ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 6 : PALI ROMAN Di.A. (sumangala.3)

                          3. Cakkavattisutta
                         attadipasaranatavannana
     [80] Evamme sutanti cakkavattisuttam. Tatrayam anuttanapadavannana:-
     matulayanti evamnamake nagare. Tam nagaram gocaragamam katva
avidure vanasande viharati. "tatra kho bhagava bhikkhu amantesi"ti ettha
ayamanupubbikatha:-
     bhagava kira imassa suttassa samutthanasamaye paccusakale mahakarunasamapattito
vutthaya lokam volokento imaya anagatavamsadipikaya suttantakathaya
matulanagaravasinam caturasitiya panasahassanam dhammabhisamayam disva patova
visatibhikkhusahassaparivaro matulanagaram sampatto. Matulanagaravasino khattiya
"bhagava kira agato"ti sutva paccuggamma 2- dasabalam nimantetva
mahasakkarena nagaram pavesetva nisajjatthanam samvidhaya bhagavantam maharahe pallanke
nisidapetva buddhappamukhassa bhikkhusamghassa mahadanam adamsu. Bhagava bhattakiccam
@Footnote: 1 cha.Ma. cittam nuppannam      2 Si. paccuggamanam katva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

Nitthapetva cintesi "sacaham imasmim thane imesam manussanam dhammam desessami, ayam padeso sambadho, manussanam thatum va nisiditum va okaso na bhavissati, mahata kho pana samagamena bhavitabban"ti. Atha rajakulanam bhattanumodanam 1- akatvava pattam gahetva nagarato nikkhami. Manussa cintayimsu "sattha amhakam anumodanampi akatva gacchati, addha bhattaggam amanapam ahosi, buddhanam nama na sakka cittam gahetum, buddhehi saddhim vissasakaranam nama samussitaphanam asivisam givayam gahanasadisam hoti, etha bho, tathagatam khamapessama"ti. Sakalanagaravasino bhagavata saheva nikkhanta. Bhagava gacchantova magadhakkhette thitam sakhavitapasampannam sandacchanam 2- karisamattabhumibhage patitthitam ekam matularukkham disva imasmim rukkhamule nisiditva dhamme desiyamane "mahajanassa thananisajjanam okaso bhavissati"ti nivattitva magga okkamma rukkhamulam upasankamitva dhammabhandagarikam anandattheram olokesi. Thero olokitasannayaeva "sattha nisiditukamo"ti natava sugatamahacivaram pannapetva adasi. Nisidi bhagava pannatte asane. Athassa purato manussa nisidimsu. Ubhosu passesu pacchato ca bhikkhusamgho, akase devata atthamsu, evam mahaparisamajjhagato tatra kho bhagava bhikkhu amantesi. Te bhikkhuti tatra upavittha dhammapatiggahaka bhikkhu. Attadipati attanam dipam tanam lenam gatim parayanam patittham katva viharathati attho. Attasaranati idam tasseva vevacanam. Anannasaranati idam annasaranapatikkhepavacanam. Na hi anno annassa saranam hoti, annassa vayamena annassa asujjhanato. 3- Vuttampi cetam "atta hi attano natho, ko hi natho paro siya"ti. 4- Tenaha "anannasarana"ti. Ko panettha atta nama, @Footnote: 1 Si. bhuttanumodanam 2 cha.Ma. sandacchayam @3 Si. asijjhanato 4 khu.dha. 25/160/45

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

