ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 5 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.2)

page312.

8. Sakkapanhasutta nidanavannana [344] Evamme sutanti sakkapanhasuttam. Tatrayam anuttanapadavannana:- ambasando 1- nama brahmanagamoti so kira gamo ambasandanam avidure nivittho, tasma "ambasando"tveva vuccati. Vediyake pabbateti so kira pabbato pabbatapade jatena manivedikasadisena nilavanasandena samanta parikkhitto, tasma "vediyakapabbato"tveva sankhayam gato. Indasalaguhayanti pubbe 2- sa dvinnam pabbatanam antare guha, indasalarukkho cassa dvare, tasma "indasalaguha"ti sankhayam gata. Atha nam kuddehi parikkhipitva dvaravatapanani yojetva suparinitthitasudhakammamalakammalatakammavicittam lenam katva bhagavato adamsu. Purimavoharavaseneva 3- pana "indasalaguaha"tevava nam sanjanti. Tam sandhaya vuttam "indasasalaguhayan"ti. Ussukkam udapaditi dhammiko ussaho uppajji. Nanu ca esa abhinhadassavi bhagavato, na so devatasannipato nama atthi, yatthayam nagatapubbo, sakkena sadiso appamadavihari devaputto nama natthi. Atha kasma buddhadassanam anagatapubbassa viyassa ussaho udapaditi. Maranabhayena santajjitatta. Tasmim kirassa 4- samaye ayu parikkhino, so panca pubbanimittani disva "parikkhinodani me ayu"ti annasi. Yesam ca devaputtanam marananimittani avibhavanti, tesu ye parittakena punnakammena devaloke nibbatta, te "kuhim nukhodani nibbattissama"ti bhayasantasam apajjanti. Ye katabhiruttana bahum punnam katva nibbatta, te attana dinnadanam rakkhitasilam bhavitabhavanam ca agamma "upari devaloke sampattim anubhavissama"ti na bhayanti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. ambasanda evamuparipi 2 cha.Ma., i. pubbepi @3 cha.Ma. evasaddo na dissati. 4 i. kira

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Sakko pana devaraja pubbanimittani disva dasayojanasahassam devanagaram, yojanasahassubbedham vejayantam, tiyojanasatikam sudhammam devasabham, yojanasatubbedham mahaparicchattakam, 1- satthiyojanikam pandukambalasilam, addhateyya 2- natakakotiyo dvisu devalokesu devaparisam, nandanavanam, cittalatavanam missakavanam, parusakavananti 3- evam 4- sabbasampattim oloketva "nassati vata bho me ayam sampatti"ti bhayabhibhuto ahosi. Tato "atthi nu kho koci samano va brahmano va lokapita 5- mahabrahma va, yo me hadayanissitam sokasallam samuddharitva imam sampattim thavaram kareyya"ti olokento kanci adisva puna addasa "madisanam satasahashanampi uppannam sokasallam sammasambuddho uddharitum patibalo"ti. Athevam parivitakkentassa tena kho pana samayena sakkassa devanamindassa ussukkam udapadi bhagavantam dassanaya. Kaham nukho bhagava etarahi viharatiti katarasmim janapade kataram nagaram upanissaya kassa paccaye paribhunjanto kassa amatam dhammam desayamano viharatiti. Addasa khoti addakkhi pativijjhi. Marisati piyavacanametam, devatanam patiyekko voharo. Niddukkhatipi vuttam hoti. Kasma panesa deve amantesi? sahayatthaya. Pubbe Kiresa bhagavati salalaghare viharante ekakova dassanaya agamasi. Sattha "aparipakkam tavassa nanam, katipaham pana atikkamitva mayi indasalaguhayam viharante panca pubbanimittani disva maranabhayabhito dvisu devalokesu devatahi saddhim upasankamitva cuddasa panhe pucchitva upekkhapanhavisajjanavasane asitiya devatasahassehi saddhim sotapattiphale patitthahissati"ti cintetva okasam na akasi. So 6- "mama pubbepi ekakassa gatatta satthara okaso na kato, addha me natthi maggaphalassa upanissayo, ekakassa pana upanissaye sati cakkavalapariyantayapi parisaya bhagava dhammam desetiyeva. Avassam @Footnote: 1 cha.Ma. paricchattakam 2 cha.Ma., i. addhatiya. 3 cha.Ma., i. pharusakavananti @4 cha.Ma. etam 5 cha.Ma. lokapitamaho 6 i. yo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Kho pana dvisu devalokesu kassacideva upanissayo bhavissati, tam sandhaya sattha dhammam desessati. Tam sutva ahampi attano domanassam vupasamessami"ti cintetva sahayatthaya amantesi. Evam bhaddantavati kho deva tavatimsati evam hotu maharaja, gacchama bhagavantam dassanaya, dullabho buddhuppado, bhaddam tava, yo tvam "pabbatakilam nadikilam gacchama"ti avatva amhe evarupesu thanesu niyojesiti. Paccassosunti tassa vacanam sirasa sampaticchimsu. [345] Pancasikham gandhabbaputtam 1- amantesiti ta 2- devata ca amantetva 2- imam kasma visum amantesi, okasakaranattham. Evam kirassa ahosi "dvisu devalokesu devata gahetva dhurena paharantassa viya sattharam upasankamitum na yuttam, ayam pana pancasikho dasabalassa upatthako vallabho icchiticchitakkhane gantva panham pucchitva dhammam sunati, imam purato pesetva okasam karetva imina katokase upasankamitva panham pucchissama"ti okasakaranattham amantesi. Evam bhaddantavati sopi "evam maharaja hotu, bhaddam tava, yo tvam mam `ehi marisa uyyanakiladini va natasamajjadini va dassanaya gacchama'ti avatva `buddham passissama dhammam sossama'ti vadasi"ti dalhataram upatthambhento devanamindassa vacanam patissutva anucariyam sahacariyam ekato gamanam upagami. Tattha veluvapanduvinanti veluvapakkam viya panduvinam. 3- Tassa kira sovannamayam pokkharam, indanilamayo dando, rajatamaya tantiyo pavalamaya vedaka 4- vinapattakam gavutam, tantibandhanatthanam gavutam, upari dandako gavutanti tigavutappamana vina. Iti so tam vinam adaya samapannasamucchanaya 5- muncitva agganakhehi paharitva madhuram gitassaram niccharetva sesadeve sakkassa gamanakalam janapento ekamantam atthasi. Evantassa gitavaditasannaya sannipatite devagane athakho sakko devanamindo .pe. Vediyake pabbate paccutthasi. @Footnote: 1 cha.Ma.,Si. gandhabbadevaputtam 2-2 cha.Ma. deve tava amantetu 3 cha.Ma. panduvannam @4 cha.Ma.,i. vethaka 5 cha.Ma. samapannasamucchana, i. samapannasamucchanahi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

[346] Atiriva obhasajatoti annesupi divasesu ekasseva devassa va marassa va brahmuno va obhasena obhasajato hoti, tamdivasam pana dvisu devalokesu devatanam obhasena atiriva obhasajato ekapajjoto sahassacandasuriyuggatakalasadiso ahosi. Parito gamesu manussati samanta gamesu manussa. Pakatisayamasakaleyeva kira gamamajjhe darakesu kilantesu tattha sakko agamasi, tasma manussa passitva evamahamsu. Nanu ca majjhimayame devata bhagavantam upasankamanti, ayam kasma pathamayamassapi purimabhageyeva agatoti. Maranabhayeneva santajjitatta. Kimsu namati kimsu nama bho etam, ko nu kho ajja mahesakkho devo va brahma va bhagavantam panham pucchitum dhammam sotum upasankamanto, kathamsu nama bho bhagava panham visajjessati dhammam desessati, labha amhakam, yesam no evam devatanam kankhavinodako sattha avidure vihare vasati, ye labhama thalakabhikkhampi katacchubhikkhampi datunti samvigga lomahatthajata uddhaggaloma hutva dasanakhasamodhanasamujjalam anjalim sirasi patitthapetva namassamana atthamsu. [347] Durupasankamati duppayirupasiya. Aham sarago sadoso samoho. Sattha vitarago vitadoso vitamoho, tasma duppayirupasiya tathagata madisena. Jhayiti lakkhanupanijjhanena ca arammanupanijjhanena ca jhayi. Tasmimyeva jhane ratati jhanarata. Tadanantaram 1- patisallinati tadanantaram patisallina sampati patisallina va. Tasma na kevalam jhayi jhanaratati durupasankama, idanimeva patisallinatipi durupasankama. Pasadeyyasiti aradheyyasi, okasam me karetvava dadeyyasiti vadati. Veluvapanduvinam adayati nanu pubbe ca adinnati. Ama adinna, maggagamanavasena pana amsakute laggita, idani nam vamahatthe thapetva vadanasajjam katva adiyi. Tena vuttam "adaya"ti. @Footnote: 1 cha.Ma., i. tadantaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

Pancasikhagitagathavannana [348] Assavesiti savesi. Buddhupasanhitati budadham arabbha buddham nissayam katva pavattati attho. Sesapadesupi eseva nayo. Vande te pitaram bhadde timbarum suriyavacchaseti ettha suriyavacchasati suriyasamanasariRa. Tassa kira devadhitaya padante 1- rasmi utthahitva kesantam arohati, tasma balasuriyamandalasadisa khayati, iti nam "suriyavacchasa"ti sanjananti. Tam sandhayaha "bhadde suriyavacchase "tava pitaram timbarum gandhabbadevarajanam vandami"ti. Yena jatasi kalyaniti yena karanabhutena yam timbarudevarajanam nissaya tvam jata kalyani sabbangasobhani. 2- Anandajanani mamati mayham pitisomanassavaddhani. Vatova sedatam kantoti yatha sanjatasedanam sedaharanattham vato ittho hoti kanto manapo, evanti attho. Paniyamva pipasatoti 3- patumicchantassa pipasato pipasabhibhutassa. Angiramsiti angirasmiyo assati angiramsi, 4- tameva arabbha alapanto vadati. Dhammo arahatam ivati 5- arahantanam navalokuttaradhammo viya. Jighacchatoti bhunjitukamassa khuddabhibhutassa. Jalantamiva varinati yatha koci jalantam jatavedam udakakumbhena nibbapeyya, evam tava karana uppannam mama ragaparilaham nibbapehiti vadati. Yuttam kinjakkharenunati padumakesararenuna yuttam. Nago ghammabhitattovati ghammabhitattahatthi viya. Ogahe te thanudaranti yatha so nago pokkharanim ogahitva pivitva aggasondamattam pannayamanam katva nimuggo sukhasatam vindati, evam kada nu kho te thanudaram thanavemajjham ca udaranca otaritva aham sukhasatam patilabhissamiti vadati. @Footnote: 1 cha.Ma. padantato 2 cha.Ma. sabbangasobhana.,i. sabbangasobhane. @3 i. pipasinoti 4 i. angirasi, Ma. angirasmi 5 cha.Ma. dhammo arahatamiva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Accankusova nago ca 1- jitam me tuttatomaram karanam nappajanami sammatto lakkhanuruyati ettha tuttam vuccati kannamule vijjhanaayakantako. Tomaranti padadisu vijjhanadandatomaram. Ankusoti matthake vijjhanakakutilakantako. Yo ca nago pabhinnamatto accankuso hoti ankusam atito, ankusena vijjhiyamanopi vasam na gacchati, so ca 2- "jitam maya tuttatomaram, yoham ankusassapi vasam na gacchami"ti madadappena 3- kinci karanam na bujjhati. Yatha so accankuso nago "jitam me tuttatomaran"ti kinci karanam nappajanati, evam ahampi lakkhanasampannaurutaya lakkhanuruya sammatto matto pamatto ummatto viya kinci karanam nappajanamiti vadati. Athava accankusova nago ahampi samamatto lakkhanuruya kinci tato viragakaranam nappajanami. Kasma? yasma tena nagena viya jitam me tuttatomaram, na kassaci vadato vacanam adiyami. Tayi gadhitacittosmiti 4- bhadde lakkhanuruya tayi patibaddhacittosmi. Gadhitacittoti va gedham ajjhupekkhacitto. Cittam viparinamitanti pakatim jahitva thitam. Patiggantum na sakkomiti nivattitum na sakkomi. Vankaghasotva 5- ambujoti balisam gilitva thitamaccho viya. "ghaso"tipi patho, ayamevattho. Vamuruti vamakarena santhitauru, kaddalikkhandhasadisauruti va attho. Sajati alinga. Mandalocaneti itthiyo na tikhinam nijjhayanti mandam alocenti olokenti, tasma "mandalocana"ti vuccati. Palissajati sabbato bhagena alinga. Etam me abhipatthitanti 6- etam maya abhinham patthitam. Appako vata me santoti pakatiyava mando samano. Vellitakesiyati kesa muncitva pitthiyam visatthakale sappo viya vellanta gacchanta assati vellitakesi, tassa vellitakesiya. Anekabhavo 7- samuppaditi anekavidho jato. Anekabhagotipi patho. Arahanteva dakkhinati arahantamhi dinnadanam viya nanappakarato pabhinno. @Footnote: 1 cha.Ma.,i. nago va 2 cha.Ma.,i. casaddo na dissati 3 Ma.,i. madadabbena @4 cha.Ma. gedhitacittosmiti, i. gathitacittostimi 5 ka. vankaghassova @6 ka. abhipatthitanti 7 i. anekabhago

