อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลีอักษรไทย
 สุตฺต.อ.๒ (ปรมตฺถ.๒)

หน้าที่ ๓๘๑.
                        ๙. มาคนฺทิยสุตฺตวณฺณนา
      [๘๔๒] ทิสฺวาน ตณฺหนฺติ มาคนฺทิยสุตฺตํ. ๑- กา อุปปตฺติ? เอกํ สมยํ
ภควา สาวตฺถิยํ วิหรนฺโต ปจฺจูสสมเย พุทฺธจกฺขุนา โลกํ โอโลเกนฺโต กุรูสุ
กมฺมาสธมฺมนิคมวาสิโน ๒- มาคนฺทิยสฺส นาม พฺราหฺมณสฺส สปชาปติกสฺส
อรหตฺตูปนิสฺสยํ ทิสฺวา ตาวเทว สาวตฺถิโต ตตฺถ คนฺตฺวา กมฺมาสธมฺมสฺส ๓-
อวิทูเร อญฺญตรสฺมึ วนสณฺเฑ นิสีทิ สุวณฺโณภาสํ มุญฺจมาโน. มาคนฺทิโยปิ
ตํขณํ ตตฺถ มุขโธวนตฺถํ คโต สุวณฺโณภาสํ ทิสฺวา "กึ อิทนฺ"ติ อิโต จิโต
จ เปกฺขนฺโต ๔- ภควนฺตํ ทิสฺวา อตฺตมโน อโหสิ. ตสฺส กิร ธีตา สุวณฺณวณฺณา,
ตํ พหู ขตฺติยกุมาราทโย วารยนฺตา น ลภนฺติ. พฺราหฺมโณ เอวํลทฺธิโก
โหติ "สมณสฺเสว นํ สุวณฺณวณฺณสฺส ทสฺสามี"ติ. โส ภควนฺตํ ทิสฺวา "อยํ
เม ธีตาย สมานวณฺโณ, อิมสฺส นํ ทสฺสามี"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทสิ. ตสฺมา
ทิสฺวาว อตฺตมโน อโหสิ. โส เวเคน ฆรํ คนฺตฺวา พฺราหฺมณึ อาห "โภติ
โภติ มยา ธีตาย สมานวณฺโณ ปุริโส ทิฏฺโฐ, อลงฺกโรหิ ทาริกํ, ตสฺส นํ
ทสฺสามา"ติ. พฺราหฺมณิยา ทาริกํ คนฺโธทเกน นฺหาเปตฺวา วตฺถปุปฺผาลงฺการาทีหิ
อลงฺกโรนฺติยา เอว ภควโต ภิกฺขาจารเวลา สมฺปตฺตา. อถ ภควา กมฺมาสธมฺมํ
ปิณฺฑาย ปาวิสิ.
      เตปิ โข ธีตรํ คเหตฺวา ภควโต นิสินฺโนกาสํ อคมํสุ, ตตฺถ ภควนฺตํ
อทิสฺวา พฺราหฺมณี อิโต จิโต จ วิโลเกนฺตี ภควโต นิสชฺชฏฺฐานํ ติณสนฺถารกํ
อทฺทส. พุทฺธานญฺจ อธิฏฺฐานพเลน นิสินฺโนกาโส ปทนิกฺเขโป จ อพฺยากุลา
โหนฺติ. สา พฺราหฺมณํ อาห. "เอส พฺราหฺมณ ตสฺส ติณสนฺถาโร"ติ, อาม
โภตีติ. เตนหิ พฺราหฺมณ อมฺหากํ อาคมนกมฺมํ น สมฺปชฺชิสฺสตีติ. กสฺมา
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. มาคณฺฑิยสุตฺตํ  ๒ สี.,อิ. กมฺมาสฺสทมฺม...
@๓ สี. กมฺมาสฺสธมฺมสฺส  ๔ ฉ.ม.,อิ. เปกฺขมาโน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๒.
