ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter
Atthakatha Book 9 : PALI ROMAN Ma.A. (papa–ca.3)

                         6. Sandakasuttavannana
     [223] Evamme sutanti sandakasuttam. Tattha pilakkhaguhayanti tassa
guhaya dvare pilakkharukkho ahosi, tasma pilakkhaguhatveva sankham gata. Patisallana
vutthitoti vivekato vutthito. Devakatasobbhoti vassodakeneva 1- tinnatthane
jato mahaudakarahado. Guhadassanayati ettha guhati pamsuguha. Sa unname
udakamuttatthane ahosi, ekato ummangam katva khanuke ca pamsu 2- ca niharitva
anto thambhe ussapetva matthake padaracchanna gehasankhepena kata, tattha te
paribbajaka vasanti. Sa vassane udakapunna titthati, nidaghe tattha vasanti.
Tam sandhaya "guhadassanaya"ti aha. Viharadassanatthanhi anamataggiyam paccavekkhitva
samuddapabbatadassanattham vapi gantum vattatiti.
      Unnadiniyati uccam nadamanaya. Evam nadamanaya cassa uddhangamanavasena
ucco, disasu patthatavasena mahasaddoti uccasaddamahasaddataya 3-
uccasaddamahasaddo, taya uccasaddamahasaddaya. Tesam hi 4- paribbajakanam patova
@Footnote: 1 Ma. udakeneva         2 cha.Ma. pamsunca         3 cha.Ma. ayam patho na dissati
@4 cha.Ma. ayam saddo na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Utthaya kattabbam nama cetiyavattam va bodhivattam va acariyupajjhayavattam va yonisomanasikaro va natthi. Tena te patova utthaya balatape sannisinna, sayam va kathaya phasukatthaya sannipatita "imassa hattho sobhano, imassa pado"ti evam annamannassa hatthapadadini va arabbha itthipurisadarakadarikavanne va annam va kamassadabhavassadadivatthum arabbha katham patthapetva anupubbena rajakathadianekavidham tiracchanakatham kathenti. Sa hi aniyyanikatta saggamokkhamagganam tiracchanabhuta katha 1- tiracchanakatha. Tattha rajanam arabbha "mahasammato mandhata dhammasoko evammahanubhavo"tiadina nayena pavatta katha rajakatha. Eseva nayo corakathadisu. Tesu "asuko raja abhirupo dassaniyo"tiadina nayena gehassitakathava tiracchanakatha hoti. "sopi nama evammahanubhavo khayam gato"ti evam pavatta pana kammatthanabhave titthati. Coresupi "muladevo evammahanubhavo, meghamalo evammahanubhavo"ti tesam kammam paticca aho suroti 2- gehassitakathava tiracchanakatha. Yuddhepi bharatayuddhadisu "asukena asuko evam marito evam viddho"ti kamassadavaseneva katha tiracchanakatha. "tepi nama khayam gata"ti evam pavatta pana sabbattha katha kammatthanameva hoti. Apica annadisu "avam vannavantam gandhavantam rasavantam phassasampannam khadimha bhunjimha pivimha paribhunjimha"ti kamassadavasena kathetum na vattati, satthakam pana katva "pubbe evam vannadisampannam annam panam vattham sayanam malam gandham silavantanam adamha, cetiye pujam akarimha"ti kathetum vattati. Natikathadisupi "amhakam nataka sura samattha"ti va "pubbe mayam evam vicitrehi yanehi carimha"ti va assadavasena vattum na vattati, satthakam pana katva "tepi no nataka khayam gata"ti va "pubbe mayam evarupa upahana samghassa adamha"ti va kathetabba. Gamakakapi sunivitthadunnivitthasubhikkhadubbhikkhadivasena va "asukagamavasino sura samattha"ti va evam assadavasena na @Footnote: 1 cha.Ma. kathati 2 cha.Ma. surati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