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Yam me atthi katam punnanti yam maya katam punanam atthi. Arahantesu tadisuti tadilakkhanappattesu arahantesu. Taya saddhim vipaccatanti sababam taya saddhimeva vipakam detu. Ekoditi ekibhavam gato. Nipako satoti nepakkam vuccati panna, taya samannagatoti nipako, satiya samannagatatta sato. Amatam muni jigimsanoti 1- yatha so buddhamuni amatam nibbanam jigimsati pariyesati, evantam aham suriyavacchase jigimsami pariyesami. Yatha va so amatam jigimsamano esanto gavesanto vicarati, evahantam esanto gavesanto vicaramiti attho. Yathapi muni nandeyya patva sambodhimuttamanti yatha buddhamuni bodhipallanke nisinno sabbannutananam patva nandeyya tuseyya. 2- Evam nandeyyanti evameva ahampi taya missibhavam gato nandeyyam, pitisomanassajato bhaveyyanti vadati. Taham bhadde vareyyaheti aheti amantanam, ahe bhadde suriyavacchase sakkena devanamindena "kim dvisu devalokesu devarajjam ganhasi suriyavacchasan"ti evam vare dinne devarajjam pahaya "suriyavacchasam ganhami"ti evam tam aham vareyyam iccheyyam ganheyyanti attho. Salamva na ciram phullanti tava pitu nagaradvare na ciram pupphito salo atthi, so ativiya manoharo, tam na ciram phullasalam viya. Pitaram te sumedhaseti ativiya sassirikam tava pitaram vandamano namassami namo karomi. Yassasetadisi pajati yassa asi etadisi dhita. [349] Samsandatiti kasma gitasaddassa ceva vinasaddassa ca vannam kathesi, kim bhagavato tattha sarago atthiti, natthi. Chalangupekkhaya upekkhako bhagava etadisesu thanesu, kevalam itthanittham janati, na tattha rajjati. Vuttampi cetam "samvijjati kho avuso bhagavato cakkhu, passati bhagava cakkhuna @Footnote: 1 cha.Ma. jigisanoti 2 cha.Ma. toseyya, i. dasseyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Rupam, chandarago bhagavato natthi, suvimuttacitto bhagava. Samvijjati kho avuso bhagavato sotan"ti 1- adi. Sace pana vannam na katheyyam, 2- pancasikho "okaso me kato"ti na janeyya, atha sakko "bhagavata pancasikhassa okaso na kato"ti devata gahetva tato patinivatteyya, tato mahajaniko bhaveyya. Vanne pana kathite "tato bhagavata pancasikhassa okaso kato"ti devatahi saddhim upasankamitva panham pucchitva visajjanavasane asitisahassahi devatahi saddhim sotapattiphale patitthahissatiti natva vannam kathesi. Tattha kada samyulhati kada ganthita pandita. Tena kho panaham bhante samayenati tena samayena tasmim tumhakam sambodhippattito atthame sattahe. Bhadda nama suriyavacchasati namato bhadda sarirasampattiya suriyavacchasa. Bhaginiti voharavacanametam, devadhitati attho. Parakaminiti param kameti abhikankhati. Upanaccantiyati naccamanaya. Sa kira ekasmim samaye catummaharajikadevehi saddhim sakkassa devarajassa naccadassanatthaya gata, tasmim ca khane sakko tathagatassa attha yathabhucce vanne payirudahasi. Evam tasmim divase gantva naccanti assosi. Sakkupasankamavannana [350] Patisammodatiti "samsandati kho te"ti adini vadanto bhagava sammodati, pancasikho patisammodati, gatha ca bhasanto pancasikho sammodati, bhagava patisammodati. Amantesiti janapesi. Tassa kirevam ahosi "ayam pancasikho maya mama kammena pesito attano kammam karoti, evarupassa satthu santike thatva kamagunupasanhitam ananucchavikam katham katheti, nataka 3- ca nama nillajja honti, kathento vippakarampi dasseyya, handa nam mama kammam janapessami"ti 4- cintetva amantesi. @Footnote: 1 sam. sala. 18/298/205 kotthikasutta (saya) 2 cha.Ma. katheyya @3 cha.Ma., i. nata. 4 cha.Ma., janapemi"ti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

[351] Evanca pana tathagatati dhammasangahakattherehi thapitam padam. 1- Abhivadantiti abhivadanasampaticchanena vaddhitavacanena vadanti. Abhivaditoti vaddhitavacanena vutto. Uruddha 2- samapaditi mahanta vivata ahosi, andhakaro guhayam antaradhayi. Aloko udapaditi yo pakatiya guhaya andhakaro, so antarahito, aloko jato. Sabbametam dhammasangahakanam vacanam. [352] Cirapatikaham bhanteti cirato aham, cirato patthayaham dassanakamoti attho. Kehici 3- kiccakaraniyehiti devanam dhita ca putta ca anke nibbattanti, padaparicarikayo itthiyo sayane nibbattanti, tasam mandanapasadhanakarika devata sayanam parivaretva nibbattanti, veyyavaccakara antovimane nibbattanti, etesam atthaya attakaranam nama natthi. Ye pana simantare nibbattanti, te "tava santaka, mama santaka"ti vinicchitum 4- asakkonta attam karonti, sakkam devarajanam pucchanti. So "yassa vimanam asannataram, tassa santaka"ti vadati. Sace dvepi samatthane honti, "yassa vimanam olokento 5- thito, tassa santako"ti 5- vadati. Sace ekampi na oloketi, tam ubhinnam kalahupacchedanattham attano santakam karoti. Kiladinipi kiccani karaniyaneva. Evarupani tani karaniyani sandhaya "kehici kiccakaraniyehi"ti aha. Salalagaraketi salalamayaya gandhakutiyam. Annatarena samadhinati tada kira bhagava sakkasseva aparipakagatam nanam viditva okasam akaretukamo phalasamapattiviharena nisidi. Tam esa ajananto "annatarena samadhina"ti aha. Bhujagi namati bhujagiti 6- tassa namam. Paricarikati padaparicarika devadhita. Sa kira dve phalani patta, tenassa devaloke abhiratiyeva natthi, niccam bhagavato upatthanam sa agantva anjalim sirasi thapetva bhagavantam namassamana titthati. @Footnote: 1 cha.Ma. thapitavacanam 2 cha.Ma. urudda., Si.,i. urunda 3 cha.Ma. kehici kehici @4 cha.Ma. nicchetum 5-5 cha.Ma. olokenti thita, tassa santaka"ti @6 cha.Ma. bhujati ca, Si.,A. bhunjati ca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Cakkanemisaddena 1- tamha samadhimha vutthitoti "samapanno saddam suni"ti 2- no vata re vattabbe, nanu bhagava sakkassa devanamindassa "apicaham ayasmato cakkanemisaddena tamha samadhimha vutthito"ti. Bhanatiti. Titthatu nemisaddo, samapanno nama antosamapattiyam kannamule dhamamanassa sankhayugalassapi asanipatassapi saddam na sunati. Bhagava pana "ettakam kalam sakkassa okasam na karissami"ti paricchinditva kalavasena phalasamapattim samapanno. Sakko "nadani me sattha okasam karoti"ti gandhakutim padakkhinam katva ratham nivattetva devalokabhimukham pesesi. Gandhakutiparivenam rathasaddena samohitam pancangikaturiyam viya ahosi. Bhagavato yathaparicchinnakalavasena samapattito vutthitassa rathasaddeneva pathamavajjanam uppajji, tasma evamaha. Gopakavatthuvannana [353] Silesu paripurikariniti 3- pancasu silesu paripurikarini. Itthicittam 4- virajetvati itthittam nama alam, na hi itthitte thatva cakkavattisirim, na sakkamarabrahmasiriyo paccanubhavitum, na paccekabodhim, na sammasambodhim adhigantum 5- sakkati evam itthittam virajeti nama. Mahantamidam purisattam nama settham uttamam, ettha thatva sakka eta sampattiyo sampapunitunti evam pana purisattam bhaveti nama. Sapi evamakasi. Tena vuttam "atthicittam 6- virajetva purisacittam 6- bhavetva"ti hinam gandhabbakayanti hinam lamakam gandhabbanikayam. Kasma pana te parisuddhasilapi tattha uppannati? pubbe nikantiya. Pubbepi kira nesam etadeva vasitatthanam, tasma nikkantivasena tattha uppanna. Upatthananti upatthanasalam. Paricariyanti paricaranabhavam. Gitavaditehi amhe paricarissamati agacchanti. @Footnote: cha.Ma.,Si. nemisaddena 2 cha.Ma. sunati 3 cha.Ma., i. paripurakariniti evamuparipi @4 cha.Ma. itthittam, i. itthattam evamuparipi 5 cha.Ma. gantum @6-6 cha.Ma.,Si. itthittam...purisattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Paticodesiti saresi. So kira te disva "ime devaputta itiviya vannavanto, 1- kim nu kho kammam katva agata"ti avajjento "bhikkhu ahesun"ti addasa. Tato "bhikkhu hontu, silesu paripurikarino"ti upadharento "paripuri- karino"ti addasa. "paripurikarino hontu, anno guno atthi natthi"ti upadharento "jhanalabhino"ti addasa. "jhanalabhino hontu, kuhim vasika"ti upadharento "mayhamva kulupaka"ti addasa. Parisuddhasila nama chasu devalokesu yatthicchanti, tattha nibbattanti. Ime ca uparidevaloke na nibbatta. Jhanalabhino nama brahmaloke nibbattanti, ime ca brahmaloke na nibbatta. Aham pana etesam ovade thatva devalokassamikassa sakkassa devanamindassa pallanke putto hutva nibbatto, ime hine gandhabbakaye nibbatta. Atthivedhapuggala namete vattetva vattetva galham vijjitabbati 2- cintetva kutomukha namati adihi vacanehi paticodesi. Tattha kutomukhati bhagavati abhimukhe dhammam desente tumhe kutomukha kim annavihita itocitoca olokayamana udahu niddayamana. Duddittharupanti dudditthasabhavam datthum ayuttam. Sahadhammiketi ekassa satthu sasane samacinnadhamme katapunne. Tesam bhanteti tesam gopakena devaputtena evam vatva puna "aho tumhe nillajja ahirika"ti adihi vacanehi paticoditanam dve deva dittheva dhamme satim patilabhimsu. Kayam brahmapurohitanti te kira cintayimsu "natehi nama naccantehi gayantehi vadentehi agantva dayo nama labhitabbo assa, ayam pana amhakam ditthakalato patthaya pakkhittalonam uddhanam viya tatatatayatveva 3- kinnukho idan"ti atha 4- avajjenta attano samanabhavam parisuddhasilatam jhanalabhitam tasseva kulupakabhavanca disva "parisuddhasila nama chasu devalokesu yatharucite thane nibbattanti, jhanalabhino brahmaloke. Mayam uparidevalokepi brahmalokepi @Footnote: 1 cha.Ma., i. virocenti ativannavanto. 2 cha.Ma. vijjhitabba @3 cha.Ma. tatatatayateva 4 cha.Ma., i. athasaddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Nibbattitum nasakkhimha. 1- Amhakam ovade thatva ayam itthika upari nibbatta, mayam bhikkhu samana bhagavati brahmacariyam caritva hine gandhabbakaye nibbatta. Tena no ayam evam nigganhati"ti natva tassa katham sunantayeva tesu dve jana pathamajjhanasatim patilabhitva jhanam padakam katva sankhare sammasanta anagamiphaleyeva patitthahimsu. Atha nesam paritto kamavacarattabhavo dharetum nasakkhi. Tasma tavadeva cavitva brahmapurohitesu nibbatta. So ca nesam kayo tattha thitanamyeva nibbatto. Tena vuttam "tesam bhante gopakena devaputtena paticoditanam dve deva dittheyeva dhamme satim patilabhimsu kayam brahmapurohitan"ti. Tattha ditthave dhammeti tasmimyeva attabhave jhanasatim patilabhimsu. Tattheva thatva cuta pana kayam brahmapurohitam brahmapurohitasariram patilabhimsuti evamettha attho datthabbo. Eko pana devoti eko devaputto nikkantim bhinditum asakkonto kame ajjhavasi, tattheva avasiko nivasiko ahosi. [354] Samghancupatthasinti samghanca upatthasim. Sudhammatayati dhammassa sundarabhavena. Tidivupapannoti tidive tidasapure uppanno. Gandhabbakayupagate vasineti gandhabbakayam avasike hutva upagate. Ye ca mayam pubbe manussabhutati ye pubbe manussabhuta mayam annena panena upatthahimhati imina saddhim yojetva attho veditabbo. Padupasangayhati pade upasangayha padadhovanapadamakkhananuppadanena pujetva ceva vanditva ca. Sake nivesaneti attano ghare. Imassapi padassa upatthahimhati iminava sambandho. Paccattam veditabboti attanava veditabbo. Ariyanam 2- subhasitaniti tumhehi vucmanani buddhanam bhagavantanam subhasitani. Tumhe pana setthamupasamanati uttamam buddham bhagavantam upasamana anuttareti 3- buddhasasane va. Brahmacariyanti setthacariyam. Bhavatupapattiti bhavantanam upapatti. Agare 4- vasato @Footnote: 1 cha.Ma.,i. nasakkhimha 2 cha.Ma.,i. ariyana 3 cha.Ma.,i. anuttare 4 i. agara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Mayhanti gharamajjhe vasantassa mayham. Svajjati so ajja. Gotamasavakenati idha gopako gotamasavakoti vutto. Sameccati samagantva. Handa vigayama viyayamamati 1- handa uyyamama byayamama. Ma no mayam parapessa ahumhati noti nipatamattam, ma mayam parassa pesanakarakava ahumhati attho. Gotamasasananiti idha pakatiya patiladdham 2- pathamajjhanameva gotamasasananiti vuttam, tam anussaram anussaritvati attho. Cittani virajayitvati 3- pancakamagunikacittani virajayitva. Kamesu adinavanti vikkhambhanavasena pathamajjhanena kamesu adinavam addasamsu, samucchedavasena tatiyamaggena. Te 4- kamasannojanabandhananiti kamasannojanani ca kamabandhanani ca. Papimato 5- yoganiti papimato marassa yogabhutani, bandhanabhutaniti attho. Duraccayaniti duratikkamani nagova santani 6- gunani chetvati kamasannojanabandhanani chinditvava deve tavatimse atikkamimsu. Sainda deva sapajapatikati indam jetthakam katva upavittha sainda pajapatidevarajanam jetthakam katva upavittha sapajapatika. Sabhayupavitthati sabhayam upavittha, nisinnati attho. Virati suRa. Viragati vitaraga. Virajam karontati virajam anagamimaggam karonta uppadenta. Samvegajatassati jatasamvegassa sakkassa. Kamabhibhuti duvidhanampi kamanam abhibhu. Satiya vihinati jhanasativirahita. Tinnam tesanti tesu tisu janesu. Avasinettha 7- ekoti tattha hine kaye ekoyeva avasiko jato. Sambodhipathanusarinoti anagamimagganusarino. Devepi hilentiti dvepi devaloke hilenta adho karonta upacarappanasamadhihi samahitatta attano padapamsum devatanam matthake okiranta akase uppatitva gatati. Etadisi dhammapakasanetthati ettha sasane evarupa dhammappakasana, yaya 8- savaka etehi gunehi samannagata honti. Na tattha kim kankhati koci savakoti kim tattha tesu savakesu koci ekasavakopi buddhadisu va catuddisabhave va na kankhati "sabbadisasu @Footnote: 1 cha.Ma. viyayama byayama 2 cha.Ma. patividdham 3 ka. virajetvati @4 cha.Ma., i. ayampatho na dissati 5 cha.Ma., i. papimayoganiti @6 cha.Ma. sannani, Si., i. sandanagunani 7 i. avasinettha 8 Ma. yassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

