Footnote: 1. paveyyaketipi padam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Ghatento vayamanto, yatha nama anupahatajivhapasado puriso rasavijananattham jivhagge thapetvaeva lonikadibhedam rasam vijanati; evam pandito khippameva lokuttaradhammampi vijanatiti. Desanavasane bahu bhikkhu arahattam papunimsuti. Patheyyakabhikkhuvatthu. --------- 7. Suppabuddhakutthivatthu. (51) "caranti bala dummedhati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto suppabuddhakutthim arabbha kathesi. Idam suppabuddhavatthu udane 1- agatameva. Tada hi suppabuddhakutthi parisapariyante nisinno bhagavato dhammadesanam sutva sotapattiphalam patva attana patiladdhagunam satthu arocetukamo parisamajjhe ogahitum avisahanto mahajanassa sattharam vanditva anugantva nivattakale viharam agamasi. Tasmim khane sakko devaraja "ayam suppabuddhakutthi attana satthu sasane patiladdhagunam pakatam katukamoti natva "vimamsissami nanti gantva akase thito etadavoca "suppabuddha tvam manussadaliddo manussavarako, ahante apariyantam dhanam dassami, `buddho na buddho, dhammo na dhammo, sangho na sangho, @Footnote: 1. khu. u. 25/146.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Alam me buddhena, alam me dhammena, alam me sanghenati vadehiti. Atha nam so aha `kosi tvanti. "aham sakkoti. "andhabala ahirika, tvam maya saddhim kathetum na yuttaruposi, tvam mam "duggato daliddo kapanoti vadesi, nevaham duggato na daliddo, sukhappatto ahamasmi mahaddhano, saddhadhanam siladhanam, hiri, ottappiyam 1- dhanam, sutadhananca, cago ca, panna ve sattamam dhanam; yassa eta dhana atthi itthiya purisassa va, `adaliddoti tam ahu, amogham tassa jivitanti 2- yesam hi imani sattavidhaariyadhanani santi, na te buddhehi va paccekabuddhehi va `daliddati vuccantiti. Sakko tassa katham sutva tam antaramagge ohaya satthu santikam gantva sabbam tam vacanappativacanam satthu 3- arocesi. Atha nam bhagava aha "na kho sakka sakka tadisanam satenapi sahassenapi suppabuddhakutthim `buddho na buddhoti va `dhammo na dhammoti va `sangho na sanghoti va kathapetunti. Suppabuddhopi kho satthu santikam gantva satthara katappatisammodano attana patiladdhagunam satthu arocetva utthayasana pakkami. Atha nam acirapakkantam gavi tarunavaccha jivita voropesi. Sa kira eka yakkhini "pukkusatikulaputtam bahiyadaruciriyam tambadathikacoraghatakam suppabuddhakutthinti ime cattaro jane satam @Footnote: 1. Ma. Yu. hiri ottappiyam. 2. an. sattaka. 23/4. @3. Si. Ma. Yu. satthuti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Satam attabhave gavi hutva jivita voropesi. Te kira atite cattaro setthiputta hutva ekam nagarasobhinim ganikam uyyanam netva divasam sampattim anubhavitva sayanhasamaye evam mantayimsu "imasmim thane anno natthi, imissa amhehi dinnam kahapanasahassanca sabbanca pasadhanabhandam gahetva imam maretva gacchamati. Sa tesam katham sutva "ime nillajja maya saddhim abhiramitva idani mam maretukama, janissami tesam kattabbayuttakanti tehi mariyamana "aham yakkhini hutva, yatha mam ete marenti; evameva te maretum samattha bhaveyyanti patthanam akasi. [1]- Sambahula bhikkhu tassa kalakiriyam bhagavato arocetva "tassa ka gati, keneva karanena kutthibhavam pattoti pucchimsu. Sattha sotapattiphalam patva tassa tavatimsabhavane uppannabhavanca tagarasikhippaccekabuddham disva nitthuhitva apabyamam katva digharattam niraye pacitva vipakavasesena idani kutthibhavappattinca byakaritva "bhikkhave ime satta attanava attano katukavipakam kammam karonta vicarantiti vatva anusandhim ghatetva uttarim dhammam desento [2]- gathamaha "caranti bala dummedha amitteneva attana karonta papakam kammam, yam hoti katakapphalanti. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare tassa nissandena ime maresiti atthi. 2. Si. Ma. Yu. @ etthantare imanti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Tattha "carantiti; catuhi iriyapathehi akusalameva karonta vicaranti. Balati: idhalokatthanca paralokatthanca ajananta idha bala nama. Dummedhati: duppanna. Amittenevati: amittabhutena viya verina hutva. Katukapphalanti: tikhinaphalam dukkhaphalam. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Suppabuddhakutthivatthu --------- 8. Kasakavatthu. (52) "na tam kammam katam sadhuti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto ekam kasakam arabbha kathesi. So kira savatthito avidure ekam khettam kasati. Cora udakaniddhamanena nagaram pavisitva ekasmim addhakule ummangam bhinditva pavisitva bahum hirannasuvannam gahetva udakaniddhamaneneva nikkhamimsu. Eko coro te vancetva ekam sahassatthavikam ovattikayam katva tam khettam gantva tehi saddhim bhandam bhajetva adaya gacchanto ovattikato patamanam sahassatthavikam na sallakkhesi. Tamdivasam sattha paccusasamaye lokam olokento tam kasakam attano nanajalassa anto pavittham disva "kinnu kho bhavissatiti upadharento idam addasa "ayam kasako patova kasitum gamissati, bhandasamikapi coranam anupadam gantva sahassatthavikam tassa khette

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Disva etam ganhissanti, mam thapetva tassa anno sakkhi nama na bhavissati; sotapattimaggassa upanissayopissa atthi, tattha maya gantum vattatiti. Sopi kasako patova kasitum gato. Sattha anandattherena pacchasamanena tattha agamasi. Kasako sattharam disva gantva bhagavantam vanditva puna kasitum arabhi. Sattha tena saddhim kinci avatva sahassatthavikaya patitatthanam gantva tam disva anandattheram aha "passa ananda asivisoti. "passami bhante ghoravisoti. Kasako tam katham sutva "mama velaya va avelaya va caranatthanametam, asiviso kirettha atthiti cintetva, satthari ettakam vatva pakkante, "maressami nanti patodayatthim adaya gato sahassatthavikam disva "imam sandhaya satthara kathitam bhavissatiti tam adaya nivatto abyattataya tam ekamante thapetva pamsuna paticchadetva puna kasitum arabhi. Manussapi vibhataya rattiya, gehe corehi katakammam disva padanupadam gacchanta tam khettam gantva tattha corehi bhandassa bhajitatthanam disva kasakassa padavalanjam addasamsu. Te tassa padanusarena gantva thavikaya thapitatthanam disva pamsum viyuhitva thavikam adaya "tvam geham vilumpitva khettam kasamano viya vicarasiti tajjetva dandena pothetva netva ranno dassayimsu. Raja tam pavattim sutva tassa vadham anapesi. Rajapurisa tam pacchabahum bandhitva kasahi talenta aghatanam nayimsu. So kasahi taliyamano annam kinci avatva "passa ananda asivisoti, `passami bhante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Ghoravisoti vadanto gacchati. Atha nam rajapurisa "satthu ceva anandattherassa ca katham kathesi, kinnametanti pucchitva, "rajanam datthum labhamano kathessamiti vutte, ranno santikam netva ranno tam pavattim kathayimsu. Atha nam raja "kasma evam kathesiti pucchi. Sopi "naham deva coroti vatva kasanatthaya nikkhantakalato patthaya sabbam tam pavattim ranno acikkhi. Raja tassa katham sutva "ayam bhane loke aggapuggalam sattharam sakkhim apadisati, na yuttam etassa dosam aropetum, ahamettha kattabbam janissamiti tam adaya sayanhasamaye satthu santikam gantva sattharam pucchi "bhagava kacci tumhe anandattherena saddhim etassa kasakassa kasanatthanam gatati. "ama maharajati. "kim vo tattha ditthanti. "sahassatthavika maharajati. "disva kim avocutthati. "idam nama maharajati. "bhante sacayam puriso tumhadisam apadisam nakarissa, na jivitam labhissa, tumhehi pana kathitakatham kathetva tena jivitam laddhanti. Tam sutva sattha "ama maharaja, ahampi ettakameva vatva gato, panditena nama yam kammam katva pacchanutappam hoti na tam kattabbanti vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "na tam kammam katam sadhu yam katva anutappati, yassa assumukho rodam vipakam patisevatiti. Tattha "yam katvati: yam nirayadisu nibbattanasamattham dukkhudriyam kammam katva anussaranto anussaritanussaritakkhane anutappati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Anusocati, tam katam na sadhu na sundaram na silitthakam. Yassa assumukhoti: yassa assuhi tintamukho rodanto vipakam anubhotiti. Desanavasane kasakaupasako sotapattiphalam patto. Sampattabhikkhupi bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Kasakavatthu. -------- 9. Sumanamalakaravatthu. (53) "tanca kammam katam sadhuti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto sumanam nama malakaram arabbha kathesi. So kira devasikam bimbisararajanam patova atthahi sumanapupphanalihi upatthahanto atthatthakahapane labhati. Athekadivasam tasmim pupphani gahetva nagaram pavitthamatte, bhagava mahabhikkhusanghaparivuto chabbannaramsiyo vissajjento mahata buddhanubhavena mahatiya buddhalilhaya nagaram pindaya pavisi. Bhagava hi ekada chabbannaramsiyo civarena paticchadetva annataro pindapatiko viya vicarati timsayojanamaggam angulimalassa paccuggamanam gacchanto viya, ekada chabbannaramsiyo vissajjento kapilavatthuppavesanadisu viya. Tasmimpi divase sarirato chabbannaramsiyo vissajjetva mahata buddhanubhavena mahatiya buddhalilhaya rajagaham pavisi. Atha malakaro bhagavato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Ratanagghiyakancanagghiyasadisam attabhavam disva dvattimsamahapurisalakkhanappatimanditam asityanubyanjanasirisobhaggam oloketva pasannacitto "kinnu kho satthu adhikaram karomiti cintetva annam apassanto "imehi pupphehi bhagavantam pujessamiti cintetva puna cintesi "imani ranno nibaddham upatthanapupphani, raja imani alabhanto mam bandhapeyya va ghatapeyya va ratthato va pabbajeyya, kinnu kho karomiti. Athassa etadahosi "raja mam ghatetu va ratthato va pabbajetu, so hi mayham dadamanopi imasmim attabhave jivitamattam 1- dhanam dadeyya; satthu puja pana me anekasu kappakotisu alam hitaya ceva sukhaya cati attano jivitam tathagatassa pariccaji. So "yava me pasannacittam na patikutati: tavadeva pujam karissamiti hatthappahattho udaggudaggo sattharam pujesi. Katham? pathamam tava dve pupphamutthiyo tathagatassa upari khipi. Ta uparimatthake vitanam hutva atthamsu. Apara dve mutthiyo khipi. Ta dakkhinahatthapassena malapaticchannena 2- otaritva atthamsu. Apara dve mutthiyo khipi. Ta pitthipassena otaritva tatheva atthamsu. Apara dve mutthiyo khipi. Ta vamahatthapassena otaritva tatheva atthamsu. Evam attha naliyo attha mutthiyo hutva catusu thanesu tathagatam parikkhipimsu. Purato gamanadvaramattameva ahosi. Pupphanam vantani antomukhani ahesum, pattani bahimukhani. Bhagava rajatapattaparikkhitto viya hutva payasi. Pupphani acittakanipi @Footnote: 1. jivanamattanti padena bhavitabbam. 2. malapaticchadena. (?)

