ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 27 : PALI ROMAN Iti.A. (paramatthadi.)

                        5. Bahujanahitasuttavannana
      [84] Pancame loketi ettha tayo loka sattaloko sankharaloko
okasalokoti. Tesu indriyabaddhanam rupadhammanam arupadhammananca ruparupadhammananca
santanavasena vattamananam samuho sattaloko, pathavipabbatadibhedo
okasaloko, ubhayepi khandha sankharaloko. Tesu sattaloko idhadhippeto.
Tasma loketi sattaloke. Tatthapi na devaloke na brahmaloke, manussaloke.
Manussalokepi na annasmim cakkavale, imasmimyeva cakkavale. Tatrapi na
@Footnote: 1 abhi.vi. 35/810/412-3                 2 sam.sa. 15/12/8

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Sabbatthanesu, "puratthimaya disaya kajangalam nama nigamo, tassa parena mahasala, tato param paccantima janapada, orato majjhe. Puratthimadakkhinaya disaya sallavati nama nadi, tato param paccantima janapada. Orato majjhe. Dakkhinaya disaya setakannikam nama nigamo, tato param paccantima janapada, orato majjhe. Pacchimaya disaya thunam nama brahmanagamo, tato param paccantima janapada, orato majjhe. Uttaraya disaya usiraddhajo nama pabbato, tato param paccantima janapada, orato "majjhe"ti 1- evam paricchinne ayamato tiyojanasate vittharato addhateyyayojanasate parikkhepato navayojanasate majjhimapadese uppajjati tathagato. Na kevalanca tathagatova, paccekabuddha aggasavaka asitimahathera buddhamata buddhapita cakkavattiraja anne ca sarappatta brahmanagahapatika ettheva uppajjanti. Idha pana tathagatavareyeva sabbatthakavasena ayam nayo labbhati, itaresu ekadesavasena. Uppajjamana uppajjantiti idam pana ubhayampi vippakatavacanameva, uppajjanta bahujanahitatthaya uppajjanti, na annena karanenati evamettha attho veditabbo. Evarupam hettha lakkhanam na sakka annena saddalakkhanena patibahitum. Apica uppajjamana uppajjati nama uppanna namati ayam pabhedo veditabbo. Tathagato hi mahabhiniharam karonto buddhakare dhamme pariyesanto paramiyo purento panca mahapariccage pariccajanto natatthacariyam lokatthacariyam buddhatthacariyam kotim papento paramiyo puretva tusitabhavane titthanto tato otaritva pacchimabhave patisandhim ganhanto agaramajjhe vasanto @Footnote: 1 vi.maha. 5/259/24-5

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Abhinikkhamanto mahapadhanam padahanto paripakkanano bodhimandalam aruyha marabalam vidhamento pathamayame pubbenivasam anussaranto majjhimayame dibbacakkhum visodhento pacchimayame paticcasamuppade nanam otaretva anekakaram sabbasankhare sammasitva sotapattimaggam pativijjhanto yava anagamiphalam sacchikarontopi uppajjamano eva nama, arahattamaggakkhane uppajjati nama, arahattaphalakkhane pana uppanno nama. Buddhanam hi savakanam viya patipatiya iddhividhananadinam uppadanakiccam atthi, saheva pana arahattamaggena sakalopi buddhagunarasi agato nama hoti. Tasma te nibbattasabbakiccatta arahattaphalakkhane uppanna nama honti. Idha arahattaphalakkhanam sandhaya "uppajjati"ti vutto. Uppanno hotiti ayam hettha attho. Savakopi khinasavo savakabodhiya hetubhute punnasambhare samma nento pubbayogam pubbacariyam gatapaccagatavattam purento carimabhave nibbattento anukkamena vinnutam patva samsare adinavam disva pabbajjaya cetayamano pabbajjam matthakam papetva siladini paripurento dhutadhamme samadaya vattamano jagariyam anuyunjanto nanani nibbattento vipassanam patthapetva hetthimamagge adhigacchantopi uppajjamano eva nama, arahattamaggakkhane uppajjati nama, arahattaphalakkhane pana uppanno nama. Sekkho pana pubbupanissayato patthaya yava gotrabhunana uppajjamano nama, pathamamaggakkhane uppajjati nama, pathamaphalakkhanato patthaya uppanno nama. Ettavata "tayome bhikkhave puggala loke uppajjamana uppajjanti"ti padanam attho vutto hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Idani bahujanahitayatiadisu