ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ ภาษาบาลีอักษรไทย องฺ.อ. (มโนรถ.๓)

                        ๖. มหาสุปินสุตฺตวณฺณนา
     [๑๙๖] ฉฏฺเฐ มหาสุปินาติ มหนฺเตหิ ปุริเสหิ ปสฺสิตพฺพโต มหนฺตานญฺจ
อตฺถานํ นิมิตฺตภาวโต มหาสุปินา. ปาตุรเหสุนฺติ ปากฏา อเหสุํ. ตตฺถ
สุปินํ ปสฺสนฺโต จตูหิ การเณหิ ปสฺสติ ธาตุกฺโขภโต วา อนุภูตปุพฺพโต วา
เทวโตปสํหารโต วา ปุพฺพนิมิตฺตโต วาติ.
     ตตฺถ ปิตฺตาทีนํ โขภกรณปจฺจยปฺปโยเคน ขุภิตธาตุโก ธาตุกฺโขภโต สุปินํ
ปสฺสติ. ปสฺสนฺโต จ นานาวิธํ สุปินํ ปสฺสติ ปพฺพตา ปตนฺโต วิย, อากาเสน
คจฺฉนฺโต วิย, วาฬมิคหตฺถิโจราทีหิ อนุพทฺโธ วิย. อนุภูตปุพฺพโต ปสฺสนฺโต
ปุพฺเพ อนุภูตํ ๑- อารมฺมณํ ปสฺสติ. เทวโตปสํหรโต ปสฺสนฺตสฺส เทวตา
อตฺถกามตาย วา อนตฺถกามตาย วา อตฺถาย วา อนตฺถาย วา นานาวิธานิ
อารมฺมณานิ อุปสํหรนฺติ. โส ตาสํ เทวตานํ อานุภาเวน ตานิ อารมฺมณานิ
ปสฺสติ. ปุพฺพนิมิตฺตโต ปสฺสนฺโต ปุญฺญาปุญฺญวเสน อุปฺปชฺชิตุกามสฺส อตฺถสฺส
วา อนตฺถสฺส วา ปุพฺพนิมิตฺตภูตํ สุปินํ ปสฺสติ โพธิสตฺตสฺส มาตา วิย
ปุตฺตปฏิลาภนิมิตฺตํ, โกสลราชา วิย โสฬส สุปิเน, อยเมว ภควา โพธิสตฺตภูโต
อิเม ปญฺจ มหาสุปิเน วิย จาติ.
     ตตฺถ ยํ ธาตุกฺโขภโต อนุภูตปุพฺพโต จ สุปินํ ๒- ปสฺสติ, น ตํ สจฺจํ
@เชิงอรรถ:  ฉ.ม. อนุภูตปุพฺพํ   ฉ.ม. สุปิเน
โหติ. ยํ เทวโตปสํหารโต ปสฺสติ, ตํ สจฺจํ วา โหติ อลิกํ วา. กุทฺธา หิ
เทวตา อุปาเยน วินาเสตุกามา วิปรีตํปิ กตฺวา ทสฺเสนฺติ. ยํ ปน ปุพฺพนิมิตฺตโต
ปสฺสติ, ตํ เอกนฺตํ สจฺจเมว โหติ. เอเตสํ จตุนฺนํ มูลการณานํ สํสคฺคเภทโตปิ
สุปินเภโท โหติเยว.
     ตํ ปเนตํ จตุพฺพิธํปิ สุปินํ เสขปุถุชฺชนาว ปสฺสนฺติ อปฺปหีนวิปลฺลาสตฺตา,
อเสขา น ปสฺสนฺติ ปหีนวิปลฺลาสตฺตา. กึ ปน ตํ ปสฺสนฺโต สุตฺโต ปสฺสติ
ปฏิพุทฺโธ, อุทาหุ เนว สุตฺโต น ปฏิพุทฺโธติ? กึ เจตฺถ ยทิ ตาว สุตฺโต ปสฺสติ,
อภิธมฺมวิโรโธ อาปชฺชติ. ภวงฺคจิตฺเตน หิ สุปติ, ตํ รูปนิมิตฺตาทิอารมฺมณํ
วา ราคาทิสมฺปยุตฺตํ วา น โหติ. สุปินํ ปสฺสนฺตสฺส จ อีทิสานิ จิตฺตานิ
อุปฺปชฺชนฺติ. อถ ปฏิพุทฺโธ ปสฺสติ, วินยวิโรโธ อาปชฺชติ. ยญฺหิ ปฏิพุทฺโธ
ปสฺสติ, ตํ สพฺโพหาริกจิตฺเตน ปสฺสติ. สพฺโพหาริกจิตฺเตน จ กเต วีติกฺกเม
อนาปตฺติ นาม นตฺถิ. สุปินํ ปสฺสนฺเตนปิ กเต วีติกฺกเม เอกนฺตํ อนาปตฺติเอว. อถ
เนว สุตฺโต น ปฏิพทฺโธ ปสฺสติ, น นาม ปสฺสติ. เอวญฺจ สติ สุปินสฺส อภาโว
อาปชฺชติ? น อภาโว. กสฺมา? ยสฺมา กปิมิทฺธปเรโต ปสฺสติ. วุตฺตเญฺหตํ
"กปิมิทฺธปเรโต โข มหาราช สุปินํ ปสฺสตี"ติ.
