ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                       6. Upalivadasuttavannana
     [56] Evamme sutanti upalivadasuttam. Tattha nalandayanti nalandati
evamnamake nagare tam nagaram gocaragamam katva. Pavarikambavaneti dussapavarikasetthino
ambavane. Tam kira tassa uyyanam ahosi, so bhagavato dhammadesanam
sutva bhagavati pasanno tasmim uyyane kutilenamandapadipatimanditam bhagavato
viharam katva niyyadesi, so viharo jivakambavanam viya pavarikambavananteva
sankham gato. Tasmim pavarikambavane viharatiti attho. Dighatapassiti dighatapatta 3-
evamladdhanamako. Pindapatapatikkantoti pindapatato patikkanto. Sasane viya
hi 4- bahirayatane pindapatoti voharo atthiti natthi.
     Pannapetiti dasseti thapeti. Dandani pannapetiti idam niganthasamayena
pucchanto aha. Kayadandam vacidandam manodandanti ettha purimadandadvayam thokam 5-
@Footnote: 1 cha.Ma. ayam saddo na dissati         2 cha.Ma. sukaramamsanti      3 cha.Ma. dighatta
@4 cha.Ma. kim  pana                  5 cha.Ma. te

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Acittakam pannapenti. Yatha kira vate vayante sakha calati, udakam calati, na ca tattha cittam atthi, evam kayadandopi acittakova hoti. Yatha ca vate vayante talapannadini 1- saddam karonti, udakam saddam karoti, 2- na ca tattha cittam atthi, evam vacidandopi acittakova hotiti imam dandadvayam acittakam pannapenti. Cittam pana manodandanti pannapenti. Athassa bhagava vacanam patitthapetukamo "kim pana tapassi"tiadimaha. Tattha kathavatthusminti ettha kathayeva kathavatthu. Kathayam patitthapesiti attho. Kasma pana bhagava evamakasi? passati hi bhagava "ayam imam katham adaya gantva attano satthu mahaniganthassa arocessati, tissanca parisati upali gahapati nisinno, so imam katham sutva mama vadam aropetum agamissati, tassaham dhammam desessami, so tikkhattum saranam gamissati, athassa cattari saccani pakasissami, so saccappakasanavasane sotapattiphale patitthahissati, paresam sangahatthameva hi maya paramiyo purita"ti. Imamattham passanto evamakasi. [57] Kammani pannapesiti idam nigantho buddhasamayena pucchanto aha. Kayakammam vacikammam manokammanti ettha kayadvare adanaggahanamuncanacopanappatta 3- atthakamavacarakusalacetana dvadasaakusalacetanati visaticetana kayakammam nama. Kayadvare adanadini appatva vacidvare vacanabhedam papayamana uppanna tayeva visaticetana vacikammam nama. Ubhayadvare copanam appatta 4- manodvare uppanna ekunatimsakusalacetana manokammam nama. Apica sankhepato tividham kayaduccaritam kayakammam nama, catubbidham vaciduccaritam vacikammam nama, tividham manoduccaritam manokammam nama. Imasmim ca sutte kammam dhuram, anantarasutte "cattarimani punna kammani maya sayam abhinna sacchikatva paveditani"ti 5- evam agatepi cetana dhuram. Yattha katthaci hi 6- pavatta cetana "kanham kanhavipakan"tiadibhedam labhati. Niddesavarepissa 7- "sabyapajjham @Footnote: 1 Si. talavantadini 2 cha.Ma. udakani saddam karonti 3 Ma....puncanacopanappatta @4 cha.Ma. appatva 5 Ma.Ma. 13/81/57 kukkuravatikasutta @6 cha.Ma. ayam saddo na dissati 7 cha.Ma. niddesavare cassa

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

Kayasankharam abhisankharoti"tiadina nayena sa vuttava. Kayadvare pavatta pana idha kayakammanti adhippetam, vacidvare pavatta vacikammam, manodvare pavatta manokammam. Tena vuttam "imasmim sutte kammam dhuram, "anantarasutte cetana"ti. Kammampi hi bhagava kammanti pannapeti yatha imasmimyeva sutte. Cetanapi, 1- yathaha "cetanaham bhikkhave kammam vadami, cetayitva kammam karoti"ti. 2- Kasma pana cetana kammanti vutta? cetanamulakatta kammassa. Ettha ca akusalam patva kayakammam vacikammam mahantanti vadanto na kilamati, kusalam patva manokammam. Tathahi matughatadini cattari kammani kayeneva upakkamitva kayeneva karoti, niraye kappatthikam samghabhedakammam vacidvarena karoti. Evam akusalam patva kayakammam vacikammam mahantanti vadanto na kilamati nama. Eka pana jhanacetana caturasitikappasahassani saggasampattim avahati, eka maggacetana sabbam akusalam samugghatetva arahattam ganhati. Evam kusalam patva manokammam mahantanti vadanto na kilamati nama. Imasmim pana thane bhagava akusalam patva manokammam mahasavajjam vadamano niyatamicchaditthim sandhaya vadati. Tenevaha "naham bhikkhave annam ekadhammampi samanupassami, yam evam mahasavajjam, yathayidam bhikkhave micchaditthi, micchaditthiparamani bhikkhave vajjani"ti. 3- Idani niganthopi tathagatena gatamaggam patipajjanto kinci atthanipphattim apassantopi "kim panavuso gotama"tiadimaha. [58] Balakimiyati upalissa kira balakagamo 4- nama atthi, tato ca yam gahetva 5- gahetva manussa agata, so "ettha gane amhakam sattharam mahanigantham passissama"ti taya parisaya parivuto tattha agamasi. Tam sandhaya vuttam "balakimiya parisaya"ti, balakagamavasiniyati attho. Upalippamukhayati upalijetthakaya. Apica balakimiyati balavatiya balussannayatipi attho. @Footnote: 1 cha.Ma. cetanampi 2 an. chakka. 22/334(63)/464 mahavagaga,abhi.katha. 37/1281/422 @(sya) 3 an. ekaka. 20/310/35 tatiyavagga 4 cha.Ma. balakalonavaragamo 5 cha.Ma. ayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Upalippamukhayati upaligahapatiyeva tattha thokam sappanno, so tesam 1- pamukho jetthako. Tenapi vuttam "upalippamukhaya"ti. Handati vacasayatthe 2- nipato. Chavoti lamako. Olarikassati mahantassa. Upanidhayati upanikkhipitva. Idam vuttam hoti, kayadandassa santike nikkhipitva "ayam nu kho mahanto, ayam mahanto"ti evam olokiyamano chavo manodando kim sobhati, kuto sobhissati, na sobhati, upanikkhepamattampi nappahotiti dipeti. Sadhu sadhu bhante tapassiti dighatapassissa sadhukaram dento bhanteti nataputtam alapati. [60] Na kho me tam bhante ruccatiti bhante etam mayham na ruccati. Mayaviti mayakaro. Avattanimayanti avattetva ganhanamayam. Avattetiti avattetva parikkhipitva ganhati. Gaccha tvam gahapatiti kasma mahanigantho gahapatim yavatatiyam pahinatiyeva? dighatapassi pana patibahateva? mahaniganthena hi bhagavata saddhim ekam nagaram upanissaya viharantenapi na bhagava ditthapubbo. Yo hi satthuvadapatinno hoti, so tam patinnam appahaya buddhadassane abhabbo. Tasma esa buddhadassanassa aladdhapubbatta dasabalassa dassanasampattinca niyyanikakathabhavanca ajananto yavatatiyam pahinateva. Dighatapassi pana kalena kalam bhagavantam upasankamitva titthatipi nisidatipi panhampi pucchati, so tathagatassa dassanasampattimpi niyyanikakathabhavampi janati. Athassa etadahosi "ayam gahapati- pandito samanassa gotamassa santikam 3- gantva dassanepi pasideyya, niyyanikakatham sutvapi pasideyya. Tato na puna amhakam santikam agaccheyya"ti. Tasma yavatatiyam patibahateva. Abhivadetvati vanditva. Tathagatam hi disva pasannapi appasannapi yebhuyyena vandantiyeva, appaka na vandanti. Kasma? atiucce hi kule jato agaram ajjhavasantopi vanditabboyevati. Ayam pana gahapati pasannattava vandi, dassaneyeva kira pasanno. Agama nu khvidhati agama nu kho idha. @Footnote: 1 cha.Ma. tassa 2 Si. vacasanatthe, Ma.vacasayatte 3 cha.Ma. santike

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

[61] Sadhu sadhu bhante tapassiti dighatapassissa sadhukaram dento bhanteti bhagavantam alapati. Sacce patitthayati thusarasimhi akotitakhanuko viya acalanto vacisacce patitthahitva. Siya noti bhaveyya amhakam. [62] Idhati imasmim loke. Assati bhaveyya. Sitodakam patikkhittoti nigantho sattasannaya sitodakam patikkhipati. Tam sandhayetam vuttam. Manosatta nama devati manamhi satta lagga laggita. Manopatibaddhoti yasma manamhi patibandho hutva kalam karoti, tasma manosattesu devesu uppajjatiti dasseti. Tassa hi cittajarogo 1- bhavissati. Tenassa unhodakam pivitum va hatthapadadi- dhovanatthaya va attaparasincanatthaya va upanetum na vattati, rogo balavataro hoti. Sitodakam vattati, rogam vupasameti. Ayam pana unhodakameva patisevati, tam alabhamano odanakanjikam patisevati. Cittenapi 2- sitodakam patukamo ca paribhunjitu- kamo ca hoti. Tenassa manodando tattheva bhijjati. So kayadandavacidandam rakkhamiti sitodakam patukamo va paribhunjitukamo va sitodakameva dethati vattum na sahati. 3- Tassa evam rakkhitapi kayadandavacidanda cutim va patisandhim va akaddhitum na sakkonti. Manodando pana bhinnopi cutimpi patisandhimpi akaddhatiyeva. Iti nam bhagava dubbala kayadandavacidanda chava lamaka, manodando 4- balava mahantoti vadapesi. Tassapi upasakassa etadahosi "mucchavasena asannibhutananhi sattahampi assasapassasa nappavattanti, cittasantatipavattimatteneva pana te matati na vuccanti. Yada nesam cittam nappavattati, tada `mata ete niharitva jhapethati vattabbatam apajjati. Kayadando niriho abyaparo, tatha vacidando. Citteneva pana tesam cutipi patisandhipi hoti. Itipi manodandova mahanto. Bhijjitvapi cutipatisandhiakaddhanato eseva mahanto. Amhakam pana mahaniganthassa katha aniyyanika"ti sallakkhesi. Bhagavato pana vicittani panhapatibhanani sotukamo na tava anujanati. @Footnote: 1 Ma. pittajarogo, cha. pittajararogo 2 cha.Ma. cittena pana @3 cha.Ma. visahati 4 cha.Ma. manodandova

