ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านเล่มถัดไป คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๕ ภาษาบาลีอักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๒)

หน้าที่ ๔๒๓.

๑๐. ปายาสิราชญฺญสุตฺต [๔๐๖] เอวมฺเม สุตนฺติ ปายาสิราชญฺญสุตฺตํ. ตตฺรายํ อนุปุพฺพปทวณฺณนา:- อายสฺมาติ ปิยวจนเมตํ. กุมารกสฺสโปติ ตสฺส นามํ. กุมารกาเล ปพฺพชิตตฺตา ปน ภควตา "กสฺสปํ ปกฺโกสถ, อิทํ ผลํ วา อิทํ ขาทนียํ วา กสฺสปสฺส เทถา"ติ วุตฺเต "กตรสฺส กสฺสปสฺสา"ติ. "กุมารกสฺสปสฺสา"ติ เอวํ คหิตนามตฺตา. ตโต ปฏฺฐาย วุฑฺฒกาเลปิ กุมารกสฺสโปเตฺวว วุจฺจติ. อปิจ รญฺโญ โปสาวนิกปุตฺตตฺตาปิ ตํ กุมารกสฺสโปติ สญฺชานึสุ. อยํ ปนสฺส ปุพฺพปโยคโต ปฏฺฐาย อาวิภาวกถา:- เถโร กิร ปทุมุตฺตรสฺส พุทฺธสฺส ภควโต กาเล เสฏฺฐิปุตฺโต อโหสิ. อเถกทิวสํ ภควนฺตํ จิตฺรกถึ เอกํ อตฺตโน สาวกํ ฐานนฺตเร ๑- ฐเปนฺตํ ทิสฺวา ภควโต สตฺตาหํ ทานํ ทตฺวา "อหํปิ ภควา อนาคเต เอกสฺส พุทฺธสฺส อยํ เถโร วิย จิตฺรกถี สาวโก ภวามี"ติ ปตฺถนํ กตฺวา ปุญฺญานิ กโรนฺโต กสฺสปสฺส ภควโต สาสเน ปพฺพชิตฺวา วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ นาสกฺขิ. ตทา กิร ปรินิพฺพุตสฺส ภควโต สาสเน โอสกฺกนฺเต ปญฺจ ภิกฺขู นิสฺเสณึ พนฺธิตฺวา ปพฺพตํ อารุยฺห สมณธมฺมํ อกํสุ. สํฆตฺเถโร ตติยทิวเส อรหตฺตํ ปตฺโต, อนุเถโร จตุตฺถทิวเส อนาคามี อโหสิ, อิตเร ตโย วิเสสํ นิพฺพตฺเตตุํ อสกฺโกนฺตา เทวโลเก นิพฺพตฺตา. เตสํ เอกํ พุทฺธนฺตรํ เทเวสุ จ มนุสฺเสสุ จ สมฺปตฺตึ อนุภวนฺตานํ เอโก ตกฺกสิลายํ ราชกุเล นิพฺพตฺติตฺวา ปุกฺกุสาติ นาม ราชา หุตฺวา ภควนฺตํ อุทฺทิสฺส ปพฺพชิตฺวา ราชคหํ อุทฺทิสฺส อาคจฺฉนฺโต กุมฺภการสาลายํ ภควโต ธมฺมเทสนํ สุตฺวา อนาคามิผลํ ปตฺโต. เอโก เอกสฺมึ สมุทฺทปฏฺฏเน กุลฆเร นิพฺพตฺติตฺวา นาวํ อารุยฺห ภินฺนนาโว ทารุจิรานิ นิวาเสตฺวา ลาภสมฺปตฺตึ ปตฺโต "อหํ อรหา"ติ จิตฺตํ อุปฺปาเทตฺวา "น ตฺวํ อรหา, คจฺฉ สตฺถารํ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. เอตทคฺเค

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๔.

อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺหํ ปุจฺฉา"ติ อตฺถกามาย เทวตาย โจทิโต ตถา กตฺวา อรหตฺตผลํ ปตฺโต. เอโก ราชคเห เอกิสฺสา กุลทาริกาย กุจฺฉิมฺหิ อุปฺปนฺโน. สาปิ ปฐมํ มาตาปิตโร ยาจิตฺวา ปพฺพชฺชํ อลภมานา กุลฆรํ คนฺตฺวา คพฺภํ คณฺหิ. คพฺภสณฺฐิตํปิ อชานนฺตี สามิกํ อาราเธตฺวา เตน อนุญฺญาตา ภิกฺขุนีสุ ปพฺพชิตา, ๑- ตสฺส คพฺภนิมิตฺตํ ทิสฺวา ภิกฺขุนิโย เทวทฺตฺตํ ปุจฺฉึสุ. โส "อสฺสมณี"ติ อาห. ทสพลํ ปุจฺฉึสุ. สตฺถา อุปาลิตฺเถรํ ปฏิจฺฉาเปสิ. เถโร สาวตฺถินครวาสีนิ กุลานิ วิสาขญฺจ อุปาสิกํ ปกฺโกสาเปตฺวา โสเธนฺโต "ปุเร ลทฺโธ คพฺโภ, ปพฺพชฺชา อโรคา"ติ อาห. สตฺถา "สุวินิจฺฉิตํ อธิกรณํ อุปาลินา"ติ เถรสฺส สาธุการํ อทาสิ. สา ภิกฺขุนี สุวณฺณพิมฺพสทิสํ ปุตฺตํ วิชายิ. ตํ คเหตฺวา ราชา ปเสนทิโกสโล โปสาเปสิ. "กสฺสโป"ติ จสฺส นามํ กตฺวา อปรภาเค อลงฺกริตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ เนตฺวา ปพฺพาเชสิ. อิติ นํ รญฺโญ โปสาวนิกปุตฺตตฺตาปิ "กุมารกสฺสโป"ติ สญฺชานึสูติ. ตํ เอกทิวสํ อนฺธวเน สมณธมฺมํ กโรนฺตํ อตฺถกามา เทวตา ปเญฺห อุคฺคหาเปตฺวา "อิเม ปเญฺห ภควนฺตํ ปุจฺฉา"ติ อาห. เถโร ปเญฺห ปุจฺฉิตฺวา ปญฺหวิสชฺชนาวสาเน อรหตฺตํ ปาปุณิ. ภควาปิ ตํ จิตฺรกถิกานํ ภิกฺขูนํ อคฺคฏฺฐาเน ฐเปสิ. เสตพฺยาติ ตสฺส นครสฺส นามํ. อุตฺตเรน เสตพฺยนฺติ เสตพฺยโต อุตฺตรทิสาย. ราชญฺโญติ อนภิสิตฺตราชา. ปายาสิราชญฺญวตฺถุวณฺณนา [๔๐๗] ทิฏฺฐิคตนฺติ ทิฏฺฐิเยว. ยถา คูถคตํ มุตฺตคตนฺติ วุตฺเต น คูถาทิโต อญฺญํ อตฺถิ, เอวํ ทิฏฺฐิเยว ทิฏฺฐิคตํ. อิติปิ นตฺถีติ ตํ ตํ การณํ อปทิสิตฺวา เอวํปิ นตฺถีติ วทติ. [๔๐๘] ปุรา ฯเปฯ สญฺญาเปตีติ ยาว น สญฺญาเปติ. @เชิงอรรถ: ม. ปพฺพชิตฺวา

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๕.

