อรรถกถาเล่มที่ ๓๒ ภาษาบาลีอักษรไทย
 เถร.อ.๑ (ปรมตฺถที.๑)

                    ๑๔๑. ๔. ขิตกตฺเถรคาถาวณฺณนา
      ลหุโก วต เม กาโยติ อายสฺมโต ขิตกตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ?
      อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว ปุญฺานิ อุปจินนฺโต
ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล ยกฺขเสนาปติ หุตฺวา นิพฺพตฺโต เอกทิวสํ ยกฺขสมาคเม
นิสินฺโน สตฺถารํ อญฺตรสฺมึ รุกฺขมูเล นิสินฺนํ ทิสฺวา อุปสงฺกมิตฺวา สตฺถารํ
วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. ตสฺส สตฺถา ธมฺมํ เทเสสิ. โส ธมฺมํ สุตฺวา อุฬารํ
ปีติโสมนสฺสํ ปเวเทนฺโต อปฺโผเฏนฺโต ๔- อุฏฺหิตฺวา สตฺถารํ วนฺทิตฺวา ปทกฺขิณํ
กตฺวา ปกฺกามิ. โส เตน ปุญฺกมฺเมน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต อิมสฺมึ พุทฺธุปฺปาเท
สาวตฺถิยํ พฺราหฺมณกุเล นิพฺพตฺติ, ขิตโกติสฺส นามํ อโหสิ. โส วิญฺุตํ ปตฺโต
มหาโมคฺคลฺลานตฺเถรสฺส มหิทฺธิกภาวํ สุตฺวา "อิทฺธิมา ภวิสฺสามี"ติ ปุพฺพเหตุนา
โจทิยมาโน ปพฺพชิตฺวา ภควโต สนฺติเก กมฺมฏฺานํ คเหตฺวา สมถวิปสฺสนาสุ ๕-
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ปีณิโต      ๒ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๓๕๔/๗๘ สกฺกเทวราชวตฺถุ
@๓ สี. วิสสฺส รเสน   ๔ สี. อปฺโผเนฺโต   ๕ ม. วิปสฺสนาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๖.
กมฺมํ กโรนฺโต น จิรสฺเสว ฉฬภิญฺโ อโหสิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๑- :-
          "ปทุโม นาม ๒- นาเมน          ทิปทินฺโท นราสโภ
           ปวนา อภินิกฺขมฺม               ธมฺมํ เทเสติ จกฺขุมา.
           ยกฺขานํ สมโย อาสิ             อวิทูเร มเหสิโน
           เยน กิจฺเจน สมฺปตฺตา           อชฺฌาเปกฺขึสุ ตาวเท.
           พุทฺธสฺส คิรมญฺาย              อมตสฺส จ เทสนํ
           ปสนฺนจิตฺโต สุมโน              อปฺโผเฏตฺวา อุปฏฺหึ.
           สุจิณฺณสฺส ผลํ ปสฺส              อุปฏฺานสฺส สตฺถุโน
           ตึสกปฺปสหสฺเสสุ                ทุคฺคตึ นุปปชฺชหํ.
           อูนตึเส ๓- กปฺปสเต            สมลงฺกตนามโก
           สตฺตรตนสมฺปนฺโน               จกฺกวตฺตี มหพฺพโล.
           กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ       กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ.
      อรหตฺตํ ปน ปตฺวา สวิเสสํ อิทฺธีสุ วสีภาเวน อเนกวิหิตํ อิทฺธิวิธํ
ปจฺจนุโภนฺโต อิทฺธิปาฏิหาริเยน อนุสาสนีปาฏิหาริเยน จ สตฺตานํ อนุคฺคหํ กโรนฺโต
วิหรติ. โส ภิกฺขูหิ "กถํ ตฺวํ อาวุโส อิทฺธี วฬญฺเชสี"ติ ปุฏฺโ ตมตฺถํ
อาจิกฺขนฺโต:-
           [๑๐๔] "ลหุโก วต เม กาโย
                  ผุฏฺโ จ ปีติสุเขน วิปุเลน
                  ตูลมิว เอริตํ มาลุเตน
                  ปิลวตีว เม กาโย"ติ
คาถํ อภาสิ. "อุทานวเสนา"ติ วทนฺติเยว.
@เชิงอรรถ: ๑ ขุ.อป. ๓๒/๑/๒๔๘ สุปาริจริยตฺเถราปทาน  ๒ สี. ปทุมุตฺตโร นาม  ๓ สี. อูนวีเส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๒๗.
