[๗๓๖] ตตฺถ กตมํ ปฐมํ ฌานํ อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย
รูปาวจรํ ฌานํ ภาเวติ กิริยํ เนว กุสลํ นากุสลํ น จ กมฺมวิปากํ
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ วิวิจฺเจว กาเมหิ ฯเปฯ ปฐมํ ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ปฐวีกสิณํ ตสฺมึ สมเย ปญฺจงฺคิกํ ฌานํ
โหติ วิตกฺโก วิจาโร ปีติ สุขํ จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อิทํ
วุจฺจติ ปฐมํ ฌานํ อวเสสา ธมฺมา ฌานสมฺปยุตฺตา ฯ ตตฺถ
กตมํ ทุติยํ ฌานํ อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย รูปาวจรํ ฌานํ
ภาเวติ กิริยํ เนว กุสลํ นากุสลํ น จ กมฺมวิปากํ ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ
วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา ฯเปฯ ทุติยํ ฌานํ ฯเปฯ
ตติยํ ฌานํ ฯเปฯ จตุตฺถํ ฌานํ ฯเปฯ ปฐมํ ฌานํ ฯเปฯ
ปญฺจมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ปฐวีกสิณํ ตสฺมึ สมเย ทุวงฺคิกํ
ฌานํ โหติ อุเปกฺขา จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อิทํ วุจฺจติ ปญฺจมํ
ฌานํ อวเสสา ธมฺมา ฌานสมฺปยุตฺตา ฯเปฯ อิธ ภิกฺขุ ยสฺมึ สมเย
อรูปาวจรํ ฌานํ ภาเวติ กิริยํ เนว กุสลํ นากุสลํ น จ กมฺมวิปากํ
ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหารํ สพฺพโส อากิญฺจญฺญายตนํ สมติกฺกมฺม
เนวสญฺญานาสญฺญายตนสญฺญาสหคตํ สุขสฺส จ ปหานา ฯเปฯ
จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ตสฺมึ สมเย ทุวงฺคิกํ ฌานํ
โหติ อุเปกฺขา จิตฺตสฺส เอกคฺคตา อิทํ วุจฺจติ จตุตฺถํ ฌานํ
อวเสสา ธมฺมา ฌานสมฺปยุตฺตา ฯ
อภิธมฺมภาชนียํ ฯ
[๗๓๗] จตฺตาริ ฌานานิ อิธ ภิกฺขุ วิวิจฺเจว กาเมหิ วิวิจฺจ
อกุสเลหิ ธมฺเมหิ สวิตกฺกํ สวิจารํ วิเวกชํ ปีติสุขํ ปฐมํ ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา อชฺฌตฺตํ สมฺปสาทนํ
เจตโส เอโกทิภาวํ อวิตกฺกํ อวิจารํ สมาธิชํ ปีติสุขํ ทุติยํ ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ปีติยา จ วิราคา อุเปกฺขโก จ วิหรติ สโต จ
สมฺปชาโน สุขญฺจ กาเยน ปฏิสํเวเทติ ยนฺตํ อริยา อาจิกฺขนฺติ
อุเปกฺขโก สติมา สุขวิหารีติ ตติยํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ
สุขสฺส จ ปหานา ทุกฺขสฺส จ ปหานา ปุพฺเพว โสมนสฺสโทมนสฺสานํ
อตฺถงฺคมา อทุกฺขมสุขํ อุเปกฺขาสติปาริสุทฺธึ จตุตฺถํ ฌานํ
อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ จตุนฺนํ ฌานานํ กติ กุสลา กติ อกุสลา
กติ อพฺยากตา ฯเปฯ กติ สรณา กติ อรณา ฯ
[๗๓๘] สิยา กุสลา สิยา อพฺยากตา ฯ ตีณิ ฌานา เอตฺถุปฺปนฺนํ
สุขํ เวทนํ ฐเปตฺวา สุขาย เวทนาย สมฺปยุตฺตา จตุตฺถํ
ฌานํ เอตฺถุปฺปนฺนํ อทุกฺขมสุขํ เวทนํ ฐเปตฺวา อทุกฺขมสุขาย
เวทนาย สมฺปยุตฺตํ ฯ สิยา วิปากา สิยา วิปากธมฺมธมฺมา สิยา
เนววิปากนวิปากธมฺมธมฺมา สิยา อุปาทินฺนุปาทานิยา สิยา
อนุปาทินฺนุปาทานิยา สิยา อนุปาทินฺนอนุปาทานิยา สิยา
อสงฺกิลิฏฺฐสงฺกิเลสิกา สิยา อสงฺกิลิฏฺฐอสงฺกิเลสิกา ฯ
{๗๓๘.๑} ปฐมํ ฌานํ เอตฺถุปฺปนฺเน วิตกฺกวิจาเร ฐเปตฺวา
สวิตกฺกสวิจารํ ตีณิ ฌานา อวิตกฺกอวิจารา ฯ เทฺว ฌานา
เอตฺถุปฺปนฺนํ ปีตึ ฐเปตฺวา ปีติสหคตา ตีณิ ฌานา เอตฺถุปฺปนฺนํ
สุขํ ฐเปตฺวา สุขสหคตา จตุตฺถํ ฌานํ เอตฺถุปฺปนฺนํ อุเปกฺขํ ฐเปตฺวา
อุเปกฺขาสหคตํ ฯ เนวทสฺสเนนนภาวนายปหาตพฺพา เนวทสฺสเนน-
นภาวนายปหาตพฺพเหตุกา สิยา อาจยคามิโน สิยา อปจยคามิโน
สิยา เนวอาจยคามิโนนอปจยคามิโน สิยา เสกฺขา สิยา อเสกฺขา
สิยา เนวเสกฺขานาเสกฺขา สิยา มหคฺคตา สิยา อปฺปมาณา ฯ
{๗๓๘.๒} ตีณิ ฌานา น วตฺตพฺพา ปริตฺตารมฺมณาติปิ
มหคฺคตารมฺมณาติปิ สิยา อปฺปมาณารมฺมณา สิยา น วตฺตพฺพา
