บาลี ข้อ 11-15 พระไตรปิฎกเล่มที่ 25

                          สุตฺตนฺตปิฏเก ขุทฺทกนิกายสฺส
                                    ธมฺมปทคาถา
                                         ---------
            นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ
                ธมฺมปทคาถาย ปฐโม ยมกวคฺโค
     [๑๑]   /ขุ.ธ./ |๑๑.๑| ๑ มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา  มโนเสฏฺฐา มโนมยา
                      มนสา เจ ปทุฏฺเฐน           ภาสติ วา กโรติ วา
                      ตโต นํ ทุกฺขมเนฺวติ           จกฺกํว วหโต ปทํ ฯ
     |๑๑.๒|       มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา       มโนเสฏฺฐา มโนมยา
                      มนสา เจ ปสนฺเนน           ภาสติ วา กโรติ วา
                      ตโต นํ สุขมเนฺวติ             ฉายาว อนุปายินี ฯ
     |๑๑.๓|       อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ            อชินิ มํ อหาสิ เม
                      เย จ ตํ อุปนยฺหนฺติ          เวรํ เตสํ น สมฺมติ ฯ
     |๑๑.๔|       อกฺโกจฺฉิ มํ อวธิ มํ            อชินิ มํ อหาสิ เม
                      เย จ ตํ นูปนยฺหนฺติ          เวรํ เตสูปสมฺมติ ฯ
     |๑๑.๕|       น หิ เวเรน เวรานิ              สมฺมนฺตีธ กุทาจนํ
                      อเวเรน จ สมฺมนฺติ            เอส ธมฺโม สนนฺตโน ฯ
     |๑๑.๖|       ปเร จ น วิชานนฺติ             มยเมตฺถ ยมามฺหเส
                      เย จ ตตฺถ วิชานนฺติ          ตโต สมฺมนฺติ เมธคา ฯ
     |๑๑.๗|       สุภานุปสฺสึ วิหรนฺตํ          อินฺทฺริเยสุ อสํวุตํ
                      โภชนมฺหิ อมตฺตญฺญุํ ^๑-   กุสีตํ หีนวีริยํ
                      ตํ เว ปสหติ มาโร             วาโต รุกฺขํว ทุพฺพลํ ฯ
     |๑๑.๘|       อสุภานุปสฺสึ วิหรนฺตํ        อินฺทฺริเยสุ สุสํวุตํ
                      โภชนมฺหิ จ มตฺตญฺญุํ       สทฺธํ อารทฺธวีริยํ
                      ตํ เว นปฺปสหติ มาโร        วาโต เสลํว ปพฺพตํ ฯ
     |๑๑.๙|       อนิกฺกสาโว กาสาวํ           โย วตฺถํ ปริทเหสฺสติ
                      อเปโต ทมสจฺเจน             น โส กาสาวมรหติ ฯ
     |๑๑.๑๐|     โย จ วนฺตกสาวสฺส           สีเลสุ สุสมาหิโต
                       อุเปโต ทมสจฺเจน             ส เว กาสาวมรหติ ฯ
     |๑๑.๑๑|     อสาเร สารมติโน             สาเร จาสารทสฺสิโน
                      เต สารํ นาธิคจฺฉนฺติ         มิจฺฉาสงฺกปฺปโคจรา ฯ
     |๑๑.๑๒|     สารญฺจ สารโต ญตฺวา      อสารญฺจ อสารโต
                      เต สารํ อธิคจฺฉนฺติ           สมฺมาสงฺกปฺปโคจรา ฯ
     |๑๑.๑๓|     ยถา อคารํ ทุจฺฉนฺนํ          วุฏฺฐี สมติวิชฺฌติ
                      เอวํ อภาวิตํ จิตฺตํ              ราโค สมติวิชฺฌติ ฯ
     |๑๑.๑๔|     ยถา อคารํ สุจฺฉนฺนํ          วุฏฺฐี น สมติวิชฺฌติ
                      เอวํ สุภาวิตํ จิตฺตํ              ราโค น สมติวิชฺฌติ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. จามตฺตญฺญุํ ฯ