โภตีติ? ปสฺส พฺราหฺมณ อพฺยากุโล ติณสนฺถาโร, เนโส กามโภคิโน ๑-
ปริภุตฺโตติ. พฺราหฺมโณ "มา โภติ มงฺคเล ปริเยสิยมาเน อวมงฺคลํอภณี"ติ
อาห. ปุนปิ พฺราหฺมณี อิโต จิโต จ วิจรนฺตี ภควโต ปทนิกฺเขปํ ทิสฺวา
พฺราหฺมณํ อาห ๒- "อยํ ตสฺส ปทนิกฺเขโป"ติ อาม โภตีติ. ปสฺส พฺราหฺมณ
ปทนิกฺเขปํ, นายํ สตฺโต กาเมสุ คธิโต"ติ ๒- "กถํ ตฺวํ โภติ ชานาสี"ติ จ
วุตฺตา อตฺตโน ปญฺญาพลํ ทสฺเสนฺตี อาห:-
               "รตฺตสฺส หิ อุกฺกุฏิกํ ปทํ ภเว
                ทุฏฺฐสฺส โหติ อนุกฑฺฒิตํ ปทํ
                มูฬฺหสฺส โหติ สหสานุปีฬิตํ
                วิวฏจฺฉทสฺส อิทมีทิสํ ปทนฺ"ติ. ๓-
      อยํ หิ ๔- เตสํ กถา วิปฺปกตา, อถ ภควา กตภตฺตกิจฺโจ ตเมว วนสณฺฑํ
อาคโต. พฺราหฺมณี ภควโต วรลกฺขณขจิตํ พฺยามปฺปภาปริกฺขิตฺตํ รูปํ ทิสฺวา
พฺราหฺมณํ อาห "เอส ตยา พฺราหฺมณ ทิฏฺโฐ"ติ. อาม โภตีติ. ๕- อยํ กาเม น
ปริภุญฺชิสฺสติ, ๕- อาคตกมฺมํ น สมฺปชฺชิสฺสเตว, เอวรูโป นาม กาเม
ปริภุญฺชิสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชตีติ. เตสํ เอวํ วทนฺตานญฺเญว ภควา ติณสนฺถารเก
นิสีทิ. อถ พฺราหฺมโณ ธีตรํ วาเมน หตฺเถน คเหตฺวา กมณฺฑลุํ ทกฺขิเณน หตฺเถน
คเหตฺวา ภควนฺตํ อุปสงฺกมิตฺวา "โภ ปพฺพชิต ตฺวญฺจ สุวณฺณวณฺโณ อยญฺจ
ทาริกา, อนุจฺฉวิกา เอสา ตว, อิมาหํ โภโต ภริยํ โปสาวนตฺถาย ทมฺมี"ติ
วตฺวา ภควโต สนฺติกํ คนฺตฺวา ทาตุกาโม ๖- อฏฺฐาสิ. ภควา พฺราหฺมณํ
อนาลปิตฺวา อญฺเญน สทฺธึ สลฺลปมาโน วิย "ทิสฺวาน ตณฺหนฺ"ติ อิมํ คาถํ
อภาสิ.
@เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. ติณสนฺถารโก, กามาภิภุนา สตฺเตน  ๒-๒ ก. ยสฺเสส ปทนิกฺเขโป น โส
@กาเมสุ คธิโตติ  ๓ ธมฺมปท.อ. ๒/๔๐, วิสุทฺธิ ๑/๑๓๒ (สฺยา), มโน.ปู. ๑/๓๘๒
@๔ ฉ.ม.,อิ. อยญฺจรหิ  ๕-๕ ฉ.ม. อิเม ปาฐา น ทิสฺสนฺติ
@๖ สี. ทมฺมิ, ปฏิคฺคณฺห อุทกุปสฏฺฐํ ทาริกนฺติ วตฺวา ทาตุกาโม
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๓.
      ตสฺสตฺโถ:- อชปาลนิโคฺรธมูเล นานารูปานิ นิมฺมินิตฺวา อภิกามมาคตํ
มารธีตรํ ทิสฺวาน ตณฺหํ อรตึ รคญฺจ ฉนฺทมตฺตมฺปิ เม เมถุนสฺมึ นาโหสิ, กิเมวิทํ
อิมิสฺสา ทาริกาย มุตฺตกรีสปุณฺณํ รูปํ ทิสฺวา ลภิสฺสติ ๑- สพฺพตฺถ ปาทานิ นํ
สมฺผุสิตุํ น อิจฺเฉ, กุโตเนน สํวสิตุนฺติ.