อปฺปมาณารมฺมณาติ จตุตฺถํ ฌานํ สิยา ปริตฺตารมฺมณํ สิยา
มหคฺคตารมฺมณํ สิยา อปฺปมาณารมฺมณํ สิยา น วตฺตพฺพํ
ปริตฺตารมฺมณนฺติปิ มหคฺคตารมฺมณนฺติปิ อปฺปมาณารมฺมณนฺติปิ ฯ
สิยา มชฺฌิมา สิยา ปณีตา สิยา สมฺมตฺตนิยตา สิยา อนิยตา ฯ
ตีณิ ฌานา น มคฺคารมฺมณา สิยา มคฺคเหตุกา สิยา มคฺคาธิปติโน
สิยา น วตฺตพฺพา มคฺคเหตุกาติปิ มคฺคาธิปติโนติปิ จตุตฺถํ ฌานํ
สิยา มคฺคารมฺมณํ สิยา มคฺคเหตุกํ สิยา มคฺคาธิปติ สิยา น
วตฺตพฺพํ มคฺคารมฺมณนฺติปิ มคฺคเหตุกนฺติปิ มคฺคาธิปตีติปิ ฯ
สิยา อุปฺปนฺนา สิยา อนุปฺปนฺนา สิยา อุปฺปาทิโน สิยา อตีตา
สิยา อนาคตา สิยา ปจฺจุปฺปนฺนา ฯ
{๗๓๘.๓} ตีณิ ฌานา น วตฺตพฺพา อตีตารมฺมณาติปิ
อนาคตารมฺมณาติปิ ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณาติปิ จตุตฺถํ ฌานํ สิยา
อตีตารมฺมณํ สิยา อนาคตารมฺมณํ สิยา ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณํ สิยา
น วตฺตพฺพํ อตีตารมฺมณนฺติปิ อนาคตารมฺมณนฺติปิ
ปจฺจุปฺปนฺนารมฺมณนฺติปิ ฯ สิยา อชฺฌตฺตา สิยา พหิทฺธา สิยา
อชฺฌตฺตพหิทฺธา ฯ ตีณิ ฌานา พหิทฺธารมฺมณา จตุตฺถํ ฌานํ สิยา
อชฺฌตฺตารมฺมณํ สิยา พหิทฺธารมฺมณํ สิยา อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณํ
สิยา น วตฺตพฺพํ อชฺฌตฺตารมฺมณนฺติปิ พหิทฺธารมฺมณนฺติปิ
อชฺฌตฺตพหิทฺธารมฺมณนฺติปิ ฯ อนิทสฺสนอปฺปฏิฆา ฯ
[๗๓๙] น เหตู สเหตุกา เหตุสมฺปยุตฺตา น วตฺตพฺพา
เหตู เจว สเหตุกา จาติ สเหตุกา เจว น จ เหตู น วตฺตพฺพา
เหตู เจว เหตุสมฺปยุตฺตา จาติ เหตุสมฺปยุตฺตา เจว น จ เหตู น
เหตู สเหตุกา ฯ สปฺปจฺจยา สงฺขตา อนิทสฺสนา อปฺปฏิฆา
อรูปา สิยา โลกิยา สิยา โลกุตฺตรา เกนจิ วิญฺเญยฺยา เกนจิ
น วิญฺเญยฺยา ฯ โน อาสวา สิยา สาสวา สิยา อนาสวา
อาสววิปฺปยุตฺตา น วตฺตพฺพา อาสวา เจว สาสวา จาติ สิยา
สาสวา เจว โน จ อาสวา สิยา น วตฺตพฺพา สาสวา เจว โน จ
อาสวาติ น วตฺตพฺพา อาสวา เจว อาสวสมฺปยุตฺตา จาติปิ
อาสวสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อาสวาติปิ สิยา อาสววิปฺปยุตฺตสาสวา
สิยา อาสววิปฺปยุตฺตอนาสวา ฯ
{๗๓๙.๑} โน สญฺโญชนา ฯเปฯ โน คนฺถา ฯเปฯ โน โอฆา ฯเปฯ
โน โยคา ฯเปฯ โน นีวรณา ฯเปฯ โน ปรามาสา ฯเปฯ สารมฺมณา โน
จิตฺตา เจตสิกา จิตฺตสมฺปยุตฺตา จิตฺตสํสฏฺฐา จิตฺตสมุฏฺฐานา จิตฺตสหภุโน
จิตฺตานุปริวตฺติโน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานา จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานสหภุโน
จิตฺตสํสฏฺฐานานุปริวตฺติโน พาหิรา นุปาทา สิยา อุปาทินฺนา สิยา
อนุปาทินฺนา ฯ นุปาทานา ฯเปฯ โน กิเลสา ฯเปฯ
เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๓๕ หน้าที่ ๓๖๔-๓๖๘.
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=35&item=736&items=4
อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :-
https://84000.org/tipitaka/read/pali_item.php?book=35&item=736&items=4&mode=bracket
อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :-
https://84000.org/tipitaka/read/roman_item.php?book=35&item=736&items=4
อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :-
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=35&item=736&items=4
ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :-
https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=35&i=736
สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๓๕
https://84000.org/tipitaka/read/?index_35
https://84000.org/tipitaka/english/?index_35
บันทึก ๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]
