![]() |
| บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
19-24 Paccanīyānulomapaṭṭhānavaṇṇanā
[1] Idāni kusalādīsu dhammesu paccayadhammaṃ paṭikkhipitvā paccayuppannassa
akusalādibhāvaṃ appaṭikkhepavasena dhammānaṃ paccanīyānulomatāya laddhanāmaṃ paccanīyānuloma-
paṭṭhānaṃ dassetuṃ nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca akusalo dhammo uppajjati hetupaccayātiādi
āraddhaṃ. Tattha nakusalaṃ dhammaṃ paṭiccāti kusalassa paccayabhāvaṃ vāreti,
akusalo dhammo uppajjatīti akusalassa uppattiṃ anujānāti. Nakusalañhi akusalaṃ
abyākataṃ vā, tañca sahajātapaccayaṃ katvā uppajjamāno kusalo nāma natthi, tasmā
akusalābyākatavasena desanā katā. Tattha 1- "cittasamuṭṭhānañca rūpan"ti 1- evaṃ
nakusalaṃ dhammaṃ paṭicca vissajjanaṃ veditabbaṃ. Abyākato dhammo uppajjati
hetupaccayāti ayampana pañho "vipākābyākataṃ kiriyābyākataṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo
khandhā cittasamuṭṭhānañca rūpan"ti vissajjitova. Iti sabbapañhesu avissajjitassa
atthānurūpaṃ vissajjanaṃ vissajjitassa ca pāliāgatameva vissajjanaṃ. Ekekasmiñca
tikaduke vārappabhedapaccayagaṇanāvidhānaṃ sabbaṃ heṭṭhā vuttanayānusāreneva veditabbaṃ.
Ettāvatā ca:-
tikañca paṭṭhānavaraṃ dukuttamaṃ
dukaṃ tikañceva tikaṃ dukañca
@Footnote: 1-1 cha.Ma. akusalaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭicca tayo khandhāti
---------------------------------------------------------------------------------------------
page573.
Tikaṃ tikañceva dukaṃ dukañca
cha paccanīyānulomamhi nayā sugambhīrāti
aṭṭhakathāyaṃ vuttagāthāya dīpitā dhammapaccanīyānulomapaṭṭhāne cha nayā niddiṭṭhā
honti. Paccayavasena panettha ekekasmiṃ paṭṭhāne anulomādayo cattāro cattāro
nayāti ekena pariyāyena catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ paccanīyānulomapaṭṭhānaññeva
veditabbanti.
Paccanīyānulomapaṭṭhānavaṇṇanā niṭṭhitā.
--------------
Pariyosānavaṇṇanā
evaṃ dhammānulomādivasena catūsu paṭṭhānesu 1- ekekasmiṃ catuvīsatiyā catuvīsatiyā
nayānaṃ vasena channavuti nayā honti. Tattha paccayanaye aggahetvā ekekasmiṃ
paṭṭhāne tikadukādīnaṃyeva channaṃ channaṃ nayānaṃ vasenetaṃ catuvīsatinayapaṭimaṇḍitaṃ
samantapaṭṭhānamahāpakaraṇaṃ veditabbaṃ. Keci pana "kusalārammaṇo dhammo akusalārammaṇo
dhammo"tiādinā nayena ārammaṇamātikaṃ nāma ṭhapetvā "kusalārammaṇo dhammo
kusalārammaṇassa dhammassa hetupaccayena paccayo"tiādinā nayena ārammaṇapaṭṭhānaṃ
nāma dassetvā aparampi phassādīnaṃ vasenapi phassapaṭṭhānaṃ nāma uddharitvā
dassenti, tampana 2- neva pāliyaṃ na aṭṭhakathāsu sandissatīti idha na vicāritaṃ.
Saṅgītiāruḷhapālivaseneva panettha vaṇṇanā katāti veditabbā.
Ettāvatā ca:-
sammuḷhā yattha pajā tantākulādibhāvamāpannā
nekavidhadukkhaggahaṇaṃ saṃsāraṃ nātivattanti.
@Footnote: 1 cha.Ma. vāresu 2 cha.Ma. taṃ
---------------------------------------------------------------------------------------------
page574.
Paccayabhedakusalo 1- lokagarutampi paccayākāraṃ
atinippuṇagambhīraṃ javanabbhūmiṃ buddhañāṇassa.