Asajjamano agayhamano viharati"ti. Idani bhagavato vannam vannento "nittinnaogham vicikicchachinnam, buddham namassami jinam janindan"ti aha. Tattha vicikicchachinnanti chinnavicikiccham. Janindanati sabbalokuttamam. Yam te dhammanti yam tava dhammam. Ajjhagamamsu 1- teti te devaputta adhigata. Kayam brahmapurohitanti amhakam passantananneva brahmapurohitasariram. Idam vuttam hoti:- yam tava dhammam janitva tesam tinnam jananam te dve visesagu amhakam passantanamyeva kayam brahmapurohitam adhigantva maggaphalavisesam ajjhagamamsu, mayampi tassa dhammassa pattiya agatamha 2- marisati. Agatamhati 3- sampattamha. Katavakasa bhagavata panham pucchemu marisati sace no bhagava okasam karoti, atha bhagavata katavakasa hutva panham marisa puccheyyamati attho. Maghamanavavatthuvannana [355] Digharattam visuddho kho ayam yakkhoti cirakalato pabhuti visuddho suvisuddho. 4- Kivacirakalato? anuppanne buddhe magadharatthe macalagamake maghamanavakalato 5- patthaya. Tada kiresa ekadivase 6- kalassevutthaya gamamajjhe manussanam gamakammakaranatthanam gantva attano thitatthanam padanteneva pamsukacavaram apanetva ramaniyam akasi, anno agantva tattha atthasi. So tavatakeneva satim patilabhitva majjhe gamassa khalamandalamattam thanam sodhetva valukam okiritva daruni aharitva sitakale aggim karoti, dahara ca mahallaka ca agantva tattha nisidanti. Athassa ekadivasam etadahosi "mayam nagaram gantva rajarajamahamattadayo passama, imesupi candimasuriyesu `cando nama devaputto suriyo nama devaputto'ti vadanti, kim nu kho katva ete eta sampattiyo adhigata"ti. Tato "na annam kinci, punnakammameva katva"ti cintetva "mayapi evamvidhasampattidayakam punnakammameva kattabban"ti cintesi. So kalassevutthaya yagum @Footnote: 1 cha.Ma. ajjhagamsu 2 cha.Ma.,i. agatamhasi 3 cha.Ma. agatamhase, i. agatamhasi. @4 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati 5 ka. maghamanavakalato 6 cha.Ma.,i. ekadivasam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

Pivitva vasipharasukuddalamusalahattho catumahapatham gantva musalena pasane uccaletva pavatteti, yananam akkhapatighatarukkhe harati, visamam samam karoti, catumahapathe salam karoti, pokkharanim khanati, setum bandhati, evam divasam kammam katva atthangate suriye gharam eti. Tam anno pucchi "bho magha 1- tvam patova nikkhamitva sayam arannato esi, kim kammam karosi"ti. Punnakammam karomi, saggagamimaggam sodhemiti. Kimidam bho punnam namati. Kim 2- tvam na janasiti. Ama na janamiti. Nagaram gatakale ditthapubba te rajarajamahamattadayoti. Ama ditthapubbati. Punnakammam katva tehi tam thanam laddham, ahampi evamvidhasampattidayakam kammam karomi. "cando nama devaputto suriyo nama devaputto"ti sutapubbam tayati. Ama sutapubbanti. Etassa saggassa gamanamaggam aham sodhemiti, idam pana punnakammam kim taveva vattati, 3- annassapi vattatiti. Na kassa cetam varitanti. Yadi evam sve arannam gamanakale mayhampi saddam dehiti. Punadivase tam gahetva gato, evam tasmim game tettimsa manussa tarunavaya sabbe tasseva anuvattaka ahesum. Te ekacchanda hutva punnakammani karonta vicaranti. Yam disam gacchanti maggam samam karonta ekadivaseyeva 4- karonti, pokkharanim khananta salam karonta setum bandhanta ekadivaseyeva nitthapenti. Atha nesam gamabhojako cintesi "aham pubbe etesu suram pivantesu panaghatadini karontesu ca katikahapanadivasena 5- ceva dandabalivasena ca dhanam labhami, idani etesam punnakaranato patthaya ettako ayo natthi, handa ne rajakule paribhindami"ti rajanam upasankamitva core maharaja passamiti. Kuhim tatati. Mayham gameti. Kim cora nama tatati. Rajaparajika devati. Kimjatikati. Gahapatijatika devati. Gahapatika kim karissantiti, 6- taya janamanena kasma mayham na kathitanti. Bhayena maharaja na kathemi, idani ma mayham dosam @Footnote: 1 ka. magha evamuparipi 2 cha.Ma.,i. ayamsaddo na dissati 3 cha.Ma.,i. annassa na @ vattatiti 4 cha.Ma.,i. ekadivaseneva 5 cha.Ma.,i. kahapanadivasena @6 cha.Ma., i. karissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