Lokiyalokuttaro dhammo. Tenaha "dhammadipa dhammasarana anannasarana"ti. "kaye kayanupassi"ti adini mahasatipatthane vittharitani. Gocareti caritum yuttatthane. Saketi attano santake. Pettike visayeti pitito agatavisaye. Caratanti vicarantanam. 1- "carantan"tipi patho, ayamevattho. Na lacchatiti na labhissati na passissati. Maroti devaputtamaropi maccumaropi kilesamaropi. Otaranti randham chiddam vivaram. Ayam panattho leddutthanato nikkhamma torane nisiditva balatapam tapantam lapam sakunam gahetva pakkhandasenasakunavatthuna dipetabbo. Vuttam hetam:- bhutapubbam bhikkhave sakunagghi lapam sakunam sahasa ajjhappatta aggahesi. Athakho bhikkhave lapo sakuno sakunagghiya hariyamano evam paridevesi "mayamevamha alakkhika, mayam appapunna, ye mayam agocare carimha paravisaye, sacejja mayam gocare careyyama sake pettike viseya, na myayam sakunagghi alam abhavissa yadidam yuddhaya"ti. Ko pana te lapa gocaro sako pettiko visayoti. Yadidam nangalatthakaranam leddutthananti. Athakho bhikkheve sakunagghi sake bale apatamana 2- lapam sakunam munci "gaccha kho tvam lapa, tatrapi gantva na mokkhasi"ti. Athakho bhikkhave lapo sakuno nangalakatthakaranam leddutthanam gantva mahantam leddum abhiruhitva sakunagghim apatamano 3- atthasi "ehi khodani me sakunagghi, ehi khodani me sakunagghi"ti. Athakho sa bhikkhave sakunagghi sake bale apatthaddha sake bale apatamana ubho pakkhe sannayha lapam sakunam sahasa ajjhappatta. Yada kho bhikkhave annasi lapo sakuno pahuagata kho myayam sakunagghiti, athakho tasseva leddussa antaram paccupadi. Athakho bhikkhave sakunagghi tattheva uram paccatalesi. Evanhi tam bhikkhave hoti yo agocare carati paravisaye. Tasmatiha bhikkhave ma agocare carittha paravisaye, agocare bhikkhave caratam paravisaye lacchati maro otaram, lacchati maro arammanam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. carantanam 2 cha.Ma. asamvadamana. 3 cha.Ma. vadamano

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo, yadidam panca kamaguna. Katame panca? cakkhuvinneyya rupa ittha kanta manapa kamupasanhita rajaniya .pe. Kayavinneyya photthabba .pe. Rajaniya. Ayam bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo. Gocare bhikkhave caratha .p. Na lacchati maro arammanam. Ko ca bhikkhave bhikkhuno gocaro sako pettiko visayo, yadidam cattaro satipatthana. Katame cattaro.? idhi bhikkhave bhikkhu kaye kayanupassi viharati .pe. Sako Pettiko visayo"ti. 1- Kusalananti anavajjalakkhananam. Samadanahetuti samadaya vattanahetu. Evamidam punnam pavaddhatiti evam idam lokiyalokuttaram punnaphalam pavaddhati. Punnaphalanti ca uparupari punnampi punnavipakopi veditabbo. Dalhanemicakkavattirajakathavannana [81] Tattha duvidham kusalam vattagami ca vivattagami ca. Tattha vattagamikusalam nama matapitunam puttadhitusu puttadhitananca matapitusu sinehavasena mudumaddavacittam. Vivattagamikusalam nama cattaro "satipatthana"ti adibheda sattatimsabodhipakkhiyadhamma. Tesu vattagamipunnassa pariyosanam manussaloke cakkavattisirivibhavo. Vivattagamikusalassa maggaphalanibbanasampatti. Tattha vivattagamikusalassa vipakam suttapariyosane dassessati. Idha pana vattagamikusalassa vipakadassanattham bhikkhave yada puttadhitaro matapitunam ovade na atthamsu, tada ayunapi vannenapi issariyenapi parihayimsu. Yada pana atthamsu, tada vaddhimsuti vatva vattagamikusalanusandhivasena "bhutapubbam bhikkhave"ti desanam arabhi. Tattha cakkavattiti adini mahapadane vittharitaneva. @Footnote: 1 sam. mahavara. 19/372/128 sakunagghisutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