bahujanahitayati mahajanassa hitatthaya. Bahujanasukhayati mahajanassa sukhatthaya. Lokanukampayati sattalokassa anukampam paticca. Katarasattalokassati? yo tathagatassa dhammadesanam sutva dhammam pativijjhati amatapanam pivati, tassa. Bhagavato hi dhammacakkappavattanasuttantadesanaya annatakondannappamukha attharasa brahmakotiyo dhammam pativijjhimsu. Evam yava subhaddaparibbajakavinayana dhammam patividdhasattanam ganana natthi, mahasamayasuttadesanaya 1- mangalasuttacularahulovadasamacittadesanayanti imesu catusu thanesu abhisamayam pattasattanam paricchedo natthi. Evametassa aparimanassa sattalokassa anukampaya. Savakassa pana arahato sekkhassa ca lokanukampaya uppatti dhammasenapatiadihi dhammabhandagarikadihi ca desitadesanaya pativedhappattasattanam vasena, aparabhage ca mahamahindattheradihi desitadesanaya patividdhasaccanam vasena, yavajjatana ito param anagate ca sasanam nissaya saggamokkhamaggesu patitthahantanam vasenapi ayamattho veditabbo. Apica bahujanahitayati bahujanassa hitatthaya, nesam pannasampattiya 2- ditthadhammikasamparayikahitupadesakoti, bahujanasukhayati bahujanassa sukhatthaya, cagasampattiya upakaranasukhasampadayakoti. Lokanukampayati lokassa anukampanatthaya, mettakarunasampattiya matapitaro viya lokassa rakkhita gopitati. Atthaya hitaya sukhaya devamanussananti idha devamanussanam gahanena bhabbapuggale veneyyasatte eva gahetva tesam nibbanamaggaphaladhigamaya tathagatassa uppatti dassita pathamavare, dutiyatatiyavaresu pana arahato sekkhassa vasena yojetabbam. Tattha atthayati imina paramatthaya, nibbanayati vuttam hoti. Hitayati tamsampapakamaggatthayati vuttam hoti. Nibbanasampapakamaggato @Footnote: 1 cha.Ma. mahasamayasuttantadesanayam 2 Ma. pannanam sampattiya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Hi uttarim hitam nama natthi. Sukhayati phalasamapattisukhatthayati vuttam hoti tato uttari sukhabhavato. Vuttanhetam "ayam samadhi paccuppannasukho ceva ayatinca sukhavipako"ti. 1- Tathagatotiadinam padanam attho hettha vutto vijjacaranasampannotiadisu tissopi vijja bhayabherave 2- agatanayena, chapi vijja chalabhinnavasena, atthapi vijja ambatthasutte agatati 3- vijjahi silasamvaradihi pannarasahi caranadhammehi ca anannasadharanehi sampanno samannagatoti vijjacaranasampanno. Sobhanagamanatta, sundaram thanam gatatta, samma gatatta va sugato. Sabbatha viditalokatta lokavidu. Natthi etassa uttaroti anuttaro. Purisadamme purisaveneyye sareti vinetiti purisadammasarathi. Ditthadhammikasamparayikaparamatthehi yatharaham anusasatiti sattha. Sabbassapi neyyassa sabbappakarena sayambhunanena buddhatta buddhoti ayamettha sankhepo, vittharo pana visuddhimaggato 4- gahetabbo. So dhammam deseti adi .pe. Pariyosanakalyananti so bhagava sattesu karunnam paticca hitvapi anuttaram vivekasukham dhammam deseti, tanca kho appam va bahum va desento adikalyanadippakarameva deseti. Katham? ekagathapi hi santagarukatta 5- dhammassa pathamapadena adikalyana, dutiyatatiyehi majjhekalyana, pacchimena pariyosanakalyana. Ekanusandhikam suttam nidanena adikalyanam, nigamanena pariyosanakalyanam, sesena majjhekalyanam. Nananusandhikam suttam pathamena anusandhina adikalyanam, pacchimena pariyosanakalyanam sesehi @Footnote: 1 di.pa. 11/355/249, an.pancaka. 26/27/25, abhi.vi. 35/804/407 @2 Ma.mu. 12/34/22 3 Si.,Ma. agatahi @4 visuddhi. 