ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
     ฉบับหลวง   ฉบับมหาจุฬาฯ   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๓ สุตฺต. ขุ. ปฏิสมฺภิทามคฺโค

                                        มหาวคฺเค อินฺทฺริยกถา
     [๔๒๓]   เอวมฺเม   สุตํ   เอกํ  สมยํ  ภควา  สาวตฺถิยํ  วิหรติ
@เชิงอรรถ:  ม. อานาปานสฺสติกถา นิฏฺฐิตา ฯ
เชตวเน    อนาถปิณฺฑิกสฺสาราเม    ฯ    ตตฺร   โข   ภควา   ภิกฺขู
อามนฺเตสิ   ภิกฺขโวติ  ฯ  ภทนฺเตติ  เต  ภิกฺขู  ภควโต  ปจฺจสฺโสสุํ  ฯ
ภควา   เอตทโวจ   ปญฺจิมานิ   ภิกฺขเว   อินฺทฺริยานิ   กตมานิ   ปญฺจ
สทฺธินฺทฺริยํ    วิริยินฺทฺริยํ    สตินฺทฺริยํ    สมาธินฺทฺริยํ   ปญฺญินฺทฺริยํ
อิมานิ โข ภิกฺขเว ปญฺจินฺทฺริยานิ ฯ
     [๔๒๔]   อิมานิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   กติหากาเรหิ   วิสุชฺฌนฺติ   ฯ
อิมานิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ปณฺณรสหิ   ๑-  อากาเรหิ  วิสุชฺฌนฺติ  อสฺสทฺเธ
ปุคฺคเล   ปริวชฺชยโต   สทฺเธ   ปุคฺคเล   เสวโต  ภชโต  ปยิรุปาสโต
ปาสาทนิเย   สุตฺตนฺเต   ปจฺจเวกฺขโต   อิเมหิ  ตีหากาเรหิ  สทฺธินฺทฺริยํ
วิสุชฺฌติ    กุสีเต    ปุคฺคเล    ปริวชฺชยโต    อารทฺธวิริเย   ปุคฺคเล
เสวโต    ภชโต   ปยิรุปาสโต   สมฺมปฺปธาเน   ปจฺจเวกฺขโต   อิเมหิ
ตีหากาเรหิ    วิริยินฺทฺริยํ   วิสุชฺฌติ   มุฏฺฐสฺสตี   ปุคฺคเล   ปริวชฺชยโต
อุปฏฺฐิตสฺสตี    ปุคฺคเล    เสวโต   ภชโต   ปยิรุปาสโต   สติปฏฺฐาเน
ปจฺจเวกฺขโต    อิเมหิ   ตีหากาเรหิ   สตินฺทฺริยํ   วิสุชฺฌติ   อสมาหิเต
ปุคฺคเล   ปริวชฺชยโต   สมาหิเต  ปุคฺคเล  เสวโต  ภชโต  ปยิรุปาสโต
ฌานวิโมกฺเข     ปจฺจเวกฺขโต    อิเมหิ    ตีหากาเรหิ    สมาธินฺทฺริยํ
วิสุชฺฌติ    ทุปฺปญฺเญ    ปุคฺคเล    ปริวชฺชยโต    ปญฺญวนฺเต   ปุคฺคเล
เสวโต   ภชโต   ปยิรุปาสโต   คมฺภีรญาณจริยํ   ปจฺจเวกฺขโต   อิเมหิ
ตีหากาเรหิ     ปญฺญินฺทฺริยํ     วิสุชฺฌติ     อิติเม    ปญฺจ    ปุคฺคเล
@เชิงอรรถ:  ปนฺนรสหีติปิ ปาโฐ ฯ
ปริวชฺชยโต    ปญฺจ   ปุคฺคเล   เสวโต   ภชโต   ปยิรุปาสโต   ปญฺจ
สุตฺตนฺตกฺขนฺเธ   ปจฺจเวกฺขโต   อิเมหิ   ปณฺณรสหิ   อากาเรหิ   อิมานิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ วิสุชฺฌนฺติ ฯ
     [๔๒๕]   กติหากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิยนฺติ   กติหากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   ภาวนา   โหติ   ฯ  ทสหากาเรหิ  ปญฺจินฺทฺริยานิ
ภาวิยนฺติ    ทสหากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    ภาวนา    โหติ
อสฺสทฺธิยํ    ปชหนฺโต    สทฺธินฺทฺริยํ   ภาเวติ   สทฺธินฺทฺริยํ   ภาเวนฺโต
อสฺสทฺธิยํ   ปชหติ   โกสชฺชํ   ปชหนฺโต  วิริยินฺทฺริยํ  ภาเวติ  วิริยินฺทฺริยํ
ภาเวนฺโต     โกสชฺชํ     ปชหติ     ปมาทํ    ปชหนฺโต    สตินฺทฺริยํ
ภาเวติ   สตินฺทฺริยํ   ภาเวนฺโต   ปมาทํ   ปชหติ   อุทฺธจฺจํ   ปชหนฺโต
สมาธินฺทฺริยํ    ภาเวติ    สมาธินฺทฺริยํ    ภาเวนฺโต   อุทฺธจฺจํ   ปชหติ
อวิชฺชํ    ปชหนฺโต    ปญฺญินฺทฺริยํ    ภาเวติ    ปญฺญินฺทฺริยํ   ภาเวนฺโต
อวิชฺชํ    ปชหติ    อิเมหิ    ทสหากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิยนฺติ
อิเมหิ ทสหากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ ภาวนา โหติ ฯ
     [๔๒๖]   กติหากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ภาวิตานิ    โหนฺติ
สุภาวิตานิ  ฯ  ทสหากาเรหิ  ปญฺจินฺทฺริยานิ  ภาวิตานิ  โหนฺติ  สุภาวิตานิ
อสฺสทฺธินฺทฺริยสฺส    ปหีนตฺตา   สุปฺปหีนตฺตา   สทฺธินฺทฺริยํ   ภาวิตํ   โหติ
สุภาวิตํ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    ภาวิตตฺตา   สุภาวิตตฺตา   อสฺสทฺธิยํ   ปหีนํ
โหติ    สุปฺปหีนํ    โกสชฺชสฺส    ปหีนตฺตา    สุปฺปหีนตฺตา   วิริยินฺทฺริยํ
ภาวิตํ    โหติ    สุภาวิตํ    วิริยินฺทฺริยสฺส    ภาวิตตฺตา   สุภาวิตตฺตา
โกสชฺชํ    ปหีนํ    โหติ   สุปฺปหีนํ   ปมาทสฺส   ปหีนตฺตา   สุปฺปหีตฺตา
สตินฺทฺริยํ     ภาวิตํ     โหติ    สุภาวิตํ    สตินฺทฺริยสฺส    ภาวิตตฺตา
สุภาวิตตฺตา   ปมาโท   ปหีโน   โหติ   สุปฺปหีโน  อุทฺธจฺจสฺส  ปหีนตฺตา
สุปฺปหีนตฺตา    สมาธินฺทฺริยํ    ภาวิตํ   โหติ   สุภาวิตํ   สมาธินฺทฺริยสฺส
ภาวิตตฺตา   สุภาวิตตฺตา   อุทฺธจฺจํ   ปหีนํ   โหติ   สุปฺปหีนํ   อวิชฺชาย
ปหีนตฺตา     สุปฺปหีนตฺตา     ปญฺญินฺทฺริยํ    ภาวิตํ    โหติ    สุภาวิตํ
ปญฺญินฺทฺริยสฺส    ภาวิตตฺตา    สุภาวิตตฺตา    อวิชฺชา    ปหีนา   โหติ
สุปฺปหีนา    อิเมหิ    ทสหิ    อากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ภาวิตานิ
โหนฺติ สุภาวิตานิ ฯ
     [๔๒๗]   กติหากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิยนฺติ   กติหากาเรหิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิตานิ   เจว   โหนฺติ  สุภาวิตานิ  จ  ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ
จ   สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ   จ   ฯ   จตูหากาเรหิ  ปญฺจินฺทฺริยานิ  ภาวิยนฺติ
จตูหากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิตานิ   เจว   โหนฺติ  สุภาวิตานิ  จ
ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ     จ    สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ    จ    โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ
ปญฺจินฺทฺริยานิ      ภาวิยนฺติ      โสตาปตฺติผลกฺขเณ      ปญฺจินฺทฺริยานิ
ภาวิตานิ  เจว  โหนฺติ  สุภาวิตานิ  จ ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ จ สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ
จ         สกทาคามิมคฺคกฺขเณ        ปญฺจินฺทฺริยานิ        ภาวิยนฺติ
สกทาคามิผลกฺขเณ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิตานิ   เจว  โหนฺติ  สุภาวิตานิ
จ    ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ    จ   สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ   จ   อนาคามิมคฺคกฺขเณ
ปญฺจินฺทฺริยานิ       ภาวิยนฺติ      อนาคามิผลกฺขเณ      ปญฺจินฺทฺริยานิ
ภาวิตานิ    เจว    โหนฺติ    สุภาวิตานิ    จ    ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ   จ
สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ       จ       อรหตฺตมคฺคกฺขเณ       ปญฺจินฺทฺริยานิ
ภาวิยนฺติ    อรหตฺตผลกฺขเณ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิตานิ   เจว   โหนฺติ
สุภาวิตานิ จ ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ จ สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ จ ฯ
     {๔๒๗.๑}   อิติ  จตสฺโส  มคฺควิสุทฺธิโย จตสฺโส ผลวิสุทฺธิโย จตสฺโส
สมุจฺเฉทวิสุทฺธิโย       จตสฺโส       ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิสุทฺธิโย      อิเมหิ
จตูหากาเรหิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ     ภาวิยนฺติ    อิเมหิ    จตูหากาเรหิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ   ภาวิตานิ   เจว   โหนฺติ  สุภาวิตานิ  จ  ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ
จ สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ จ ฯ
     [๔๒๘]   กตินํ   ๑-   ปุคฺคลานํ   อินฺทฺริยภาวนา   กติ  ปุคฺคลา
ภาวิตินฺทฺริยา     ฯ    อฏฺฐนฺนํ    ปุคฺคลานํ    อินฺทฺริยภาวนา    ตโย
ปุคฺคลา ภาวิตินฺทฺริยา ๒- ฯ
     {๔๒๘.๑}   กตเมสํ  อฏฺฐนฺนํ ปุคฺคลานํ อินฺทฺริยภาวนา ฯ สตฺตนฺนญฺจ
เสกฺขานํ    ปุถุชฺชนกลฺยาณกสฺส    จ    อิเมสํ    อฏฺฐนฺนํ    ปุคฺคลานํ
อินฺทฺริยภาวนา   ฯ   กตเม   ตโย  ปุคฺคลา  ฯ  ภาวิตินฺทฺริยวเสน  ๓-
พุทฺโธติ    ตถาคตสาวโก    ขีณาสโว    ภาวิตินฺทฺริโย    สยมฺภูตฏฺเฐน
ปจฺเจกพุทฺโธ   ๔-   ภาวิตินฺทฺริโย   อปฺปเมยฺยฏฺเฐน   ตถาคโต   อรหํ
สมฺมาสมฺพุทฺโธ    ภาวิตินฺทฺริโย   อิเม   ตโย   ปุคฺคลา   ภาวิตินฺทฺริยา
อิติ    อิเมสํ    อฏฺฐนฺนํ    ปุคฺคลานํ    อินฺทฺริยภาวนา   อิเม   ตโย
@เชิงอรรถ:  ยุ. กตินฺนํ ฯ  สี. ภาวิตินฺทฺริยาติ ฯ  ม. ยุ. ภาวิตินฺทฺริยา ฯ สวเนน
@พุทฺโธ ตถาคต ... ฯ  ม. ปจฺเจกสมฺพุทฺโธ ฯ
ปุคฺคลา ภาวิตินฺทฺริยา ฯ
                                            สาวตฺถีนิทานํ
     [๔๒๙]   ปญฺจิมานิ    ภิกฺขเว    อินฺทฺริยานิ    กตมานิ   ปญฺจ
สทฺธินฺทฺริยํ   วิริยินฺทฺริยํ   สตินฺทฺริยํ   สมาธินฺทฺริยํ  ปญฺญินฺทฺริยํ  เย
หิ   เกจิ   ภิกฺขเว   สมณา   วา   พฺราหฺมณา   วา  อิเมสํ  ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ     สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ     อาทีนวญฺจ
นิสฺสรณญฺจ    ยถาภูตํ   นปฺปชานนฺติ   นเมเต   ภิกฺขเว   สมณา   วา
พฺราหฺมณา    วา    สมเณสุ    วา   สมณสมฺมตา   พฺราหฺมเณสุ   วา
พฺราหฺมณสมฺมตา   น   จ   ปน  เต  อายสฺมนฺตา  สามญฺญตฺถํ  ๑-  วา
พฺราหฺมญฺญตฺถํ    วา    ทิฏฺเฐว    ธมฺเม   สยํ   อภิญฺญา   สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรนฺติ ฯ
     {๔๒๙.๑}   เย ๒- เกจิ โข ภิกฺขเว สมณา วา พฺราหฺมณา วา อิเมสํ
ปญฺจนฺนํ      อินฺทฺริยานํ      สมุทยญฺจ     อตฺถงฺคมญฺจ     อสฺสาทญฺจ
อาทีนวญฺจ    นิสฺสรณญฺจ   ยถาภูตํ   ปชานนฺติ   เต   โขเม   ภิกฺขเว
สมณา  วา  พฺราหฺมณา  วา  สมเณสุ  จ  ๓-  สมณสมฺมตา  พฺราหฺมเณสุ
จ    ๓-    พฺราหฺมณสมฺมตา   เต   จ   ปนายสฺมนฺตา   สามญฺญตฺถญฺจ
พฺราหฺมญฺญตฺถญฺจ     ทิฏฺเฐว    ธมฺเม    สยํ    อภิญฺญา    สจฺฉิกตฺวา
อุปสมฺปชฺช วิหรนฺตีติ ฯ
     [๔๓๐]   กติหากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   สมุทโย   โหติ
กติหากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   สมุทยํ   ปชานาติ   กติหากาเรหิ
@เชิงอรรถ:  ยุ. สามญฺญตฺตํ วา พฺราหฺมญฺญตฺตํ วา ฯ เอวมุปริปิ ฯ  ม. เย จ โข
@เกจิ ฯ ยุ. เย หิ เกจิ ฯ  ม. วา ฯ
ปญฺจนฺนํ      อินฺทฺริยานํ      อตฺถงฺคโม      โหติ      กติหากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    อตฺถงฺคมํ   ปชานาติ   กติหากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ    อสฺสาโท    โหติ    กติหากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ
อสฺสาทํ    ปชานาติ    กติหากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   อาทีนโว
โหติ    กติหากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    อาทีนวํ    ปชานาติ
กติหากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ   นิสฺสรณํ   โหติ   กติหากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ นิสฺสรณํ ปชานาติ ฯ
     {๔๓๐.๑}   จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  สมุทโย
โหติ   จตฺตารีสาย   อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  สมุทยํ  ปชานาติ
จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  อตฺถงฺคโม โหติ จตฺตารีสาย
อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   อตฺถงฺคมํ   ปชานาติ   ปญฺจวีสติยา
อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    อสฺสาโท    โหติ   ปญฺจวีสติยา
อากาเรหิ       ปญฺจนฺนํ      อินฺทฺริยานํ      อสฺสาทํ      ปชานาติ
ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ    อาทีนโว   โหติ
ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   อาทีนวํ   ปชานาติ
อสีติสตากาเรหิ  ๑-  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  นิสฺสรณํ  โหติ อสีติสตากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ นิสฺสรณํ ปชานาติ ฯ
     [๔๓๑]   กตเมหิ   จตฺตารีสาย   อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
สมุทโย   โหติ   กตเมหิ   จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
สมุทยํ     ปชานาติ    ฯ    อธิโมกฺขตฺถาย    อาวชฺชนาย    สมุทโย
@เชิงอรรถ:  ม. อสีติ สตํ อากาเรหิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
สทฺธินฺทฺริยสฺส    สมุทโย    โหติ    อธิโมกฺขวเสน   ฉนฺทสฺส   สมุทโย
สทฺธินฺทฺริยสฺส     สมุทโย     โหติ     อธิโมกฺขวเสน     มนสิการสฺส
สมุทโย    สทฺธินฺทฺริยสฺส    สมุทโย    โหติ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน
เอกตฺตุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๑}   ปคฺคหตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   วิริยินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   ปคฺคหวเสน   ฉนฺทสฺส  สมุทโย  วิริยินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ   ปคฺคหวเสน   มนสิการสฺส  สมุทโย  วิริยินฺทฺริยสฺส  สมุทโย  โหติ