จนฺทิมสุริยูปมาวณฺณนา [๔๑๑] อิเม โภ กสฺสป จนฺทิมสุริยาติ โส กิร เถเรน ปุจฺฉิโต จินฺเตสิ "อยํ สมโณ ปฐมํ จนฺทิมสุริเย อุปมํ อาหริ, จนฺทิมสุริยสทิโส ภวิสฺสติ ปญฺญาย, อนภิภวนีโย อญฺเญน, สเจ ปนาหํ `จนฺทิมสุริยา อิมสฺมึ โลเก'ติ ภณิสฺสํ, ๑- `กึ นิสฺสิตา เอเต, กิตฺตกปฺปมาณา, กิตฺตกํ อุจฺจา'ติ อาทินา ๒- ปริโพเธสฺสติ, ๒- อหํ โข ปเนตํ นิพฺเพเฐตุํ น สกฺขิสฺสามิ, ปรสฺมึ โลเก อิจฺเจวสฺส กเถสฺสามี"ติ. ตสฺมา เอวมาห. ภควา ปน ตโต ปุพฺเพ น จิรสฺเสว สุธาโภชนียชาตกํ กเถสิ. ตตฺถ "จนฺเท จนฺโท เทวปุตฺโต, สุริเย สุริโย เทวปุตฺโต "ติ อาคตํ. ภควตา จ กถิตํ ชาตกํ วา สุตฺตนฺตํ วา สกลชมฺพูทีเป ปากฏํ ๓- โหติ, เตน โส "เอตฺถ นิวาสิโน เทวปุตฺตา นตฺถี"ติ น สกฺกา วตฺตุนฺติ จินฺเตตฺวา เทวา เต น มนุสฺสาติ อาห. [๔๑๒] อตฺถิ ปน ราชญฺญ ปริยาโยติ อตฺถิ ปน การณนฺติ ปุจฺฉติ. อาพาธิกาติ วิสภาคเวทนาสงฺขาเตน อาพาเธน สมนฺนาคตา. ทุกฺขิตาติ ทุกฺขปฺปตฺตา. พาฬฺหคิลานาติ อธิมตฺตคิลานา. สทฺธายิกาติ อหํ ตุเมฺห สทฺทหามิ, ตุเมฺห มยฺหํ สทฺเธยฺยิกา สทฺธายิตพฺพวจนาติ อตฺโถ. ปจฺจยิกาติ อหํ ตุเมฺห ปตฺติยามิ, ตุเมฺห มยฺหํ ปจฺจยิกา ปจฺจยิตพฺพาติ อตฺโถ. โจรูปมาวณฺณนา [๔๑๓] อุทฺทิสิตฺวาติ เตสํ อตฺตานญฺจ ปฏิสามิตภณฺฑญฺจ ทสฺเสตฺวา, สมฺปฏิจฺฉาเปตฺวาติ อตฺโถ. วิปฺปลปนฺตสฺเสวาติ "ปุตฺโต เม ธีตา เม ธนํ เม"ติ วิปฺปลปนฺตสฺเสว. นิรยปาเลสูติ นิรเย กมฺมกรณยุตฺเตสุ. เย ปน "กมฺมเมว กมฺมการณํ กโรติ, นตฺถิ นิรยปาลา"ติ วทนฺติ, เต "ตเมนํ ภิกฺขเว นิรยปาลา"ติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม.,อิ. ภณิสฺสามิ. ๒-๒ ฉ.ม.,อิ. อาทีหิ ปลิเวเฐสฺสติ. ฉ.ม., อิ. ปตฺถฏํ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๖.