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Na kho te sandhiyatiti na kho te ghatiyati. Purimena va pacchimanti "kayadando mahanto"ti imina purimavacanena idani "manodando mahanto"ti idam vacanam. Pacchimena va purimanti tena va pacchimena adum purimavacanam na ghatiyati. [63] Idanissa bhagava annanipi karanani aharanto "tam kim mannasi"tiadimaha. Tattha catuyamasamvarasamvutoti na panamatipapeti, na panamati- patayati, na panamatipatayato samanunno hoti. Na adinnam adiyati, na adinnam adiyapeti, na adinnam adiyato samanunno hoti. Na musa bhanati, na musa bhanapeti, na musa bhanato samanunno hoti. Na bhavitamasimsati, na bhavitama- simsapeti, na bhavitamasimsato samanunno hotiti imina catukotthasena samvarena samvuto. Ettha ca bhavitanti pancakamaguna. Sabbavarivaritoti varitasabbaudako, patikkhittasabbasitodakoti attho. So hi sitodake sattasanni hoti, tasma tam na valanjeti. Athava sabbavari- varitoti sabbena papavaranena varitapaPo. Sabbavariyuttoti sabbena papa- varanena yutto. Sabbavaridhutoti sabbena papavaranena dhutapaPo. Sabbavariphutthoti sabbena papavaranena phuto. Khuddake pane sanghatam apadetiti khuddake pane vadham apadeti. So kira ekindriyam pananti 1- dvindriyam pananti pannapeti. Sukkhadandakaporanapannasakkharakathalanipi panotveva pannapeti. Tattha khuddakam udakabindum khuddako pano, mahantam mahantoti sanni hoti. Tam sandhayetam vuttam. Kismim pannapetiti kattha katarasmim kotthase pannapeti. Manodandasminti manodandakotthase bhanteti. Ayam pana upasako bhanantova sayampi sallakkheti 2- "amhakam mahanigantho `asancetanikakammam appasavajjam, sancetanikam maha- savajjan'ti pannapetva cetanam manodandoti pannapeti, aniyyanika etassa katha, bhagavatova niyyanika"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. panam 2 cha.Ma. sallakkhesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

[64] Iddhati samiddha. Phitati atisamiddha sabbaphaliphulla viya. Akinnamanussati janasamakula. Panati hatthiassadayo tiracchanagata ceva itthipurisadarakadayo manussajatika ca. Ekamamsakhalanti ekamamsarasim. Punjanti tasseva vevacanam. Iddhimati anubhavasampanno. Cetovasippattoti citte vasibhavappatto. Bhasmam karissamiti charikam karissami. Kinhi sobhati eka chava nalandati idampi bhananto so gahapati "kayappayogena pannasampi manussa ekam nalandam ekamamsakhalam katum na sakkoti, iddhima pana eko ekeneva manopadosena bhasmam katum samattho. Amhakam mahaniganthassa katha aniyyanika, bhagavatova katha niyyanika"ti sallakkhesi. [65] Arannam arannabhutanti agamakam arannameva hutva arannajatam. Isinam manopadosenati isinam atthaya katena manopadosena. Tam manopadosam asahamanahi devatahi tani ratthani vinasitani. Lokika pana isayo manam padosetva vinasayimsuti mannanti. Tasma imasmim lokavade thatvava idam vadaropanam katanti veditabbam. Tattha dandakiarannadinam evam arannabhutabhavo janitabbo:- sarabhanga- bodhisattassa tava parisaya ativepullatam gataya kisavaccho nama tapaso mahasattassa antevasi vivekavasam patthayamano ganam pahaya godhavaritirato kalingaratthe dandakiranno kumbhapuram nama nagaram upanissaya rajuyyane vivekamanubruhayamano viharati. Tassa senapati upatthako hoti. Tada ca eka ganika ratham abhiruhitva pancasatamatugamaparivara 1- nagaram upasobhayamana vicarati. Mahajano tameva olokayamano parivaretva vicarati, nagaravithiyo nappahonti. Raja vatapanam vivaritva thito tam disva ka esati pucchi. Tumhakam nagarasobhini devati. So ussuyyamano "kim etaya sobhitam 2- nagaram sayam sobhissati"ti tam thanantaram acchindapesi. @Footnote: 1 cha.Ma. pancamatugamasataparivara 2 Ma. sobhitaya, cha. sobhati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

Sa tato patthaya tena tena 1- saddhim santhavam katva thanantaram pariyesamana ekadivasam rajuyyanam pavisitva cankamanakotiyam alambanaphalakam nissaya pasanaphalake nisinnam tapasam disvava 2- cintesi "kilittho vatayam tapaso ananjitamandito, dathikahi parulhahi mukham pihitam. Massuna uram pihitam ubho kaccha parulha"ti. Athassa domanassam uppajji "aham ekena kiccena vicarami, ayanca me kalakanni dittho, udakam aharatha, akkhini dhovissami"ti udakadantakattham aharapetva dantakattham khaditva tapasassa sarire pindapindam khelam patetva dantakattham jatamatthake khipitva mukham vikkhaletva udakam tapasassa matthakasmimyeva sincitva "yehi me akkhihi kalakanni dittho, tani dhotani kalipavahita"ti nikkhanta. Tamdivasanca raja satim patilabhitva "bho kuhim nagarasobhini"ti pucchi. Imasmimyeva nagare devati. Pakatithanantaramevassa dethati thanantaram dapesi. Sa pubbe sukatakammam nissaya laddham thanantaram tapasassa sarire khelapatanena laddhanti sannam akasi. Tato katipahaccayena 3- raja purohitassa thanantaram ganhi. So nagara- sobhiniya santikam gantva "bhagini kinti katva thanantaram patilabhi"ti pucchi. "brahmana kim annam katabbam atthi, rajuyyane ananjitakalakanni kutajatilo eko atthi, tassa sarire khelam patehi, evam thanantaram labhissasi"ti aha. So "evam karissami bhagini"ti tattha gantva taya kathitasadisameva sabbam katva nikkhami. Rajapi tamdivasameva satim patilabhitva "kuhim bho brahmano"ti pucchi. Imasmimyeva nagare devati. "amhehi anupadharetva katam, tadevassa thanantaram detha"ti dapesi. Sopi punnabalena labhitva 4- "tapasassa sarire khelapatanena laddham me"ti sannamakasi. Tato katipahaccayena ranno paccanto kupito. Raja paccantam vupasamessamiti caturanginiya senaya nikkhami. Purohito gantva ranno purato thatva "jayatu @Footnote: 1 cha.Ma. kenaci 2 cha.Ma. disva 3 cha.Ma. katipahassaccayena, evamuparipi 4 Ma. labhitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Maharaja"ti vatva "maharaja tumhe jayatthaya gacchatha"ti pucchi. Ama brahmanati. Evam sante rajuyyane ananjitakalakanni eko kutajatilo vasati, tassa sarire khelam patethati. Raja tassa vacanam gahetva yatha ganikaya ca tena ca katam, tatheva sabbam karetva 1- orodhepi anapesi "etassa kutajatilassa sarire khelam patetha"ti. Tato orodhapi orodhapalakapi tatheva akamsu. Atha raja uyyanadvare rakkham thapapetva "ranna saddhim nikkhamanta sabbe tapasassa sarire khelam apatetva nikkhamitum na labhanti"ti anapesi. Atha sabbo balakayo ca seniyo ca teneva niyamena tapasassa upari khelanca dantakatthani ca mukhavikkhalitaudakanca pavahayimsu, 2- khelo ca dantakatthani ca sakalasariram avattharimsu. Senapati sabbapaccha sunitva "mayham kira sattharam bhagavantam punnakkhettam saggasopanam evam ghattayimsu"ti usumajatahadayo mukhena assasanto vegena rajuyyanam gantva 3- tathabyasanappattam isim disva kaccham bandhitva dvihi hatthehi dantakatthe apabyuhitva 4- ukkhipitva nisidapetva udakam aharapetva nhapetva sabbaosathehi ceva catujatigandhehi ca sariram ubbattetva sukhumasatakena punchitva purato anjalim katva thito evamaha "bhante ayuttam manussehi katam, etesam kim bhavissati"ti. Devata senapati tidha bhinna, ekacca "rajanameva nasessama"ti vadanti, ekacca "saddhim parisaya rajanan"ti, ekacca "rannova jitam 5- sabbam nasessama"ti. Idam vatva ca pana tapaso appamattakam 6- kopam akatva lokassa santiupayameva acikkhanto aha "aparadho nama hoti, accayam pana desetum janantassa pakatikameva hoti"ti. Senapati nayam labhitva ranno santikam gantva rajanam vanditva "maharaja tumhehi niraparadhe mahiddhike tapase aparajjhantehi bhariyam kammam katam, devata kira tidha bhinna evam vadanti"ti sabbam arocetva "khamapite @Footnote: 1 cha.Ma. katva 2 Si. mukhavikkhalanaudakanca pavahayimsu, cha.Ma......papayimsu @3 cha.Ma. agantva 4 cha.Ma. dantakatthani apaviyuhitva 5 cha.Ma. ranno vijitam @6 cha.Ma. appamattakampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

