พระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๓ สุตฺต. ขุ. ปฏิสมฺภิทามคฺโค

     [๗๓๔]   โส  วต  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ  นิพฺพานํ  ทุกฺขโต  สมนุปสฺสนฺโต
@เชิงอรรถ: ๑ ม. สพฺพธมฺเม ฯ
อนุโลมิกาย     ขนฺติยา     สมนฺนาคโต    ภวิสฺสตีติ    เนตํ    านํ
วิชฺชติ     อนุโลมิกาย     ขนฺติยา     อสมนฺนาคโต     สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมิสฺสตีติ    เนตํ    านํ   วิชฺชติ   สมฺมตฺตนิยามํ   อโนกฺกมมาโน
โสตาปตฺติผลํ   วา   สกทาคามิผลํ   วา   อนาคามิผลํ  วา  อรหตฺตผลํ
วา  สจฺฉิกริสฺสตีติ  เนตํ  านํ  วิชฺชติ  โส  วต  ภิกฺขเว  ภิกฺขุ นิพฺพานํ
สุขโต      สมนุปสฺสนฺโต     อนุโลมิกาย     ขนฺติยา     สมนฺนาคโต
ภวิสฺสตีติ    านเมตํ    วิชฺชติ    อนุโลมิกาย   ขนฺติยา   สมนฺนาคโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมิสฺสตีติ     านเมตํ    วิชฺชติ    สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมมาโน    โสตาปตฺติผลํ   วา   สกทาคามิผลํ   วา   อนาคามิผลํ
วา อรหตฺตผลํ วา สจฺฉิกริสฺสตีติ านเมตํ วิชฺชติ ฯ
     [๗๓๕]   กติหากาเรหิ   อนุโลมิกํ   ขนฺตึ  ปฏิลภติ  กติหากาเรหิ
สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ    ฯ    จตฺตารีสาย   อากาเรหิ   อนุโลมิกํ
ขนฺตึ ปฏิลภติ จตฺตารีสาย อากาเรหิ สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ ฯ
     {๗๓๕.๑}   กตเมหิ   จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ
ปฏิลภติ   กตเมหิ   จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  สมฺมตฺตนิยามํ  โอกฺกมติ  ฯ
ปญฺจกฺขนฺเธ   อนิจฺจโต   ทุกฺขโต   โรคโต   คณฺฑโต   สลฺลโต  อฆโต
อาพาธโต   ปรโต   ปโลกโต   อีติโต   อุปทฺทวโต  ภยโต  อุปสคฺคโต
จลโต   ปภงฺคโต   ๑-  อทฺธุวโต  อตฺตาณโต  ๒-  อเลณโต  อสรณโต
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. ปภงฺคุโตติ วา ปภงฺคโตติ วา ลิขิตํ ฯ ๒ ม. ยุ. อตาณโต ฯ เอวมุปริปิ ฯ
ริตฺตโต    ตุจฺฉโต   สุญฺโต   อนตฺตโต   อาทีนวโต   วิปริณามธมฺมโต
อสารกโต  อฆมูลโต  วธกโต  วิภวโต  สาสวโต  สงฺขตโต  มารามิสโต
ชาติธมฺมโต    ชราธมฺมโต    พฺยาธิธมฺมโต   มรณธมฺมโต   โสกธมฺมโต
ปริเทวธมฺมโต     อุปายาสธมฺมโต     สงฺกิเลสิกธมฺมโต    ปญฺจกฺขนฺเธ
อนิจฺจโต     ปสฺสนฺโต     อนุโลมิกํ     ขนฺตึ     ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ
ขนฺธานํ    นิโรโธ    นิจฺจํ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ    ทุกฺขโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ
ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ   นิโรโธ   สุขํ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ
     {๗๓๕.๒}   ปญฺจกฺขนฺเธ   โรคโต   ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ   ขนฺตึ
ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อาโรคฺยํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   คณฺฑโต   ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ
ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ  นิคณฺโฑ  ๑-  นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต   สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   สลฺลโต   ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ  ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ นิสลฺลํ ๒- นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   อฆโต   ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ   ขนฺตึ  ปฏิลภติ  ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ  อนโฆ  นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต   สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ  อาพาธโต  ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อนาพาโธ
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. ยุ. อคณฺฑํ ฯ ๒ ม. วิสลฺลํ ฯ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
ปรโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ
นิโรโธ     อปรปฺปจฺจยํ     นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ    ปโลกโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ
ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ    นิโรโธ   อปฺปโลกธมฺโม   นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   อีติโต   ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ   นิโรโธ   อนีติกํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
อุปทฺทวโต   ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ   ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ
นิโรโธ อนุปทฺทวํ นิพฺพานนฺติ ปสฺสนฺโต สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ
     {๗๓๕.๓}   ปญฺจกฺขนฺเธ  ภยโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อภยํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต  สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   อุปสคฺคโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ     ขนฺธานํ    นิโรโธ    อนุปสคฺคํ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   จลโต   ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ
ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ  อจลํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ     ปภงฺคโต     ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อปฺปภงฺคํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
อทฺธุวโต     ปสฺสนฺโต     อนุโลมิกํ     ขนฺตึ     ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ
ขนฺธานํ     นิโรโธ    ธุวํ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ    อตฺตาณโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ   ขนฺตึ
ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   ตาณํ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ     อเลณโต     ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ    นิโรโธ   เลณํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
อสรณโต    ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ   ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ
นิโรโธ    สรณํ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ
ปญฺจกฺขนฺเธ ริตฺตโต ปสฺสนฺโต อนุโลมิกํ ขนฺตึ ปฏิลภติ
     {๗๓๕.๔}   ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ  อริตฺตํ  นิพฺพานนฺติ ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   ตุจฺฉโต   ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ
ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ   นิโรโธ   อตุจฺฉํ   นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต      สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ     สุญฺโต
ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ
ปรมํ     สุญฺ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ
ปญฺจกฺขนฺเธ     อนตฺตโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ     ขนฺธานํ     นิโรโธ    ปรมฏฺ    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   อาทีนวโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ
ขนฺตึ    ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อนาทีนวํ   นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ   วิปริณามธมฺมโต
ปสฺสนฺโต     อนุโลมิกํ     ขนฺตึ     ปฏิลภติ     ปญฺจนฺนํ     ขนฺธานํ
นิโรโธ     อวิปริณามธมฺมํ     นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ    อสารกโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ   ขนฺตึ
ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   สารํ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ     อฆมูลโต     ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อนฆมูลํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
วธกโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ   ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ
นิโรโธ อวธกํ นิพฺพานนฺติ ปสฺสนฺโต สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ
     {๗๓๕.๕}   ปญฺจกฺขนฺเธ  วิภวโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ ขนฺตึ ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ  อวิภวํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต  สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   สาสวโต   ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ  นิโรโธ  อนาสวํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต  สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ   สงฺขตโต   ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ  นิโรโธ  อสงฺขตํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต  สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ   ปญฺจกฺขนฺเธ  มารามิสโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ
ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ  นิโรโธ  นิรามิสํ  นิพฺพานนฺติ  ปสฺสนฺโต  สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ    ชาติธมฺมโต    ปสฺสนฺโต   อนุโลมิกํ   ขนฺตึ
ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อชาตํ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ    ชราธมฺมโต    ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ    นิโรโธ   อชรํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
พฺยาธิธมฺมโต     ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ
ขนฺธานํ     นิโรโธ     อพฺยาธิธมฺมํ    ๑-    นิพฺพานนฺติ    ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ     ปญฺจกฺขนฺเธ    มรณธมฺมโต    ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ    ขนฺตึ    ปฏิลภติ    ปญฺจนฺนํ    ขนฺธานํ    นิโรโธ   อมตํ
นิพฺพานนฺติ ปสฺสนฺโต สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ
     {๗๓๕.๖}   ปญฺจกฺขนฺเธ   โสกธมฺมโต  ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ
ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ   ขนฺธานํ   นิโรโธ   อโสกํ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต
สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ    ปริเทวธมฺมโต    ปสฺสนฺโต
อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ  ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ  อปริเทวํ นิพฺพานนฺติ
ปสฺสนฺโต    สมฺมตฺตนิยามํ    โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ   อุปายาสธมฺมโต
ปสฺสนฺโต  อนุโลมิกํ  ขนฺตึ  ปฏิลภติ  ปญฺจนฺนํ  ขนฺธานํ  นิโรโธ อนุปายาสํ
นิพฺพานนฺติ     ปสฺสนฺโต     สมฺมตฺตนิยามํ     โอกฺกมติ    ปญฺจกฺขนฺเธ
สงฺกิเลสิกธมฺมโต    ปสฺสนฺโต    อนุโลมิกํ    ขนฺตึ   ปฏิลภติ   ปญฺจนฺนํ
ขนฺธานํ    นิโรโธ   อสงฺกิลิฏฺ   นิพฺพานนฺติ   ปสฺสนฺโต   สมฺมตฺตนิยามํ
โอกฺกมติ ฯ
     [๗๓๖]       อนิจฺจโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     ทุกฺขโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อพฺยาธิ ฯ
                     โรคโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     คณฺฑโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     สลฺลโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อฆโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อาพาธโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ปรโตติ  อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     ปโลกโตติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     อีติโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อุปทฺทวโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ภยโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อุปสคฺคโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     จลโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     ปภงฺคโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     อทฺธุวโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     อตฺตาณโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อเลณโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อสรณโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ริตฺตโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ตุจฺฉโตติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     สุญฺโตติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     อนตฺตโตติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     อาทีนวโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     วิปริณามธมฺมโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     อสารกโตติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
                     อฆมูลโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     วธกโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     วิภวโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     สาสวโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     สงฺขตโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     มารามิสโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ชาติธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ชราธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     พฺยาธิธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     มรณธมฺมโตติ อนิจฺจานุปสฺสนา ฯ