เทวทูตสุตฺตํ ปฏิพาหนฺติ. มนุสฺสโลเก ราชกุเลสุ การณิกมนุสฺสา วิย หิ นิรเย นิรยปาลา โหนฺติ. คูถกูปปุริสูปมาวณฺณนา [๔๑๕] เวฬุเปสิกาหีติ เวฬุวิลิพฺพเกหิ. ๑- สุนิมฺมชฺชิตนฺติ ยถา สุฏฺฐุ นิมฺมชฺชิตํ โหติ, เอวํ นิมฺมชฺชิตํ โหติ. เอวํ นิมฺมชฺชถ, อปเนถาติ อตฺโถ. อสุจีติ อมนาโป. อสุจิสงฺขาโตติ อสุจิโกฏฺฐาสภูโต อสุจีติ ญาโต วา. ทุคฺคนฺโธติ กุณปคนฺโธ. เชคุจฺโฉติ ชิคุจฺฉิตพฺพยุตฺโต. ปฏิกูโลติ ทสฺสเนเนว ปฏิฆาวโห. อุพฺพาหตีติ ๒- ทิวสสฺส ทฺวิกฺขตฺตุํ นฺหาตฺวา ติกฺขตฺตุํ วตฺถานิ ปริวฏฺเฏตฺวา อลงฺกตปฏิมณฺฑิตานํ จกฺกวตฺติอาทีนํปิ มนุสฺสานํ คนฺโธ โยชนสเต ฐิตานํ เทวานํ กณฺเฐ อาสตฺตกุณปํ วิย พาธติ. [๔๑๖] ปุน ปาณาติปาตาทิปญฺจสีลานิ สมาทาย วตฺเตนฺตานํ วเสน วทติ. ตาวตึสานนฺติ อิทญฺจ ทูเร นิพฺพตฺตา ตาว มา อาคจฺฉนฺตุ, อิเม กสฺมา น เอนฺตีติ วทติ. ชจฺจนฺธูปมาวณฺณนา [๔๑๘] ชจฺจนฺธูปโม มญฺเญ ปฏิภาสีติ ชจฺจนฺโธ วิย อุปฏฺฐาสิ. อรญฺญวนปตฺถานีติ อารญฺญิกงฺคยุตฺตตาย ๓- อรญฺญานิ มหาวนสณฺฑตาย วนปตฺถานิ. ปนฺตานีติ ทูรานิ. [๔๑๙] กลฺยาณธมฺเมติ เตเนว สีเลน สุนฺทรธมฺเม. ทุกฺขปฏิกูเลติ ทุกฺขํ อปฏฺเฐนฺเต. เสยฺโย ภวิสฺสตีติ ปรโลเก สุคติสุขํ ภวิสฺสตีติ อธิปฺปาโย. คพฺภินีอุปมาวณฺณนา [๔๒๐] อุปวิชญฺญาติ อุปคตวิชายนกาลา, ปริปกฺกคพฺภา น จิรสฺเสว วิชายิสฺสตีติ อตฺโถ. อุปโภคฺคา ภวิสฺสตีติ ปาทปริจาริกา ภวิสฺสติ. อนยพฺยสนนฺติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม., อิ. เวฬุวิลีเวหิ, ม. เวฬุวิลิมฺเปหิ. ฉ.ม., ก. อุพฺพาธตีติ @ ฉ.ม. อรญฺญกงฺคยุตฺตตาย

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๗.

มหาทุกฺขํ. อโยติ สุขํ, น อโย อนโย, ทุกฺขํ. ตเทตํ สพฺพโส สุขํ พฺยสติ วิกฺขิปตีติ พฺยสนํ. อิติ อนโยว พฺยสนํ อนยพฺยสนํ, มหาทุกฺขนฺติ อตฺโถ. อโยนิโสติ อนุปาเยน. อปกฺกํ น ปริปาเจนฺตีติ น อปริณตํ อขีณํ อายุํ อนฺตราว อุปจฺฉินฺทนฺติ. ปริปากํ อาคเมนฺตีติ อายุปริปากกาลํ อาคเมนฺติ. ธมฺมเสนาปตินาเปตํ วุตฺตํ:- นาภินนฺทามิ มรณํ นาภินนฺทามิ ๑- ชีวิตํ กาลญฺจ ปฏิกงฺขามิ นิพฺพิสํ ภตโก ๒- ยถาติ. ๓- สุปินกูปมาวณฺณนา [๔๒๑] อุพฺภินฺทิตฺวาติ มตฺติกาเลปํ ภินฺทิตฺวา. [๔๒๒] รามเณยฺยกนฺติ รมณียภาวํ. เจลาวิกาติ ๔- วิลาตทาริกา. ๔- โกมาริกาติ ตรุณทาริกา. ตุยฺหํ ชีวนฺติ สุปินทสฺสนกาเล นิกฺขมนฺตํ วา ปวิสนฺตํ วา ชีวํ อปิ นุ ปสฺสนฺติ. อิธ จิตฺตาจารํ "ชีวนฺ"ติ คเหตฺวา อาห. โส หิ ตตฺถ ชีวสญฺญีติ. [๔๒๓] ชิยายาติ ธนุชิยาย, ชีวํ ๕- เวเฐตฺวาติ อตฺโถ ปตฺถินฺนตโรติ ถทฺธตโร. อิมินา กึ ทสฺเสติ? ตุเมฺห ชีวกาเล สตฺตสฺส ปญฺจกฺขนฺธาติ วทถ, จวนกาเล ปน รูปกฺขนฺธมตฺตเมว อวสิสฺสติ, ตโย ขนฺธา อปฺปวตฺตา โหนฺติ, วิญฺญาณกฺขนฺโธว คจฺฉติ. อวสิฏฺเฐน รูปกฺขนฺเธน ลหุกตเรน ภวิตพฺพํ, ครุกตโร จ โหติ. ตสฺมา นตฺถิ โกจิ กุหึ คโตติ อิมมตฺถํ ทสฺเสสิ. สนฺตตฺตอโยคุฬูปมาวณฺณนา [๔๒๔] นิพฺพุตนฺติ วูปสนฺตเตชํ. [๔๒๕] อนุปหจฺจาติ อวินาเสตฺวา. อามโต ๖- โหตีติ อทฺธมโต ๗- @เชิงอรรถ: ก. นาภิกงฺขามิ ก. ภฏโก ขุ. เถร. ๒๖/๖๐๖/๓๕๖ สงฺกิจฺจตฺเถรคาถา @๔-๔ ฉ.ม. เวลาสิกาติ ขิฑฺฑาปราธิกา, สี.,อิ. เกฬายิกาติ พาลาวทาริกา @ ฉ.ม. คีวํ ก.,อิ. อทฺธมโต ก. ทรมโต

