พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ สุตฺต. ขุ. ขุทฺทกปาฐ-ธมฺมปทคาถา-อุทานํ-อิติวุตฺตก-สุตฺตนิปาตา

                          สุตฺตนิปาเต ปญฺจโม ปารายนวคฺโค
                                           วตฺถุกถา
     [๔๒๔]   |๔๒๔.๑๔๐๔| โกสลานํ ปุรา รมฺมา   อคฺคมา ทกฺขิณาปถํ
                          อาจิญฺญํ ปตฺถยาโน        พฺราหฺมโณ มนฺตปารคู ฯ
     |๔๒๔.๑๔๐๕| โส อสฺสกสฺส วิสเย            มุฬกสฺส สมาสเน
                          วสี โคธาวรีกุเล               อุญฺเฉน จ ผเลน จ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๐๖| ตสฺเสว อุปนิสฺสาย            คาโม จ วิปุโล อหุ
                          ตโต ชาเตน อาเยน          มหายญฺญมกปฺปยิ
     |๔๒๔.๑๔๐๗| มหายญฺญํ ยชิตฺวาน         ปุน ปาวิสิ อสฺสมํ ฯ
                          ตสฺมึ ปติปวิฏฺฐมฺหิ          อญฺโญ อาคญฺฉิ พฺราหฺมโณ
     |๔๒๔.๑๔๐๘| อุคฺฆฏฺฏปาโท ตสิโต         ปงฺกทนฺโต รชสฺสิโร
                          โส จ นํ อุปสงฺกมฺม          สตานิ ปญฺจ ยาจติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๐๙| ตเมนํ พาวรี ทิสฺวา            อาสเนน นิมนฺตยิ
                          สุขญฺจ กุสลํ ปุจฺฉิ            อิทํ วจนมพฺรวิ
     |๔๒๔.๑๔๑๐| ยํ โข มมํ เทยฺยธมฺมํ         สพฺพํ วิสชฺชิตมฺมยา
                          อนุชานาหิ เม พฺรเหฺม      นตฺถิ ปญฺจ สตานิ เม ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๑| สเจ เม ยาจมานสฺส          ภวํ นานุปทสฺสติ
                          สตฺตเม ทิวเส ตุยฺหํ          มุทฺธา ผลตุ สตฺตธา ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๒| อภิสงฺขริตฺวา กุหโก          เภรวํ โส อกิตฺตยิ
                          ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา          พาวรี ทุกฺขิโต อหุ
     |๔๒๔.๑๔๑๓| อุสฺสุสฺสติ อนาหาโร          โสกสลฺลสมปฺปิโต
                          อโถปิ เอวํจิตฺตสฺส ๑-      ฌาเน น รมตี มโน ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๔| อุตฺรสตํ ทุกฺขิตํ ทิสฺวา        เทวตา อตฺถกามินี
                          พาวรึ อุปสงฺกมฺม            อิทํ วจนมพฺรวิ
     |๔๒๔.๑๔๑๕| น โส มุทฺธํ ปชานาติ         กุหโก โส ธนตฺถิโก
                          มุทฺธนิ มุทฺธาธิปาเต จ ๒- ญาณํ ตสฺส น วิชฺชติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๖| โภตี จรหิ ชานาติ             ตมฺเม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา
                          มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ      ตํ สุโณม วโจ ตว ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๗| อหมฺเปตํ ๓- น ชานามิ     ญาณเมตฺถ ๔- น วิชฺชติ
                          มุทฺธํ มุทฺธาธิปาโต จ       ชินานํ เหต ๕- ทสฺสนํ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๘| อถ โก จรหิ ชานาติ          อสฺมึ ปฐวิมณฺฑเล
                          มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ      ตํ เม อกฺขาหิ เทวเต ฯ
