อรรถกถาเล่มที่ ๓๘ ภาษาบาลีอักษรไทย
 ชา.อ.๔ ติก-ปญฺจกนิปาต

                       สุชาตชาตกํ
     กินฺนุ สนฺตรมาโนวาติ อิทํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
มตปิตฺติกํ กุฏุมฺพิกํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส กิร ปิตริ มเต ปริเทวมาโน วิจรติ โสกํ วิโนเทตุํ
@เชิงอรรถ: ๑. ตสฺเสวาจารํ ปริคฺคณฺหนฺโต ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๒.
น สกฺโกติ ฯ อถ สตฺถา ตสฺส โสตาปตฺติผลุปนิสฺสยํ ทิสฺวา
สาวตฺถิยํ ปิณฺฑาย จริตฺวา ปจฺฉาสมณํ อาทาย ตสฺส เคหํ
คนฺตฺวา ปญฺญตฺตาสเน นิสินฺโน ตํ วนฺทิตฺวา นิสินฺนํ กึ อุปาสก
โสจสีติ วตฺวา อาม ภนฺเตติ วุตฺเต อาวุโส โปราณกปณฺฑิตา
ปณฺฑิตานํ กถํ สุตฺวา ปิตริ กาลกเต น โสจึสูติ วตฺวา
เตน ยาจิโต อตีตํ อาหริ ฯ
     อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺเต รชฺชํ กาเรนฺเต โพธิสตฺโต
กุฏุมฺพิกเคเห นิพฺพตฺติ ฯ สุชาตกุมาโรติสฺส นามํ กรึสุ ฯ  ตสฺส
วยปฺปตฺตสฺส ปิตามโห กาลมกาสิ ฯ อถสฺส ปิตา ปิตุ กาลกิริยโต
ปฏฺฐาย โสกสมปฺปิโต อาฬาหนํ คนฺตฺวา อาฬาหนโต อฏฺฐีนิ
อาหริตฺวา อตฺตโน อาราเม มตฺติกถูปํ กตฺวา ตานิ ตตฺถ นิทหิตฺวา
คตคตเวลาย ถูปํ ปุปฺเผหิ ปูเชตฺวา เจติยํ อาวิชฺชนฺโต ปริเทวติ
เนว นฺหายติ น วิลิมฺปติ น ภุญฺชติ น กมฺมนฺเต วิจาเรติ ฯ
ตํ ทิสฺวา โพธิสตฺโต ปิตา เม อยฺยกสฺส มตกาลโต ปฏฺฐาย
โสกาภิภูโต จรติ ฐเปตฺวา ปน มํ อญฺโญ เอตํ สญฺญาเปตุํ
น สกฺโกติ เอเกน นํ อุปาเยน นิสฺโสกํ กริสฺสามีติ พหิคาเม
เอกํ มตโคณํ ทิสฺวา ติณญฺจ ปานียญฺจ อาหริตฺวา ตสฺส ปุรโต
กตฺวา ขาท ขาท ปิว ปิวาติ วทติ ฯ อาคตาคตา ตํ ทิสฺวา
สมฺม สุชาต กึ อุมฺมตฺตโกสิ มตโคณสฺส ติโณทกํ เทสีติ
วทนฺติ ฯ โส กิญฺจิ น ปฏิวทติ ฯ อถสฺส ปิตุ สนฺติกํ คนฺตฺวา
ปุตฺโต เต อุมฺมตฺตโก ชาโต มตโคณสฺส ติโณทกํ เทตีติ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๓.
อาหํสุ ฯ ตํ สุตฺวา กุฏุมฺพิกสฺส ปิตุโสโก อปคโต ปุตฺตโสโก
ปติฏฺฐิโต ฯ โส เวเคน อาคนฺตฺวา นนุ ตฺวํ ตาต สุชาต
ปณฺฑิโต กึการณา มตโคณสฺส ติโณทกํ เทสีติ วตฺวา เทฺว
คาถา อภาสิ
            กินฺนุ สนฺตรมาโนว     ลายิตฺวา หริตํ ติณํ
            ขาท ขาทาติ วิลปิ     คตสนฺตํ ชรคฺควํ
            น หิ อนฺเนน ปาเนน   มโต โคโณ สมุฏฺฐเห
            ตฺวญฺจ ตุจฺฉํ วิลปสิ     ยถาตํ ทุมฺมตี ตถาติ ฯ
     ตตฺถ สนฺตรมาโนวาติ ตุริโต วิย หุตฺวา ฯ ลายิตฺวาติ
ลุญฺจิตฺวา ฯ วิลปีติ วิปฺปลปสิ ฯ คตสนฺตํ ชรคฺควนฺติ
วิคตชีวิตํ ชิณฺณโคณํ ฯ ยถาตนฺติ เอตฺถ ตนฺติ นิปาตมตฺตํ ฯ
ยถา ทุมฺมติ อปฺปปญฺโญ วิปฺปลเปยฺย ตถา ตฺวํ ตุจฺฉํ อภูตํ
วิปฺปลปสีติ ฯ
          ตโต โพธิสตฺโต เทฺว คาถา อภาสิ
            ตเถว ติฏฺฐติ สีสํ      หตฺถปาทา จ พาลธิ
            โสตา ตเถว ติฏฺฐนฺติ   มญฺเญ โคโณ สมุฏฺฐเห
            เนวยฺยกสฺส สีสํ วา    หตฺถปาทา น ทิสฺสเร
            รุทํ มตฺติกถูปสฺมึ       นนุ ตฺวญฺเญว ทุมฺมตีติ ฯ
           ตตฺถ ตเถวาติ ยถา ปุพฺเพ ฐิตํ ตเถว ติฏฺฐติ ฯ มญฺเญติ
เอเตสํ สีสาทีนํ ตเถว ฐิตตฺตา อยํ โคโณ สมุฏฺฐเหยฺยาติ มญฺญามิ ฯ
เนวยฺยกสฺส สีสนฺติ อยฺยกสฺส ปน สีสํ วา หตฺถปาทา วา น
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๔.