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Sacittakam nissaya abhijjitva apatitva satthara saddhimyeva gacchanti thitatthane titthanti. Satthu sarirato satasahassavijjulata viya ramsiyo nikkhamimsu. Purato ca pacchato ca dakkhinato ca vamato ca sisamatthakato ca nikkhantaramsiyo nikkhamimsu. Ekapi sammukhasammukhatthanena apalayitva, sabbapi sattharam tikkhattum padakkhinam katva tarunatalakkhandhappamana hutva puratoyeva dhavanti. Sakalanagaram sankhubhi. "antonagare nava kotiyo bahinagare nava kotiyoti attharasasu kotisu ekopi puriso va itthi va bhikkham gahetva na nikkhamanto nama natthi. Mahajano sihanadam nadanto celukkhepasahassani karonto satthu puratova gacchati. Satthapi malakarassa gunam pakatam katum tigavute nagare bhericaranamaggeneva acari. Malakarassa sakalasariram pancavannaya pitiya paripuri. So thokanneva tathagatena saddhim caritva manosilarase nimuggo viya buddharamsinam anto pavittho sattharam thometva vanditva tucchapacchimeva gahetva geham agamasi. Atha nam bhariya pucchi "kaham pupphaniti. "sattha me pujitoti. "ranno idani kim karissasiti. "raja mam ghatetu va ratthato va pabbajetu, aham jivitam pariccajitva sattharam pujesim, sabbapupphani attha mutthiyo ahesum, evarupa nama puja jata, mahajano ukkutthisahassani karonto satthara saddhim carati, yo esa mahajanassa ukkutthisaddo, tasmim thane esoti. Athassa bhariya andhabala evarupe patihariye pasadam ajanetva tam akkositva "rajano nama canda

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Sakim kuddha hatthapadadicchedanena bahumpi anattham karonti, taya katakammena mayhampi anattho siyati putte adaya rajakulam gantva ranna pakkositva "kim etanti pucchita aha "mama samiko tumhakam upatthanapupphehi sattharam pujetva tucchahattho gharam agantva `kaham pupphaniti maya puttho idannama vadesi, aham tam paribhasitva `rajano nama canda sakim kuddha hatthapadadicchedanena bahumpi anattham karonti, taya katakammena mayhampi anattho siyati tam chaddetva idhagata; tena katakammam sukatam va hotu dukkatam va, tassevetam; maya chadditabhavam janahi devati. Raja pathamadassaneneva sotapattiphalam patto saddhasampanno ariyasavako cintesi "aho ayam itthi andhabala evarupe gune pasadam na uppadesiti. So kuddho viya hutva "kim amma vadesi, mayham upatthanapupphehi tena puja katati. "ama devati. "bhaddakante katam tam chaddentiya, mama pupphehi pujakarakassa aham kattabbayuttakam janissamiti tam uyyojetva vegena satthu santikam gantva vanditva satthara saddhimyeva vicari. Sattha tassa cittappasadam natva bhericaranavithiya nagaram caritva ranno gehadvaram agamasi. Raja pattam gahetva sattharam geham pavesetukamo ahosi. Sattha pana rajanganeyeva nisidanakaram dassesi. Raja tam natva "sigham mandapam karothati tamkhananneva mandapam karapesi. Nisidi sattha saddhim bhikkhusanghena. Kasma pana sattha rajageham na pavisi? evam kirassa ahosi "sacaham anto pavisitva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Nisideyyam, mahajano mam datthum na labheyya, malakarassa guno pakato na bhaveyya, rajangane pana mam nisinnam mahajano datthum labhissati, malakarassa guno pakato bhavissatiti. Gunavantanam hi gunam buddhayeva pakatam katum sakkonti, avasesajano gunavantanam gunam kathento maccharayati. Cattaro pupphapatta catuddisam atthamsu. Mahajano sattharam parivaresi. Raja buddhappamukham bhikkhusangham panitena aharena parivisi. Sattha bhattakiccavasane anumodanam katva purimanayeneva catuhi pupphapattehi parikkhitto sihanadam nadantena mahajanena parivuto viharam agamasi. Raja sattharam anugantva nivatto malakaram pakkosapetva "mama aharitabbapupphehi `kinti vatva sattharam pujesiti pucchi. Malakaro "raja ghatetu va ratthato va pabbajetuti jivitam pariccajitva sattharam pujesim devati aha. Raja "tvam mahapuriso namati vatva "attha hatthi ca asse ca dase ca dasiyo ca mahapasadhanani ca attha kahapanasahassani ca rajakulato niharitva sabbalankarappatimandita attha nariyo attha gamavare cati imam sabbatthakam nama danam adasi. Anandatthero cintesi "ajja patova patthaya sihanadasahassani ceva celukkhepasahassani ca pavattanti, ko nu kho malakarassa vipakoti. So sattharam pucchi. Atha nam sattha "ananda `imina malakarena appamattakam kammam katanti ma sallakkhesi, ayanhi mayham jivitam pariccajitva pujam akasi, so evam mayi cittam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Pasadetva kappanam satasahassam duggatim na gamissatiti kappanam satasahassam duggatim na gamissati thatva devamanussesu, phalam etassa kammuno, paccha paccekasambuddho sumano nama bhavissatiti aha. Satthu pana viharam gantva gandhakutim pavisanakale tani pupphani dvarakotthake patimsu. Sayanhasamaye bhikkhu dhammasabhayam katham samutthapesum "aho acchariyam malakarassa kammam, dharamanakabuddhassa jivitam pariccajitva pupphapujam katva tamkhananneva sabbatthakannama labhiti. Sattha gandhakutito nikkhamitva tinnam gamananam annatarena gamanena dhammasabham gantva buddhasane nisiditva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "ama bhikkhave yassa kammassa katatta pacchanutappam na hoti, anussaritanussaritakkhane somanassameva uppajjati, evarupam kammam kattabbamevati vatva anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "tanca kammam katam sadhu yam katva nanutappati, yassa patito sumano vipakam patisevatiti. Tattha "yam katvati: yam devamanussasampattinanceva nibbanasampattiya ca nibbattanasamattham sukhudriyam kammam katva nanutappati, athakho ditthadhammeyeva anussaritanussaritakkhane pitivegena patito somanassavegena ca sumano hutva ayatim pitisomanassajato hutva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Vipakam patisevati, tam kammam katam sadhu sundaram silitthakanti. Desanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahositi. Sumanamalakaravatthu. -------- 10. Uppalavannatherivatthu. (54) "madhuva mannati baloti imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto uppalavannatherim arabbha kathesi. Sa kira padumuttarabuddhassa padamule patthanam patthapetva kappasatasahassam punnani kurumana devesu ca manussesu ca samsaranti imasmim buddhuppade devalokato cavitva savatthiyam setthikule patisandhim ganhi. Niluppalagabbhasamanavannataya cassa "uppalavannatveva namam akamsu. Athassa vayappattakale sakalajambudipe rajano ca setthino ca setthissa santikam pannakaram pahinimsu "dhitaram amhakam detuti. Appahinanto nama nahosi. Tato setthi cintesi "aham sabbesam manam gahetum na sakkhissami, upayam panekam karissamiti. So dhitaram pakkositva "amma pabbajitum sakkhissasiti aha. Tassa pacchimabhavikatta pitu vacanam sise asittasatapakatelam viya ahosi; tasma pitaram "pabbajissami tatati aha. So tassa mahantam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Sakkaram katva tam bhikkhunupassayam netva pabbajesi. Tassa acirappabbajitaya eva uposathagare talavaro papuni. Sa dipam jaletva uposathagaram sammajjitva dipasikhaya nimittam ganhitva thitava punappunam olokayamana tejokasinarammanam jhanam nibbattetva tameva padakam katva arahattam papuni saddhim patisambhidahi ceva abhinnahi ca. Sa aparena samayena janapadacarikam caritva paccagata andhavanam pavisi. Tada bhikkhuninam arannavaso appatikkhitto hoti. Athassa manussa tattha kutikam katva mancakam pannapetva saniya parikkhipimsu. Sa savatthiyam pindaya pavisitva nikkhami. Matulaputto panassa nandamanavo gihikalato patthaya patibaddhacitto tassa agatabhavam sutva theriya agamanato puretarameva andhavanam gantva tam kutikam pavisitva hetthamance nilino, theriya agantva kutikam pavisitva dvaram pidhaya mancake nisinnamattaya, bahi atapato agatatta cakkhupathe andhakare avigateyeva, hetthamancato nikkhamitva mancakam abhiruyha "ma nassi bala, ma nassi balati theriya variyamano abhibhavitva attano patthitakammam katva payasi. Athassa agunam dharetum asakkonti viya mahapathavi dvedha bhijji. So pathavim pavittho gantva mahaavicimhi nibbatti. Theripi tamattham bhikkhuninam arocesi. Bhikkhuniyo bhikkhunam tamattham arocesum. Bhikkhu bhagavato arocesum. Tam sutva sattha bhikkhu amantetva "bhikkhave bhikkhubhikkhuniupasakaupasikasu yo koci balo papakammam karonto madhusakkharadisu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Kancideva madhurarasam khadamano puriso viya hatthappahattho udaggudaggo viya karotiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "madhuva mannati balo, yava papam na paccati; yada ca paccati papam; atha (balo) dukkham nigacchatiti. Tattha "madhuvati: balassa hi papam akusalakammam karontassa, tam kammam madhu viya madhurarasam viya ittham kantam manapam viya upatthati, iti nam so madhumva mannati. Yavati: yattakam kalam. Papam na paccatiti: ditthadhamme va samparaye va vipakam na deti, tava nam evam mannati. Yada cati: yada panassa ditthadhamme va vividha kammakarana kariyamanassa samparaye va nirayadisu mahadukkham anubhavantassa, tam papam paccati; atha so balo dukkham nigacchati vindati patilabhatiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsu. Aparena samayena dhammasabhayam mahajano katham samutthapesi 1- "khinasavapi manne kamasukham sadiyanti kamam sevanti, kim na sevissanti; na hete kolaparukkha, na vammika, allamamsasarirayeva; tasma etepi kamasukham sadiyanti, kamam sevantiti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "na bhikkhave khinasava kamasukham sadiyanti na kamam sevanti, yatha hi padumapatte patitam udakabindu na lippati na santhati, vinivattetva patateva; yatha ca aragge sasapo na lippati na santhati, vinivattetva patateva; @Footnote: 1. paccha vuttena na sameti. tathahi vakkhati `kaya nuttha bhikkhavetiadim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Evam khinasavassa citte duvidhopi kamo na lippati na santhatiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam brahmanavagge gathamaha "vari pokkharapatteva araggeriva sasapo yo na lippati kamesu; tamaham brumi brahmananti. Imissa attho brahmanavaggeyeva avibhavissati. sattha pana rajanam pasenadikosalam pakkosapetva "maharaja imasmim sasane yatheva kulaputta evam kuladhitaropi mahantam natigananca bhogakkhandhanca pahaya pabbajitva aranne viharanti, ta aranne viharamana ragaratta papapuggala omanatimanavasena vihethentipi brahmacariyantarayampi papenti; tasma bhikkhunisanghassa antonagare vasanatthanam katum vattatiti. Raja "sadhuti sampaticchitva nagarassa ekapasse bhikkhunisanghassa vasanatthanam karesi. Tato patthaya bhikkhuniyo antogameyeva vasanti. Uppalavannatherivatthu. -------- 11. Jambukajivakavatthu. (55) "mase mase kusaggenati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto jambukajivakam arabbha kathesi. Atite kira kassapasammasambuddhakale gamavasi eko kutumbiko

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Ekassa therassa viharam katva tattha viharantam catuhi paccayehi upatthahi. Thero tassa gehe nibaddham bhunjati. Atheko khinasavo bhikkhu diva pindaya caranto tassa gehadvaram papuni. Kutumbiko tam disva tassa iriyapathe pasanno geham pavesetva sakkaccam panitena bhojanena parivisitva "bhante imam satakam rajitva nivaseyyathati mahantam satakam datva "bhante kesa vo digha; tumhakam kesoropanatthaya nahapitam anessami, sayanatthaya [1]- mancakam gahapetva agamissamiti aha. Nibaddham gehe bhunjanto kulupako bhikkhu tassa tam sakkaram disva cittam pasadetum nasakkhi "ayantam muhuttam ditthakassa evarupam sakkaram karoti, nibaddham gehe bhunjantassa pana mayham na karotiti cintetva viharam agamasi. Itaropi teneva saddhim gantva kutumbikena dinnam satakam rajitva nivasesi. Kutumbikopi nahapitam adaya gantva therassa kese oharapetva mancakam attharapetva "bhante imasmimyeva mancake sayathati vatva dvepi there svatanaya nimantetva pakkami. Nevasiko tassa sakkaram kayiramanam adhivasetum nasakkhi. Athassa so sayam therassa nipannatthanam gantva catuhakarehi [2]- Akkosi "avuso agantuka kutumbikassa gehe bhattam bhunjanato varataram milham khaditum, kutumbikena anitanahapitena kesoropanato varataram talatthikena kese luncapetum, kutumbikena dinnasatakam @Footnote: 1. ba. Yu. etthantare "ca voti atthi. Si. "voti atthi. 2. Si. Yu. etthantare @theranti atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Nivasanato varataram naggena caritum, kutumbikena abhatamancake nipajjanato varataram bhumiyam nipajjitunti. Theropi "ma esa balo mam nissaya nassiti nimantanam anadayitva patova utthaya yathasukham agamasi. Nevasikopi patova vihare kattabbavattam katva "bhikkhacaravelayam idanipi agantuko niddayati, gandisaddena pabujjheyyati sannaya nakhapittheneva gandim paharitva gamam pindaya pavisi. Kutumbikopi sakkaram katva theranam agamanamaggam olokento nevasikam disva "bhante thero kuhinti pucchi. Atha nam nevasiko "ma avuso avaca, 1- tuyham kulupako hiyo tava nikkhantavelaya ovarakam pavisitva niddam okkanto, patova patthaya mama viharasammajjanasaddampi paniyaghataparibhojaniyaghatesu udakasincanasaddampi gandisaddampi karontassa, na janatiti aha. Kutumbiko cintesi "tadisaya iriyapathasampattiya samannagatassa me ayyassa yava imamha kala niddayanam nama natthi, mam pana tassa sakkaram karontam disva addha imina bhadantena kinci vuttam bhavissatiti. So attano panditabhavena tam sakkaccam bhojetva tassa pattam sadhukam dhovitva nanaggarasabhojanassa puretva "bhante sace me ayyam passeyyatha, imamassa pindapatam dadeyyathati aha. Itaro tam gahetvava cintesi "sace so evarupam pindapatam bhunjissati, imasmimyeva thane paluddho bhavissatiti antaramagge tam pindapatam chaddetva therassa @Footnote: 1. Si. Yu. avuso kim vadetha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Vasanatthanam gantva tam tattha olokento naddasa. Atha nam ettakassa kammassa katatta visativassasahassani katopi samanadhammo rakkhitum nasakkhi. Ayuhapariyosane pana avicimhi nibbattitva ekam buddhantaram mahadukkham anubhavitva imasmim buddhuppade rajagahanagare ekasmim bahuannapane kulaghare nibbatti. So padasa gamanakalato patthaya neva sayane sayitum na bhattam bhunjitum icchati, attano sariravalanjameva khadati. "balataya ajananto karotiti nam posimsu. Mahallakakalepi vattham nivasetum na icchati, naggo vicarati, bhumiyam sayati, attano sariravalanjameva khadati. Athassa matapitaro "nayam kulagharassa anucchaviko; ajivakanam esa anucchavikoti tesam santikam netva "imam darakam pabbajethati adamsu. Atha nam te pabbajesum, pabbajetva ca pana galappamane avate thapetva dvinnam amsakutanam 1- upari padarani datva tesam upari nisiditva talatthikhandena kese luncimsu. Atha ne tassa matapitaro svatanaya nimantetva pakkamimsu. Punadivase ajivaka "ehi gamam pavisissamati tam vadimsu. So "gacchatha tumhe, aham idheva bhavissamiti na icchi. Atha nam punappunam vatva anicchamanam ohaya agamamsu. Sopi tesam gatabhavam natva vaccakutiya dvaram 2- vivaritva oruyha ubhohi hatthehi alopakarakam gutham khadati. 3- Ajivaka tassa antogamato aharam pahinimsu. Tampi na icchati, punappunam vuccamanopi "na me imina attho, laddho me aharoti. @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. jattunam. 2. Si. Ma. Yu. padaram. 3. Si. Ma. Yu. khadi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

"kaham laddhoti. "idheva laddhoti. Evam dutiye tatiye catutthe divasepi tehi bahumpi vuccamano "aham idheva bhavissamiti gamam gantum na icchati. Ajivaka "ayam divase divase neva gamam pavisitum, na amhehi pahitam aharam aharitum icchati, `idheva me laddhoti vadati; kinnu kho karoti, parigganhissama nanti gamam pavisanta ekam dve jane tassapi parigganhanattham ohaya gamimsu. Te pacchato gacchanta viya hutva niliyimsu. Sopi tesam gatabhavam natva purimanayeneva vaccakutim oruyha gutham khadati. Itare tassa kiriyam disva ajivakanam arocayimsu. Tam sutva ajivaka "aho bhariyam kammam; sace samanassa gotamassa savaka janeyyum, `ajivaka gutham khadamana vicarantiti amhakam akittim pakaseyyum; nayam amhakam anucchavikoti tam attano santika niharimsu. So tehi niharito. Mahajanassa uccarakaranatthane patthato eko pitthipasano atthi. Tasmim mahantam sondi. Pitthipasanam nissaya mahajanassa uccarakaranatthanam hoti. So tattha gantva rattim gutham khaditva mahajanassa sariravalanjanatthaya agamanakale ekena hatthena pasanassa ekam passam olubbha ekam padam ukkhipitva jannuke thapetva uddhavatabhimukho mukham vivaritva titthati. Mahajano tam disva upasankamitva vanditva "bhante kasma ayyo mukham vivaritva thitoti pucchati. "aham vatabhakkho, anno me aharo natthiti. "atha kasma ekam padam ukkhipitva jannuke katva thitosi bhanteti. "aham uggatatapo ghoratapo, maya dvihi padehi akkanta pathavi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Kampati; tasma ekam padam ukkhipitva jannuke katva thitomhi, ahanhi thitakova vitinamemi na nisidami na nipajjamiti. Manussa nama yebhuyyena vacanamattameva saddahanti; tasma "aho acchariyam, evarupapi nama tapassino honti, na no evarupo ditthapubboti yebhuyyena angamagadhavasino sankhubhitva mase mase mahantam sakkaram abhiharanti. So "aham vatameva bhakkhami, na annam aharam aharami, annam hi me khadantassa, tapo nassatiti tehi abhihatam na kinci icchati. Manussa "ma no bhante nasetha, tumhadisena ghoratapena paribhogo kato amhakam digharattam hitaya sukhaya samvattatiti punappunam yacanti. "tassa me anno aharo na ruccatiti mahajanassa pana yacanaya pilito tehi abhatani sappiphanitadini kusaggena jivhagge thapetva "gacchatha, alam vo ettakam hitaya sukhayati uyyojesi. Evam so pancapannasa vassani naggo gutham khadanto kese luncanto bhumiyam sayamano vitinamesi. Buddhanampi kho paccusakale lokam volokanam avijahitameva hoti; tasma ekadivasam bhagavato paccusasamaye lokam volokentassa, ayam jambukajivako nanajalassa anto pannayi. Sattha "kinnu kho bhavissatiti avajjitva tassa saha patisambhidahi arahattassa upanissayam disva "aham etam adim katva ekam gatham bhasissami, gathapariyosane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo bhavissati, imam kulaputtam nissaya mahajano sotthibhavam papunissatiti natva punadivase rajagahe

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Pindaya caritva pindapatappatikkanto anandattheram aha "ananda jambukajivakassa santikam gamissamiti. "bhante kim tumheyeva gamissathati. "ama ahamevati. Evam vatva sattha vaddhamanakacchayaya tassa santikam payasi. Devata cintayimsu "sattha sayam 1- jambukajivakassa santikam gacchati, so ca jegucche uccarapassavatthane dantakatthakkilitthe pitthipasane vasati, devam vassapetum vattatiti attano anubhavena tammuhuttamyeva devam vassapesum. Pitthipasano suci nimmalo ahosi. Athassa upari pancavannam pupphavassam vassapayimsu. Sattha sayam jambukajivakassa santikam gantva "jambukati saddamakasi. Jambuko "ko nu kho esa dujjano mam jambukavadena vadatiti cintetva "ko esoti aha. "aham jambukati. "kim mahasamanati. "ajja me ekarattim idha vasanatthanam dehiti. "natthi mahasamana imasmim thane vasanatthananti. "jambuka ma evam kari, ekarattim me vasanatthanam dehi; pabbajita nama pabbajitam patthenti, manussa manussam, pasavo pasunti. "kim pana tvam pabbajitositi. "ama pabbajitomhiti. "sace tvam pabbajito, kahante labukam, kaham dhumakatacchuko, kaham yannasuttakanti. "atthetam mayham, visum visum pana gahetva caranam dukkhanti abbhantareyeva gahetva caramiti. So "carissasi tvam etam agganhitvati kujjhi. Atha nam sattha aha "hotu jambuka, ma kujjha, vasanatthanam me acikkhahiti. "natthi mahasamana ettha @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "sayanti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Vasanatthananti. Sattha tassa vasanatthanato avidure ekam pabbharam atthi, tam niddisanto "etasmim pabbhare ko vasatiti aha. "na koci mahasamanati. "tenahi etam mayham dehiti. "tvanneva janahi mahasamanati. Sattha pabbhare nisidanam pannapetva nisidi. Atha pathamayame cattaro maharajano catuddisa ekobhasam karonta upatthanam agamimsu. Jambuko obhasam disva "kimobhaso namesoti cintesi. Majjhimayame sakko devaraja agami. Jambuko tampi disva "ko namesoti cintesi. Pacchimayame ekaya anguliya ekam dvihi dve .pe. Dasahi dasa cakkavalani obhasetum samattho mahabrahma sakalaarannam ekobhasam karonto agami. Jambuko tampi disva "ko nu kho esoti cintetva patova satthu santikam gantva patisantharam katva ekamantam thito sattharam pucchi "mahasamana tumhakam santikam catasso disa obhasento pathamayame ko agatoti. "cattaro maharajanoti. "kimkaranati. "mam upatthatunti. "kim pana tvam catuhi maharajehi uttaritaroti. "ama jambuka, ahanhi rajunam atirajati. "majjhimayame pana ko agatoti. "sakko devarajati. "kimkaranati. "mam upatthatumevati. "kim pana tvam sakkadevarajatopi uttaritaroti. "ama jambuka, sakkatopi uttaritaromhi, eso pana mayham gilanupatthako kappiyakarakasamanerasadisoti. "pacchimayame sakalaarannam obhasetva ko agatoti. "yam nissaya loke brahmanadayopi khipitva pakkhalitva `namo mahabrahmunoti vadanti,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Soeva mahabrahmati. "kim pana tvam mahabrahmunapi uttaritaroti. "ama jambuka, ahanhi brahmunapi atibrahmati. "acchariyosi tvam mahasamana, mayham pana pancapannasavassani idha vasantassa, etesu ekopi mam upatthatum nagatapubbo; ahanhi ettakam addhanam vatabhakkho hutva thitakova vitinamesim, na tava te mayham upatthanam agatapubbati. Atha nam sattha aha "jambuka tvam lokasmim andhabalam mahajanam vancayamano mampi vancetukamo jato; nanu tvam pancapannasavassani guthameva khadasi, bhumiyamyeva nipajji, naggo hutva vicari, talatthikhandena kese lunci, atha ca pana lokam vancento `aham vatabhakkhomhi, ekapadena titthami, na nisidami, na nipajjamiti vadesi, mampi vancetukamosi; pubbepi tvam papikam lamikam ditthim nissaya ettakam kalam guthabhakkhosi bhumisayo naggo vicaranto talatthikhandena kesaluncanam patto, idanipi papikam lamikam ditthimeva ganhasiti. "kim pana maya katam mahasamanati. Athassa sattha pubbe katakammam acikkhi. Tassa, satthari kathenteyeva, samvego uppanno, hirottappam upatthitam. So ukkutiko nisidi. Athassa sattha udakasatakam khipitva adasi. So tam nivasetva sattharam vanditva ekamantam nisidi. Satthapissa anupubbikatham kathetva dhammam desesi. So desanavasane saha patisambhidahi arahattam patva sattharam vanditva utthayasana pabbajjanca upasampadanca yaci. Ettavatassa purimakammam parikkhinam. Ayanhi khinasavamahatheram catuhi akkosehi akkositva, yavayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Mahapathavi tigavutadhikam yojanam ussanna; tava avicimhi pacitva tattha pakkavasesena pancapannasavassani imam vippakaram patto, tenassa tam kammam khinam, visativassasahassani imina katassa samanadhammassa phalam nasetum na sakka; tasma tam sattha dakkhinahattham pasaretva "ehi bhikkhu cara brahmacariyanti aha. Tavadevassa gihilingam antaradhayi, atthaparikkharadharo satthivassatthero viya ahosi. Angamagadhavasinam tassa sakkaram gahetva agatadivaso kiresa; tasma ubhayaratthavasino sakkaram gahetva agata tathagatam disva "kinnu kho amhakam ayyo jambuko maha, udahu samano gotamoti cintetva "sace samano gotamo maha bhaveyya, ayam samanassa gotamassa santikam gaccheyya, jambukajivakassa pana mahantataya samano gotamo imassa santikam agatoti cintayimsu. Sattha mahajanassa parivitakkam natva "jambuka tava upatthakanam kankham chindahiti aha. So "ahampi bhante ettakameva paccasimsamiti vatva catutthajjhanam samapajjitva utthaya talappamanam vehasam abbhuggantva "sattha me bhante bhagava, savakohamasmiti vatva oruyha vanditva puna dvitalamattam titalamattanti evam sattatalamattam vehasam abbhuggantva oruyha attano savakabhavam janapesi. Tam disva mahajano "aho buddha nama acchariya anomagunati cintesi. Sattha mahajanena saddhim kathento evamaha "ayam ettakam kalam tumhehi abhatasakkaram kusaggena jivhagge thapetva `tapacaranam puremiti idha nivuttho; sace