[82] Osakkitanti isakampi avasakkitam. Thana cutanti sabbaso thana apagatam. Tam kira cakkaratanam antepuradvare akkhahatam viya vehasam atthasi. Athassa ubhosu passesu dve khadiratthambhe nikkhanitva cakkaratanamatthake nemiabhimukham ekam suttakam bandhimsu. Adhobhagepi nemiabhimukham ekam bandhimsu. Tesu uparimasuttato appamattakampi ogatam cakkaratanam osakkitam nama hoti, hettha suttassa thanam uparimakotiya atikkantagatam thana cutam nama hoti, tadetam atibalavadose sati evam hoti. Suttamattampi pana ekanguladvangulamattam va bhattham thana cutameva hoti, tam sandhayetam vuttam "osakkitam thana cutan"ti. Atha me aroceyyasiti tata tvam ajjadim katva divasassa tikkhattum cakkaratanassa upatthanam gaccha, evam tvam gacchanto yada cakkaratanam isakampi osakkitam thana cutam passasi, atha mayham acikkheyyasi. Jivitanhi me tava hatthe nikkhittanti. Addasati appamatto divasassa tikkhattum gantva olokento ekadivasam addasa. Athakho bhikkhaveti bhikkhave atha raja dalhanemi "cakkaratanam osakkitan"ti sutva uppannabalavadomanasso "nadani maya ciram jivitabbam bhavissati, appavasesam me ayu, na medani kame paribhunjanakalo, pabbajjakalo me idani"ti roditva paridevitva jetthaputtam kumaram amantapetva etadavoca. Samuddapariyantanti parikkhittaekasamuddapariyantameva. Idanhissa kulasantakam. Cakkavalapariyantam pana punniddhivasena nibbattam, na tam sakka datum. Kulasantakam pana niyyadento "samuddapariyantan"ti aha. Kesamassunti tapasapabbajjam pabbajantapi hi pathamam kesamassum oharenti. Tato patthaya parulhakese bandhitva vicaranti, tena vuttam "kesamassum oharetva"ti. [83] Kasayaniti kasayarasapitani. Adito evam katva paccha vakkalanipi dharenti. Pabbajiti pabbajito. Pabbajitva ca attano mangalavanuyyaneyeva vasi. Rajisimhiti rajaisimhi. Brahmanapabbajita hi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

"brahmanisayo"ti vuccanti. Setacchattam pana pahaya rajapabbajita rajisayoti. Antaradhayiti antarahitam nibbutadipasikha viya abhavam upagatam. Patisamvedesiti kandanto paridevanto janapesi. Pettikanti pitito agatam dayajjam na hoti, na sakka kusitena hinaviriyena dasa akusalakammapathe samadaya vattantena papunitum. Attano pana sukatakammam nissaya dasavidham va dvadasavidham va cakkavattivattam purenteneva tam pattabbanti dipeti. Atha nam vattapatipattiyam codento "ingha tvan"ti adimaha. Tattha ariyeti niddose. Cakkavattivatteti cakkavattinam vatte. Cakkavattiariyavattavannana [84] Dhammanti dasakusalakammapathadhammam. Nissayati tadadhitthanena cetasa tameva nissayam katva. Dhammam sakkarontoti yatha kato so dhammo sutthu kato hoti, evametam karonto. Dhammam garukarontoti tasmim garavuppattiya tam garum karonto. Dhammam manentoti tameva dhammam piyanca bhavaniyanca katva viharanto. Dhammam pujentoti tam apadisitva gandhamaladipujanenassa pujam karonto. Dhammam apacayamanoti tasseva dhammassa anjalikaranadihi nicavuttitam karonto. Dhammaddhajo dhammaketuti tam dhammam dhajamiva purakkhatva ketumiva 1- ca katva ukkhipitva pavattiya dhammaddhajo dhammaketu ca hutvati attho. Dhammadhipateyyoti dhammadhipatibhuto agatabhavena dhammavaseneva ca sabbakiriyanam karanena dhammadhipateyyo hutva. Dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahassuti dhammo assa atthiti dhammika, rakkha ca avarananca gutti ca rakkhavaranagutti. Tattha "param rakkhanto attanam rakkhi"ti vacanato khantiadayo rakkha. Vuttanhetam "kathanca bhikkhave param rakkhanto attanam rakkhati. Khantiya avihimsaya mettacittataya anudayataya"ti. 2- @Footnote: 1 Ma. kuntamiva, 2 sam. maha. 19/385/147

