ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๔๒ ภาษาบาลีอักษรไทย ชา.อ.๘ ปญฺญาส-อสีตินิปาต

                       สํกิจฺจชาตกํ
     ทิสฺวา นิสินฺนํ ราชานนฺติ อิทํ สตฺถา ชีวกมฺพวเน วิหรนฺโต
อชาตสตฺตุสฺส ปิตุฆาฏกมฺมํ อารพฺภ กเถสิ ฯ
     โส หิ เทวทตฺตํ นิสฺสาย ตสฺส วจเนน ปิตรํ ฆาฏาเปตฺวา
เทวทตฺตสฺส สงฺฆเภทาวสาเน ภินฺนปริสสฺส โรเค อุปฺปนฺเน ตถาคตํ
ขมาเปสฺสามีติ มญฺจสิวิกาย สาวตฺถึ คจฺฉนฺตสฺส เชตวนทฺวาเร
ปฐวึ ปวิฏฺฐภาวํ สุตฺวา เทวทตฺโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ปฏิปกฺโข
หุตฺวา ปฐวึ ปวิสิตฺวา อวีจิปรายโน ชาโต มยาปิ ตํ นิสฺสาย
ปิตา ธมฺมิโก ธมฺมราชา ฆาฏิโต อหํปิ นุโข ปฐวึ ปวิสิสฺสามีติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๕.

ภีโต รชฺชสิริยา จิตฺตสฺสาทํ น ลภิ โถกํ นิทฺทายิสฺสามีติ นิทฺทํ อุปคตมตฺโตว นวโยชนพหลาย อยปฐวิยํ ปาเตตฺวา อยสูเลหิ โกฏฺฏิยมาโน วิย สุนเขหิ ลุญฺจิตฺวา ขชฺชมาโน วิย เภรวรเวน วิรวนฺโต อุฏฺฐาติ ฯ อเถกทิวสํ โกมุทิยา จาตุมาสินิยา อมจฺจคณปริวุโต อตฺตโน ยสํ โอโลเกนฺโต มม ปิตุ ยโส อิโต มหนฺตตโร ตถารูปํ นามาหํ ธมฺมราชานํ เทวทตฺตํ นิสฺสาย ฆาเฏสินฺติ จินฺเตสิ ฯ ตสฺเสวํ จินฺเตนฺตสฺเสว กาเย ทาโห อุปฺปชฺชิ สกลสรีรํ เสทตินฺตํ โหติ ฯ ตโต โก นุโข เม อิมํ ภยํ วิโนเทตุํ สกฺขิสฺสตีติ จินฺเตตฺวา ฐเปตฺวา ทสพลํ อญฺโญ นตฺถีติ ญตฺวา อหํ ตถาคตสฺส มหาปราโธ โก นุโข มํ เนตฺวา ทสฺเสสฺสตีติ จินฺเตนฺโต น อญฺโญ โกจิ อญฺญตฺร ชีวิกาติ สลฺลกฺเขตฺวา ตสฺส คเหตฺวา คมนูปายํ กโรนฺโต รมณียา วต โภ โทสินา รตฺตีติ อุทานํ อุทาเนตฺวา กินฺนุขฺวชฺช สมณํ วา พฺราหฺมณํ วา ปยิรุปาเสยฺยามาติ วตฺวา ปูรณสาวกาทีหิ ปูรณาทีนํ คุเณ กถิเต เตสํ วจนํ อนาทยิตฺวา ชีวกํ ปฏิปุจฺฉิตฺวา เตน ตถาคตสฺส คุณํ กเถตฺวา ตํ เทโว ภควนฺตํ ปยิรุปาสตีติ วุตฺโต หตฺถินา ยานานิ กปฺปาเปตฺวา ชีวกมฺพวนํ คนฺตฺวา ตํ ตถาคตํ อุปสงฺกมิตฺวา วนฺทิตฺวา ตถาคเตน กตปฏิสนฺถาโร สนฺทิฏฺฐิกํ สามญฺญผลํ ปุจฺฉิตฺวา ตถาคตสฺส มธุรํ สามญฺญผลธมฺมเทสนํ สุตฺวา สุตฺตปริโยสาเน อุปาสกตฺตํ ปฏิเวเทตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๖.

ตถาคตํ ขมาเปตฺวา ปกฺกามิ ฯ โส ตโต ปฏฺฐาย ทานํ เทนฺโต สีลํ รกฺขนฺโต ตถาคเตน สทฺธึ สํสคฺคํ กตฺวา มธุรธมฺมกถํ สุณนฺโต กลฺยาณสํสคฺเคน ปหีนภโย วิคตโลมหํโส หุตฺวา จิตฺตสฺสาทํ ปฏิลภิตฺวา สุเขน จตฺตาโร อิริยาปเถ กปฺเปสิ ฯ อเถกทิวสํ ธมฺมสภายํ กถํ สมุฏฺฐาเปสุํ อาวุโส อชาตสตฺตุ ปิตุฆาฏกมฺมํ กตฺวา ภยปฺปตฺโต อโหสิ รชฺชสิรึ นิสฺสาย จิตฺตสฺสาทํ อลภนฺโต สพฺพอิริยาปเถสุ ทุกฺขํ อนุโภติ โส ทานิ ตถาคตํ อาคมฺม กลฺยาณสํสคฺเคน วิคตภโย อิสฺสริยสุขํ อนุโภตีติ ฯ สตฺถา อาคนฺตฺวา กายนุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนาติ ปุจฺฉิตฺวา อิมาย นามาติ วุตฺเต น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปส ปิตุฆาฏกมฺมํ กตฺวา มํ นิสฺสาย สุขํ สยีติ วตฺวา อตีตํ อาหริ ฯ อตีเต พาราณสิยํ พฺรหฺมทตฺโต รชฺชํ กาเรนฺโต พฺรหฺมทตฺตกุมารํ นาม ปุตฺตํ ปฏิลภิ ฯ ตทา โพธิสตฺโต ปุโรหิตสฺส เคเห ปฏิสนฺธึ คณฺหิ ฯ ชาตสฺเสวสฺส สํกิจฺจกุมาโรติ นามํ กรึสุ ฯ เต อุโภปิ ราชนิเวสเน เอกโตว วฑฺฒึสุ ฯ อญฺญมญฺญํ สหายกา หุตฺวา วยปฺปตฺตา ตกฺกสิลํ คนฺตฺวา สพฺพสิปฺปานิ อุคฺคณฺหิตฺวา ปจฺจาคมึสุ ฯ อถ ราชา ปุตฺตสฺส อุปรชฺชํ อทาสิ ฯ โพธิสตฺโตปิ อุปราชสฺเสว สนฺติเก อโหสิ ฯ อเถกทิวสํ อุปราชา ปิตุ อุยฺยานกีฬํ คจฺฉนฺตสฺส มหนฺตํ ยสํ ทิสฺวา ตสฺมึ โลภํ อุปฺปาเทตฺวา มยฺหํ ปิตา มม ภาติกสทิโส สเจ เอตสฺส มรณํ โอโลเกสฺสามิ มหลฺลกกาเล รชฺชํ ลภิสฺสามิ ตทา ลทฺเธนปิ รชฺเชน โก อตฺโถ ปิตรํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๗.