     |๔๒๔.๑๔๑๙| ปุรา กปิลวตฺถุมฺหา           นิกฺขนฺโต โลกนายโก
                          อปจฺโจ โอกฺกากราชสฺส    สกฺยปุตฺโต ปภงฺกโร ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๐| โส หิ พฺราหฺมณ สมฺพุทฺโธ  สพฺพธมฺมาน ปารคู
                          สพฺพาภิญฺญาพลปฺปตฺโต สพฺพธมฺเมสุ จกฺขุมา
                          สพฺพกมฺมกฺขยํ ปตฺโต      วิมุตฺโต อุปธิกฺขเย ๖-
     |๔๒๔.๑๔๒๑| พุทฺโธ โส ภควา โลเก       ธมฺมํ เทเสสิ จกฺขุมา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. จินฺเตนฺตสฺส ฯ  ๒ โป. มุทฺธํ มุทฺธาธิปาเต วา ฯ  ๓ โป. อหเมตํ ฯ
@๔ โป. ยุ. ญาณมฺเปตฺถ ฯ  ๕ โป. เหตฺถ ฯ  ๖ ยุ. อุปธิสงฺขเย ฯ
                          ตํ ตฺวํ คนฺตฺวาน ปุจฺฉสฺสุ   โส เต ตํ พฺยากริสฺสติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๒| สมฺพุทฺโธติ วโจ สุตฺวา       อุทคฺโค พาวรี อหุ
                          โสกสฺส ตนุโก อาสิ         ปีติญฺจ วิปุลํ ลภิ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๓| โส พาวรี อตฺตมโน อุทคฺโค
                          ตํ เทวตํ ปุจฺฉติ เวทชาโต
                          กตมมฺหิ ๑- คาเม นิคมมฺหิ วา ปน
                          กตมมฺหิ วา ชนปเท โลกนาโถ
                          ยตฺถ คนฺตฺวา นมสฺเสมุ
                          สมฺพุทฺธํ ทิปทุตฺตมํ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๔| สาวตฺถิยํ โกสลมนฺทิเร ชิโน
                          ปหูตปญฺโญ วรภูริเมธโส
                          โส สกฺยปุตฺโต วิธุโร อนาสโว
                          มุทฺธาธิปาตสฺส วิทู นราสโภ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๕| ตโต อามนฺตยิ สิสฺเส         พฺราหฺมเณ มนฺตปารเค ๒-
                          เอถ มาณวา อกฺขิสฺสํ       สุโณถ วจนํ มม
     |๔๒๔.๑๔๒๖| ยสฺเสโส ทุลฺลโภ โลเก       ปาตุภาโว อภิณฺหโส
                          สฺวาชฺช โลกมฺหิ อุปฺปนฺโน  สมฺพุทฺโธ อิติ วิสฺสุโต
                          ขิปฺปํ คนฺตฺวาน สาวตฺถึ    ปสฺสโวฺห ทิปทุตฺตมํ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๗| กถํ จรหิ ชาเนมุ               ทิสฺวา พุทฺโธติ พฺราหฺมณ
                          อชานตํ โน ปพฺรูหิ           ยถา ชาเนมุ ตํ มยํ ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. กถมฺหิ ฯ  ๒ โป. มนฺตปารคู ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๘| อาคตานิ หิ มนฺเตสุ          มหาปุริสลกฺขณา
                          ทฺวตฺตึสา จ พฺยกฺขฺยาตา ๑- สมตฺตา อนุปุพฺพโส ฯ
     |๔๒๔.๑๔๒๙| ยสฺเสเต โหนฺติ คตฺเตสุ      มหาปุริสลกฺขณา
                          ทุเวว ตสฺส ๒- คติโย        ตติยา หิ น วิชฺชติ
     |๔๒๔.๑๔๓๐| สเจ อคารํ อาวสติ ๓-       วิเชยฺย ปฐวึ อิมํ
                          อทณฺเฑน อสตฺเถน         ธมฺเมน มนุสาสติ
     |๔๒๔.๑๔๓๑| สเจ จ โส ปพฺพชติ            อคารา อนคาริยํ
                          วิวฏจฺฉโท สมฺพุทฺโธ        อรหา ภวติ อนุตฺตโร ฯ
     |๔๒๔.๑๔๓๒| ชาติโคตฺตญฺจ ลกฺขณํ        มนฺเต สิสฺเส ปุนาปเร