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๘.

มริตุํ อารทฺโธ โหติ. โอธุนาถาติ โอรโต กโรถ. สนฺธุนาถาติ ปรโต กโรถ. นิทฺธุนาถาติ อปราปรํ กโรถ. ตญฺจายตนํ น ปฏิสํเวเทตีติ เตน จกฺขุนา ตํ รูปายตนํ น วิภาเวติ. เอส นโย สพฺพตฺถ. [๔๒๖] สงฺขธโมติ สงฺขธมโก. อุปฬาเสตฺวาติ ๑- ธมิตฺวา. อคฺคิกชฏิลูปมาวณฺณนา [๔๒๘] อคฺคิโกติ อคฺคิปริจรณโก. ๒- อาปาเทยฺยนฺติ นิปฺผาเทยฺยํ, อายุํ วา ปาปุเณยฺยํ. โปเสยฺยนฺติ โภชนาทีหิ ภเรยฺยํ. วฑฺเฒยฺยนฺติ วุฑฺฒึ คเมยฺยํ. อรณิสหิตนฺติ อรณิยุคลํ. [๔๒๙] ติโรราชาโนปีติ ติโรรฏฺเฐ อญฺญสฺมึปิ ชนปเท ราชาโน ชานนฺติ. อพฺยตฺโตติ อวิสโท อจฺเฉโก. โกเปนปีติ เย มํ เอวํ วกฺขนฺติ, เตสุ อุปฺปชฺชนเกน โกเปนปิ นํ เอตํ ทิฏฺฐิคตํ หริสฺสามิ ปริหริสฺสามีติ คเหตฺวา วิจริสฺสามิ. มกฺเขนาติ ตยา วุตฺตการณมกฺขลกฺขเณน ๓- มกฺเขน. ปลาเสนาติ ตยา สทฺธึ ยุคคฺคาหลกฺขเณน ปลาเสน. เทฺวสตฺถวาหูปมาวณฺณนา [๔๓๐] หริตกปณฺณนฺติ ยํกิญฺจิ หริตกํ, อนฺตมโส อลฺลติณปณฺณํปิ น โหตีติ อตฺโถ. อาสนฺนทฺธกลาปนฺติ ๔- อาสนฺนทฺธธนุกลาปํ. อาสิตฺโตทกานิ วฏุมานีติ ปริปุณฺณสลิลา มคฺคา จ กนฺทรา จ. โยคฺคานีติ พลิพทฺเธ. พหุนิกฺขนฺตโรติ พหุนิกฺขนฺโต, จิรนิกฺขนฺโตติ อตฺโถ. ยถาภเตน ๕- ภณฺเฑนาติ ยํ โว ติณกฏฺโฐทกภณฺฑํ อาโรปิตํ, เตน ยถาภเตน ยถาโรปิเตน, ยถาคหิเตน วาติ อตฺโถ. อปฺปสารานีติ อปฺปคฺฆานิ. ปณิยานีติ ภณฺฑานิ. @เชิงอรรถ: ฉ.ม. อุปลาเปตฺวาติ, อิ. อุปฬาสิตฺวา ฉ.ม. อคฺคิปริจารโก @ ฉ.ม. วุตฺตยุตฺตการณ.... ฉ.ม.,สี. สนฺนทฺธกลาปนฺติ ฉ.ม. ยถากเตน

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๒๙.