                     โสกธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     ปริเทวธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     อุปายาสธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
                     สงฺกิเลสธมฺมโตติ ทุกฺขานุปสฺสนา ฯ
     {๗๓๖.๑}   อิเมหิ  จตฺตารีสาย  อากาเรหิ  อนุโลมิกํ ขนฺตึ ปฏิลภติ
อิเมหิ จตฺตารีสาย อากาเรหิ สมฺมตฺตนิยามํ โอกฺกมติ ฯ
     {๗๓๖.๒}   อิเมหิ จตฺตารีสาย อากาเรหิ อนุโลมิกํ ขนฺตึ ปฏิลภนฺตสฺส
อิเมหิ    จตฺตารีสาย   อากาเรหิ   สมฺมตฺตนิยามํ   โอกฺกมนฺตสฺส   กติ
อนิจฺจานุปสฺสนา กติ ทุกฺขานุปสฺสนา กติ อนตฺตานุปสฺสนา ฯ
         ปญฺจวีสติ อนตฺตานุปสฺสนา     ปญฺาสํ อนิจฺจานุปสฺสนา
         สตํ ปญฺจวีสติญฺเจว ยานิ      ทุกฺเข ปวุจฺจเรติ ฯ
                                        วิปสฺสนากถา นิฏฺิตา ฯ
                                            -----------------
                                        ปญฺาวคฺเค มาติกกถา
     [๗๓๗]   นิจฺฉาโต    มุจฺจตีติ    ๑-   วิโมกฺโข   วิชฺชาวิมุตฺติ
อธิสีลํ    อธิจิตฺตํ    อธิปญฺา   ปสฺสทฺธิ   าณํ   ทสฺสนํ   สุทฺธิ   ๒-
เนกฺขมฺมํ    นิสฺสรณํ    ปวิเวโก    โวสฺสคฺโค   จริยา   ฌานวิโมกฺโข
ภาวนาธิฏฺานชีวิตํ ๓- ฯ
     {๗๓๗.๑}   นิจฺฉาโตติ   เนกฺขมฺเมน   กามจฺฉนฺทโต   นิจฺฉาโต
อพฺยาปาเทน   พฺยาปาทโต   นิจฺฉาโต   ฯเปฯ  ปมชฺฌาเนน  นีวรเณหิ
นิจฺฉาโต ฯเปฯ อรหตฺตมคฺเคน สพฺพกิเลเสหิ นิจฺฉาโต มุจฺจติ ๔- ฯ
     {๗๓๗.๒}   วิโมกฺโขติ  เนกฺขมฺเมน  กามจฺฉนฺทโต มุจฺจตีติ วิโมกฺโข
อพฺยาปาเทน   พฺยาปาทโต   มุจฺจตีติ   วิโมกฺโข   ฯเปฯ  ปมชฺฌาเนน
นีวรเณหิ      มุจฺจตีติ      วิโมกฺโข      ฯเปฯ      อรหตฺตมคฺเคน
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ม. - โมกฺโข วิโมกฺโข ฯ เอวมุปริปิ ฯ นิจฺจโต วิมุตฺตีติ ฯ
@๒ ม. ยุ. วิสุทฺธิ ฯ ๓ ม. ยุ. ภาวนา อธิฏฺานํ ชีวิตํ ฯ ๔ ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
สพฺพกิเลเสหิ มุจฺจตีติ วิโมกฺโข ฯ
     {๗๓๗.๓}   วิชฺชาวิมุตฺตีติ  เนกฺขมฺมํ  วิชฺชตีติ  วิชฺชา  กามจฺฉนฺทโต
มุจฺจตีติ   วิมุตฺติ   วิชฺชนฺโต  มุจฺจติ  มุจฺจนฺโต  วิชฺชตีติ  วิชฺชาวิมุตฺติ
อพฺยาปาทํ     ๑-     วิชฺชตีติ     วิชฺชา     พฺยาปาทโต    มุจฺจตีติ
วิมุตฺติ   วิชฺชนฺโต   มุจฺจติ   มุจฺจนฺโต   วิชฺชตีติ   วิชฺชาวิมุตฺติ   ฯเปฯ
อรหตฺตมคฺโค    วิชฺชตีติ    วิชฺชา    สพฺพกิเลเสหิ    มุจฺจตีติ   วิมุตฺติ
วิชฺชนฺโต มุจฺจติ มุจฺจนฺโต วิชฺชตีติ วิชฺชาวิมุตฺติ ฯ
     [๗๓๘]   อธิสีลํ   อธิจิตฺตํ   อธิปญฺาติ   เนกฺขมฺเมน  กามจฺฉนฺทํ
สํวรฏฺเน     สีลวิสุทฺธิ    อวิกฺเขปฏฺเน    จิตฺตวิสุทฺธิ    ทสฺสนฏฺเน
ทิฏฺิวิสุทฺธิ    โย   ตตฺถ   สํวรฏฺโ   อยํ   อธิสีลสิกฺขา   โย   ตตฺถ
อวิกฺเขปฏฺโ    อยํ    อธิจิตฺตสิกฺขา    โย   ตตฺถ   ทสฺสนฏฺโ   อยํ
อธิปญฺาสิกฺขา     อพฺยาปาเทน    พฺยาปาทํ    สํวรฏฺเน    สีลวิสุทฺธิ
ฯเปฯ     อรหตฺตมคฺเคน     สพฺพกิเลเส     สํวรฏฺเน     สีลวิสุทฺธิ
อวิกฺเขปฏฺเน      จิตฺตวิสุทฺธิ     ทสฺสนฏฺเน     ทิฏฺิวิสุทฺธิ     โย
ตตฺถ    สํวรฏฺโ    อยํ    อธิสีลสิกฺขา    โย   ตตฺถ   อวิกฺเขปฏฺโ
อยํ อธิจิตฺตสิกฺขา โย ตตฺถ ทสฺสนฏฺโ อยํ อธิปญฺาสิกฺขา ฯ
     [๗๓๙]   ปสฺสทฺธีติ    เนกฺขมฺเมน   กามจฺฉนฺทํ   ปฏิปฺปสฺสมฺเภติ
อพฺยาปาเทน    พฺยาปาทํ    ปฏิปฺปสฺสมฺเภติ    ฯเปฯ    อรหตฺตมคฺเคน
สพฺพกิเลเส ปฏิปฺปสฺสมฺเภติ ฯ
     {๗๓๙.๑}   าณนฺติ  กามจฺฉนฺทสฺส  ปหีนตฺตา  เนกฺขมฺมํ  าตฏฺเน