Kareyyathati. Atha raja "ayam mayham maharavam ravati"ti saddahitva "tenahi gaccha tvameva ne anehi"ti balam datva pesesi. So gantva divasam aranne kammam katva sayamasam bhunjitva gamamajjhe nisiditva "sve kim kammam karissama, kim maggam samam karoma, pokkharanim khanama, setum bandhama"ti mantayamaneyeva te parivaretva "ma phandittha, ranno ana"ti bandhitva payasi. Atha kho nesam itthiyo "samika kira vo `rajaparajika cora'ti bandhitva niyanti"ti sutva "aticirena kuta ete `punnakammam karoma'ti divase divase arannameva 1- gacchanti, sabbakammanta parihina, gehe na kinci vaddhati, sutthu bandha sutthu gahita"ti vadimsu. Gamabhojakopi te netva ranno dassesi. Raja anupaparikkhitvayeva "hatthina maddapetha"ti aha. Tesu niyamanesu magho itare aha "bho sakkhissatha mama vacanam katun"ti. Tava vacanam karontayevamha imam bhayam patta evam santepi tava vacanam karoma, bhana bho kim karomati. Etha 2- bho vatte carantanam nama nibandham etam, kim pana tumhe corati. Na coramhati. Imassa lokassa saccakiriya nama avassayo, tasma sabbepi "yadi amhe cora hatthi maddatu, atha na cora ma maddatu"ti saccakiriyam karothati. Te tatha akamsu. Hatthi upagantumpi na sakkoti, viravanto palayati, hatthim tuttatomarankusehi kottentapi upanetum na sakkonti. "hatthim upanetum na sakkoma"ti ranno arocesum. Tenahi tesam upari katena paticchadetva maddapethati. Upari kate dinne dvigunaravam 3- viravanto palayati. Raja sutva pesunnakarakam pakkosapetva aha "tata hatthi madditum na icchati"ti. Ama deva jetthakamanavo mantam janati, mantassevesa anubhavoti. Raja tam pakkosapetva "manto kira te atthi"ti pucchi. Natthi deva mayham manto, saccakiriyam pana mayam karimha "yadi amhe ranno cora maddatu, atha na cora ma maddatu"ti. Saccakiriyaya no esa anubhavoti. Kim pana tata @Footnote: 1 cha.Ma., i. aranneva 2 cha.Ma., i. ettha 3 cha.Ma., i. digunaravam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Tumhe kammam karothati. Amhe visamam maggam samam karoma, catumahapathe salam karoma, pokkharanim khanama, setum bandhama, evarupani punnakammani karonta vicarama 1- devati. Ayam tumhe kimattham pisunesiti. Amhakam pamattakale idancidanca labhati appamattakale tam natthi, etena karanenati. Tata ayam hatthi nama tiracchano, sopi tumhakam gunam janati. Aham manusso hutvapi na janami, tumhakam vasanagamam tumhakamyeva puna aharaniyam brahmadeyyam katva demi, ayampi hatthi tumhakamyeva hoti, pesunnakarakopi tumhakamyeva daso hotu, ito patthaya mayhampi punnam 2- karothati dhanam datva visajjesi. Te dhanam gahetva varena varena hatthim aruyha gacchanta mantayanti "bho punnakammam nama anagatabhavatthaya karaniyam, 3- tam amhakam pana antoudake pupphitam niluppalam viya imasmimyeva attabhave vipakam deti. Idani atirekam punnam karissama"ti. Kim karomati. Catumahapathe thavaram katva mahajanassa vissamanasalam karomati. 4- Itthihi pana saddhim apattikam katva karissama, amhesu hi "cora"ti gahetva niyamanesu itthisu 5- ekapi cintamattakampi akatva "subandha 6- sugahita"ti utthahi, 7- tasma tasam pattim na dassamati. Te attano gehani gantva hatthino tettimsapindabhattam 8- denti, tettimsatinamutthiyo arahanti, tam sabbam hatthissa kucchipuram jatam. Te arannam pavisitva rukkhe chindanti, chinnam chinnam hatthi akaddhitva sakatapathe thapesi, 9- te rukkhe tacchetva salaya kammam arabhimsu. Maghassa gehe sujata sudhamma sucitta sunandati catasso bhariyayo ahesum. Sudhamma vaddhakim pucchati "tata ime sahaya kalasseva gantva sayam enti, kim kammam karonti"ti. Salam karonti ammati. Tata mayhampi salaya pattim katva dehiti. "itthihi apattim karoma"ti ete vadantiti. Sa vaddhakissa attha kahapane adasi "handa tata yena kenaci upayena @Footnote: 1 cha.Ma. vicarimha 2 cha.Ma., i. punnakammam 3 cha.Ma. kariyati i. kayirati @4 cha.Ma. karoMa. 5 cha.Ma., i. itthinam 6 cha.Ma., subaddha, i. sutthubaddha @7 cha.Ma., i. utthahimsu 8 cha.Ma. tettimsapindam 9 i. thapeti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Mayham pattikam karohi"ti. So "sadhu amma"ti vatva puretaram vasipharasum gahetva gamamajjhe thatva "kim bho ajja imasmimpi kale na nikkhamatha"ti uccasaddam katva "sabbe maggam arulha"ti natva "gacchatha tava tumhe, mayham papanco atthi"ti te purato katva annam maggam aruyha kannikupagam rukkham chinditva tacchetva mattham 1- katva aharitva sudhammaya gehe thapesi "maya dehiti vuttadivase niharitva dadeyyasi"ti. Atha nitthite dabbasambharakamme bhumikammato patthaya yava bandhana- thambhussapanasanghatayojanakannikamancabandhanesu katesu so vaddhaki kannikamance nisiditva catuhi disahi gopanasiyo ukkhipitva "bho ekam pamuttham atthi"ti aha. Kim bho apamuttham, 2- sabbameva tvam pamussasiti. Ima gopanasiyo kattha patitthahissantiti. Kannika nama laddhum vattatiti. Kuhim bho idani sakka laddhunti. Kulanam gehe sakka laddhum, 3- ahindanta pucchathati. Te antogamam pavisitva pucchitva sudhammaya gharadvare thita "imasmim ghare kannika atthi"ti pucchimsu. 4- Sa "atthi"ti aha. Handa mulam ganhahiti. Mulam na ganhami, sace mama pattikam karotha dassamiti. Etha bho matugamassa pattikam 5- na karoma arannam gantva rukkham chindissamati nikkhamimsu. Tato vaddhakina 6- "kim tata laddha 7- kannika"ti pucchita 8- tamattham arocesum. Vaddhaki kannikamance nisinnova akasam ullokento 9- "bho ajja nakkhattam sundaram, idam annam samvaccharam atikkamitva sakka laddhum, tumhehi ca dukkhena abhata dabbasambhara, te sakalasamvaccharena imasmimyeva thane putika bhavissanti. Devaloke nibbattakale tassapi ekasmim kone sala hoti, aharatha nan"ti aha. Sapi yava te na puna agacchanti, tava kannikaya hetthimatale "ayam sala sudhamma nama"ti akkharani chindapetva ahatena vatthena vethetva thapesi. Kammika agantva "ahara re kannikam, yam hotu tam hotu, @Footnote: 1 i. vattam 2 cha.Ma. pamuttham 3 cha.Ma. laddhunti 4 cha.Ma. ahamsu. @5 cha.Ma., i. pattim. 6 cha.Ma. vaddhaki. 7 cha.Ma. na laddha. @8 cha.Ma. pucchi. 9 cha.Ma.,i. ulloketva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Tuyhampi pattikam karissama"ti ahamsu. Sa niharitva "tata yava attha va solasa va gopanasiyo na arohanti, tava imam vattham ma nibbethayittha"ti adasi. Te "sadhu"ti sampaticchitva gahetva gopanasiyo aropetvava vattham nibbethesum. Eko mahagamiyamanusso uddham ullokento akkharani disva "kim bho idan"ti akkharannum manussam pakkosapetva dassesi. So "sudhamma nama ayam sala"ti aha. "haratha bho mayam adito patthaya salam katva namamattampi na labhama, esa ratanamattena kannikarukkhena salam attano namena kareti"ti viravanti. Vaddhaki tesam viravantanamyeva gopanasiyo pavesetva 1- anim datva salakammam nitthapesi. Salam tidha vibhajimsu, ekasmim kotthase issaranam vasanatthanam akamsu, ekasmim duggatanam, ekasmim gilananam. Tettimsa jana 2- tettimsa phalakani pannapetva hatthissa sannam adamsu "agantuko agantva yassa atthate phalake nisidati, tam gahetva phalakassamikasseva gehe patitthapehi, tassa padaparikammapitthiparikammakhadaniyabhojaniyasayanani sabbani phalakassamikasseva bharo bhavissati"ti. Hatthi agatagatam gahetva phalakassamikasseva gharam neti. So tassa tamdivasam kattabbam karoti. Maghamanavo salato avidure thane kovilararukkham ropesi, mule cassa pasanaphalakam atthari. Sunanda namassa bhariyapi avidure pokkharanim khanapesi. Sucitta malagacche ropesi. Sabbajetthaka 3- pana adasam gahetva attabhavam mandayamanava vicarati. Magho tam aha "ayam 4- bhadde sudhamma salaya pattika jata, sunanda ca pokkharanim khanapesi, sucitta ca malagacche ropesi. Tava pana punnakammam nama natthi, ekam punnakammam 5- karohi bhaddeti. Sa "tvam 6- kassa karana karosi, nanu taya katam mayhameva"ti vatva attabhavamandanameva anuyunjati. Magho yavatayukam thatva tato cuto tavatimsabhavane sakko hutva nibbatti, tepi tettimsa gamiyamanussa kalam katva tettimsa devaputta hutva @Footnote: 1 Ma. aropetva. 2 i. jananam 3 cha.Ma.,i. sabbajetthika. evamuparipi. @4 cha.Ma.,i. ayam patho na dissati. 5 cha.Ma. punnam. 6 i. idam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Tasseva santike nibbatta. Sakkassa vejayanto nama pasado sattayojanasatani uggacchi, dhajo tini yojanasatani uggacchi, kovilararukkhassa nissandena samanta tiyojanasataparimandalo pancadasayojanaparinahakkhandho paricchattako nibbatti, pasanaphalakassa nissandena paricchattakamule satthiyojanika pandukambalasila nibbatti. Sudhammaya kannikarukakhassa nissandena tiyojanasatika sudhamma devasabha nibbatti. Sunandaya pokkharaniya nissandena pannasayojana nanda nama pokkharani nibbatti. Sucittaya malagacchavatthunissandena satthiyojanikam cittalatavanam nama uyyanam nibbatti. Sakko devaraja sudhammaya devasabhaya yojanike suvannapallanke nisinno tiyojanike setacchatte dhariyamane tehi devaputtehi tahi devakannahi addhateyyahi natakakotihi dvisu devalokesu devatahi ca parivarito mahasampattim olokento ta tisso itthiyo disva "ima tava pannayanti, sujata kuhin"ti olokento "ayam mama vacanam akatva girikandaraya eka 1- bakasakunika hutva nibbatta"ti disva devalokato otaritva tassa santikam gato. Sa disvava sanjanitva adhomukha jata. "bale idani kim sisam na ukakhipasi, tvam mama vacanam akatva attabhavameva mandayamana vitinamesi, sudhammamaya ca sunandaya ca sucittaya ca maha sampatti nibbatta, ehi amhakam sampattim passa"ti devalokam netva nandaya pokkharaniya pakkhipitva pallanke nisidi. Natakitthiyo "kuhim gatattha maharaja"ti pucchimsu. So anarocetukamopi tahi nippiliyamano "sujataya santikan"ti aha. Kuhim nibbatta maharajati. Kandarapadeti. Idani kuhinti. Nandapokkharaniyam me visajjitati. Etha bho amhakam ayyam passamati sabba tattha agamamsu. Sa pubbe sabbajetthaka hutva jata 2- avamannittha, idani tapi tam disva "passatha bho amhakam ayyaya mukham kakkatakavijjhanasulasadisan"ti adini vadantiyo kelim akamsu. Sa ativiya attiyamana sakkam devarajanam aha "maharaja imani suvannarajatavimanani @Footnote: 1 cha.Ma., i. ayam patho na dissati. 2 cha.Ma., i. ta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Va nandapokkharani va mayham kim karissati, jatibhumiyeva maharaja sattanam sukha, mam tattheva kandarapade visajjehi"ti. Sakko tam tattha visajjetva "mama vacanam karissasi"ti aha. Karissami maharajati. Pancasilani gahetva akhandani katva rakkha, katipahena tam etasam jetthakam karissamiti. Sa tatha akasi. Sakko katipahassa accayena "sakka nu kho silam rakkhitun"ti gantva maccharupena uttanako hutva tassa purato udakapitthe otarati, sa "matamacchako bhavissati"ti gantva sise aggahesi, maccho nanguttham calesi, sa "jivati manne"ti udake visajjesi. Sakko akase thatva "sadhu sadhu rakkhasi sikkhapadam, evam tam rakkhamanam katipaheneva devanatkanam jetthakam karissami"ti aha. Tassapi panca vassasatani ayu ahosi. Ekadivasampi udarapuram nalattha, 1- sukkhitva parisukkhitva milayamanapi silam akhandam katva kalam katva baranasiyam kumbhakaragehe nibbatti. Sakko "kuhim nibbatta"ti olokento disva "tato idha anetum na sakka, jivitavuttimassa dassami"ti suvannaelalukanam yanakam puretva majjhe gamassa mahallakavesena nisiditva "elalukani ganhatha"ti ukkatthim akasi. Samanta gamavasika agantva "dehi tata"ti ahamsu. Aham silarakkhakanam demi, tumhe silam rakkhathati. Tata mayam silam nama kidisantipi na janama, mulena dehiti. "silarakkhakanamyeva dammi"ti aha. "etha re kosi ayam elalukamahallako"ti sabbepi nivattimsu. Sa darika pucchi "amma tumhe elalukatthaya gata tucchahatthava agata"ti. Kosi amma elalukamahallako "aham silarakkhakanam dammi"ti vadati, imassa darikapi 2- silam rakkhitva vattati, 2- mayam silameva na janamati. Sa "mayham anitam bhavissati"ti gantva "elalukam tata dehi"ti aha. Tvam silani rakkhasi ammati. Ama tata silam 3- rakkhamiti. Idam maya tuyhameva abhatanti gehadvare yanakena saddhim thapetva pakkami. Sapi yavajivam silam rakkhitva cavitva @Footnote: 1 cha.Ma.,i. nalattham 2-2 cha.Ma.,i. darika silam khaditva vattanti, @3 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

Vepacittiasurassa dhita hutva nibbatatti. Silanissandena pasadika ahosi. So "dhitu vivahamangalam karissami"ti asure sannipatesi. Sakko "kuhim nibbatta"ti olokento "asurabhavane nibbatta, ajjassa vivahamangalam karissati"ti disva "idani yankinci katva anetabba maya"ti asuravannam nimminitva gantva asuranam antare atthasi. "tava samikavaram demi"ti 1- tassa hatthe pita pupphadamam adasi "yam icchasi, tassa upari puppham 2- khipahi"ti. Sa olokenti sakkam disva pubbesannivasena sanjatasineha "ayam me samiko"ti tassa upari damam khipi. So tam bahaya gahetva akase uppati, tasmim khane asura sanjanimsu. Te "ganhatha ganhatha jarasakkam veriko amhakam na mayam etassa darikam dassama"ti anubandhimsu. Vepacitti pucchi "kenahata"ti. Jarasakkena maharajati. "avasesesu ayameva settho, apetha"ti aha. Sakko tam 3- netva addhateyyakotinatakanam jetthakatthane thapesi. Sa sakkam varam yaci "maharaja mayham imasmim devaloke mata va pita va bhata va bhagini va natthi, yattha yattha gacchasi tattha tattha mam gahetva gaccha maharaja"ti. Sakko "sadhu"ti patinnam adasi evam macalagamake maghamanavakalato patthaya visuddhabhavamassa passanto bhagava "digharattam visuddho kho ayam yakkho"ti aha. Atthasanhitanti atthanissitam karananissitam. Pathamabhanavaro nitthito ----------- panhaveyyakaranavannana [357] Kimsannojanati kimbandhana kena bandhanena bandha hutva puthukayati bahujana. Averati apatigha. Adandati avudhadandadhanudanda vimutta. Asapattati apaccatthika. Abyapajjhati vigatadomanassa. Viharemu averinoti aho vata kenaci saddhim averino vihareyyama, katthaci kopam na uppadetva @Footnote: 1 cha.Ma. samikam vadehiti, i. samikam varehiti 2 cha.Ma.,i. ayam saddo na dissati @3 cha.Ma. nam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