Kira maharaja pakatikam hoti, rattham ma nasetha, tapasam khamapetha"ti aha. Raja attana 1- dosam katam disvapi evam vadeti "na tam khamapessami"ti. Senapati yavatatiyam yacitva anicchantam aha "aham maharaja tapasassa balam janami, na so abhutavadi, napi kupito, sattanudayena pana evamaha, khamapetha nam maharaja"ti. Na khamapemiti. Tenahi senapatitthanam annassa detha, aham tumhakam anapavattitthane na vasissamiti. Tvamyeva yenakamam gaccha, aham mayham senapatim labhissamiti. Tato senapati tapasassa santikam agantva vanditva "katham patipajjami bhante"ti aha. Senapati ye te vacanam sunanti, sabbe saparikkhare sadhane sadvipadacatuppade gahetva sattadivasabbhantare bahirajjasimam gacchantu, 2- devata ativiya kupita dhuvam ratthapilam 3- karissantiti. Senapati tatha akasi. Raja tattha mattoyeva 4- amittamathanam katva janapadam vupasametva agamma jayakhandhavaratthane nisiditva nagaram patijaggapetva antonagaram pavisi. Devata pathamamyeva udakavutthim patayimsu. Mahajano attamano ahosi "kutajatilam aparaddhakalato patthaya amhakam ranno vuddhiyeva, 5- amitte nimmathesi, agatadivaseyeva devo vuttho"ti. Devata puna sumanapupphavutthim patayimsu, mahajano attamanataro ahosi. Devata puna masakavutthim patayimsu. Tato kahapanavutthim, tato kahapanattham na nikkhameyyunti 6- mannamana hatthupagapadupagadikatabhandavutthim patesum. Mahajano sattabhumikapasade thitopi otaritva abharanani pilandhanto attamano ahosi. "arahati vata kutajatile khelapatanam, tassa upari khelapatitakalato patthaya amhakam ranno vuddhi jata, amittamathanam katam, agatadivaseyeva devo vassi, tato sumanavutthi masakavutthi kahapanavutthi katabhandavutthiti catasso vutthiyo jata"ti attamanavacam niccharetva ranno katapape samanunno jato. @Footnote: 1 cha.Ma. attani 2 cha.Ma. gaccha 3 cha.Ma. ratthampi arattham 4 cha.Ma. gatamattoyeva @5 cha.Ma. vaddhiyeva 6 Ma. nikkhameyyati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

Tasmim samaye devata ekatodharaubhatodharadini nanappakarani avudhani mahajanassa upariphalake mamsam kottayamana viya patayimsu. Tadanantaram vitaccike vitadhume kimsukapupphavannaangare, tadanantaram kutagarappamane pasane, tadanantaram antomutthiyam asanthahanakam sukhumavalikam vassapayamana asitihatthubbedham thalam akamsu. Ranno vijitatthane kisavacchatapaso senapati matuposakaramoti tayova manussabhuta aroga ahesum. Sesanam tasmim kamme asamangibhutanam tiracchananam paniyatthane paniyam nahosi, tinatthane tinam. Te yena paniyam yena tinanti gacchanta appatteyeva sattame divase bahirajjasimam papunimsu. tenaha sarabhangabodhisatto:- "kisanhi vaccham avakriya dandaki ucchinnamulo sajano sarattho kukkulaname nirayamhi paccati tassa phullingani patanti naye"ti. 1- Evam tava dandakiarannassa arannabhutabhavo veditabbo. Kalingaratthe kira 2- nalikiranne rajjam karayamane himavati pancasatatapasa anitthigandha ajinajatavakaciradhara vanamulaphalabhakkha hutva ciram vitinametva lonambilasevanattham manussapatham otaritva anupubbena kalingaratthe nalikiranno nagaram sampatta. Te jatajinavakacirani santhapetva pabbajitanurupam upasamasirim dassayamana nagaram bhikkhaya pavisimsu. Manussa anuppanne buddhuppade tapasa- pabbajite disva pasanna nisajjatthanam samvidhaya hatthato bhikkhabhajanam gahetva nisidapetva bhikkham sampadetva adamsu. Tapasa katabhattakicca anumodanam akamsu. Manussa sutva pasannacitta "kuhim bhadanta gacchanti"ti pucchimsu. Yathaphasukatthanam avusoti. Bhante alamannattha gamanena rajuyyane vasatha, mayam bhuttapatarasa agantva dhammakatham sossamati. Tapasa adhivasetva uyyanam agamamsu. Nagara bhuttapatarasa suddhavatthanivattha suddhuttarasanga 3- "dhammakatham sossama"ti sanghasanghiganaganibhuta 4- uyyanabhimukha agamamsu. Raja @Footnote: 1 khu. ja. 27/2464/539 sarabhangajataka (sya) 2 cha.Ma. pana @3 cha.Ma. ayam patho na dissati 4 cha.Ma. sangha gana ganibhuta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Uparipasade thito te tatha gacchamane disva upatthakam pucchi "kim ete bhane nagara suddhavatthanivattha suddhuttarasanga hutva uyyanabhimukha gacchanti, kim ettha samajjam va natakam va atthi"ti. Natthi deva, ete tapasanam santike dhammakatham 1- sotukama gacchantiti. Tenahi bhane ahampi gacchissami, maya saddhim gacchantuti. So agantva 2- tesam arocesi "rajapi gantukamo, rajanam parivaretvava gacchatha"ti. Nagara pakatiyapi attamana tam sutva "amhakam raja assaddho appasanno dussilo, tapasa dhammika, te agamma rajapi dhammiko bhavissati"ti attamanatara ahesum. Raja nikkhamitva tehi parivarito uyyanam gantva tapasehi saddhim patisantharam katva ekamantam nisidi. Tapasa rajanam disva parikathaya kusalassa ekassa tapasassa "ranno dhammakatham 1- kathehi"ti sannamadamsu, so tapaso parisam oloketva pancasu veresu adinavam pancasu ca silesu anisamsam kathento:- pano na hantabbo, adinnam nadatabbam, kamesu micchacaro na caritabbo, musa na bhanitabba, 3- majjam na patabbam, panatipato nama nirayasamvattaniko hoti tiracchanayonisamvattaniko pittivisayasamvattaniko, tatha adinnadanadini. Panatipato niraye paccitva manussalokam agatassa vipakavasesena appayukasamvattaniko hoti, adinnadanam appabhogasamvattanikam, micchacaro bahusapattasamvattaniko, musavado abhutabbhakkhanasamvattaniko, majjapanam ummattakabhavasamvattanikan"ti pancasu veresu imam adinavam kathesi. Raja pakatiyapi assaddho appasanno dussilo, dussilassa ca silakatha nama dukkatha kanne sulapavesanam viya hoti. Tasma so cintesi "aham `ete pagganhissami'ti agato, ime pana mayham agatakalato patthaya mamyeva ghattenta @Footnote: 1 cha.Ma. dhammam 2 cha.Ma. gantva 3 cha.Ma. na bhasitabba

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Vijjhanta parisamajjhe kathenti, karissami nesam kattabban"ti. So dhammakatha- pariyosane "acariya sve mayham gehe bhikkham ganhatha"ti nimantetva agamasi. So dutiyadivase mahante mahante kolumbe 1- aharapetva guthassa purapetva kadalipattehi nesam mukhani bandhapetva tattha tattha thapapesi, puna bahalamadhuka- telanagavasapicchilladinam 2- kute puretva nissenimatthake thapapesi, tattheva ca mahamalle bandhakacche hatthehi muggare gahapetva thapetva aha "kutatapasa ativiya mam vihethayimsu, tesam pasadato otaranakale kutehi picchillam sopana- matthake vissajjetva sise muggarehi pothetva gale gahetva sopane khipatha"ti. Sopanapadamule pana cande kukkure bandhapesi. Tapasapi "sve rajagehe bhunjissama"ti annamannam ovadimsu "marisa rajageham nama sasankam sappatibhayam, pabbajitehi nama chadvararammanasannatehi bhavitabbam, ditthaditthe arammane nimittam na gahetabbam, cakkhudvare samvaro paccupatthapetabbo"ti. Punadivase bhikkhacaravelam sallakkhetva vakaciram nivasetva ajinacammam ekamsagatam karitva jatakalapam santhapetva bhikkhabhajanam gahetva patipatiya rajanivesanam abhirulha. Raja arulhabhavam natva guthakolumbamukhato kadalipattam niharapesi. Duggandho tapasanam nasaputam paharitva matthalungapatanakarappatto ahosi. Mahatapaso rajanam olokesi. Raja "etha 3- bhonto yavadattham bhunjantu ceva harantu ca, tumhakam etam anucchavikam, hiyyo aham tumhe paggahessamiti 4- agato, tumhe pana mamyeva ghattenta vijjhanta parisamajjhe kathayittha, tumhakam idam anucchavikam, bhunjatha"ti mahatapasassa ulunkena gutham upanamesi. Tapaso 5- dhi dhiti vadanto patinivatti. "ettakeneva gacchissatha tumhe"ti sopane kutehi picchillam vissajjapetva mallanam sannamakasi. Malla muggarehi sisani pothetva givayam gahetva sopane khipimsu. Ekopi sopane patitthatum nasakkhi, pavattamana sopanapadamulamyeva papunimsu. Sampatte sampatte candakukkura @Footnote: 1 Si. kolambe 2 cha.Ma......nagabalapicchilladinam 3 cha.Ma. ettha @4 cha.Ma. pagganhissamiti 5 cha.Ma. mahatapaso