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

Imina upayena vassasatam tapacaranam pureyya, ya ca assa idani kulam va bhattam va kukkuccayitva abhunjantassa bhattacchedanakusalacetana, tassa tam tapacaranam solasimpi kalam nagghatiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "mase mase kusaggena balo bhunjetha bhojanam, na so sankhatadhammanam kalam agghati solasinti. Tassattho "sace balo aparinnatadhammo siladiguna paribahiro titthayatane pabbajito "tapacaranam puressamiti mase mase sampatte kusaggena bhojanam bhunjanto vassasatam bhunjetha bhojanam. Na so sankhatadhammanam kalam agghati solasinti; sankhatadhamma vuccanti natadhamma tulitadhamma, tesu hetthimakotiya sotapanno sankhatadhammo, uparimakotiya khinasavo; imesam sankhatadhammanam so balo kalam nagghati solasinti, puggaladhitthana desana. ayam panettha attho: ya ca tassa tatha tapacaranam purentassa vassasatam cetana, ya ca sankhatadhammanam kulam va bhattam va kukkuccayitva abhunjantanam eka bhattacchedanakusalacetana, tassa cetanaya sa tavadigharattam pavattacetana solasim kalam nagghati. Idam vuttam hoti "yam tassa sankhatadhammanam cetanaya phalam; tam solasakotthase katva tato ekekam puna solasakotthase katva tato ekassa kotthasassa yam phalam; tadeva tassa balassa tapacaranato mahantataranti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Desanavasane caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayo ahositi. Jambukajivakavatthu. -------- 12. Ahipetavatthu. (56) "na hi papam katam kammanti imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto annataram ahipetam arabbha kathesi. Ekasmim hi divase jatilasahassassa abbhantaro ayasma lakkhanatthero ca mahamoggallanatthero ca "rajagahe pindaya carissamati gijjhakutato otaranti. Tesu ayasma mahamoggallano ekam ahipetam disva sitam patvakasi. Atha nam lakkhanatthero "kasma avuso sitam patum karositi karanam pucchi. "akalo kho avuso imassa panhassa visajjetum, bhagavato santike mam puccheyyasiti. Tesu rajagahe pindaya caritva bhagavato santikam gantva nisinnesu, lakkhanatthero pucchi "avuso moggallana tvam gijjhakuta otaranto sitam patum karitva maya sitakaranam puttho `bhagavato santike mam puccheyyasiti avaca, kathehi idani tam karananti. Thero aha "aham avuso ekam ahipetam disva sitam patvakasim, tassa evarupo attabhavo, manussasisam viya assa sisam, ahissa viyassa seso attabhavo,

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Ahipeto namesa pamanato pancavisatiyojaniko, tassa sisato utthita aggijala yava nanguttha gacchanti, nangutthato utthita yava sisa, majjhe utthita dve passani gacchanti, dvihi passehi utthita majjhe osarantiti. Dvinnameva kira petanam attabhavo pancavisatiyojaniko, avasesanam tigavutappamano, imassa ceva ahipetassa kakapetassa ca pancavisatiyojaniko, tesu ayantava ahipeto. Kakapetampi mahamoggallano gijjhakutamatthake paccamanam disva tassa pubbakammam pucchanto imam gathamaha "pancayojanika jivha, sisante navayojanam kayo accuggato tuyham pancavisatiyojanam; kinnu kammam karitvana pattosi dukkhamidisanti. Athassa peto acikkhanto "aham bhante moggallana kassapassa mahesino sanghassabhihatam bhattam aharesim yathicchakanti gatham vatva aha "bhante kassapabuddhakale sambahula bhikkhu gamam pindaya pavisimsu. Manussa there disva sampiyayamana asanasalayam nisidapetva pade dhovitva telena makkhetva yagum payetva khajjakam datva pindapatakalam agamayamana dhammam sunanta nisidimsu. Dhammakathavasane theranam patte adaya attano attano gehe nanaggarasabhojanassa puretva aharimsu. Tadaham kako hutva asanasalaya chadanapitathe nisinno tam disva ekena gahitapattato tikkhattum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Mukham purento tayo kabale aggahesim, tam pana bhattam neva sanghassa santakam, na sanghassa niyametva dinnam, na bhikkhuhi gahitavasesakam attano geham netva manussehi bhunjitabbakam, kevalam sangham uddissa abhihatamattameva, tato maya tayo kabala gahita, ettakam me pubbakammam; svaham kalam katva tassa kammassa vipakena avicimhi pacitva tattha pakkavasesena idani gijjhakute kakapeto hutva nibbatto idam dukkham paccanubhomiti. Idam kakapeta vatthu. Idha pana thero "ahipetam disva sitam patvakasinti aha. Athassa sattha sakkhi hutva "saccam bhikkhave moggallano aha, maya panesa sambodhippattadivaseyeva dittho, apicaham `ye me vacanam na saddaheyyum, tesam ahitaya bhaveyyati paranudayaya na kathesinti aha. Lakkhanasamyuttepi 1- hi mahamoggallanena ditthakaleyeva sattha tassa sakkhi hutva visativatthuni kathesi. Idampi tena tatheva kathitam. Tam sutva bhikkhu tassa pubbakammam pucchimsu. Satthapi tesam kathesi: atite kira baranasim nissaya naditire paccekabuddhassa pannasalam karimsu. So tattha viharanto nibaddham nagare pindaya carati. Nagarapi sayam patam gandhapupphadihattha paccekabuddhassa upatthanam gacchanti. Eko baranasivasi puriso tam maggam nissaya khettam kasi. Mahajano sayam patam paccekabuddhassa upatthanam gacchanto tam khettam maddanto gacchati. Kasako "ma me khettam maddathati varentopi @Footnote: 1. sam. ni. 16/298.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Varetum nasakkhi. Athassa etadahosi "sace imasmim thane paccekabuddhassa pannasala na bhaveyya, na me khettam maddeyyunti. So paccekabuddhassa pindaya pavitthakale paribhogabhajanani bhinditva pannasalam jhapesi. Paccekabuddho tam jhamam disva yathasukham pakkami. Mahajano gandhamalam adaya agato jhamam pannasalam disva "kaham nu kho no ayyo gatoti aha. Sopi mahajaneneva saddhim agato mahajanamajjhe thitako evamaha "maya tassa pannasala jhapitati. Atha nam "ganhatha, imam papam nissaya mayam paccekabuddham datthum na labhimhati dandadihi pothetva jivitakkhayam papesum. So avicimhi nibbattitva, yavayam pathavi yojanamattam ussanna; tava niraye pacitva pakkavasesena gijjhakute ahipeto hutva nibbatti. Sattha imam tassa pubbakammam kathetva "bhikkhave papakammam nametam khirasadisam; yatha khiram duyhamanameva na parinamati; tatha kammam kariyamanameva na vipaccati, yada pana vipaccati; tada evarupena dukkhena yojetiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha "na hi papam katam kammam sajjukhiramva muccati, dahantam balamanveti bhasmacchannova pavakoti. Tattha "sajjukhiranti: tamkhananneva dhenuya thanehi nikkhantam abbhunham khiram na muccati na parinamati. Idam vuttam hoti "yatha idam sajjukhiram tamkhananneva na muccati na parinamati pakatim na jahati, yasmim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Pana bhajane duhitva 1- gahitam, yava tattha takkadiambilam na pakkhipati, yava dadhibhajanadikam ambilabhajanam na papunati, tava pakatim avijahitva paccha jahati; evameva papakammampi kariyamanameva na paccati, yadi vipacceyya, na koci papakammam katum visaheyya; yava pana kusalabhinibbatta khandha dharanti; tava te nam rakkhanti, tesam bheda apaye nibbattesu khandhesu vipaccati, vipaccamananca dahantam balamanveti. Kim viyati. Bhasmacchannova pavakoti: yatha hi charikaya paticchanno vitacchitangaro akkantopi charikaya paticchannatta na tava dahati, charikam pana tapetva cammadinam dahanavasena yava matthalunga dahanto gacchati: evameva papakammampi yena katam hoti, tam balam dutiye va tatiye va attabhave nirayadisu nibbattam dahantam anugacchatiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Ahipetavatthu. -------- 13. Satthikutapetavatthu. (57) "yavadeva anatthayati imam dhammadesanam sattha veluvane viharanto satthikutapetam arabbha kathesi. @Footnote: 1. Si. Yu. duyhitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

Purimanayeneva hi mahamoggallanatthero lakkhanattherena saddhim gijjhakuta orohanto 1- annatarasmim padese sitam katva therena sitakaranam puttho "bhagavato santike mam puccheyyasiti vatva pindaya caritva sattharam upasankamitva vanditva nisinnakale puna puttho "aham avuso ekam petam addasam tigavutappamanena attabhavena, tassa satthi ayakutasahassani adittani sampajjalitani uparimatthake patitva utthahanti sisam bhindanti, bhinnam bhinnam puna samutthahati, imina attabhavena maya evarupo attabhavo na ditthapubbo, ahantam disva sitam patvakasinti aha. Petavatthusmim hi "satthi kutasahassani paripunnani sabbaso, sise tuyham nipatanti obhindanteva matthakantiadi 2- imameva petam sandhaya vuttam. Sattha therassa katham sutva "bhikkhave mayapesa satto bodhimande nisinneneva dittho `ye ca pana me vacanam na saddaheyyum, tesam ahitaya bhaveyyati paresam anukampaya na kathesim; idani pana moggallanassa sakkhi hutva kathemiti aha. Tam sutva bhikkhu tassa pubbakammam pucchimsu. Satthapi tesam kathesi: "atite kira baranasiyam salittakasippe nipphattim patto eko pithasappi ahosi. So nagaradvare ekassa vattarukkhassa hettha nisinno "sakkharani khipitva tassa pannani chindanto hatthirupakam no dassehi; assarupakam no dassehiti gamadarakehi @Footnote: 1. Si. Yu. otaranto. 2. khu. peta. 26/258.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