Accharaya gahitakam janghasahassena saddhim paribhunjeyyamati danam datva pujam katva ca patthayanti. Iti ca nesam hotiti evanca nesam ayam patthana hoti. Atha ca panati evam patthanaya satipi. Issamacchariyasannojanati parasampattikhiyanalakkhana issa, attasampattiya parehi sadharanabhavaasahanalakkhanam macchariyam ca, issamacchariyam sannojanam etesanti issamacchariyasannojana. Ayamettha sankhepo, vittharena pana issamacchariyani abhidhamme vuttaneva. Avasamacchariyena panettha yakkho va peto va hutva tasseva avasassa sankaram sisena ukkhipitva vicari. 1- Kulamacchariyena tasmim kule annesam danadini karonte disva "bhinnam vatidam kulam mama"ti cintayato lohitampi mukhato uggacchati, kucchivirecanampi hoti, antanipi khandakhandani hutva nikkhamanti. Labhamacchariyena samghassa va ganassa va santake labhe maccharayitva puggalikaparibhogam 2- viya paribhunjitva yakkho va peto va mahaajagaro va hutva nibbabatti. 3- Sariravannagunavannamacchariyena pana pariyattidhammamacchariyena ca attanova vannam vanneti na paresam vannam, "kimvanno eso"ti tam tam dosam vadanto pariyattinca kassaci kinci adento dubbanno ceva elamugo ca hotiti. 4- Apica avasamacchariyena lohagehe paccati. Kulamacchariyena appalabho hoti. Labhamacchariyena guthaniraye nibbattati. Vannamacchariyena bhave nibbattassa vanno nama na hoti. Dhammamacchariyena kukkulaniraye nibbattati. Idam pana issamacchariyasannojanam sotapattimaggena pahiyati. Yava tam na pahiyati, tava devamanussa averatadini patthayantapi veradihi na parimuccantiyeva. Tinna mettha kankhati etasmim panhe maya tumhakam vacanam sutva kankha tinnati vadati, na maggavasena tinnakankhatam dipeti. Vigata kathamkathati idam katham idam kathanti ayampi kathamkatha vigata. @Footnote: 1 cha.Ma., i. vicarati 2 cha.Ma., puggalikaparibhogena @3 cha.Ma., i. nibbattati evamuparipi 4 cha.Ma., i. hoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

[358] Nidanadini vuttatthaneva. Piyappiyanidananti piyasattasankharanidanam macchariyam, appiyasattasankharanidana issa. Ubhayam va ubhayanidanam. Pabbajitassa hi saddhimviharikadayo, gahatthassa puttadayo hatthiassadayo va satta piya honti kelayita mamayita, muhuttampi te apassanto adhivasetum na sakkoti. So annam tadisam piyasattam labhantam disva issam karoti. "imina amhakam kinci kammam atthi, muhuttam tavakalikam 1- detha"ti tameva annehi yacito "na 2- sakka datum, kilamissati va ukkanthissati va"ti adini vatva macchariyam karoti. Evam tava ubhayampi piyasattanidanam hoti. Bhikkhussa pana pattacivaradiparikkharajatam, 3- gahatthassa va alankaradiupakaranam piyam hoti manapam, so annassa tadisam uppajjamanam disva "aho vatassa evarupam na bhaveyya"ti issam karoti, yacito capi "mayampetam mamayanta na paribhunjama, na sakka datun"ti macchariyam karoti. Evam ubhayampi piyasankharanidanam hoti. Appiyepi pana te vuttappakare satte ca sankhare ca labhitva sacepissa te amanapa honti, tathapi kilesanam viparitavuttitaya "thapetva mam bho anno evarupassa labhi"ti issam va karoti, yacito tavakalikampi adadamano macchariyam va karoti. Evam ubhayampi appiyasattasankharanidanam hoti. Chandanidananti ettha pariyesanachando, patilabhachando, paribhogachando, sannidhichando, visajjanachandoti pancavidho chando. Katamo pariyesanachando? idhekacco atitto chandajato rupam pariyesati, Saddam, gandham, rasam, photthabbam pariyesati, dhanam pariyesati. Ayam pariyesanachando. Katamo patilabhachando? idhekacco atitto chandajato rupam patilabhati, saddam, gandham, Rasam, photthabbam patilabhati, dhanam patilabhati. Ayam patilabhachando. Katamo paribhogachando? Idhekacco atitto chandajato rupam paribhunjati, saddam, gandham, rasam, photthabbam paribhunjati, dhanam paribhunjati. Ayam paribhogachando. Katamo sannidhichando? idhekacco atitto chandajato dhanasannicayam karoti "apadasu bhavissati"ti @Footnote: 1 cha.Ma.. i. tava nam 2 i. no 3 cha.Ma. pattacivaraparikkharajatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

Ayam sannidhichando. Katamo visajjanachando? idhekacco atitto chandajato dhanam visajjeti:- hattharohanam assarohanam rathikanam dhanuggahanam `ime mam rakkhissanti gopissanti mamayissanti samparivarissanti"ti. Ayam visajjanachando. Ime pancapi chanda idha tanhamattameva, tam sandhaya idam vuttam. Vitakkanidanoti ettha "labham paticca vinicchayo"ti 1- evam vutto vinicchayavitakko vitakko nama. Vinicchayoti dve vinicchaya tanhavinicchayo ca, ditthivinicchayo ca. Atthasatatanhaviparitam tanhavinicchayo nama. Dvasatthiditthiyo ditthivinicchayo namati evam vuttatanhavinicchayavasena hi itthanitthapiyapiya- vavatthanam na hoti. Tadeva hi ekaccassa ittham hoti, ekaccassa anittham paccantarajamajjhimadesarajunam ganduppadamigamamsadisu viya. Tasmim pana tanhavinicchayena vinicchite patiladdhavatthusmim "ettakam rupassa bhavissati, ettakam saddassa, ettakam gandhassa, ettakam rasassa, ettakam photthabbassa bhavissati, ettakam mayham bhavissati ettakam parassa bhavissati, ettakam nidahissami, ettakam parassa dassami"ti vavatthanam vitakkavinicchayena hoti tenaha "../../bdpicture/chando kho devanaminda vitakkanidano"ti. Papancasannasankhanidanoti tayo papanca tanhapapanco, manapapanco, ditthipapancoti. Tattha atthasatatanhaviparitam tanhapapanco nama. Navavidho mano manapapanco nama. Dvastthiditthiyo ditthipapanco nama. Tesu idha tanhapapanco adhippeto. Kenatthena papancoti? mattapamattakarapapanatthena papanco. Tamsampayutta sanna papancasanna. Sankha vuccati kotthaso "sannanidana hi papancasankha"ti 2- asisu viya. Iti papancasannasankhanidanoti papancasannakotthasanidano vitakkoti attho. Papancasannasankhanirodhasaruppagamininti etissa papancasannasankhaya yo nirodho vupasamo, tassa saruppanceva tattha gaminim cati saha vipassanaya maggam pucchati. @Footnote: 1 di. maha. 10/103/52 mahanidanasutta 2 khu.su. 25/881/506 kalahavivadasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

Vedanakammatthanavannana [359] Athassa bhagava somanassam cahanti 1- tisso vedana arabhi. Kim pana bhagavata pucchitam kathitam, apucchitam, sanusandhikam, ananusandhikanti. Pucchitameva kathitam, no apucchitam, sanusandhikameva, no ananusandhikam. Devatanam hi rupato arupam pakattaram, arupepi vedana pakattaRa. Kasma? devatanam hi karajakayam sukhumam, kammajam balavam, karajakayassa sukhumatta, kammajassa balavatta ekaharampi atikkamitva na titthanti, unhapasane thapitasappipindo 2- viya viliyantiti sabbam brahmajale vuttanayeneva veditabbam. Tasma bhagava sakkassa tisso vedana arabhi. Duvidham hi kammatthanam rupakammatthanam, arupakammatthanam ca. Rupapariggaho, arupapariggahotipi etadeva vuccati. Tattha bhagava yassa rupam pakatam, tassa sankhepamanasikaravasena va vittharamanasikaravasena va catudhatuvavatthanam vittharento rupakammatthanam katheti. Yassa arupam pakatam, tassa arupakammatthanam katheti. Kathento ca tassa vatthubhutam rupakammatthanam dassetvava katheti. Devanam pana arupakammatthanam pakatanti arupakammatthanavasena vedana arabhi. Tividho hi arupakammatthane abhiniveso phassavasena, vedanavasena, cittavasenati. Katham? ekaccassa hi sankhittena va vittharena va pariggahite rupakammatthane tasmim arammane cittacetasikanam pathamabhinipato tam arammanam phusanto uppajjamano phasso pakato hoti, ekaccassa tam arammanam anubhavanti uppajjamana vedana pakata hoti, ekaccassa tam arammanam pariggahetva tam vijanantam uppajjamanam vinnanam pakatam hoti. Tattha yassa phasso pakato hoti, sopi na kevalam phassova uppajjati, tena saddhim tadevarammanam anubhavamana vedanapi uppajjati, sanjanamana sannapi, cetayamana cetanapi, vijanamanam vinnanampi uppajjatiti @Footnote: 1 cha.Ma. pahanti, Si., i. pahanti 2 cha.Ma. thapitasappipindi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

Phassapancamakeyeva parigganhati. Yassa vedana pakata hoti, sopi na kevalam vedanava uppajjati, taya saddhim tadevarammanam phusamano phassopi uppajjati, sanjanamana sannapi, cetayamana cetanapi, vijanamanam vinnanampi uppajjatiti phassapancamakeyeva parigganhati. Yassa vinnanam pakatam hoti, sopi na kevalam vinnanameva uppajjati, tena saddhim tadevarammanam phusamano phassopi uppajjati, anubhavamana vedanapi, sanjanamana sannapi, cetayamana cetanapi uppajjatiti phassapancamakeyeva parigganhati. So "ime phassapancamaka dhamma kimnissita"ti upadharento "vatthunissita"ti pajanati. Vatthu nama karajakayo, yam sandhaya vuttam "idam ca pana me vinnanam ettha nissitam 1- ettha patibaddhan"ti. So atthato bhutani ceva upadarupani ca. Evamettha vatthu rupam, phassapancamaka namanti namarupamattameva passati. Rupam cettha rupakkhandho, namam cattaro arupino khandhati pancakkhandhamattam hoti. Namarupavinimutta hi pancakkhandha, pancakkhandhavinimuttam va namarupam natthi. So "ime pancakkhandha kim hetuka"ti upaparikkhanto "avijjadihetuka"ti passati. Tato "paccaye 2- ceva paccayuppannanca tato param 3- anno satto va puggalo natthi, suddhasankharapunjamattameva"ti sapaccayanamarupavasena tilakkhanam aropetva vipassanapatipatiya "aniccam dukkham anatta"ti sammasanto vicarati, so ajja ajjati pativedham akankhamano tatharupe divase utusappayam, puggalasappayam, bhojanasappayam, dhammassavanasappayam va labhitva ekapallankena nisinnova vipassanam matthakam papetva arahatte patitthati. Evam imesam tinnampi jananam yava arahatta kammatthanam kathitam hoti. Idha pana bhagava arupakammatthanam kathento vedanasisena kathesi. Phassavasena va 4- vinnanavasena va kathiyamanam etassa na pakatam hoti, andhakaram viya khayati. Vedanavasena pana pakatam hoti. Kasma? vedananam uppattiya pakatatta. 5- Sukhadukkhavedananam hi uppatti pakata. Yada sukham uppajjati, tada @Footnote: 1 cha.Ma., i. sitam 2 cha.Ma., i. paccayo 3 cha.Ma., i. idam @4 cha.Ma. hi 5 cha.Ma., i. pakatattaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

Sakalasariram khobhentam maddantam pharamanam abhisandayamanam satadhotasappim khadapayantam viya, satapakatelam makkhayamanam viya, ghatasahassena parilaham nibbapayamanam viya "aho sukham, aho sukhan"ti vacam niccharayamanameva uppajjati. Yada dukkham uppajjati. Tada sakalasariram khobhentam maddantam pharamanam abhisandayamanam tattakapalam 1- pavesantam viya, vilinatambalohena asincanatam viya, sukkhatinavanappatimhi aranne daruukka kalapam khipamanam viya "aho dukkham, aho dukkhan"ti vippalapayamanameva uppajjati. Iti sukhadukkhavedananam uppatti pakata hoti. Adukkhamasukha pana duddipana andhakarena viya abhibhuta. 2- Sa sukhadukkhanam apagame satasatapatipakkhavasena 3- majtteakarabhuta adukkhamasukha vedanati nayato ganhantassa pakata hoti. Yatha kim? yatha antara pitthipasanam aruhitva palatassa migassa anupadam gacchanto migaluddhako pitthipasanassa orabhagepi parabhagepi padam disva majjhe apassantopi "ito arulho, ito orulho, majjhe pitthipasane imina padesena tato bhavissati"ti nayato janati, evam. Arulhatthane padam viya hi sukhavedanaya uppatti pakata hoti, orulhatthane padam viya dukkhavedanaya uppatti pakata hoti, ito aruyha, ito oruyha, majjhe evam gatoti nayato gahanam viya sukhadukkhanam apagame satasatapatipakkhavasena majjhattakarabhuta adukkhamasukha vedanati nayato ganhantassa pakata hoti. Evam bhagava pathamam rupakammatthanam kathetva paccha arupakammatthanam vedanavasena vinivattetva dasseti. Na kevalanca idheva evam dasseti, mahasatipatthane, majjhimanikayamhi satipatthane, culatanhasankhaye, mahatanhasankhaye, culavedallasutte, mahavedallasutte, ratthapalasutte, magandiyasutte, dhatuvibhange, anenjasappaye 4- sakale vedanasamyutteti evam anekesu suttesu pathamam rupakammatthanam kathetva paccha arupakammatthanam vedanavasena vinivattetva dasseti. Yatha ca tesu, evam imasmimpi sakkapanhe pathamam rupakammatthanam kathetva paccha arupakammatthanam vedanavasena vinivattetva dasseti. Rupakammatthanam panettha vedanaya arammanamattamyeva sankhittam, tasma paliyam na arulham bhavissati. @Footnote: 1 cha.Ma. tattaphalam 2 Ma., i. andhakara avibhuta @3 cha.Ma., i. satasatapatikkhepavasena evamuparipi 4 cha.Ma. anenjasappaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