     |๑๑.๑๕|     อิธ โสจติ เปจฺจ โสจติ       ปาปการี อุภยตฺถ โสจติ
                      โส โสจติ โส วิหญฺญติ      ทิสฺวา กมฺมกิลิฏฺฐมตฺตโน ฯ
     |๑๑.๑๖|     อิธ โมทติ เปจฺจ โมทติ      กตปุญฺโญ อุภยตฺถ โมทติ
                      โส โมทติ โส ปโมทติ        ทิสฺวา กมฺมวิสุทฺธิมตฺตโน ฯ
     |๑๑.๑๗|     อิธ ตปฺปติ เปจฺจ ตปฺปติ    ปาปการี อุภยตฺถ ตปฺปติ
                      ปาปํ เม กตนฺติ ตปฺปติ      ภิยฺโย ตปฺปติ ทุคฺคตึ คโต ฯ
     |๑๑.๑๘|     อิธ นนฺทติ เปจฺจ นนฺทติ    กตปุญฺโญ อุภยตฺถ นนฺทติ
                      ปุญฺญํ เม กตนฺติ นนฺทติ    ภิยฺโย นนฺทติ สุคตึ คโต ฯ
     |๑๑.๑๙|     พหุมฺปิ เจ สหิตํ ^๑- ภาสมาโน
                      น ตกฺกโร โหติ นโร ปมตฺโต
                      โคโปว คาโว คณยํ ปเรสํ
                      น ภาควา สามญฺญสฺส โหติ ฯ
     |๑๑.๒๐|     อปฺปมฺปิ เจ สหิตํ ภาสมาโน
                      ธมฺมสฺส โหติ อนุธมฺมจารี
                      ราคญฺจ โทสญฺจ ปหาย โมหํ
                      สมฺมปฺปชาโน สุวิมุตฺตจิตฺโต
                      อนุปาทิยาโน อิธ วา หุรํ วา
                      ส ภาควา สามญฺญสฺส โหติ ฯ
                                  ยมกวคฺโค ปฐโม ฯ
                                  --------------
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. สํหิต. ฯ
                      ธมฺมปทคาถาย ทุติโย อปฺปมาทวคฺโค
     [๑๒]   |๑๒.๒๑| ๒ อปฺปมาโท อมตํ ปทํ      ปมาโท มจฺจุโน ปทํ
                       อปฺปมตฺตา น มียนฺติ         เย ปมตฺตา ยถา มตา
     |๑๒.๒๒|     เอตํ ^๑- วิเสสโต ญตฺวา      อปฺปมาทมฺหิ ปณฺฑิตา
                       อปฺปมาเท ปโมทนฺติ         อริยานํ โคจเร รตา
     |๑๒.๒๓|     เต ฌายิโน สาตติกา          นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา
                       ผุสนฺติ ธีรา นิพฺพานํ          โยคกฺเขมํ อนุตฺตรํ ฯ
     |๑๒.๒๔|     อุฏฺฐานวโต สติมโต           สุจิกมฺมสฺส นิสมฺมการิโน
                       สญฺญตสฺส จ ธมฺมชีวิโน    อปฺปมตฺตสฺส ยโสภิวฑฺฒติ ฯ
     |๑๒.๒๕|     อุฏฺฐาเนนปฺปมาเทน          สญฺญเมน ทเมน จ
                       ทีปํ กยิราถ เมธาวี            ยํ โอโฆ นาภิกีรติ ฯ
     |๑๒.๒๖|     ปมาทมนุยุญฺชนฺติ             พาลา ทุมฺเมธิโน ชนา
                       อปฺปมาทญฺจ เมธาวี         ธนํ เสฏฺฐํว รกฺขติ ฯ
     |๑๒.๒๗|     มา ปมาทมนุยุญฺเชถ          มา กามรติสนฺถวํ
                       อปฺปมตฺโต หิ ฌายนฺโต     ปปฺโปติ วิปุลํ สุขํ ฯ
     |๑๒.๒๘|     ปมาทํ อปฺปมาเทน            ยทา นุทติ ปณฺฑิโต
                       ปญฺญาปาสาทมารุยฺห      อโสโก โสกินึ ปชํ
                       ปพฺพตฏฺโฐว ภุมฺมฏฺเฐ        ธีโร พาเล อเวกฺขติ ฯ
     |๑๒.๒๙|     อปฺปมตฺโต ปมตฺเตสุ          สุตฺเตสุ พหุชาคโร
@เชิงอรรถ: ^๑ ม. เอวํ ฯ
                       อพลสฺสํว สีฆสฺโส           หิตฺวา ยาติ สุเมธโส ฯ
     |๑๒.๓๐|     อปฺปาเทน มฆวา           เทวานํ เสฏฺฐตํ คโต