วิริยินฺทฺริยสฺส วเสน เอกตฺตุปฏฺฐานํ วิริยินฺทฺริยสฺส สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๒}   อุปฏฺฐานตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   สตินฺทฺริยสฺส
สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๓}   อุปฏฺฐานวเสน  ฉนฺทสฺส  สมุทโย  สตินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ  อุปฏฺฐานวเสน  มนสิการสฺส  สมุทโย  สตินฺทฺริยสฺส  สมุทโย  โหติ
สตินฺทฺริยสฺส วเสน เอกตฺตุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๔}   อวิกฺเขปตฺถาย   อาวชฺชนาย  สมุทโย  สมาธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย  โหติ  อวิกฺเขปวเสน  ฉนฺทสฺส  สมุทโย  สมาธินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ   อวิกฺเขปวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย   สมาธินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ   สมาธินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตุปฏฺฐานํ  สมาธินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ
     {๔๓๑.๕}   ทสฺสนตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   ปญฺญินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   ทสฺสนวเสน   ฉนฺทสฺส  สมุทโย  ปญฺญินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ    ทสฺสนวเสน    มนสิการสฺส   สมุทโย   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   สมุทโย
โหติ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     เอกตฺตุปฏฺฐานํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส
สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๖}   อธิโมกฺขตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย  สทฺธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ    ปคฺคหตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   วิริยินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ   อุปฏฺฐานตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   สตินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   อวิกฺเขปตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย  สมาธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ    ทสฺสนตฺถาย   อาวชฺชนาย   สมุทโย   ปญฺญินฺทฺริยสฺส
สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๗}   อธิโมกฺขวเสน    ฉนฺทสฺส   สมุทโย   สทฺธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   ปคฺคหวเสน   ฉนฺทสฺส  สมุทโย  วิริยินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ   อุปฏฺฐานวเสน   ฉนฺทสฺส   สมุทโย   สตินฺทฺริยสฺส  สมุทโย  โหติ
อวิกฺเขปวเสน    ฉนฺทสฺส    สมุทโย   สมาธินฺทฺริยสฺส   สมุทโย   โหติ
ทสฺสนวเสน ฉนฺทสฺส สมุทโย ปญฺญินฺทฺริยสฺส สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๘}   อธิโมกฺขวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย  สทฺธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ    ปคฺคหวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย   วิริยินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ   อุปฏฺฐานวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย   สตินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   อวิกฺเขปวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย  สมาธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย    โหติ    ทสฺสนวเสน   มนสิการสฺส   สมุทโย   ปญฺญินฺทฺริยสฺส
สมุทโย   โหติ   สทฺธินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตุปฏฺฐานํ   สทฺธินฺทฺริยสฺส
สมุทโย โหติ
     {๔๓๑.๙}   วิริยินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตุปฏฺฐานํ  วิริยินฺทฺริยสฺส
สมุทโย  โหติ  สตินฺทฺริยสฺส  วเสน  เอกตฺตุปฏฺฐานํ  สตินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ   สมาธินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตุปฏฺฐานํ  สมาธินฺทฺริยสฺส  สมุทโย
โหติ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     เอกตฺตุปฏฺฐานํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส
สมุทโย     โหติ     อิเมหิ     จตฺตารีสาย    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ     สมุทโย    โหติ    อิเมหิ    จตฺตารีสาย    อากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ สมุทยํ ปชานาติ ฯ
     [๔๓๒]   กตเมหิ   จตฺตารีสาย   อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อตฺถงฺคโม    โหติ    กตเมหิ    จตฺตารีสาย    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ    อตฺถงฺคมํ    ปชานาติ   ฯ   อธิโมกฺขตฺถาย   อาวชฺชนาย
อตฺถงฺคโม   สทฺธินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ   อธิโมกฺขวเสน  ฉนฺทสฺส
อตฺถงฺคโม     สทฺธินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ    อธิโมกฺขวเสน
มนสิการสฺส   อตฺถงฺคโม   สทฺธินฺทฺริยสฺส  อตฺถงฺคโม  โหติ  สทฺธินฺทฺริยสฺส
วเสน เอกตฺตํ อนุปฏฺฐานํ สทฺธินฺทฺริยสฺส อตฺถงฺคโม โหติ
     {๔๓๒.๑}   ปคฺคหตฺถาย   อาวชฺชนาย   อตฺถงฺคโม  วิริยินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม    โหติ   ปคฺคหวเสน   ฉนฺทสฺส   อตฺถงฺคโม   วิริยินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม   โหติ   ปคฺคหวเสน   มนสิการสฺส  อตฺถงฺคโม  วิริยินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม    โหติ    วิริยินฺทฺริยสฺส    วเสน    เอกตฺตํ    อนุปฏฺฐานํ
วิริยินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ    อุปฏฺฐานตฺถาย    อาวชฺชนาย
อตฺถงฺคโม   สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ   อุปฏฺฐานวเสน   ฉนฺทสฺส
อตฺถงฺคโม     สตินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ     อุปฏฺฐานวเสน
มนสิการสฺส   อตฺถงฺคโม   สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ  สตินฺทฺริยสฺส
วเสน     เอกตฺตํ    อนุปฏฺฐานํ    สตินฺทฺริยสฺส    อตฺถงฺคโม    โหติ
อวิกฺเขปตฺถาย    อาวชฺชนาย   อตฺถงฺคโม   สมาธินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม
โหติ   อวิกฺเขปวเสน   ฉนฺทสฺส   อตฺถงฺคโม  สมาธินฺทฺริยสฺส  อตฺถงฺคโม
โหติ     อวิกฺเขปวเสน    มนสิการสฺส    อตฺถงฺคโม    สมาธินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม    โหติ    สมาธินฺทฺริยสฺส    วเสน    เอกตฺตํ   อนุปฏฺฐานํ
สมาธินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ     ทสฺสนตฺถาย    อาวชฺชนาย
อตฺถงฺคโม      ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ     ทสฺสนวเสน
ฉนฺทสฺส    อตฺถงฺคโม   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ   ทสฺสนวเสน
มนสิการสฺส      อตฺถงฺคโม     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ
ปญฺญินฺทฺริยสฺส      วเสน     เอกตฺตํ     อนุปฏฺฐานํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม โหติ
     {๔๓๒.๒}   อธิโมกฺขตฺถาย  อาวชฺชนาย  อตฺถงฺคโม  สทฺธินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม      โหติ      ปคฺคหตฺถาย     อาวชฺชนาย     อตฺถงฺคโม
วิริยินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ    อุปฏฺฐานตฺถาย    อาวชฺชนาย
อตฺถงฺคโม   สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม  โหติ  อวิกฺเขปตฺถาย  อาวชฺชนาย
อตฺถงฺคโม     สมาธินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ     ทสฺสนตฺถาย
อาวชฺชนาย      อตฺถงฺคโม     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ
อธิโมกฺขวเสน   ฉนฺทสฺส   อตฺถงฺคโม   สทฺธินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม  โหติ
ปคฺคหวเสน    ฉนฺทสฺส   อตฺถงฺคโม   วิริยินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ
อุปฏฺฐานวเสน   ฉนฺทสฺส   อตฺถงฺคโม   สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ
อวิกฺเขปวเสน    ฉนฺทสฺส    อตฺถงฺคโม    สมาธินฺทฺริยสฺส    อตฺถงฺคโม
โหติ      ทสฺสนวเสน      ฉนฺทสฺส      อตฺถงฺคโม     ปญฺญินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม   โหติ  อธิโมกฺขวเสน  มนสิการสฺส  อตฺถงฺคโม  สทฺธินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม      โหติ      ปคฺคหวเสน     มนสิการสฺส     อตฺถงฺคโม
วิริยินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ    อุปฏฺฐานวเสน    มนสิการสฺส
อตฺถงฺคโม   สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม  โหติ  อวิกฺเขปวเสน  มนสิการสฺส
อตฺถงฺคโม     สมาธินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ     ทสฺสนวเสน
มนสิการสฺส      อตฺถงฺคโม     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อตฺถงฺคโม     โหติ
สทฺธินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตํ   อนุปฏฺฐานํ   สทฺธินฺทฺริยสฺส  อตฺถงฺคโม
โหติ    วิริยินฺทฺริยสฺส    วเสน    เอกตฺตํ   อนุปฏฺฐานํ   วิริยินฺทฺริยสฺส
อตฺถงฺคโม     โหติ    สตินฺทฺริยสฺส    วเสน    เอกตฺตํ    อนุปฏฺฐานํ
สตินฺทฺริยสฺส   อตฺถงฺคโม   โหติ   สมาธินฺทฺริยสฺส   เอกตฺตํ   อนุปฏฺฐานํ
สมาธินฺทฺริยสฺส    อตฺถงฺคโม    โหติ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน   เอกตฺตํ
อนุปฏฺฐานํ ปญฺญินฺทฺริยสฺส อตฺถงฺคโม โหติ
     {๔๓๒.๓}   อิเมหิ   จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อตฺถงฺคโม   โหติ   อิเมหิ  จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อตฺถงฺคมํ ปชานาติ ฯ
     [๔๓๓]   กตเมหิ   ปญฺจวีสติยา   อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อสฺสาโท     โหติ    กตเมหิ    ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ     อสฺสาทํ    ปชานาติ    ฯ    อสฺสทฺธิยสฺส    อนุปฏฺฐานํ
สทฺธินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ   อสฺสทฺธิยสฺส   ปริฬาหสฺส   อนุปฏฺฐานํ
สทฺธินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท  โหติ  อธิโมกฺขจริยาย  เวสารชฺชํ  สทฺธินฺทฺริยสฺส
อสฺสาโท   โหติ   สนฺโต   จ   วิหาราธิคโม   จ   ๑-  สทฺธินฺทฺริยสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. จสทฺโท นตฺถิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
อสฺสาโท     โหติ     ยํ    สทฺธินฺทฺริยํ    ปฏิจฺจ    อุปฺปชฺชติ    สุขํ
โสมนสฺสํ    อยํ    สทฺธินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ   ๑-   โกสชฺชสฺส
อนุปฏฺฐานํ    วิริยินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ   โกสชฺชสฺส   ปริฬาหสฺส
อนุปฏฺฐานํ      วิริยินฺทฺริยสฺส     อสฺสาโท     โหติ     ปคฺคหจริยาย
เวสารชฺชํ   วิริยินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ   สนฺโต  จ  วิหาราธิคโม
จ    วิริยินฺทฺริยสฺส    อสฺสาโท    โหติ    ยํ    วิริยินฺทฺริยํ    ปฏิจฺจ
อุปฺปชฺชติ   สุขํ   โสมนสฺสํ   อยํ   วิริยินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท  โหติ  ๑-
ปมาทสฺส อนุปฏฺฐานํ สตินฺทฺริยสฺส อสฺสาโท โหติ
     {๔๓๓.๑}   ปมาทสฺส    ปริฬาหสฺส    อนุปฏฺฐานํ   สตินฺทฺริยสฺส
อสฺสาโท   โหติ   อุปฏฺฐานจริยาย   เวสารชฺชํ   สตินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท
โหติ   สนฺโต   จ   วิหาราธิคโม  จ  สตินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท  โหติ  ยํ
สตินฺทฺริยํ   ปฏิจฺจ  อุปฺปชฺชติ  สุขํ  โสมนสฺสํ  อยํ  สตินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท
โหติ   ๑-   อุทฺธจฺจสฺส   อนุปฏฺฐานํ   สมาธินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท  โหติ
อุทฺธจฺจสฺส   ปริฬาหสฺส   อนุปฏฺฐานํ   สมาธินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ
อวิกฺเขปจริยาย   เวสารชฺชํ   สมาธินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท   โหติ  สนฺโต
จ   วิหาราธิคโม   จ  สมาธินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท  โหติ  ยํ  สมาธินฺทฺริยํ
ปฏิจฺจ     อุปฺปชฺชติ     สุขํ     โสมนสฺสํ     อยํ     สมาธินฺทฺริยสฺส
อสฺสาโท   โหติ   ๑-   อวิชฺชาย   อนุปฏฺฐานํ  ปญฺญินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท
โหติ    อวิชฺชาย    ปริฬาหสฺส   อนุปฏฺฐานํ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   อสฺสาโท
โหติ      ทสฺสนจริยาย     เวสารชฺชํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อสฺสาโท