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Nivasanaparupanagehadinam nivarana avaranam, coradiupaddavanivaranattham gopayana gutti, tam sabbampi sutthu samvidahassu pavattayam thapehiti attho. Idani yassa sa samvidahitabba, tam dassento antojanasminti adimaha. Tatrayam sankhepattho:- antojanasankhatam tava puttadaram silasamvare patitthapehi, vatthagandhamaladini cassa dehi, sabbe upaddave cassa nivarehi. Balakayadisupi eseva nayo. Ayam pana viseso:- balakayo kalam anatikkamitva bhattavettanasampadanenapi anuggahetabbo. Abhisittakhattiya bhadraassajaneyyadiratanasampadanenapi 1- upasangahitabba. Anuyantakhattiya 2- tesam anurupayanavahanasampadanenapi tosetabba. Brahmana annapanavatthadina deyyadhammena. Gahapatika bhattavijanangalaphalabalibaddhadisampadanena. Tatha nigamavasino negama, janapadavasino ca janapada. Samitapapavahitapapa samanabrahmana samanabrahmanaparikkharasampadanena sakkaretabba. Migapakkhino abhayadanena samassasetabba. Vijiteti attano anapavattitthane. Adhammakaroti adhammakiriya. Ma pavattitthati yatha na pavattati, tatha nam patipadehiti attho. Samanabrahmanati samitapapa bahitapapa. Madappamada pativiratati navavidhamanamada, pancasu kamagunesu cittavossajjanasankhata pamada ca pativirata. Khantisoracce nivitthati adhivasanakhantiyanca suratabhave ca patitthita. Ekamattananti attano ragadinam damanadihi ekamattanam damenti samenti parinibbapentiti vuccanti. Kalena kalanti kale kale. Abhinivajjeyyasiti gutham viya visam viya aggim viya ca sutthu vajjeyyasi. Samadayati surabhikusumadamam viya amatam viya ca samma adaya pavatteyyasi. Idha thatva vattam samanetabbam. Antojanasmim balakaye ekam, khattiyesu ekam, anuyantesu 3- ekam, brahmanagahapatikesu ekam, negamajanapadesu @Footnote: 1 Ma. gadrabhassa..., cha.Ma. bhadrassa... 2 Si. anuyuttakhattiya. @3 Si. anuyuttesu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Ekam, samanabrahmanesu ekam, migapakkhisu ekam, adhammakarapatikkhepo ekam, adhananam dhananuppadanam ekam, samanabrahmane upasankamitva panhapucchanam ekanti evametam dasavidham hoti. Gahapatike pana pakkhijate ca visum katva ganhantassa dvadasavidham hoti. Pubbe avuttam ganhantena adhammaragassa ca visamalobhassa ca pahanavasena dvadasavidham veditabbam. Idam kho tata tanti idam dasavidham dvadasavidhanca ariyam cakkavattivattam nama. Cakkaratanapatubhavakathavannana [85] Vattamanassati puretva vattamanassa. Tadahuposatheti adi mahasudassane vuttam. Dutiyadicakkavattikathavannana [90] Samatenati 1- attano matiya. Sudanti nipatamattam. Pasasatiti anusasati. Idam vuttam hoti:- poranakam rajavamsam rajappavenim rajadhammam pahaya attano matimatte thatva janapadamanusasatiti. Evamayam maghadevavamsassa kalarajanako viya dalhanemivamsassa upacchedako antimapuriso hutva uppanno. Pubbenaparanti pubbakalena sadisa hutva aparakalam. Janapada na pabbantiti na vaddhanti. Yatha tam pubbakananti yatha pubbakanam rajunam pubbe ca paccha ca sadisayeva hutva paccimsu. 