บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ | |
|
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต) พระธรรมปิฎก (ประยุทธ์ ปยุตฺโต) การค้นหาคำว่า เวทนา ผลการค้นหาพบ 5 ตำแหน่ง ดังนี้ :-
1. กายิกเวทนา (เวทนาทางกาย physical feeling) 2. เจตสิกเวทนา (เวทนาทางใจ mental feeling)
1. สุขเวทนา (ความรู้สึกสุข สบาย ทางกายก็ตาม ทางใจก็ตาม pleasant feeling; pleasure) 2. ทุกขเวทนา (ความรู้สึกทุกข์ ไม่สบาย ทางกายก็ตาม ทางใจก็ตาม painful feeling pain) 3. อทุกขมสุขเวทนา (ความรู้สึกเฉยๆ จะสุขก็ไม่ใช่ ทุกข์ก็ไม่ใช่ เรียกอีกอย่างว่า อุเบกขาเวทนา neither-pleasant-nor-painful feeling; indifferent feeling)
1. สุข (ความสุข ความสบายทางกาย bodily pleasure or happiness) 2. ทุกข์ (ความทุกข์ ความไม่สบาย เจ็บปวดทางกาย bodily pain; discomfort) 3. โสมนัส (ความแช่มชื่นสบายใจ, สุขใจ mental happiness; joy) 4. โทมนัส (ความเสียใจ, ทุกข์ใจ mental pain; displeasure; grief) 5. อุเบกขา (ความรู้สึกเฉยๆ indifference) เวทนา 5 นี้ เรียกเต็มมี อินทรีย์ ต่อท้ายทุกคำ เป็น สุขินทรีย์ เป็นต้น
1. จักขุสัมผัสสชา เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางตา feeling arisen from visual contact) 2. โสต ~ เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางหู from auditory contact) 3. ฆาน ~ เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางจมูก from olfactory contact) 4. ชิวหา ~ เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางลิ้น from gustatory contact) 5. กาย ~ เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางกาย from physical contact) 6. มโน ~ เวทนา (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางใจ from mental contact)
เวทนา 108 มีกล่าวถึงในพระสูตรบางแห่งเฉพาะจำนวน (ม.ม. 13/99/96; สํ.สฬ. 18/412/278; 425/283 = M.I.398; S.IV.225,228) และตรัสแจกแจงไว้ใน อัฏฐสตปริยายสูตร (สํ.สฬ. 18/437/288 = S.IV.232) อธิบายโดยย่อดังนี้ เวทนา 6 (เวทนาเกิดจากสัมผัสทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ; ดู [113]) x 3 (ที่เป็นโสมนัส โทมนัส และอุเบกขา; ดู [111]) x 2 (เป็นเคหสิต คืออิงเรือน หรือเป็นความรู้สึกแบบชาวบ้าน ฝ่ายหนึ่ง และเป็นเนกขัมมสิต คืออิงเนกขัมม์ หรือเป็นความรู้สึกอิงความสละสงบ ฝ่ายหนึ่ง) = 36 x กาล 3 (อดีต อนาคต ปัจจุบัน) = 108 |
พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=เวทนา
http://84000.org/tipitaka/dic/d_seek.php?text=%E0%C7%B7%B9%D2
บันทึก ๙ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๗, ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘ การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจาก พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม พิมพ์ครั้งที่ ๗ พ.ศ. ๒๕๓๕, พิมพ์ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๔๖ หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]