[360] Arupakammatthane yantassa pakatam vedanavasena abhinivesamukham, tameva dassetum somanassam caham 1- devanamindati adi vuttam. Tattha duvidhenati dvividhena, dvihi kotthasehiti attho. Evarupam somanassam na sevitabbanti evarupam gehasitasomanassam na sevitabbam. Gehasitasomanassam nama "tattha katamani cha gehasitani somanassani? cakkhuvinneyyanam rupanam itthanam kantanam manapanam manoramanam lokamisapatisamyuttanam patilabham va patilabhato samanupassato, pubbe va patiladdhapubbam atitam niruddham viparinatam samanussarato uppajjati somanassam, yam evarupam somanassam, idam vuccati gehasitam somanassan"ti 2- evam chasu dvaresu pavattakamagunanissitam 3- somanassam. Evarupam somanassam sevitabbanti evarupam nekkhammanissitam somanassam sevitabbam. Nekkhammanissitasomanassam nama "tattha katamani cha nekkhammasitani somanassani. Rupanamtveva aniccatam viditva viparijhamam viragam nirodham pubbe ceva rupa etarahi ca, sabbe te rupa anicca, dukkha, viparinamadhammati evametam yathabhutam sammappannaya passato uppajjati somanassam, yam evarupam somanassam, idam vuccati nekkhammasitam somanassan"ti 2- evam chasu dvaresu ittharammane apathagate aniccadivasena vipassanam patthapetva ussukkapetum sakkontassa "ussukkita me vipassana"ti somanassajatassa uppannam somanassam. Sevitabbanti idam nekkhammavasena, vipassanavasena, anussativasena, pathamajjhanadivasena uppajjanakasomanassam sevitabbam nama. Tattha yance savitakkam savicaranti tasmimpi nekkhammanissite somanasse yam nekkhammavasena, vipassanavasena, anussativasena, pathamajjhanavasena ca uppannam savitakkam savicaram somanassanti janeyya. Yance avitakkam avicaranti yam pana dutiyatatiyajjhanavasena uppannam avitakkam avicaram somanassanti janeyya. Ye avitakke avicare te 4- panitatareti etesupi dvisu yam avitakkam avicaram, tam panitataranti attho. @Footnote: 1 cha.Ma. somanassampaham 2 Ma. upari. 14/306/280 salayatanavibhangasutta @3 cha.Ma., i. vuttakamagunanissitam 4 Si., i. se

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Imina kim kathitam hoti? dvinnam arahattam kathitam. Katham? eko hi 1- bhikkhu savitakke savicare somanasse vipassanam patthapetva "idam somanassam kimnissitan"ti upadharento "vatthunissitan"ti pajanati, phassapancamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patitthati. Eko avitakkaavicare somanasse vipassanam patthapetva vuttanayeneva arahatte patitthati. Tattha abhinivitthasomanassesupi savitakkasavicarato avitakkaavicaram panitataram. Savitakkasavicarasomanassavipassanatopi avitakkaavicarasomanassavipassana panitaRa. Savitakkasavicarasomanassaphalasamapattitopi avitakkaavicarasomanassaphalasamapattiyeva panitataRa. Tenaha bhagava "ye avitakke avicare te panitatare"ti. [361] Evarupam domanassam na sevitabbanti evarupam gehasitadomanassam na sevitabbam. Gehasitadomanassam nama "tattha katamani cha gehasitani domanassani? cakkhuvinneyyanam rupanam itthanam kantanam manapanam manoramanam lokamisapatisamyuttanam appatilabham va appatilabhato samanupassato pubbe va appatiladdhapubbam atitam niruddham viparinatam samanussarato uppajjati domanassam. Yam evarupam domanassam, idam vuccati gehasitam domanassan"ti 2- evam chasu dvaresu ittharammanam nanubhavim nanubhavissami nanubhavamiti vitakkayato uppannam kamagunanissitam domanassam. Evarupam domanassam sevitabbanti evarupam nekkhammanissitam domanassam sevitabbam. Nekkhammanissitadomanassam nama "tattha katamani cha nekkhammasitani domanassani? rupanamtveva aniccatam viditva viparijhamam viragam nirodham pubbe ceva rupa etarahi ca, sabbe te rupa anicca, dukkha, viparinamadhammati evametam yathabhutam sammappannaya disva anuttaresu vimokkhesu piham upatthapeti kadassu namaham tadayatanam upasampajja viharissami, yadariya etarahi ayatanam upasampajja viharanti"ti iti anuttaresu vimokkhesu piham upatthapayato uppajjati pihapaccaya domanassam. Yam evarupam domanassam, idam vuccati nekkhammasitam @Footnote: 1 cha.Ma. kira 2 Ma. upari. 14/307/281 salayatanavibhangasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

Domanassan"ti 1- evam chasu dvaresu ittharammane apathagate anuttaravimokkhasankhata- ariyaphaladhammesu piham upatthapetva tadadhigamaya aniccadivasena vipassanam patthapetva ussukkapetum asakkontassa idampi pakkham, idampi masam, idampi samvaccharam vipassanam ussukkapetva ariyabhumim papunitum nasakkhinti anusocato uppannam domanassam. Sevitabbanti idam nekkhammavasena, vipassanavasena, anussativasena, pathamajjhanadivasena uppajjanakadomanassam sevitabbam nama. Tattha yance savitakkam savicaranti tasmimpi duvidhe somanasse gehasitadomanassameva savitakkasavicaradomanassam nama. Nekkhammavasena vipassanavasena anussativasena pathamadutiyajjhanavasena uppannam domanassam pana savitakkasavicaradomanassanti veditabbam. Nippariyayena pana avitakkaavicaradomanassam nama natthi. Domanassindriyantu 2- ekamsena akusalanceva savitakkasavicaranca, etassa pana bhikkhuno mannanavasena savitakkasavicaranti ca avitakkaavicaranti ca vuttam. Tatrayam nayo, idha bhikkhu domanassapaccayabhute savitakkasavicaradhamme avitakkaavicaradhamme ca domanassapaccayaeva uppanne maggaphaladhamme ca annesam patipattidassanavasena domanassanti gahetva "kada nu kho me savitakkasavicaradomanasse vipassana patthapita bhavissati, kada avitakkaavicaradomanasse"ti ca "kada nu kho me savitakkasavicaradomanasse phalasamapatti nibbattita bhavissati, kada avitakkaavicaradomanasse phalasamapatti"ti ca cintetva temasikam, chamasikam, navamasikam va patipadam ganhati. Temasikam gahetva pathamamase ekam yamam jaggati, dve yame niddaya okasam karoti, majjhimamase dve yame jaggati, ekam yamam niddaya okasam karoti, pacchimamase cankamanisajjaheva yapeti. Evam ce arahattam papunati, iccetam kusalam. No ce papunati, visesetva chamasikam ganhati. Tatrapi dve dve mase vuttanayena patipajjitva arahattam papunitum asakkonto visesetva navamasikam ganhati. Tatrapi tayo tayo mase tatheva patipajjitva arahattam papunitum asakkontassa "na laddham @Footnote: 1 Ma.upari. 14/307/281 salayatanavibhangasutta 2 cha.Ma.,i. domanassindriyanhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page343.

Vata me sabrahmacarihi saddhim visuddhipavaranam pavaretun"ti avajjato domanassam uppajjati, assudhara pavattanti gamantapabbharavasimahasivattherassa viya. Mahasivattheravatthuvannana thero kira attharasa mahagane vacesi. Tassovade thatva timsasahassa bhikkhu arahattam papunimsu. Atheko bhikkhu "mayham tava abbhantare guna appamana, kidisa nu kho me acariyassa guna"ti avajjeti. Avajjento puthujjanabhavam passitva "amhakam acariyo annesam avassayo hoti, attano bhavitum na sakkoti, ovadamassa dassami"ti akasena gantva viharasamipe otaritva divatthane nisinnam acariyam upasankamitva vattam dassetva ekamantam nisidi. Thero "kimkarana agatosi pindapatika"ti aha. Ekam anumodanam ganhissamiti agatomhi bhanteti. Okaso na bhavissati avusoti. Vitakkamalake thitakale pucchissami bhanteti. Tasmim thane anne pucchantiti. Bhikkhacaramagge bhanteti. Tatrapi anne pucchantiti. Dupatanivasanatthane, 1- sanghatiparupanatthane, pattaniharanatthane, game caritva asanasalaya yagum pitakale bhanteti. Tattha tattha atthakathathera attano kankham vinodenti avusoti. Antogamato nikkhamanakale puchchissami bhanteti. Tatrapi anne pucchanti avusoti. Antaramagge bhante, bhojanasalaya bhattakiccapariyosane bhante, divatthane padadhovanakale mukhadhovanakale bhanteti. Tato patthaya yava aruna apare pucchanti avusoti. Dantakattham gahetva mukhadhovanatthanagamanakale bhanteti. Tada anne pucchantiti. Mukham dhovitva agamanakale bhanteti. Tatrapi anne pucchantiti. Senasanam pavisitva nisinnakale bhanteti. Tatrapi anne pucchantiti. Bhante nanu mukham dhovitva senasanam pavisitva tayo cattaro pallanke usumam gahapetva yonisomanasikarena kammam karontanam okasakalena bhavitabbam siya, maranakkhanampi @Footnote: 1 cha.Ma., i. dupattanivasanatthane.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page344.

Na labhissatha bhante, phalakasadisattha bhante parassa avassayo hotha attano bhavitum na sakkotha, na me tumhakam anumodanaya atthoti akase uppatitva agamasi. Thero "imassa bhikkhuno pariyattiya kammam natthi, mayham pana anusasako bhavissatiti 1- natva "idani okaso na bhavissati, paccusakale gamissami"ti pattacivaram samipe katva sabbam divasabhagam pathamam yamam majjhimam yamam ca dhammam vacetva pacchimayame ekasmim there uddesam gahetva nikkhamante pattacivaram gahetva teneva saddhim nikkhanto. Nisinnaantevasika acariyo kenaci papancena nikkhantoti mannimsu. Nikkhantatthero kocideva samanacariyabhikkhuti sannam akasi. Thero kira "madisassa arahattam nama kim, 2- dvihatiheneva papunitva paccagamissami"ti antevasikanam anarocetvava asalhamasassa junhapakkhaterasiya nikkhanto gamantapabbharam gantva cankamamaruyha kammatthanam manasikaronto tamdivasam arahattam gahetum nasakkhi. Uposathadivase sampatte "dvihatihena arahattam ganhissamiti agato, gahetum nasakkhim. Tayo masa 3- pana tini divasani viya yava mahapavarana tava janissami"ti vassam upagantvapi gahetum nasakkhi. Pavaranadivase cintesi "aham dvihatihena arahattam ganhissamiti agato, temasenapi nasakkhim, sabrahmacarino pana visuddhipavaranam pavarenti"ti. Tassevam cintayato assudhara pavattanti. Tato "na mance mayham catuhi iriyapathehi maggaphalam uppajjissati, arahattamdani appatva neva mance pitthim pasaressami. Na pade dhovissami"ti mancam ussapetva thapesi. Puna antovassam pattam, arahattam gahetum nasakkhiyeva. Ekunatimsapavaranasu assudhara pavattanti. Gamadaraka therassa padesu phalitatthanani kantakehi sibbanti, davam 4- karontapi "ayyassa mahasivattherassa viya pada hontu"ti davam karonti. Thero timsasamvacchare mahapavaranadivase alambanaphalakam nissaya thito "idani me timsa vassani samanadhammam karontassa, nasakkhim arahattam papunitum, @Footnote: 1 cha.Ma., i. bhavissamiti 2 ma, i. arahattam uppadetum nama kim. @3 cha.Ma., i. mase. 4 i. evam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page345.