@เชิงอรรถ: ๑ ม. ยุ. อพฺยาปาโท ฯ
าณํ   พฺยาปาทสฺส   ปหีนตฺตา   อพฺยาปาโท   าตฏฺเน  าณํ  ฯเปฯ
สพฺพกิเลสานํ ปหีนตฺตา อรหตฺตมคฺโค าตฏฺเน าณํ ฯ
     {๗๓๙.๒}   ทสฺสนนฺติ  กามจฺฉนฺทสฺส  ปหีนตฺตา  เนกฺขมฺมํ ทิฏฺตฺตา
ทสฺสนํ   พฺยาปาทสฺส   ปหีนตฺตา   อพฺยาปาโท  ทิฏฺตฺตา  ทสฺสนํ  ฯเปฯ
สพฺพกิเลสานํ ปหีนตฺตา อรหตฺตมคฺโค ทิฏฺตฺตา ทสฺสนํ ฯ
     {๗๓๙.๓}   วิสุทฺธีติ   กามจฺฉนฺทํ  ปชหนฺโต  เนกฺขมฺเมน  วิสุชฺฌติ
พฺยาปาทํ    ปชหนฺโต    อพฺยาปาเทน   วิสุชฺฌติ   ฯเปฯ   สพฺพกิเลเส
ปชหนฺโต อรหตฺตมคฺเคน วิสุชฺฌติ ฯ
     [๗๔๐]   เนกฺขมฺมนฺติ   กามานเมตํ   นิสฺสรณํ   ยทิทํ   เนกฺขมฺมํ
รูปานเมตํ   นิสฺสรณํ   ยทิทํ   อารุปฺปํ  ยํ  โข  ปน  กิญฺจิ  ภูตํ  สงฺขตํ
ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ   นิโรโธ   ตสฺส   เนกฺขมฺมํ   พฺยาปาทสฺส   อพฺยาปาโท
เนกฺขมฺมํ ถีนมิทฺธสฺส อาโลกสญฺา เนกฺขมฺมํ ฯเปฯ ฯ
     {๗๔๐.๑}   นิสฺสรณนฺติ   กามานเมตํ   นิสฺสรณํ  ยทิทํ  เนกฺขมฺมํ
รูปานเมตํ   นิสฺสรณํ   ยทิทํ   อารุปฺปํ  ยํ  โข  ปน  กิญฺจิ  ภูตํ  สงฺขตํ
ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ      นิโรโธ      ตสฺส      นิสฺสรณํ     กามจฺฉนฺทสฺส
เนกฺขมฺมํ    นิสฺสรณํ    พฺยาปาทสฺส    อพฺยาปาโท    นิสฺสรณํ   ฯเปฯ
สพฺพกิเลสานํ อรหตฺตมคฺโค นิสฺสรณํ ฯ
     {๗๔๐.๒}   ปวิเวโกติ  กามจฺฉนฺทสฺส เนกฺขมฺมํ ปวิเวโก พฺยาปาทสฺส
อพฺยาปาโท     ปวิเวโก     ฯเปฯ     สพฺพกิเลสานํ    อรหตฺตมคฺโค
ปวิเวโก ฯ
     {๗๔๐.๓}   โวสฺสคฺโคติ เนกฺขมฺเมน กามจฺฉนฺทํ โวสฺสชฺชติ อพฺยาปาเทน
พฺยาปาทํ โวสฺสชฺชติ ฯเปฯ อรหตฺตมคฺเคน สพฺพกิเลเส โวสฺสชฺชติ ฯ
     {๗๔๐.๔}   จริยาติ  กามจฺฉนฺทํ ปชหนฺโต เนกฺขมฺเมน จรติ พฺยาปาทํ
ปชหนฺโต  อพฺยาปาเทน  จรติ  ฯเปฯ สพฺพกิเลเส ปชหนฺโต อรหตฺตมคฺเคน
จรติ ฯ
     {๗๔๐.๕}   ฌานวิโมกฺโขติ   เนกฺขมฺมํ  ชายตีติ  ฌานํ  กามจฺฉนฺทํ
ฌาเปตีติ    ฌานํ    ชายนฺโต    มุจฺจตีติ    ฌานวิโมกฺโข   ฌาเปนฺโต
มุจฺจตีติ    ฌานวิโมกฺโข    ชายนฺตีติ    ธมฺมา    ฌาเปนฺตีติ   กิเลเส
ชาเต   จ   ฌาเป   จ  ชานาตีติ  ฌานวิโมกฺโข  อพฺยาปาโท  ชายตีติ
ฌานํ     พฺยาปาทํ     ฌาเปตีติ     ฌานํ    อาโลกสญฺา    ชายตีติ
ฌานํ    ฯเปฯ    ถีนมิทฺธํ    ฌาเปตีติ   ฌานํ   ฯเปฯ   อรหตฺตมคฺโค
ชายตีติ     ฌานํ     สพฺพกิเลเส     ฌาเปตีติ     ฌานํ    ชายนฺโต
มุจฺจตีติ     ฌานวิโมกฺโข     ฌาเปนฺโต     มุจฺจตีติ     ฌานวิโมกฺโข
ชายนฺตีติ    ธมฺมา    ฌาเปนฺตีติ   กิเลเส   ชาเต   จ   ฌาเป   จ
ชานาตีติ ฌานวิโมกฺโข ฯ
     [๗๔๑]   ภาวนาธิฏฺานชีวิตนฺติ   กามจฺฉนฺทํ   ปชหนฺโต  เนกฺขมฺมํ
ภาเวตีติ     ภาวนาสมฺปนฺโน     เนกฺขมฺมวเสน    จิตฺตํ    อธิฏฺาตีติ
อธิฏฺานสมฺปนฺโน    สฺวายํ   เอวํ   ภาวนาสมฺปนฺโน   อธิฏฺานสมฺปนฺโน
สมํ  ชีวติ  โน  วิสมํ  สมฺมา  ชีวติ  โน มิจฺฉา วิสุทฺธํ ชีวติ โน กิลิฏฺนฺติ
อาชีวสมฺปนฺโน    สฺวายํ    เอวํ    ภาวนาสมฺปนฺโน   อธิฏฺานสมฺปนฺโน
อาชีวสมฺปนฺโน   ยญฺเทว   ปริสํ   อุปสงฺกมติ   ยทิ   ขตฺติยปริสํ   ยทิ
พฺราหฺมณปริสํ   ยทิ   คหปติปริสํ   ยทิ   สมณปริสํ  วิสารโท  อุปสงฺกมติ
อมงฺกุภูโต  ตํ  กิสฺสเหตุ  ตถา  หิ  โส ภาวนาสมฺปนฺโน อธิฏฺานสมฺปนฺโน
อาชีวสมฺปนฺโน  พฺยาปาทํ  ปชหนฺโต  อพฺยาปาทํ  ภาเวตีติ ภาวนาสมฺปนฺโน
ถีนมิทฺธํ   ปชหนฺโต   อาโลกสญฺ   ภาเวตีติ   ภาวนาสมฺปนฺโน  อุทฺธจฺจํ
ปชหนฺโต   อวิกฺเขปํ   ภาเวตีติ   ภาวนาสมฺปนฺโน   วิจิกิจฺฉํ   ปชหนฺโต
