ค้นคำว่า วิชชา ในพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 1 / 4

[106] วิชชา 3 (ความรู้แจ้ง, ความรู้วิเศษ — the Threefold Knowledge)
       1. ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ (ญาณเป็นเหตุระลึกขันธ์ที่อาศัยอยู่ในก่อนได้, ระลึกชาติได้ — reminiscence of past lives)
       2. จุตูปปาตญาณ (ญาณกำหนดรู้จุติและอุบัติแห่งสัตว์ทั้งหลาย อันเป็นไปตามกรรม, เห็นการเวียนว่ายตายเกิดของสัตว์ทั้งหลาย เรียกอีกอย่างว่า ทิพพจักขุญาณ — knowledge of the decease and rebirth of beings; clairvoyance)
       3. อาสวักขยญาณ (ญาณหยั่งรู้ในธรรมเป็นที่สิ้นไปแห่งอาสวะทั้งหลาย, ความรู้ที่ทำให้สิ้นอาสวะ, ความตรัสรู้ — knowledge of the destruction of mental intoxication)

       วิชชา 3 นี้ เรียกสั้นๆ ว่า ญาณ 3; ดู [297] วิชชา 8 ด้วย.

D.III.220.275;
A,V.211

ที.ปา. 11/228/232; 398/292;
องฺ.ทสก. 24/102/225.

[***] วิปัลลาส 3 ระดับ ดู [178] วิปัลลาส 4.

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 2 / 4

[208] อวิชชา 4 (ความไม่รู้แจ้ง, ไม่รู้จริง - ignorance; lack of essential knowledge)
       1. ทุกฺเข อญฺญาณํ (ไม่รู้ทุกข์ - absence of knowledge of suffering)
       2. ทุกฺขสมุทเย อญฺญาณํ (ไม่รู้ในทุกขสมุทัย - of the cause of suffering)
       3. ทุกฺขนิโรเธ อญฺญาณํ (ไม่รู้ในทุกขนิโรธ - of the cessation of suffering)
       4. ทุกฺขนิโรธคามินิยา ปฏิปทาย อญฺญาณํ (ไม่รู้ในทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา - of the path leading to the cessation of suffering)

       กล่าวสั้นๆ คือ ไม่รู้ในอริยสัจจ์ 4

S.II.4;
S.IV.256;
Vbh. 135

สํ.นิ. 16/17/5;
สํ.สฬ. 18/505/315;
อภิ.วิ. 35/256/181

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 3 / 4

[209] อวิชชา 8 (ความไม่รู้แจ้ง, ไม่รู้จริง - ignorance; lack of essential knowledge) 4 ข้อแรกตรงกับอวิชชา 4; ข้อ 5 - 8 ดังนี้
       5. ปุพฺพนฺเต อญฺญาณํ (ไม่รู้ในส่วนอดีต - absence of knowledge of the past)
       6. อปรนฺเต อญฺญาณํ (ไม่รู้ส่วนอนาคต - of the future)
       7. ปุพฺพนฺตาปรนฺเต อญฺญาณํ (ไม่รู้ทั้งส่วนอดีตทั้งส่วนอนาคต - of both the past and the future)
       8. อิทปฺปจฺจยตาปฏิจฺจสมุปฺปนฺเนสุ ธมฺเมสุ อญฺญาณํ (ไม่รู้ในธรรมทั้งหลาย ที่อาศัยกันจึงเกิดมีขึ้นตามหลักอิทัปปัจจยตา - of states dependently originated according to specific conditionality)

Dhs.190.195;
Vbh.326

อภิ.สํ. 34/691/273; 712/281;
อภิ.วิ. 35/926/490.

แสดงผลการค้น ลำดับที่ 4 / 4

[297] วิชชา 8 (ความรู้แจ้ง, ความรู้วิเศษ — supernormal knowledge)
       1. วิปัสสนาญาณ (ญาณในวิปัสสนา, ญาณที่เป็นวิปัสสนา คือปัญญาที่พิจารณาเห็นสังขารคือนามรูปโดยไตรลักษณ์ มีต่างกันออกไปเป็นชั้นๆ ต่อเนื่องกัน — insight-knowledge)
       2. มโนมยิทธิ (ฤทธิ์สำเร็จด้วยใจ, ฤทธิ์ทางใจ คือ นิรมิตกายอื่นออกจากกายนี้ ดุจชักไส้จากหญ้าปล้อง ชักดาบจากฝัก หรือชักงูออกจากคราบ — mind-made magical power)
       3. อิทธิวิธา หรือ อิทธิวิธิ (แสดงฤทธิ์ต่างๆ ได้ — supernormal powers)
       4. ทิพพโสต (หูทิพย์ — divine ear)
       5. เจโตปริยญาณ (ความรู้ที่กำหนดใจผู้อื่นได้ — penetration of the minds of others)
       6. ปุพเพนิวาสานุสสติ (ระลึกชาติได้ — remembrance of former existences)
       7. ทิพพจักษุ (ตาทิพย์ — divine eye)
       8. อาสวักขยญาณ (ความรู้ที่ทำให้สิ้นอาสวะ — knowledge of the exhaustion of mental intoxicants)

       ข้อที่ 2 โดยมากจัดเข้าในข้อที่ 3 ด้วย ข้อที่ 3 ถึง 8 (6 ข้อท้าย) ตรงกับอภิญญา 6. ดู [106] วิชชา 3; [274] อภิญญา 6; [311] วิปัสสนาญาณ 9.

D.I.76-84; M.II.17.

ที.สี. 9/131-138/101-112.

พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=วิชชา
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=%C7%D4%AA%AA%D2