Vuccamano icchiticchitani 1- rupani dassetva tesam santika khadaniyadini labhati. Athekadivasam raja uyyanam gacchanto tam padesam papuni. Daraka pithasappim parohantare katva palayimsu. Ranno thitamajjhantike rukkhamulam pavitthassa, chiddacchaya sariram phari. So "kinnu kho etanti uddham olokento rukkhapannesu hatthirupakadini disva "kassetam kammanti pucchitva "pithasappinoti sutva tam pakkosapetva aha "mayham purohito atimukharo, appamattakepi vutte, bahum bhananto mam upaddaveti, sakkhissasi tassa mukhe nalimatta ajalandika khipitunti. "sakkhissami deva, ajalandika aharapetva purohitena saddhim tumhe antosaniyam nisidatha, ahamettha kattabbam janissamiti. Raja tatha akasi. 2- Itaro kattariyaggena saniya chiddam karetva, purohitassa ranna saddhim kathentassa, mukhe vivatamatte, ekekam ajalandikam khipi. Purohito mukham pavittham pavittham gili. Pithasappi, khinasu ajalandikasu, sanim calesi. Raja taya sannaya ajalandikanam khinabhavam natva aha "acariya aham tumhehi saddhim kathento katham nittharitum na sakkhissami, tumhe atimukharataya nalimatta ajalandika gilitvapi tunhibhavam napajjathati. Brahmano mankubhavam apajjitva tato patthaya mukham vivaritva ranna saddhim sallapitum nasakkhi. Raja pithasappim pakkosapetva "tam nissaya me sukham laddhanti tuttho tassa sabbatthakam nama datva nagarassa catusu disasu cattaro gamavare @Footnote: 1. Si. Yu. icchiticchitanam. 2. Si. Yu. karesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Adasi. Tamattham viditva ranno atthadhammanusasako amacco imam gathamaha "sadhu kho sippakannama, api yadisakidisam passa, khanjappaharena laddha gama catuddisati. 1- (so pana amacco tena samayena ahameva bhagava ahosi.) atheko puriso pithasappina laddhasampattim disva cintesi "ayannama pithasappi hutva imam sippam nissaya mahasampattim patto, mayapetam sikkhitum vattatiti. So tam upasankamitva vanditva "imam me acariya sippam dehiti aha. "na sakka tata datunti. So tena patikkhitto "hotu, aradhessami nanti tassa hatthapadaparikammadini karonto cirassam tam aradhetva punappunam yaci. Pithasappi "ayam me ativiya upakarakoti tam patibahitum asakkonto sippam sikkhapetva "nipphannam te tata sippam, idani kim karissasiti aha. "bahi gantva sippam vimamsissamiti. "kim karissasiti. "gavim va manussam va paharitva maressamiti. "tata gavim marentassa, satam dando hoti, manussam marentassa, sahassam, tvam saputtadaropi tam nittharitum na sakkhissasi, ma vinassa; yamhi pahate, dando natthi, tadisam nimmatapitikam kanci upadharehiti. So "sadhuti sakkhare ucchange katva tadisam upadharayamano vicaranto gavim disva "ayam sassamikati paharitum na visahi, manussam disva "ayam samatapitikoti paharitum na visahi. Tena ca samayena sunetto @Footnote: 1. khu. ja. 27/35. tadatthakatha. 2/276.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Nama paccekabuddho nagaram nissaya pannasalayam viharati. So tam pindaya pavisantam nagaradvarantare thitam disva "ayam nimmatapitiko, imasmim pahate, dando natthi, imam paharitva sippam vimamsissamiti paccekabuddhassa dakkhinakannasotam sandhaya sakkharam khipi. [1]- Dakkhinena kannasotena pavisitva vamena nikkhami. Dukkha vedana uppajji. Paccekabuddho bhikkhaya caritum nasakkhi, akasena pannasalam gantva parinibbayi. Manussa, paccekabuddhe anagacchante, "kinci aphasukam bhavissatiti cintetva tattha gantva tam parinibbutam disva rodimsu paridevimsu. Sopi mahajanam gacchantam disva tattha gantva paccekabuddham sanjanitva "ayam pindaya pavisanto dvarantare mama sammukhibhuto, aham attano sippam vimamsanto imam paharinti aha. Manussa "imina kira papena paccekabuddho pahato, ganhatha ganhathati pothetva tattheva nam jivitakkhayam papesum. So avicimhi nibbattitva, yavayam mahapathavi yojanam ussanna; tava pacitva vipakavasesena gijjhakutamatthake satthikutapeto hutva nibbatti. Sattha imamassa 2- pubbakammam kathetva "bhikkhave balassa nama sippam va issariyam va uppajjamanam anatthaya uppajjati, balo hi sippam va issariyam va labhitva attano anatthameva karotiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha @Footnote: 1. Si. Yu. etthantare "sati atthi.Ma.so 2. Si. imam tassa. Ma. tassa imam. @ Yu. imamassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

"yavadeva anatthaya nattam balassa jayati, hanti balassa sukkamsam muddhamassa vipatayanti. Tattha "yavadevati: avadhiparicchedanatthe nipato. Nattanti: jananabhavo. Yampi sippam janati, yamhi va issariye yaya va yasasampattiya 1- thito janena nayati pakato pannato hoti, tassetam namam. Sippam va hi issariyadibhavo va balassa anatthayeva jayati, tam nissaya so attano anatthameva karoti. Hantiti: vinaseti. Sukkamsanti: kusalakotthasam. Balassa hi sippam va issariyam va uppajjamanam kusalakotthasam ghatentameva uppajjati. Muddhanti pannayetam namam. Vipatayanti: viddhamsamanam. Tassa hi tam sukkamsam hanantam pannasankhatam muddham vinipatentam viddhamsentameva hanatiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Satthikutapetavatthu. ------- 14. Sudhammattheravatthu. (58) "asantam bhavamiccheyyati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto sudhammattheram arabbha kathesi. Desana pana macchikasande samutthaya savatthiyam nitthita. @Footnote: 1. Si. Yu.....issariye yase sampattiyanca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Macchikasandanagarasmim hi citto gahapati pancavaggiyanam abbhantaram mahanamattheram nama pindaya caramanam disva tassa iriyapathe pasiditva pattamadaya geham pavesetva bhojetva bhattakiccavasane dhammakatham sunanto sotapattiphalam patva acalasaddho hutva ambatakavanannama attano uyyanam sangharamam kattukamo therassa hatthe udakam patetva niyyadesi. Tasmim khane "patitthitam buddhasasananti udakapariyantam katva mahapathavi kampi. Mahasetthi uyyane mahaviharam karetva sabbadisahi agatabhikkhunam vivatadvaro ahosi. Macchikasande sudhammatthero nama nevasiko ahosi. Aparena samayena cittassa gunakatham sutva dve aggasavaka tassa sangaham kattukama macchikasandam agamamsu. Citto gahapati tesam agamanam sutva addhayojanamaggam paccuggantva te adaya attano viharam pavesetva agantukavattam katva "bhante thokam dhammakatham sotukamomhiti dhammasenapatim yaci. Atha nam thero "upasaka addhanenamha kilantarupa, apica thokam sunahiti tassa dhammakatham kathesi. So therassa dhammakatham sunantova anagamiphalam papuni. So dve aggasavake vanditva "bhante sve bhikkhusahassena saddhim mama gehe bhikkham ganhathati nimantetva paccha nevasikam sudhammattheram "tumhepi bhante sve therehi saddhim agaccheyyathati nimantesi. So "ayam mam paccha nimantetiti 1- kuddho patikkhipitva punappunam yaciyamanopi patikkhipieva. Upasako @Footnote: 1. Si. Yu. nimantesiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