Vattati, satthakam pana katva saddhapasannati va khayavayam gatati va vattum vattati. Nigamanagarajanapadakathasupi eseva nayo. Itthikathapi vannasanthanadini paticca assadavasena na vattati, saddhasampanna khayam gatati evameva vattati. Surakathapi sandhimitto 1- nama yodho suro ahositi assadavaseneva na vattati, saddho pasanno ahosi khayam gatoti evameva vattati. Visikhakathapi asuka visikha sunivittha dunnivittha sura samatthati assadavaseneva na vattati, saddhapasanna khayam gataicceva vattati. Kumbhatthanakathati kumbhatthanaudakatitthakatha va vuccati kumbhadasikathati va. Sapi "pasadika naccitum gayitum cheka"ti assadavaseneva na vattati, saddhapasannatiadina nayeneva vattati. Pubbapetakathati atitanatikatha. Tattha vattamananatikathasadisova vinicchayo. Nanattakathati purimapacchimakathavimutta avasesa nanasabhava niratthakakatha. Lokakkhayikati ayam loko kena nimmito, asukena nama nimmito, kako seto 2- atthinam setatta, baka ratta lohitassa rattattati evamadika lokayatavitandasallapakatha. Samuddakkhayika nama kasma samuddo sagaro, sagaradevena khatatta 3- sagaro, khato meti hatthamudaya niveditatta samuddoti evamadika niratthaka samuddakkhayikakatha. Iti bhavo, iti abhavoti yam va tam va niratthakakaranam vatva pavattitakatha itibhavabhavakatha. Ettha ca bhavoti sassatam, abhavoti ucchedam. Bhavoti vuddhi, abhavoti hani. Bhavoti kamasukham, abhavoti attakilamatho. Iti imaya chabbidhaya itibhavabhavakathaya saddhim battimsatiracchanakatha nama hoti. Evarupim tiracchanakatham kathentiya saddhim 4- sannisinno hoti. Tato sandako paribbajako te paribbajake oloketva "ime paribbajaka ativiya annamannam agarava appatissa, mayanca samanassa gotamassa patubhavato @Footnote: 1 cha.Ma. nandimitto 2 cha. kaka seta 3 cha.Ma. khanitatta 4 cha.Ma. ayam patho na dissati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Patthaya suriyuggamane khajjopanakupama jata, labhasakkaropi no parihino. Sace pana imam thanam samano gotamo gotamasavako va gihiupatthakopi tassa 1- agaccheyya. Ativiya lajjaniyam bhavissati. Parisadoso kho pana parisajetthakasseva upari arohati"ti ito cito ca vilokento theram addasa. Tena vuttam addasa kho sandako paribbajako .pe. Tunhi ahesunti. Tattha santhapesiti sikkhapesi, vajjamassa paticchadesi. Yatha sutthapita hoti, tatha nam thapesi. Yatha nama parisamajjham pavisanto puriso vajjapaticchadanattham nivasanam santhapeti, parupanam santhapeti, rajokinnatthanam punchati, evamassa vajjapaticchadanattham "appasadda bhonto"ti sikkhapento yatha sutthapita hoti, tatha nam thapesiti attho. Appasaddakamati appasaddam icchanti, ekaka nisidanti, ekaka titthanti, na ganasanganikaya yapenti. Appasaddavinitati appasaddena niravena buddhena vinita. Appasaddassa vannavadinoti yam thanam appasaddam nissaddam. Tassa vannavadino. Upasankamitabbam manneyyati idhagantabbam manneyya. Kasma panesa therassa upasankamanam paccasimsatiti. Attano vuddhim patthayamano. Paribbajaka kira buddhesu va buddhasavakesu va attano santikam agatesu "ajja amhakam santikam samano gotamo agato, sariputto agato, na kho panete yassa va tassa va santikam gacchanti, passatha amhakam uttamabhavan"ti attano upatthakanam santike attanam ukkhipanti ucce thane thapenti. Bhagavatopi upatthake ganhitum vayamanti. Te kira bhagavato upatthake disva evam vadanti "tumhakam sattha bhavam gotamopi gotamassa savakapi amhakam santikam agacchanti, mayam annamannasamagga. Tumhe pana amhe akkhihi passitum na icchatha, samicikammam na karotha, kim vo amhehi aparaddhan"ti. Kathekacce 2- manussa "buddhapi etesam santikam gacchanti, kim amhakan"ti tato patthaya te disva nappamajjanti. Tunhi ahesunti sandakam parivaretva nissadda nisidimsu. @Footnote: 1 cha.Ma. vassa 2 cha.Ma. appekacce