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Patapatati luncamana khadimsu. Yopi nesam utthahitva palayati, sopi avate patati, tatrapi nam kukkura anubandhitva khadantiyeva. Iti nesam kukkura atthisankhalikameva avasesayimsu. Evam so raja tapasampanne pancasate tapase ekadivaseneva jivita voropesi. Athassa ratthe devata purimanayeneva puna nava vutthiyo patesum. Tassa rattham 1- satthiyojanubbedhena valukathalena avacchadiyittha. Tenaha sarabhango bodhisatto:- "yo sannate pabbajite ahethayi 2- dhammam bhanante samane adusake tam nalikeram sunakha parattha sangamma khadanti viphandamanan"ti 3- evam kalingarannassa arannabhutabhavo veditabbo. Atite pana baranasinagare ditthamangalika nama cattalisakotivibhavassa setthino eka dhita ahosi dassaniya pasadika. Sa rupabhogakulasampatta- sampannataya bahunnam patthaniya ahosi. Yo yo panassa vareyyatthaya pahinati 4- tantam disvanassa jatiyam va hatthapadadisu va yattha katthaci dosam aropetva "ko esa dujjato dussanthito"tiadini vatva "niharatha nan"ti niharapetva "evarupampi nama addasam, udakam aharatha, akkhini dhovissami"ti akkhini dhovati. Tassa dittham dittham vippakaram papetva niharapetiti ditthamangalikatveva cassa 5- sankha udapadi, mulanamam antaradhayi. Sa ekadivasam gangaya udakakilam kilissamiti tittham sajjapetva pahutam khadaniyam bhojaniyam sakatesu purapetva bahuni gandhamaladini adaya paticchanna- yanam aruyha natiganaparivuta gehamha nikkhami. Tena ca samayena mahapuriso candalayoniyam nibbatto bahinagare cammagehe vasati, matangotvevassa namam @Footnote: 1 cha.Ma. rajjam 2 ka. avancayi 3 khu. ja. 27/2464/539 (sya) @4 Ma. pahiyyati, cha. pahinati 5 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

Ahosi. So solasavassuddesiko hutva kenacideva karaniyena antonagaram pavisitukamo ekam nilapilotikam nivasetva ekam hatthe bandhitva ekena hatthena pacchim, ekena ghandam gahetva "ussaratha ayya, candalohan"ti janapanattham tam tam varento nicacittam paccupatthapetva ditthaditthe manusse namassamano nagaram pavisitva mahapatham patipajji. Ditthamangalika ghandasaddam sutva saniantarena olokenti duratova tam agacchantam disva "kim etan"ti pucchi. Matango ayyeti. "kim vata bho akusalam akarimha, kassayam nissando, vinaso nu kho me paccupatthito, mangalakiccena nama gacchamana candalam addasan"ti sariram kampetva 1- jigucchamana khelam patetva dhatiyo aha "vegena udakam aharatha, candalo dittho, akkhini ceva nama gahitamukhanca dhovissami"ti dhovitva ratham nivattapetva sabbam patiyadanam geham pesetva pasadam abhiruhi. Surasondadayo ceva tassa upatthakamanussa ca "kuhim bho ditthamangalika, imayapi velaya nagacchati"ti pucchanta tam pavattim sutva "mahantam vata bho suramamsagandhamaladipannakaram 2- candalam nissaya anubhavitum na labhimha, 3- ganhatha candalan"ti gatatthanam gavesitva niraparadham 4- matangapanditam tajjetva 5- "are matanga tam nissaya idancidanca sakkaram anubhavitum na labhimha"ti kesesu gahetva bhumiyam patetva janukapparapasanadihi kottetva matoti sannaya pade gahetva kaddhanta sankarakute chaddesum. Mahapuriso annam patilabhitva hatthapade paramasitva "idam dukkham kam nissaya uppannan"ti cintento "na annam kanci, ditthamangalikam nissaya uppannan"ti natva "sacaham puriso, padesu nam patessami"ti 6- cintetva vedhamano ditthamangalikaya kuladvaram gantva "ditthamangalikam labhanto vutthahissami, alabhantassa ettheva maranan"ti gehangane nipajji. Tena ca samayena jambudipe @Footnote: 1 Ma. kappetva 2 cha.Ma....sakkaram 3 cha.Ma. labhimha @4 cha.Ma. niraparadham 5 cha.Ma. tajjitva 6 cha.Ma. nipatessamiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

Ayam dhammata hoti:- yassa candalo kujjhitva gabbhadvare nipanno marati, ye ca tasmim gabbhe vasanti, sabbe candala honti. Gehamajjhamhi mate sabbe gehavasino, dvaramhi mate ubhato anantaragehavasika, anganamhi mate ito satta ito sattati cuddasagehavasino sabbe candala hontiti. Bodhisatto pana angane nipajji. Setthissa arocesum "matango te sami gehangane patito"ti. Gacchatha bhane, kim karanati vatva ekam masakam datva utthapethati. Te gantva "imam kira masakam gahetva utthahi"ti 1- vadimsu. So "naham masakatthaya nipanno, ditthamangalikaya svaham nipanno"ti aha. Ditthamangalikaya ko dosoti. Kinti 2- tassa dosam na passatha, niraparadho aham tassa manussehi byasanam papito, tam labhantova utthahissami, alabhantova na utthahissamiti. Te gantva setthissa arocesum. Setthi dhitudosam natva "gacchatha, ekam kahapanam detha"ti pesesi. 3- So "na icchami kahapanam, kannameva 4- icchami"ti aha. Tam sutva setthi ca setthibhariya ca "ekayeva no piyadhita, paveniya ghatako anno darakopi natthi"ti samvegappatta "gacchatha tata, koci amhakam asahanako etam jivitapi voropeyya, etasmim hi mate sabbe mayam nattha homa, arakkhamassa ganhatha"ti parivaretva arakkham samvidhaya yagum pesayimsu bhattam dhanam pesayimsu, evam so sabbam patikkhipi. Evam eko divaso gato, dve, tayo, cattaro, panca divasa gata. Tato sattasattagehavasika utthaya "na sakkoma mayam tumhe nissaya candala bhavitum, amhe ma nasetha, tumhakam darikam datva etam utthapetha"ti ahamsu. Te satampi sahassampi satasahassampi pahinimsu, so patikkhipateva. Evam cha divasa gata. Sattame divase ubhato cuddasagehavasika sannipatitva "na mayam candala bhavitum sakkoma, tumhakam akamakanampi mayam etassa darikam dassama"ti ahamsu. @Footnote: 1 cha.Ma. utthahati 2 cha.Ma. kim 3 cha.Ma. peseti 4 cha.Ma. tameva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Matapitaro sokasallasamappita visannino hutva sayane nipatimsu. Ubhato cuddasagehavasino pasadam aruyha pupphitakimsukasakham ocinanta 1- viya tassa sabbabharanani omuncitva nakhehi simantam katva kese bandhitva nilasatakam nivasetva hatthe nilapilotikakhandam vethetva kannesu tipupattake pilandhapetva talapannapacchim datva pasadato otaretva 2- dvisu bahasu gahetva "tava samikam gahetva yahi"ti mahapurisassa adamsu. Niluppalampi atibharoti anukkhittapubba sukhumaladarika "utthahi sami gacchama"ti aha. Bodhisatto nipannakova aha "naham utthahami"ti. Atha kinti vadamiti. "utthahi 3- ayya matangati evam mam vadahi"ti. Sa tatha avoca. Na tuyham manussa utthanasamattham mam akamsu, bahaya mam gahetva utthapehiti. Sa tatha akasi. Bodhisatto utthahanto viya parivattetva bhumiyam patitva "nasitam bho ditthamangalikaya pathamam manussehi kottapetva, idani sayam kotteti"ti viravittha. Sa kim karomi ayyati. Dvihi hatthehi gahetva uttha- pehiti. Sa utthapetva nisidapetva gacchama samiti. Gaccha nama aranne honti, mayam manussa, atikottitomhi tumham manussehi, na sakkomi padasa gantum, pitthiya mam nehiti. Sa onamitva pitthim adasi. Bodhisatto abhiruhi. Kuhim nemi samiti. Bahinagaram nehiti. Sa pacinadvaram gantva "idha te sami vasanatthanan"ti pucchi. Kataram thanam etanti. Pacinadvaram samiti. Pacinadvare candalaputta vasitum na labhantiti attano vasanatthanam anacikkhitvava sabbadvarani ahindapesi. Kasma? bhavaggappattamassa manam patessamiti. Mahajano ukkutthimakasi "thapetva tumhadisam anno etissa manabhedako natthi"ti. Sa pacchimadvaram patva "idha te sami vasanatthanan"ti pucchi. Kataram thanam etanti. Pacchimadvaram samiti. Imina dvarena nikkhamitva cammageham olokenti gacchati. Sa tattha gantva aha "idam cammageham tumhakam vasanatthanam sami"ti. Amati pitthito otaritva cammageham pavisi. @Footnote: 1 cha.Ma. supupphitakimsukasakham ucchindanta 2 cha.Ma. otarapetva 3 cha.Ma. utthehi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