"pannayissatha bhanteti pakkamitva punadivase attano nivesane mahadanam sajjesi. Sudhammattheropi paccusakaleyeva "kidiso nu kho gahapatina aggasavakanam sakkaro sajjito, sve gantva passissamiti cintetva patova pattacivaramadaya tassa geham agamasi. So gahapatina "nisidatha bhanteti vuccamanopi "naham nisidami, pindaya carissamiti vatva aggasavakanam patiyaditasakkaram oloketva gahapatim jatiya ghattetukamo "ularo te gahapati sakkaro, apicettha ekanneva natthiti aha. "kim bhanteti. "tilasangulika gahapatiti vatva gahapatina kakopamaya apasadito kujjhitva "eso te gahapati avaso, pakkamissamahanti vatva yavatatiyam variyamanopi pakkamitva satthu santikam gantva cittena ca gahapatina attana ca vuttavacanam arocesi. Sattha "taya upasako saddho pasanno hinena khumsitoti tasseva dosam aropetva patisaraniyakammam karetva "gaccha, cittagahapatim khamapehiti pesesi. So tattha gantva "gahapati mayheveso doso, khamahi meti vatvapi "naham khamamiti tena patikkhitto mankubhuto tam khamapetum nasakkhi, punadeva satthu santikam paccagamasi. Sattha "nassa upasako khamissatiti janantopi "manatthaddho esa timsayojanamaggam gantva paccagacchatuti khamapanupayam anacikkhitvava uyyojesi. Athassa puna agatakale nihatamanassa anudutam datva "gaccha, imina saddhim gantva upasakam khamapehiti vatva "samanena nama `mayham viharo mayham nivasanatthanam mayham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Upasako mayham upasikayoti manam va issam va katum na vattati, evam karontassa, hi issamanadayo kilesa vaddhantiti anusandhim ghatetva dhammam desento ima gatha abhasi "asantam bhavamiccheyya purekkharanca bhikkhusu avasesu ca issariyam puja parakulesu ca `mameva kata mannantu gihipabbajita ubho mameva ativasa assu kiccakiccesu kisminci, iti balassa sankappo iccha 1- mano ca vaddhatiti. Tattha "asantanti: "balo bhikkhu avijjamanam sambhavanam iccheyya: assaddhova samano `saddhoti mam jano janatuti icchatiti papicchataniddese 2- vuttanayeneva balo assaddho dussilo appassuto avivitto kusito anupatthitassati asamahito duppanno akkhinasavo samano "aho vata mam jano `ayam saddho silava bahussuto pavivitto araddhaviriyo upatthitassati samahito pannava khinasavoti janeyyati imam asantam sambhavanam icchati. Purekkharanti: parivaram. "aho vata mam sakalavihare bhikkhu parivaretva panham pucchanta vihareyyunti evam icchacare thatva purekkharanca bhikkhusu icchati. Avasesuti: sanghikesu ca avasesu. Yani viharamajjhe panitasenasanani, tani attano sanditthasambhattadinam bhikkhunam "tumhe idha vasathati vicarento sayampi varasenasanam palibuddhanto sesanam agantukabhikkhunam paccantimani @Footnote: 1. paliyam "issati dissati. 2. abhi. vi. 35/473.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Lamakasenasanani ceva amanussapariggahitani ca "tumhe idha vasathati vicarento avasesu ca issariyam icchati. Puja parakulesu cati: neva matapitunam na natakanam, paresamyeva kulesu "aho vatime mayhameva dadeyyum na annesanti evam catuppaccayapujam icchati. Mameva kata mannantuti: yassa ca balassa "yankinci vihare uposathagaradikaranavasena katam navakammam, tam sabbam amhakam therena katanti evam gihi ca pabbajita ca ubhopi mameva nissaya katam parinitthitam mannantuti sankappo uppajjati. Mameva ativasa assuti: gihi ca pabbajita ca sabbepi mameva vase vattantu, sakatagonavasipharasuadini va laddhabbani hontu antamaso yagumattampi tapetva pivanadini va, evarupesu kiccakiccesu khuddakamahantesu karaniyesu kisminci ekakiccepi mameva vase vattantu, manneva apucchitva karontuti sankappo uppajjati. Iti balassati: yassa balassa sa ca 1- iccha ayanca evarupo sankappo uppajjati, tassa neva vipassana na maggaphalani vaddhanti, kevalam panassa chandadayo 2- samuddassa udakam viya chasu dvaresu uppajjanakatanha ceva navavidhamano ca vaddhatiti. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Sudhammattheropi imam ovadam sutva sattharam vanditva utthayasana padakkhinam katva tena anudutena bhikkhuna saddhim gantva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. ya ca. 2. Si. Yu. candodaye. tam yuttataram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Upasakassa cakkhupathe apattim patikkaritva upasakam khamapesi. So upasakena "khamamaham bhante, sace mayham doso atthi, khamatha meti patikkhamapito satthara dinne ovade thatva katipaheneva saha patisambhidahi arahattam papuni. Upasakopi cintesi "maya sattharam adisvava sotapattiphalam pattam, adisvayeva anagamiphale patitthito, sattharameva datthum vattatiti. So tilatandulasappiphanitavatthacchadanadipunnani panca sakatasatani yojapetva "ye sattharam datthukama, gacchantu, pindapatadihi na kilamissantiti bhikkhusanghassa arocapetva bhikkhunisanghassapi upasakanampi upasikanampi arocapesi. Tena saddhim pancasata bhikkhu ca bhikkhuniyo ca upasaka ca upasikayo ca nikkhamimsu. So "tesanceva attano ca parisayati tinnam janasahassanam, yatha timsayojanamagge yagubhattadihi kinci vekallam nahosi; tatha samvidahi. Tassa pana nikkhantabhavam natva yojane yojane devata khandhavaram bandhitva dibbehi yagukhajjakabhattapanakadihi tam mahajanam upatthahimsu. Kassaci kenaci vekallam nahosi. Evam devatahi upatthiyamano devasikam yojanam gacchanto masena savatthim papuni. Panca sakatasatani yathapuraneva ahesum. Devatahi ceva manussehi ca abhihatapannakaram vissajjento agamasi. Sattha anandattheram aha 1- "ananda ajja vaddhamanakacchayaya citto gahapati pancahi upasakasatehi parivuto agantva mam vandissatiti. "kim pana bhante tassa tumhakam vandanakale @Footnote: 1. Si. Yu. amantesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Kinci patihariyam bhavissatiti. "bhavissati anandati. "kim bhanteti. "tassa agantva mam vandanakale rajamanena atthakarisamatte padese jannumattena odhina pancavannanam dibbapupphanam ghanavassam vassissatiti. Tam katham sutva nagaravasino "evam mahapunno kira citto nama gahapati agantva ajja sattharam vandissati, evarupam kira patihariyam bhavissati, mayampi tam mahapunnam datthum labhissamati pannakaram adaya maggassa ubhosu passesu atthamsu. Viharasamipam agatakale panca bhikkhusatani pathamam agamimsu. Citto gahapati "amma tumhe pacchato agacchathati upasikayo vatva sayam pancahi upasakasatehi parivuto satthu santikam agamasi. Buddhanam sammukhatthane pana thita va nisinna va na ito eto 1- va honti, buddhavithiya dvisu passesu niccalava titthanti. Citto gahapati mahantam buddhavithim okkami. Tini phalani pattena ariyasavakena olokitolokitatthanam kampi. "eso kira citto gahapatiti mahajano olokesi. So sattharam upasankamitva chabbannanam buddharamsinam anto pavisitva dvisu gopphakesu satthu pade gahetva vandi. Tamkhananneva vuttappakaram pupphavassam vassi. Sadhukarasahassani pavattimsu. So ekamasam satthu santike vasamanova sakalam buddhappamukham bhikkhusangham vihareyeva nisidapetva mahadanam adasi. Attana saddhim agatepi antovihareyeva katva patijaggi. Ekadivasampi attano sakatesu kinci @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Gahetabbam nahosi. Devamanussehi abhatapannakareneva sabbakiccani akasi. So sattharam vanditva aha "bhante aham `tumhakam danam dassamiti agacchanto masam antaramagge ahosim, idha me maso vitivatto, maya abhatam kinci gahetum na labhami, ettakam kalam devamanussehi abhatapannakareneva danam adasim, soham sacepi idha samvaccharam vasissami, neva mama deyyadhammam datum labhissami, sakatani otaretva gantum icchami, patisamanatthanam me arocapethati. Sattha anandattheram aha "ananda upasakassa ekam padesam tuccham karetva dehiti. Thero tatha akasi. Kappiyabhumi kira cittassa gahapatino anunnata. Upasakopi attana saddhim agatehi tihi janasahassehi saddhim tucchasakatehi puna maggam patipajji. Devamanussa utthaya "ayya taya tucchasakatehi gamanakammam katanti sattahi ratanehi sakatani purayimsu. So attano abhatapannakarehi mahajanam patijagganto agamasi. Anandatthero sattharam vanditva aha "bhante tumhakam santikam agacchantopi masena agato, idhapi masameva vuttho, ettakam kalam abhatapannakareneva danam adasi; idani panca sakatasatani tucchani katva maseneva kira gamissati, devamanussa panassa utthaya "ayya taya tucchasakatehi gamanakammam katanti sakatani sattahi ratanehi purayimsu, puna [1]- attano abhatapannakareneva @Footnote: 1. Si. Yu. etthantare "soti atthi. Ma. so puna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Kira mahajanam patijagganto gamissati; kim pana bhante etassa tumhakam santikam agacchantasseva ayam sakkaro uppajjati, udahu annattha gacchantassapi uppajjatiti. "ananda mama santikam agacchantassapi annattha gacchantassapi uppajjateva, ayanhi upasako saddho pasanno sampannasilo, evarupo yam yam padesam bhajati; tattha tatthevassa labhasakkaro nibbattatiti vatva sattha imam pakinnakavagge gathamaha "saddho silena sampanno yasobhogasamappito yam yam padesam bhajati; tattha tattheva pujitoti. Attho panassa tattheva avibhavissati. Evam vutte, anandatthero cittassa pubbakammam pucchi. Athassa sattha kathento aha "ananda ayam padumuttarassa bhagavato padamule katabhiniharo kappasatasahassam devamanussesu samsaritva kassapabuddhakale migaluddakakule nibbatto vuddhimanvaya, ekadivasam deve vassante, migamaranatthaya sattim adaya arannam gantva mige olokento ekasmim akatapabbhare sisam parupitva ekam bhikkhum nisinnam disva "eko ayyo samanadhammam karonto nisinno bhavissati, bhattamassa aharissamiti vegena geham gantva ekasmim uddhane hiyo abhatamamsam pacapetva ekasmim uddhane bhattam pacapetva anne pindacarike bhikkhu disva tesampi patte adaya pannattasane nisidapetva bhikkham sampadetva "ayye parivisathati annam anapetva tam bhattam pitake pakkhipitva adaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Gacchanto antaramagge nanapupphani ocinitva pattapute katva therassa nisinnatthanam gantva "bhante mayham sangaham karothati vatva pattamadaya 1- bhattassa puretva therassa hatthe thapetva tehi pupphehi pujam katva "yatha me ayam rasapindapato pupphapujaya saddhim cittam tosesi; evam nibbattanibbattatthane pannakarasahassani [2]- agantva mayham cittam tosentu, pancavannakusumavassanca vassatuti patthanam thapesi. So yavajivam kusalam katva devaloke nibbatti. Nibbattatthane janumattena odhina dibbapupphavassam vassi. Idanipissa jatadivase ceva idha ca agatassa pupphavassavassananca pannakarabhiharo ca sattahi ratanehi sakatapurananca tasseva kammassa nissandoti. Sudhammattheravatthu. -------- 15. Vanavasitissattheravatthu. (59) "anna hi labhupanisati imam dhammadesanam sattha jetavane viharanto vanavasitissattheram arabbha kathesi. Desana rajagahe samutthita. Sariputtattherassa kira pitu vangantabrahmanassa sahayako mahasenabrahmano nama 3- rajagahe @Footnote: 1. Si. Yu. pattam gahetva. 2. Si. Yu. etthantare "adayati atthi. @ 3. Si. Yu. "namati natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Vasati. Sariputtatthero ekadivasam pindaya caranto tasmim anukampaya tassa gehadvaram agamasi. So pana parikkhinavibhavo daliddo jato. 1- So "mama putto mayham gehadvare pindaya caritum agato bhavissati, ahancamhi duggato, mama putto mayham duggatabhavam na janati manne, natthi me koci deyyadhammoti tassa sammukha bhavitum asakkonto niliyi. Theropi aparampi divasam agamasi. Brahmano tatheva niliyi. "kincideva labhitva dassamiti cintento nalabhi. Athekadivasam ekasmim brahmanavacake thullasatakena saddhim payasapatim labhitva adaya geham gantvava theram anussari "imam pindapatam maya therassa datum vattatiti. Theropi tamkhananneva jhanam samapajjitva samapattito vutthaya tam brahmanam disva "brahmano deyyadhammam labhitva mama agamanam paccasimsati, maya tattha gantum vattatiti sanghatim parupitva pattamadaya tassa gehadvare thitameva attanam dassesi. Brahmanassa theram disvava cittam pasidi. Atha nam upasankamitva vanditva patisantharam katva antogehe nisidapetva payasapatim gahetva therassa patte akiri. Thero upaddham paticchitva hatthena pattam pidahi. Atha nam brahmano "bhante ekassa pativimsamattova ayam payaso, paralokasangaham me karotha, ma idhalokasangaham; niravasesameva datukamomhiti sabbam akiri. Thero tattheva paribhunji. Athassa bhattakiccapariyosane tampi satakam datva vanditva evamaha "bhante ahampi tumhehi @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. "jatoti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Ditthadhammameva papuneyyanti. Thero "evam hotu brahmanati tassa anumodanam katva utthayasana pakkamanto anupubbena carikam caramano jetavanam agamasi. Duggatakale dinnadanam pana ativiya hasetiti brahmanopi tam danam datva pasannacitto somanassajato there adhimattasinehamakasi. So there sineheneva kalam katva savatthiyam therassa upatthakakule patisandhim ganhi. Tamkhananneva panassa mata "kucchiyam me gabbho patitthitoti samikassa arocesi. So tassa gabbhapariharam adasi. Tassa accunhaatisitaatiambiladiparibhogam vajjetva sukhena gabbham pariharamanaya evarupo dohalo uppajji "aho vataham sariputtat- therappamukhani panca bhikkhusatani nimantetva gehe nisidapetva asambhinnakhirapayasam datva sayampi kasavavatthani paridahitva suvannasarakam adaya asanapariyante nisiditva ettakanam bhikkhunam ucchitthapayasam paribhunjeyyanti. Tassa kira so kasayavattha- paridahanadohalo kucchiyam puttassa buddhasasane pabbajjaya pubbanimittam ahosi. Athassa nataka "dhammiko no dhitaya dohaloti sariputtattheram sanghattheram katva pancannam bhikkhusatanam asambhinnakhirapayasam adamsu. Sapi ekam kasavam nivasetva ekam parupitva suvannasarakam gahetva asanapariyante nisinna ucchitthapayasam paribhunji. Dohalo patippassambhi. Tassa yava gabbhavutthana antarantara katamangalesupi dasamasaccayena puttam vijataya katamangalesupi sariputtattherappamukhanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Pancannam bhikkhusatanam appodakamadhupayasameva adamsu. Pubbe 1- kiresa darakena brahmanakale dinnapayasassa nissando. Jatamangaladivase pana tam darakam patova nahapetva mandetva sirisayane satasahassagghanikassa kambalassa upari nipajjapesum. So tattha nipannakova theram oloketva "ayam me pubbacariyo, maya etam nissaya ayam sampatti laddha, maya imassa ekam pariccagam katum vattatiti sikkhapadaggahanatthaya niyamano tam kambalam culanguliya vethetva aggahesi. Athassa "anguliya kambalo laggoti haritum arabhimsu. So parodi. Nataka "apetha, ma darakam rodapethati kambaleneva saddhim anayimsu. So theram vandanakale kambalato angulim apakkaddhitva kambalam therassa padamule patesi. Atha nataka "daharena kumarena ajanitva katanti avatva "puttena no dinnam pariccattameva hotu bhanteti vatva "bhante satasahassagghanikena kambaleneva pujakarakassa tumhakam dasassa sikkhapadani dethati ahamsu. "ko namayam darakoti. "bhante ayyena samananamakoti. "tisso namesa bhavissatiti. Thero kira gihikale upatissamanavo nama ahosi. Matapissa cintesi "na maya puttassa ajjhasayo bhinditabboti. Evam darakassa namakaranamangalam katva puna tassa aharaparibhogamangalepi puna tassa kannavijjhanamangalepi dussaggahanamangalepi culakaranamangalepi sariputtattherappamukhanam pancannam bhikkhusatanam appodakamadhupayasameva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. sabbo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Adamsu. Darako vuddhimanvaya sattavassikakale mataram aha "amma therassa santike pabbajissamiti. Sa "sadhu tata, pubbevaham `na maya puttassa ajjhasayo bhinditabboti manam akasim, pabbaja puttakati theram nimantapetva tassa agatassa bhikkham datva "bhante tumhakam daso `pabbajissamiti vadati, imam adaya sayam viharam gamissamati theram uyyojetva sayanhasamaye mahantena sakkarasammanena puttamadaya viharam gantva therassa niyyadesi. Thero tena saddhim kathesi "tissa pabbajja nama dukkara, abbhunhena atthe sati, sitalam labhati, sitalena atthe sati, abbhunham labhati, pabbajita nama kicchena jivanti, tvanca sukhedhitoti. "bhante aham tumhehi vuttaniyamena sabbam katum sakkhissamiti. Thero "sadhuti vatva tassa patikulamanasikaravasena tacapancakakammatthanam acikkhitva tam pabbajesi. Sakalampi hi dvattimsakaram kathetum vattatiyeva, sabbam kathetum asakkontena [1]- tacapancakam kathetabbameva, idam hi kammatthanam sabbabuddhanam avijahitameva. Kesadisu ekekakotthase arahattappattanam bhikkhunampi bhikkhuninampi upasakanampi upasikanampi paricchedo natthi. Abyatta bhikkhu pana pabbajenta arahattassa upanissayam nasenti; tasma thero kammatthanam acikkhitvava pabbajetva dasasu silesu patitthapesi. Matapitaro puttassa pabbajitassa sakkaram karonta sattaham vihareyeva buddhappamukhassa bhikkhusanghassa appodakamadhupayasameva @Footnote: 1. Si. Ma. Yu. etthantare "panati atthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Adamsu. Bhikkhupi "nibaddham appodakamadhupayasam paribhunjitum na sakkomati ujjhayimsu. Tassapi matapitaro sattame divase sayam geham agamamsu. Samanero atthame divase bhikkhuhi saddhim pindaya pavisi. Savatthivasino "samanero kira ajja pindaya pavisissati, sakkaramassa karissamati pancahi satakasatehi cumbitakani 1- katva panca pindapatasatani sajjetva adaya patipathe thatva adamsu. Punadivase viharassa upavanam agantva adamsu. Evam samanero dviheva divasehi satakasahassena saddhim pindapatasahassam labhitva bhikkhusanghassa dapesi. Brahmanakale dinnassa thullasatakassa kiresa nissando. Athassa bhikkhu "pindapatadayakatissoti namam karimsu. Punekadivasam samanero sitakale viharacarikam caranto bhikkhu tattha tattha aggisaladisu visibbente disva aha "kim bhante visibbenta nisinnatthati. "sitam no pileti 2- samanerati. "bhante sitakale nama kambalam parupitum vattati, so hi sitam patibahitum samatthoti. "samanera tvam mahapunno kambalam labheyyasi, amhakam kuto kambaloti. "tenahi bhante kambalatthika maya saddhim agacchantuti sakalavihare arocapesi. Bhikkhu "samanerena saddhim gantva kambalam aharissamati sattavassikasamaneram nissaya sahassamatta bhikkhu nikkhamimsu. So "ettakanam bhikkhunam kuto kambale labhissamiti cittampi anuppadetva te adaya nagarabhimukho payasi. Sudinnassa hi @Footnote: 1. Si. Yu. cumbatakani. 2. Si. Ma. Yu. "piletiti natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Danassa evarupo anubhavo hoti. So bahinagareyeva gharapatipatiya caranto panca kambalasatani labhitva antonagaram pavisi. Manussa ito cito ca kambale aharanti. Eko pana puriso apanadvarena gacchanto panca kambalasatani pasaretva nisinnam ekam apanikam disva aha "ambho eko samanero kambale samharanto agacchati, tava kambale paticchadehiti. "kim pana so dinnake ganhati udahu adinnaketi. "dinnake ganhatiti. "evam sante, sace icchissami, dassami; no ce, na dassami; gaccha tvanti uyyojesi. Maccharino hi andhabala, evam paresu danam dadamanesu, maccharayitva asadisadanam disva maccharayanto kalo viya niraye nibbattanti. Apaniko cintesi "ayam puriso attano dhammataya agacchamano `tava kambale paticchadehiti mam aha, ahampi `sace so dinnakam ganhati, aham mama santakam sace icchami, dassami; no ce, na dassamiti avacam; ditthakam pana adentassa lajja uppajjati, attano santakam paticchadentassa doso natthi; imesu pancasu kambalasatesu dve kambala satasahassagghanika, ime paticchadetum vattatiti dvepi kambale dasaya dasam sambandhitva tesam antare pakkhipitva paticchadesi. Samaneropi bhikkhusahassena saddhim tam padesam papuni. Apanikassa samaneram disvava puttasineho uppajji. Sakalasariram sinehena paripunnam ahosi; so cintesi "titthantu kambalani, imam disva hadayamamsampi datum yuttarupanti. So te dvepi kambale niharitva samanerassa padamule thapetva vanditva "bhante