Addha me imasmim attabhave maggo va phalam va natthi, na me laddham sabrahmacarihi saddhim visuddhipavaranam pavaretun"ti cintesi. Tassevam cintayato ca domanassam uppajji, assudhara pavattanti. Athaviduratthane eka devadhita rodamana atthasi. Ko ettha rodatiti. 1- Aham bhante devadhitati. Kasma rodasiti. Rodanena 2- maggaphale nibbattante 2- ahampi ekam dve maggaphalani nibbattessamiti rodami bhanteti. Tato thero "bho mahasiva 3- devadhitapi 4- taya saddhim kelim karoti, anucchavikam nu kho te etan"ti vipassanam vaddhetva saha patisambhidahi arahattam aggahesi. So "idani nipajjissami"ti senasanam patijaggitva mancam pannapetva udakatthane udakam paccupatthapetva "pade dhovissami"ti sopanaphalake nisidi. Antevasikapissa "amhakam acariyassa samanadhammam katum gatassa timsa vassani, asakkhi nu kho visesam nibbattetum, nasakkhi"ti avajjamana "arahattam patva padadhovanattham nisinno"ti disva "amhakam acariyo amhadisesu antevasikesu titthantesu `attanava pade dhovissati'ti atthanametam, aham dhovissami aham dhovissami"ti timsasahassapi akasenagantva vanditva "pade dhovissama bhante"ti ahamsu. Avuso idani timsa vassani honti mama padanam adhotanam, titthatha tumhe, ahameva dhovissamiti. Sakkopi avajjento "mayham ayyo mahasivatthero arahattam patto timsasahassanam antevasikanam `pade dhovissama'ti agatanam pade dhovitum na deti madise pana upatthake titthante `mayham ayyo sayam pade dhovissati'ti atthanametam, aham dhovissami"ti sannitthanam katva sujataya deviya saddhim bhimkkhusamghassa santike paturahosi. So sujam asurakannam purato katva "apetha bhante matugamo"ti okasam karetva theram upasankamitva vanditva purato ukkutiko nisiditva "pade dhovissami bhante"ti aha. Kosiya idani me timsa @Footnote: 1 cha.Ma. rodasiti 2-2 cha.Ma. rodamanena maggaphalam nibbattitam @3 cha.Ma., i. mahasivatthera 4 cha.Ma., i. devatapi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page346.

Vassani padanam adhotanam, devatanam ca pakatiyapi manussasariragandho nama jeguccho, yojanasate thitanampi kanthe asattakunapam viya hoti, ahameva dhovissamiti. Bhante ayam gandho nama na pannayati, tumhakam pana silagandho cha devaloke atikkamitva upari bhavaggam patva thito. Silagandhato anno uttaritaro gandho nama natthi bhante, tumhakam silagandhenamhi agatoti vamahatthena goppakasandhiyam gahetva dakkhinahatthena padatale 1- parimajji, daharakumarasseva pada ahesum. Sakko pade dhovitva vanditva devalokameva gato. Evam "na labhami sabrahmacarihi saddhim visuddhipavaranam pavaretun"ti avajjentassa uppannam domanassam nissaya bhikkhuno mannanavasena vipassanaya arammanampi vipassanapi maggopi phalampi savitakkasavicaradomanassanti ca avitakkaavicaradomanassanti ca vuccatiti veditabbam. Tattha eko bhikkhu savitakkasavicaradomanasse vipassanam patthapetva idam domanassam kimnissitanti upadharento vatthunissitanti pajanati phassapancamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patitthati. Eko avitakkaavicaradomanasse vipassanam patthapetva vuttanayeneva arahatte patitthati. Tattha abhinivitthadomanassesupi savitakkasavicarato avitakkaavicaram panitataram savitakkasavicaradomanassavipassanatopi avitakkaavicaradomanassavipasasana panitataRa. Savitakkasavicaradomanassaphalasamapattitopi avitakkaavicaradomanassaphalasamapattiyeva panitataRa. Tenaha bhagava "ye avitakkaavicare panitatare"ti. [362] Evarupa upekkha na sevitabbati evarupa gehasitaupekkha na sevitabba. Gehasitaupekkha nama "tattha katama cha gehasita upekkha. Cakkhuna rupam disva uppajjati upekkha balassa mulhassa puthujjanassa anodhijinassa avipakajinassa anadinavadassavino assutavato puthujjanassa. Ya evarupa upekkha, rupam sa nativattati, tasma sa upekkha gehasitati vuccati"ti 2- evam chasu dvaresu ittharammane apathagate gulapindike nilinamakkhika @Footnote: 1 cha.Ma. padatalam 2 Ma. upari. 14/308/282 salayatanavibhangasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page347.

Viya rupadini anativattamana tattheva lagga laggita hutva uppanna kamagunanissita upekkha na sevitabba. Evarupa upekkha sevitabbati evarupa nekkhammasitaupekkha sevitabba. Nekkhammasitaupekkha nama "tattha katama cha nekkhammasita upekkha. Rupanamtve aniccatam viditva viparinamam viragam nirodham `pubbe ceva rupa etarahi ca, sabbe te rupa anicca, dukkha viparinamadhamma"ti evametam yathabhutam sammappannaya passato uppajjati upekkha, ya evarupa upekkha, rupam sa ativattati. Tasma sa upekkha nekkhammasitati vuccati"ti 1- evam chasu dvaresu itthadiarammane apathagate itthe arajjantassa anitthe adussantassa asamapekkhanena asammuyhantassa uppanna vipassanananasampayutta upekkha. Apica vedanasabhaga tatramajjhattupekkhapi ettha upekkhava. Tasma sevitabbati ayam nekkhammavasena vipassanavasena anussativasena pathamadutiyatatiyacatutthajjhanavasena upapajjanaupekkha sevitabba nama. Tattha 2- yance savitakkam savicaranti tayapi nekkhammasitaupekkhaya ca yam nekkhammavasena vipassanavasena anussativasena 3- pathamajjhanavasena ca uppannam savitakkam savicaram upekkhanti janeyya. Yance avitakkam avicaranti yam pana dutiyatatiyajjhanadivasena uppannam avitakkam avicaram upekkhanti janeyya. Ye avitakke avicare te panitatareti etasu dvisu ya avitakkaavicara, sa panitatarati attho. Imina kim kathitam hoti.? dvinnam arahattam kathitam. Eko hi bhikkhu savitakkasavicaraupekkhaya vipassanam patthapetva ayam upekkha kimnissitati upadharento vatthunissitati pajanati 4- phassapancamake vuttanayeneva anukkamena arahatte patitthati. Eko avitakkavicaraya upekkhaya vipassanam patthapetva vuttanayeneva arahatte patitthati. @Footnote: 1 Ma. upari. 14/308 salayatanavibhangasutta 2 cha.Ma. ettha. @3 cha.Ma. anussatitthanavasena 4 cha.Ma., i. pajanatiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page348.

Tattha abhinivitthaupekkhasupi savitakkasavicarato avitakkavicara panitataRa. Savitakkasavicaraupekkhavipassanatopi avitakkavicaraupekkhavipassana panitataRa. Savitakkasavicarupekkhaphalasamapattitopi avitakkavicarupekkhaphalasamapattiyeva panitataRa. Tenaha bhagava "ye avitakke avicare te panitatare"ti. [363] Evam patipanno kho devanaminda bhikkhu papancasannasankha- nirodhasaruppagaminim patipadam patipanno hotiti bhagava arahattanikutena desanam nitthapesi. Sakko pana sotapattiphalam patto. Buddhanam hi ajjhasayo hino na hoti, ukkatthova hoti. Ekassapi bahunnampi dhammam desenta arahatteneva kutam ganhanti. Satta pana attano anurupe upanissaye thita. Keci sotapanna honti, keci sakadagamino, keci anagamino, keci arahanto. Raja viya hi bhagava. Rajakumara viya veneyya. Yatha hi raja bhojanakale attano pamanena pindam uddharitva rajakumaranam upaneti, te tato attano mukhappamaneneva kabalam karonti, evam bhagava attano ajjhasayanurupaya desanaya arahatteneva kutam ganhati. Veneyya attano upanissayappamanena tato sotapattiphalam 1- va sakadagamianagamiarahatatphalameva va ganhanti. Sakko pana sotapannova 2- hutva bhagavato puratoyeva cavitva tarunasakko hutva nibbatti, devatanam hi cavamananam attabhavassa gatagatatthanam nama na pannayati, dipasikhapagamanam viya hoti. Tasma sesadevata na janimsu. Sakko pana sayam cutatta bhagava ca apatihatananattati 3- dveva jana janimsu. Atha sakko cintesi "mayham hi bhagavata tisu thanesu nibbattakaphalameva kathitam, ayanca pana maggo va phalam va sakunikaya viya uppatitva gahetum na sakka, agamiyapubbabhagapatipadayassa bhavitabbam. Handaham upari khinasavasseva pubbabhagapatipadam pucchissami"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. sotapattiphalamattam 2 cha.Ma. sotapanno jato sotapanno ca, @i. sotapanno jato sotapan no va. 3 cha.Ma., i. itisaddo na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page349.

Patimokkhasamvaravannana [364] Tato tam pucchanto katham patipanno pana marisati adimaha. Tattha patimokkhasamvarayati uttamajetthakasilasamvaraya. Kayasamacarampiti adi sevitabbakayasamacaradivasena patimokkhasamvaradassanattham vuttam. Silakatha ca namesa kammapathavasena va pannattivasena va kathetabba hoti. Tattha kammapathavasena kathentena asevitabbakayasamacaro tava panatipataadinnadanakamesumicchacarehi kathetabbo. Pannattivasena kathentena kayadvare pannattisikkhapadavitikkamanavasena kathetabbo. Sevitabbakayasamacaro panatipatadiveramanihi ceva kayadvare pannattasikakhapadaavitikkamena ca kathetabbo. Asevitabbavacisamacaro musavadadivaciduccaritena ceva vacidvare pannatta- sikkhapadavitikkamena ca kathetabbo. Sevitabbavacisamacaro musavadadiveramanihi ceva vacidvare pannattasikkhapadaavitikkamena ca kathetabbo. Pariyesana pana kayavacahi pariyesanayeva. Sa kayavacisamacaraggahanena gahitapi samana yasma ajivatthamakasilam nama etasmimyeva dvaradvaye uppajjati, na akase. Tasma ajivatthamakasiladassanattham visum vutta. Tattha na sevitabbapariyesana anariyapariyesanaya kathetabba. Sevitabbapariyesana ariyapariyesanaya. Vuttam hetam:- dvema bhikkhave pariyesana anariya ca pariyesana, ariya ca pariyesana. Katama ca bhikkhave anariyapariyesana? idha bhikkhave ekacco attana jatidhammo Samano jatidhammamyeva pariyesati, attana jaradhammo, byadhidhammo, maranadhammo, sokadhammo, sankilesadhammo 1- samano sankilesadhammamyeva pariyesati. Kinca bhikkhave jatidhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave jatidhammam, dasidasam jatidhammam, ajelakam jatidhammam, kukkutasukaram jatidhammam, hatthigavassavalavam jatidhammam, jataruparajatam jatidhammam, jatidhamma hete bhikkhave upadhayo, etthayam gadhito 2- mucchito ajjhapanno attana jatidhammo samano jatidhammamyeva pariyesati. @Footnote: 1 Ma. sankilesikadhammo 2 cha.Ma., i. gathito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page350.

Kinca bhikkhave jaradhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave jaradhammam .pe. Jaradhammamyeva pariyesati. Kinca bhikkhave byadhidhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave byadhidhammam .pe. Byadhidhammamyeva pariyesati. Kinca bhikkhave maranadhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave maranadhammam .pe. Maranadhammamyeva pariyesati. Kinca bhikkhave sokadhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave sokadhammam .pe. Sokadhammamyeva pariyesati. Kinca bhikkhave sankilesadhammam vadetha. Puttabhariyam bhikkhave sankilesadhammam .pe. Sankilesadhammamyeva pariyesati. Ayam bhikkhave anariyapariyesanati 1- apica kuhanadivasena pancavidha agocaravasena chabbidha vejjakammadivasena ekavisatividha, evam pavatta sabbapi anesana anariya pariyesanayevati veditabba. Katama ca bhikkhave ariyapariyesana? idha bhikkhave ekacco attana Jatidhammo samano jatidhamme adinavam viditva ajatam anuttaram yogakkhemam nibbanam pariyesati, attana jaradhammo, byadhimaranasokasankilesadhammo samano sankilesadhamme adinavam viditva asankilittham anuttaram yogakkhemam nibbanam pariyesati, ayam bhikkhave ariyapariyesana. 2- Apica panca kuhanadini cha agocare ekavisatividhanca anesanam vajjetva bhikkhacariyaya dhammena samena pariyesanapi ariyapariyesanayevati veditabba. Ettha ca yo yo "na sevitabbo"ti vutto, so so pubbabhage panatipatadinam sambharapariyesanapayogakaranagamanakalato patthaya na sevitabbova. Itaro adito patthaya sevitabbo, asakkontena cittampi uppadetabbam. Apica samghabhedadinam atthaya parakkamantanam devadattadinam viya kayasamacaro na @Footnote: 1 Ma.mu. 12/274/235 pasarasisutta 2 Ma.mu. 12/275/237 pasarasisutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page351.