@เชิงอรรถ:  ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
โหติ   สนฺโต   จ   วิหาราธิคโม   จ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส  อสฺสาโท  โหติ
ยํ   ปญฺญินฺทฺริยํ   ปฏิจฺจ   อุปฺปชฺชติ   สุขํ  โสมนสฺสํ  อยํ  ปญฺญินฺทฺริยสฺส
อสฺสาโท       โหติ       อิเมหิ       ปญฺจวีสติยา      อากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ     อินฺทฺริยานํ     อสฺสาโท    โหติ    อิเมหิ    ปญฺจวีสติยา
อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ อสฺสาทํ ปชานาติ ฯ
     [๔๓๔]   กตเมหิ   ปญฺจวีสติยา   อากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อาทีนโว     โหติ    กตเมหิ    ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ    อาทีนวํ    ปชานาติ    ฯ    อสฺสทฺธินฺทฺริยสฺส   อุปฏฺฐานํ
สทฺธินฺทฺริยสฺส     อาทีนโว     โหติ     อสฺสทฺธินฺทฺริยสฺส    ปริฬาหสฺส
อุปฏฺฐานํ   สทฺธินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ   อนิจฺจฏฺเฐน  สทฺธินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว     โหติ    ทุกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยสฺส    อาทีนโว    โหติ
อนตฺตฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ   โกสชฺชสฺส   อุปฏฺฐานํ
วิริยินฺทฺริยสฺส    อาทีนโว    โหติ   โกสชฺชสฺส   ปริฬาหสฺส   อุปฏฺฐานํ
วิริยินฺทฺริยสฺส     อาทีนโว     โหติ     อนิจฺจฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว    โหติ   ทุกฺขฏฺเฐน   อนตฺตฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว
โหติ   ปมาทสฺส   อุปฏฺฐานํ   สตินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ  ปมาทสฺส
ปริฬาหสฺส    อุปฏฺฐานํ    สตินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ   อนิจฺจฏฺเฐน
สตินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ   ทุกฺขฏฺเฐน   อนตฺตฏฺเฐน   สตินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว      โหติ      อุทฺธจฺจสฺส      อุปฏฺฐานํ     สมาธินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว       โหติ       อุทฺธจฺจสฺส      ปริฬาหสฺส      อุปฏฺฐานํ
สมาธินฺทฺริยสฺส     อาทีนโว     โหติ    อนิจฺจฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว   โหติ   ทุกฺขฏฺเฐน   อนตฺตฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว
โหติ     อวิชฺชาย     อุปฏฺฐานํ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    อาทีนโว    โหติ
อวิชฺชาย    ปริฬาหสฺส    อุปฏฺฐานํ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ
อนิจฺจฏฺเฐน   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   อาทีนโว   โหติ  ทุกฺขฏฺเฐน  ปญฺญินฺทฺริยสฺส
อาทีนโว      โหติ      อนตฺตฏฺเฐน      ปญฺญินฺทฺริยสฺส     อาทีนโว
โหติ     อิเมหิ    ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ
อาทีนโว     โหติ     อิเมหิ    ปญฺจวีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ อาทีนวํ ปชานาติ ฯ
     [๔๓๕]   กตเมหิ   อสีติสตากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  นิสฺสรณํ
โหติ    กตเมหิ    อสีติสตากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ    อินฺทฺริยานํ   นิสฺสรณํ
ปชานาติ   ฯ   อธิโมกฺขฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยํ   อสฺสทฺธิยา   นิสฺสฏํ  โหติ
อสฺสทฺธิยปริฬาหา    นิสฺสฏํ    โหติ   ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ   จ   ขนฺเธหิ
จ   นิสฺสฏํ   โหติ   พหิทฺธา   จ   สพฺพนิมิตฺเตหิ   นิสฺสฏํ  โหติ  ตโต
ปณีตตรสทฺธินฺทฺริยสฺส    ปฏิลาภา    ปุริมตรสทฺธินฺทฺริยา    นิสฺสฏํ   โหติ
ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ   โกสชฺชา   นิสฺสฏํ   โหติ   โกสชฺชปริฬาหา
นิสฺสฏํ   โหติ   ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ   จ   ขนฺเธหิ   จ   นิสฺสฏํ   โหติ
พหิทฺธา   จ   สพฺพนิมิตฺเตหิ   นิสฺสฏํ   โหติ  ตโต  ปณีตตรวิริยินฺทฺริยสฺส
ปฏิลาภา     ปุริมตรวิริยินฺทฺริยา     นิสฺสฏํ     โหติ    อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ     ปมาทา     นิสฺสฏํ     โหติ    ปมาทปริฬาหา    นิสฺสฏํ
โหติ   ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ   จ   ขนฺเธหิ   จ   นิสฺสฏํ   โหติ  พหิทฺธา
จ     สพฺพนิมิตฺเตหิ     นิสฺสฏํ    โหติ    ตโต    ปณีตตรสตินฺทฺริยสฺส
ปฏิลาภา     ปุริมตรสตินฺทฺริยา     นิสฺสฏํ     โหติ     อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยํ    อุทฺธจฺจโต    นิสฺสฏํ    โหติ   อุทฺธจฺจปริฬาหา   นิสฺสฏํ
โหติ   ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ   จ   ขนฺเธหิ  จ  นิสฺสฏํ  โหติ  พหิทฺธา  จ
สพฺพนิมิตฺเตหิ   นิสฺสฏํ   โหติ   ตโต   ปณีตตรสมาธินฺทฺริยสฺส   ปฏิลาภา
ปุริมตรสมาธินฺทฺริยา     นิสฺสฏํ     โหติ     ทสฺสนฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ
อวิชฺชาย     นิสฺสฏํ     โหติ     อวิชฺชาปริฬาหา     นิสฺสฏํ    โหติ
ตทนุวตฺตกกิเลเสหิ    จ   ขนฺเธหิ   จ   นิสฺสฏํ   โหติ   พหิทฺธา   จ
สพฺพนิมิตฺเตหิ นิสฺสฏํ โหติ
     {๔๓๕.๑}   ตโต       ปณีตตรปญฺญินฺทฺริยสฺส      ปฏิลาภา
ปุริมตรปญฺญินฺทฺริยา     นิสฺสฏํ     โหติ    ปุพฺพภาเค    ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
ปฐมชฺฌานวเสน     ปญฺจินฺทฺริยานิ    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    ปฐมชฺฌาเน
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ       ทุติยชฺฌานวเสน      ปญฺจินฺทฺริยานิ      นิสฺสฏานิ
โหนฺติ    ทุติยชฺฌาเน   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ   ตติยชฺฌานวเสน   ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    ตติยชฺฌาเน    ปญฺจหินฺทฺริเยหิ   จตุตฺถชฺฌานวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ     นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    จตุตฺถชฺฌาเน    ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติวเสน         ปญฺจินฺทฺริยานิ        นิสฺสฏานิ
โหนฺติ          อากาสานญฺจายตนสมาปตฺติยา          ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติวเสน          ปญฺจินฺทฺริยานิ         นิสฺสฏานิ
โหนฺติ           วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา           ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติวเสน          ปญฺจินฺทฺริยานิ         นิสฺสฏานิ
โหนฺติ           อากิญฺจญฺญายตนสมาปตฺติยา           ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติวเสน ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ           โหนฺติ          เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ     อนิจฺจานุปสฺสนาวเสน     ปญฺจินฺทฺริยานิ     นิสฺสฏานิ
โหนฺติ     อนิจฺจานุปสฺสนาย     ปญฺจหินฺทฺริเยหิ     ทุกฺขานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    ทุกฺขานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
อนตฺตานุปสฺสนาวเสน       ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ       โหนฺติ
อนตฺตานุปสฺสนาย         ปญฺจหินฺทฺริเยหิ         นิพฺพิทานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ นิสฺสฏานิ โหนฺติ
     {๔๓๕.๒}   นิพฺพิทานุปสฺสนาย  ปญฺจหินฺทฺริเยหิ  วิราคานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ   วิราคานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
นิโรธานุปสฺสนาวเสน   ปญฺจินฺทฺริยานิ  นิสฺสฏานิ  โหนฺติ  นิโรธานุปสฺสนาย
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ         ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนาวเสน         ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ       โหนฺติ       ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย      ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
ขยานุปสฺสนาวเสน    ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   ขยานุปสฺสนาย
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ    วยานุปสฺสนาวเสน   ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ
วยานุปสฺสนาย         ปญฺจหินฺทฺริเยหิ         วิปริณามานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   วิปริณามานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
อนิมิตฺตานุปสฺสนาวเสน       ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ      โหนฺติ
อนิมิตฺตานุปสฺสนาย        ปญฺจหินฺทฺริเยหิ       อปฺปณิหิตานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   อปฺปณิหิตานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
สุญฺญตานุปสฺสนาวเสน       ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ       โหนฺติ
สุญฺญตานุปสฺสนาย       ปญฺจหินฺทฺริเยหิ       อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ  อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย  ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
ยถาภูตญาณทสฺสนวเสน       ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ      โหนฺติ
ยถาภูตญาณทสฺสเน        ปญฺจหินฺทฺริเยหิ        อาทีนวานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ    นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   อาทีนวานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
ปฏิสงฺขานุปสฺสนาวเสน ปญฺจินฺทฺริยานิ นิสฺสฏานิ โหนฺติ
     {๔๓๕.๓}   ปฏิสงฺขานุปสฺสนาย ปญฺจหินฺทฺริเยหิ วิวฏฺฏนานุปสฺสนาวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ    นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   วิวฏฺฏนานุปสฺสนาย   ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
โสตาปตฺติมคฺควเสน   ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ  โสตาปตฺติมคฺเค
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ         โสตาปตฺติผลสมาปตฺติวเสน        ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ      โหนฺติ      โสตาปตฺติผลสมาปตฺติยา      ปญฺจหินฺทฺริเยหิ
สกทาคามิมคฺควเสน        ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ       โหนฺติ
สกทาคามิมคฺเค        ปญฺจหินฺทฺริเยหิ       สกทาคามิผลสมาปตฺติวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ      โหนฺติ      สกทาคามิผลสมาปตฺติยา
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ      อนาคามิมคฺควเสน      ปญฺจินฺทฺริยานิ     นิสฺสฏานิ
โหนฺติ     อนาคามิมคฺเค    ปญฺจหินฺทฺริเยหิ    อนาคามิผลสมาปตฺติวเสน
ปญฺจินฺทฺริยานิ       นิสฺสฏานิ       โหนฺติ      อนาคามิผลสมาปตฺติยา
ปญฺจหินฺทฺริเยหิ    อรหตฺตมคฺควเสน    ปญฺจินฺทฺริยานิ   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ
อรหตฺตมคฺเค    ปญฺจหินฺทฺริเยหิ   อรหตฺตผลสมาปตฺติวเสน   ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    นิกฺขมฺเม    ๑-    ปญฺจินฺทฺริยานิ   กามจฺฉนฺทโต
นิสฺสฏานิ     โหนฺติ     อพฺยาปาเท     ปญฺจินฺทฺริยานิ     พฺยาปาทโต
นิสฺสฏานิ     โหนฺติ     อาโลกสญฺญาย     ปญฺจินฺทฺริยานิ    ถีนมิทฺธโต
นิสฺสฏานิ    โหนฺติ   อวิกฺเขเป   ปญฺจินฺทฺริยานิ   อุทฺธจฺจโต   นิสฺสฏานิ
โหนฺติ     ธมฺมววตฺถาเน     ปญฺจินฺทฺริยานิ     วิจิกิจฺฉาย    นิสฺสฏานิ
โหนฺติ     ญาเณ     ปญฺจินฺทฺริยานิ    อวิชฺชาย    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ
ปามุชฺเช ปญฺจินฺทฺริยานิ อรติยา นิสฺสฏานิ โหนฺติ
     {๔๓๕.๔}   ปฐมชฺฌาเน    ปญฺจินฺทฺริยานิ   นีวรเณหิ   นิสฺสฏานิ
โหนฺติ   ทุติยชฺฌาเน   ปญฺจินฺทฺริยานิ   วิตกฺกวิจาเรหิ   นิสฺสฏานิ  โหนฺติ
ตติยชฺฌาเน   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ปีติยา   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   จตุตฺถชฺฌาเน
ปญฺจินฺทฺริยานิ    สุขทุกฺเขหิ    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ   อากาสานญฺจายตน-
สมาปตฺติยา   ปญฺจินฺทฺริยานิ   รูปสญฺญาย   ปฏิฆสญฺญาย   นานตฺตสญฺญาย
นิสฺสฏานิ      โหนฺติ      วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺติยา     ปญฺจินฺทฺริยานิ
อากาสานญฺจายตนสญฺญาย     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ     อากิญฺจญฺญายตน-