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

[224] Svagatam bhoto anandassati suagamanam bhoto anandassa. Bhavante hi no agate anando hoti, gate sokoti dipeti. Cirassam khoti piyasamudacaravacanametam. Thero pana kalena kalam paribbajakaramam carikatthaya gacchatiti purimagamanam gahetvava evamaha. Evanca pana vatva na manatthaddho hutva nisidi, attano asana vutthaya tam asanam pappothetva theram asanena nimantento nisidatu bhavam anando, idamasanam pannattanti aha. Antarakatha vippakatati nisinnanam vo arabhato 1- patthaya yava mamagamanam etasmim antare ka nama katha vippakata, mamagamanapaccaya katama katha pariyantam na gatati pucchati. Atha paribbajako "niratthakakatha ca 2- esa nissara vattasannissita, na tumhakam purato vattabbatam arahati"ti dipento titthatesa bhotiadimaha. Nesa bhototi sace bhavam sotukamo bhavissati, pacchapesa katha na dullabha bhavissati, amhakam panimaya attho natthi. Bhoto pana agamanam labhitva annadeva sukaranam katham sotukamamhati dipeti. Tato dhammadesanam yacanto sadhu vata bhavantamyevatiadimaha. Tattha acariyaketi acariyasamaye. Anassasikaniti assasavirahitani. Sasakkanti ekamsatthe nipato, vinnu puriso ekamseneva na vaseyyati attho. Vasanto ca 3- naradheyyati na sampadeyya, na paripureyyati vuttam hoti. Nayam dhammam kusalanti karanabhutam anavajjatthena 4- kusalam dhammam. [225] Idhati imasmim loke. Natthi dinnantiadini saleyyakasutte 5- vuttani. Catummahabhutikoti catumahabhutamayo. Pathavi pathavikayanti ajjhattika pathavidhatu bahirapathavidhatum. Anupetiti anuyati. Anupagacchatiti tasseva vevacanam, anugacchatitipi attho, ubhayenapi upeti upagacchatiti dasseti. Apadisupi eseva nayo. @Footnote: 1 cha.Ma. arambhato 2 cha.Ma. va 3 Si., i. vasantova @4 Si. arogyaanavajjatthena 5 Ma.mu. 12/440/389

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Indriyaniti manacchatthani indriyani akasam pakkhandanti. Asandipancamati nipannamancena pancama, manco ceva cattaro mancapade gahetva thita cattaro purisa cati attho. Yava alahanati 1- yava susana. Padaniti ayam evam silava ahosi, evam dussilotiadina nayena pavattani gunapadani. Sarirameva va ettha padaniti adhippetam. Kapotakaniti kapotakavannani, paravatapakkhavannaniti attho. Bhassantati bhasmanta, ayameva va pali. Ahutiyoti yam pahenakasakkaradibhedam dinnadanam, sabbam tam charikavasanameva hoti, na tato param phaladayakam hutva gacchatiti attho. Dattupannattanti dattuhi balamanussehi pannattam. Idam vuttam hoti:- balehi abuddhihi pannattamidam danam, na panditehi. Bala denti, pandita ganhantiti dasseti. Atthikavadanti atthi dinnam dinnaphalanti imam atthikavadameva vadanti, tesam tuccham vacanam musavilaPo. Bale ca pandite cati bala pandita ca. Akatena me ettha katanti mayham akateneva samanakammena ettha etasmim samaye kammam katannama hoti, avusiteneva brahmacariyena vusitannama hoti. Etthati etasmim samanadhamme. Samasamati ativiya sama, samena va gunena sama. Samannam pattati samanabhavam patta. [226] Karatotiadini apannakasutte vuttani. Tatha natthi hetutiadini. [228] Catutthabrahmacariyavase akatati akata. Akatavidhati akatavidhana, evam karohiti kenaci karapita na hontiti attho. Animmitati iddhiyanipi na nimmita. Animmatati animmapita, keci animmitabbati padam vadanti, tam neva paliyam, na atthakakayam sandissati. Vanjhati vanjhapasuvanjhataladayo viya aphala, kassaci ajanakati attho. Etena pathavikayadinam rupadijanakabhavam patikkhipati. Pabbatakuta viya thitati kutattha. Usikatthayitthitati munje usika viya thita. @Footnote: 1 cha.Ma. yavalahanati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Tatrayamadhippayo:- yamidam jayatiti vuccati, tam munjato usika viya vijjamanameva nikkhamatiti. "esikatthayatthitatipi patho, sunikhato esikatthambho niccalo titthati, evam thitati attho. Ubhayenapi tesam vinasabhavam dipeti. Na viparinamentiti pakatim na jahanti. Na annamannam byabadhentiti annamannam na upahananti. Nalanti na samattha. Pathavikayotiadisu pathaviyeva pathavikayo, pathavisamuho va, ttathati tesu jivasattamesu 1- kayesu. Natthi hanta vati hantum va ghatetum va sotum va savetum va janitum va janapetum va samattho nama natthiti dipeti. Sattannamyeva 2- kayananti yatha muggarasiadisu pahatam sattham muggarasiadinam antarena pavisati, evam sattannam kayanam antarena chiddena vivarena sattham pavisati. Tattha "aham imam jivita voropemi"ti kevalam sannamattameva hotiti dasseti. Yonippamukhasatasahassaniti pamukhayoninam uttamayoninam cuddasasatasahassani annani ca satthisatani annani ca chasatani. Panca ca kammuno sataniti panca kammasatani ca, kevalam takkamattakena niratthakam ditthim dipeti. Panca ca kammani tini ca kammanitiadisupi eseva nayo. Keci panahu "panca kammaniti pancindriyavasena bhanati. 3- Tiniti kayakammadivasena"ti. Kamme ca addhakamme cati ettha panassa kayakammanca vacikammanca kammanti laddhi, manokammam upaddhakammanti. Dvatthipatipadati dvasatthi patipadati vadati. Dvatthantarakappati ekekasmim 4- kappe catusatthi antarakappa nama honti, ayam pana anne dve ajananto evamaha. Chalabhijatiyo apannakasutte vittharita. Attha purisabhumiyoti mandabhumi khiddabhumi padavimamsakabhumi ujugatabhumi sekkhabhumi samanabhumi jinabhumi pannabhumiti ima attha purisabhumiyoti vadati. Tattha jatadivasato patthaya sattadivase sambadhatthanato nikkhantatta satta manda honti momuha. Ayam mandabhumiti vadati. Ye pana duggatito agata honti, te abhinham @Footnote: 1 Si. sattasu 2 cha.Ma. sattannamtveva 3 Si. ganati 4 cha.Ma. ekasmim