มาเรตฺวา รชฺชํ คณฺหิสฺสามีติ จินฺเตตฺวา โพธิสตฺตสฺส ตมตฺถํ อาโรเจสิ ฯ โพธิสตฺโต สมฺม ปิตุฆาฏกมฺมํ นาม ภาริยํ นิรยมคฺโค น สกฺกา เอตํ กาตุํ มา กรีติ ปฏิพาหิ ฯ โส ปุนปฺปุนํปิ กเถตฺวา ยาวตติยํ เตน ปฏิพาหิโต ปาทมูลิเกหิ สทฺธึ มนฺเตสิ ฯ เต สมฺปฏิจฺฉิตฺวา รญฺโญ มรณูปายํ วีมํสึสุ ฯ โพธิสตฺโต ตํ ปวุตฺตึ ญตฺวา นาหํ เอเตหิ สทฺธึ เอกโก ภวิสฺสามีติ มาตาปิตโร อนาปุจฺฉิตฺวาว อคฺคทฺวาเรน นิกฺขมิตฺวา หิมวนฺตํ ปวิสิตฺวา อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา ฌานาภิญฺญา นิพฺพตฺเตตฺวา วนมูลผลาหาโร วิหาสิ ฯ ราชกุมาโรปิ ตสฺมึ ขเณ ปิตรํ มาราเปตฺวา มหนฺตํ ยสํ อนุภวิ ฯ สํกิจฺจกุมาโร กิร อิสิปพฺพชฺชํ ปพฺพชิโตติ สุตฺวา พหู กุลปุตฺตา นิกฺขมิตฺวา ตสฺส สนฺติเก ปพฺพชึสุ ฯ โส มหตา อิสิคเณน ปริวุโต ตตฺถ วสิ ฯ สพฺเพปิ สมาปตฺติลาภิโนเยว ฯ ราชาปิ ปิตรํ มาเรตฺวา อปฺปมตฺตกํเยว กาลํ รชฺชสุขํ อนุภวิตฺวา ตโต ปฏฺฐาย ภีโต จิตฺตสฺสาทํ อลภนฺโต นิรเย กมฺมกรณปฺปตฺโต วิย อโหสิ ฯ โส โพธิสตฺตํ อนุสฺสริตฺวา สหาโย เม ปิตุฆาฏกมฺมํ ภาริยนฺติ ปฏิเสเธตฺวา มํ อตฺตโน กถํ คาหาเปตุํ อสกฺโกนฺโต อตฺตานํ นิทฺโทสํ กตฺวา ปลายิ สเจ โส อิธาภวิสฺส น เม ปิตุฆาฏกมฺมํ กาตุํ อทสฺส อิทํปิ เม ภยํ หเรยฺย กหํ นุโข โส เอตรหิ วิหรติ สเจ ตสฺส วสนฏฺฐานํ ชาเนยฺยํ ปกฺโกสาเปยฺยํ โก นุโข เม เอตสฺส วสนฏฺฐานํ อาโรเจยฺยาติ จินฺเตสิ ฯ โส ตโต ปฏฺฐาย อนฺเตปุเร จ ราชสภาย จ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๘.

โพธิสตฺตสฺเสว วณฺณํ ภาสติ ฯ เอวํ อทฺธาเน คเต โส โพธิสตฺโต ราชา มํ สรติ มยา ตตฺถ คนฺตฺวา ตสฺส ธมฺมํ เทเสตฺวา ตํ นิพฺภยํ กตฺวา คนฺตุํ วฏฺฏตีติ จินฺเตตฺวา ปณฺณาสวสฺสานิ หิมวนฺเต วสิตฺวา ปญฺจสตตาปสปริวุโต อากาเสนาคนฺตฺวา ทายปสฺเส นามุยฺยาเน โอตริตฺวา อิสิคณปริวุโต สิลาปฏฺเฏ นิสีทิ ฯ อุยฺยานปาโล ตํ ทิสฺวา ภนฺเต คณสตฺถา โก นามาติ ปุจฺฉิตฺวา สํกิจฺจปณฺฑิโต นามาติ จ สุตฺวา สยํปิ สญฺชานิตฺวา ภนฺเต ยาวาหํ ราชานํ อาเนมิ ตาว อิเธว โหถ อมฺหากํ ราชา ตุมฺเห ทฏฺฐุกาโมติ วตฺวา วนฺทิตฺวา เวเคน ราชกุลํ คนฺตฺวา ตสฺส อาคตภาวํ รญฺโญ อาโรเจสิ ฯ ราชา ตสฺส สนฺติกํ คนฺตฺวา กตฺตพฺพยุตฺตกํ อุปหารํ กตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห ทิสฺวา นิสินฺนํ ราชานํ พฺรหฺมทตฺตํ รเถสภํ อถสฺส ปฏิเวเทสิ ยสฺสาสิ อนุกมฺปโก ฯ สํกิจฺจายํ อนุปฺปตฺโต อิสีนํ สาธุสมฺมโต ตรมานรูโป นิยฺยาหิ ขิปฺปํ ปสฺส มเหสินํ ฯ ตโต จ ราชา ตรมาโน ยุตฺตมารุยฺห สนฺทนํ มิตฺตามจฺจปริพฺยุฬฺโห อคมาสิ รเถสโภ ฯ นิกฺขิปฺป ปญฺจ กกุธานิ กาสีนํ รฏฺฐวฑฺฒโน พาลวีชนึ อุณฺหีสํ ขคฺคฉตฺตญฺจุปาหนํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๙.

โอรุยฺห ราชา ยานมฺหา ฐปยิตฺวา ปฏิจฺฉทํ อาสีนํ ทายปสฺสสฺมึ สํกิจฺจมุปสงฺกมิ ฯ อุปสงฺกมิตฺวา โส ราชา สมฺโมทิ อิสินา สห ตํ กถํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ อุปาวิสิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโนว อถ กาลํ อมญฺญถ ตโต ปาปานิ กมฺมานิ ปุจฺฉิตุํ ปฏิปชฺชถ ฯ อิสึ ปุจฺฉถ สํกิจฺจํ อิสีนํ สาธุสมฺมตํ อาสีนํ ทายปสฺสสฺมึ อิสิสงฺฆปุรกฺขตํ ฯ กํ คตึ เปจฺจ คจฺฉนฺติ นรา ธมฺมาติจาริโน อติจิณฺโณ มยา ธมฺโม ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโตติ ฯ ตตฺถ ทิสฺวาติ ภิกฺขเว โส อุยฺยานปาโล ราชานํ ราชสภายํ นิสินฺนํ ทิสฺวา อถสฺส ปฏิเวเทสิ ฯ ยสฺสาสีติ วทนฺโต อาโรเจสีติ อตฺโถ ฯ ยสฺสาสีติ มหาราช ยสฺส ตฺวํ อนุกมฺปโก มุทุจิตฺโต อาสิ ฯ ยสฺส อภิณฺหํ วณฺณํ ปยิรุทาหาสิ โส อยํ สํกิจฺโจ อิสีนํ อนฺตเร สาธุ ลทฺธโกติ สมฺมโต อนุปฺปตฺโต ตว อุยฺยาเน สิลาปฏฺเฏ อิสิคณปริวุโต กาญฺจนปฏิมา วิย นิสินฺโน ฯ ตรมานรูโปติ มหาราช ปพฺพชิตา นาม กุเล วา คเณ วา อลคฺคา ตุมฺหากํ คจฺฉนฺตานญฺเญว ปกฺกเมยฺยุํ ตสฺมา ตรมานรูโป ขิปฺปํ นิยฺยาหิ มหนฺตานํ สีลาทิคุณานํ เอสิตตฺตาปสฺส มเหสินนฺติ ฯ ตโตติ ภิกฺขเว โส ราชา ตสฺส วจนํ สุตฺวา ตโต ตสฺส วจนโต อนนฺตรเมว ฯ นิกฺขิปฺปาติ นิกฺขิปิตฺวา ตสฺส กิร อุยฺยานทฺวารํ ปตฺวาว เอตทโหสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๐.

ปพฺพชิตา นาม ครุฏฺฐานิยา สํกิจฺจตาปสสฺส สนฺติกํ อุทฺธตเวเสน คนฺตุํ อยุตฺตนฺติ ฯ โส มณิจิตฺตสุวณฺณทณฺฑญฺจ พาลวีชนึ กาญฺจนมยํ อุณฺหีสปฏํ สุปริกฺขิตฺตํ มงฺคลขคฺคํ เสตจฺฉตฺตํ สุวณฺณปาทุกาติ อิมานิ ปญฺจ ราชกกุธภณฺฑานิ อปเนตฺวา เตน วุตฺตํ นิกฺขิปฺปาติ ฯ ปฏิจฺฉทนฺติ ตเมว ราชกกุธภณฺฑํ ฐปยิตฺวา ภณฺฑาคาริกสฺส หตฺเถ ทตฺวา ฯ ทายปสฺสสฺมินฺติ เอวํนามเก อุยฺยาเน ฯ อถ กาลํ อมญฺญถาติ อถ โส อิทานิ ปญฺหํ ปุจฺฉิตุํ กาโลติ ชานาติ ฯ ปาลิยํ ปน ยถากาลนฺติ ฯ อาคตสฺส กาลานุรูเปน ปญฺหปุจฺฉนํ อมญฺญถาติ อตฺโถ ฯ ปฏิปชฺชถาติ ปฏิปชฺชิ ฯ เปจฺจาติ ปฏิคนฺตฺวา ปรโลกสฺส วา นามเมตํ ตสฺมา ปรโลกนฺติ อตฺโถ ฯ มยาติ ภนฺเต มยา สุจริตธมฺโม อติกฺกนฺโต ปิตุฆาฏกมฺมํ กตํ ตํ เม อกฺขาหิ กํ คตึ ปิตุฆาฏกา คจฺฉนฺติ กตรสฺมึ นิรเย ปจฺจนฺตีติ ปุจฺฉติ ฯ ตํ สุตฺวา โพธิสตฺโต เตนหิ มหาราช สุโณหีติ วตฺวา โอวาทํ ตาว อทาสิ ฯ ตมตฺถํ ปกาเสนฺโต สตฺถา อาห อิสิ อวจ สํกิจฺโจ กาสีนํ รฏฺฐวฑฺฒนํ อาสีนํ ทายปสฺสสฺมึ มหาราช สุโณหิ เม ฯ อุปฺปเถน วชนฺตสฺส โย มคฺคมนุสาสติ ตสฺส เจ วจนํ กยิรา นาสฺส มคฺเคยฺย กณฺฏโก ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๑.