      ตตฺถ ลหุโก วต เม กาโยติ นีวรณาทิวิกฺขมฺภเนน จุทฺทสวิเธน จิตฺต-
ปริทมเนน ๑- จตุริทฺธิปาทกภาวนาย สุฏฺุ จิณฺณวสีภาเวน จ เม รูปกาโย สลฺลหุโก
วต, เยน อทฺธํ ๒- มหาภูตปจฺจยมฺปิ นาม อิมํ กรชกายํ จิตฺตวเสน ปริณาเมมีติ ๓-
อธิปฺปาโย. ผุฏฺโ จ ปีติสุเขน วิปุเลนาติ สพฺพตฺถกเมว ผรนฺเตน มหตา
อุฬาเรน ปีติสหิเตน สุเขน ผุฏฺโ จ เม กาโยติ โยชนา. อิทญฺจ ยถา กาโย
ลหุโก อโหสิ, ตํ ทสฺสนตฺถํ วุตฺตํ. สุขสญฺโกฺกมเนน หิ สทฺธึเยว ลหุสญฺโกฺกมนํ
โหติ. สุขสฺส ผรณญฺเจตฺถ  ตํสมุฏฺานรูปวเสน ทฏฺพฺพํ. กถํ ปน จตุตฺถชฺฌาน-
สมงฺคิโน ปีติสุขผรณํ, สมติกฺกนฺตปีติสุขํ หิ ตนฺติ เจ? สจฺจเมตํ, ๔- อิทํ ปน
น จตุตฺถชฺฌานกฺขณวเสน วุตฺตํ, อถ โข ปุพฺพภาควเสน. "ปีติสุเขนา"ติ ปน
ปีติสหิตสทิเสน สุเขน, อุเปกฺขา หิ อิธ สนฺตสภาวตาย าณวิเสสโยคโต จ
สุขนฺติ อธิปฺเปตํ. ตถา หิ วุตฺตํ "สุขสญฺญฺจ ลหุสญฺญฺจ โอกฺกมตี"ติ. ๕-
ปาทกชฺฌานารมฺมเณน รูปกายารมฺมเณน วา อิทฺธิจิตฺเตน สหชาตํ สุขสญฺญฺจ
ลหุสญฺญฺจ โอกฺกมติ ปวิสติ ผุสติ สมฺปาปุณาตีติ อยมฺปิ ตตฺถ อตฺโถ. ตถา
จาห อฏฺกถายํ ๖- "สุขสญฺา นาม อุเปกฺขาสมฺปยุตฺตา สญฺา. อุเปกฺขา หิ
สนฺตํ สุขนฺติ วุตฺตํ, สาเยว สญฺา นีวรเณหิ เจว วิตกฺกาทิปจฺจนีเกหิ จ
วิมุตฺตตฺตา ลหุสญฺาติปิ เวทิตพฺพา. ตํ โอกฺกนฺตสฺส ปนสฺส กรชกาโยปิ ตูลปิจุ
วิย สลฺลหุโก โหติ. โส เอวํ วาตกฺขิตฺตตูลปิจุนา วิย สลฺลหุเกน ทิสฺสมาเนน ๗-
กาเยน พฺรหฺมโลกํ คจฺฉตี"ติ. เตนาห "ตูลมิว เอริตํ มาลุเตน, ปิลวตีว เม
กาโย"ติ. ตสฺสตฺโถ:- ยทาหํ พฺรหฺมโลกํ อญฺ วา อิทฺธิยา คนฺตุกาโม โหมิ,
ตทา มาลุเตน วายุนา เอริตํ จิตฺตํ ตูลปิจุ วิย อากาสํ ลงฺฆนฺโตเยว เม กาโย
โหตีติ.
                    ขิตกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺิตา.
@เชิงอรรถ: ๑ ม. จิตฺตปริทเมน   ๒ สี. อหํ, ฉ.ม. ทนฺธํ   ๓ ม. ปริณาเมตีติ
@๔ สี. ตนฺติ สมฺมตํ    ๕ ขุ.ปฏิสํ. ๓๑/๒๕๓/๑๖๓ [โถกํ วิสทิสํ]
@๖ ปฏิสํ-ฏฺ. ๒/๒๗๓-ปิฏฺเ  ๗ ม. อทิสฺสมาเนน จ


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๒ หน้า ๓๒๕-๓๒๗.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=32&A=7235&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=32&A=7235&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=241
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=5576
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=5760
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=5760
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖
http://84000.org/tipitaka/read/?index_26