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Rodanti ceva viravanti ca. Sugatito 1- agata tam tam anussaritva 1- hasanti. Ayam khiddabhumi nama. Matapitunam hattham va padam va mancam va pitham va gahetva bhumiyam padanikkhipanam vimamsakabhumi nama. Padasava gantum samatthakalo ujugatabhumi nama. Sippanam sikkhanakalo sekkhabhumi nama. Ghara nikkhamma pabbajjakalo 2- samanabhumi nama. Acariyam sevitva jananakalo jinabhumi nama. Bhikkhu ca pannako jino na kinci ahati evam alabhim samanam pannabhumiti vadati. Ekunapannasa ajivasateti ekunapannasa ajivavuttisatani. Paribbajakasateti paribbajakapabbajjasatani. Nagavasasateti nagamandalasatani. Vise indriyasateti visa indriyasatani. Timse nirayasateti timsa nirayasatani. Rajodhatuyoti rajaokiranatthanani. Hatthapitthipadapitthadini sandhaya vadati. Satta sannigabbhati otthagonagadrabhaaja- pasumigamahimse sandhaya vadati. Asannigabbhati saliyavagodhumamuggakanguvarakakudrusake sandhaya vadati. Niganthigabbhati nigandimhi jatagabbha, acchuvelunaladayo sandhaya vadati. Satta devati bahu deva, so pana sattati vadati. Manussapi ananta, so sattati vadati. Satta pisacati pisaca mahanta, sattati vadati. Sarati mahasaRa. Kannamundakarathakalaanotattasihappapatachaddantamuccalindakunaladahe 3- gahetva vadati. Pavutati ganthika. Papatati mahapapata. Papatasataniti khuddakapapatasatani. Supinati mahasupina. Supinasataniti khuddakasupinasatani. Mahakappinoti 4- mahakappanam. Ettha ekamha sara vassasate vassasate kusaggena ekam udakabindum niharitva niharitva sattakkhattum tamhi sare nirudake kate eko mahakappoti vadati. Evarupanam mahakappanam caturasitisatasahassani khepetva balo ca pandito ca dukkhassantam karotiti 5- ayamassa laddhi. Panditopi kira antara sujjhitum na sakkoti, balopi tato uddham na gacchati. @Footnote: 1-1 cha.Ma. agata tam amussaritva anussaritva 2 cha.Ma. pabbajanakalo @3 cha.Ma. kannamundarathakalaanotattasihapapatakuliramucalindakunaladahe 4 Si. mahakappunoti @5 cha.Ma. bala ca pandita dukkhassanti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Silenati acelakasilena va annena va yena kenaci. Vatenati tadisena vatena. Tapenati tapokammena. Aparipakkam paripaceti nama yo "aham balo"ti antara visujjhati. Paripakkam phussa phussa byantim karoti nama yo "aham balo"ti vuttaparimanam kalam atikkamitva yati. Hevam natthiti evam natthi. Tanhi ubhayampi na sakka katunti dipeti. Donamiteti donena mitam viya. Sukhadukkheti sukhadukkham. Pariyantakateti vuttaparimanena kalena katapariyanto. Natthi hayanavaddhaneti natthi hayanavaddhanani. Na samsaro panditassa hayati, na balassa vaddhatiti attho. Ukkamsavakamseti ukkamsavakamsa, hapanavaddhananamevetam vevacanam. Idani tamattham upamaya sadhento seyyathapi namatiadimaha. Tattha suttaguleti vethetva katasuttagulam. Nibbethiyamanameva paletiti pabbate va rukkhagge va thatva khittam suttapamanena nibbethiyamanam gacchati, sutte khine tattha titthati na gacchati. Evamevam vuttakalato uddham na gacchatiti dasseti. [229] Kimidanti kimidam tava annanam, kim sabbannu nama tvanti evam puttho samano niyativade pakkhipanto sunnam me agarantiadimaha. [230] Anussaviko hotiti anussavanissito hoti. Anussavasaccoti savanam saccato gahetva thito. Pitakasampadayati vaggapannasakaya pitakaganthasampattiya. [232] Mandoti mandapanno. Momuhoti atimulho. Vacavikkhepam apajjatiti vacaya vikkhepam apajjati. Kidisam? amaravikkhepam apariyantavikkhepanti attho. Athava amara nama macchajati. Sa ummujjananimmujjanadivasena udake sandhavamana gahetum na sakkati 1- evameva ayampi vado ito cito ca sandhavati, gaham na upagacchatiti amaravikkhepoti vuccati. Tam amaravikkhepam. Evantipi me notiadisu idam kusalanti puttho "evantipi me no"ti vadati, tato kim akusalanti vutte "tathatipi me no"ti vadati, kim ubhayato annathati vutte "annathatipi me no"ti vadati, tato tividhenapi na hotiti @Footnote: 1 Ma. na sakkoti