อธมฺมํ ปฏิปนฺนสฺส โย ธมฺมมนุสาสติ ตสฺส เจ วจนํ กยิรา น โส คจฺเฉยฺย ทุคฺคตินฺติ ฯ ตตฺถ อุปฺปเถนาติ โจเรหิ ปริยุฏฺฐิตมคฺเคน ฯ มคฺคมนุสาสตีติ เขมมคฺคํ อกฺขาติ ฯ นาสฺส มคฺเคยฺย กณฺฏโกติ ตสฺส โอวาทกรสฺส ปุริสสฺส มคฺคโต มุขํ โจรกณฺฏโก น ปสฺเสยฺย ฯ โย ธมฺมนฺติ โย สุจริตธมฺมํ ฯ น โสติ โส ปุริโส นิรยาทิเภทํ ทุคฺคตึ น คจฺเฉยฺย ฯ อุปฺปถสทิโส หิ มหาราช อธมฺโม เขมมคฺคสทิโส สุจริตธมฺโม ฯ ตฺวํ ปน ปุพฺเพ ปิตรํ ฆาเฏตฺวา ราชา โหมีติ มยฺหํ กเถตฺวา มยา ปฏิพาหิโต มม วจนํ อกตฺวา ปิตรํ ฆาเฏตฺวา อิทานิ โสจสิ ปณฺฑิตานํ โอวาทํ อกโรนฺโต นาม โจรมคฺคปฏิปนฺนา วิย มหาพฺยสนํ ปาปุณาตีติ ฯ เอวมสฺส โอวาทํ ทตฺวา มหาสตฺโต อุปริ ธมฺมํ เทเสนฺโต อาห ธมฺโม ปโถ มหาราช อธมฺโม ปน อุปฺปโถ อธมฺโม นิรยํ เนติ ธมฺโม ปาเปติ สุคตึ ฯ อธมฺมจาริโน ราช นรา วิสมชีวิโน ยํ คตึ เปจฺจ คจฺฉนฺติ นิรเย เต สุโณหิ เม ฯ สญฺชีโว กาฬสุตฺโต จ สงฺฆาโต เทฺว จ โรรุวา อถาปโร มหาวีจิ ตาปโน จ ปตาปโน ฯ อิจฺเจเต อฏฺฐ นิรยา อกฺขาตา ทูรติกฺกมา อากิณฺณา ลุทฺทกมฺเมหิ ปจฺเจกา โสฬสุสฺสทา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๒.

กทริยตาปนา โฆรา อจฺจิมนฺโต มหพฺภยา โลมหํสนรูปา จ เภสฺมา ปฏิภยา ทุกฺขา ฯ จตุกฺโกณา จตุทฺวารา วิภตฺตา ภาคโส มิตา อโยปาการปริยนฺตา อยสา ปฏิกุชฺชิตา ฯ เตสํ อโยมยา ภูมิ ชลิตา เตชสา ยุตา สมนฺตา โยชนสตํ ผุฏา ติฏฺฐนฺติ สพฺพทา ฯ เอตฺถ ปตนฺติ นิรเย อุทฺธํปาทา อวํสิรา อิสีนํ อติวตฺตาโร สญฺญตานํ ตปสฺสินํ ฯ เต ภูนหนา ปจฺจนฺติ มจฺฉา พิลา กตา ยถา สํวจฺฉเร อสงฺเขยฺเย นรา กิพฺพิสการิโน ฯ ทยฺหมาเนน คตฺเตน นิจฺจํ สนฺตรพาหิรํ นิรยา นาธิคจฺฉนฺติ ทฺวารํ นิกฺขมเนสิโน ฯ ปุรตฺถิเมนปิ ธาวนฺติ ตโต ธาวนฺติ ปจฺฉโต อุตฺตเรนปิ ธาวนฺติ ตโต ธาวนฺติ ทกฺขิณํ ยํ ยมฺหิ ทฺวารํ คจฺฉนฺติ ตนฺตเทว ปิถิยฺยติ ฯ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ ชนา นิรยคามิโน พาหา ปคฺคยฺห กนฺทนฺติ กตฺวา ทุกฺขํ อนปฺปกํ ฯ อาสีวิสํว กุปิตํ เตชสึ ทูรติกฺกมํ น สาธุรูเป อาสีเท สญฺญตานํ ตปสฺสินํ ฯ อติกาโย มหิสฺสาโส อชฺชโน เกกกาธิโป สหสฺสพาหุ อุจฺฉินฺโน อิสิมาสชฺช โคตมํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๓.

อรชํ รชสา วจฺฉํ กีสํ อวกฺรีย ทณฺฑกี ตาโลว มูลโต ฉินฺโน ส ราชา วิภวงฺคโต ฯ อุปหจฺจ มนํ เมชฺโฌ มาตงฺคสฺมึ ยสสฺสิเน สปาริสชฺโช อุจฺฉินฺโน เมชฺฌารญฺญํ ตทา อหุ ฯ กณฺหทีปายนาสชฺช อิสึ อนฺธกวินฺทโย อญฺญมญฺญํ มุสเล หนฺตฺวา สมฺปตฺตา ยมสาธนํ ฯ อถายํ อิสินา สตฺโต อนฺตลิกฺขจโร ปุเร ปาเวกฺขิ ปฐวึ เจจฺโจ หีนตฺโต กาลปริยายํ ฯ ตสฺมา หิ ฉนฺทาคมนํ นปฺปสํสนฺติ ปณฺฑิตา อทุฏฺฐจิตฺโต ภาเสยฺย คิรํ สจฺจูปสญฺหิตํ ฯ มนสา เจ ปทุฏฺเฐน โย นโร เปกฺขเต มุนึ วิชฺชาจรณสมฺปนฺนํ คนฺตฺวา โส นิรยํ อโธ ฯ เย วุฑฺเฒ ปริภาสนฺติ ผรุสูปกฺกมา ชนา อนปจฺจา อทายาทา ตาลวตฺถู ภวนฺติ เต ฯ โย จ ปพฺพชิตํ หนฺติ กตกิจฺจํ มเหสินํ ส กาฬสุตฺเต นิรเย จิรํ รตฺตาย ปจฺจติ ฯ โย จ ราชา อธมฺมฏฺโฐ รฏฺฐํ วิทฺธํสโน จุโต ตาปยิตฺวา ชนปทํ ตาปเน เปจฺจ ปจฺจติ ฯ โส จ วสฺสสหสฺสานํ สตํ ทิพฺยานิ ปจฺจติ อจฺจิสงฺฆปเรโต โส ทุกฺขํ เวเทติ เวทนํ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๔.

ตสฺส อคฺคิสิขา กายา นิจฺฉรนฺติ ปภสฺสรา เตโชภกฺขสฺส คตฺตานิ โลมคฺเคหิ นเขหิ จ ฯ ทยฺหมาเนน คตฺเตน นิจฺจํ สนฺตรพาหิรํ ทุกฺขาภิตุนฺโน นทติ นาโค ตุณฺฑทฺทิโต ยถา ฯ โย โลภา ปิตรํ หนฺติ โทสา วา ปุริสาธโม ส กาฬสุตฺเต นิรเย จิรํ รตฺตาย ปจฺจติ ฯ ส ตาทิโส ปจฺจติ โลหกุมฺภิยํ ปกฺกญฺจ สตฺตีหิ หนนฺติ นิตฺตจํ อนฺธํ กริตฺวา มุตฺตกรีสภกฺขํ ขาเร นิมุชฺชนฺติ ตถาวิธํ นรํ ฯ ตตฺตํ ปกฺกุฏฺฐิตมโยคุฬญฺจ ทีเฆ จ ชาเล จิรรตฺตตาปิเต วิกฺขมฺภมาทาย วิภชฺช รชฺชุหิ วิวเฏ มุเข สํสวยนฺติ รกฺขสา ฯ สามา จ โสณา สวลา จ คิชฺฌา กาโกลสงฺฆา จ ทิชา อโยมุขา สงฺคมฺม ขาทนฺติ วิปฺผนฺทมานํ ชิวฺหํ วิภชฺช วิฆาสํ สโลหิตํ ฯ ตํ ทฑฺฒกาฬํ ปริภินฺนคตฺตํ นิปฺโปถยนฺตา อนุวิจรนฺติ รกฺขสา รตี หิ เตสํ ทุกฺขิโน ปนีตเร

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๕.