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

Taya ditthadhammassa bhagi assanti avaca. Sopissa "evam hotuti anumodanam akasi. Samanero antonagarepi panca kambalasatani labhi. Evam ekadivaseyeva kambalasahassam labhitva bhikkhusahassassa adasi. Athassa "kambaladayakatissoti namam karimsu. Evam namakaranadivase dinnakambalo sattavassikakale kambalasahassabhavam papuni. Buddhasasanam hi thapetva natthannam thanam, yattha appam dinnam bahum hoti, bahum dinnam bahutaram; tenaha bhagava "tatharupoyam bhikkhave bhikkhusangho; yatharupe bhikkhusanghe appam dinnam bahum hoti, bahum dinnam bahutaranti. Evam samaneropi ekassa kambalassa nissandena sattavassiko kambalasahassam labhi. Tassa jetavane viharantassa, abhikkhanam natidaraka santikam agantva kathasallapam karonti. So cintesi "maya idha vasantena, natidarakesu agantva kathentesu, akathetumpi na sakka, etehi saddhim kathapapancena attano patittham katum na sakka, yannunaham satthu santike kammatthanam uggahetva arannam paviseyyanti. So sattharam upasankamitva vanditva yava arahatta kammatthanam kathapetva upajjhayam vanditva pattacivaramadaya vihara nikkhamitva cintesi "sace asannatthane vasissami, nataka mam pakkosissantiti visatiyojanasatamaggam agamasi. Athekena gamadvarena gacchanto ekam mahallakapurisam disva pucchi "kinnu kho upasaka imasmim padese vasantanam arannakaviharo atthiti. "atthi bhanteti. "tenahi me maggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Acikkhati. Mahallakaupasakassa pana tam disva puttasineho udapadi. Athassa tattheva thito anacikkhitva "ehi bhante, acikkhissami teti vatva tam gahetvava agamasi. Samanero tena saddhim gacchanto antaramagge nanapupphaphalapatimandite chappancappadese disva "ayam upasaka kim padeso namati pucchi. Sopissa tesam namani acikkhanto arannakaviharam patva "idam bhante phasukatthanam, idha vasahiti vatva "bhante ko nama tvanti namam pucchitva, "aham vanavasitisso nama upasakati vutte, "sve amhakam game pindaya caritum vattatiti vatva nivattitva attano gamameva gato "vanavasitissatthero nama viharam agato, tassa yagubhattadini patiyadethati manussanam arocesi. Samanero pathamameva tisso nama hutva tato `pindapatadayakatisso, kambaladayakatisso, vanavasitissoti imani tini namani labhitva sattavassabbhantare cattari namani labhi. So punadivase patova tam gamam pindaya pavisi. Manussa bhikkham datva vandimsu. Samanero "sukhita hotha, dukkha muccathati aha. Ekamanussopi tassa bhikkham datva puna geham gantum nasakkhi. Sabbe olokentava atthamsu. Sopi attano yapanamattam ganhi. Sakalagamavasino tassa padamule urena nipajjitva "bhante tumhesu imam temasam idha vasantesu, mayam tini saranani gahetva pancasu silesu patitthaya masassa attha uposathakammani karissama, idha vasanatthaya no patinnam dethati. So upakaram sallakkhetva tesam patinnam datva nibaddham tattheva pindaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Cari, vanditavanditakkhane ca "sukhita hotha, dukkha muccathati padadvayameva kathetva pakkami. So tattha pathamamasanca dutiyamasanca vitinametva, tatiyamase gacchante, saha patisambhidahi arahattam papuni. Athassa pavaretva vutthavassakale upajjhayo sattharam upasankamitva vanditva aha "bhante tissasamanerassa santikam gacchamiti. "gaccha sariputtati. So attano parivare pancasate bhikkhu adaya pakkamanto "avuso moggallana, aham tissasamanerassa santikam gacchamiti aha. Moggallanatthero "ahampi avuso gacchissamiti pancahi bhikkhusatehi saddhim nikkhami. Etenevupayena "mahakassapatthero anuruddhatthero upalitthero punnattheroti sabbe mahasavaka pancahi pancahi bhikkhusatehi saddhim nikkhamimsu. Sabbesampi 1- mahasavakanam parivara 2- cattalisabhikkhusahassani ahesum. Te visatiyojanasatam maggam gantva gocaragamam sampatte samanerassa nibaddhupatthako upasako gamadvareyeva disva paccuggantva vandi. Atha nam sariputtatthero pucchi "atthi nu kho upasaka imasmim padese arannakaviharoti. "atthi bhanteti. "sabhikkhukoti. "sabhikkhuko bhanteti. "ko nama tattha vasatiti. "vanavasitisso bhanteti. "tenahi maggam no acikkhati. "ke tumhe bhanteti. "mayam samanerassa santikam agatati. Upasako te oloketva dhammasenapatim adim katva sabbepi mahasavake sanjani. So nirantaram pitiya phutthasariro @Footnote: 1. Si. sabbopi. 2. Si. Yu. parivaro.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Hutva "titthatha tava bhanteti vegena gamam pavisitva "ete ayya sariputtattheram adim katva asitimahasavaka attano attano parivarehi saddhim samanerassa santikam agata, mancapithapaccattharanadipateladini gahetva vegena nikkhamathati ugghosesi. Manussa tavadeva mancadini gahetva theranam padanupadika hutva therehi saddhimyeva viharam pavisimsu. Samanero bhikkhusangham sanjanitva katipayanam mahatheranam pattacivarani patiggahetva vattamakasi. Tassa theranam vasanatthanam samvidahantassa pattacivare patisamentasseva, samandhakaro jato. Sariputtatthero upasake aha "gacchatha upasaka, tumhakam andhakaro jatoti. "bhante ajja dhammassavanadivaso, na mayam gamissama, dhammam sunissama, ito pubbe dhammassavanampi no natthiti. "tenahi samanera dipam jaletva dhammassavanakalam ugghosehiti. So tatha akasi. Atha nam thero aha "tissa tava upatthaka `dhammam sotukamamhati vadanti, kathehi tesam dhammanti. Upasaka ekappahareneva utthaya "bhante amhakam ayyo `sukhita hotha, dukkha muccathati imani dve padani thapetva annam dhammakatham na janati, amhakam annam dhammakathikam dethati vadimsu. Samanero pana arahattam patvapi neva tesam dhammakatham kathesi. Tada pana nam upajjhayo "samanera katham pana sukhita honti, dukkha muccanti; imesam no dvinnam padanam attham kathehiti aha. So "sadhu bhanteti cittavijanim gahetva dhammasanam abhiruyha pancahi nikayehi atthanca karananca akaddhitva ghanavassam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Vassanto catudipakamahamegho viya khandhadhatuayatanabodhipakkhiyadhamme vibhajanto arahattanikutena dhammakatham kathetva "bhante evam arahattappattassa sukham hoti, arahattappattoyeva dukkha muccati, sesajana jatidukkhadihi ceva nirayadukkhadihi ca na parimuccantiti aha. "sadhu samanera sukathito te padabhano, idani sarabhanam bhanahiti. So sarabhanampi bhani. Arune uggacchante, samanerassa upatthakamanussa dve bhaga ahesum. Ekacce "na vata no ito pubbe evarupo kakkhalo ditthapubbo, kathanhi nama evarupam dhammakatham jananto ettakam kalam matapitutthane thatva upatthahantanam manussanam ekampi dhammapadam na kathesiti kujjhimsu. Ekacce "labha vata no, ye mayam evarupam bhadantam gunam va agunam va ajanantapi upatthahimha, idani panassa santike dhammam sotum labhimhati tussimsu. Sammasambuddhopi tam divasam paccusasamaye lokam olokento vanavasitissassa upatthake attano nanajalassa anto pavitthe disva "kinnu kho bhavissatiti avajjanto imamattham upadharesi "vanavasitissassa upatthaka ekacce kuddha, ekacce tuttha, mayham puttassa pana samanerassa kuddha nirayagamino bhavissanti, gantabbameva tattha maya, mayi gate, sabbepi te samanere mettacittam katva dukkha muccissantiti. Tepi manussa bhikkhusangham nimantetva gamam gantva mandapam karetva yagubhattadini sampadetva asanani pannapetva sanghassa agamanam olokenta nisidimsu. Bhikkhupi sarirapatijagganam katva bhikkhacaravelaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Gamam pavisanta samaneram pucchimsu "kim nu tissa amhehi saddhim gamissasi, udahu pacchati. "mama gamanavelayameva gamissami, gacchatha tumhe bhanteti. Bhikkhu pattacivaramadaya pavisimsu. Sattha jetavanasmimyeva civaram parupitva pattamadaya ekacittakkhaneneva gantva bhikkhunam purato thitameva attanam dassesi. "sammasambuddho agatoti sakalagamo sankhubhitva ekakolahalo ahosi. Manussa udaggacitta buddhappamukham bhikkhusangham nisidapetva yagum datva khajjakam adamsu. Samanero, bhatte anitthiteyeva, antogamam pavisi. Gamavasino niharitva tassa sakkaccam bhikkham adamsu. So yapanamattam gahetva satthu santikam gantva pattam upanamesi. Sattha "ahara tissati hattham pasaretva pattam gahetva "passa sariputta tava samanerassa pattanti therassa dassesi. Thero satthu hatthato pattam gahetva samanerassa datva "gaccha, attano pattatthane nisiditva bhattakiccam karohiti aha. Gamavasino buddhappamukham bhikkhusangham parivisitva sattharam anumodanam yacimsu. Sattha anumodanam karonto evamaha "labha vo upasaka, ye tumhe attano kulupakam samaneram nissaya `sariputtam moggallanam kassapanti asitimahasavake dassanaya labhatha, ahampi tumhakam kulupakameva nissaya agato, buddhadassanampi vo imam nissayeva laddham, labha vo, suladdham voti. Manussa cintayimsu "aho amhakam labha; buddhananceva bhikkhusanghassa ca aradhanasamattham amhakam ayyam dassanaya labhama, deyyadhammancassa datum labhamati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Samanerassa kuddhamanussa tussimsu. Tutthamanussa bhiyyoso mattaya pasidimsu. Anumodanavasane ca bahu sotapattiphaladini papunimsu. Sattha utthayasana pakkami. Manussa sattharam anugantva vanditva nivattimsu. Sattha samanerena saddhim samadhurena gacchanto "samanera ayam padeso ko nama, ayam padeso ko namati pubbe tassa upasakena dassitappadese pucchanto agamasi. Samaneropi "bhante ayam itthannamo, ayam itthannamoti acikkhamanova agamasi. Sattha tassa vasanatthanam gantva pabbatamatthakam abhiruhi. Tattha thitanam pana mahasamuddo pannayati. Sattha samaneram pucchi "tissa pabbatamatthake thito ito cito ca oloketva kim passasiti. "mahasamuddam bhanteti. "samuddam disva kim cintesiti. "mama dukkhitakale rodantassa, catuhi mahasamuddehi atirekatarena assuna bhavitabbanti idam bhante cintesinti. "sadhu sadhu tissa, evametam, ekekassa hi sattassa dukkhitakale paggharitaassu catuhi mahasamuddehi atirekataramevati. Idanca pana vatva imam gathamaha "catusu samuddesu jalam parittakam, tato bahum assujalam anappakam dukkhena phutthassa narassa socato; kimkarana samma tuvam pamajjasiti. Atha nam puna pucchi "tissa kaham vasasiti. "imasmim pabbhare bhanteti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