Tattha sattatthadivase vasanto sabbannutagavesanadhiro ettakesu divasesu na jatisambhedam 1- akasi. "mahakulassa dhita sace mam nissaya mahantam yasam na papunati, na aham 2- catuvisatiya buddhanam antevasiko. Etissa padadhovanaudakena sakalajambudipe rajunam abhisekakiccam karessami"ti 3- puna cintesi "tato 4- agaramajjhe vasanto na sakkhissami, pabbajitva pana sakkhissami"ti. Cintetva tam amantesi "ditthamangalike mayam pubbe ekacara kammam katvapi akatvapi sakka jivitum, idani pana darabharanam patipannamha, kammam akatva na sakka jivitum, tvam yavaham agacchami, tava ma ukkanthi"ti 5- arannam pavisitva susanadisu nantakani sankaddhitva nivasanaparupanam katva samanapabbajjam pabbajitva ekacaro laddhakayaviveko kasinaparikammam katva attha samapattiyo panca abhinnayo ca nibbattetva "idani sakka ditthamangalikaya avassayena 6- maya bhavitun"ti baranasiabhimukho gantva civaram parupitva bhikkham caramano ditthamangalikaya gehabhimukho agamasi. Sa tam dvare thitam disva asanjananti "aticchatha bhante, candalanam vasanatthanam etan"ti aha. Bodhisatto tattheva atthasi. Sa punappunam olokenti sanjanitva hatthehi uram paharitva viravamana padamule patitva aha "yahi te sami edisam cittam atthi, kasma mam mahata yasa parihapetva anatham akasi"ti. Nanappakaram paridevam paridevitva akkhini punchamana utthaya bhikkhabhajanam gahetva antogehe nisidapetva bhikkham adasi. Mahapuriso bhattakiccam katva aha "ditthamangalike ma soci ma paridevi, aham tuyham padadhovanaudakena sakalajambudipe rajunam abhisekakiccam karetum samattho, tvam pana ekam mama vacanam karohi, nagaram pavisitva `na mayham samiko candalo, mahabrahma mayham samiko'ti ugghosayamana sakalanagaram carahi"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. na ca jatisambhedam 2 cha.Ma. na camhaham 3 cha.Ma. karissamiti @4 cha.Ma. ayam patho na dissati 5 cha.Ma. ukkanthitthati 6 Ma. avassayo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Evam vutte ditthamangalika "pakatiyapi aham sami mukhadoseneva byasanam patta, na sakkhissamevaham vattun"ti aha. Bodhisatto "kim pana taya mayham agare vasantassa alikavacanam sutapubbam, aham tadapi alikam na bhanami, idani pabbajito kim vakkhami, saccavadi puriso namahan"ti vatva "ajja pakkhassa atthami, tvam `ito sattahassa accayena uposathadivase mayham samiko mahabrahma candamandalam bhinditva mama santikam agamissati'ti sakalanagare ugghosehi"ti vatva pakkami. Sa saddahitva hatthatuttha sura hutva sayam patam nagaram pavisitva tatha ugghosesi. Manussa panina panim paharanta "passatha, amhakam dittha- mangalika candalaputtam mahabrahmanam karoti"ti hasanta kelim karonti. Sa punadivasepi tatheva sayam patam pavisitva "idani chahaccayena, pancaha, catuha, tiha dviha, ekahaccayena mayham samiko mahabrahma candamandalam bhinditva mama santikam agamissati"ti ugghosesi. Brahmana cintayimsu "ayam ditthamangalika atisura hutva katheti, kadaci evam siya, etha mayam ditthamangalikaya vasanatthanam patijaggama"ti cammagehassa bahirabhagam samanta tacchapetva valikam okirimsu. Sapi uposathadivase patova nagaram pavisitva "ajja kira mayham samiko agamissati"ti ugghosesi. Brahmana cintayimsu "ayam bho na duram apadissati, ajja kira mahabrahma agamissati, vasanatthanam samvidahama"ti cammageham sammajjapetva haritupalittam katva 1- ahata- vatthehi parikkhipitva maharaham pallankam attharitva upari celavitanam bandhitva 2- gandhamaladamani osarayimsu. Tesam patijaggantanamyeva suriyo atthangato. Mahapuriso cande uggatamatte abhinnapadakajjhanam samapajjitva vutthaya kamavacaracittena parikammam katva iddhicittena dvadasayojanikam brahmatta- bhavam mapetva vehasam abbhuggantva candavimanassa anto pavisitva vanantato @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati 2 ka. datva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

Abbhussukkamanam 1- candam bhinditva candavimanam ohaya purato hutva "mahajano mam passatu"ti adhitthasi. Mahajano disva "saccam bho ditthamangalikaya vacanam, agacchantam mahabrahmanam pujessama"ti gandhamalam adaya ditthamangalikaya gharam parivaretva atthasi. Mahapuriso matthakamatthakena sattavare baranasim anuparigantva mahajanena ditthabhavam natva dvadasayojanikam attabhavam vijahitva manussappamanameva mapetva mahajanassa passantasseva cammageham pavisi. Mahajano disva "otinno no mahabrahma, sanim aharatha"ti nivesanam mahasaniya parikkhipitva parivaretva thito. Mahapurisopi sirisayanamajjhe nisidi. Ditthamangalika samipe atthasi. Atha nam pucchi "utusamayo te ditthamangalike"ti. Ama ayyati. Maya dinnaputtam ganhahiti angutthakena nabhimandalam phusi. Tassa paramasaneneva gabbho patitthasi. Mahapuriso "ettavata te ditthamangalike padadhovanaudakam sakalajambudipe rajunam abhisekodakam bhavissati, tvam tittha"ti vatva brahmattabhavam mapetva passantasseva mahajanassa nikkhamitva vehasam accuggantva candamandalameva pavittho. Sa tato patthaya brahmapajapati nama jata. Padadhovanaudakam labhanto nama natthi. Brahmana "brahmapajapatim antonagare vasapessama"ti suvannasivikaya aropetva yava sattamakotiya aparisuddhajatikassa sivikam gahetum na adamsu. Solasajatimanta brahmana ganhimsu. Sesa gandhapupphadihi pujetva 2- nagaram pavisitva "na sakka bho ucchitthagehe brahmapajapatiya vasitum, vatthum gahetva geham karissama, yava pana tam kariyati, tava mandapeva vasatu"ti mandape vasapesum. Tato patthaya cakkhupathe thatva vanditukama kahapanam datva vanditum labhanti, savanupacare vanditukama satam datva labhanti, asanne pakatikatham savanat- thane vanditukama pancasatani datva labhanti, padapitthiyam sisam thapetva vanditukama sahassam datva labhanti, padadhovanaudakam patthayamana dasasahassani @Footnote: 1 cha.Ma. abbhassakkamanam 2 ka. pujenta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

Datva labhanti. Bahinagarato antonagare yava mandapa agacchantiya laddhadhanamyeva kotisatamattam ahosi. Sakalajambudipo sankhubhi tato sabbe rajano "brahmapajapatiya pada- dhovanena abhisekam karissama"ti satasahassam pesetva labhimsu. Mandape vasantiyaeva gabbhavutthanam ahosi. Mahapurisam paticca laddhakumaro pasadiko ahosi lakkhana- sampanno. Mahabrahmuno putto jatoti sakalajambudipo ekakolahalo ahosi. Kumarassa khiramanimulam hotuti tato tato agatadhanam kotisahassam 1- ahosi. Ettavata nivesanampi nitthitam. Kumarassa namakaranam karissamati nivesanam sajjetva kumaram gandhodakena nhapetva alankaritva mandape jatatta mandabyotveva namam akamsu. Kumaro sukhena samvaddhamano sippuggahanavayappatto 2- sakalajambudipe sippajananaka tassa santikam 3- agantva sippam sikkhapenti. Kumaro medhavi pannava sutam sutam muttam avunanto viya ganhati, gahitam gahitam suvannaghate pakkhittatelam viya titthati. Yavata vacuggata pariyatti atthi, tena anuggahita nama nahosi. Brahmana tam parivaretva caranti, sopi brahmanabhato 4- ahosi. Gehe asiti brahmanasahassani niccabhattam bhunjanti. Gehampissa sattadvara- kotthakam mahantam ahosi. Gehe mangaladivase jambudipavasihi pesitadhanam kotisata- sahassamattam 5- ahosi. Bodhisatto pana avajjesi "pamatto nu kho kumaro appamatto"ti. Athassa tam pavattim natva "brahmanabhato jato, yattha dinnam mahapphalam hoti, tam na janati, gacchami nam damemi"ti civaram parupitva bhikkhabhajanam gahetva "dvarakotthaka atisambadha, na sakka kotthakena pavisitun"ti akasenagantva asitiya brahmanasahassanam bhunjanatthane akasangane otari. Mandabya- kumaropi suvannakatacchum gahapetva "idha supam detha idha odanan"ti parivisapento bodhisattam disva dandakena ghattitaasiviso viya kupitva imam gathamaha:- @Footnote: 1 Si. kotisatasahassam 2 cha.Ma.....vayapattoti 3 cha.Ma. santike @4 cha.Ma. brahmanabhatto, evamuparipi 5 cha.Ma. kotisahassamattam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

"kuto nu agacchasi dummavasi 1- ogallako 2- pamsupisacakova sankaracolam patimunca kanthe ko re tuvam hosi adakkhineyyo"ti. 3- Atha nam mahasatto akujjhitvava ovadanto aha:- "annam tavayidam 4- pakati yasassi 5- tam khajjare bhunjare piyyare ca janasi mam tvam paradattupajivim uttitthapindam labhatam sapako"ti 3- so nayidam tumhadisanam patiyattanti dassento aha:- "annam mamayidam 6- pakatam pakatam brahmananam attatthaya 7- saddahato mamayidam 6- apehi etto kimidhatthitosi na madisa tuyham dadanti jamma"ti. 3- Athakho bodhisatto "danam nama sagunassapi niggunassapi yassa kassaci databbam, yatha hi ninnepi thalepi patitthapitam bijam pathavirasam aporasanca agamma sampajjati, evam nipphalam nama natthi, sukhette vapitabijam viya gunavante mahapphalam hoti"ti dassetum imam gathamaha:- "thale ca ninne ca vapanti bijam anupakhette phalamasamana 8- etaya saddhaya dadahi danam appeva aradhaye dakkhineyye"ti. Atha kumaro kodhabhibhuto "kenimassa mundakassa paveso dinno"ti dvararakkhakadayo tajjetva:- @Footnote: 1 Si. rummavasi, tika. duppavasi, 2 tika. okallako @3 khu. ja. 27/2033-4-5/409 matangajataka (sya) 4 cha.Ma. tavedam 5 pali. yasassinam @6 cha.Ma. mamedam 7 cha.Ma. atthatthitam 8 Si. mesasana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

