บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
๓๒๖. ๔. นนฺทกตฺเถรคาถาวณฺณนา ธิรตฺถูติอาทิกา อายสฺมโต นนฺทกตฺเถรสฺส คาถา. กา อุปฺปตฺติ? อยมฺปิ กิร ปทุมุตฺตรสฺส ภควโต กาเล หํสวตีนคเร มหาวิภโว เสฏฺฐี หุตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุณนฺโต สตฺถารํ เอกํ ภิกฺขุํ ภิกฺขุโนวาทกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปนฺตํ ทิสฺวา ตํ ฐานนฺตรํ ปตฺเถตฺวา สตสหสฺสคฺฆนิเกน วตฺเถน ภควนฺตํ ปูเชตฺวา ปณิธานมกาสิ, สตฺถุ โพธิรุกฺเข ปทีปปูชญฺจ ปวตฺเตติ. โส ตโต ปฏฺฐาย เทว- มนุสฺเสสุ สํสรนฺโต กกุสนฺธสฺส ภควโต กาเล กรวิกสกุโณ หุตฺวา มธุรกูชิตํ กูชนฺโต ๒- สตฺถารํ ปทกฺขิณํ อกาสิ. อปรภาเค มยูโร หุตฺวา อญฺญตรสฺส ปจฺเจก- พุทฺธสฺส วสนคุหาย ทฺวาเร ปสนฺนมานโส ทิวเส ทิวเส ติกฺขตฺตุํ มธุรวสฺสิตํ วสฺสิ, เอวํ ตตฺถ ตตฺถ ปุญฺญานิ กตฺวา อมฺหากํ ภควโต กาเล สาวตฺถิยํ กุลเคเห นิพฺพตฺติตฺวา นนฺทโกติ ลทฺธนาโม วยปฺปตฺโต สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา ปฏิลทฺธสทฺโธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วฑฺเฒตฺวา อรหตฺตํ ปาปุณิ. เตน วุตฺตํ อปทาเน ๓-:- "ปทุมุตฺตรพุทฺธสฺส โพธิยา ปาทปุตฺตเม ปสนฺนจิตฺโต สุมโน ตโย อุกฺเก อธารยึ. สตสหสฺสิโต กปฺเป ยาหํ ๔- อุกฺกมธารยึ @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.ชา. ๒๘/๓๔๒/๑๓๖ มหาสุตโสม (สฺยา) ๒ สี.,อิ. กูเชนฺโต @๓ ขุ.อป. ๓๓/๔๔/๖๙ ติณุกฺกธาริยตฺเถราปทาน (สฺยา) ๔ ฉ.ม. โสหํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒.
ทุคฺคตึ นาภิชานามิ อุกฺกทานสฺสิทํ ผลํ. กิเลสา ฌาปิตา มยฺหํ ฯเปฯ กตํ พุทฺธสฺส สาสนนฺ"ติ. อรหา ปน หุตฺวา วิมุตฺติสุเขน วีตินาเมนฺโต สตฺถารา ภิกฺขุนีนํ โอวาเท อาณตฺโต เอกสฺมึ อุโปสถทิวเส ปญฺจภิกฺขุนิสตานิ เอโกวาเทเนว อรหตฺตํ ปาเปสิ. เตน นํ ภควา ภิกฺขุโนวาทกานํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. อเถกทิวสํ เถรํ สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จรนฺตํ อญฺญตรา ปุราณทุติยิกา อิตฺถี กิเลสวเสน โอโลเกตฺวา หสิ. เถโร ตสฺสา ตํ กิริยํ ทิสฺวา สรีรสฺส ปฏิกฺกูลวิภาวนมุเขน ธมฺมํ กเถนฺโต:- [๒๗๙] "ธิรตฺถุ ปูเร ทุคฺคนฺเธ มารปกฺเข อวสฺสุเต นว โสตานิ เต กาเย ยานิ สนฺทนฺติ สพฺพทา. [๒๘๐] มา ปุราณํ อมญฺญิตฺโถ มาสาเทสิ ตถาคเต สคฺเคปิ เต น รชฺชนฺติ กิมงฺคํ ๑- ปน มานุเส. [๒๘๑] เย จ โข พาลา ทุมฺเมธา ทุมฺมนฺตี โมหปารุตา ตาทิสา ตตฺถ รชฺชนฺติ มารขิตฺตสฺมิ ๒- พนฺธเน. [๒๘๒] เยสํ ราโค จ โทโส จ อวิชฺชา จ วิราชิตา ตาที ตตฺถ น รชฺชนฺติ ฉินฺนสุตฺตา อพนฺธนา"ติ คาถา อภาสิ. ตตฺถ ธีติ ชิคุจฺฉนตฺเถ นิปาโต, รตฺถูติ รกาโร ปทสนฺธิกโร, ธี อตฺถุ ตํ ชิคุจฺฉามิ ตว ธิกฺกาโร โหตูติ อตฺโถ. ปูเรติอาทีนิ ตสฺสา ธิกฺกาตพฺพภาวทีป- นานิ อามนฺตนวจนานิ. ปูเรติ อติวิย เชคุจฺเฉหิ นานากุณเปหิ นานาวิธอสุจีหิ สมฺปุณฺเณ. ทุคฺคนฺเธติ กุณปปูริตตฺตาเอว สภาวทุคฺคนฺเธ. มารปกฺเขติ ยสฺมา วิสภาควตฺถุ อนฺธปุถุชฺชนานํ อโยนิโสมนสิการนิมิตฺตตาย กิเลสมารํ วฑฺเฒติ, เทวปุตฺตมารสฺส จ โอตารํ ปวิฏฺฐํ เทติ. ๓- ตสฺมา มารสฺส ปกฺโข โหติ. เตน วุตฺตํ ๔- "มารปกฺเข"ติ. @เชิงอรรถ: ๑ สี.,อิ. กิมงฺค ๒ ฉ.ม. มารขิตฺตมฺหิ ๓ ม. โอตารํ วิธํเสติ @๔ สี.,อิ. โหตีติ วุตฺตํ--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓.