"tattha pana vasanto kim cintesiti. "maya marantena imasmim thane katassa sariranikkhepassa paricchedo natthiti cintesim bhanteti. "sadhu sadhu tissa, evametam, imesam hi sattanam pathaviyam nipajjitva amatatthanam nama natthiti vatva "upasalhakanamanam sahassani catuddasa asmim padese daddhani natthi loke anamatam. Yamhi saccanca dhammo ca ahimsa sannamo damo, etadariya sevanti, etam loke anamatanti imam dukanipate upasalhakajatakam 1- kathesi. Iti pathaviyam sariranikkhepam katva marantesu amatapubbe padese maranta nama natthi. Anandattherasadisa pana amatapubbe padese parinibbayanti. Anandatthero kira visavassasatikakale ayusankharam olokento parikkhinabhavam natva "ito sattame divase parinibbayissamiti arocesi. Tam pavattim sutva rohininadiya ubhayatiravasikesu manussesu orimatiravasika "mayam therassa bahupakara, amhakam santike parinibbayissatiti vadimsu. Parimatiravasika "mayam therassa bahupakara, amhakam santike parinibbayissatiti. Thero tesam vacanam sutva "ubhayatiravasinopi mayham upakarakava, `ime nama anupakarati na sakka vattum; sacaham orimatire parinibbayissami, parimatiravasino dhatuggahanattham tehi saddhim kalaham karissanti; sace parimatire parinibbayissami, @Footnote: 1. khu. ja. duka. 27/57. tadatthakatha. 3/70.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Orimatiravasino tatha karissanti; kalaho uppajjamanopi mam nissayeva uppajjissati, vupasamamanopi mam nissayeva vupasamissatiti cintetva "orimatiravasinopi mayham upakaraka, parimatiravasinopi mayham upakaraka, anupakarako nama natthi; orimatiravasino orimatireyeva sannipatantu, parimatiravasino parimatireyevati aha. Tato sattame divase majjhe nadiya sattatalappamane akase pallankena nisiditva mahajanassa dhammam kathetva "mama sariram majjhe bhijjitva, eko bhago orimatire patatu; eko parimatireti adhitthaya yathanisinnova tejodhatum samapajji. Aggijala utthahimsu. Sariram majjhe bhijjitva, eko bhago orimatire pati, eko parimatire. Mahajano paridevi. Pathaviudriyanasaddo viya arodanasaddo ahosi satthu parinibbane arodanasaddatopi karunnataro. Manussa cattaro mase rodanta paridevanta "satthu pattacivaraggahake titthante, satthu thitakalo viya no ahosi, idani no sattha parinibbutoti vippalapanta vicarimsu. Puna sattha samaneram pucchi "tissa imasmim vanasande dipiadinam sadde na bhayasiti. "na bhayami bhagava, apica kho pana etesam saddam sutva vanarati nama uppajjatiti vatva satthimattahi gathahi vanavannam nama kathesi. Atha nam sattha "tissati amantesi. "kim bhanteti. "mayam gacchama, tvam gamissasi nivattissasiti. "mayham upajjhaye mam adaya gacchante, gamissami, nivattente, nivattissami bhanteti. Sattha bhikkhusanghena saddhim pakkami. Samanerassa pana nivattitumeva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Ajjhasayo. Thero tam natva "tissa sace nivattitukamo, nivattahiti aha. So sattharanca bhikkhusanghanca vanditva nivatti. Sattha jetavanameva agamasi. Bhikkhunam dhammasabhayam katha udapadi "aho vata tissasamanero dukkaram karoti; patisandhiggahanato patthayassa nataka sattasu mangalesu pancannam bhikkhusatanam appodakamadhupayasameva adamsu, pabbajitakale antovihare buddhappamukhassa bhikkhusanghassa satta divasani appodakamadhupayasameva adamsu, pabbajitva atthame divase gamam pavisanto dviheva divasehi satakasahassena saddhim pindapatasahassam labhi, punekadivasam kambalasahassam labhi, itissa idha vasanakale mahalabhasakkaro uppajji, idani evarupam labhasakkaram chaddetva arannam pavisitva missakaharena yapeti; dukkarakarako vata samaneroti. Sattha agantva "kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinnati pucchitva, "imaya namati vutte, "ama bhikkhave labhupanisa namesa anna nibbanagamini patipada anna; `evam labham labhissamiti hi arannakadidhutangasamadanavasena labhupanisam rakkhantassa bhikkhuno cattaro apaya vivatadvarayeva titthanti, nibbanagaminiya pana patipadaya uppannam labhasakkaram pahaya arannam pavisitva ghatento vayamanto arahattam ganhatiti anusandhim ghatetva dhammam desento imam gathamaha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

"anna hi labhupanisa, anna nibbanagamini " evametam abhinnaya bhikkhu buddhassa savako sakkaram nabhinandeyya vivekamanubruhayeti. Tattha "anna hi labhupanisati: labhupanisa namesa anna eva, anna nibbanagamini patipada. Labhuppadakena hi bhikkhuna thokam akusalakammam katum vattati. Kayavankadini kattabbani honti. Yasmim hi kale kayavankadisu kinci karoti, tada labho uppajjati. Payasapatiyam hi vankam akatva ujukameva hattham otaretva ukkhipantassa, hattho makkhitamattakova hoti, vankam katva otaretva ukkhipantassa, pana payasapindam uddharantova nikkhamati, evam kayavankadini karanakaleyeva labhasakkaro uppajjati: ayam adhammika labhupanisa. "upadhisampada civaradharanam bahusaccam parivaro arannavasoti evarupehi pana karanehi uppanno labho dhammiko nama hoti. Nibbanagaminipatipadam purentena pana bhikkhuna kayavankadini pahatabbani, anandheneva andhena viya amugeneva mugena viya abadhireneva badhirena viya bhavitum vattati, asathena amayena bhavitum vattati. Evametanti: evam labhuppadanappatipadanca nibbanagaminipatipadanca etam natva sabbesam sankhatasankhatadhammanam bujjhanatthena buddhassa savanante jatatthena ovadanusasanim va savanatthena savako bhikkhu adhammikam catuppaccayasakkaram nabhinandeyya tameva dhammikam na patikkoseyya kayavivekadikam vivekam anubruhaye; tattha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Kayavivekoti kayassa ekibhavo, cittavivekoti attha samapattiyo, upadhivivekoti nibbanam, tesu kayaviveko ganasanganikam vinodeti, cittaviveko kilesasanganikam vinodeti, upadhiviveko sankharasanganikam vinodeti, kayaviveko cittavivekassa paccayo hoti, cittaviveko upadhivivekassa paccayo hoti; vuttampi 1- cetam "kayaviveko ca vupakatthakayanam nekkhammabhiratanam, cittaviveko ca parisuddhacittanam paramavodanappattanam, upadhiviveko ca nirupadhinam puggalanam visankharagatananti; imam tividham vivekam bruheyya vaddheyya upasampajja vihareyyati attho. Desanavasane bahu sotapattiphaladini papunimsuti. Vanavasitissattheravatthu. Balavaggavannana nitthita. Pancamo vaggo. -------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 20 page 100-190. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=20&A=2059&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=20&A=2059&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=15              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=434              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=425              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=425              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]