      [๘๔๓] ตโต มาคนฺทิโย "ปพฺพชิตา นาม มานุสเก กาเม ปหาย
ทิพฺพกามตฺถาย ปพฺพชนฺติ, อยญฺจ ทิพฺเพปิ กาเม น อิจฺฉติ, อิทมฺปิ อิตฺถิรตนํ,
กา นุสฺส ทิฏฺฐี"ติ ปุจฺฉิตุํ ทุติยคาถมาห. ตตฺถ เอตาทิสํ เจ รตนนฺติ
ทิพฺพิตฺถิรตนํ สนฺธาย ภณติ, นารินฺติ อตฺตโน ธีตรํ สนฺธาย. ทิฏฺฐิคตํ
สีลวตํ นุ ชีวิตนฺติ ๒- ทิฏฺฐิญฺจ สีลญฺจ วตญฺจ ชีวิตญฺจ. ภวูปปตฺติญฺจ วเทสิ
กีทิสนฺติ อตฺตโน ภวูปปตฺติญฺจ กีทิสํ วทสีติ.
      [๘๔๔] อิโต ปรา เทฺว คาถา วิสฺสชฺชนปุจฺฉานเยน ปวตฺตตฺตา
ปากฏสมฺพนฺธาเยว. ตาสุ ปฐมคาถาย สงฺเขปตฺโถ:- ตสฺส มยฺหํ มาคนฺทิย
ทฺวาสฏฺฐิทิฏฺฐิคตธมฺเมสุ วินิจฺฉินิตฺวา "อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺ"ติ เอวํ อิทํ
วทามีติ สมุคฺคหิตํ น โหติ นตฺถิ น วิชฺชติ. กึการณา? อหญฺหิ ปสฺสนฺโต
ทิฏฺฐีสุ อาทีนวํ กญฺจิ ทิฏฺฐึ อคฺคเหตฺวา สจฺจานิ จ วิจินนฺโต อชฺฌตฺตํ ๓-
ราคาทีนํ สนฺติภาเวน อชฺฌตฺตสนฺติสงฺขาตํ นิพฺพานเมว อทฺทสนฺติ.
      [๘๔๕] ทุติยคาถาย สงฺเขปตฺโถ:- ยานิมานิ ทิฏฺฐิคตานิ เตหิ เตหิ
สตฺเตหิ วินิจฺฉินิตฺวา คหิตตฺตา วินิจฺฉยาติ จ อตฺตโน ปจฺจเยหิ อภิสงฺขตภาวาทินา
นเยน ปกปฺปิตานิ จาติ วุจฺจนฺติ, เต ตฺวํ มุนี ทิฏฺฐิคตธมฺเม อคฺคเหตฺวา
อชฺฌตฺตสนฺตีติ ยเมตมตฺถํ พฺรูสิ, อาจิกฺข เม, กถํ นุ ธีเรหิ ปเวทิตํ กถํ ๔-
ปกาสิตํ ธีเรหิ ตํ ปทนฺติ. ๕-
@เชิงอรรถ: ๑ ก. คธิสฺสติ  ๒ สี.,อิ. สีลวตานุชีวิตนฺติ
@๓ สี.,ก. อชฺฌตฺตานํ  ๔ ก. ปเวทิตนฺตํ  ๕ ก. วทาตํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๔.
      [๘๔๖] อถสฺส ภควา ยถา เยน อุปาเยน ตํ ปทํ ธีเรหิ
ปกาสิตํ, ตํ อุปายํ สปฺปฏิปกฺขํ ทสฺเสนฺโต "น ทิฏฺฐิยา"ติ คาถามาห. ตตฺถ
"น ทิฏฺฐิยา"ติอาทีหิ อฏฺฐสมาปตฺติญาณพาหิรสีลพฺพตานิ ๑- ปฏิกฺขิปติ.