2- Tatha na paccanti 3- katthaci sunna honti hatavilutta, telamadhuphanitadisu ceva yagubhattadisu ca ojapi parihayitthati attho. Amacca parisajjati amacca ceva parisavacara ca. Ganakamahamattati acchindikadipathaganaka ceva mahaamacca ca. Anikatthati hatthiacariyadayo. Dovarikati dvararakkhino. Mantassajivinoti manta vuccati panna, tam nissaya katva ye jivanti pandita mahamatta, tesam etam namam. @Footnote: 1 Si. samanena, 2 cha.Ma. pabbimsu 3 cha.Ma. pabbanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

Ayuvannadiparihanikathavannana [91] No ca kho adhanananti balavalobhatta pana adhananam daliddamanussanam dhanam nanuppadasi. Dhane ananuppadiyamaneti na anuppadiyamane, ayameva va patho. Daliddiyanti daliddabhavo. Attana ca jivahiti sayanca jivam yapehiti attho. Uddhaggikanti adisu uparuparibhumisu phaladanavasena uddhamaggamassati uddhaggika. Saggassa hita tatrupapattijananatoti sovaggika. Nibbattatthane sukho vipako assati sukhavipaka. Sutthu agganam dibbavannadinam dasannam visesanam nibbattanato saggasamvattanika. Evarupam dakkhinadanam patitthapehiti attho. [92] Pavaddhissatiti vaddhissati bahum bhavissati. Sunisedham nisedheyyanti sutthu nisiddham katva nisedheyyam. Mulaghaccanti 1- mulahatam. Kharassarenati pharusasaddena. Panavenati vajjhabheriya. [93] Silani nesam chindissamati yesam antamaso mulakamutthimpi harissama, tesam tatheva sisani chindissama, yatha koci hatabhavampi na janissati, amhakamdani kimettha rajapi evam utthaya param maretiti ayam nesam adhippayo. Upakkamimsuti arabhimsu. Panthaduhananti panthaghatam, panthe thatva corakammam. [94] Na hi devati so kira cintesi "ayam raja saccam devati mukhapatinnaya dinnaya marapeti, handaham musavadam karomi"ti maranabhaya 2- "na hi deva"ti avoca. [96] Ekidanti ettha idanti nipatamattam, eke sattati attho. Carittanti micchacaram. [99] Abhijjhabyapadati abhijjha ca byapado ca. @Footnote: 1 Ma.,i. mulaghaccham. 2 Si. maranabhayena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

[100] Micchaditthiti natthi dinnanti adika antaggahika paccakanikaditthi. [101] Adhammaragoti mata matuccha pita pituccha matulaniti adike ayuttatthane rago. Visamalobhoti paribhogayuttesupi thanesu atibalavalobho. Micchadhammoti purisanam purisesu itthinanca itthisu chandarago. Amatteyyatati adisu matu hito matteyyo, tassa bhavo matteyyata, matari samma patipattiya etam namam. Tassa abhavo ceva tappatipakkhata ca amatteyyata. Apetteyyatadisupi eseva nayo. Na kule jetthapacayitati kule jetthanam apacitiya nicavuttiya akaranabhavo. Dasavassayukasamayavannana [103] Yam imesanti yasmim samaye imesam. Alampateyyati patino datum yutta. Imani rasaniti imani loke aggarasani. Atibyadippissantiti ativiya dippissanti, ayameva va patho. Kusalantipi na bhavissatiti namampi na bhavissati, pannattimattampi na pannayissatiti attho. Pujja ca bhavissanti pasamsa cati pujaraha ca bhavissanti pasamsaraha ca. Tada kira manussa "asukena nama mata pahata, pita pahato, samanabrahmana jivita