     กปิมิทฺธปเรโตติ มกฺกฏนิทฺทาย ยุตฺโต. ยถา หิ มกฺกฏสฺส นิทฺทา
ลหุปริวตฺตา โหติ, เอวํ ยา นิทฺทา ปุนปฺปุนํ กุสลาทิจิตฺตโวกิณฺณตฺตา
ลหุปริวตฺตา, ยสฺสา ปวตฺติยํ ปุนปฺปุนํ ภวงฺคโต อุตฺตรณํ โหติ, ตาย ยุตฺโต
สุปินํ ปสฺสติ. เตนายํ สุปิโน กุสโลปิ โหติ อกุสโลปิ อพฺยากโตปิ. ตตฺถ สุปินนฺเต
เจติยวนฺทนธมฺมสฺสวนธมฺมเทสนาทีนิ กโรนฺตสฺส กุสโล, ปาณาติปาตาทีนิ
กโรนฺตสฺส อกุสโล, ทฺวีหิ อนฺเตหิ มุตฺโต อาวชฺชนตทารมฺมณกฺขเณ
อพฺยากโตติ เวทิตพฺโพ. สฺวายํ ทุพฺพลวตฺถุกตฺตา เจตนาย ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒิตุํ
อสมตฺโถ. ปวตฺเต ปน อญฺเญหิ กุสลากุสเลหิ อุปตฺถมฺภิโต วิปากํ เทติ.
กิญฺจาปิ วิปากํ เทติ, อถโข อวิสเย อุปฺปนฺนตฺตา อพฺโพหาริกาว สุปินนฺเต
เจตนา. ๑- โส ปเนส สุปิโน กาลวเสนปิ ทิวา ตาว ทิฏฺโฐ น สเมติ, ตถา
ปฐมยาเม มชฺฌิมยาเม ปจฺฉิมยาเม จ. พลวปจฺจูเส ปน อสิตปีตขายิเต สมฺมา
ปริณามํ คเต กายสฺมึ โอชาย ปติฏฺฐิตาย อรุเณ อุคฺคจฺฉมาเนว ทิฏฺโฐ สุปิโน สเมติ.
อิฏฺฐนิมิตฺตํ สุปินํ ปสฺสนฺโต อิฏฺฐํ ปฏิลภติ, อนิฏฺฐนิมิตฺตํ ปสฺสนฺโต อนิฏฺฐํ.
     อิเม ปน ปญฺจ มหาสุปิเน เนว โลกิยมหาชโน ปสฺสติ, น มหาราชาโน,
น จกฺกวตฺติราชาโน, น อคฺคสาวกา, น ปจฺเจกพุทฺธา, น สมฺมาสมฺพุทฺธา,
เอโก สพฺพญฺญุโพธิสตฺโตเยว ปสฺสติ. อมฺหากํ ปน โพธิสตฺโต กทา อิเม สุปิเน
ปสฺสีติ? "เสฺว พุทฺโธ ภวิสฺสามี"ติ จาตุทฺทสิยํ ปกฺขสฺส รตฺติวิภายนกาเล ปสฺสิ.
เตรสิยนฺติปิ วทนฺติเยว. โส อิเม สุปิเน ทิสฺวา อุฏฺฐาย ปลฺลงฺกํ อาภุชิตฺวา
นิสินฺโน จินฺเตสิ "สเจ มยา กปิลวตฺถุนคเร อิเม สุปินา ทิฏฺฐา อสฺสุ,
ปิตุมหาราชสฺส กเถยฺยํ. สเจ ปน เม มาตา ชีเวยฺย, ตสฺสา กเถยฺยํ. อิมสฺมึ โข
ปน ฐาเน อิเมสํ ปฏิคฺคาหโก นาม นตฺถิ, อหเมว ปฏิคฺคณฺหิสฺสามี"ติ.
ตโต "อิทํ อิมสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ, อิทํ อิมสฺสา"ติ สยเมว สุปิเน ปริคฺคณฺหิตฺวา ๒-
อุรุเวลคาเม สุชาตาย ทินฺนปายาสํ ปริภุญฺชิตฺวา โพธิมณฺฑํ อารุยฺห สมฺโพธึ ๓-
ปตฺวา อนุกฺกเมน เชตวเน วิหรนฺโต อตฺตโน มกุลพุทฺธกาเล ทิฏฺเฐ ปญฺจ
มหาสุปิเน วิตฺถาเรตุํ ภิกฺขู อามนฺเตตฺวา อิมํ เทสนํ อารภิ.