"สุทฺธิมาหา"ติ เอตฺถ วุตฺตํ อาหสทฺทํ สพฺพตฺถ นกาเรน สทฺธึ โยเชตฺวา
ปุริสพฺยตฺยํ กตฺวา "ทิฏฺฐิยา สุทฺธึ นาหํ กเถมี"ติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ. ยถา
เจตฺถ, เอวํ อุตฺตรปเทสุปิ. ตตฺถ จ อทิฏฺฐิยา นาหาติ ทสวตฺถุกํ สมฺมาทิฏฺฐึ
วินา น กเถมิ. ตถา อสุติยาติ นวงฺคํ สวนํ วินา. อญฺญาณาติ
กมฺมสฺสกตสจฺจานุโลมิกญาณํ วินา. อสีลตาติ ปาติโมกฺขสํวรํ วินา. อพฺพตาติ
ธุตงฺควตํ วินา. โนปิ เตนาปิ เตสุ เอกเมเกน ทิฏฺฐิอาทิมตฺตเกนาปิ ๒- โน
กเถมีติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพ. เอเต จ นิสฺสชฺชอนุคฺคหายาติ เอเต จ ปุริเม
ทิฏฺฐิอาทิเภเท กณฺหปกฺขิเย ธมฺเม สมุคฺฆาตกรเณน นิสฺสชฺช ปจฺฉิเม
อทิฏฺฐิอาทิเภเท สุกฺกปกฺขิเย อตมฺมยตาปชฺชเนน อนุคฺคหาย. สนฺโต อนิสฺสาย
ภวํ น ชปฺเปติ อิมาย ปฏิปตฺติยา กิเลสวูปสเมน ๓- สนฺโต จกฺขฺวาทีสุ กญฺจิ
ธมฺมํ อนิสฺสาย เอกมฺปิ ภวํ อปิเหตุํ อปตฺเถตุํ สมตฺโถ สิยา, อยมสฺเสว ๔-
อชฺฌตฺตสนฺตีติ อธิปฺปาโย.
      [๘๔๗] เอวํ วุตฺเต วจนตฺถมสลฺลกฺเขนฺโต มาคนฺทิโย "โน เจ กิรา"ติ
คาถมาห. ตตฺถ ทิฏฺฐาทีนิ วุตฺตนยาเนว. กณฺหปกฺขิยานิเยว ปน สนฺธาย
อุภยตฺราปิ อาห. อาหสทฺทํ ปน โน เจ กิรสทฺเทน โยเชตฺวา "โน เจ
กิราห โน เจ กิร กเถสี"ติ เอวํ อตฺโถ ทฏฺฐพฺโพ. โมมุหนฺติ อติมูฬฺหํ,
โมหนํ วา. ปจฺเจนฺตีติ ชานนฺติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ทิฏฺฐิสุติอฏฺฐสมาปตฺติ......อิ. ทิฏฺฐิสุติสมาปตฺติ......
@๒ ฉ.ม.,อิ. ทิฏฺฐิอาทิมตฺเตนาปิ  ๓ ฉ.ม.,อิ.ราคาทิวูปสเมน ๔ ฉ.ม.,อิ. อยมสฺส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๕.
      [๘๔๘] อถสฺส ภควา ตํ ทิฏฺฐึ นิสฺสาย ปุจฺฉํ ปฏิกฺขิปนฺโต "ทิฏฺฐิญฺจ
นิสฺสายา"ติ คาถมาห. ๑- ตสฺสตฺโถ:- ตฺวํ มาคนฺทิย ทิฏฺฐึ นิสฺสาย ปุนปฺปุนํ
ปุจฺฉมาโน ยานิ เต ทิฏฺฐิคตานิ สมุคฺคหิตานิ, เตเสฺวว สมุคฺคหิเตสุ เอวํ
ปโมหํ อาคโต, ตโต ๒- จ มยา วุตฺตอชฺฌตฺตสนฺติโต ปฏิปตฺติโต ธมฺมเทสนโต
วา อณุมฺปิ ๓- ยุตฺตสญฺญํ น ปสฺสสิ, เตน การเณน ตฺวํ อิมํ ธมฺมํ โมมุหโต
ปสฺสสีติ.
      [๘๔๙] เอวํ สมุคฺคหิเตสุ ปโมเหน ๔- มาคนฺทิยสฺส วิวาทาปตฺตึ
ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตสุ อญฺเญสุ จ ธมฺเมสุ วิคตปฺปโมหสฺส อตฺตโน นิพฺพิวาทตํ
ทสฺเสนฺโต "สโม วิเสสี"ติ คาถมาห. ตสฺสตฺโถ:- โย เอวํ ติวิธมาเนน วา
ทิฏฺฐิยา วา มญฺญติ, โส เตน มาเนน ตาย ทิฏฺฐิยา เตน วา ปุคฺคเลน
วิวเทยฺย, โย ปน อมฺหาทิโส อิมาสุ ตีสุ วิธาสุ อวิกมฺปมาโน, สโม วิเสสีติ
น ตสฺส โหติ, น จ หีโนติ ปาฐเสโส.