ทิสฺสนฺติ ฯ ปิฏฺฐิปาทา น ทิสฺสเรติปิ ปาโฐ ฯ นนุ ตฺวญฺเญว
ทุมฺมตีติ อหํ ตาว สีสาทีนิ ปสฺสนฺโต เอวํ กโรมิ ตฺวํ
ปน กิญฺจิ น ปสฺสสิ ฌาปิตฏฺฐานโต อฏฺฐีนิ อาหริตฺวา ถูปํ
กตฺวา ปริเทวสิ อิติ มํ ปฏิจฺจ สตคุเณน สหสฺสคุเณน นนุ
ตฺวเมว ทุมฺมตีติ ภิชฺชนธมฺมา นาม สงฺขารา ภิชฺชนฺติ ตตฺถ
กา ปริเทวนาติ ฯ
     ตํ สุตฺวา โพธิสตฺตสฺส ปิตา มม ปุตฺโต ปณฺฑิโต
อิธโลกปรโลกกิจฺจํ ชานาติ มม สญฺญาปนตฺถาย เอตํ กมฺมมกาสีติ
จินฺเตตฺวา ตาต สุชาต ปณฺฑิต สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจาติ เม
ญาตา อิโต ปฏฺฐาย น โสจิสฺสามิ ปิตุโสกหรณกปุตฺเตน
นาม ตาทิเสน ภวิตพฺพนฺติ วตฺวา ปุตฺตสฺส ถุตึ กโรนฺโต อาห
            อาทิตฺตํ วต มํ สนฺตํ    ฆตสิตฺตํว ปาวกํ
            วารินา วิย โอสิญฺจํ    สพฺพํ นิพฺพาปเย ทรํ
            อพฺพุฬฺหํ วต เม สลฺลํ   โสกํ หทยนิสฺสิตํ
            โย เม โสกปเรตสฺส   ปิตุโสกํ อปานุทิ
            โสหํ อพฺพุฬฺหสลฺโลสฺมิ   วีตโสโก อนาวิโล
            น โสจามิ น โรทามิ   ตว สุตฺวาน มาณว
            เอวํ กโรนฺติ สปญฺญา   เย โหนฺติ อนุกมฺปกา
              วินิวตฺตยนฺติ โสกมฺหา   สุชาโต ปิตรํ ยถาติ ฯ
       ตตฺถ นิพฺพาปเยติ นิพฺพาปยิ ฯ ทรนฺติ โสกทรถํ ฯ สุชาโต
ปิตรํ ยถาติ ยถา มม ปุตฺโต สุชาโต มํ ปิตรํ สมานํ อตฺตโน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๒๕.
สปญฺญตาย โสกมฺหา วินิวตฺตยิ เอวํ อญฺเญปิ สปญฺญา โสกมฺหา
วินิวตฺตยนฺตีติ ฯ
     สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา สจฺจานิ ปกาเสตฺวา ชาตกํ
สโมธาเนสิ ฯ สจฺจปริโยสาเน กุฏุมฺพิโก โสตาปตฺติผเล ปติฏฺฐหิ ฯ
ตทา สุชาโต อหเมวาติ ฯ
                     สุชาตชาตกํ ทุติยํ
                       --------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๘ หน้า ๔๒๑-๔๒๕.
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=38&A=8746&modeTY=2&pagebreak=1
             The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=38&A=8746&modeTY=2&pagebreak=1
             อ่านอรรถกถาแปลไทย :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=27&i=707
             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=27&A=3363
             พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=27&A=3330
             The Pali Tipitaka in Roman Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=27&A=3330
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๗
http://84000.org/tipitaka/read/?index_27