"khettani mayham viditani loke yesaham bijani patitthapemi ye brahmana jatimantupapanna tanidha khettani supesalani"ti gatham vatva "imam jammam venupadarena pothetva givayam gahetva sattapi dvarakotthake atikkamitva bahi niharatha"ti aha. Atha nam mahapuriso aha:- "girim nakhena khanasi ayo dantebhi khadasi jatavedam padahasi yo isim paribhasasi"ti. 1- Evanca pana vatva "sace myayam hatthe va pade va ganhapetva dukkham uppadeyya, bahum apunnam pasaveyya"ti sattanudayataya vehasam abbhuggantva antaravithiyam otari. Bhagava sabbannutam patto tamattham pakasento imam gathamaha:- "idam vatvana matango isi saccaparakkamo antalikkhasmim pakkami brahmananam udikkhatan"ti. 2- Tavadeva nagararakkhikadevatanam jetthakadevaraja mandabyassa givam parivattesi. Tassa mukham parivattetva pacchamukham jatam, akkhini parivattani, mukhena khelam vamati, sariram thaddham sule aropitam viya ahosi. Asitisahassa paricaraka yakkha asitibrahmanasahassani tatheva akamsu. Vegena gantva brahmapajapatiya arocayimsu, sa taramanarupa agantva tam vippakaram disva evamaha:- "avethitam 3- pitthito uttamangam baham pasareti akammaneyyam setani akkhini yatha matassa ko me imam puttamakasi evan"ti. @Footnote: 1 khu.ja. 27/2030/410 matangajataka (sya) 2 khu. ja. 27/2041/410 matangajataka @(sya) 3 cha.Ma. avedhitam, evamuparipi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Athassa arocesum:- "idhagama samano dummavasi ogallako pamsupisacakova sankaracolam parimunce kanthe so te imam puttamakasi evan"ti. Sa sutvava annasi "mayham yasadayako ayyo anukampaya puttassa pamattabhavam natva agato bhavissati"ti. Tato upatthake pucchi:- "katamam disam agama bhuripanno akkhatha me manava etamattham gantvana tam patikaremu accayam appeva nam putta labhemu jivitan"ti. Te ahamsu:- "vehayasam agama bhuripanno pathaddhuno pannaraseva cando athapi 1- so purimam disam aganchi saccappatinno isi sadhurupo"ti. Mahapurisopi antaravithiyam otinnatthanato patthaya "mayham padavalanjam hatthiassadinampi vasena ma antaradhayi, 2- ditthamangalikayeva nam passatu, ma anno"ti 3- adhitthahitva pindaya caritva yapanamattam missakodanam gahetva patikkamanasalayam nisinno bhunjitva thokam bhuttavasesam bhikkhabhajaneyeva thapesi. Ditthamangalikapi pasada oruyha antaravithim patipajjamanava 4- padavalanjam disva "idam mayham yasadayakassa ayyassa padan"ti padanusarenagantva vanditva aha "bhante tumhakam dasena kataparadham mayham khamatha, na hi tumhe kodhavasika nama, detha me puttassa jivitan"ti. Evanca pana vatva:- @Footnote: 1 cha.Ma. apicapi 2 cha.Ma. antaradhayittha 3 cha.Ma. anneti 4 cha.Ma. patipajjamana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

"avethitam pitthito uttamangam baham pasareti akammaneyyam setani akkhini yatha matassa ko me imam puttamakasi evan"ti gatham abhasi. Mahapuriso aha "na mayam evarupam karoma, pabbajitam pana himsante disva pabbajitesu sagaravahi bhutayakkhadevatahi katam bhavissati"ti. Kevalam bhante tumhakam manopadoso ma hotu, devatahi katam hotu, sukhamapaya bhante devata, apicaham bhante katham patipajjamiti. Tenahi osadham te kathessami. Mama bhikkhabhajane bhuttavasesam bhattamatthi, tattha thokam udakam asincitva thokam gahetva tava puttassa mukhe pakkhipa, avasesam udakacatiyam aloletva asitiya brahmanasahassanam mukhe pakkhipati. Sa evam karissamiti bhattam gahetva mahapurisam vanditva gantva tatha akasi. Mukhe pakkhittamatte jetthakadevaraja "samimhi sayam bhesajjam karonte amhehi na sakka kinci katun"ti kumaram vissajjesi. Sopi khipitva kinci dukkham appattapubbo viya pakativanno ahosi. Atha nam mata avoca "passa tata tava kulupakanam hirottapparahitanam vippakaram, samana ca 1- na evarupa honti, samane tata bhojeyyasi"ti. Tato sesakam udakacatiyam alulapetva brahmananam mukhe pakkhipapesi. Yakkha tavadeva vissajjetva palayimsu. Brahmana khipitva khipitva utthahitva kim amhakam mukhe pakkhittanti pucchimsu. Matangaisissa ucchitthabhattanti. Te "candalassa ucchitthakam khadapitamha, abrahmana danimha jata, idani no brahmana `asuddhabrahmana ime'ti samabhagam 2- na dassanti"ti tato palayitva majjharattham gantva majjharajassa nagare aggasanika brahmana nama mayanti rajagehe bhunjanti. @Footnote: 1 cha.Ma. pana 2 Ma. samabhavam, cha. sambhogam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

Tasmim samaye bodhisatto papaniggaham karonto manajatike nimmadayanto vicarati. Atheko "jatimantatapaso nama maya sadiso natthi"ti annesu sannampi na karoti. Bodhisatto tam gangatire vasamanam disva "mananiggahamassa karissami"ti tattha agamasi. Tam jatimantatapaso pucchi "kim jacco bhavan"ti. Candalo aham acariyati. Apehi candala apehi candala, hetthagangaya vasa, ma uparigangaya udakam ucchitthamakasiti. Bodhisatto "sadhu acariya tumhehi vuttatthane vasissami"ti hetthagangaya vasanto "gangaya udakam patisotam sandatu"ti adhitthasi. Jatimantatapaso patova gangam oruyha udakam acamati, jata dhovati. Bodhisatto dantakattham khadanto pindapindam khelam udake pateti. Dantakatthaucchitthakampi tattheva pavaheti. Yathapetam 1- annattha alaggitva tapasasseva jatasu laggati, tatha adhitthasi. Khelampi dantakatthampi tapasassa jatasuyeva patitthati. Tapaso candalassidam kammam bhavissatiti vippatisari hutva gantva pucchi "bho candala idam gangaya udakam taya patisotagamikatan"ti. Ama acariyati. Tenahi tvam ma hetthagangaya vasa. Uparigangaya vasati. Sadhu acariya, tumhehi vuttatthane vasissamiti tattha vasanto iddhim patipassambhesi, udakam yathagatikameva jatam. Puna tapaso tadeva byasanam papuni. So puna gantva bodhisattam pucchi "bho candala tvam idam gangaya udakam kalena patisotagamim kalena anusotagamim karosi"ti. Ama acariyati. Candala tvam sukhaviharinam pabbajitanam sukhena vasitum na desi, sattame te divase sattadha muddha phalatuti. Sadhu acariya, aham pana suriyassa uggantum na dassamiti. Atha mahasatto cintesi "etassa abhisapo etasseva upari patissati, rakkhami nan"ti. Sattanudayataya punadivase iddhiya suriyassa uggantum na adasi. Iddhimato iddhivisayo nama acinteyyo, tato patthaya arunuggamanam. 2- @Footnote: 1 cha.Ma. yatha cetam 2 cha.Ma. arunuggam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

Na pannayati, rattindivaparicchedo natthi, kasivanijjadini kammani payojento nama natthi. Manussa "yakkhavatto nu kho ayam bhutadevatanagasupannavatto"ti upaddavappatta "kinnu kho katabban"ti cintetva "rajakulam nama mahapannam, lokassa hitam cintetum sakkoti, tattha gacchama"ti rajakulam gantva tamattham arocesum. Raja sutva bhitopi abhitakaram katva "tata ma bhayatha, imam karanam gangatiravasi jatimantatapaso janissati, tam pucchitva nikkankha bhavissama"ti katipaheneva 1- atthacarakehi manussehi saddhim tapasam upasankamitva katapatisantharo tamattham pucchi. Tapaso aha "ama maharaja, eko candalo atthi, so imam gangaya udakam kalena anusotagamim kalena patisotagamim karoti, maya tadattham kinci kathitam atthi, tam pucchatha, so janissati"ti. Raja matangaisissa santikam gantva "bhante tumhe arunassa uggantum na detha"ti pucchi. Ama maharajati. Kimkarana bhanteti. Jatimantatapasakarana maharaja, 2- jatimantatapaso mam niraparadham abhisapi tena 2- agantva mam vanditva khamapitakale dassami maharaja"ti. Raja gantva "etha acariya tapasam khamapetha"ti aha. Naham maharaja candalam vandamiti. Ma acariya evam karotha, janapadassa mukham passathati. So puna patipakkhipiyeva. Raja bodhisattam upasankamitva "acariyo khamapetum na icchati"ti aha. Akhamapite aham suriyam na muncamiti. Raja "ayam khamapetum na icchati, ayam akhamapite suriyam na muncati, kim amhakam tena tapasena, lokam olokessama"ti "gacchatha bho tapasasantikam, tam hatthesu ca padesu ca gahetva matangaisissa padamule nipajjapetva khamapetha etassa janapadanudayatam paticca"ti aha. Te rajapurisa gantva tam tatha katva anetva matangaisissa padamule nipajjapetva khamapesum. @Footnote: 1 cha.Ma. katipayeheva 2-2 cha.Ma. jatimantatapakarana maharaja jatimantatapasena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

Aham nama khamitabbam khamami, apica kho pana etassa katha etasseva upari patissati. Maya suriye vissajjite suriyasmim etassa matthake patissati, athassa sattadha muddha phalissati. Tanca kho panesa byasanam ma papunatu, etha tumhe etam galappamane udake otaretva mahantam mattikapindamassa sise thapetha. Athaham suriyam vissajjissami. Suriyasmim mattikapinde patitva tam sattadha bhindissati. Athesa mattikapindam chaddetva nimmujjitva annena titthena uttaratu, iti nam vadatha, etassa 1- sotthi bhavissatiti. Te manussa "evam karissama"ti tatha karesum. Tassapi tatheva sotthi jata. So tato patthaya "jati nama akaranam, pabbajitanam abbhantare gunova karanan"ti jatigottamanam pahaya nimmado ahosi. Iti jatimantatapase damite mahajano bodhisattassa thamam annasi, mahakolahalam jatam. Raja attano nagaram gamanatthaya bodhisattam yaci. Mahasatto patinnam datva tani ca asitibrahmanasahassani damissami, patinnanca mocissamiti mejjharajassa nagaram agamasi. Brahmana bodhisattam disvava "bho ayam so mahacoro agato, idaneva sabbe ete mayam ucchitthakam khaditva abrahmana jatati amhe pakate karissati, evam no idhapi avaso na bhavissati. Patikacceva nam maressama"ti rajanam pana upasankamitva ahamsu:- "maharaja tumhe imam 2- candalapabbajitam ma sadhurupoti mannittha, esa garukamantam janati, pathavim gahetva akasam karoti, akasam pathavim, duram gahetva santikam karoti, santikam duram, gangam nivattetva uddhamgaminim karoti, icchanto pathavim ukkhipitva patetum sakkoti. Parassa va cittam nama sabbakalam na sakka gahetum, ayam idha patittham labhanto tumhakam rajjampi naseyya, jivitantarayampi vamsupacchedampi kareyya, amhakam vacanam karotha maharaja, ajjeva imam maretum vattati"ti. Rajano nama parapattiya honti, iti so bahunnam kathavasena nitthangato. Bodhisatto pana nagare pindaya caritva udakaphasukatthane missakodanam bhunjitva rajuyyanam gantva niraparadhataya nirasanko mangalasilapatte nisidi. @Footnote: 1 cha.Ma. evamassa 2 cha.Ma. tumhe maharaja etam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