คูถภาริกูปมาวณฺณนา [๔๓๒] มม จ สูกรภตฺตนฺติ มม จ สูกรานํ อิทํ ภตฺตํ. อุคฺฆรนฺตนฺติ อุปริ ฆรนฺตํ. ปคฺฆรนฺตนฺติ เหฏฺฐา ปริสฺสวนฺตํ. ตุเมฺห เขฺวตฺถ ภเณติ ตุเมฺห โย เอตฺถ ภเณ. อยเมว วา ปาโฐ. ตถาหิ ปน เม สูกรภตฺตนฺติ ตถาหิ ปน เม อยํ คูโถ สูกรานํ ภตฺตํ. [๔๓๔] อาคตาคตํ กลินฺติ อาคตาคตํ ปราชยคุลํ คิลติ. ปโชหิสฺสามีติ ปโชหนํ กริสฺสามิ, พลิกมฺมํ กริสฺสามีติ อตฺโถ. อกฺเขหิ ทิพฺพิสฺสามาติ คุเลหิ กีฬิสฺสาม. ปาสเกหิ ๑- กีฬิสฺสาม. ๑- ลิตฺตํ ปรเมน เตชสาติ ปรมเตเชน วิเสน ลิตฺตํ. [๔๓๖] คามปชฺชนฺติ ๒- วุฏฺฐิตคามเทโส วุจฺจติ. "คามปทนฺ"ติปิ ปาโฐ, อยเมว อตฺโถ. สาณภารนฺติ สาณวากภารํ. สุสนฺนทฺโธติ สุพทฺโธ. ตฺวํ ปชานาหีติ ตฺวํ ปชาน, สเจ คณฺหิตุกาโมสิ, คณฺหาหีติ วุตฺตํ โหติ. โขมนฺติ โขมวากํ. อยสนฺติ ๓- กาฬโลหํ. โลหนฺติ ตมฺพโลหํ. สชฺฌุนฺติ ๔- รชตํ. สุวณฺณนฺติ สุวณฺณมาสกํ. อภินนฺทึสูติ ตุสึสุ. [๔๓๗] อตฺตมโนติ สกมโน ตุฏฺฐจิตฺโต. อภิรทฺโธติ. อภิปฺปสนฺโน. ปญฺหาปฏิภาณานีติ ปญฺหูปฏฺฐานานิ. ปจฺจนีกํ กาตพฺพนฺติ ๕- ปจฺจนีกํ ปฏิวิรุทฺธํ วิย กตฺตพฺพํ. อวมญฺญิสฺสํ ปฏิโลมคาหํ คเหตฺวา อฏฺฐาสินฺติ อตฺโถ. [๔๓๘] สํฆาตํ อาปชฺชนฺตีติ ฆาตํ วินาสํ มรณํ อาปชฺชนฺติ. น มหปฺผโลติ วิปากผเลน น มหปฺผโล โหติ. น มหานิสํโสติ คุณานิสํเสน มหานิสํโส น โหติ. น มหาชุติโกติ อานุภาวชุติยา มหาชุติโก น โหติ. น มหาวิปฺผาโรติ วิปากวิปฺผารตาย มหาวิปฺผาโร น โหติ. พีชนงฺคลนฺติ วีชญฺจ นงฺคลญฺจ. ทุกฺเขตฺเตติ ทุฏฺฐุเขตฺเต นิสฺสารเขตฺเต. ทุพฺภูเมติ วิสมภูมิภาเค. @เชิงอรรถ: ๑-๑ ฉ.ม.,อิ. ปาสเกหิ กิฬิสฺสามาติ น ทิสฺสติ. ฉ.ม. คามปฏฺฏนฺติ, @อิ. คามปทฺทนนฺติ ฉ.ม.,สี. อยนฺติ ฉ.ม. สชฺฌนฺติ ฉ.ม. กตฺตพฺพนฺติ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๐.