เอตาทิสสฺมึ นิรเย วสนฺติ เยเกจิ โลเก อิธ เปตฺติฆาฏิโน ฯ ปุตฺโต จ มาตรํ หนฺตฺวา อิโต คนฺตฺวา ยมกฺขยํ ภุสมาปชฺชเต ทุกฺขํ อตฺตกมฺมผลูปโค ฯ อมนุสฺสา อติพาลา หนฺตารํ ชนยนฺติยา อโยมเยหิ พาเลหิ ปิฬยนฺติ ปุนปฺปุนํ ฯ ตํ ปสฺสวํ สกา คตฺตา รุธิรํ อตฺตสมฺภวํ ตมฺพโลหวิลีนํว ตตฺตํ ปาเยนฺติ มตฺติยํ ฯ ชิคุจฺฉํ กุณปํ ปูติ ทุคฺคนฺธํ คูถกทฺทมํ ปุพฺพโลหิตสงฺกาสํ รหโทคฺคยฺห ติฏฺฐติ ฯ ตเมนํ กิมิโย ตตฺถ อติกายา อโยมุขา ฉวึ เภตฺวาน ขาทนฺติ ปคิทฺธา มํสโลหิเต ฯ โส จ ตํ นิรยํ ปตฺโต นิมุคฺโค สตโปริสํ ปูติกํ กุณปํ วาติ สมนฺตา สตโยชนํ ฯ จกฺขุมาปิ หิ จกฺขูหิ เตน คนฺเธน ชิยฺยติ เอตาทิสํ พฺรหฺมทตฺต มาตุฆาฏี ลเภ ทุกฺขํ ฯ ขุรธารมนุกฺกมฺม ติกฺขํ ทูรภิสมฺภวํ ปตนฺติ คพฺภปาตินิโย ทุคฺคํ เวตฺตรณึ นทึ ฯ อโยมยา สิมฺพลิโย โสฬสงฺคุลิกณฺฏกา อุภโต มภิลมฺพนฺติ ทุคฺคํ เวตฺตรณึ นทึ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๖.

เต อจฺจิมนฺโต ติฏฺฐนฺติ อคฺคิกฺขนฺธาว อารกา อาทิตฺตา ชาตเวเทน อุทฺธํ โยชนมุคฺคตา ฯ เอเต สชนฺติ นิรเย ตตฺเต ติขิณกณฺฏเก นาริโย จ อติจารินิโย นรา จ ปรทารคู ฯ เต ปตนฺติ อโธกฺขนฺธา วิวตฺตา วิหตา ปุถู สยนฺติ วินิวิทฺธงฺคา ทีฆํ ชคฺคนฺติ สมฺพรึ ฯ ตโต รตฺยา วิวสเน มหตึ ปพฺพตูปมํ โลหกุมฺภึ ปวชฺชนฺติ ตตฺตํ อคฺคิสมูทกํ ฯ เอวํ ทิวา จ รตฺโต จ ทุสฺสีลา โมหปารุตา อนุโภนฺติ สกํ กมฺมํ ปุพฺเพ ทุกฺกตมตฺตโน ฯ ยา จ ภริยา ธนกฺกีตา สามิกํ อติมญฺญติ สสฺสุํ วา สสฺสุรํ วาปิ เชฏฺฐํ วาปิ นนนฺทนํ ตสฺสา วงฺเกน ชิวฺหคฺคํ นิพฺพหนฺติ สพนฺธนํ ฯ ส พฺยามมตฺตํ กิมินํ ชิวฺหํ ปสฺสติ อตฺตโน วิญฺญาเปตุํ น สกฺโกติ ตาปเน เปจฺจ ปจฺจติ ฯ โอรพฺภิกา สูกริกา มจฺฉิกา มิคพนฺธกา โจรา โคฆาฏกา ลุทฺทา อวณฺเณ วณฺณการกา ฯ สตฺตีหิ โลหกูเฏหิ เนตฺตึเสหิ อุสูหิ จ หญฺญมานา ขารนทึ ปปตนฺติ อวํสิรา ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๗.

สายํ ปาโต กูฏการี อโยกูเฏหิ หญฺญติ ตโต วนฺตํ ทุรตฺตานํ ปเรสํ ภุญฺชเต สทา ฯ ธงฺกา เภรณฺฑกา คิชฺฌา กาโกลา จ อโยมุขา วิปฺผนฺทมานํ ขาทนฺติ นรํ กิพฺพิสการินํ ฯ เย มิเคน มิคํ หนฺติ ปกฺขึ วา ปน ปกฺขินา อสนฺโต รชสา ฉนฺนา คนฺตฺวา เต นิรยุสฺสทนฺติ ฯ ตตฺถ ธมฺโม ปโถติ ทสกุสลกมฺมปถธมฺโม เขโม อปฺปฏิภโย สุคติมคฺโค ฯ วิสมชีวิโนติ อธมฺเมน กปฺปิตชีวิกา ฯ นิรเยติ เต เอเตสํ นิพฺพตฺตนิรเย กเถมิ ฯ สุโณหิ เมติ มหาสตฺโต รญฺญา ปิตุฆาฏกานํ นิพฺพตฺตนิรยํ ปุจฺฉิโตปิ ปฐมํ ตํ อทสฺเสตฺวา อฏฺฐ มหานิรเย โสฬส จ อุสฺสทนิรเย ทสฺเสตุํ เอวมาห ฯ กึการณา ฯ ปฐมํ หิ ตสฺมึ ทสฺสิยมาเน ราชา ผลิเตน หทเยน ตตฺเถว มเรยฺย อิเมสุ ปน นิรเยสุ ปจฺจมานสตฺเต ทิสฺวา ทิฏฺฐานุคติโก หุตฺวา อหํ วิย อญฺเญปิ พหู ปาปกมฺมิโน อตฺถิ อหํ เอเตสํ อนฺตเร ปจฺจิสฺสามีติ สญฺชาตูปตฺถมฺโภ อโรโค ภวิสฺสตีติ เต ปน นิรเย ทสฺเสนฺโต มหาสตฺโต ปฐมํ อิทฺธิพเลน ปฐวึ ทฺวิธา กตฺวา ปจฺฉา ทสฺเสสิ ฯ เตสํ วจนตฺโถ ฯ นิรยปาเลหิ ปชฺชลิตานิ นานาวุธานิ คเหตฺวา ขณฺฑาขณฺฑิกํ ฉินฺนา เนรยิกสตฺตา ปุนปฺปุนํ สญฺชีวนฺติ เอตฺถาติ สญฺชีโว ฯ นิรยปาลา ปุนปฺปุนํ นทนฺตา วคฺคนฺตา ปชฺชลิตานิ นานาวุธานิ คเหตฺวา ชลิตาย โลหปฐวิยา เนรยิเก อปราปรํ อนุพนฺธิตฺวา ปหริตฺวา ชลิตปฐวิยํ ปติเต ชลิตกาฬสุตฺตํ ปาเตตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๘.