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Te laddhiti vutte "notipi me no"ti vadati, tato kim no noti te laddhiti vutte "no notipi me no"ti vikkhepamapajjati, ekasmimpi pakkhe na titthati. Nibbijja pakkamatiti attanopi esa sattha avassayo bhavitum na sakkoti, mayham kim sakkhissatiti nibbinditva pakkamati. Purimesupi anassasikesu eseva nayo. [234] Sannidhikarakam kame paribhunjitunti yatha pubbe gihibhuto sannidhim katva vatthukame paribhunjati, evam tilatandulasappinavanitadini sannidhim katva idani paribhunjitum abhabboti attho. Nanu ca khinasavassa vasanatthane tilatanduladayo pannayantiti. No na pannayanti, na panesa te attano atthaya thapeti, aphasukapabbajitadinam atthaya thapeti. Anagamissa kathanti. Tassapi panca kamaguna sabbasova pahina, dhammena pana samena 1- laddham vicaretva paribhunjati. [236] Puttamataya puttati so kira imam dhammam sutva ajivaka mata namati sanni hutva evamaha. Ayancettha attho:- ajivaka mata nama, tesam mata puttamata hoti, iti ajivaka puttamataya putta nama honti. Samane gotameti samane gotame brahmacariyavaso atthi, annattha natthiti dipeti. Sesam sabbattha uttanamevati. Papancasudaniya majjhimanikayatthakathaya sandakasuttavannana nitthita. Chattham. ------------- @Footnote: 1 cha.Ma. ayam patho na dissati


             The Pali Atthakatha in Roman Book 9 page 163-172. http://84000.org/tipitaka/atthapali/rm_line.php?B=9&A=4112&modeTY=2&pagebreak=1              อรรถกถาบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=9&A=4112&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=13&i=293              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=13&A=5062              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=13&A=5909              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=13&A=5909              Contents of The Tipitaka Volume 13 http://84000.org/tipitaka/read/?index_13

first pageprevious pageno pageNumbernext pagelast page chage to ROMAN letter

บันทึก ๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]