voropita, kule jetthanam atthibhavampi na janati, aho puriso"ti tameva pujissanti ceva pasamsissanti ca. Na bhavissati matati vati ayam mayham matati garucittam na bhavissati. Gehe matugamam viya nanavidham asabbhikatham kathayamana agaravupacarena upasankamissanti. Matucchadisu eseva nayo. Ettha ca matucchati matu bhagini. Matulaniti matulabhariya. Acariyabhariyati sippayatanani sikkhapakassa acariyassa bhariya. Garunam darati culapitumahapituadinam bhariya. Sambhedanti missakabhavam. 1- Mariyadabhedam va. @Footnote: 1 cha.Ma. missibhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Tibbo aghato paccupatthito bhavissatiti balavakopo punappunam uppattivasena paccupatthito bhavissati. Aparani dve etasseva vevacanani. Kopo hi cittam aghatetiti aghato. Attano ca parassa ca hitasukham byapadetiti byapado. Mano padusanato manopadosoti vuccati. Tibbam vadhakacittanti piyamanassapi param maranatthaya vadhakacittam. Tassa vatthum dassetum matupi puttamhiti adi vuttam. Magavikassati migaluddakassa. [104] Satthantarakappoti satthena antarakapPo. Samvattakappam appatva antarava lokavinaso. Antarakappo ca namesa dubbhikkhantarakappo rogantarakappo satthantarakappoti tividho. Tattha lobhussadaya pajaya dubbhikkhantarakappo hoti. Mohussadaya rogantarakapPo. Dosussadaya satthantarakapPo. Tattha dubbhikkhantarakappena nattha yebhuyyena pittivisaye 1- uppajjanti. 2- Kasma.? aharanikkantiya balavatta. Rogantarakappena nattha yebhuyyena sagge nibbattanti. Kasma? tesanhi "aho vata annesam sattanam evarupo rogo na bhaveyya"ti mettacittam uppajjatiti. Satthantarakappena nattha yebhuyyena niraye uppajjanti. 3- Kasma? annamannam balavaghatataya. Migasannanti "ayam migo, ayam migo"ti sannam. Tinhani satthani hatthesu patubhavissantiti tesam kira hatthena phutthamattam yankinci antamaso tinapannam upadaya avudhameva bhavissati. Ma ca mayam kanciti mayam kanci ekam purisampi jivita ma voropayimha. Ma ca amhe kociti amhepi koci ekapuriso jivita ma voropayittha. Yannuna mayanti ayam lokavinaso paccupatthito, na sakka dvihi ekatthane thitehi jivitam laddhunti mannamana evam cintayissanti. 4- Vanagahananti vanasankhatehi tinagumbalatadihi gahanatthanam. 5- Rukkhagahananti rukkhehi gahanam duppavesanatthanam. 6- Nadividugganti nadinam antaradipadisu duggamanatthanam. @Footnote: 1 cha.Ma., i. pettivisaye 2 cha.Ma., i. upapajjanti. 3 cha.Ma., i. upapajjanti @4 cha.Ma., i. cintayims 5 cha.Ma. gahanam duppavesatthanam 6 cha.Ma. duppavesatthanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Pabbatavisamanti pabbatehi visamam, pabbatesu va visamatthanam. Sabhagayissantiti yatha aham jivami dittha bho satta, tvampi tatha jivasiti evam sammodanakathaya attana sabhage karissanti. Ayuvannadivaddhanakathavannana [105] Ayatanti mahantam. Panatipata virameyyamati panatipatato osakkeyyama. Panatipatam virameyyamatipi sajjhayanti, tattha panatipatam pajaheyyamati attho. Visativassayukati matapitaro panatipata pativirata, putta kasma visativassayuka ahesunti. Khettavisuddhiya. Tesanhi matapitaro silavanto jata. Iti silagabbhe vaddhitatta imaya khettavisuddhiya dighayuka ahesum. Ye panettha kalam katva tattheva nibbatta, te attanova silasampattiya dighayuka