ชลิตผรสุํ คเหตฺวา สยํ อุนฺนทนฺตา มหนฺเตน อฏฺฏสฺสเรน วิรวนฺเต อฏฺฐํเส โสฬสํเส กโรนฺตา เอตฺถ คจฺฉนฺตีติ กาฬสุตฺโต ฯ มหนฺตา ชลิตอยปพฺพตา ฆาเฏนฺติ เอตฺถาติ สงฺฆาโฏ ฯ ตตฺถ กิร สตฺเต นวโยชนาย ชลิตอยปฐวิยา ยาว กฏิโต ปเวเสตฺวา นิจฺจลํ กโรนฺติ ฯ อถ ปุรตฺถิมโต มหนฺโต ชลิโต อยปพฺพโต สมุฏฺฐาย อสนี วิย วิรวนฺโต อาคนฺตฺวา เต สตฺเต สณฺหกรณียํ ติเล ปึสนฺโต วิย คนฺตฺวา ปจฺฉิมทิสาย ติฏฺฐติ ฯ ปจฺฉิมทิสโต สมุฏฺฐิโตปิ ตเถว คนฺตฺวา ปุรตฺถิมทิสาย ติฏฺฐติ ฯ เทฺว ปน เอกโต สมาคนฺตฺวา อุจฺฉุยนฺเต อุจฺฉุขณฺฑานิ วิย ปีเฬนฺติ ฯ เอวํ ตตฺถ พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ ทุกฺขํ อนุโภนฺติ ฯ เทฺว จ โรรุวาติ ชาลโรรุโว จ ธูมโรรุโว จาติ เทฺว ฯ ตตฺถ ชาลโรรุโว กปฺเปน สณฺฐิตาหิ รตฺตโลหิตชาลาหิ ปุณฺโณ ฯ ธูมโรรุโว ขารธูเมน ปุณฺโณ ฯ เตสุ ชาลโรรุเว ปจฺจนฺตานํ นวหิ วณมุเขหิ ชาลา ปวิสิตฺวา สรีรํ ทหนฺติ ฯ ธูมโรรุเว ปจฺจนฺตานํ นวหิ วณมุเขหิ ขารธูโม ปวิสิตฺวา ปิฏฺฐํ วิย สรีรํ เสเทสิ ฯ อุภยตฺถาปิ ปจฺจนฺตา สตฺตา มหาวิรวํ วิรวนฺติ เทฺวปิ โรรุวาติ วุตฺตา ฯ ชาลานํ วา ปจฺจนสตฺตานํ วา เตสํ ทุกฺขสฺส วา วีจิ อนฺตรา นตฺถิ เอตฺถาติ อวีจิ ฯ มหนฺโต อวีจิ มหาวีจิ ฯ ตตฺร หิ ปุรตฺถิมาทีหิ ภิตฺตีหิ ชาลา อุฏฺฐหิตฺวา ปจฺฉิมภิตฺติอาทีสุ ปฏิหญฺญติ ตาว ภิตฺติโย วินิวิชฺฌิตฺวา ปุรโต โยชนสตํ คณฺหติ เหฏฺฐา อุฏฺฐิตา ชาลา อุปริ ปฏิหญฺญติ อุปริ อุฏฺฐิตา เหฏฺฐา ปฏิหญฺญติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๑๙.

เอวํ ตาเวตฺถ ชาลานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ ตสฺส ปน อนฺโต โยชนสตฏฺฐานํ ขีรวลฺลิปิฏฺฐิสฺส ปูริตนาฬี วิย สตฺเตหิ นิรนฺตรํ ปูริตํ จตูหิ อิริยาปเถหิ ปจฺจนฺตานํ สตฺตานํ ปมาณํ นตฺถิ น จ อญฺญมญฺญํ พฺยาพาเธนฺติ สกฏฺฐาเนเยว ปจฺจนฺติ ฯ เอวเมตฺถ สตฺตานํ วีจิ นาม นตฺถิ ฯ ยถา ปน ชิวฺหคฺเค ฉ มธุวินฺทูนิ สตฺตมสฺส ตามฺพโลหวินฺทุโน อนุทหนพลวตาย อพฺโพหาริกานิ โหนฺติ ตถา ตตฺถ อนุทหนพลวตาย เสสา ฉ อกุสลวิปากา อุเปกฺขา อพฺโพหาริกา โหนฺติ ฯ ทุกฺขเมว ญายติ นิรนฺตรํ ปญฺญายติ ฯ เอวเมตฺถ ทุกฺขสฺส วีจิ นาม นตฺถิ ฯ สฺวายํ สห ภิตฺตีหิ วิกฺขมฺภนโต อฏฺฐารสาธิกติโยชนสโต อาวฏฺฏโต จตุปณฺณาสาธิกนวโยชนสโต สห อุสฺสเทหิ ทสโยชนสหสฺสานิ ฯ เอวมสฺส มหนฺตตา เวทิตพฺพา ฯ นิจฺจเล สตฺเต ตปตีติ ตาปโน ฯ อติวิย ตาเปตีติ ปตาปโน ฯ ตตฺถ ตาปนสฺมึ สตฺเต ตาลกฺขนฺธปฺปมาเณ ชลิตอยสูเล นิสีทาเปนฺติ ฯ ตโต เหฏฺฐา ปฐวี ชลติ สูลํ น ชลติ สตฺตา ชลนฺติ ฯ เอวํ โส นิรโย นิจฺจเล สตฺเต ตปติ ฯ อิตรสฺมึ ปน นิพฺพตฺตสตฺเต ชลนฺเตหิ อาวุเธหิ ปหริตฺวา ชลิตอยปพฺพตํ อาโรเปนฺติ ฯ เตสํ ปพฺพตมตฺถเก ฐิตกาเล กมฺมปจฺจโย วาโต ปหรติ ฯ เต ตตฺถ สณฺฐาตุํ อสกฺโกนฺตา อุทฺธํปาทา อโธสิรา ปตนฺติ ฯ อถ เหฏฺฐา อยปฐวิโต ชลิตานิ อยสูลานิ อุฏฺฐหนฺติ ฯ เต ตานิ มตฺถเกเนว อาสาเทตฺวา เตสุ วินิวิทฺธสรีรา ชลนฺตา ชลนฺตา ปจฺจนฺติ ฯ เอวเมว อติวิย ตาเปตีติ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๐.

โพธิสตฺโต ปน เอเต นิรเย ทสฺเสนฺโต ปฐมํ สญฺชีวํ ทสฺเสตฺวา ตตฺถ ปจฺจนฺเต เนรยิกสตฺเต ทิสฺวา มหาชนสฺส มหาภเย อุปฺปนฺเน ตํปิ อนฺตรธาเปตฺวา ปุน ปฐวึ ทฺวิธา กตฺวา กาฬสุตฺตํ ทสฺเสสิ ฯ ตตฺถปิ ปจฺจมาเน สตฺเต ทิสฺวา มหาชนสฺส มหาภเย อุปฺปนฺเน ตํปิ อนฺตรธาเปสีติ ฯ เอวํ ปฏิปาฏิยา ทสฺเสสิ ฯ ตโต ราชานํ อามนฺเตตฺวา มหาราช ตยา อิเมสุ อฏฺฐสุ มหานิรเยสุ ปจฺจมาเน สตฺเต ทิสฺวา อปฺปมาทํ กาตุํ วฏฺฏตีติ วตฺวา ปุน เตสญฺเญว มหานิรยานํ กิจฺจํ กเถตุํ อิจฺเจเตติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ อกฺขาตาติ มยา จ ตุยฺหํ กถิตา โปราณเกหิ จ กถิตาเยว ฯ อากิณฺณาติ ปริปุณฺณา ฯ ปจฺเจกา โสฬสุสฺสทาติ เอเตสํ นิรยานํ เอเกกสฺส จตูสุ ทฺวาเรสุ เอเกกสฺมึ จตฺตาโร จตฺตาโร กตฺวา โสฬส โสฬส อุสฺสทนิรยาติ สพฺเพปิ สตํ อฏฺฐวีสติ จ อุสฺสทนิรยา อฏฺฐ จ มหานิรยาติ ฉตฺตึสนิรยสตํ ฯ กทริยตาปนาติ สพฺเพเปเต กทริยานํ ตาปนา พลวทุกฺขตาย โฆรา กปฺปฏฺฐิตนิพฺพตฺตานํ อจฺจีนํ อตฺถิตาย อจฺจิมนฺโต ภยสฺส มหนฺตตาย มหพฺภยา ทิฏฺฐมตฺตา วา โลมานิ หํสนฺตีติ โลมหํสนรูปา จ ภึสนตาย เภสฺมา ภยชนนตาย ปฏิภยา สุขาภาเวน ทุกฺขา ฯ จตุกฺโกณาติ สพฺเพปิ จตุรสฺสมญฺชุสสทิสา ฯ วิภตฺตาติ จตุทฺวารวเสน วิภตฺตา ฯ ภาคโส มิตาติ ทฺวารวีถีนํ วเสน โกฏฺฐาเส ฐเปตฺวา มิตา ฯ อยสา ปฏิกุชฺชิตาติ สพฺเพปิ นวโยชนิเกน อยกปาเลน ปฏิจฺฉนฺนา ฯ ผุฏา ติฏฺฐนฺตีติ สพฺเพปิ เอตฺตกํ ฐานํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๑.