Atite cattalisa, anagate cattalisati asitikappe anussaritum samatthananassa anavajjanataya muhuttamattake kale sati nappahosi, 1- raja annam ajanapetva sayameva gantva niravajjanataya pamadena nisinnam mahapurisam asina paharitva dve bhage akasi. Imassa ranno vijite atthamam lohakutavassam 2- navamam kalalavassam vassi. Iti imassapi ratthe nava vutthiyo patita. So ca raja sapariso mahaniraye nibbatto. Tenaha sankiccapandito:- upahacca manam mejjho 3- matangasmim yasassine saparisajjo ucchinno mejjharannam tada ahuti. 4- Evam mejjharannassa arannabhutabhavo veditabbo. Matangassa pana isino vasena tadeva matangarannanti vuttam. [66] Panhapatibhananiti panhabyakaranani. Paccanikam katabbanti paccanikam katabbam. Avamannissanti vilomagaham 5- ganhanto viya ahosinti attho. [67] Anuviccakaranti anuvicaretva cintetva tulayitva katabbam karohiti vuttam hoti. Sadhu hotiti sundaro hoti. Tumhadisasminhi mam disva mam saranam gacchante nigantham disva nigantham saranam gacchante "kim ayam upali ditthaditthameva saranam gacchati"ti garaha uppajjati, 6- tasma anuviccakaro tumhadisanam sadhuti dasseti. Patakam parihareyyunti te kira evarupam savakam labhitva "asuko nama raja va rajamahamatto va setthi va amhakam saranam gato savako jato"ti patakam upkhipitva nagare ugghosenta ahindanti. Kasma? evam no mahantabhavo avibhavissatiti ca, sace tassa "kimaham etena 7- Saranam gato"ti vippatisaro uppajjeyya, tampi so "ete sabbe 8- saranagatabhavam bahu jananti, dukkham idani patinivattitun"ti vinodetva na patikkamissatiti ca tenaham "patakam parihareyyun"ti. @Footnote: 1 cha.Ma. nappahoti 2 Si. lohakinnavassam 3 cha.Ma. majjho @4 khu. ja. 28/92/91 sankiccajataka (sya) 5 Ma. lamakaggaham, cha. vilomabhagam @6 cha.Ma. uppajjissati 7 cha.Ma. etesam 8 cha.Ma. etesam me