Kusalādidhammabhedaṃ nissāya nayehi vividhagaṇanehi
vitthārento sattama- mabhidhammappakaraṇaṃ satthā.
Suvihitasanniṭṭhāno paṭṭhānaṃ nāma yaṃ pakāsesi
saddhāyesā 2- samāraddhā yā aṭṭhakathā mayā tassa.
Ācariyānaṃ vādampi 3- avihāya vibhajjavādisīhānaṃ 4-
atibahuvidhantarāye lokamhi anantarāyena.
Sā esā ajja yathā 5- cuddasamattehi bhāṇavārehi
atthaṃ pakāsayantī paṭṭhānavarassa sakalassa.
Sanniṭṭhānaṃ pattā yatheva niṭṭhaṃ tathā bahujanassa
sampāpuṇantu sīghaṃ kalyāṇā sabbasaṅkappā.
Ettāvatā:-
sattappakaraṇaṃ nātho abhidhammamadesayi
devātidevo devānaṃ devalokamhi yaṃ pure.
Tassa aṭṭhakathā esā sakalassāpi niṭṭhitā
ciraṭṭhitatthaṃ dhammassa niṭṭhapentena taṃ mayā.
Yaṃ pattaṃ kusalaṃ tassa ānubhāvena pāṇino
sabbe saddhammarājassa ñatvā dhammaṃ sukhāvahaṃ.
@Footnote: 1 cha.Ma. paccayabhede kusalo 2 cha.Ma. saddhāya 3 cha.Ma. vādaṃ
@4 cha.Ma. vibhajjavādisissānaṃ 5 cha.Ma. sā evaṃ ajja katā
---------------------------------------------------------------------------------------------
page575.
Pāpuṇantu visuddhāya sukhāya paṭipattiyā
asokamanupāyāsaṃ nibbānasukhamuttamaṃ.
Ciraṃ tiṭṭhatu saddhammo dhamme hontu sagāravā
sabbepi sattā kālena sammā devo pavassatu.
Yathā rakkhiṃsu porāṇā surājāno tathevimaṃ
rājā rakkhatu dhammena attanova pajaṃ pajanti.
Paṭṭhānappakaraṇaṭṭhakathā niṭṭhitā.
Niṭṭhitā ca dhātukathādipañcapakaraṇaṭṭhakathā.
-------------
---------------------------------------------------------------------------------------------
page576.
Nigamanakathā
paramavisaddhasuddhābuddhiviriyapaṭimaṇḍitena sīlācārajjavamaddavādiguṇasamudaya-
samuditena sakasamayasamayantaragahanajjhogāhaṇasamatthena paññāveyyattiyasamannāgatena
tipiṭakapariyattippabhede sāṭṭhakathe satthusāsane appaṭihatañāṇappabhāvena
mahāveyyākaraṇena karaṇasampattijanitasukhaviniggatamadhurodāravacanalāvaṇṇayuttena yuttamutta-
vādinā vādivarena mahākavinā pabhinnapaṭisambhidāparivāre chaḷabhiññāpaṭisambhidādip-
pabhedaguṇapaṭimaṇḍite uttarimanussadhamme suppatiṭṭhitabuddhīnaṃ theravaṃsappadīpānaṃ
therānaṃ mahāvihāravāsīnaṃ vaṃsālaṅkārabhūtena suvipulavisuddhabuddhinā 1- buddhaghosoti
garūhi gahitanāmadheyyena therena katā ayaṃ sakalassāpi abhidhammapiṭakassa aṭṭhakathā:-
tāva tiṭṭhatu lokasmiṃ lokanittharaṇesinaṃ
dassentī kulaputtānaṃ nayaṃ paññāvisuddhiyā.
Yāva buddhoti nāmampi suddhacittassa tādino
lokamhi lokajeṭṭhassa pavattati mahesinoti.
Abhidhammapiṭakaṭṭhakathā niṭṭhitā.
---------
The Pali Atthakatha in Roman Book 55 page 572-576.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=55&A=12928&pagebreak=1
อรรถกถาบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=55&A=12928&pagebreak=1
อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=45&i=2908
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=45&A=11157
พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=45&A=10022
The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=45&A=10022
Contents of The Tipitaka Volume 36
http://84000.org/tipitaka/read/?index_45
![]() ![]() ![]() ![]() |
บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]