Sevitabbo, divasassa dvittikkhattum tinnam ratananam upatthanagamanadivasena pavatto dhammasenapatimahamoggallanattheradinam viya kayasamacaro sevitabbo. Dhanuggahapesanadivasena vacam bhindantanam devadattadinam viya vacisamacaro na sevitabbo, tinnam ratananam gunakittanadivasena pavatto dhammasenapatimahamoggallanattheradinam viya vacisamacaro sevitabbo. Anariyapariyesanam pariyesantanam devadattadinam viya pariyesana na sevitabba, ariyapariyesanamyeva pariyesantanam dhammasenapatimaha- moggallanattheradinam viya pariyesana sevitabba. Evam patipanno khoti evam asevitabbam kayavacisamacarapariyesananca pahaya sevitabbanam paripuriya patipanno devanaminda bhikkhu patimokkhasamvaraya uttamajetthakasilasamvaratthaya patipanno nama hotiti bhagava khinasavassa agamaniyapubbabhagapatipadam kathesi. Indriyasamvaravannana [365] Dutiyapucchaya 1- indriyasamvarayati indriyanam pidhanaya, guttadvarataya samvutadvaratayati attho. Visajjane panassa cakkhuvinneyyam rupanti adi sevitabbarupadivasena indriyasamvaradassanattham vuttam. Tattha evam vutteti hettha somanassadipanhavisajjananam sutatta iminapi evarupeneva bhavitabbanti sanjatapatibhano bhagavata evam vutte sakko devanamindo bhagavantam etadavoca, etam imassa kho aham bhanteti adikam vacanam avoca. Bhagavapissa okasam datva tunhi ahosi. Kathetukamopi hi yo attham sampadetum na sakkoti, attham sampadetum sakkonto va na kathetukamo hoti, na tassa bhagava okasam karoti. Ayam pana yasma kathetukamo ceva, sakkoti ca attham sampadetum, tasma tassa bhagava okasamakasi. Tattha evarupam na sevitabbanti adisu ayam sankhepo:- yam rupam passato ragadayo uppajjanti, tam na sevitabbam na datthabbam na oloketabbanti attho. Yam pana passato asubhasanna va santhati, pasado va uppajjati, aniccasannapatilabho va hoti, tam sevitabbam. @Footnote: 1 cha.Ma. dutiyapucchayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page352.

Yam cittakkharampi cittabyanjanampi saddam sunato ragadayo uppajjanti, evarupo saddo na sevitabbo. Yam pana atthanissitam dhammanissitam kumbhadasigitakampi sunantassa pasado va uppajjati, nibbida va santhati, evarupo saddo sevitabbo. Yam gandham ghayato ragadayo uppajjanti, evarupo gandho na sevitabbo. Yam pana gandham ghayato asubhasannadipatilabho hoti, evarupo gandho sevitabbo. Yam rasam sayato ragadayo uppajjanti, evarupo raso na sevitabbo. Yam pana rasam sayato ahare patikulasanna ceva uppajjati, sayitapaccaya ca kayabalam nissaya ariyabhumim okkamitum sakkoti, mahasivattherabhagineyyasivasamanerassa viya bhunjantasseva va kilesakkhayo hoti, evarupo raso sevitabbo. Yam photthabbam phusato ragadayo uppajjanti, evarupam photthabbam na sevitabbam. Yam pana phusato sariputtattheradinam viya asavakkhayo ceva, viriyam ca supaggahitam, pacchima ca janata ditthanugatim apadanena anuggahita hoti, evarupam photthabbam sevitabbam. Sariputtatthero kira timsavassani mance pitthim na pasaresi. Tatha mahamoggallanatthero. Mahakassapatthero visavassasatam mance pitthim na pasaresi. Anuruddhatthero pancapannasavassani. 1- Bhaddiyatthero timsavassani. Sonatthero attharasavassani. Ratthapalatthero dvadasa. Anandatthero pannarasa. Rahulatthero dvadasa. Bakulatthero asitivassani. Nalakatthero yava parinibbanam mance pitthim na pasaresiti. Ye manovinneyye dhamme samannaharantassa ragadayo uppajjanti, "aho vata yam paresam paravittupakaranam tam mama assa"ti adina nayena va abhijjhadini apathamagacchanti, evarupa dhamma na sevitabba. "sabbe satta avera hontu"ti evam mettadivasena, ye va pana tinnam theranam dhamma, @Footnote: 1 cha.Ma. pannasavassani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page353.

Evarupa sevitabba. Tayo kira thera vassupanayikadivase kamavitakkadayo akusalavitakka na vitakketabbati katikam akamsu. Atha pavaranadivase samghatthero samghanavakam pucchi "avuso imasmim temase kittake thane cittassa dhavitum dinnan"ti. Na bhante parivenassa paricchedato bahi dhavitum adasinti. Dutiyam pucchi "tava avuso kittake"ti. Nivasanato bhante bahi dhavitum na adasinti. Atha dvepi theram pucchimsu "tumhakam pana bhante"ti. Niyakajjhattakkhandhapancakato avuso bahi dhavitum na adasinti. Tumhehi bhante dukkaram katanti. Evarupo mano vinneyyo dhammo sevitabbo. [366] Ekantavadati ekoyeva anto vadassa etesam na 1- dve vadati 1- ekantavada, ekamyeva vadantiti pucchati. Ekantasilati ekacaRa. Ekantacchandati ekaladdhika. Ekantaajjhosanati ekantapariyosana. Anekadhatu nanadhatu kho devanaminda lokoti devanaminda ayam loko anekajjhasayo nanajjhasayo. Ekasmim gantukame eko thatukamo hoti. Ekasmim thatukame eko sayitukamo hoti. Dve satta ekajjhasaya nama dullabha. Tasmim anekadhatunanadhatusmim loke yam yadeva dhatum yam yadeva ajjhasayam satta abhinivisanti ganhanti, tam tadeva. Thamasa paramasati thamena ca paramasena ca. Abhinivissa voharantiti sutthu ganhitva voharanti, kathenti dipenti kittenti. Idameva saccam, moghamannanti idam amhakameva vacanam saccam, annesam vacanam mogham tuccham niratthakanti. Accantanitthati anto vuccati vinaso, antam atita nittha etesanti accantanittha. Ya etesam nittha, yo paramassaso nibbanam, tam sabbesam vinasatikkantamaccantanti vuccati. Yogakkhemoti nibbanasseva namam, accanto yogakkhemo etesanti accantayogakkhemi. Setthatthena brahmam ariyamaggam carantiti brahmacari. Accantataya 2- brahmacari accantabrahmacari. Pariyosananti nibbanasseva namam, accantam pariyosanam etesanti accantapariyosana. @Footnote: 1-1 cha.Ma., i. na dvedha gatavadati 2 cha.Ma., i. accantatthaya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page354.

Tanhasankhayavimuttati tanhasankhayoti maggopi nibbanampi. Maggo tanham sankhinati vinasetiti tanhasankhayo. Nibbanam yasma tam agamma tanha sankhiyati vinassati tasma tanhasankhayo. Tanhasankhayena maggena vimutta, tanhasankhaye va nibbane vimutta adhimuttati tanhasankhayavimutta. Ettavata ca bhagavata cuddasapi panha byakata honti. Cuddasa panha nama issamacchariyam eko panho, piyapiyam eko, chando eko, vitakko eko, papanco eko, somanassam eko, domanassam eko, upekkha eko, kayasamacaro eko, vacisamacaro eko, pariyesana eko, indriyasamvaro eko, anekadhatu eko, accantanittha ekoti. [367] Ejati calanatthena tanha vuccati. Sa pilanatthena rogo, anto padussanatthena gando, anuvijjhanatthena sallam. Tasma ayam purisoti yasma eja attana katakammanurupena purisam tattha tattha abhinibbattanatthaya kaddhati, tasma ayam puriso tesam tesam bhavanam vasena uccavacam apajjati. Brahmaloke ucco hoti, devaloke avaco. Devaloke ucco, manussaloke avaco. Manussaloke ucco, apaye avaco. 1- Yesaham bhanteti yesam aham bhante. Sandhivasena panettha "yesahan"ti hoti. Yathasutam yathapariyattanti yatha maya suto ceva uggahito ca, evam. Dhammam desemiti sattavattapadadhammam desemi. Na caham tesanti aham pana tesam savako na sampajjami. Aham kho pana bhanteti adina attano sotapannabhavam janapeti. Somanassapatilabhakathavannana [368] Vedapatilabhanti tutthipatilabham. Devasurasangamoti devanam ca asuranam ca sangamo. Samupabyulhoti samosanno nalatena nalatam paharanakarappatto viya. Etesam kira kadaci mahasamuddapitthe sangamo hoti, tattha @Footnote: 1 i. brahmaloko ucco hoti .pe. apayo nico

--------------------------------------------------------------------------------------------- page355.

Pana chedanavijjhanadihi annamannaghato nama natthi, darumendakayuddham viya jayaparajayamattameva hoti. Kadaci deva jinanti, kadaci asuRa. Tattha yasmim sangame deva puna apaccagamanaya asure jinimsu. Tam sandhaya tasmim kho pana bhanteti adimaha. Ubhayametthati 1- ubhayam etam, duvidhampi ojam ettha devaloke devayeva paribhunjissantiti evamassa avajjentassa balavapitisomanassam uppajji. Sadandavacaroti sadando avacarako, dandaggahanena satthaggahanena saddhim ahosi, na nikkhittadandasatthoti dasseti. Ekantanibbidayati ekanteneva vatte nibbindanatthaya. 2- Sabbam mahagovinde 3- vuttameva. [369] Pavedesiti kathesi dipesi. Idhevati imasmimyeva okase. Devabhutassa me satoti devassa me sato. Punevayu 4- ca me laddhoti puna annena kammavipakena me jivitam laddhanti, imina attano cutibhavanceva upapannabhavam ca avikaroti. Diviya kayati dibba attabhava. Ayum hitva amanusanti dibbam ayum jahitva. Amulho gabbhamessamiti niyatagatikatta amulho hutva. Yattha me ramati manoti yattha me mano ramissati tattheva khattiyakuladisu gabbham upagacchissamiti sattakkhattum deve ca manuse cati imamattham dipeti. Nayena viharissamiti manussesu upapannopi mataram jivita voropanadinam abhabbatta nayena karanena samena viharissamiti attho. Sambodhi ce bhavissatiti idam sakadagamimaggam sandhaya vadati, sace sakadagami bhavissamiti dipeti. Annata viharissamiti annata ajanitukamo hutva viharissami. Sveva anto bhavissatiti soeva me manussaloke anto bhavissatiti. Puna devo bhavissami, devalokasmimuttamoti puna devalokasmim uttamo sakko devanamindo bhavissamiti vadati. @Footnote: 1 cha.Ma., si,i. ubhayametam 2 cha.Ma., i. nibbindanatthayati @3 cha.Ma. mahagovindasutte 4 cha.Ma., i. punarayu

--------------------------------------------------------------------------------------------- page356.

Antime vattamanamhiti antime bhave vattamane. So nivaso bhavissatiti ye te ayuna ca pannaya ca akanittha jetthaka sabbadevehi panitatara deva, avasane me so nivaso bhavissati. Ayam kira tato sakkattabhavato cuto tasmim attabhave anagamimaggassa patiladdhatta uddhamsoto akanitthagami hutva avihadisu nibbattanto avasane pana 1- akanitthagami bhavissati. 1- Tam sandhaya evamaha. Esa kira avihesu kappasahassam vasissati, atappesupi dve kappasahassani, sudassesu cattari kappasahassani, sudassisu attha, akanitthesu solasati ekattimsa kappasahassani brahmaayum anubhavissati. Sakko devaraja anathapindiko gahapati visakha mahaupasikati tayopi hi ime ekappamanayukaeva, vattabhiratasatta nama. Etehi sadisa sukhabhagino nama natthi. [370] Apariyositasankappoti anitthitamanoratho. Yassu mannami samaneti ye samane pavivittaviharinoti mannami. Aradhanati sampadana. Viradhanati asampadana. Na sambhontiti 2- sampadetva kathetum na sakkonti. Adiccabandhunanti adiccopi gotamagotto, bhagavapi gotamagottoeva, tasma evamaha. Yam karomaseti 3- yam pubbe brahmuno namakaram karoma. Samam devehiti saddhim devehi, ito patthaya idani amhakam brahmuno namakarakaranam natthiti dasseti. Samam karomati namakaram karoma. [371] Paramasitvati tutthacitto sahayam hatthena hatthamhi paramasanto 4- viya pathavim paharitva, sakkhibhavatthaya va paharitva "yatha tvam niccala, 5- evamaham bhavami"ti. 6- Ajjhitthapanhati ajjhesitapanha putthapanhati 7- attho. Sesam sabbattha uttanamevati. Sakkapanhasuttavannana nitthita. ------------ @Footnote: 1-1 cha.Ma.,i. akanitthe nibbattissati 2 cha.Ma. na sampayanti 3 cha.Ma.,i. yam @karomasi. 4 cha.Ma. paharanto 5 cha.Ma.,i. niccalo, 6 cha.Ma.,i. evamaham bhagavatiti. @7 cha.Ma.,i. patthitapanha.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 5 page 312-356. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=5&A=7978&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=5&A=7978&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=247              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=5727              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=6288              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=6288              Contents of The Tipitaka Volume 10 http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]