อวสฺสุเตติ สพฺพกาลํ กิเลสาวสฺสวเนน ตหึ ตหึ อสุจินิสฺสนฺทเนน จ อวสฺสุเต. อิทานิสฺสา นว โสตานิ เต กาเย, ยานิ สนฺทนฺติ สพฺพทาติ "อกฺขิมฺหา อกฺขิ- คูถโก"ติอาทินา ๑- วุตฺตํ อสุจิโน อวสฺสวนฏฺฐานํ ทสฺเสติ. เอวํ ปน นวฉิทฺทํ ธุวสฺสวํ อสุจิภริตํ กายํ ๒- ยถาภูตํ ชานนฺตี มา ปุราณํ อมญฺญิตฺโถติ ปุราณํ อชานนกาเล ปวตฺตํ หสิตลปิตํ กีฬิตํ มา มญฺญิ, "อิทานิปิ เอวํ ปฏิปชฺชิสฺสตี"ติ มา จินฺเตหิ. มาสาเทสิ ตถาคเตติ ยถา อุปนิสฺสยสมฺปตฺติยา ปุริมกา พุทฺธสาวกา อาคตา, ยถา วา เต สมฺมาปฏิปตฺติยา คตา ปฏิปนฺนา, ยถา จ รูปารูปธมฺมานํ ตถลกฺขณํ ตถธมฺเม จ อริยสจฺจานิ อาคตา อธิคตา อวพุทฺธา, ตถา อิเมปีติ เอวํ ตถา อาคมนาทิอตฺเถน ตถาคเต อริยสาวเก ปกติสตฺเต วิย อวญฺญาย กิเลสวเสน จ อุปสงฺกมมานา ๓- มาสาเทสิ. อนาสาเทตพฺพตาย การณมาห สคฺเคปิ เต น รชฺชนฺติ, กิมงฺคํ ปน มานุเสติ สพฺพญฺญุพุทฺเธนาปิ อกฺขาเนน ปริโยสาเปตุํ อสกฺกุเณยฺยสุเข สคฺเคปิ เต สาวกพุทฺธา น รชฺชนฺติ, สงฺขาเรสุ อาทีนวสฺส สุปริทิฏฺฐตฺตา ราคํ น ชเนนฺติ, กิมงฺคํ ปน มิฬฺหราสิสทิเส มานุเส กามคุเณ, ตตฺถ น รชฺชนฺตีติ วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. เย จ โขติ เย ปน พาลฺยปฺปโยคโต ๔- พาลา ธมฺโมชปญฺญาย อภาวโต ทุมฺเมธา อสุเภ สุภานุปสฺสเนน ทุจินฺติตจินฺติตาย ทุมฺมนฺตี โมเหน อญฺญาเณน ๕- สพฺพโส ปฏิจฺฉาทิตจิตฺตตาย โมหปารุตา ตาทิสา ตถารูปา อนฺธปุถุชฺชนา ตตฺถ ตสฺมึ อิตฺถีสญฺญิเต มารขิตฺตสฺมิ พนฺธเน มาเรน โอฑฺฑิเต มารปาเส รชฺชนฺติ รตฺตา คิทฺธา คธิตา มุจฺฉิตา อชฺโฌปนฺนา ติฏฺฐนฺติ. วิราชิตาติ เยสํ ปน ขีณาสวานํ เตลญฺชนราโค วิย ทุมฺโมจนียสภาโว ราโค สปตฺโต วิย ลทฺโธกาโส ทุสฺสนสภาโว โทโส อญฺญาณสภาวา อวิชฺชา จ @เชิงอรรถ: ๑ ขุ.สุตฺต. ๒๕/๑๙๙/๓๗๑ วิชยสุตฺต ๒ สี.,อิ. กายกลึ ๓ สี.,อิ. อุปสงฺกมนาทินา @๔ สี. พาลโยคฺยโต, อิ. พาลโยคโต ๕ สี.,อิ. อญฺญาณคุเณน--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๔.
อริยมคฺควิราเคน สพฺพโส วิราชิตา ปหีนา สมุจฺฉินฺนา, ตาทิสา อคฺคมคฺคสตฺเถน ฉินฺนภวเนตฺติสุตฺตา ตโตเอว กตฺถจิปิ พนฺธนาภาวโต อพนฺธนา ตตฺถ ตสฺมึ ยถาวุตฺเต มารปาเส น รชฺชนฺติ. เอวํ เถโร ตสฺสา อิตฺถิยา ธมฺมํ กเถตฺวา คโต. นนฺทกตฺเถรคาถาวณฺณนา นิฏฺฐิตา. -----------------อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้า ๑๑-๑๔. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=33&A=231&modeTY=2&pagebreak=1 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=33&A=231&modeTY=2&pagebreak=1 อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=26&i=326 เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=26&A=6228 พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=26&A=6344 The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=26&A=6344 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๖ http://84000.org/tipitaka/read/?index_26
|
บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]