      [๘๕๐] กิญฺจ ภิยฺโย:- สจฺจนฺติ โสติ คาถา. ตสฺสตฺโถ:- โส
เอวรูโป ปหีนมานทิฏฺฐิโก มาทิโส ๕- พาหิตปาปตฺตาทินา นเยน พฺราหฺมโณ
"อิทเมว สจฺจนฺ"ติ กึ วเทยฺย กึ วตฺถุํ ๖- ภเณยฺย, เกน วา การเณน
ภเณยฺย, "มยฺหํ สจฺจํ, ตุยฺหํ มุสา"ติ วา เกน มาเนน ทิฏฺฐิยา ปุคฺคเลน
วา วิวเทยฺย. ยสฺมึ มาทิเส ขีณาสเว "สทิโสหมสฺมี"ติ ปวตฺติยา สมํ วา,
อิตรทฺวยภาเวน ปวตฺติยา วิสมํ วา มญฺญิตํ นตฺถิ, โส สมานาทีสุ เกน วาทํ
ปฏิสํยุเชยฺย ปฏิปฺผเรยฺยาติ. นนุ เอกํเสเนว เอวรูโป ปุคฺคโล:- โอกํ
ปหายาติ คาถา.
@เชิงอรรถ: ๑ ก. เอวมาห  ๒ ก. ตฺวํ  ๓ ก. อณุนฺติ
@๔ ก. สมฺโมหนฺตสฺส
@๕ ก. ตาทิโส  ๖ ก. กิมตฺถํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๖.
      [๘๕๑] ตตฺถ โอกํ ปหายาติ รูปวตฺถาทิวิญฺญาณสฺโสกาสํ ตตฺร ฉนฺทราคปฺปหาเนน
ฉฑฺเฑตฺวา. อนิเกตสารีติ ตานิ ๑- รูปนิมิตฺตนิเกตาทีนิ, ตณฺหาวเสน
อสรนฺโต. คาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานีติ คาเม คิหิสนฺถวานิ อกโรนฺโต.
กาเมหิ ริตฺโตติ กาเมสุ ฉนฺทราคาภาเวน สพฺพกาเมหิ ปุถุภูโต. อปุเรกฺขราโนติ
อายตึ อตฺตภาวํ อนภินิพฺพตฺเตนฺโต. กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิราติ ชเนน
สทฺธึ วิคฺคาหิกกถํ น กเถยฺย. โส เอวรูโป:- เยหิ วิวิตฺโตติ คาถา.
      [๘๕๒] ตตฺถ เยหีติ เยหิ ทิฏฺฐิคเตหิ. ๒- วิวิตฺโต วิจเรยฺยาติ ริตฺโต
จเรยฺย. น ตานิ อุคฺคยฺห วเทยฺย นาโคติ "อาคุํ น กโรตี"ติอาทินา ๓- นเยน
นาโค ตานิ ทิฏฺฐิคตานิ อุคฺคเหตฺวา น วเทยฺย. เอลมฺพุชนฺติ ชลสญฺญิเต ๔-
อมฺพุมฺหิ ชาตํ กณฺฏกนาฬํ วาริชํ, ปทุมนฺติ วุตฺตํ โหติ. ยถา ชเลน ปงฺเกน
จนูปลิตฺตนฺติ ตํ ปทุมํ ยถา ชเลน จ ปงฺเกน จ อนุปลิตฺตํ โหติ, เอวํ มุนิ
สนฺติวาโท อคิทฺโธติ เอวํ อชฺฌตฺตสนฺติวาโท มุนิ เคธาภาเวน อคิทฺโธ. กาเม
จ โลเก จ อนูปลิตฺโตติ ทุวิเธปิ กาเม อปายาทิเก จ โลเก ทฺวีหิปิ เลเปหิ ๕-
อนุปลิตฺโต โหติ.