                       อปฺปมาทํ ปสํสนฺติ         ปมาโท ครหิโต สทา ฯ
     |๑๒.๓๑|     อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ         ปมาเท ภยทสฺสิ วา
                       สญฺโญชนํ อณุํ ถูลํ          ฑหํ อคฺคีว คจฺฉติ ฯ
     |๑๒.๓๒|     อปฺปมาทรโต ภิกฺขุ         ปมาเท ภยทสฺสิ วา
                       อภพฺโพ ปริหานาย          นิพฺพานสฺเสว สนฺติเก ฯ
                                   อปฺปมาทวคฺโค ทุติโย ฯ
                                          --------
                        ธมฺมปทคาถาย ตติโย จิตฺตวคฺโค
     [๑๓]   |๑๓.๓๓| ๓ ผนฺทนํ จปลํ จิตฺตํ        ทุรกฺขํ ทุนฺนิวารยํ
                       อุชุํ กโรติ เมธาวี              อุสุกาโรว เตชนํ
     |๑๓.๓๔|     วาริโชว ถเล ขิตฺโต          โอกโมกตอุพฺภโต
                       ปริผนฺทติทํ จิตฺตํ             มารเธยฺยํ ปหาตเว ฯ
     |๑๓.๓๕|     ทุนฺนิคฺคหสฺส ลหุโน         ยตฺถ กามนิปาติโน
                       จิตฺตสฺส ทมโถ สาธุ         จิตฺตํ ทนฺตํ สุขาวหํ ฯ
     |๑๓.๓๖|     สุทุทฺทสํ สุนิปุณํ             ยตฺถ กามนิปาตินํ
                       จิตฺตํ รกฺเขถ เมธาวี         จิตฺตํ คุตฺตํ สุขาวหํ ฯ
     |๑๓.๓๗|     ทูรงฺคมํ เอกจรํ                อสรีรํ คุหาสยํ
                       เย จิตฺตํ สญฺญเมสฺสนฺติ   โมกฺขนฺติ มารพนฺธนา ฯ
     |๑๓.๓๘|     อนวฏฺฐิตจิตฺตสฺส            สทฺธมฺมํ อวิชานโต
                       ปริปฺลวปสาทสฺส             ปญฺญา น ปริปูรติ
     |๑๓.๓๙|     อนวสฺสุตจิตฺตสฺส            อนนฺวาหตเจตโส
                       ปุญฺญปาปปหีนสฺส         นตฺถิ ชาครโต ภยํ ฯ
     |๑๓.๔๐|     กุมฺภูปมํ กายมิทํ วิทิตฺวา
                       นครูปมํ จิตฺตมิทํ ถเกตฺวา
                       โยเธถ ^๑- มารํ ปญฺญาวุเธน
                       ชิตญฺจ รกฺเข อนิเวสิโน ^๒- สิยา ฯ
     |๑๓.๔๑|     อจิรํ วตยํ กาโย                 ปฐวึ อธิเสสฺสติ
                      ฉุฑฺโฑ ^๓- อเปตวิญฺญาโณ     นิรตฺถํว กลิงฺครํ ฯ
     |๑๓.๔๒|     ทิโส ทิสํ ยนฺตํ กยิรา          เวรี วา ปน เวรินํ
                       มิจฺฉาปณิหิตํ จิตฺตํ            ปาปิโย นํ ตโต กเร ฯ
     |๑๓.๔๓|     น ตํ มาตา ปิตา กยิรา       อญฺเญ วาปิ จ ญาตกา
                       สมฺมาปณิหิตํ จิตฺตํ            เสยฺยโส นํ ตโต กเร ฯ
                                  จิตฺตวคฺโค ตติโย ฯ
                                              ---------
@เชิงอรรถ: ^๑ สี. โยเชถ ฯ  ^๒ สพฺพโปตฺถเกสุ อนิเวสโนติ ทิสฺสติ ฯ  ^๓ ม. ยุ. ฉุทฺโธ ฯ
                        ธมฺมปทคาถาย จตุตฺโถ ปุปฺผวคฺโค
     [๑๔]   |๑๔.๔๔| ๔ โก อิมํ ปฐวึ วิเชสฺสติ   ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ
                       โก ธมฺมปทํ สุเทสิตํ        กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติ ฯ
     |๑๔.๔๕|     เสโข ปฐวึ วิเชสฺสติ         ยมโลกญฺจ อิมํ สเทวกํ
                       เสโข ธมฺมปทํ สุเทสิตํ     กุสโล ปุปฺผมิว ปเจสฺสติ ฯ