1/124 (sya) 5 cha.Ma. samantabhadrakatta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Majjhekalyanam. Sakalopi va sasanadhammo attano atthabhutena silena adikalyano, samathavipassanamaggaphalehi majjhekalyano, nibbanena pariyosanakalyano silasamadhihi va adikalyano, vipassanamaggehi majjhekalyano, phalanibbanehi pariyosanakalyano. Buddhasubuddhataya va adikalyano, dhammasudhammataya majjhekalyano, samghasuppatipattiya pariyosanakalyano. Tam sutva tathattaya patipannena adhigantabbaya abhisambodhiya va adikalyano, paccekabodhiya majjhekalyano, savakabodhiya pariyosanakalyano. Suyyamano cesa nivaranavikkhambhanato savanenapi kalyanameva avahatiti adikalyano, patipajjiyamano samathavipassanasukhavahanato patipattiyapi sukhameva avahatiti majjhekalyano, tathapatipanno ca patipattiphale nitthite tadibhavavahanato patipattiphalenapi kalyanameva avahatiti pariyosanakalyano. Nathappabhavatta ca pabhavasuddhiya adikalyano, attasuddhiya 1- majjhekalyano, kiccasuddhiya pariyosanakalyano. Tena vuttam "so dhammam deseti adi .pe. Pariyosanakalyanan"ti. Yam pana bhagava dhammam desento sasanabrahmacariyam maggabrahmacariyanca pakaseti, nananayehi dipeti, tam yathanurupam atthasampattiya sattham, byanjanasampattiya sabyanjanam. Sankasanapakasanavivaranavibhajanauttanikaranapannattiatthapadasamayogato sattham, akkharapadabyanjanakaraniruttiniddesasampattiya sabyanjanam. Atthagambhiratapativedhagambhiratahi va sattham, dhammagambhiratadesanagambhiratahi sabyanjanam. Atthapatibhanapatisambhidavisayato va sattham, dhammaniruttipatisambhidavisayato sabyanjanam panditavedaniyato parikkhakajanappasadakanti 2- sattham, saddheyyato lokiyajanappasadakanti sabyanjanam. Gamabhiradhippayato sattham, uttanapadato sabyanjanam upanetabbassa abhavato sakalaparipunnabhavena kevalaparipunnam, apanetabbassa @Footnote: 1 cha.Ma. atthasuddhiya 2 Ma. sarikkhakajanappasadakanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Abhavato niddosabhavena parisuddham, apica patipattiya adhigamabyattito sattham, pariyattiya agamabyattito sabyanjanam, siladipancadhammakkhandhaparipuriya paripunnam, nirupakkilesato nittharanatthaya pavattito lokamisanirapekkhato ca parisuddham sikkhattayapariggahitatta brahmabhutehi setthabhutehi caritabbato tesam cariyabhavato ca brahmacariyam. Tasma "sattham sabyanjanam .pe. Pakaseti"ti vuccati. Pathamoti ganananupubbato sabbalokuttamabhavato ca pathamo puggalo. Tasseva satthuno savakoti tasseva yathavuttagunassa satthu sammasambuddhassa dhammadesanaya savanante jato dhammasenapatisadiso savako, na puranadi viya patinnamattena satthu savako. Patipadoti patipadasankhatena ariyamaggena ariyaya jatiya jato bhavoti patipado, anitthitapatipattikicco, patipajjamanoti attho. Suttageyyadi pariyattidhammo bahum suto etenati bahussuto. Patimokkhasamvaradisilena ceva arannikangadidhutangavatehi ca upapanno sampanno samannagatoti silavatupapanno. Iti bhagava "lokanukampa nama hitajjhasayena dhammadesana, sa ca imesu eva tisu puggalesu patibaddha"ti dasseti. Sesam suvinneyyameva. Gathasu tassanvayoti tasseva satthu patipattiya dhammadesanaya ca anugamanena tassanvayo anujato. Avijjandhakaram vidhamitva saparasantanesu dhammalokasankhataya pabhaya karanato pabhankaRa. Dhammamudirayantati catusaccadhammam kathenta. Apapurantiti 1- ugghatenti. Amatassa nibbanassa. Dvaram ariyamaggam. Yogati kamayogadito. Satthavahenati veneyyasatthavahanato bhavakantaranittharanato satthavaho, bhagava, tena satthavahena. Sudesitam maggamanukkamantiti 2- tena samma @Footnote: 1 Ma. apapurentiti 2 Ma. maggamanuggamantiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Desitam ariyamaggam tassa desananusarena anugacchanti patipajjanti. Idhevati imasmimyeva attabhave. Sesam uttanameva. Pancamasuttavannana nitthita. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 27 page 296-303. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=27&A=6544&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=27&A=6544&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=263              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=6110              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=6017              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=6017              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]