อนุผริตฺวา ติฏฺฐนฺติ ฯ อุทฺธํปาทา อวํสิราติ เอวํ เตสุ นิรเยสุ สมฺปริวตฺติตฺวา ปุนปฺปุนํ ปตมาเน สนฺธายาห ฯ อติวตฺตาโรติ ผรุสวาจาหิ อติกฺกมิตฺวา วตฺตาโร ฯ มหานิรเยสุ กิร เยภุยฺเยน ธมฺมิกสมณพฺราหฺมเณสุ กตาปราธาว ปจฺจนฺติ ตสฺมา เอวมาห ฯ เต ภูนหนาติ เต อิสีนํ อติวตฺตาโร อตฺตโน วุฑฺฒิยา หตตฺตา ภูนหนา โกฏฺฐาสกตา มจฺฉา วิย ปจฺจนฺติ ฯ อสงฺเขยฺเยติ คเณตุํ อสกฺกุเณยฺเย ฯ กิพฺพิสการิโนติ ทารุณกมฺมการิโน ฯ นิกฺขมเนสิโนติ นิรยา นิกฺขมนํ เอสนฺตาปิ คเวสนฺตาปิ นิกฺขมนทฺวารํ นาธิคจฺฉนฺติ ฯ ปุรตฺถิเมนาติ ยทา ตฺวํ ทฺวารํ อปารุตํ โหติ อถ ตทาภิมุขา ธาวนฺติ ฯ เตสํ ตตฺถ ฉวิอาทีนิ ฌายนฺติ ฯ ทฺวารสมีปํ ปตฺตานญฺจ เตสํ ปิถิยฺยติ ปจฺฉิมํ อปารุตํ วิย ขายติ ฯ เอส นโย สพฺพตฺถ ฯ น สาธุรูเปติ วุตฺตปฺปการํ สปฺปํ วิย สาธุรูเป อิสโย อาสเนน ผรุสวจเนน กายกมฺเมน วา ฆฏฺเฏนฺโต อุปคจฺเฉยฺย ฯ กึการณา ฯ สญฺญตานํ ตปสฺสีนํ อาสาทิตตฺตา อฏฺฐสุ มหานิรเยสุ มหาทุกฺขสฺส อนุภวิตพฺพตฺตา ฯ อิทานิ เย ราชาโน ตถารูเป อาสาเทตฺวา ตํ ตํ ทุกฺขํ ปตฺตา เต ทสฺเสตุํ อติกาโยติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ อติกาโยติ พลสมฺปนฺโน มหากาโย ฯ มหิสฺสาโสติ ธนุคฺคโห ฯ สหสฺสพาหูติ ปญฺจหิ ธนุคฺคหสเตหิ พาหุสหสฺเสหิ อาโรเปตพฺพํ ธนุํ อาโรปนสมตฺถตาย สหสฺสพาหุ ฯ เกกกาธิโปติ เกกกรฏฺฐาธิปติ ฯ วิภวงฺคโตติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๒.

วินาสํ ปตฺโต ฯ วตฺถูนิ สรภงฺคชาตเก วิตฺถาริตานิ ฯ อุปหจฺจ มนนฺติ อตฺตโน จิตฺตํ ปทูเสตฺวา ฯ มาตงฺคสฺมินฺติ มาตงฺคปณฺฑิเต ฯ วตฺถุ มาตงฺคชาตเก วณฺณิตํ ฯ กณฺหทีปายนาสชฺชาติ กณฺหทีปายนํ อาสชฺช ฯ ยมสาธนนฺติ นิรยํ ฯ วตฺถุ ฆฏชาตเก วิตฺถาริตํ ฯ อิสินาติ กปิลตาปเสน ฯ ปาเวกฺขีติ ปวิฏฺโฐ ฯ เจจฺโจติ เจติยราชา ฯ หีนตฺโตติ ปริหีนตฺตภาโว อนฺตรหิตา อิทฺธิ ฯ กาลปริยายนฺติ ปริยายมรณกาลํ ปตฺวา ฯ วตฺถุ เจติยชาตเก กถิตํ ฯ ตสฺมาติ ยสฺมา จิตฺตวสิโก หุตฺวา อิสีสุ อปรชฺฌิตฺวา อฏฺฐสุ มหานิรเยสุ ปจฺจติ ฯ ตสฺมา หิ ฉนฺทาคมนนฺติ ฉนฺทาทิจตุพฺพิธํปิ อคติคมนํ ฯ ปทุฏฺเฐนาติ กุทฺเธน ฯ คนฺตฺวา โส นิรยํ อโธติ โส เตน อโธคมนีเยน กมฺเมน อโธนิรยเมว คจฺฉติ ฯ ปาลิยํ ปน นิรยุสฺสทนฺติ ลิขิตํ ฯ ตสฺส อุสฺสทนิรยํ คจฺฉตีติ อตฺโถ ฯ วุฑฺเฒติ วโยวุฑฺเฒ จ คุณวุฑฺเฒ จ ฯ อนปจฺจาติ ภวนฺตเรปิ อปจฺจํ วา ทายาทํ วา น ลภนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตาลวตฺถูติ ทิฏฺฐธมฺเมปิ ฉินฺนมูลตาโล วิย มหาวินาสํ ปตฺวา นิรเยสุ นิพฺพตฺตนฺติ ฯ หนฺตีติ มาเรติ ฯ จิรํ รตฺตายาติ จิรํ กาลํ ฯ เอวํ มหาสตฺโต อิสิวิเหฐกานํ ปจฺจนนิรเย ทสฺเสตฺวา อุปริ อธมฺมิกราชูนํ ปจฺจนนิรเย ทสฺเสนโต โย จาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ รฏฺฐํ วิทฺธํสโนติ ฉนฺทาทิวเสน คนฺตฺวา รฏฺฐสฺส วิทฺธํสโน ฯ อจฺจิสงฺฆปเรโต โสติ อจฺจิสมูหปริกฺขิตฺโต ฯ เตโชภกฺขสฺสาติ อคฺคิเมว ขาทนฺตสฺส ฯ คตฺตานีติ ติคาวุเต สรีรสพฺพงฺคปจฺจงฺคานิ ฯ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๓.

โลมคฺเคหิ จ นเขหิ จาติ เอเตหิ สทฺธึ สพฺพานิ เอกชาลานิ โหนฺติ ฯ ตุณฺฑทฺทิโตติ อาเนญฺชนการณํ การิยมาโน ตุณฺเฑหิ วิทฺโธ นาโค ยถา นทติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต อธมฺมิกราชูนํ ปจฺจนนิรเย ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปิตุฆาฏกาทีนํ ปจฺจนนิรเย ทสฺเสตุํ โย โลภาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ โลภาติ ยสธนโลเภน ฯ โทสาติ ทุฏฺฐจิตฺตตาย ฯ นิตฺตจนฺติ โลหกุมฺภิยํ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ ปกฺกํ นีหริตฺวา ติคาวุตมสฺส สรีรํ นิตฺตจํ กตฺวา ชลิตาย โลหปฐวิยา ปาเตตฺวา ติณฺเหหิ อยสูเลหิ โกฏฺเฏนฺตา จุณฺณวิจุณฺณํ กโรนฺติ ฯ อนฺธํ กริตฺวาติ มหาราช ตํ ปิตุฆาฏกํ นิรยปาลา ชลิตโลหปฐวิยํ อุตฺตานํ ปาเตตฺวา ชลิเตหิ อยสูเลหิ อกฺขีนิ ภินฺทิตฺวา อนฺธํ กริตฺวา มุเข อุณฺหํ มุตฺตกรีสํ ปกฺขิปิตฺวา ปลาลปีฐํ วิย นํ สํวฏฺเฏตฺวา กปฺเปน สณฺฐิเต ขาเร โลหอุทเก นิมุชฺชาเปนฺติ ฯ ตตฺตํ ปกฺกุฏฺฐิตมโยคุฬญฺจาติ ปุน ปกฺกุฏฺฐิตคูถกลลญฺเจว ชลิตอโยคุฬญฺจ ขาทาเปนฺติ ฯ โส ปน ตํ อาหริยมานํ ทิสฺวา มุขํ ปิเถติ ฯ อถสฺส ทีเฆปิ อคฺคตาปิเต ชลมาเน ชาเล อาทาย มุขํ วิกฺขมฺภิตฺวา วิวริตฺวา รชฺชุพนฺธํ อยพลิสํ ขิปิตฺวา ชิวฺหํ นีหริตฺวา ตสฺมึ วิวฏฺเฏ มุเข ตํ อโยคุฬํ สํสวยนฺติ ปกฺขิปนฺติ ฯ รกฺขสาติ นิรยปาลา ฯ สามา จาติ มหาราช ตสฺส ปิตุฆาฏกสฺส ชิวฺหํ พลิเสน นิกฺกฑฺฒิตฺวา อยสงฺกุนาหิ ปฐวิยํ นีหตํ ชิวฺหํ สามา โสณา สวลวณฺณา สุนขา จ โลหตุณฺฑา คิชฺฌา จ กาโกลสงฺฆา จ อญฺเญ จ นานปฺปการา สกุณา สมาคนฺตฺวา อาวุเธหิ ฉินฺทนฺตา วิย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๔.