      [๘๕๓] กิญฺจ ภิยฺโย:- น เวทคูติ คาถา. ตตฺถ น เวทคู ทิฏฺฐิยายโกติ ๖-
จตุมคฺคเวทคู มาทิโส ทิฏฺฐิยายโก น โหติ, ทิฏฺฐิยา คจฺฉนฺโต วา, ๗- ตํ สารโต
ปจฺเจนฺโต วา น โหติ, ตตฺถ วจนตฺโถ:- ยายตีติ ยายโก, ๘- กรณวจเนน
ทิฏฺฐิยา ยาตีติปิ ทิฏฺฐิยายโก. ๙- อุปโยคตฺเถ สามิวจเนนปิ ทิฏฺฐิยา ๑๐- ยาตีติปิ
ทิฏฺฐิยายโก. น มุติยา ส มานเมตีติ มุตรูปาทิเภทาย มุติยาปิ โส มานํ น
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ ปาโฐ น ทิสฺสติ  ๒ ก. ทิฏฺฐิคตาทีหิ
@๓ ขุ. จูฬ. ๓๐/๔๑๗,๕๗๔/๒๐๐,๒๘๐ (สฺยา)  ๔ ก. เอลสญฺญเก
@๕ ก. กาเมหิ  ๖ ก. ทิฏฺฐิยาติ  ๗ ก. ตํ
@๘ ก. ยาตีติ ยา, ตโต ตโต  ๙ สี.,ก. ทิฏฺฐิยา  ๑๐ สี. ทิฏฺฐิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๘๗.
เอติ. น หิ ตมฺมโย โสติ ตณฺหาทิฏฺฐิวเสน ตมฺมโย โหติ ตปฺปรายโน, อยํ
ปน น ตาทิโส. น กมฺมุนา โนปิ สุเตน เนยฺยาติ ปุญฺญาภิสงฺขาราทินา
กมฺมุนา วา สุตสุทฺธิอาทินา สุเตน วา โส เนตพฺโพ น โหติ. อนูปนีโต
ส นิเวสเนสูติ โส ทฺวินฺนมฺปิ อุปยานํ ปหีนตฺตา สพฺเพสุ ตณฺหาทิฏฺฐินิเวสเนสุ
อนุปนีโต. ตสฺส จ เอวํ วิธสฺส:- สญฺญาวิรตฺตสฺสาติ คาถา.
      [๘๕๔] ตตฺถ สญฺญาวิรตฺตสฺสาติ เนกฺขมฺมสญฺญาปุพฺพงฺคมาย ภาวนาย
ปหีนกามาทิสญฺญสฺส. อิมินา ปเทน อุภโตภาควิมุตฺโต สมถยานิโก อธิปฺเปโต.
ปญฺญาวิมุตฺตสฺสาติ วิปสฺสนาปุพฺพงฺคมาย ภาวนาย สพฺพกิเลเสหิ วิมุตฺตสฺส
อิมินา สุกฺขวิปสฺสโก อธิปฺเปโต. สญฺญญฺจ ทิฏฺฐิญฺจ เย อคฺคเหสุํ, เต
ฆฏฺฏมานา ๑- วิจรนฺติ โลเกติ เย ปน ๒- กามสญฺญาทิกํ สญฺญํ อคฺคเหสุํ,
เต วิเสสโต คหฏฺฐา กามาธิกรณํ, เย จ ทิฏฺฐึ อคฺคเหสุํ, เต วิเสสโต
ปพฺพชิตา ธมฺมาธิกรณํ อญฺญมญฺญํ ฆฏฺเฏนฺตา วิจรนฺตีติ. เสสเมตฺถ ยํ
อวุตฺตํ, ตํ วุตฺตานุสาเรเนว เวทิตพฺพํ. เทสนาปริโยสาเน พฺราหฺมโณ จ
พฺราหฺมณี จ ปพฺพชิตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณึสูติ.
                     ปรมตฺถโชติกาย ขุทฺทกฏฺฐกถาย
                          สุตฺตนิปาตฏฺฐกถาย
                      มาคนฺทิยสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา.
                      ---------------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้า ๓๘๑-๓๘๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=29&A=8561&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=29&A=8561&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=416
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=25&A=10222
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=25&A=10329
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=25&A=10329
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25