ปติฏฺฐาเปยฺยาติ ฐเปยฺย. ขณฺฑานีติ ฉินฺนภินฺนานิ. ปูตีนีติ นิสฺสารานิ. วาตาตปหตานีติ วาเตน จ อาตเปน จ หตานิ ปริยาทินฺนเตชานิ. อสารทานีติ ตณฺฑุลสารทานวิรหิตานิ ปลาสานิ. ๑- อสุขสยิตานีติ ยานิ สุกฺขาเปตฺวา โกฏฺเฐ อากิริตฺวา ฐปิตานิ, ตานิ สุขสยิตานิ นาม. เอตานิ ปน น ตาทิสานิ. น อนุปฺปเวจฺเฉยฺยาติ น อนุปฺปเวเสยฺย, น สมฺมา วสฺเสยฺย, อนวฑฺฒมาสํ อนุทสาหํ อนุปญฺจาหํ น วสฺเสยฺยาติ อตฺโถ. อปิ นุ ตานีติ อปิ นุ เอวํ เขตฺเต พีชวุฏฺฐิโทเส สติ ตานิ พีชานิ องฺกุรมูลปตฺตาทีหิ อุทฺธํ วุฑฺฒึ เหฏฺฐา วิรุฬฺหึ สมนฺตโต จ เวปุลฺลํ อาปชฺเชยฺยุนฺติ. เอวรูโป โข ราชญฺญ ยญฺโญติ เอวรูปํ ราชญฺญ ทานํ ปรูปฆาเตน อุปฺปาทิตปจฺจยโตปิ ทายกโตปิ ปฏิคฺคาหกโตปิ อวิสุทฺธตฺตา น มหปฺผลํ โหติ. เอวรูโป โข ราชญฺญ ยญฺโญติ เอวรูปํ ราชญฺญ ทานํ อปรูปฆาเตน อุปฺปนฺนปจฺจยโตปิ อปรูปฆาติตาย สีลวนฺตทายกโตปิ สมฺมาทิฏฺฐิอาทิ- คุณสมฺปนฺนปฏิคฺคาหกโตปิ มหปฺผลํ โหติ. สเจ ปน คุณาติเรกํ นิโรธา วุฏฺฐิตํ ปฏิคฺคาหกํ ลภติ, เจตนา จ วิปุลา โหติ, ทิฏฺเฐว ธมฺเม วิปากํ เทตีติ. [๔๓๙] อิมํ ปน เถรสฺส ธมฺมกถํ สุตฺวา ปายาสิ ราชญฺโญ เถรํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ เถรสฺส มหาทานํ ทตฺวา ตโต ปฏฺฐาย สพฺพชนสฺส ทานํ ปฏฺฐเปสิ. ตํ สนฺธาย อถโข ปายาสิ ราชญฺโญติ อาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ กณาชกนฺติ สกุณฺฑกํ อุตฺตณฺฑุลภตฺตํ. พิลงฺคทุติยนฺติ กญฺชิกทุติยํ. โจรกานิ ๒- จ วตฺถานีติ ถูลสุตฺตานิ ๓- จ วตฺถานิ. คุฬวาลกานีติ คุฬทสานิ, ปุญฺชปุญฺชวเสน ฐิตมหนฺตทสานีติ อตฺโถ. เอวมนุทฺทิสตีติ เอวํ อุปทิสติ. ปาทาปีติ ๔- ปาเทนปิ ๔- [๔๔๐] อสกฺกจฺจนฺติ สทฺธาวิรหิตํ อสทฺธทานํ. อสหตฺถาติ น สหตฺเถน. อจิตฺตีกตนฺติ จิตฺตีการวิรหิตํ, น จิตฺตีการํ ปจฺจุปฏฺฐเปตฺวา น ปณีตํ กตฺวา อทาสิ. อปวิทฺธนฺติ ฉฑฺฑิตํ วิปฺปติตํ. สุญฺญํ เสรีสกนฺติ เสรีสกํ นาม @เชิงอรรถ: ฉ.ม. ปลาลานิ, อิ. ปลาปานิ. ฉ.ม. โธรกานิ, สี., อิ. เถรกานิ. @ ฉ.ม., อิ. ถูลานิ. ๔-๔ ม. ปาทาสีติ ปาเทสิ

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๔๓๑.