วิภชฺช กากปทากาเรน โกฏฺฐาเส กตฺวา ฯ วิปฺผนฺทมานนฺติ วิสนฺทมานโลหิตํ วิฆาสํ ขาทนฺตา วิย สตฺเต ภกฺขยนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตํ ทฑฺฒกาฬนฺติ ตํ ปิตุฆาฏกํ ฌายมานํ กาฬํ วิย ทฑฺฒชลิตสรีรํ ฯ ปริภินฺนคตฺตนฺติ ตตฺถ ตตฺถ ภินฺนคตฺตํ ฯ นิปฺโปถยนฺตาติ ชลิเตหิ อยมุคฺคเรหิ ปหรนฺตา ฯ รตี หิ เตสนฺติ เตสํ นิรยปาลานํ สา รติ กีฬา โหติ ฯ ทุกฺขิโน ปนีตเรติ อิตเร ปน เนรยิกสตฺตา ทุกฺขิตา โหนฺติ ฯ เปตฺติฆาฏิโนติ ปิตุฆาฏกา ฯ อิติ อิมํ ปิตุฆาฏกานํ ปจฺจนนิรยํ ทิสฺวา ราชา ภีตตสิโต อโหสิ ฯ อถ นํ มหาสตฺโต สมสฺสาเสตฺวา มาตุฆาฏกานํ ปจฺจนนิรยํ ทสฺเสสิ ฯ ยมกฺขยนฺติ ยมนิเวสนํ นิรยนฺติ อตฺโถ ฯ อตฺตกมฺมผลูปโคติ อตฺตโน กมฺมผเลน อุปคโต ฯ อมนุสฺสาติ นิรยปาลา ฯ หนฺตารํ ชนยนฺติยาติ มาตุฆาฏกํ ฯ พาเลหีติ อยมกจิพาเลหิ เวเฐตฺวา อยยนฺเตน ปีฬิยนฺติ ฯ ตนฺติ ตํ มาตุฆาฏกํ ฯ ปาเยนฺตีติ ตสฺส หิ ปิฬิยมานสฺส รุหิรํ คลิตฺวา อยกปลฺลํ ปูเรติ ฯ อถ นํ ยนฺตโต นีหรนฺติ ตาวเทวสฺส สรีรํ ปากฏิกํ โหติ ฯ ตํ ปฐวิยํ อุตฺตานํ นิปชฺชาเปตฺวา วิลีนตมฺพโลหํ วิย ปกฺกุฏฺฐิตโลหิตํ ปาเยนฺติ ฯ โอคฺคยฺห ติฏฺฐตีติ ตํ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ อยยนฺเตหิ ปีเฬตฺวา เชคุจฺฉทุคฺคนฺธปฏิกฺกูเล มหนฺเต คูถกทฺทเม อาวาเต ขิปนฺติ ฯ โส ตํ ทหรํ โอคฺคยฺห โอโรหิตฺวา ติฏฺฐติ ฯ อติกายาติ เอกโทณิกนาวปฺปมาณ- สรีรา ฯ อโยมุขาติ อยสูจิมุขา ฯ ฉวึ เภตฺวานาติ ฉวึ อาทึ กตฺวา ยาว อฏฺฐึปิ เภตฺวา อฏฺฐิมิญฺชํปิ ขาทนฺติ ฯ ปคิทฺธาติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๕.

คธิตา มุจฺฉิตา ฯ น เกวลญฺจ ขาทนฺเตว อโธมุขาทีหิ ปน ปวิสิตฺวา มุขาทีหิ นิกฺขมนฺติ วามปสฺสาทีหิ ปวิสิตฺวา ทกฺขิณปสฺสาทีหิ นิกฺขมนฺติ สกลสรีรํ ฉิทฺทาวฉิทฺทํ กโรนฺติ ฯ โส ตตฺถ อติทุกฺขปเรโต วิรวนฺโต ปจฺจติ ฯ โส จาติ โส มาตุฆาฏโก ตํ สตโปริสํ นิรยํ ปตฺโต สสีสโก นิมุคฺโคว โหติ ฯ ตญฺจ กุณปํ สมนฺตา โยชนสตํ ปูตึ กตฺวา วายติ ฯ มาตุฆาฏีติ มาตุฆาฏโก ฯ เอวํ มหาสตฺโต มาตุฆาฏกานํ ปจฺจนนิรยํ ทสฺเสตฺวา ปุน คพฺภปาตกานํ ปจฺจนนิรยํ ทสฺเสนฺโต คาถมาห ฯ ขุรธารมนุกฺกมฺมาติ ขุรธารนิรยํ อติกฺกมิตฺวา ฯ ตตฺถ กิร นิรยปาลา มหนฺเต มหนฺเต ขุรธาเร อุปริ ธาเรตฺวา สณฺฐรนฺติ ฯ ตโต ยา หิ คพฺภปาตนขาร- เภสชฺชาทีนิ ปิวิตฺวา คพฺภา ปาติตา ตา คพฺภปาตินิโย อิตฺถิโย ชลิเตหิ อาวุเธหิ โปเถนฺตา อนุพนฺธนฺติ ฯ ตา ติขิณขุรธาราสุ ขณฺฑาขณฺฑิกา หุตฺวา ปุนปฺปุนํ อุฏฺฐาย ตํ ทูรภิสมฺภวํ ขุรธารนิรยํ อกฺกมนฺติโย อติกฺกมิตฺวา นิรยปาเลหิ อนุพนฺธา ทุคฺคํ ทุคฺคมํ วิสมํ เวตฺตรณึ ปตฺตนฺติ ฯ ตตฺถ ตตฺถ กมฺมการณํ นิมิชาตเก อาวิภวิสฺสติ ฯ เอวํ คพฺภปาตีนํ นิรยํ ทสฺเสตฺวา มหาสตฺโต ยตฺถ ปรทาริกา จ อติจารินิโย จ ปจฺจนฺติ ตํ กณฺฏกสิมฺพลินิรยํ ทสฺเสนฺโต อโยมยาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ อุภโต มภิลมฺพนฺตีติ เวตฺตรณิยา อุโภสุ ตีเรสุ ตาสํ สิมฺพลีนํ สาขา โอลมฺพนฺติ ฯ เต ปชฺชลิตสรีรา สตฺตา อจฺจิมนฺโต หุตฺวา ติฏฺฐนฺติ ฯ โยชนนฺติ ติคาวุตํ เต สรีรํ สรีรโต อุฏฺฐิตชาลาย ปน สทฺธึ โยชนุพฺเพธา โหนฺติ ฯ เอเต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๖.

สชนฺตีติ เต ปรทาริกา สตฺตา นานาวิเธหิ อาวุเธหิ โกฏฺฏิยมานา เอเต สิมฺพลินิรเย อภิรุหนฺติ ฯ เต ปตนฺตีติ เต พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ รุกฺขวิฏเปสุ ลคฺคา ฌายิตฺวา ปุนปิ นิรยปาเลหิ อาวุเธหิ วิหตา วิวตฺตา หุตฺวา ปริวตฺติตฺวา อโธสีสกา ปตนฺติ ฯ ปุถูติ พหูนิ ฯ วินิวทฺธงฺคาติ เตสํ ตโต ปตนกาเล เหฏฺฐา อยปฐวิโต สูลานิ อุฏฺฐหิตฺวา เตสํ มตฺถกํ สมฺปฏิจฺฉนฺติ ตานิ เตสํ อโธมคฺเคน นิกฺขมนฺติ ฯ เต เอวํ อาวุเธหิ สูเลหิ วิทฺธา จิรํ รตฺตาย สยนฺติ ฯ ทีฆนฺติ สุปินิทฺทํ อลภนฺตา ทีฆรตฺตํ ชคฺคนฺตีติ อตฺโถ ฯ ตโต รตฺยา วิวสเนติ รตฺตีนํ อจฺจเย จิรกาลาติกฺกเมนาติ อตฺโถ ฯ ปวชฺชนฺตีติ สฏฺฐิโยชนิกชลิตโลหกุมฺภึ กปฺเปน สณฺฐิตชลิตตามฺพโลหรสปุณฺณํ โลหกุมฺภึ นิรยปาเลหิ ขิตฺตา ปจฺจนฺติ ฯ ทุสฺสีลาติ ปรทาริกา ฯ เอวํ มหาสตฺโต ปรทาริกอติจาริกานํ ปจฺจนสิมฺพลินิรยํ ทสฺเสตฺวา อิโต ปรํ สามิกวตฺตสสฺสุวตฺตาทีนิ อปูเรนฺตีนํ ปจฺจนฏฺฐานํ ปกาเสนฺโต ยา จาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ อติมญฺญตีติ ภึสชาตเก วุตฺตํ สามิกวตฺตํ กโรนฺตี อติกฺกมิตฺวา มญฺญติ ฯ เชฏฺฐํ วาติ สามิกสฺส เชฏฺฐภาตรํ ฯ นนนฺทนนฺติ สามิกสฺส ภคินึ ฯ เอเตสมฺปิ หิ อญฺญตรสฺส หตฺถปาทปิฏฺฐิปริกมฺมนหาปนโภชนาทิเภทํ วตฺตํ อปูเรนฺตี เตสุ หิโรตฺตปฺปํ อนุปฏฺฐเปนฺตี เต อติมญฺญติ นาม ฯ สาปิ นิรเย นิพฺพตฺตี ฯ วงฺเกนาติ ตสฺสา จ สามิกวตฺตาทีนํ อปริปูริกาย สามิกาทโย อกฺโกสิตฺวา ปริภาสิตฺวา นิรเย นิพฺพตฺตาย โลหปฐวิยํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๗.