สมาปตฺติยา     ปญฺจินฺทฺริยานิ     วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาย     นิสฺสฏานิ
โหนฺติ         เนวสญฺญานาสญฺญายตนสมาปตฺติยา         ปญฺจินฺทฺริยานิ
อากิญฺจญฺญายตนสญฺญาย      นิสฺสฏานิ      โหนฺติ     อนิจฺจานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     นิจฺจสญฺญาย    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    ทุกฺขานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     สุขสญฺญาย    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    อนตฺตานุปสฺสนาย
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. เนกฺขมฺเม ฯ
ปญฺจินฺทฺริยานิ    อตฺตสญฺญาย    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    นิพฺพิทานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     นนฺทิยา     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ    วิราคานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     ราคโต     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ    นิโรธานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ    สมุทยโต    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ   ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     อาทานโต     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ    ขยานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ     ฆนสญฺญาย     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ    วยานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ    อายุหนโต    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ   วิปริณามานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ    ธุวสญฺญาย    นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    อนิมิตฺตานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ นิมิตฺตโต นิสฺสฏานิ โหนฺติ
     {๔๓๕.๕}   อปฺปณิหิตานุปสฺสนาย     ปญฺจินฺทฺริยานิ     ปณิธิยา
นิสฺสฏานิ    โหนฺติ    สุญฺญตานุปสฺสนาย    ปญฺจินฺทฺริยานิ    อภินิเวสโต
นิสฺสฏานิ       โหนฺติ       อธิปญฺญาธมฺมวิปสฺสนาย      ปญฺจินฺทฺริยานิ
สาราทานาภินิเวสโต      นิสฺสฏานิ      โหนฺติ     ยถาภูตญาณทสฺสเน
ปญฺจินฺทฺริยานิ   สมฺโมหาภินิเวสโต   นิสฺสฏานิ  โหนฺติ  อาทีนวานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ   อาลยาภินิเวสโต   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ  ปฏิสงฺขานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ    อปฺปฏิสงฺขาย    นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   วิวฏฺฏนานุปสฺสนาย
ปญฺจินฺทฺริยานิ   สญฺโญคาภินิเวสโต   นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   โสตาปตฺติมคฺเค
ปญฺจินฺทฺริยานิ      ทิฏฺเฐกฏฺเฐหิ     กิเลเสหิ     นิสฺสฏานิ     โหนฺติ
สกทาคามิมคฺเค    ปญฺจินฺทฺริยานิ    โอฬาริเกหิ    กิเลเสหิ   นิสฺสฏานิ
โหนฺติ     อนาคามิมคฺเค     ปญฺจินฺทฺริยานิ    อนุสหคเตหิ    กิเลเสหิ
นิสฺสฏานิ     โหนฺติ     อรหตฺตมคฺเค    ปญฺจินฺทฺริยานิ    สพฺพกิเลเสหิ
นิสฺสฏานิ   โหนฺติ   สพฺเพสญฺเญว  ขีณาสวานํ  ตตฺถ  ตตฺถ  ปญฺจินฺทฺริยานิ
นิสฺสฏานิ    เจว    โหนฺติ    สุนิสฺสฏานิ    จ    ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ   จ
สุปฺปฏิปฺปสฺสทฺธานิ      จ      อิเมหิ     อสีติสตากาเรหิ     ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ    นิสฺสรณํ    โหติ    อิเมหิ    อสีติสตากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ นิสฺสรณํ ปชานาติ ฯ
                                              ภาณวารํ ฯ
                                                --------
                                            สาวตฺถีนิทานํ
     [๔๓๖]   ปญฺจิมานิ    ภิกฺขเว    อินฺทฺริยานิ    กตมานิ   ปญฺจ
สทฺธินฺทฺริยํ วิริยินฺทฺริยํ สตินฺทฺริยํ สมาธินฺทฺริยํ ปญฺญินฺทฺริยํ ฯ
     {๔๓๖.๑}   กตฺถ จ ภิกฺขเว สทฺธินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ จตูสุ โสตาปตฺติยงฺเคสุ
เอตฺถ สทฺธินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
     {๔๓๖.๒}   กตฺถ  จ ภิกฺขเว วิริยินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ
เอตฺถ วิริยินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
     {๔๓๖.๓}   กตฺถ  จ  ภิกฺขเว  สตินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ จตูสุ สติปฏฺฐาเนสุ
เอตฺถ สตินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
     {๔๓๖.๔}   กตฺถ จ ภิกฺขเว สมาธินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ จตูสุ ฌาเนสุ เอตฺถ
สมาธินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
     {๔๓๖.๕}   กตฺถ  จ  ภิกฺขเว  ปญฺญินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ จตูสุ อริยสจฺเจสุ
เอตฺถ ปญฺญินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
     [๔๓๗]   จตูสุ    โสตาปตฺติยงฺเคสุ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน
กติหากาเรหิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ    จตูสุ    สมฺมปฺปธาเนสุ
วิริยินฺทฺริยสฺส     วเสน    กติหากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ
จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน  กติหากาเรหิ  ปญฺจินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ    จตูสุ    ฌาเนสุ   สมาธินฺทฺริยสฺส   วเสน   กติหากาเรหิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ     ทฏฺฐพฺพานิ     จตูสุ     อริยสจฺเจสุ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส
วเสน     กติหากาเรหิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ    ฯ    จตูสุ
โสตาปตฺติยงฺเคสุ     สทฺธินฺทฺริยสฺส     วเสน    วีสติยา    อากาเรหิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ     ทฏฺฐพฺพานิ    จตูสุ    สมฺมปฺปธาเนสุ    วิริยินฺทฺริยสฺส
วเสน    วีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ    จตูสุ
สติปฏฺฐาเนสุ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   วีสติยา  อากาเรหิ  ปญฺจินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ     จตูสุ    ฌาเนสุ    สมาธินฺทฺริยสฺส    วเสน    วีสติยา
อากาเรหิ      ปญฺจินฺทฺริยานิ     ทฏฺฐพฺพานิ     จตูสุ     อริยสจฺเจสุ
ปญฺญินฺทฺริยสฺส      วเสน     วีสติยา     อากาเรหิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๓๘]   จตูสุ   โสตาปตฺติยงฺเคสุ  สทฺธินฺทฺริยสฺส  วเสน  กตเมหิ
วีสติยา    อากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ   สปฺปุริสสํเสเว
โสตาปตฺติยงฺเค     อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
สทฺธินฺทฺริยสฺส      วเสน      ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     สทฺธมฺมสฺสวเน
โสตาปตฺติยงฺเค    โยนิโสมนสิกาเร    โสตาปตฺติยงฺเค    ธมฺมานุธมฺม-
ปฏิปตฺติยา    โสตาปตฺติยงฺเค    อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ   ทสฺสนฏฺเฐน   ปญฺญินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   จตูสุ   โสตาปตฺติยงฺเคสุ
สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน    อิเมหิ   วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๓๙]   จตูสุ   สมฺมปฺปธาเนสุ   วิริยินฺทฺริยสฺส   วเสน  กตเมหิ
วีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ   อนุปฺปนฺนานํ
ปาปกานํ      อกุสลานํ     ธมฺมานํ     อนุปฺปาทาย     สมฺมปฺปธาเน
ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    วิริยินฺทฺริยสฺส   วเสน
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อุปฺปนฺนานํ    ปาปกานํ    อกุสลานํ   ธมฺมานํ
ปหานาย    สมฺมปฺปธาเน    ฯเปฯ    อนุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ
อุปฺปาทาย    สมฺมปฺปธาเน    ฯเปฯ    อุปฺปนฺนานํ   กุสลานํ   ธมฺมานํ
ฐิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย   เวปุลฺลาย   ภาวนาย  ปาริปูริยา
สมฺมปฺปธาเน   ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ  ทฏฺฐพฺพํ  วิริยินฺทฺริยสฺส
วเสน     อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     จตูสุ     สมฺมปฺปธาเนสุ
วิริยินฺทฺริยสฺส    วเสน    อิเมหิ   วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๔๐]   จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   กตเมหิ
วีสติยา     อากาเรหิ     ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ    ฯ    กาเย
กายานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน       อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน       สตินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     สตินฺทฺริยสฺส     วเสน     อวิกฺเขปฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   เวทนาสุ
เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน    ฯเปฯ   จิตฺเต   จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน
ธมฺเมสุ        ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน       อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   อวิกฺเขปฏฺเฐน  สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    จตูสุ
สติปฏฺฐาเนสุ    สตินฺทฺริยสฺส    วเสน    อิเมหิ   วีสติยา   อากาเรหิ
ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๔๑]   จตูสุ    ฌาเนสุ    สมาธินฺทฺริยสฺส   วเสน   กตเมหิ
วีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ   ปฐมชฺฌาเน
อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   สมาธินฺทฺริยสฺส  วเสน
ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    อธิโมกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   ทุติยชฺฌาเน   ฯเปฯ   ตติยชฺฌาเน   จตุตฺถชฺฌาเน
อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     สมาธินฺทฺริยสฺส
วเสน      ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ปคฺคหฏฺเฐน      วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   จตูสุ   ฌาเนสุ   สมาธินฺทฺริยสฺส
วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๔๒]   จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน   กตเมหิ
วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ  ฯ  ทุกฺเข  อริยสจฺเจ
ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน       ปญฺญินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ปญฺญินฺทฺริยสฺส
วเสน   อธิโมกฺขฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   ปคฺคหฏฺเฐน  วิริยินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ทุกฺขสมุทเย      อริยสจฺเจ     ฯเปฯ
ทุกฺขนิโรธคามินิยา     ปฏิปทาย     อริยสจฺเจ    ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน
ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ปคฺคหฏฺเฐน      วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     จตูสุ     อริยสจฺเจสุ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    วเสน    อิเมหิ
วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๔๓]   จตูสุ    โสตาปตฺติยงฺเคสุ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน
กติหากาเรหิ  ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  จริยา  ทฏฺฐพฺพา  จตูสุ สมฺมปฺปธาเนสุ
ฯเปฯ   จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   ฯเปฯ   จตูสุ   ฌาเนสุ   ฯเปฯ  จตูสุ
อริยสจฺเจสุ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     กติหากาเรหิ     ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ   จริยา  ทฏฺฐพฺพา  ฯ  จตูสุ  โสตาปตฺติยงฺเคสุ  สทฺธินฺทฺริยสฺส
วเสน   วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   จริยา  ทฏฺฐพฺพา
จตูสุ   สมฺมปฺปธาเนสุ   ฯเปฯ   จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   จตูสุ   ฌาเนสุ
จตูสุ    อริยสจฺเจสุ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    วเสน    วีสติยา   อากาเรหิ
ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๔]   จตูสุ   โสตาปตฺติยงฺเคสุ  สทฺธินฺทฺริยสฺส  วเสน  กตเมหิ
วีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   ฯ