                          มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ      มนสา เยว ปุจฺฉถ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๓๓| อนาวรณทสฺสาวี              ยทิ พุทฺโธ ภวิสฺสติ
                          มนสา ปุจฺฉิเต ปเญฺห       วาจาย วิสชฺเชสฺสติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๓๔| พาวริสฺส วโจ สุตฺวา          สิสฺสา โสฬส พฺราหฺมณา
                          อชิโต ติสฺสเมตฺเตยฺโย      ปุณฺณโก อถ เมตฺตคู
     |๔๒๔.๑๔๓๕| โธตโก อุปสีโว จ              นนฺโท จ อถ เหมโก
                          โตเทยฺยกปฺปา ทุภโย       ชตุกณฺณี จ ปณฺฑิโต
     |๔๒๔.๑๔๓๖| ภทฺราวุโธ อุทโย จ            โปสาโล จาปิ พฺราหฺมโณ
                          โมฆราชา จ เมธาวี          ปิงฺคิโย จ มหาอิสิ
     |๔๒๔.๑๔๓๗| ปจฺเจกคณิโน สพฺเพ         สพฺพโลกสฺส วิสฺสุตา
                          ฌายี ฌานรตา ธีรา         ปุพฺพวาสนวาสิตา
@เชิงอรรถ: ๑ โป. พฺยาขาตา ฯ ยุ. วฺยาขฺยาตา ฯ ๒ โป. เทฺวเยวสฺส ฯ
@๓ ยุ. อชฺฌาวสติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๓๘| พาวรึ อภิวาเทตฺวา           กตฺวา จ นํ ปทกฺขิณํ
                          ชฏาชินธรา สพฺเพ           ปกฺกามุ ํ อุตฺตรามุขา
     |๔๒๔.๑๔๓๙| มุฬกสฺส ๑- ปติฏฺฐานํ       ปุรํ ๒- มาหิสฺสตึ ตทา
                          อุชฺเชนึ จาปิ โคนทฺธํ        เวทิสํ วนสวฺหยํ
     |๔๒๔.๑๔๔๐| โกสมฺพึ วาปิ สาเกตํ         สาวตฺถิญฺจ ปุรุตฺตมํ
                          เสตพฺยํ กปิลวตฺถุ ํ            กุสินารญฺจ มนฺทิรํ
     |๔๒๔.๑๔๔๑| ปาวญฺจ โภคนครํ             เวสาลึ มาคธํ ปุรํ
                          ปาสาณกํ เจติยญฺจ         รมณียํ มโนรมํ
     |๔๒๔.๑๔๔๒| ตสิโตว อุทกํ ๓- สีตํ         มหาลาภํว วาณิโช
                          ฉายํ ฆมฺมาภิตตฺโต จ      ตุริตา ปพฺพตมารุหุ ํ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๓| ภควา จ ตมฺหิ สมเย         ภิกฺขุสงฺฆปุรกฺขโต
                          ภิกฺขูนํ ธมฺมํ เทเสติ          สีโหว นทตี วเน ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๔| อชิโต อทฺทส สมฺพุทฺธํ       วีตรํสึว ภาณุมํ
                          จนฺทํ ยถา ปณฺณรเส       ปาริปูรึ อุปาคตํ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๕| อถสฺส คตฺเต ทิสฺวาน        ปริปูรํ ๔- วิยญฺชนํ
                          เอกมนฺตํ ฐิโต หฏฺโฐ        มโนปเญฺห อปุจฺฉถ
     |๔๒๔.๑๔๔๖| อาทิสฺส ชมฺมนํ พฺรูหิ         โคตฺตํ พฺรูหิ สลกฺขณํ
                          มนฺเตสุ ปารมึ พฺรูหิ         กตี วาเจติ พฺราหฺมโณ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๗| วีสํ วสฺสสตํ อายุ               โส จ โคตฺเตน พาวรี
                          ตีณิสฺส ๕- ลกฺขณา คตฺเต   ติณฺณํ เวทานปารคู
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อฬกสฺส ฯ ๒ ยุ. ปุริมํ ... ฯ ๓ โป. ยุ. ตสิโตวุทกํ ฯ ๔ ยุ. ปุริปูรญฺจ ฯ
@๕ ยุ. ตีณสฺส ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๘| ลกฺขเณ อิติ หาเส จ          สนิฆณฺฑุสเกฏุเภ