     |๑๔.๔๖|     เผณูปมํ กายมิมํ วิทิตฺวา
                       มรีจิธมฺมํ อภิสมฺพุธาโน
                       เฉตฺวาน มารสฺส ปปุปฺผกานิ
                       อทสฺสนํ มจฺจุราชสฺส คจฺเฉ ฯ
     |๑๔.๔๗|     ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ     พฺยาสตฺตมนสํ นรํ
                       สุตฺตํ คามํ มโหโฆว        มจฺจุ อาทาย คจฺฉติ ฯ
     |๑๔.๔๘|     ปุปฺผานิ เหว ปจินนฺตํ     พฺยาสตฺตมนสํ นรํ
                       อติตฺตํ เยว กาเมสุ          อนฺตโก กุรุเต วสํ ฯ
     |๑๔.๔๙|     ยถาปิ ภมโร ปุปฺผํ          วณฺณวนฺตํ ^๑- อเหฐยํ
                       ปเลติ รสมาทาย            เอวํ คาเม มุนี จเร ฯ
     |๑๔.๕๐|     น ปเรสํ วิโลมานิ            น ปเรสํ กตากตํ
                       อตฺตโน ว อเวกฺเขยฺย      กตานิ อกตานิ จ ฯ
     |๑๔.๕๑|     ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ            วณฺณวนฺตํ อคนฺธกํ
                       เอวํ สุภาสิตา วาจา        อผลา โหติ อกุพฺพโต ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. วณฺณคนฺธํ ฯ
     |๑๔.๕๒|     ยถาปิ รุจิรํ ปุปฺผํ            วณฺณวนฺตํ สคนฺธกํ ^๑-
                       เอวํ สุภาสิตา วาจา        สผลา โหติ สุกุพฺพโต ฯ
     |๑๔.๕๓|     ยถาปิ ปุปฺผราสิมฺหา      กยิรา มาลาคุเฬ ^๒- พหู
                       เอวํ ชาเตน มจฺเจน         กตฺตพฺพํ กุสลํ พหุํ ฯ
     |๑๔.๕๔|     น ปุปฺผคนฺโธ ปฏิวาตเมติ
                       น จนฺทนํ ตครมลฺลิกา วา
                       สตญฺจ คนฺโธ ปฏิวาตเมติ
                       สพฺพา ทิสา สปฺปุริโส ปวายติ ฯ
     |๑๔.๕๕|     จนฺทนํ ตครํ วาปิ             อุปฺปลํ อถ วสฺสิกี
                       เอเตสํ คนฺธชาตานํ          สีลคนฺโธ อนุตฺตโร ฯ
     |๑๔.๕๖|     อปฺปมตฺโต อยํ คนฺโธ       ยฺวายํ ตครจนฺทนี
                       โย จ สีลวตํ คนฺโธ           วาติ เทเวสุ อุตฺตโม ฯ
     |๑๔.๕๗|     เตสํ สมฺปนฺนสีลานํ         อปฺปมาทวิหารินํ
                       สมฺมทญฺญา วิมุตฺตานํ     มาโร มคฺคํ น วินฺทติ ฯ
     |๑๔.๕๘|     ยถา สงฺการธานสฺมึ         อุชฺฌิตสฺมึ มหาปเถ
                       ปทุมํ ตตฺถ ชาเยถ           สุจิคนฺธํ มโนรมํ
     |๑๔.๕๙|     เอวํ สงฺการภูเตสุ             อนฺธภูเต ปุถุชฺชเน
                       อติโรจติ ปญฺญาย           สมฺมาสมฺพุทฺธสาวโก ฯ
                                  ปุปฺผวคฺโค จตุตฺโถ ฯ
@เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. สุคนฺธกํ ฯ     ^๒ โป. ม. ยุ. มาลาคุเณ ฯ
                      ธมฺมปทคาถาย ปญฺจโม พาลวคฺโค
     [๑๕]   |๑๕.๖๐| ๕ ทีฆา ชาครโต รตฺติ       ทีฆํ สนฺตสฺส โยชนํ
                       ทีโฆ พาลาน สํสาโร        สทฺธมฺมํ อวิชานตํ ฯ
     |๑๕.๖๑|     จรญฺเจ นาธิคจฺเฉยฺย       เสยฺยํ สทิสมตฺตโน
                       เอกจริยํ ทฬฺหํ กยิรา        นตฺถิ พาเล สหายตา ฯ
     |๑๕.๖๒|     ปุตฺตา มตฺถิ ธนมตฺถิ        อิติ พาโล วิหญฺญติ
                       อตฺตา หิ อตฺตโน นตฺถิ      กุโต ปุตฺตา กุโต ธนํ ฯ