ahesum. Assamati bhaveyyama. Cattarisavassayukati adayo kotthasa adinnadanadihi pativiratanam vasena veditabba. Sankharajauppattivannana [106] Icchati mayham bhattam dethati evam uppajjanakatanha. Anasananti na asanam avippharikabhavo kayalasiyam, bhattam bhuttanam bhattasammadapaccaya nipajjitukamata. Bhojanena 1- kayadubbalabhavoti attho. Jarati pakatajaRa. Kukkutasampatikati ekagamassa chadanapitthito uppatitva itarassa gamassa chadanapitthe patanasankhato kukkutasampato etasu atthiti kukkutasampatika. "sampadika"tipi patho, gamantarato gamantaram kukkutanam padasa gamanasankhato kukkutasampado etasu atthiti attho. Ubhayampetam ghananivasattamyeva dipeti. Avici manne phuto 2- bhavissatiti avicimahanirayo viya nirantaram purito bhavissati. @Footnote: 1 cha.Ma., i......janako 2 Si. phuttho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Metteyyabuddhuppadavannana [107] "asitivassasahassayukesu bhikkhave manussesu metteyyo nama bhagava loke uppajjissati"ti na vaddhamanakavasena vuttam. Na hi buddha vaddhamane ayumhi nibbattanti, hayamane pana nibbattanti. Tasma yada tam ayu vaddhitva asankheyyatam patva puna bhassamanam 1- asitivassasahassayukakale thassati, tada uppajjissatiti attho. Pariharissatiti idam pana parivaretva vicarantanam vasena vuttam. [108] Yupoti pasado. Ranna mahapanadena karapitoti ranna hetubhutena tassatthaya sakkena devarajena vissakammadevaputtam 2- pesetva karapito. Pubbe kira dve pitaputta nalakara paccekabuddhassa nalehi ca udumbarehi ca pannasalam karapetva tam tattha vasapetva catuhi paccayehi upatthahimsu. Te kalam katva devaloke nibbatta. Tesu pita devalokeyeva atthasi. Putto devaloka cavitva surucissa ranno deviya sumedhaya kucchismim nibbatto mahapanado nama kumaro ahosi. So aparabhage chattam ussapetva mahapanado nama raja jato. Athassa punnanubhavena sakko devaraja vissakammadevaputtam' ranno pasadam karohiti pahini. So tassa pasadam nimmini pancavisatiyojanubbedham sattabhumikam 3- sattaratanamayam. Yam sandhaya jatake vuttam:- "panado nama so raja yassa yupo suvanniyo tiriyam solasubbedham ubbhamahu 4- sahassadha. Sahassakando 5- satta gendu dhajalu haritamayo anaccum tattha gandhabba cha sahassani sattadha. Evametam tada asi yatha bhasasi bhaddaji sakko aham tada asim veyyavaccakaro tava"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. hayamanam 2 Ma. visukamMa...., 3 cha.Ma. sattabhumakam @4 cha.Ma. uddhamahu 5 Si......kanna

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

So raja tattha yavatayukam vasitva kalam katva devaloke nibbatti. Tasmim devaloke nibbatte so pasado mahagangaya anusotam pati. Tassa dhurasopanasammutthane payagapatitthanam nama nagaram mapitam. Thupikasammukhatthane kotigamo nama gamo. Aparabhage amhakam bhagavato kale so nalakaradevaputto devalokato cavitva manussapathe bhaddajisetthi nama hutva satthu santike pabbajitva arahattam papuni. So navaya gangataranadivase bhikkhusamghassa tam pasadam dassesiti vatthu vittharetabbam. Kasma panesa pasado na antarahitoti. Itarassa anubhava. Tena saddhim punnam katva devaloke nibbattakulaputto anagate sankho nama raja bhavissati. Tassa paribhogatthaya so pasado utthahissati, tasma na