สปฺปุริสสํเสเว   โสตาปตฺติยงฺเค   อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน  สทฺธินฺทฺริยสฺส
จริยา   ทฏฺฐพฺพา   สทฺธินฺทฺริยสฺส   วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยสฺส
จริยา      ทฏฺฐพฺพา      อุปฏฺฐานฏฺเฐน      สตินฺทฺริยสฺส     จริยา
ทฏฺฐพฺพา     อวิกฺเขปฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา
ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา    สทฺธมฺมสฺสวเน
โสตาปตฺติยงฺเค      ฯเปฯ      โยนิโสมนสิกาเร     โสตาปตฺติยงฺเค
ธมฺมานุธมฺมปฏิปตฺติยา      โสตาปตฺติยงฺเค      อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   สทฺธินฺทฺริยสฺส   วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน
วิริยินฺทฺริยสฺส     จริยา     ทฏฺฐพฺพา    อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยสฺส
จริยา   ทฏฺฐพฺพา   อวิกฺเขปฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา
ทสฺสนฏฺเฐน       ปญฺญินฺทฺริยสฺส      จริยา      ทฏฺฐพฺพา      จตูสุ
โสตาปตฺติยงฺเคสุ      สทฺธินฺทฺริยสฺส     วเสน     อิเมหิ     วีสติยา
อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๕]   จตูสุ   สมฺมปฺปธาเนสุ   วิริยินฺทฺริยสฺส   วเสน  กตเมหิ
วีสติยา    อากาเรหิ    ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   ฯ
อนุปฺปนฺนานํ   ปาปกานํ   อกุสลานํ   ธมฺมานํ  อนุปฺปาทาย  สมฺมปฺปธาเน
ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   วิริยินฺทฺริยสฺส
วเสน    อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยสฺส    จริยา    ทฏฺฐพฺพา   ฯเปฯ
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยสฺส     จริยา     ทฏฺฐพฺพา    อุปฺปนฺนานํ
ปาปกานํ    อกุสลานํ    ธมฺมานํ    ปหานาย    สมฺมปฺปธาเน   ฯเปฯ
อนุปฺปนฺนานํ    กุสลานํ    ธมฺมานํ   อุปฺปาทาย   สมฺมปฺปธาเน   ฯเปฯ
อุปฺปนฺนานํ    กุสลานํ    ธมฺมานํ   ฐิติยา   อสมฺโมสาย   ภิยฺโยภาวาย
เวปุลฺลาย   ภาวนาย   ปาริปูริยา   สมฺมปฺปธาเน  ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน
วิริยินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   วิริยินฺทฺริยสฺส  วเสน  อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยสฺส     ฯเปฯ     อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยสฺส     จริยา
ทฏฺฐพฺพา    จตูสุ    สมฺมปฺปธาเนสุ    วิริยินฺทฺริยสฺส    วเสน   อิเมหิ
วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๖]   จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   กตเมหิ
วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  จริยา  ทฏฺฐพฺพา  ฯ  กาเย
กายานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน      อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน      สตินฺทฺริยสฺส
จริยา   ทฏฺฐพฺพา   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน  อวิกฺเขปฏฺเฐน  สมาธินฺทฺริยสฺส
จริยา    ทฏฺฐพฺพา    ทสฺสนฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา    ปคฺคหฏฺเฐน
วิริยินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   เวทนาสุ  เวทนานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน
ฯเปฯ     จิตฺเต     จิตฺตานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน     ฯเปฯ     ธมฺเมสุ
ธมฺมานุปสฺสนาสติปฏฺฐาเน      อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน      สตินฺทฺริยสฺส
จริยา     ทฏฺฐพฺพา    สตินฺทฺริยสฺส    วเสน    ฯเปฯ    ปคฺคหฏฺเฐน
วิริยินฺทฺริยสฺส    จริยา   ทฏฺฐพฺพา   จตูสุ   สติปฏฺฐาเนสุ   สตินฺทฺริยสฺส
วเสน อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๗]   จตูสุ  ฌาเนสุ  สมาธินฺทฺริยสฺส  วเสน  กตเมหิ  วีสติยา
อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   จริยา   ทฏฺฐพฺพา   ฯ  ปฐมชฺฌาเน
อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน      สมาธินฺทฺริยสฺส      จริยา      ทฏฺฐพฺพา
สมาธินฺทฺริยสฺส     วเสน     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     จริยา
ทฏฺฐพฺพา     อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยสฺส     จริยา     ทฏฺฐพฺพา
ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา    อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยสฺส    จริยา    ทฏฺฐพฺพา   ทุติยชฺฌาเน   ฯเปฯ   ตติยชฺฌาเน
ฯเปฯ     จตุตฺถชฺฌาเน     อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยสฺส
จริยา    ทฏฺฐพฺพา    สมาธินฺทฺริยสฺส   วเสน   ฯเปฯ   อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยสฺส    จริยา    ทฏฺฐพฺพา    จตูสุ    ฌาเนสุ   สมาธินฺทฺริยสฺส
วเสน    อิเมหิ   วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   จริยา
ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๘]   จตูสุ   อริยสจฺเจสุ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน   กตเมหิ
วีสติยา   อากาเรหิ   ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ  จริยา  ทฏฺฐพฺพา  ฯ  ทุกฺเข
อริยสจฺเจ    ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยสฺส   จริยา   ทฏฺฐพฺพา
ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยสฺส    จริยา
ทฏฺฐพฺพา      ปคฺคหฏฺเฐน      วิริยินฺทฺริยสฺส     จริยา     ทฏฺฐพฺพา
อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยสฺส    จริยา    ทฏฺฐพฺพา    อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยสฺส    จริยา   ทฏฺฐพฺพา   ทุกฺขสมุทเย   อริยสจฺเจ   ฯเปฯ
ทุกฺขนิโรเธ    อริยสจฺเจ   ทุกฺขนิโรธาคามินิยา   ปฏิปทาย   อริยสจฺเจ
ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน       ปญฺญินฺทฺริยสฺส       จริยา       ทฏฺฐพฺพา
ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน   อธิโมกฺขฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยสฺส  จริยา  ทฏฺฐพฺพา
ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา    อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยสฺส     จริยา    ทฏฺฐพฺพา    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยสฺส
จริยา     ทฏฺฐพฺพา    จตูสุ    อริยสจฺเจสุ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    วเสน
อิเมหิ วีสติยา อากาเรหิ ปญฺจนฺนํ อินฺทฺริยานํ จริยา ทฏฺฐพฺพา ฯ
     [๔๔๙]   จาโร  จ  วิหาโร  จ  อนุพุทฺโธ  โหติ  ปฏิวิทฺโธ  ยถา
จรนฺตํ    ยถา    วิหรนฺตํ    วิญฺญู   สพฺรหฺมจารี   คมฺภีเรสุ   ฐาเนสุ
โอกปฺเปยฺยุํ อทฺธา อยมายสฺมา ปตฺโต วา ปาปุณิสฺสติ วา ฯ
     {๔๔๙.๑}   จริยาติ  อฏฺฐ  จริยาโย  อิริยาปถจริยา  อายตนจริยา
สติจริยา สมาธิจริยา ญาณจริยา มคฺคจริยา ปตฺติจริยา โลกตฺถจริยา ฯ
     {๔๔๙.๒}   อิริยาปถจริยาติ จตูสุ อิริยาปเถสุ ฯ อายตนจริยาติ ฉสุ
อชฺฌตฺติกพาหิเรสุ   อายตเนสุ   ฯ   สติจริยาติ  จตูสุ  สติปฏฺฐาเนสุ  ฯ
สมาธิจริยาติ   จตูสุ   ฌาเนสุ   ฯ  ญาณจริยาติ  จตูสุ  อริยสจฺเจสุ  ฯ
มคฺคจริยาติ  จตูสุ  อริยมคฺเคสุ  ฯ  ปตฺติจริยาติ  จตูสุ  สามญฺญผเลสุ  ฯ
โลกตฺถจริยาติ   ตถาคเตสุ   อรหนฺเตสุ   สมฺมาสมฺพุทฺเธสุ  ปเทโส  ๑-
ปจฺเจกพุทฺเธสุ   ปเทโส   ๑-   สาวเกสุ   ๒-  ฯ  อิริยาปถจริยา  จ
ปณิธิสมฺปนฺนานํ     อายตนจริยา     จ     อินฺทฺริเยสุ    คุตฺตทฺวารานํ
สติจริยา    จ   อปฺปมาทวิหารีนํ   สมาธิจริยา   จ   อธิจิตฺตมนุยุตฺตานํ
ญาณจริยา   จ   พุทฺธิสมฺปนฺนานํ   มคฺคจริยา   จ  สมฺมาปฏิปนฺนานํ  ๓-
ปตฺติจริยา   จ   อธิคตผลานํ   โลกตฺถจริยา  จ  ตถาคตานํ  อรหนฺตานํ
สมฺมาสมฺพุทฺธานํ   ปเทโส  ๑-  ปจฺเจกพุทฺธานํ  ปเทโส  สาวกานํ  อิมา
อฏฺฐ จริยาโย ฯ
     {๔๔๙.๓}   อปราปิ  อฏฺฐ  จริยาโย  อธิมุจฺจนฺโต  สทฺธาย  จรติ
ปคฺคณฺหนฺโต   วิริเยน   จรติ   อุปฏฺฐาเปนฺโต   สติยา  จรติ  อวิกฺเขปํ
@เชิงอรรถ:  ม. ปเทเส ฯ ยุ. ปเทสปจฺเจกพุทฺเธสุ ปเทสสาวเกสุ ฯ เอวมุปริปิ ฯ
@ สี. สพฺพเทโส ปจฺเจกพุทฺเธสุ สปฺปเทสุ สาวเกสุ ฯ  สี. สมาปตฺติสมฺปนฺนานํ ฯ
กโรนฺโต   สมาธินา   จรติ   ปชานนฺโต   ปญฺญาย   จรติ   วิชานนฺโต
วิญฺญาเณน  ๑-  จรติ  เอวํ  ๒-  ปฏิปนฺโน วิเสสมธิคจฺฉตีติ วิเสสจริยาย
จรติ  เอวํ  ๒-  ปฏิปนฺนสฺส  กุสลา  ธมฺมา  อายาเปนฺตีติ อายตนจริยาย
จรติ อิมา อฏฺฐ จริยาโย ฯ
     {๔๔๙.๔}   อปราปิ  อฏฺฐ  จริยาโย  ทสฺสนจริยา  จ สมฺมาทิฏฺฐิยา
อภิโรปนจริยา  ๓-  จ  สมฺมาสงฺกปฺปสฺส  ปริคฺคหจริยา  จ  สมฺมาวาจาย
สมุฏฺฐานจริยา   จ   สมฺมากมฺมนฺตสฺส   โวทานจริยา  จ  สมฺมาอาชีวสฺส
ปคฺคหจริยา    จ   สมฺมาวายามสฺส   อุปฏฺฐานจริยา   จ   สมฺมาสติยา
อวิกฺเขปจริยา จ สมฺมาสมาธิสฺส อิมา อฏฺฐ จริยาโย ฯ
     [๔๕๐]   วิหาโรติ   อธิมุจฺจนฺโต   สทฺธาย   วิหรติ  ปคฺคณฺหนฺโต
วิริเยน   วิหรติ   อุปฏฺฐาเปนฺโต   สติยา   วิหรติ  อวิกฺเขปํ  กโรนฺโต
สมาธินา    วิหรติ    ปชานนฺโต   ปญฺญาย   วิหรติ   ฯ    อนุพุทฺโธติ
สทฺธินฺทฺริยสฺส     อธิโมกฺขฏฺโฐ     อนุพุทฺโธ     โหติ    วิริยินฺทฺริยสฺส
ปคฺคหฏฺโฐ      อนุพุทฺโธ      โหติ     สตินฺทฺริยสฺส     อุปฏฺฐานฏฺโฐ
อนุพุทฺโธ      โหติ     สมาธินฺทฺริยสฺส     อวิกฺเขปฏฺโฐ     อนุพุทฺโธ
โหติ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส   ทสฺสนฏฺโฐ   อนุพุทฺโธ   โหติ   ฯ    ปฏิวิทฺโธติ
สทฺธินฺทฺริยสฺส     อธิโมกฺขฏฺโฐ     ปฏิวิทฺโธ     โหติ    วิริยินฺทฺริยสฺส
ปคฺคหฏฺโฐ      ปฏิวิทฺโธ      โหติ     สตินฺทฺริยสฺส     อุปฏฺฐานฏฺโฐ
ปฏิวิทฺโธ    โหติ    สมาธินฺทฺริยสฺส    อวิกฺเขปฏฺโฐ   ปฏิวิทฺโธ   โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วิญฺญาณจริยาย ฯ  ม. เอวํ ปฏิปนฺนสฺส ฯเปฯ อายตนจริยาย จรติ
@เอวํ ปฏิปนฺโน ฯเปฯ วิเสสจริยาย จรติ ฯ  ม. อภินิโรปนจริยา ฯ
ปญฺญินฺทฺริยสฺส ทสฺสนฏฺโฐ ปฏิวิทฺโธ โหติ ฯ
     {๔๕๐.๑}   ยถา จรนฺตนฺติ เอวํ สทฺธาย จรนฺตํ เอวํ วิริเยน จรนฺตํ
เอวํ  สติยา  จรนฺตํ  เอวํ  สมาธินา  จรนฺตํ  เอวํ  ปญฺญาย  จรนฺตํ  ฯ
ยถา  วิหรนฺตนฺติ  เอวํ  สทฺธาย  วิหรนฺตํ  เอวํ  วิริเยน  วิหรนฺตํ  เอวํ
สติยา วิหรนฺตํ เอวํ สมาธินา วิหรนฺตํ เอวํ ปญฺญาย วิหรนฺตํ ฯ
     {๔๕๐.๒}   วิญฺญูติ  วิญฺญู  วิภาวี  เมธาวี  ปณฺฑิตา พุทฺธิสมฺปนฺนา ฯ
สพฺรหฺมจารีติ  เอกกมฺมํ  เอกุทฺเทโส สมสิกฺขาตา ๑- ฯ คมฺภีเรสุ ฐาเนสูติ
คมฺภีรานิ  ฐานานิ  วุจฺจนฺติ  ฌานานิ  จ วิโมกฺขา จ สมาธิ จ สมาปตฺติโย
จ  มคฺคา  จ  ผลานิ  จ  อภิญฺญาโย จ  ปฏิสมฺภิทา จ ฯ  โอกปฺเปยฺยุนฺติ
สทฺทเหยฺยุํ   อธิมุจฺเจยฺยุํ   ฯ   อทฺธาติ  เอกํสวจนเมตํ  นิสฺสํสยวจนเมตํ
นิกฺกงฺขาวจนเมตํ     ๒-    อทฺวชฺฌวจนเมตํ   ๓-   อเทฺวฬฺหกวจนเมตํ
นิยฺยานิกวจนเมตํ  ๔-  อปณฺณกวจนเมตํ  ๕- อวตฺถาปนวจนเมตํ อทฺธาติ ฯ
อายสฺมาติ ปิยวจนเมตํ ครุวจนเมตํ สคารวสปฺปติสฺสาธิวจนเมตํ อายสฺมาติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สมสิกฺขตา ฯ  ม. ยุ. นิกฺกงฺข... ฯ  ม. ยุ. อทฺเวชฺฌ... ฯ
@ ม นิโยค ... ฯ  สี. อาวชฺเฌวจนเมตํ อทฺวหกวจนเมตํ นิโยควจนเมตํ
@อปฺปกวจนเมตํ ฯ
ปตฺโต วาติ อธิคโต [๑]- ฯ ปาปุณิสฺสติ วาติ อธิคมิสฺสติ [๑]- ฯ
                                           ปริปุณฺณนิทานํ ๒-
     [๔๕๑]   ปญฺจิมานิ    ภิกฺขเว    อินฺทฺริยานิ    กตมานิ   ปญฺจ
สทฺธินฺทฺริยํ    วิริยินฺทฺริยํ    สตินฺทฺริยํ    สมาธินฺทฺริยํ   ปญฺญินฺทฺริยํ
อิมานิ โข ภิกฺขเว ปญฺจินฺทฺริยานิ ฯ
     {๔๕๑.๑}   อิมานิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   กติหากาเรหิ  ทฏฺฐพฺพานิ  ฯ
อิมานิ   ปญฺจินฺทฺริยานิ   ฉหากาเรหิ   ฯ   เกนฏฺเฐน   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
อาธิปเตยฺยฏฺเฐน    อาทิวิโสธนฏฺเฐน    อธิมตฺตฏฺเฐน    อธิฏฺฐานฏฺเฐน
ปริยาทานฏฺเฐน ปติฏฺฐาปกฏฺเฐน ฯ
     [๔๕๒]   กถํ   อาธิปเตยฺยฏฺเฐน   อินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
อสฺสทฺธิยํ    ปชหโต    อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ
สทฺธินฺทฺริยสฺส   วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน  วิริยินฺทฺริยํ  ทฏฺฐพฺพํ  อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ     อวิกฺเขปฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
ทสฺสนฏฺเฐน       ปญฺญินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      โกสชฺชํ      ปชหโต
ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    วิริยินฺทฺริยสฺส   วเสน
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    ปมาทํ    ปชหโต    อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   อวิกฺเขปฏฺเฐน  สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อธิโมกฺขฏฺเฐน