ธมฺมววตฺถานํ ภาเวตีติ ภาวนาสมฺปนฺโน
     {๗๔๑.๑}   อวิชฺชํ  ปชหนฺโต  าณํ  ๑-  ภาเวตีติ ภาวนาสมฺปนฺโน
อรตึ  ปชหนฺโต  ปามุชฺชํ  ภาเวตีติ  ภาวนาสมฺปนฺโน  นีวรณํ ๒- ปชหนฺโต
ปมชฺฌานํ   ภาเวตีติ   ภาวนาสมฺปนฺโน   ฯเปฯ  สพฺพกิเลเส  ปชหนฺโต
อรหตฺตมคฺคํ    ภาเวตีติ    ภาวนาสมฺปนฺโน    อรหตฺตมคฺควเสน   จิตฺตํ
อธิฏฺาตีติ     อธิฏฺานสมฺปนฺโน     สฺวายํ    เอวํ    ภาวนาสมฺปนฺโน
อธิฏฺานสมฺปนฺโน  สมํ  ชีวติ  โน  วิสมํ  สมฺมา  ชีวติ  โน มิจฺฉา วิสุทฺธํ
ชีวติ   โน   กิลิฏฺนฺติ   อาชีวสมฺปนฺโน   สฺวายํ  เอวํ  ภาวนาสมฺปนฺโน
อธิฏฺานสมฺปนฺโน     อาชีวสมฺปนฺโน    ยญฺเทว    ปริสํ    อุปสงฺกมติ
ยทิ    ขตฺติยปริสํ    ยทิ    พฺราหฺมณปริสํ    ยทิ    คหปติปริสํ    ยทิ
สมณปริสํ     วิสารโท     อุปสงฺกมติ    อมงฺกุภูโต    ตํ    กิสฺสเหตุ
@เชิงอรรถ: ๑ ม. วิชฺชํ ฯ ๒ ม. นีวรเณ ฯ
ตถา หิ โส ภาวนาสมฺปนฺโน อธิฏฺานสมฺปนฺโน อาชีวสมฺปนฺโนติ ฯ
                                             มาติกกถา นิฏฺิตา ฯ
                                      ปฏิสมฺภิทาปกรณํ สมตฺตํ ฯ
                                             ตตฺรุทฺทานํ ภวติ
                         าณํ ทิฏฺิ จ อสฺสาสํ ๑-        อินฺทฺริยํ วิโมกฺเขน ปญฺจมํ
                         คติกมฺมํ วิปลฺลาโส                 มคฺโค มณฺเฑน ๒- เต ทส
                         ยุคนทฺธํ สจฺจโพชฺฌงฺคา          เมตฺตา วิราเคน ปญฺจมํ
                         ปฏิสมฺภิทา ธมฺมจกฺกํ             โลกุตฺตรํ พลํ สุญฺโต เต ทส ๓-
                         ปญฺา อิทฺธิ อภิสมโย           วิเวกํ จริเยน ๔- ปญฺจมํ
                         ปาฏิหิริยญฺจ สมสีสญฺจ ๕-     สติปฏฺานํ วิปสฺสนา ๖-
                         ตติเย ปญฺวคฺคมฺหิ               มาติกาย จ เต ทสาติ ฯ
                         [๗]-
                         ติวคฺโค ยสฺส วิกฺเขโป ๘-         ปฏิสมฺภิทาปกรเณ
                         อนนฺตนยมคฺเคสุ                    คมฺภีโร สาครูปโม
                         นภํ จ ตารกากิณฺณํ                ถูโล ชาตสฺสโร ยถา
                         กถิกานํ วิลาสาย                    โยคินํ าณโชตนนฺติ ฯ
                                         อิติ ปฏิสมฺภิทา นิฏฺิตา ฯ
                                               -------------
@เชิงอรรถ: ๑ ยุ. อานาปานํ ฯ ๒ ยุ. มณฺโฑติ ฯ ๓ ม. าณํ ... เต ทสาติ อิเม ปาา
@นตฺถิ ฯ ยุ. เต ทสาติ อิทํ ปาทฺวยํ นตฺถิ ฯ ๔ ม. ยุ. วิเวโก จริยปญฺจโม ฯ
@๕ ม. ปาฏิหาริ สมสีสิ ฯ ยุ. ปฏิหาริยญฺจ ... ฯ ๖ ยุ. สติ วิปสฺสนมาติกาติ ฯ
@๗ ม. มหาวคฺโค ยุคนทฺโธ ปญฺาวคฺโค จ นามโก ฯ ๘ ม. ตโยว วคฺโค อิมมฺหิ ฯ

             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๑ หน้าที่ ๖๒๘-๖๔๒.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=31&item=734&items=8
             อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=31&item=734&items=8&mode=bracket
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=31&item=734&items=8
             อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=31&item=734&items=8
             ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=31&i=734
             สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๑
https://84000.org/tipitaka/read/?index_31
https://84000.org/tipitaka/english/?index_31