     ตตฺถ มหาปฐวีติ จกฺกวาฬคพฺภํ ปูเรตฺวา ฐิตา มหาปฐวี. มหาสยนํ
อโหสีติ สิริสยนํ อโหสิ. โอหิโตติ ฐปิโต. โส ปน น อุทกสฺมึเยว ฐปิโต
อโหสิ, อถโข ปาจีนสมุทฺทสฺส อุปรูปริภาเคน ๔- คนฺตฺวา ปาจีนจกฺกวาฬมตฺถเก
ฐปิโต อโหสีติ เวทิตพฺโพ. ปจฺฉิเม สมุทฺเท ทกฺขิเณ สมุทฺเทติ เอเตสุปิ เอเสว
นโย. ติริยา นาม ติณชาตีติ ทพฺพติณํ วุจฺจติ. นาภิยา อุคฺคนฺตฺวา นภํ
@เชิงอรรถ:  ฉ. สุปินนฺตเจตนา             ฉ.ม. ปฏิคฺคณฺหิตฺวา
@ ฉ.ม. โพธึ                       ฉ.ม. อุปริภาเคน
อาหจฺจ ฐิตา อโหสีติ นงฺคลมตฺเตน รตฺตทณฺเฑน นาภิโต อุคฺคนฺตฺวา ปสฺสนฺตสฺส
ปสฺสนฺตสฺเสว วิทตฺถิมตฺตํ รตนมตฺตํ พฺยามมตฺตํ ยฏฺฐิมตฺตํ คาวุตมตฺตํ
อฑฺฒโยชนมตฺตํ โยชนมตฺตนฺติ เอวํ อุคฺคนฺตฺวา อุคฺคนฺตฺวา อเนกโยชนสหสฺสํ นภํ
อาหจฺจ ฐิตา อโหสิ. ปาเทหิ อุสฺสกฺกิตฺวาติ อคฺคนขโต ปฏฺฐาย ปาเทหิ
อภิรุหิตฺวา. นานาวณฺณาติ เอโก นีลวณฺโณ, เอโก ปีตวณฺโณ, เอโก
โลหิตวณฺโณ, เอโก ปณฺฑุปลาสวณฺโณติ เอวํ นานาวณฺณา. เสตาติ ปณฺฑรา
ปริสุทฺธา. มหโต มิฬฺหปพฺพตสฺสาติ ติโยชนุพฺเพธสฺส คูถปพฺพตสฺส. อุปรูปริ
จงฺกมตีติ มตฺถกมตฺถเก จงฺกมติ. ทีฆายุกพุทฺธา ปน ติโยชนิเก มิฬฺหปพฺพเต
อนุปวิสิตฺวา นิสินฺนา วิย โหนฺติ.
     เอวํ เอตฺตเกน ฐาเนน ปุพฺพนิมิตฺตานิ ทสฺเสตฺวา อิทานิ สห
ปุพฺพนิมิตฺเตหิ ปฏิลาภํ ทสฺเสตุํ ยมฺปิ ภิกฺขเวติอาทิมาห. ตตฺถ สพฺพคุณทายกตฺตา
พุทฺธานํ อรหตฺตมคฺโค อนุตฺตรา สมฺมาสมฺโพธิ นาม. ตสฺมา ยํ โส จกฺกวาฬ-
มหาปฐวึ สิริสยนภิสึ ๑- อทฺทส, ตํ พุทฺธภาวสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ. ยํ หิมวนฺต-
ปพฺพตราชานํ พิมฺโพหนํ อทฺทส, ตํ สพฺพญฺญุตญาณพิมฺโพหนสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ.
ยํ จตฺตาโร หตฺถปาเท จกฺกวาฬมตฺถเก ฐิเต อทฺทส, ตํ ธมฺมจกฺกสฺส อปฺปฏิวตฺติยภาเว
ปุพฺพนิมิตฺตํ. ยํ อตฺตานํ อุตฺตานกํ นิปนฺนํ  อทฺทส, ตํ ตีสุ ภเวสุ อวกุชฺชานํ
สตฺตานํ อุตฺตานมุขภาวสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ. ยํ อกฺขีนิ อุมฺมิเลตฺวา ปสฺสนฺโต วิย
อโหสิ, ตํ ทิพฺพจกฺขุปฏิลาภสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ. ยํ ยาว ภวคฺคา เอกาโลกํ อโหสิ,
ตํ อนาวรณญาณสฺส ปุพฺพนิมิตฺตํ. เสสํ ปาลินเยเนว ๒- เวทิตพฺพนฺติ.



             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้า ๗๘-๘๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=1749&modeTY=2              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=1749&modeTY=2              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=22&i=196              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=22&A=5583              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=22&A=5639              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=22&A=5639              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๒ http://84000.org/tipitaka/read/?index_22

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]