@เชิงอรรถ:  ม. วา ฯ  ม. ปุริมนิทานํ ฯ
สทฺธินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      ปคฺคหฏฺเฐน      วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อุทฺธจฺจํ    ปชหโต    อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ
สมาธินฺทฺริยสฺส      วเสน     ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิชฺชํ    ปชหโต
ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ [๑]- กามจฺฉนฺทํ ปชหโต
     {๔๕๒.๑}   เนกฺขมฺมวเสน   อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    ทสฺสนฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ   กามจฺฉนฺทํ   ปชหโต
เนกฺขมฺมวเสน      ปคฺคหาธิปเตยฺยฏฺเฐน      วิริยินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ
วิริยินฺทฺริยสฺส      วเสน     อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
อวิกฺเขปฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    ทสฺสนฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    อธิโมกฺขฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   กามจฺฉนฺทํ   ปชหโต
เนกฺขมฺมวเสน      อุปฏฺฐานาธิปเตยฺยฏฺเฐน      สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ
สตินฺทฺริยสฺส   วเสน   อวิกฺเขปฏฺเฐน  สมาธินฺทฺริยํ  ทฏฺฐพฺพํ  ทสฺสนฏฺเฐน
ปญฺญินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   อธิโมกฺขฏฺเฐน   สทฺธินฺทฺริยํ  ทฏฺฐพฺพํ  ปคฺคหฏฺเฐน
@เชิงอรรถ:  ม. ทสฺสนฏฺเฐน ปญฺญินฺทฺริยํ ทฏฺฐพฺพํ ฯ
วิริยินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ     กามจฺฉนฺทํ     ปชหโต     เนกฺขมฺมวเสน
อวิกฺเขปาธิปเตยฺยฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   สมาธินฺทฺริยสฺส  วเสน
ทสฺสนฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    อธิโมกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ      ทฏฺฐพฺพํ      กามจฺฉนฺทํ     ปชหโต     เนกฺขมฺมวเสน
ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส   วเสน
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน
สมาธินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ   พฺยาปาทํ   ปชหโต   อพฺยาปาทวเสน   ฯเปฯ
ถีนมิทฺธํ ปชหโต อาโลกสญฺญาวเสน ฯเปฯ สพฺพกิเลเส ปชหโต
     {๔๕๒.๒}   อรหตฺตมคฺควเสน  อธิโมกฺขาธิปเตยฺยฏฺเฐน  สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    สทฺธินฺทฺริยสฺส    วเสน   ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ
อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ    ทสฺสนฏฺเฐน    ปญฺญินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ   ฯเปฯ   สพฺพกิเลเส
ปชหโต      อรหตฺตมคฺควเสน     ทสฺสนาธิปเตยฺยฏฺเฐน     ปญฺญินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน     อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ
ทฏฺฐพฺพํ     ปคฺคหฏฺเฐน     วิริยินฺทฺริยํ     ทฏฺฐพฺพํ     อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ    ทฏฺฐพฺพํ    อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ   ทฏฺฐพฺพํ   เอวํ
อาธิปเตยฺยฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๕๓]   กถํ   อาทิวิโสธนฏฺเฐน   อินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
อธิโมกฺขฏฺเฐน     สทฺธินฺทฺริยํ     อสฺสทฺธิยํ     สํวรฏฺเฐน    สีลวิสุทฺธิ
สทฺธินฺทฺริยสฺส     อาทิวิโสธนา    ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ    โกสชฺชํ
สํวรฏฺเฐน    สีลวิสุทฺธิ    วิริยินฺทฺริยสฺส   อาทิวิโสธนา   อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ   ปมาทํ   สํวรฏฺเฐน   สีลวิสุทฺธิ   สตินฺทฺริยสฺส   อาทิวิโสธนา
อวิกฺเขปฏฺเฐน     สมาธินฺทฺริยํ     อุทฺธจฺจํ     สํวรฏฺเฐน    สีลวิสุทฺธิ
สมาธินฺทฺริยสฺส   อาทิวิโสธนา   ทสฺสนฏฺเฐน   ปญฺญินฺทฺริยํ   อวิชฺชํ   ๑-
สํวรฏฺเฐน     สีลวิสุทฺธิ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    อาทิวิโสธนา    เนกฺขมฺเม
ปญฺจินฺทฺริยานิ   กามจฺฉนฺทํ   สํวรฏฺเฐน   สีลวิสุทฺธิ   ปญฺจนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อาทิวิโสธนา    อพฺยาปาเท    ปญฺจินฺทฺริยานิ    พฺยาปาทํ    สํวรฏฺเฐน
สีลวิสุทฺธิ   ปญฺจนฺนํ   อินฺทฺริยานํ   อาทิวิโสธนา   ฯเปฯ   อรหตฺตมคฺเค
ปญฺจินฺทฺริยานิ     สพฺพกิเลเส     สํวรฏฺเฐน     สีลวิสุทฺธิ     ปญฺจนฺนํ
อินฺทฺริยานํ     อาทิวิโสธนา    เอวํ    อาทิวิโสธนฏฺเฐน    อินฺทฺริยานิ
ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๕๔]   กถํ    อธิมตฺตฏฺเฐน    อินฺทฺริยานิ    ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
สทฺธินฺทฺริยสฺส    ภาวนาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ   อสฺสทฺธิยสฺส   ปหานาย
ฉนฺโท      อุปฺปชฺชติ      อสฺสทฺธิยปริฬาหสฺส     ปหานาย     ฉนฺโท
อุปฺปชฺชติ    ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ    กิเลสานํ    ปหานาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ
โอฬาริกานํ    กิเลสานํ    ปหานาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ   อณุสหคตานํ
กิเลสานํ    ปหานาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ   สพฺพกิเลสานํ   ปหานาย
ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    ฉนฺทวเสน    สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ
@เชิงอรรถ:  ม. อวิชฺชาสํวรฏฺเฐน ฯ
โหติ    ฉนฺทวเสน    ปามุชฺชํ   อุปฺปชฺชติ   ปามุชฺชวเสน   สทฺธาวเสน
สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ   ปามุชฺชวเสน   ปีติ   อุปฺปชฺชติ  ปีติวเสน
สทฺธาวเสน     สทฺธินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ    ปีติวเสน    ปสฺสทฺธิ
อุปฺปชฺชติ    ปสฺสทฺธิวเสน    สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ
ปสฺสทฺธิวเสน    สุขํ    อุปฺปชฺชติ   สุขวเสน   สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ    โหติ    สุขวเสน    โอภาโส    อุปฺปชฺชติ    โอภาสวเสน
สทฺธาวเสน    สทฺธินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ   โอภาสวเสน   สํเวโค
อุปฺปชฺชติ    สํเวควเสน    สทฺธาวเสน    สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ
สํเวเชตฺวา   ๑-  จิตฺตํ  สมาทหติ  สมาธิวเสน  สทฺธาวเสน  สทฺธินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ โหติ
     {๔๕๔.๑}   ตถา  สมาหิตํ  จิตฺตํ  สาธุกํ  ปคฺคณฺหาติ  ปคฺคหวเสน
สทฺธาวเสน     สทฺธินฺทฺริยํ     อธิมตฺตํ     โหติ     ตถา    ปคฺคหิตํ
จิตฺตํ   สาธุกํ   อชฺฌุเปกฺขติ   อุเปกฺขาวเสน   สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ    โหติ    อุเปกฺขาวเสน    นานตฺตกิเลเสหิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจติ
วิโมกฺขวเสน   สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ  อธิมตฺตํ  โหติ  วิมุตฺตตฺตา  ๒-
เต   ธมฺมา  เอกรสา  โหนฺติ  เอกรสฏฺเฐน  ภาวนาวเสน  สทฺธาวเสน
สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ   ภาวิตตฺตา   ตโต   ปณีตตเร   วิวฏฺฏนฺติ
วิวฏฺฏนาวเสน   สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ  วิวฏฺฏิตตฺตา
ตโต    โวสฺสชฺชติ    ๓-    โวสฺสคฺควเสน   สทฺธาวเสน   สทฺธินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ    โหติ    โวสฺสชฺชิตตฺตา    ตโต    นิรุชฺฌนฺติ    นิโรธวเสน
@เชิงอรรถ:  ยุ. สํเวชิตฺวา ฯ เอวมุปริปิ ฯ  สี. วิมุตฺตตฺถา ฯ  ยุ. โวสฺสชฺชนฺติ ฯ
สทฺธาวเสน  สทฺธินฺทฺริยํ  อธิมตฺตํ  โหติ  ฯ  นิโรธวเสน  เทฺว โวสฺสคฺคา
ปริจฺจาคโวสฺสคฺโค  จ  ปกฺขนฺทนโวสฺสคฺโค  จ  ฯ  กิเลเส  จ  ขนฺเธ จ
ปริจฺจชตีติ      ปริจฺจาคโวสฺสคฺโค      นิโรธนิพฺพานธาตุยา      จิตฺตํ
ปกฺขนฺทตีติ ปกฺขนฺทนโวสฺสคฺโค นิโรธวเสน อิเม เทฺว โวสฺสคฺคา ฯ
     [๔๕๕]   วิริยินฺทฺริยสฺส   ภาวนาย   ฉนฺโท  อุปฺปชฺชติ  โกสชฺชสฺส
ปหานาย      ฉนฺโท     อุปฺปชฺชติ     โกสชฺชปริฬาหสฺส     ปหานาย
ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ    กิเลสานํ    ปหานาย    ฉนฺโท
อุปฺปชฺชติ   ฯเปฯ   สพฺพกิเลสานํ   ปหานาย   ฉนฺโท  อุปฺปชฺชติ  ฯเปฯ
สตินฺทฺริยสฺส    ภาวนาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    ปมาทสฺส   ปหานาย
ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    ปมาทปริฬาหสฺส    ปหานาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ
ฯเปฯ  สพฺพกิเลสานํ  ปหานาย  ฉนฺโท  อุปฺปชฺชติ  ฯเปฯ  สมาธินฺทฺริยสฺส
ภาวนาย       ฉนฺโท       อุปฺปชฺชติ      อุทฺธจฺจสฺส      ปหานาย
ฉนฺโท อุปฺปชฺชติ
     {๔๕๕.๑}   อุทฺธจฺจปริฬาหสฺส    ปหานาย    ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ
ฯเปฯ     สพฺพกิเลสานํ     ปหานาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    ฯเปฯ
ปญฺญินฺทฺริยญฺจ    ภาวนาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ   อวิชฺชาย   ปหานาย
ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    อวิชฺชาปริฬาหสฺส   ปหานาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ
ทิฏฺเฐกฏฺฐานํ    กิเลสานํ   ปหานาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ   โอฬาริกานํ
กิเลสานํ    ปหานาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    อณุสหคตานํ   กิเลสานํ
ปหานาย    ฉนฺโท    อุปฺปชฺชติ    สพฺพกิเลสานํ    ปหานาย    ฉนฺโท
อุปฺปชฺชติ    ฉนฺทวเสน    ปญฺญาวเสน    ปญฺญินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ   โหติ
ฉนฺทวเสน     ปามุชฺชํ     อุปฺปชฺชติ     ปามุชฺชวเสน     ปญฺญาวเสน
ปญฺญินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ   ปามุชฺชวเสน   ปีติ   อุปฺปชฺชติ  ปีติวเสน
ปญฺญาวเสน     ปญฺญินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ    ปีติวเสน    ปสฺสทฺธิ
อุปฺปชฺชติ     ปสฺสทฺธิวเสน     ปญฺญาวเสน     ปญฺญินฺทฺริยํ     อธิมตฺตํ
โหติ   ปสฺสทฺธิวเสน   สุขํ  อุปฺปชฺชติ  สุขวเสน  ปญฺญาวเสน  ปญฺญินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ    โหติ    สุขวเสน    โอภาโส    อุปฺปชฺชติ    โอภาสวเสน
ปญฺญาวเสน ปญฺญินฺทฺริยํ อธิมตฺตํ โหติ
     {๔๕๕.๒}   โอภาสวเสน  สํเวโค อุปฺปชฺชติ สํเวควเสน ปญฺญาวเสน
ปญฺญินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ   สํเวเชตฺวา  จิตฺตํ  สมาทหติ  สมาธิวเสน
ปญฺญาวเสน   ปญฺญินฺทฺริยํ   อธิมตฺตํ   โหติ  ตถา  สมาหิตํ  จิตฺตํ  สาธุกํ
ปคฺคณฺหาติ     ปคฺคหวเสน     ปญฺญาวเสน     ปญฺญินฺทฺริยํ     อธิมตฺตํ
โหติ    ตถา   ปคฺคหิตํ   จิตฺตํ   สาธุกํ   อชฺฌุเปกฺขติ   อุเปกฺขาวเสน
ปญฺญาวเสน      ปญฺญินฺทฺริยํ      อธิมตฺตํ     โหติ     อุเปกฺขาวเสน
นานตฺตกิเลเสหิ   จิตฺตํ   วิมุจฺจติ  วิโมกฺขวเสน  ปญฺญาวเสน  ปญฺญินฺทฺริยํ
อธิมตฺตํ  โหติ  วิมุตฺตตฺตา  เต  ธมฺมา  เอกรสา โหนฺติ เอกรสฏฺเฐน ๑-
ภาวนาวเสน      ปญฺญาวเสน      ปญฺญินฺทฺริยํ      อธิมตฺตํ     โหติ
ภาวิตตฺตา   ตโต   ปณีตตเร   วิวฏฺฏนฺติ   วิวฏฺฏนาวเสน   ปญฺญาวเสน
ปญฺญินฺทฺริยํ     อธิมตฺตํ    โหติ    วิวฏฺฏิตตฺตา    ตโต    โวสฺสชฺชนฺติ
โวสฺสคฺควเสน      ปญฺญาวเสน      ปญฺญินฺทฺริยํ     อธิมตฺตํ     โหติ
@เชิงอรรถ:  ม. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ
โวสฺสชฺชิตตฺตา     ตโต     นิรุชฺฌนฺติ     นิโรธวเสน     ปญฺญาวเสน
ปญฺญินฺทฺริยํ    อธิมตฺตํ    โหติ    ฯ   นิโรธวเสน   เทฺว   โวสฺสคฺคา
ปริจฺจาคโวสฺสคฺโค   จ   ปกฺขนฺทนโวสฺสคฺโค  จ  ฯ  กิเลเส  จ  ขนฺเธ
จ     ปริจฺจชตีติ    ปริจฺจาคโวสฺสคฺโค    นิโรธนิพฺพานธาตุยา    จิตฺตํ
ปกฺขนฺทตีติ   ปกฺขนฺทนโวสฺสคฺโค   นิโรธวเสน   อิเม   เทฺว  โวสฺสคฺคา
เอวํ อธิมตฺตฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
                                            ภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
     [๔๕๖]   กถํ    อธิฏฺฐานฏฺเฐน    อินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
สทฺธินฺทฺริยสฺส   ภาวนาย   ฉนฺโท   อุปฺปชฺชติ   ฉนฺทวเสน   สทฺธาวเสน
สทฺธินฺทฺริยํ   อธิฏฺฐาติ   ฉนฺทวเสน   ปามุชฺชํ   อุปฺปชฺชติ   ปามุชฺชวเสน
สทฺธาวเสน    สทฺธินฺทฺริยํ    อธิฏฺฐาติ   ฯเปฯ   เอวํ   อธิฏฺฐานฏฺเฐน
อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๕๗]   กถํ    ปริยาทานฏฺเฐน   อินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
อธิโมกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ    อสฺสทฺธิยํ   ปริยาทิยติ   อสฺสทฺธิยปริฬาหํ
ปริยาทิยติ   ปคฺคหฏฺเฐน  วิริยินฺทฺริยํ  โกสชฺชํ  ปริยาทิยติ  โกสชฺชปริฬาหํ
ปริยาทิยติ      อุปฏฺฐานฏฺเฐน     สตินฺทฺริยํ     ปมาทํ     ปริยาทิยติ
ปมาทปริฬาหํ       ปริยาทิยติ       อวิกฺเขปฏฺเฐน       สมาธินฺทฺริยํ
อุทฺธจฺจํ     ปริยาทิยติ     อุทฺธจฺจปริฬาหํ    ปริยาทิยติ    ทสฺสนฏฺเฐน
ปญฺญินฺทฺริยํ     อวิชฺชํ     ปริยาทิยติ     อวิชฺชาปริฬาหํ     ปริยาทิยติ
เนกฺขมฺเม    ปญฺจินฺทฺริยานิ    กามจฺฉนฺทํ    ปริยาทิยนฺติ    อพฺยาปาเท
ปญฺจินฺทฺริยานิ    พฺยาปาทํ   ปริยาทิยนฺติ   อาโลกสญฺญาย   ปญฺจินฺทฺริยานิ
ถีนมิทฺธํ      ปริยาทิยนฺติ     อวิกฺเขเป     ปญฺจินฺทฺริยานิ     อุทฺธจฺจํ
ปริยาทิยนฺติ     ฯเปฯ    อรหตฺตมคฺเค    ปญฺจินฺทฺริยานิ    สพฺพกิเลเส
ปริยาทิยนฺติ เอวํ ปริยาทานฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๕๘]   กถํ    ปติฏฺฐาปกฏฺเฐน   อินฺทฺริยานิ   ทฏฺฐพฺพานิ   ฯ
สทฺโธ    สทฺธินฺทฺริยํ    อธิโมกฺเข   ปติฏฺฐาเปติ   สทฺธสฺส   สทฺธินฺทฺริยํ
อธิโมกฺเข   ปติฏฺฐาเปติ   วิริยวา   วิริยินฺทฺริยํ   ปคฺคเห   ปติฏฺฐาเปติ
วิริยวโต    วิริยินฺทฺริยํ    ปคฺคเห    ปติฏฺฐาเปติ    สติมา   สตินฺทฺริยํ
อุปฏฺฐาเน   ปติฏฺฐาเปติ   สติมโต   สตินฺทฺริยํ   อุปฏฺฐาเน  ปติฏฺฐาเปติ
สมาหิโต     สมาธินฺทฺริยํ     อวิกฺเขเป     ปติฏฺฐาเปติ    สมาหิตสฺส
สมาธินฺทฺริยํ     อวิกฺเขเป     ปติฏฺฐาเปติ     ปญฺญวา     ปญฺญินฺทฺริยํ
ทสฺสเน      ปติฏฺฐาเปติ      ปญฺญวโต      ปญฺญินฺทฺริยํ      ทสฺสเน
ปติฏฺฐาเปติ    โยคาวจโร    ปญฺจินฺทฺริยานิ    เนกฺขมฺเม   ปติฏฺฐาเปติ
โยคาวจรสฺส    ปญฺจินฺทฺริยานิ   เนกฺขมฺเม   ปติฏฺฐาเปนฺติ   โยคาวจโร
ปญฺจินฺทฺริยานิ   อพฺยาปาเท   ปติฏฺฐาเปติ   โยคาวจรสฺส   ปญฺจินฺทฺริยานิ
อพฺยาปาเท       ปติฏฺฐาเปนฺติ       โยคาวจโร       ปญฺจินฺทฺริยานิ
อาโลกสญฺญาย       ปติฏฺฐาเปติ      โยคาวจรสฺส      ปญฺจินฺทฺริยานิ
อาโลกสญฺญา       ปติฏฺฐาเปนฺติ       โยคาวจโร      ปญฺจินฺทฺริยานิ
อวิกฺเขเป    ปติฏฺฐาเปติ    โยคาวจรสฺส    ปญฺจินฺทฺริยานิ   อวิกฺเขเป
ปติฏฺฐาเปนฺติ    ฯเปฯ    โยคาวจโร    ปญฺจินฺทฺริยานิ    อรหตฺตมคฺเค
ปติฏฺฐาเปติ       โยคาวจรสฺส       ปญฺจินฺทฺริยานิ      อรหตฺตมคฺเค
ปติฏฺฐาเปนฺติ เอวํ ปติฏฺฐาปกฏฺเฐน อินฺทฺริยานิ ทฏฺฐพฺพานิ ฯ
     [๔๕๙]   ปุถุชฺชโน  สมาธึ  ภาเวนฺโต  กติหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล
โหติ    เสกฺโข    สมาธึ   ภาเวนฺโต   กติหากาเรหิ   อุปฏฺฐานกุสโล
โหติ    วีตราโค   สมาธึ   ภาเวนฺโต   กติหากาเรหิ   อุปฏฺฐานกุสโล
โหติ    ฯ    ปุถุชฺชโน    สมาธึ    ภาเวนฺโต    สตฺตหิ   อากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล     โหติ     เสกฺโข    สมาธึ    ภาเวนฺโต    อฏฺฐหิ
อากาเรหิ    อุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    วีตราโค   สมาธึ   ภาเวนฺโต
ทสหิ อากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     [๔๖๐]   ปุถุชฺชโน  สมาธึ  ภาเวนฺโต  ๑-  กตเมหิ สตฺตหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล     โหติ    ฯ    อาวชฺชิตตฺตา    อารมฺมณุปฏฺฐานกุสโล
โหติ      สมถนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสโล     โหติ     ปคฺคหนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสโล
โหติ     อวิกฺเขปุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    โอภาสุปฏฺฐานกุสโล    โหติ
สมฺปหํสนุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    อุเปกฺขุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   ปุถุชฺชโน
สมาธึ ภาเวนฺโต อิเมหิ สตฺตหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     {๔๖๐.๑}   เสกฺโข  สมาธึ  ภาเวนฺโต  กตเมหิ  อฏฺฐหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   ฯ   อาวชฺชิตตฺตา   อารมฺมณุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
สมถนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสโล      โหติ     ปคฺคหนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสโล     โหติ
อวิกฺเขปุปฏฺฐานกุสโล       โหติ       โอภาสุปฏฺฐานกุสโล      โหติ
@เชิงอรรถ:  ยุ. ภาวยนฺโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ
สมฺปหํสนุปฏฺฐานกุสโล       โหติ       อุเปกฺขุปฏฺฐานกุสโล      โหติ
เอกตฺตุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    เสกฺโข    สมาธึ   ภาเวนฺโต   อิเมหิ
อฏฺฐหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     {๔๖๐.๒}   วีตราโค   สมาธึ  ภาเวนฺโต  กตเมหิ  ทสหาการหิ
อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   ฯ   อาวชฺชิตตฺตา   อารมฺมณุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
ฯเปฯ     เอกตฺตุปฏฺฐานกุสโล     โหติ     ญาณุปฏฺฐานกุสโล    โหติ
จิตฺตุปฏฺฐานกุสโล   ๑-   โหติ   วีตราโค   สมาธึ   ภาเวนฺโต  อิเมหิ
ทสหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     [๔๖๑]   ปุถุชฺชโน  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต กติหากาเรหิ อุปฏฺฐานกุสโล
โหติ  กติหากาเรหิ  อนุปฏฺฐานกุสโล  โหติ  เสกฺโข  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต
กติหากาเรหิ    อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   กติหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ  วีตราโค  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต  กติหากาเรหิ  อุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
กติหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล  โหติ  ฯ  ปุถุชฺชโน  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต
นวหากาเรหิ    อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   นวหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ   เสกฺโข  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต  ทสหากาเรหิ  อุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
ทสหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   วีตราโค   วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต
ทฺวาทสหากาเรหิ      อุปฏฺฐานกุสโล      โหติ      ทฺวาทสหากาเรหิ
อนุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     [๔๖๒]   ปุถุชฺชโน   วิปสฺสนํ   ภาเวนฺโต  กตเมหิ  นวหากาเรหิ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. วิมุตฺตูปฏฺฐานกุสโล ฯ เอวมีทิเสสุ ปเทสุ ฯ
อุปฏฺฐานกุสโล     โหติ    กตเมหิ    นวหากาเรหิ    อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ   ฯ   อนิจฺจโต   อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ  นิจฺจโต  อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ    ทุกฺขโต    อุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    สุขโต   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ    อนตฺตโต    อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   อตฺตโต   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ   ขยโต   อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   ฆนโต   อนุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
วยโต    อุปฏฺฐานกุสโล    โหติ   อายุหนานุปฏฺฐานกุสโล   ๑-   โหติ
วิปริณามุปฏฺฐานกุสโล     โหติ     ธุวโต     อนุปฏฺฐานกุสโล    โหติ
อนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสโล       โหติ       นิมิตฺตานุปฏฺฐานกุสโล      โหติ
อปฺปณิหิตุปฏฺฐานกุสโล       โหติ       ปณิธานุปฏฺฐานกุสโล       ๒-
โหติ       สุญฺญตุปฏฺฐานกุสโล      โหติ      อภินิเวสานุปฏฺฐานกุสโล
โหติ     ปุถุชฺชโน    วิปสฺสนํ    ภาเวนฺโต    อิเมหิ    นวหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล โหติ อิเมหิ นวหากาเรหิ อนุปฏฺฐานกุสโล โหติ ฯ
     {๔๖๒.๑}   เสกฺโข  วิปสฺสนํ  ภาเวนฺโต  กตเมหิ  ทสหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ  กตเมหิ  ทสหากาเรหิ  อนุปฏฺฐานกุสโล  โหติ  ฯ
เสกฺโข   วิปสฺสนํ   ภาเวนฺโต   ๓-   อนิจฺจโต   อุปฏฺฐานกุสโล  โหติ
นิจฺจโต    อนุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   ฯเปฯ   สุญฺญตุปฏฺฐานกุสโล   โหติ
อภินิเวสานุปฏฺฐานกุสโล       โหติ       ญาณุปฏฺฐานกุสโล      โหติ
อญฺญาณานุปฏฺฐานกุสโล   โหติ   เสกฺโข   วิปสฺสนํ   ภาเวนฺโต   อิเมหิ
ทสหากาเรหิ  อุปฏฺฐานกุสโล  โหติ  อิเมหิ  ทสหากาเรหิ อนุปฏฺฐานกุสโล
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. อายูห ... ฯ  ม. ปณิธิอนุปฏฺฐานกุสโล ฯ  ม. ยุ. เสกฺโข วิปสฺสนํ
@ภาเวนฺโตติ อิเม ตโย ปาฐา นตฺถิ ฯ
โหติ ฯ
     {๔๖๒.๒}   วีตราโค วิปสฺสนํ ภาเวนฺโต กตเมหิ ทฺวาทสหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    กตเมหิ   ทฺวาทสหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ   ฯ   อนิจฺจโต   อุปฏฺฐานกุสโล   โหติ  นิจฺจโต  อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ     ฯเปฯ    ญาณุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    อญฺญาณานุปฏฺฐานกุสโล
โหติ      วิสญฺโญคุปฏฺฐานกุสโล      โหติ      สญฺโญคานุปฏฺฐานกุสโล
โหติ     นิโรธุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    สงฺขารานุปฏฺฐานกุสโล    โหติ
วีตราโค      วิปสฺสนํ     ภาเวนฺโต     อิเมหิ     ทฺวาทสหากาเรหิ
อุปฏฺฐานกุสโล    โหติ    อิเมหิ    ทฺวาทสหากาเรหิ   อนุปฏฺฐานกุสโล
โหติ      อาวชฺชิตตฺตา      อารมฺมณุปฏฺฐานกุสลวเสน      อินฺทฺริยานิ
สโมธาเนติ    โคจรญฺจ    ปชานาติ    สมตฺถญฺจ    ปฏิวิชฺฌติ   ฯเปฯ
ธมฺเม สโมธาเนติ โคจรญฺจ ปชานาติ สมตฺถญฺจ ปฏิวิชฺฌติ ฯ
     [๔๖๓]   อินฺทฺริยานิ  สโมธาเนตีติ  กถํ  อินฺทฺริยานิ  สโมธาเนติ ฯ
อธิโมกฺขฏฺเฐน  สทฺธินฺทฺริยํ  สโมธาเนติ  ฯเปฯ สมถนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสลวเสน
ปคฺคหนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสลวเสน       อวิกฺเขปุปฏฺฐานกุสลวเสน      [๑]-
สมฺปหํสนุปฏฺฐานกุสลวเสน     อุเปกฺขุปฏฺฐานกุสลวเสน    เอกตฺตุปฏฺฐาน-
กุสลวเสน     ญาณุปฏฺฐานกุสลวเสน     จิตฺตุปฏฺฐานกุสลวเสน     ๒-
อนิจฺจโต      อุปฏฺฐานกุสลวเสน      นิจฺจโต     อนุปฏฺฐานกุสลวเสน
ทุกฺขโต       อุปฏฺฐานกุสลวเสน      สุขโต      อนุปฏฺฐานกุสลวเสน
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. โอภาสูปฏฺฐานกุสลวเสน ฯ  ม. ยุ. วิมุตฺตู ... ฯ
อนตฺตโต      อุปฏฺฐานกุสลวเนน      อตฺตโต     อนุปฏฺฐานกุสลวเสน
ขยโต    อุปฏฺฐานกุสลวเสน    ฆนโต    อนุปฏฺฐานกุสลวเสน    วยโต
อุปฏฺฐานกุสลวเสน      อายุหนานุปฏฺฐานกุสลวเสน     วิปริณามุปฏฺฐาน-
กุสลวเสน    ธุวโต    อนุปฏฺฐานกุสลวเสน    อนิมิตฺตุปฏฺฐานกุสลวเสน
นิมิตฺตานุปฏฺฐานกุสลวเสน อปฺปณิหิตุปฏฺฐานกุสลวเสน
ปณิธานุปฏฺฐานกุสลวเสน สุญฺญตุปฏฺฐานกุสลวเสน
อภินิเวสานุปฏฺฐานกุสลวเสน ญาณุปฏฺฐานกุสลวเสน
อญฺญาณานุปฏฺฐานกุสลวเสน วิสญฺโญคุปฏฺฐานกุสลวเสน
สญฺโญคานุปฏฺฐานกุสลวเสน        นิโรธุปฏฺฐานกุสลวเสน        [๑]-
อินฺทฺริยานิ สโมธาเนติ โคจรญฺจ ปชานาติ สมตฺถญฺจ ปฏิวิชฺฌติ ฯ
     [๔๖๔]   จตุสฏฺฐิยา     อากาเรหิ     ติณฺณนฺนํ    อินฺทฺริยานํ
วสีภาวตาปญฺญา   อาสวานํ   ขเย   ญาณํ  กตเมสํ  ติณฺณนฺนํ  อินฺทฺริยานํ
อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส อญฺญินฺทฺริยสฺส อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺส ฯ
     {๔๖๔.๑}   อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ     กติฏฺฐานานิ    คจฺฉติ
อญฺญินฺทฺริยํ     กติฏฺฐานานิ    คจฺฉติ    อญฺญาตาวินฺทฺริยํ    กติฏฺฐานานิ
คจฺฉติ   ฯ  อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยํ  เอกํ  ฐานํ  คจฺฉติ  โสตาปตฺติมคฺคํ
อญฺญินฺทฺริยํ    ฉ    ฐานานิ    คจฺฉติ    โสตาปตฺติผลํ   สกทาคามิมคฺคํ
สกทาคามิผลํ       อนาคามิมคฺคํ       อนาคามิผลํ       อรหตฺตมคฺคํ
อญฺญาตาวินฺทฺริยํ เอกํ ฐานํ คจฺฉติ อรหตฺตผลํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สงขารานุปฏฺฐานกุสลวเสน ฯ
     [๔๖๕]   โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ      อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส
สทฺธินฺทฺริยํ     อธิโมกฺขปริวารํ     โหติ    วิริยินฺทฺริยํ    ปคฺคหปริวารํ