antarahitoti. #[108] Ussapetvati tam pasadam utthapetva. Ajjhavasitvati tattha vasitva. Tam datva visajjitvati tam pasadam danavasena datva nirapekkhapariccagavasena ca visajjitva. Kassa ca evam datvati. Samanadinam. Tenaha "samanabrahmanakapanaddhikavanibbakayacakanam danam datva"ti. Katham pana so ekam pasadam bahunam dassatiti. Evam kirassa cittam uppajjissati "ayam pasado vippakiriyatu"ti. So khandakhandam vippakirissati. So tam alaggamanova hutva "yo yattakam icchati, so tattakam ganhatu"ti danavasena visajjessati. Tena vuttam "danam datva metteyyassa bhagavato .pe. Viharissati"ti. Ettakena bhagava vattagamikusalassa anusandhim dasseti. [109] Idani vivattagamikusalassa anusandhim dassento puna attadipa bhikkhave viharathati adimaha. Bhikkhunoayuvannadivaddhanakathavannana [110] Idam kho bhikkhave bhikkhuno ayusminti bhikkhave yam vo aham ayunapi vaddhissathati avocam, tattha idam bhikkhuno ayusmim idam ayukarananti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Attho. Tasma tumhehi ayuna vaddhitukamehi ime cattaro iddhipada bhavetabbati dasseti. Vannasminti yam vo aham vannenapi vaddhissathati avocam, idam tattha vannakaranam. Silavato hi avippatisaradinam vasena sariravannopi kittivasena gunavannopi vaddhati. Tasma tumhehi vannena vaddhitukamehi silasampannehi bhavitabbanti dasseti. Sukhasminti yam vo aham sukhenapi vaddhissathati avocam, idam tattha vivekajapitisukhadi nanappakarakam jhanasukham. Tasma tumhehi sukhena vaddhitukamehi imani cattari jhanani bhavetabbani. Bhogasminti yam vo aham bhogenapi vaddhissathati avocam, ayam so appamananam sattanam appatikulabhavavaho 1- sukhasayanadi ekadasanisamso sabbadisa vippharitabrahmaviharabhogo. Tasma tumhehi bhogena vaddhitukamehi ime brahmavihara bhavetabba. Balasminti yam vo aham balenapi vaddhissathati avocam, idam asavakkhayapariyosane uppannam arahattaphalasankhatam balam. Tasma tumhehi balena vaddhitukamehi arahattappattiya yogo karaniyo. Yathayidam bhikkhave marabalanti yatha idam devaputtamaramaccumarakilesamaranam balam duppasaham durabhisambhavam, evam annam loke ekabalampi na samanupassami. Tampi balam idameva arahattaphalam pasahati abhibhavati ajjhottharati. Tasma ettheva yogo karaniyoti dasseti. Evamidam punnanti evam idam lokuttarapunnampi yava asavakkhaya pavaddhatiti. Vivattagamikusalanusandhim nitthapento arahattanikutena desanam nitthapesi. Suttapariyosane visatibhikkhusahassani arahattam papunimsu. Caturasitipanasahassani amatapanam pivimsuti. Cakkavattisuttavannana nitthita. ---------------- @Footnote: 1. cha.Ma., i. appatikulatavaho.


             The Pali Atthakatha in Roman Book 6 page 29-43. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=6&A=727&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=6&A=727&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=11&i=33              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=11&A=1189              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=11&A=1264              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=11&A=1264              Contents of The Tipitaka Volume 11 http://84000.org/tipitaka/read/?index_11

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]