เอกํ ตุจฺฉํ รชตวิมานํ อุปคโต. ตสฺส กิร ทฺวาเร มหาสิรีสรุกฺโข, เตน ตํ "เสรีสกนฺ"ติ วุจฺจติ. [๔๔๑] อายสฺมา ควมฺปตีติ เถโร กิร ปุพฺเพ มนุสฺสโลเก โคปาลทารกานํ เชฏฺฐโก หุตฺวา มหนฺตํ ๑- สิรีสรุกฺขมูลํ โสเธตฺวา วาลิกํ โอกิริตฺวา เอกํ ปิณฺฑปาติกตฺเถรํ รุกฺขมูเล นิสีทาเปตฺวา อตฺตนา ลทฺธํ อาหารํ ทตฺวา ตโต จุโต ตสฺสานุภาเวน ตสฺมึ รชตวิมาเน นิพฺพตฺติ. สิรีสรุกฺโข วิมานทฺวาเร อฏฺฐาสิ. โส ปญฺญาสาย วสฺเสหิ ผลติ, ตโต ปญฺญาส วสฺสานิ คตานีติ เทวปุตฺโต สํเวคํ อาปชฺชติ. โส อปเรน สมเยน อมฺหากํ ภควโต กาเล มนุสฺเสสุ นิพฺพตฺติตฺวา สตฺถุ ธมฺมกถํ สุตฺวา อรหตฺตํ ปตฺโต. ปุพฺพาจิณฺณวเสน ปน ทิวาวิหารตฺถาย ตเทว วิมานํ อภิญฺหํ คจฺฉติ, ตํ กิรสฺส อุตุสุขํ โหติ. ตํ สนฺธาย "เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา ควมฺปตี"ติ อาทิ วุตฺตํ. โส สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวาติ โส ปรสฺส สนฺตกํปิ ทานํ สกฺกจฺจํ ทตฺวา. เอวมาโรเจสีติ ๒- "สกฺกจฺจํ ทาน เทถา"ติ อาทินา นเยน อาโรเจสิ. ตญฺจ ปน เถรสฺส อาโรจนํ สุตฺวา มหาชโน สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวา เทวโลเก นิพฺพตฺโต. ปายาสิสฺส ปน ราชญฺญสฺส ปริจาริกา สกฺกจฺจํ ทานํ ทตฺวาปิ นิกฺกนฺติวเสน คนฺตฺวา ตสฺเสว สนฺติเก นิพฺพตฺตา. ตํ กิร ทิสาจาริกวิมานํ วฏฺฏนิอฏวิยํ อโหสิ. ปายาสิเทวปุตฺโต จ เอกทิวสํ วาณิชกานํ ทสฺเสตฺวา อตฺตโน กตกมฺมํ กเถสีติ. อิติ สุมงฺคลวิลาสินิยา ทีฆนิกายฏฺฐกถาย ปายาสิราชญฺญสุตฺตวณฺณนา นิฏฺฐิตา. นิฏฺฐิตา จ มหาวคฺคสฺส อตฺถวณฺณนา. มหาวคฺคฏฺฐกถา นิฏฺฐิตา. ---------------


             อรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๕ หน้า ๔๒๓-๔๓๑. http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=5&A=10814&modeTY=2&pagebreak=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=5&A=10814&modeTY=2&pagebreak=1              อ่านอรรถกถาแปลไทย :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=10&i=301              เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/r.php?B=10&A=6765              พระไตรปิฎกฉบับบาลีอักษรไทย :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=10&A=7414              The Pali Tipitaka in Roman Character :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=10&A=7414              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๑๐ http://84000.org/tipitaka/read/?index_10

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านเล่มถัดไป คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๒๖ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]