นิปชฺชาเปตฺวา อยสงฺกุนา มุขํ วิวริตฺวา พลิเสน ชิวฺหคฺคํ นิพฺพหนฺติ รชฺชุพนฺธเนน สพนฺธนํ กฑฺฒนฺติ ฯ กิมินนฺติ กิมิภริตํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช โส เนรยิกสตฺโต เอวํ นิกฺกฑฺฒิ ตํ อตฺตโน พฺยาเมน พฺยามมตฺตํ ชิวฺหคฺคํ อาวุเธหิ โกฏฺฏิตโกฏฺฏิตฏฺฐาเน สญฺชาเตหิ มหาโทณิปฺปมาเณหิ กิมีหิ ภริตํ ปสฺสติ ฯ วิญฺญาเปตุํ น สกฺโกตีติ นิรยปาเล ยาจิตุกาโมปิ กิญฺจิ วตฺตุํ น สกฺโกติ ฯ ตาปเนติ เอวํ สา ตตฺถ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ ปจฺจิตฺวา ปุน ตาปนมหานิรเย ปจฺจติ ฯ เอวํ มหาสตฺโต สามิกวตฺตสสฺสุสสฺสุรวตฺตาทีนิ อปูเรนฺตีนํ ปจฺจนนิรยํ ทสฺเสตฺวา อิทานิ สูกริกาทีนํ ปจฺจนนิรเย ทสฺเสนฺโต โอรพฺภิกาติ อาทิมาห ฯ ตตฺต อวณฺเณ วณฺณการกาติ เปสุญฺญการกา ฯ ขารนทินฺติ เอเต โอรพฺภิกาทโย เอเตหิ สตฺติอาทีหิ หญฺญมานา เวตฺตรณึ ปปตนฺตีติ อตฺโถ ฯ เสสานิ โอรพฺภิกาทีนํ ปจฺจนฏฺฐานานิ นิมิชาตเก อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ กูฏการีติ กูฏวินิจฺฉยสฺส เจว ตุลากูฏาทีนญฺจ การเก สนฺธาเยตํ วุตฺตํ ฯ ตตฺถ กูฏวินิจฺฉย- กูฏฏฺฏการกกูฏอคฺฆาปนิกานํ ปจฺจนนิรยานิ เนมิชาตเก อาวิภวิสฺสนฺติ ฯ วนฺตนฺติ วมิตกํ ฯ ทุรตฺตานนฺติ ทุคฺคตตฺตภาวานํ ฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ มหาราช เต ทุรตฺตภาวา สตฺตา อยกูเฏหิ มตฺถเก ภิชฺชมาเน วมนฺติ ตโต ตํ วนฺตํ ชลิตอยกปลฺเลหิ เตสุ เอกจฺจานํ มุเข ขิปนฺติ ฯ อิติ เต ปเรสํ วนฺตํ ภุญฺชนฺติ นาม ฯ เภรณฺฑกาติ สิงฺคาลา ฯ วิปฺผนฺทมานนฺติ อโธมุขนิปชฺชาปิตนิกฺกฑฺฒิตชิวฺหํ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๘.

อิโตจีโตจ วิปฺผนฺทมานํ ฯ มิเคนาติ โอกจาริกมิเคน ฯ ปกฺขินาติ ตถารูเปเนว ฯ คนฺตฺวา เตติ เต คนฺตฺวา ฯ นิรยุสฺสทนฺติ อุสฺสทนิรยํ ฯ ปาลิยํ ปน นิรยํ อโธติ ลิขิตํ ฯ อยํ ปน นิรโย เนมิชาตเก อาวิภวิสฺสตีติ ฯ อิติ มหาสตฺโต เอตฺตเก นิรเย ทสฺเสตฺวา อิทานิ รญฺโญ เทวโลกวิวรณํ กตฺวา รญฺโญ เทวโลเก ทสฺเสนฺโต อาห สนฺโตว อุทฺธํ คจฺฉนฺติ สุจิณฺเณนีธ กมฺมุนา สุจิณฺณสฺส ผลํ ปสฺส สหินฺทา เทวา สพฺรหฺมกา ตนฺตํ พฺรูมิ มหาราช ธมฺมํ รฏฺฐปตี จร ตถา ตถา ราช จราหิ ธมฺมํ ยถา ตํ สุจิณฺณํ นานุตปฺเปยฺย ปจฺฉาติ ฯ ตตฺถ สนฺโตติ กายาทีหิ อุปสนฺโต ฯ อุทฺธนฺติ เทวโลกํ ฯ สหินฺทาติ ตตฺถ ตตฺถ อินฺเทหิ สทฺธึ ฯ มหาสตฺโต หิสฺส จาตุมฺมหาราชิเก เทเว ทสฺเสนฺโต มหาราช จาตุมฺมหาราชิเก เทเว ปสฺส จตฺตาโร มหาราชาโน ปสฺส ตาวตึเส ปสฺส สกฺกํ ปสฺสาติ เอวํ เต สพฺเพปิ สหินฺทเก จ สพฺรหฺมเก จ เทเว ทสฺเสนฺโต อิทํ สุจิณฺณสฺส ผลํ อิทํปิ ผลนฺติ ทสฺเสสิ ฯ ตนฺตํ พฺรูมีติ ตสฺมา ตํ ภณามิ ฯ ธมฺมนฺติ อิโต ปฏฺฐาย ปาณาติปาตาทีนิ ปญฺจ เวรานิ ปหาย ทานาทีนิ ปุญฺญานิ กโรหีติ ฯ ยถา ตํ สุจิณฺณํ นานุตปฺเปยฺยาติ ยถา ตํ ทานาทิปุญฺญกมฺมํ สุจิณฺณํ ปิตุฆาฏกกมฺมปจฺจยํ วิปฺปฏิสารํ ปฏิจฺฉาเทตุํ สมตฺถตาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๒๙.

ตํ นานุตปฺเปยฺย ตถา ตํ สุจิณฺณํ จร พหุปุญฺญํ กโรหีติ อตฺโถ ฯ โส มหาสตฺตสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ตโต ปฏฺฐาย อสฺสาสปสฺสาสํ ปฏิลภิ ฯ โพธิสตฺโต ปน กิญฺจิ กาลํ ตตฺถ วสิตฺวา อตฺตโน วสนฏฺฐานญฺเญว คโตติ ฯ สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา น ภิกฺขเว อิทาเนว ปุพฺเพเปส มยา อสฺสาสิโตเยวาติ วตฺวา ชาตกํ สโมธาเนสิ ตทา ราชา อชาตสตฺตุ อโหสิ อิสิคณา พุทฺธปริสา สํกิจฺจปณฺฑิโต ปน อหเมวาติ ฯ สํกิจฺจชาตกํ นิฏฺฐิตํ ฯ ทุติยํ ฯ อิติ สฏฺฐินิปาตวณฺณนา นิฏฺฐิตา ฯ ------------

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๓๐.

@เชิงอรรถ: @*** หน้านี้ไม่มีข้อมูล ***


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๔๒ หน้า ๑๐๔-๑๓๐. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=42&A=2118&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=42&A=2118&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=28&i=90              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=28&A=595              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=28&A=767              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=28&A=767              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๘ http://84000.org/tipitaka/read/?index_28

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]