     |๑๕.๖๓|     โย พาโล มญฺญตี พาลฺยํ  ปณฺฑิโต วาปิ เตน โส
                       พาโล จ ปณฺฑิตมานี        ส เว พาโลติ วุจฺจติ ฯ
     |๑๕.๖๔|     ยาวชีวมฺปิ เจ พาโล         ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ
                       น โส ธมฺมํ วิชานาติ        ทพฺพี สูปรสํ ยถา ฯ
     |๑๕.๖๕|     มุหุตฺตมปิ เจ วิญฺญู         ปณฺฑิตํ ปยิรุปาสติ
                       ขิปฺปํ ธมฺมํ วิชานาติ         ชิวฺหา สูปรสํ ยถา ฯ
     |๑๕.๖๖|     จรนฺติ พาลา ทุมฺเมธา      อมิตฺเตเนว อตฺตนา
                       กโรนฺตา ปาปกํ กมฺมํ        ยํ โหติ กฏุกปฺผลํ ฯ
     |๑๕.๖๗|     น ตํ กมฺมํ กตํ สาธุ          ยํ กตฺวา อนุตปฺปติ
                       ยสฺส อสฺสุมุโข โรทํ          วิปากํ ปฏิเสวติ ฯ
     |๑๕.๖๘|     ตญฺจ กมฺมํ กตํ สาธุ        ยํ กตฺวา นานุตปฺปติ
                       ยสฺส ปตีโต สุมโน           วิปากํ ปฏิเสวติ ฯ
     |๑๕.๖๙|     มธุวา มญฺญตี พาโล       ยาว ปาปํ น ปจฺจติ
                       ยทา จ ปจฺจติ ปาปํ          อถ (พาโล) ทุกฺขํ นิคจฺฉติ ฯ
     |๑๕.๗๐|     มาเส มาเส กุสคฺเคน       พาโล ภุญฺเชถ โภชนํ
                       น โส สงฺขาตธมฺมานํ       กลํ อคฺฆติ โสฬสึ ฯ
     |๑๕.๗๑|     น หิ ปาปํ กตํ กมฺมํ         สชฺชุขีรํว มุจฺจติ
                       ฑหนฺตํ พาลมเนฺวติ         ภสฺมาจฺฉนฺโนว ปาวโก ฯ
     |๑๕.๗๒|     ยาวเทว อนตฺถาย           ญตฺตํ พาลสฺส ชายติ
                       หนฺติ พาลสฺส สุกฺกํสํ       มุทฺธํ อสฺส วิปาตยํ ฯ
     |๑๕.๗๓|     อสนฺตํ ภาวมิจฺเฉยฺย ^๑-   ปุเรกฺขารญฺจ ภิกฺขุสุ
                       อาวาเสสุ จ อิสฺสริยํ         ปูชา ปรกุเลสุ จ
     |๑๕.๗๔|     มเมว กตมญฺญนฺตุ          คิหี ปพฺพชิตา อุโภ
                       มเมว อติวสา อสฺสุ          กิจฺจากิจฺเจสุ กิสฺมิจิ
                       อิติ พาลสฺส สงฺกปฺโป       อิสฺสา มาโน จ วฑฺฒติ ฯ
     |๑๕.๗๕|     อญฺญา หิ ลาภูปนิสา      อญฺญา นิพฺพานคามินี
                       เอวเมตํ อภิญฺญาย         ภิกฺขุ พุทฺธสฺส สาวโก
                       สกฺการํ นาภินนฺเทยฺย      วิเวกมนุพฺรูหเย ฯ
                                  พาลวคฺโค ปญฺจโม ฯ
                                           ---------
@เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. ภาวนมิจฺเฉยฺย ฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๑๕-๒๔. https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=25&item=11&items=5 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=25&item=11&items=5&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=25&item=11&items=5 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=25&item=11&items=5 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=11 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ https://84000.org/tipitaka/read/?index_25 https://84000.org/tipitaka/english/?index_25