                          ปญฺจ สตานิ วาเจติ         สทฺธมฺเม ปารมึ คโต ฯ
     |๔๒๔.๑๔๔๙| ลกฺขณานํ ปวิจยํ              พาวริสฺส นรุตฺตม
                          ตณฺหจฺฉิท ๑- ปกาเสหิ    มา โน กงฺขายิตํ อหุ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๐| มุขํ ชิวฺหาย ฉาเทติ           อุณฺณาสฺส ภมุกนฺตเร
                          โกโสหิตํ วตฺถคุยฺหํ          เอวํ ชานาหิ มาณว ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๑| ปุจฺฉํ หิ กญฺจิ ๒- อสุณนฺโต สุตฺวา ปเญฺห พฺยากเต
                          วิจินฺเตติ ชโน สพฺโพ        เวทชาโต กตญฺชลี
     |๔๒๔.๑๔๕๒| โก นุ เทโว วา พฺรหฺมา วา  อินฺโท วาปิ สุชมฺปติ
                          มนสา ปุจฺฉิเต ปเญฺห       กเมตํ ปฏิภาสติ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๓| มุทฺธํ มุทฺธาธิปาตญฺจ       พาวรี ปริปุจฺฉติ
                          ตํ พฺยากโรหิ ภควา          กงฺขํ วินย โน อิเส ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๔| อวิชฺชา มุทฺธาติ วิชานาหิ ๓- วิชฺชา มุทฺธาธิปาตนี
                          สทฺธาสติสมาธีหิ             ฉนฺทวิริเยน สํยุตา ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๕| ตโต เวเทน มหตา            สณฺฐมฺเภตฺวาน มาณโว
                          เอกํสํ อชินํ กตฺวา            ปาเทสุ สิรสา ปติ
     |๔๒๔.๑๔๕๖| พาวรี พฺราหฺมโณ โภโต     สห สิสฺเสหิ มาริส
                          อุทคฺคจิตฺโต สุมโน          ปาเท วนฺทติ จกฺขุม ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๗| สุขิโต พาวรี โหตุ              สห สิสฺเสหิ พฺราหฺมโณ
                          ตฺวํ วาปิ ๔- สุขิโต โหหิ     จิรํ ชีวาหิ มาณว ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ โป. ตํ ปุจฺฉํ ฯ ม. กงฺขจฺฉิท ฯ ๒ โป. ม. ยุ. ปุจฺฉญฺหิ กิญฺจิ ฯ
@๓ ม. ยุ. ชานาติ ฯ ๔ ม. ยุ. ตฺวญฺจาปิ ฯ
     |๔๒๔.๑๔๕๘| พาวริสฺส จ ตุยฺหํ วา      สพฺเพสํ สพฺพสํสยํ
                          กตาวกาสา ปุจฺฉโวฺห    ยงฺกิญฺจิ มนสิจฺฉถ
     |๔๒๔.๑๔๕๙| สมฺพุทฺเธน กโตกาโส     นิสีทิตฺวาน ปญฺชลี
                          อชิโต ปฐมํ ปญฺหํ         ตตฺถ ปุจฺฉิ ๑- ตถาคตนฺติ ฯ
                                      วตฺถุคาถา นิฏฺฐิตา ฯ
                                               --------------


             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๕๒๔-๕๓๐.
http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=25&item=424&items=1
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item.php?book=25&item=424&items=1&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
http://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=25&item=424&items=1
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=25&item=424&items=1
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=424
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕
http://84000.org/tipitaka/read/?index_25