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

[68] Opanabhutanti patiyattaudapano viya thitam. Kulanti tava nivesanam. Databbam manneyyasiti pubbe dasapi visatipi satthipi jane agate disva natthiti avatva deti. Idani mam saranam gatakaranamatteneva ma imesam deyyadhammam ucchindittha, 1- sampattanam hi databbamevati ovadati. Sutametam bhanteti kuto sutam? niganthanam santika, te kira kulagharesu evam pakasenti "mayam `yassa kassaci sampattassa databban'ti vadama, samano pana gotamo `mayhameva danam databbam .pe. Na annesam savakanam dinnam mahapphalan'ti vadati"ti. Tam sandhaya ayam gahapati "sutametan"ti aha. [69] Anupubbikathanti 2- dananantaram silam, silanantaram saggam, sagganantaram kamanam adinavanti 3- evam anupatipatikatham. Tattha danakathanti idam danam nama sukhanam nidanam, sampattinam mulam, bhoganam patittha, visamagatassa tanam lenam gati parayanam, idhalokaparalokesu danasadiso avassayo patittha arammanam tanam lenam gati parayanam natthi. Idanhi avassayatthena ratanamayasihasanasadisam, patitthanatthena mahapathavisadisam, arammanatthena 4- alambanarajjusadisam. Idanhi dukkhanittharanatthena nava, samassasanatthena sangamasuro, bhayaparittanatthena susankhatanagaram, maccheramaladihi anupalittatthena padumam, tesam nidahanatthena aggi, durasadatthena asiviso. Asantasanatthena siho, balavantatthena hatthi, abhimangalasammatatthena setavasabho, khemantabhumisampapanatthena valahako assaraja. Danam nametam maya 5- gatamaggo, mayheveso 6- vamso, maya dasaparamiyo purentena velamamahayanno mahagovindamahayanno mahasudassanamahayanno vessantaramahayannoti anekamahayanna pavattita, sampavattita, 7- sasabhutena jalite aggikkhandhe attanam niyyatentena sampattayacakanam cittam gahitam. Danam hi loke sakkasampattim deti, marasampattim deti, brahmasampattim deti, cakkavattisampattim deti, savakaparinanam, paccekabodhinanam, abhisambodhinanam detiti evamadidanagunapatisamyuttam katham. @Footnote: 1 cha.Ma. upacchindittha 2 cha.Ma. anupubbim kathanti 3 cha.Ma. magganti @4 cha.Ma. alambanatthena 5 cha.Ma. mayham 6 ka. mayhameva 7 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Yasma pana danam dadanto silam samadatum sakkoti, tasma tadanantaram silakatham kathesi. Silakathanti silam nametam avassayo patittha arammanam tanam lenam gati parayanam, silam nametam mama vamso, aham sankhapalanagarajakale, bhuridattanagarajakale, campeyyanagarajakale, silavanagarajakale, matuposakahatthirajakale, chaddantahatthirajakaleti anantesu attabhavesu silam paripuresim. Idhalokaparalokasampattinam hi silasadiso avassayo, silasadisa patittha, arammanam tanam lenam gati parayanam natthi, silalankarasadiso alankaro natthi, silapupphasadisam puppham natthi, silagandhasadiso gandho natthi. Silalankarena hi alankatam silakusumapilandhanam silagandhanulittam sadevakopi loko olokento tittim na gacchatiti evamadisilagunapatisamyuttam katham. Idam pana silam nissaya ayam saggo labbhatiti dassetum silanantaram saggakatham kathesi. Saggakathanti ayam saggo nama ittho kanto manapo, niccamettha kila, niccam sampattiyo labbhanti, catummaharajika deva navutivassasatasahassani dibbasukham dibbasampattim anubhavanti, tavatimsa tisso ca vassakotiyo satthi ca vassasatasahassaniti evamadisaggagunapatisamyuttam katham. Saggasampattim kathayantanam hi buddhanam mukham nappahoti. Vuttampi cetam "anekapariyayena kho aham bhikkhave saggakatham katheyyan"tiadi. 1- Evam saggakathaya palobhetva puna hatthim alankaritva tassa sondam chindanto viya "ayampi saggo anicco adhuvo, na ettha chandarago katabbo"ti dassanattham "appassada kama vutta maya bahudukkha bahupayasa, adinavo ettha bhiyyo"tiadina 2- nayena kamanam adinavam okaram sankilesam kathesi. Tattha adinavoti doso. Okaroti avakaro lamakabhavo. Sankilesoti tehi sattanam samsare sankilissanam 3- yathaha "kilissanti vata bho satta"ti. 4- @Footnote: 1 Ma. upari. 14/251, 255/219, 233 atthato samanam @2 vinaYu. mahavi. 2/417/307 sappanakavagga, Ma. mula 12/236/199 alagaddupamasutta @3 ka. kilisanam 4 Ma.Ma. 13/351/335 angulimalasutta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Evam kamadinavena tajjitva nekkhamme anisamsam pakasesi. Kallacittanti arogacittam. Samukkamsikati samam ukkamsika attanayeva gahetva uddharitva gahita, sayambhunanena dittha, asadharana annesanti attho. Ka panesati, ariyasaccadesana. Tenevaha "dukkham samudayam nirodham maggan"ti. Virajam vitamalanti ragarajadinam abhava virajam, ragamaladinam vigatatta vitamalam. Dhammacakkhunti upari brahmayusutte tinnam magganam, cularahulovade asavakkhayassetam namam. Idha pana sotapattimaggo adhippeto. Tassa uppattiakaradassanattham "yankinci samudayadhammam, sabbantam nirodhadhamman"ti aha. Tanhi nirodham arammanam katva kiccavasena evam sabbam sankhatam pativijjhantam uppajjati. Dittho ariyasaccadhammo etenati ditthadhammo. Eseva nayo sesapadesupi. Tinna vicikiccha anenati tinnavicikiccho. Vigata kathamkatha assati vigatakathamkatho. Vesarajjappattoti vesarajjam patto, kattha? satthu sasane. Nassa paro paccayo, Na parassa saddhaya ettha vattatiti aparappaccayo. [70] Cittena sampaticchamano abhinanditva, vacaya pasamsamano anumoditva. Avaramiti thakemi pidahami. Anavatanti na avaritam vivatam ugghatitam. [71] Assosi kho dighatapassiti so kira tassa gatakalato patthaya "pandito gahapati, samano ca gotamo dassanasampanno niyyanikakatho, dassanepissa 1- pasidissati, dhammakathayapi pasidissati, pasiditva saranam gamissati, tato nu kho saranam gamissati 2- na tava tato"ti ohitasotova hutva vicarati. Tasma pathamamyeva assosi. [72] Tenahi sammati balavasokena abhibhuto "ettheva tittha"ti vacanam sutvapi attham asallakkhento dovarikena saddhim sallapatiyeva. Majjhimaya dvarasalayanti yassa gharassa satta dvarakotthaka, tassa sabbaabbhantarato 3- va sabbabahirato va patthaya catutthadvarakotthako yassa @Footnote: 1 cha.Ma. dassanepi tassa 2 cha.Ma. gahapati 3 ka. sabbaabbhantarimato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Panca, tassa tatiyo, yassa tayo, tassa dutiyo dvarakotthako majjhimadvarasala nama. Ekadvarakotthakassa pana gharassa majjhimatthane 1- mangalatthambham nissaya majjhimadvarasala. Tassa pana gehassa satta dvarakotthaka, pancatipi vuttam. [73] Aggantiadini sabbani annamannavevacanani. Yam sudanti ettha yanti yam nataputtam. Sudanti nipatamattam. Pariggahetvati teneva uttarasangena udare parikkhipanto gahetva. Nisidapetiti sanikam acariya sanikam acariyati mahantam telaghatam thapento viya nisidapeti. Dattositi kim jalosi jatoti attho. Patimukkoti sise parikkhipitva gahito. Andaharakotiadim dutthullavacanampi samanam upatthakassa annathabhavena uppannabalavasokataya idam nama bhanamiti asallakkhetvava bhanati. [74] Bhaddika bhante avattaniti nigantho mayameva sandhaya vadati, upasako attana patividdham sotapattimaggam. Tenahiti nipatamattametam, bhante upamante karissamicceva attho. Karanavacanam va, yena karanena tumhakam sasanam aniyyanikam, mama satthu niyyanikam, tena karanena upamam me karissamiti vuttam hoti. [75] Upavijannati vijayanakalam upagata. Makkatacchapakanti makkatapotakam. Kinitva anehiti mulam datvava ahara. Apanesu hi savinnanakampi avinnanakampi makkatadikilanabhandakam 2- vikkinanti. Tam sandhayetam aha. Rajitanti bahalabahalam pitavalepanam rangajatam gahetva rajitva dinnam idam icchamiti attho. Akotitapaccakotitanti akotitanceva parivattetva punappunam akotitanca. Ubhatobhagavimatthanti venumanipasanena 3- ubhosu passesu sutthu vimattham ghattetva uppaditacchavim. Rangakkhamo hi khoti savinnanakampi avinnanakampi rangam pivati. Tasma evamaha. No akottanakkhamoti savinnanakassa tava akottanaphalake thapetva @Footnote: 1 cha.Ma. majjhatthane 2 ka. makkatanam kilanabhandakam 3 cha.Ma. manipasanena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Kucchiyam akotitassa kucchi bhijjati, karisam nikkhamati. Sise akotitassa sisam bhijjati, matthalungam nikkhamati. Avinnanako khandakhandikam 1- gacchati. Tasma evamaha. No vimajjanakkhamoti savinnanako manipasanena vimaddiyamano nillomatam nicchavitancapajjati, avinnanakopi vicunnakabhavam apajjati. Tasma evamaha. Rangakkhamo hi kho balananti balanam mandabuddhinam 2- rangakkhamo, ragamattam janeti, piyo hoti. Panditanam pana niganthavado va anno va bharataramasitaharanadiniratthakakathamaggo appiyova hoti. No anuyogakkhamo, no vimajjanakkhamoti anuyogam va vimamsam va na khamati, thuse kottetva tandulapariyesanam viya kadaliyam saragavesanam viya ca rittakova tucchakova hoti. Rangakkhamo ceva panditananti catusaccakatha hi panditanam piya hoti, vassasatampi sunanto tittim na gacchati. Tasma evamaha. Buddhavacanam pana yatha yathapi ogahiyati 3- mahasamuddo viya gambhirameva hotiti "anuyogakkhamo ca vimajjanakkhamo ca"ti aha. Sunahi yassaham savakoti tassa gune sunahiti bhagavato vanne vattum araddho. [76] Dhirassati dhiram 4- vuccati pandiccam, ya panna pajanana .pe. Sammaditthi, tena samannagatassa dhatuayatanapaticcasamuppadatthanatthanakusalassa panditassaham savako, so mayham satthati evam sabbapadesu sambandho veditabbo. Pabhinnakhilassati bhinnapancacetokhilassa. Sabbaputhujjane vijinimsu vijinanti vijinissanti vati vijaya. Ke te, maccumarakilesamaradevaputtamarati. Te vijita vijaya etenati vijitavijayo. Bhagava, tassa vijitavijayassa. Anighassati kilesadukkhenapi vipakadukkhenapi niddukkhassa. Susamacittassati devadattadhanapalakaangulimalarahulattheradisupi devamanussesu sutthu samacittassa. Vuddhasilassati vuddhitacarassa. Sadhupannassati sundarapannassa. Vesamantarassati ragadivisamam 5- taritva vitaritva thitassa. Vimalassati vigataragadimalassa. @Footnote: 1 cha.Ma. khandakhanditam 2 ka. dubbuddhinam 3 cha.Ma. ogahissati @4 Ma. dhi 5 tika. vesantarassati ragadivisam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Tusitassati tutthacittassa. Vantalokamisassati vantakamagunassa. Muditassati muditaviharavasena muditassa, puna vuttameva 1- va etam. Pasadavasena hi ekampi gunam punappunam vadatiyeva. Katasamanassati katasamannassa, samanadhammassa matthakam pattassati attho. Manujassati lokavoharavasena ekassa sattassa. Narassati puna vuttam. 1- Annatha vuccamane ekekagathaya dasaguna nappahonti. Venayikassati sattanam vinayakassa. Ruciradhammassati sucidhammassa. Pabhasakassati obhasakarassa. 2- Virassati viriyasampannassa. Nisabhassati usabhavasabhanisabhesu sabbattha appatisamatthena nisabhassa. Gambhirassati gambhiragunassa, gunehi va gambhirassa. Monapattassati nanappattassa. Vedassati vedo vuccati nanam, tena samannagatassa. Dhammatthassati dhamme thitassa. Samvutattassati pihitattassa. Nagassati catuhi karanehi nagassa. Pantasenassati pantasenasanassa. Patimantakassati patimantanapannaya samannagatassa. Monassati monam vuccati nanam, tena samannagatassa dhutakilesassa va. Dantassati nibbisevanassa. Isisattamassati vipassiadayo cha isayo upadaya sattamassa. Brahmapattassati setthapattassa. Nhatakassati nhatakilesassa. Padakassati akkharadini samodhanetva gathapadakaranakusalassa. Viditavedassati viditananassa. Purindadassati sabbapathamam dhammadanadayakassa. Sakkassati samatthassa. Pattipattassati ye pattabba guna, te pattassa. Veyyakaranassati vittharetva atthadipakassa. Bhagavata hi byakatannametanti padam natthi, sabbesamyeva attho kathito. Vipassissati vipassanakassa. Anabhinatassati anatassa. No apanatassati anutthassa. 3- Ananugatantarassati 4- kilese ananugatacittassa. Asitassati 5- abaddhassa. @Footnote: 1 cha.Ma. punaruttameva 2 cha.Ma. obhasakassa 3 cha.Ma. adutthassa @4 ka. anugatassati 5 ka. asattassati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Bhuripannassati bhuri vuccati pathavi, taya pathavisamaya pannaya vipulaya mahantaya vitthataya samannagatassati attho. Mahapannassati mahapannaya samannagatassa. Anupalittassati tanhaditthilepehi 1- alitattassa. Ahuneyyassati ahutim patiggahetum yuttassa. Yakkhassati anubhavadassanatthena va adissamanakatthena 2- va bhagava yakkho nama. Tenaha "yakkhassa"ti. Mahatoti mahantassa. Tassa savakohamasmiti tassa evamvidhagunassa 3- satthuno aham savakoti. Upasakassa sotapattimaggeneva patisambhida agata. Iti patisambhidavisaye thatva padasatena dasabalassa kilesappahane vannam 4- kathento "kassa tam gahapati savakam dharema"ti panhassa attham vissajjesi. [77] Kada sannulhati kada sampindita. Evam kirassa ahosi "ayam idaneva samanassa gotamassa santikam gantva agato, kadanena ete vanna sampindita"ti. Tasma evamaha. Vicittam malam gantheyyati sayampi dakkhataya pupphanampi nanavannataya ekato vantikadibhedam vicitramalam gantheyya. Evameva kho bhanteti ettha nanapupphanam nanapuppharasi viya nanavidhanam vannanam bhagavato sinerumatto vannarasi datthabbo. Cheko malakaro viya upali gahapati. Malakarassa vicitramalaganthanam viya gahapatino tathagatassa vicatravannaganthanam. Unham lohitam mukhato ugganchiti 5- tassa hi bhagavato sakkaram asahamanassa etadahosi "anatthiko dani ayam gahapati amhehi, sve patthaya pannasasatthijane gahetva etassa gharam pavisitva bhunjitum na labhissami, bhinna me bhuttakumbhi"ti. Athassa upatthakaviparinamena balavasoko uppajji. Ime hi satta attano attanova cintayanti. Tassa tasmim soke uppanne abbhantaram unham ahosi, lohitam viliyittha, tam mahavatena samuddharitam kute pakkhittarajanam viya pattamattam mukhato ugganchi. Nidhanagatam lohitam vamitva pana appaka satta jivitum sakkonti. @Footnote: 1 cha.Ma. tanhaditthikilesehi 2 cha.Ma. adissamanakatthena 3 cha.Ma. evamvidhidhagunassa @4 cha.Ma. kilesappahanavannam 5 cha.Ma. uggacchiti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Nigantho tattheva januna patito, atha nam patankiya bahinagaram haritva 1- pancakasivikaya gahetva pavam agamimsu, 2- so na cirasseva pavayam kalamakasi. Imasmim pana sutte uggatitannupuggalassa vasena dhammadesana parinitthitati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya upalisuttavannana nitthita. Chattham. ---------------


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 39-75. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=9&A=975&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=975&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=62              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=1044              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=1082              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=1082              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]