โหติ   สตินฺทฺริยํ   อุปฏฺฐานปริวารํ   โหติ  สมาธินฺทฺริยํ  อวิกฺเขปปริวารํ
โหติ    ปญฺญินฺทฺริยํ    ทสฺสนปริวารํ   โหติ   มนินฺทฺริยํ   วิชานนปริวารํ
โหติ    โสมนสฺสินฺทฺริยํ    อภินนฺทนปริวารํ    ๑-    โหติ   ชีวิตินฺทฺริยํ
ปวตฺตสนฺตตาธิปเตยฺยปริวารํ     โหติ     โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ    ชาตา
ธมฺมา   ฐเปตฺวา   จิตฺตสมุฏฺฐานํ  รูปํ  สพฺเพว  กุสลา  โหนฺติ  สพฺเพว
อนาสวา   โหนฺติ   สพฺเพว   นิยฺยานิกา  โหนฺติ  สพฺเพว  อปจยคามิโน
โหนฺติ   สพฺเพว   โลกุตฺตรา   โหนฺติ  สพฺเพว  นิพฺพานารมฺมณา  โหนฺติ
โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ         อนญฺญาตญฺญสฺสามีตินฺทฺริยสฺส         อิมานิ
อฏฺฐินฺทฺริยานิ       สหชาตปริวารา      โหนฺติ      อญฺญมญฺญปริวารา
โหนฺติ    นิสฺสยปริวารา   โหนฺติ   สมฺปยุตฺตปริวารา   โหนฺติ   สหคตา
โหนฺติ   สหชาตา   โหนฺติ   สํสฏฺฐา   โหนฺติ  สมฺปยุตฺตา  โหนฺติ  เตว
ตสฺส อาการา เจว โหนฺติ ปริวารา จ โสตาปตฺติผลกฺขเณ ฯเปฯ ฯ
     {๔๖๕.๑}   อรหตฺตผลกฺขเณ   อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺส   สทฺธินฺทฺริยํ
อธิโมกฺขปริวารํ   โหติ   ฯเปฯ  ชีวิตินฺทฺริยํ  ปวตฺตสนฺตตาธิปเตยฺยปริวารํ
โหติ   ฯ   อรหตฺตผลกฺขเณ  ชาตา  ธมฺมา  สพฺเพว  อพฺยากตา  โหนฺติ
ฐเปตฺวา  จิตฺตสมุฏฺฐานํ  รูปํ  สพฺเพว  อนาสวา โหนฺติ สพฺเพว โลกุตฺตรา
โหนฺติ    สพฺเพว    นิพฺพานารมฺมณา    โหนฺติ    ฯ   อรหตฺตผลกฺขเณ
@เชิงอรรถ:  ม. อภิสนฺทนปริวารํ ฯ
อญฺญาตาวินฺทฺริยสฺส      อิมานิ      อฏฺฐินฺทฺริยานิ      สหชาตปริวารา
โหนฺติ    ฯเปฯ   เตว   ตสฺส   อาการา   เจว   โหนฺติ   ปริวารา
จ อิติ อิมานิ อฏฺฐฏฺฐกานิ จตุสฏฺฐี โหนฺติ ฯ
     [๔๖๖]   อาสวาติ   กตเม   เต  อาสวา  กามาสโว  ภวาสโว
ทิฏฺฐาสโว อวิชฺชาสโว ฯ
     {๔๖๖.๑}   กตฺเถเต  อาสวา ขียนฺติ ฯ โสตาปตฺติมคฺเคน อนวเสโส
ทิฏฺฐาสโว    ขียติ    อปายคมนีโย   กามาสโว   ขียติ   อปายคมนีโย
ภวาสโว    ขียติ    อปายคมนีโย    อวิชฺชาสโว    ขียติ   เอตฺเถเต
อาสวา   ขียนฺติ   ฯ   สกทาคามิมคฺเคน   โอฬาริโก  กามาสโว  ขียติ
ตเทกฏฺโฐ   ภวาสโว   ขียติ  ตเทกฏฺโฐ  อวิชฺชาสโว  ขียติ  เอตฺเถเต
อาสวา    ขียนฺติ    ฯ    อนาคามิมคฺเคน    อนวเสโส    กามาสโว
ขียติ   ตเทกฏฺโฐ   ภวาสโว   ขียติ   ตเทกฏฺโฐ   อวิชฺชาสโว   ขียติ
เอตฺเถเต   อาสวา   ขียนฺติ   ฯ  อรหตฺตมคฺเคน  อนวเสโส  ภวาสโว
ขียติ อนวเสโส อวิชฺชาสโว ขียติ เอตฺเถเต อาสวา ขียนฺติ ฯ
     {๔๖๖.๒}   น  ตสฺส  อทิฏฺฐมิธตฺถิ  กิญฺจิ  อโถ  อวิญฺญาตมชานิตพฺพํ
สพฺพํ   อภิญฺญาสิ   ยทตฺถิ  เนยฺยํ  ๑-  ตถาคโต  เตน  สมนฺตจกฺขูติ  ฯ
สมนฺตจกฺขูติ    เกนตฺเถน    สมนฺตจกฺขุ    ฯ    จุทฺทส    พุทฺธญาณานิ
ทุกฺเข    ญาณํ    พุทฺธญาณํ    ทุกฺขสมุทเย   ญาณํ   พุทฺธญาณํ   ฯเปฯ
สพฺพญฺญุตญาณํ     พุทฺธญาณํ     อนาวรณํ    ๒-    พุทฺธญาณํ    อิมานิ
@เชิงอรรถ:  เญยฺยนฺติ วา ปาโฐ ฯ  ม. ยุ. อนาวรณญาณํ ฯ
จุทฺทส     พุทฺธญาณานิ     อิเมสํ    จุทฺทสนฺนํ    พุทฺธญาณานํ    อฏฺฐ
ญาณานิ      สาวกสาธารณานิ      ฉ      ญาณานิ     อสาธารณานิ
สาวเกหิ ฯ
     [๔๖๗]   ยาวตา    ทุกฺขสฺส    ทุกฺขฏฺโฐ    ญาโต   อญฺญาโต
ทุกฺขฏฺโฐ    นตฺถีติ    สมนฺตจกฺขุ    ยํ    สมนฺตจกฺขุํ   ตํ   ปญฺญินฺทฺริยํ
ปญฺญินฺทฺริยสฺส     วเสน    อธิโมกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ    ปคฺคหฏฺเฐน
วิริยินฺทฺริยํ    อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ   อวิกฺเขปฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยํ
ยาวตา    ทุกฺขสฺส    ทุกฺขฏฺโฐ   ทิฏฺโฐ   วิทิโต   สจฺฉิกโต   ผสฺสิโต
ปญฺญาย     อผสฺสิโต     ปญฺญาย    ทุกฺขฏฺโฐ    นตฺถีติ    สมนฺตจกฺขุ
ยํ   สมนฺตจกฺขุํ   ตํ   ปญฺญินฺทฺริยํ   ปญฺญินฺทฺริยสฺส  วเสน  อธิโมกฺขฏฺเฐน
สทฺธินฺทฺริยํ     ปคฺคหฏฺเฐน    วิริยินฺทฺริยํ    อุปฏฺฐานฏฺเฐน    สตินฺทฺริยํ
อวิกฺเขปฏฺเฐน   สมาธินฺทฺริยํ   ยาวตา   สมุทยสฺส   สมุทยฏฺโฐ   ฯเปฯ
ยาวตา นิโรธสฺส นิโรธฏฺโฐ
     {๔๖๗.๑}   ยาวตา  มคฺคสฺส  มคฺคฏฺโฐ  ยาวตา  อตฺถปฏิสมฺภิทาย
อตฺถปฏิสมฺภิทฏฺโฐ   ฯเปฯ   ยาวตา   ธมฺมปฏิสมฺภิทาย  ธมฺมปฏิสมฺภิทฏฺโฐ
ยาวตา       นิรุตฺติปฏิสมฺภิทาย       นิรุตฺติปฏิสมฺภิทฏฺโฐ      ยาวตา
ปฏิภาณปฏิสมฺภิทาย      ปฏิภาณปฏิสมฺภิทฏฺโฐ     ยาวตา     อินฺทฺริยานํ
ปโรปริยตฺเต   ญาณํ   ยาวตา   สตฺตานํ   อาสยานุสเย  ญาณํ  ยาวตา
ยมกปาฏิหิเร     ญาณํ     ยาวตา     มหากรุณาสมาปตฺติยา     ญาณํ
ฯเปฯ    ยาวตา    สเทวกสฺส    โลกสฺส    สมารกสฺส   สพฺรหฺมกสฺส
สสฺสมณพฺราหฺมณิยา     ปชาย    สเทวมนุสฺสาย    ทิฏฺฐํ    สุตํ    มุตํ
วิญฺญาตํ    ปตฺตํ   ปริเยสิตํ   อนุวิจริตํ   มนสา   ญาตํ   ทิฏฺฐํ   วิทิตํ
สจฺฉิกตํ    ผสฺสิตํ    ปญฺญาย   อผสฺสิตํ   ปญฺญาย   นตฺถีติ   สมนฺตจกฺขุ
ยํ    สมนฺตจกฺขุํ    ๑-    ตํ    ปญฺญินฺทฺริยํ    ปญฺญินฺทฺริยสฺส    วเสน
อธิโมกฺขฏฺเฐน    สทฺธินฺทฺริยํ   ปคฺคหฏฺเฐน   วิริยินฺทฺริยํ   อุปฏฺฐานฏฺเฐน
สตินฺทฺริยํ     อวิกฺเขปฏฺเฐน    สมาธินฺทฺริยํ    สทฺทหนฺโต    ปคฺคณฺหาติ
ปคฺคณฺหนฺโต     สทฺทหติ    สทฺทหนฺโต    อุปฏฺฐาเปติ    อุปฏฺฐาเปนฺโต
สทฺทหติ    สทฺทหนฺโต    สมาทหติ   สมาทหนฺโต   สทฺทหติ   สทฺทหนฺโต
ปชานาติ ปชานนฺโต สทฺทหติ ปคฺคณฺหนฺโต อุปฏฺฐาเปติ
     {๔๖๗.๒}   อุปฏฺฐาเปนฺโต      ปคฺคณฺหาติ      ปคฺคณฺหนฺโต
สมาทหติ     สมาทหนฺโต     ปคฺคณฺหาติ     ปคฺคณฺหนฺโต     ปชานาติ
ปชานนฺโต      ปคฺคณฺหาติ     ปคฺคณฺหนฺโต     สทฺทหติ     สทฺทหนฺโต
ปคฺคณฺหาติ    อุปฏฺฐาเปนฺโต    สมาทหติ    สมาทหนฺโต    อุปฏฺฐาเปติ
อุปฏฺฐาเปนฺโต    ปชานาติ    ปชานนฺโต   อุปฏฺฐาเปติ   อุปฏฺฐาเปนฺโต
สทฺทหติ     สทฺทหนฺโต     อุปฏฺฐาเปติ    อุปฏฺฐาเปนฺโต    ปคฺคณฺหาติ
ปคฺคณฺหนฺโต        อุปฏฺฐาเปติ         สมาทหนฺโต        ปชานาติ
ปชานนฺโต      สมาทหติ      สมาทหนฺโต     สทฺทหติ     สทฺทหนฺโต
สมาทหติ     สมาทหนฺโต     ปคฺคณฺหาติ     ปคฺคณฺหนฺโต     สมาทหติ
สมาทหนฺโต    อุปฏฺฐาเปติ    อุปฏฺฐาเปนฺโต    สมาทหติ    ปชานนฺโต
สทฺทหติ      สทฺทหนฺโต      ปชานาติ      ปชานนฺโต     ปคฺคณฺหาติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. สมนฺตจกฺขุ ฯ
ปคฺคณฺหนฺโต    ปชานาติ    ปชานนฺโต    อุปฏฺฐาเปติ    อุปฏฺฐาเปนฺโต
ปชานาติ      ปชานนฺโต      สมาทหติ     สมาทหนฺโต     ปชานาติ
สทฺทหิตตฺตา      ปคฺคหิตํ     ปคฺคหิตตฺตา     สทฺทหิตํ     สทฺทหิตตฺตา
อุปฏฺฐาปิตํ    อุปฏฺฐาปิตตฺตา    สทฺทหิตํ   สทฺทหิตตฺตา   สมาทปิตํ   ๑-
สมาทปิตตฺตา    ๒-    สทฺทหิตํ    สทฺทหิตตฺตา   ปชานิตํ   ปชานิตตฺตา
สทฺทหิตํ     ปคฺคหิตตฺตา     อุปฏฺฐาปิตํ     อุปฏฺฐาปิตตฺตา     ปคฺคหิตํ
ปคฺคหิตตฺตา     สมาทปิตํ     สมาทปิตตฺตา     ปคฺคหิตํ    ปคฺคหิตตฺตา
ปชานิตํ      ปชานิตตฺตา      ปคฺคหิตํ      ปคฺคหิตตฺตา      สทฺทหิตํ
สทฺทหิตตฺตา     ปคฺคหิตํ    อุปฏฺฐาปิตตฺตา    สมาทปิตํ    สมาทปิตตฺตา
อุปฏฺฐาปิตํ     อุปฏฺฐาปิตตฺตา     ปชานิตํ    ปชานิตตฺตา    อุปฏฺฐาปิตํ
อุปฏฺฐาปิตตฺตา
     {๔๖๗.๓}   สทฺทหิตํ   สทฺทหิตตฺตา   อุปฏฺฐาปิตํ   อุปฏฺฐาปิตตฺตา
ปคฺคหิตํ      ปคฺคหิตตฺตา     อุปฏฺฐาปิตํ     สมาทปิตตฺตา     ปชานิตํ
ปชานิตตฺตา     สมาทปิตํ     สมาทปิตตฺตา     สทฺทหิตํ    สทฺทหิตตฺตา
สมาทหิตํ      สมาทหิตตฺตา     ปคฺคหิตํ     ปคฺคหิตตฺตา     สมาทปิตํ
สมาทปิตตฺตา        อุปฏฺฐาปิตํ        อุปฏฺฐาปิตตฺตา       สมาทหิตํ
ปชานิตตฺตา      สทฺทหิตํ     สทฺทหิตตฺตา     ปชานิตํ     ปชานิตตฺตา
ปคฺคหิตํ      ปคฺคหิตตฺตา      ปชานิตํ     ปชานิตตฺตา     อุปฏฺฐาปิตํ
อุปฏฺฐาปิตตฺตา     ปชานิตํ    ปชานิตตฺตา    สมาทปิตํ    สมาทปิตตฺตา
ปชานิตํ    ยํ    พุทฺธจกฺขุํ    ๓-    ตํ    พุทฺธญาณํ    ยํ   พุทฺธญาณํ
ตํ     พุทฺธจกฺขุํ     เยน    จกฺขุนา    ตถาคโต    สตฺเต    ปสฺสติ
@เชิงอรรถ: ๑-๒ ม. ยุ. สมาทหิตํ สมาทหิตตฺตา ฯ เอวมีทิเสสุ ปเทสุ ฯ   ม. ยุ. พุทฺธจกฺขุ ฯ
อปฺปรชกฺเข     มหารชกฺเข    ติกฺขินฺทฺริเย    มุทินฺทฺริเย    สฺวากาเร
ทฺวากาเร     สุวิญฺญาปเย     ทุวิญฺญาปเย    อปฺเปกจฺเจ    ปรโลก-
วชฺชภยทสฺสาวิโน อปฺเปกจฺเจ นปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโน ฯ
     [๔๖๘]   อปฺปรชกฺเข     มหารชกฺเขติ     สทฺโธ     ปุคฺคโล
อปฺปรชกฺโข   อสฺสทฺโธ   ปุคฺคโล   มหารชกฺโข   อารทฺธวิริโย  ปุคฺคโล
อปฺปรชกฺโข      กุสีโต      ปุคฺคโล     มหารชกฺโข     อุปฏฺฐิตสฺสติ
ปุคฺคโล    อปฺปรชกฺโข    มุฏฺฐสฺสติ   ปุคฺคโล   มหารชกฺโข   สมาหิโต
ปุคฺคโล    อปฺปรชกฺโข    อสมาหิโต   ปุคฺคโล   มหารชกฺโข   ปญฺญวา
ปุคฺคโล อปฺปรชกฺโข ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล มหารชกฺโข ฯ
     {๔๖๘.๑}   ติกฺขินฺทฺริเย  มุทินฺทฺริเยติ  สทฺโธ  ปุคฺคโล ติกฺขินฺทฺริโย
อสฺสทฺโธ   ปุคฺคโล   มุทินฺทฺริโย   ฯเปฯ  ปญฺญวา  ปุคฺคโล  ติกฺขินฺทฺริโย
ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล มุทินฺทฺริโย ฯ
     {๔๖๘.๒}   สฺวากาเร  ทฺวากาเรติ สทฺโธ ปุคฺคโล สฺวากาโร ฯเปฯ
ปญฺญวา ปุคฺคโล สฺวากาโร ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล ทฺวากาโร ฯ
     {๔๖๘.๓}   สุวิญฺญาปเย    ทุวิญฺญาปเยติ    สทฺโธ    ปุคฺคโล
สุวิญฺญาปโย    อสฺสทฺโธ    ปุคฺคโล    ทุวิญฺญาปโย    ฯเปฯ   ปญฺญวา
ปุคฺคโล สุวิญฺญาปโย ทุปฺปญฺโญ ปุคฺคโล ทุวิญฺญาปโย ฯ
     {๔๖๘.๔}   อปฺเปกจฺเจ   ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโน   อปฺเปกจฺเจ
นปรโลกวชฺชภยทสฺสาวิโนติ    สทฺโธ    ปุคฺคโล    ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี
อสฺสทฺโธ    ปุคฺคโล    นปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี   อารทฺธวิริโย   ปุคฺคโล
ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี     กุสีโต     ปุคฺคโล     นปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี
ฯเปฯ     ปญฺญวา     ปุคฺคโล     ปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี     ทุปฺปญฺโญ
ปุคฺคโล นปรโลกวชฺชภยทสฺสาวี ฯ
     {๔๖๘.๕}   โลโกติ ขนฺธโลโก ธาตุโลโก อายตนโลโก วิปตฺติภวโลโก
วิปตฺติสมฺภวโลโก    สมฺปตฺติภวโลโก    สมฺปตฺติสมฺภวโลโก   ฯ   เอโก
โลโก   สพฺเพ   สตฺตา   อาหารฏฺฐิติกา   ฯ   เทฺว   โลกา  นามญฺจ
รูปญฺจ   ฯ   ตโย   โลกา   ติสฺโส   เวทนา   ฯ   จตฺตาโร  โลกา
จตฺตาโร   อาหารา   ฯ   ปญฺจ   โลกา   ปญฺจุปาทานกฺขนฺธา   ฯ  ฉ
โลกา    ฉ    อชฺฌตฺติกานิ    อายตนานิ   ฯ   สตฺต   โลกา   สตฺต
วิญฺญาณฏฺฐิติโย    ฯ    อฏฺฐ    โลกา   อฏฺฐ   โลกธมฺมา   ฯ   นว
โลกา   นว   สตฺตาวาสา   ฯ   ทส  โลกา  ทสายตนานิ  ฯ  ทฺวาทส
โลกา ทฺวาทสายตนานิ ฯ อฏฺฐารส โลกา อฏฺฐารส ธาตุโย ฯ
     {๔๖๘.๖}   วชฺชนฺติ  สพฺเพ  กิเลสา วชฺชา สพฺเพ ทุจฺจริตา วชฺชา
สพฺเพ  อภิสงฺขารา  วชฺชา  สพฺเพ  ภวคามิกมฺมา  วชฺชา  อิติ  อิมสฺมิญฺจ
โลเก    อิมสฺมิญฺจ    วชฺเช   ติพฺพา   ภยสญฺญา   ปจฺจุปฏฺฐิตา   โหติ
เสยฺยถาปิ    อุกฺขิตฺตาสิเก    วธเก   อิเมหิ   ปญฺญาสาย   อากาเรหิ
อิมานิ ปญฺจินฺทฺริยานิ ชานาติ ปสฺสติ อญฺญาติ ปฏิวิชฺฌติ ฯ
                   ตติยภาณวารํ นิฏฺฐิตํ ฯ
                   อินฺทฺริยกถา นิฏฺฐิตา ฯ


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๓๐๐-๓๕๒. https://84000.org/tipitaka/read/pali_read.php?B=31&A=6053&w=&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_read.php?B=31&A=6053&modeTY=2              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=31&item=423&items=46              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับมหาจุฬาฯ :- https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/m_siri.php?B=31&siri=63              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=423              อ่านอรรถกถาภาษาบาลีอักษรไทย :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=48&A=3244              The Pali Atthakatha in Roman :- https://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=48&A=3244              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ https://84000.org/tipitaka/read/?index_31 https://84000.org/tipitaka/english/?index_31

อ่านหน้า[ต่าง] แรกอ่านหน้า[ต่าง] ที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหน้า[ต่าง] ถัดไปอ่านหน้า[ต่าง] สุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม

บันทึก ๖ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]