บาลีพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๔ - พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๖

[๘๔] ตตฺร โข อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน ภิกฺขู อามนฺเตสิ อาวุโส ภิกฺขโวติ ^๒- ฯ อาวุโสติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต มหาโมคฺคลฺลานสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน เอตทโวจ อิธาวุโส ภิกฺขุ อญฺญํ พฺยากโรติ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานามีติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล สมนุยุญฺชติ สมนุคฺคาหติ สมนุภาสติ โส ตถาคเตน วา ตถาคตสาวเกน วา ฌายินา สมาปตฺติกุสเลน ปรจิตฺตกุสเลน ปรจิตฺตปริยายกุสเลน สมนุยุญฺชิยมาโน สมนุคฺคาหิยมาโน สมนุภาสิยมาโน อิรณํ ^๓- อาปชฺชติ วิจินํ ^๔- อาปชฺชติ อนยํ อาปชฺชติ พฺยสนํ อาปชฺชติ อนยพฺยสนํ อาปชฺชติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ มนสิกโรติ กึ นุ โข อยมายสฺมา อญฺญํ พฺยากโรติ ขีณา ชาติ วุสิตํ พฺรหฺมจริยํ กตํ กรณียํ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานามีติ {๘๔.๑} ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาติ โกธโน โข ปน อยมายสฺมา โกธปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ โกธปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ... สมนฺนาคโต เอกมนฺตํ ปฏิภานา ตถาคตํ ธมฺมเทสนา โหตีติ ฯ ม. @เอกนฺตปฏิภานา ตถาคตํ ... ฯ ยุ. เอกนฺตํ ปฏิภานํ ตถาคตํ @ธมฺมเทสนา โหตีติ ฯ ^๒ ม. ภิกฺขเวติ ฯ อีทิสฏฺฐาเน สพฺพตฺถ เอวํ ญาตพฺพํ ฯ @^๓ โป. ยุ. อิริณํ ฯ ม. อิรีณํ ฯ ^๔ ยุ. ปุวิชินํ ฯ ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อุปนาหี โข ปน อยมายสฺมา อุปนาหปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ อุปนาหปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มกฺขี โข ปน อยมายสฺมา มกฺขปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ มกฺขปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ปฬาสี โข ปน อยมายสฺมา ปฬาสปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ ปฬาสปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อิสฺสุกี โข ปน อยมายสฺมา อิสฺสาปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ อิสฺสาปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มจฺฉรี โข ปน อยมายสฺมา มจฺเฉรปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ มจฺเฉรปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ {๘๔.๒} สโฐ โข ปน อยมายสฺมา สาเฐยฺยปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ สาเฐยฺยปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มายาวี โข ปน อยมายสฺมา มายาปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ มายาปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ปาปิจฺโฉ โข ปน อยมายสฺมา อิจฺฉาปริยุฏฺฐิเตน เจตสา พหุลํ วิหรติ อิจฺฉาปริยุฏฺฐานํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มุฏฺฐสฺสติ โข ปน อยมายสฺมา อุตฺตริกรณีเย โอรมตฺตเกน วิเสสาธิคเมน ^๑- อนฺตราโวสานํ อาปนฺโน อนฺตราโวสานคมนํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ โส วตาวุโส ภิกฺขุ อิเม ทส ธมฺเม @เชิงอรรถ: ^๑ โป. วิเสสาธิคเตน ฯ อปฺปหาย อิมสฺมึ ธมฺมวินเย วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺชิสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ โส วตาวุโส ภิกฺขุ อิเม ทส ธมฺเม ปหาย อิมสฺมึ ธมฺมวินเย วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺชิสฺสตีติ ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ [๘๕] เอกํ สมยํ อายสฺมา มหาจุนฺโท เจตีสุ ^๑- วิหรติ สหชาติยํ ตตฺร โข อายสฺมา มหาจุนฺโท ภิกฺขู อามนฺเตสิ อาวุโส ภิกฺขโวติ ฯ อาวุโสติ โข เต ภิกฺขู อายสฺมโต มหาจุนฺทสฺส ปจฺจสฺโสสุํ ฯ อายสฺมา มหาจุนฺโท เอตทโวจ อิธาวุโส ภิกฺขุ กตฺถี โหติ วิกตฺถี อธิคเมสุ อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ ตติยํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ จตุตฺถํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ อากาสานญฺจายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ วิญฺญาณญฺจายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปีติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล สมนุยุญฺชติ สมนุคฺคาหติ สมนุภาสติ โส ตถาคเตน วา ตถาคตสาวเกน วา ฌายินา สมาปตฺติกุสเลน ปรจิตฺตกุสเลน ปรจิตฺตปริยายกุสเลน สมนุยุญฺชิยมาโน สมนุคฺคาหิยมาโน สมนุภาสิยมาโน อิรณํ อาปชฺชติ วิจินํ อาปชฺชติ อนยํ อาปชฺชติ พฺยสนํ อาปชฺชติ อนยพฺยสนํ อาปชฺชติ @เชิงอรรถ: ^๑ โป. เจติเยสุ ฯ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ มนสิกโรติ กึ นุ โข อยมายสฺมา กตฺถี โหติ วิกตฺถี อธิคเมสุ อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ ฯเปฯ อหํ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปีติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาติ ทีฆรตฺตํ โข อยมายสฺมา ขณฺฑการี ฉิทฺทการี สพลการี กมฺมาสการี น สตตการี น สตตวุตฺตี ^๑- สีเลสุ ทุสฺสีโล ^[๒]- อยมายสฺมา ทุสฺสีลฺยํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อสฺสทฺโธ โข ปน อยมายสฺมา อนาจาโร ^๓- อสฺสทฺธิยํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อปฺปสฺสุโต โข ปน อยมายสฺมา อนาจาโร อปฺปสจฺจํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุพฺพโจ โข ปน อยมายสฺมา อนาจาโร ^๓- โทวจสฺสตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ปาปมิตฺโต โข ปน อยมายสฺมา ปาปมิตฺตตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ กุสีโต โข ปน อยมายสฺมา โกสชฺชํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มุฏฺฐสฺสติ โข ปน อยมายสฺมา มุฏฺฐสจฺจํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ กุหโก โข ปน อยมายสฺมา กุหนา ^๔- โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุพฺภโร โข ปน อยมายสฺมา ทุพฺภรตา @เชิงอรรถ: ^๑ โป. ม. ยุ. สนฺตตการี น สนฺตตวุตฺตี ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ ^๒ ม. โขสทฺโท @ทิสฺสติ ฯ ^๓ ม. ยุ. อยํ ปาโฐ นตฺถิ ฯ ^๔ ม. โกหญฺญํ ฯ อญฺญตฺถ อีทิสเมว ฯ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุปฺปญฺโญ โข ปน อยมายสฺมา ทุปฺปญฺญตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ เสยฺยถาปิ อาวุโส สหายโก สหายกํ เอวํ วเทยฺย ยทา เต สมฺม ธเนน ธนกรณียํ อสฺส ปเวเทยฺยาสิ ^๑- มํ ธนํ ทสฺสามิ เต ธนนฺติ โส กิสฺมิญฺจิเทว ^๒- ธนกรณีเย สมุปฺปนฺเน สหายโก สหายกํ เอวํ วเทยฺย อตฺโถ เม สมฺม ธเนน เทหิ เม ธนนฺติ โส เอวํ วเทยฺย เตนหิ สมฺม อิธ ขณาหีติ โส ตตฺร ขณนฺโต นาธิคจฺเฉยฺย โส เอวํ วเทยฺย อลิกํ มํ สมฺม อวจ ตุจฺฉกํ มํ สมฺม อวจ อิธ ขณาหีติ โส เอวํ วเทยฺย นาหนฺตํ สมฺม อลิกํ อวจํ ตุจฺฉกํ อวจํ เตนหิ สมฺม อิธ ขณาหีติ โส ตตฺรปิ ขณนฺโต นาธิคจฺเฉยฺย โส เอวํ วเทยฺย อลิกํ มํ สมฺม อวจ ตุจฺฉกํ มํ สมฺม อวจ อิธ ขณาหีติ โส เอวํ วเทยฺย นาหนฺตํ สมฺม อลิกํ อวจํ ตุจฺฉกํ อวจํ เตนหิ สมฺม อิธ ขณาหีติ โส ตตฺรปิ ขณนฺโต นาธิคจฺเฉยฺย โส เอวํ วเทยฺย อลิกํ มํ สมฺม อวจ ตุจฺฉกํ มํ สมฺม อวจ อิธ ขณาหีติ โส เอวํ วเทยฺย นาหนฺตํ สมฺม อลิกํ อวจํ ตุจฺฉกํ อวจํ อปิจ อหเมว อุมฺมาทํ ปาปุณึ เจตโส วิปริยายนฺติ เอวเมว โข อาวุโส ภิกฺขุ กตฺถี โหติ วิกตฺถี อธิคเมสุ อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ ทุติยํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ ตติยํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ จตุตฺถํ ฌานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ม. ยาเจยฺยาสิ ฯ ยุ. ยาจิสฺสสิ ฯ ^๒ โป. กิสฺมึปิ ฯ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ อากาสานญฺจายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ วิญฺญาณญฺจายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ อหํ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปีติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล สมนุยุญฺชติ สมนุคฺคาหติ สมนุภาสติ โส ตถาคเตน วา ตถาคตสาวเกน วา ฌายินา สมาปตฺติกุสเลน ปรจิตฺตกุสเลน ปรจิตฺตปริยายกุสเลน สมนุยุญฺชิยมาโน สมนุคฺคาหิยมาโน สมนุภาสิยมาโน อิรณํ อาปชฺชติ วิจินํ อาปชฺชติ อนยํ อาปชฺชติ พฺยสนํ อาปชฺชติ อนยพฺยสนํ อาปชฺชติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ มนสิกโรติ กึ นุ โข อยมายสฺมา กตฺถี โหติ วิกตฺถี อธิคเมสุ อหํ ปฐมํ ฌานํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปิ ฯเปฯ อหํ สญฺญาเวทยิตนิโรธํ สมาปชฺชามิปิ วุฏฺฐหามิปีติ ตเมนํ ตถาคโต วา ตถาคตสาวโก วา ฌายี สมาปตฺติกุสโล ปรจิตฺตกุสโล ปรจิตฺตปริยายกุสโล เอวํ เจตสา เจโต ปริจฺจ ปชานาติ ทีฆรตฺตํ โข อยมายสฺมา ขณฺฑการี ฉิทฺทการี สพลการี กมฺมาสการี น สตตการี น สตตวุตฺตี สีเลสุ ทุสฺสีโล อยมายสฺมา ทุสฺสีลฺยํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อสฺสทฺโธ โข ปน อยมายสฺมา อสฺสทฺธิยํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ อปฺปสฺสุโต โข ปน อยมายสฺมา อนาจาโร อปฺปสจฺจํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุพฺพโจ โข ปน อยมายสฺมา โทวจสฺสตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ปาปมิตฺโต โข ปน อยมายสฺมา ปาปมิตฺตตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ กุสีโต โข ปน อยมายสฺมา โกสชฺชํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ มุฏฺฐสฺสติ โข ปน อยมายสฺมา มุฏฺฐสจฺจํ โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ กุหโก โข ปน อยมายสฺมา กุหนา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุพฺภโร โข ปน อยมายสฺมา ทุพฺภรตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ ทุปฺปญฺโญ โข ปน อยมายสฺมา ทุปฺปญฺญตา โข ปน ตถาคตปฺปเวทิเต ธมฺมวินเย ปริหานเมตํ โส วตาวุโส ภิกฺขุ อิเม ทส ธมฺเม อปฺปหาย อิมสฺมึ ธมฺมวินเย วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺชิสฺสตีติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ โส วตาวุโส ภิกฺขุ อิเม ทส ธมฺเม ปหาย อิมสฺมึ ธมฺมวินเย วุฑฺฒึ วิรูฬฺหึ เวปุลฺลํ อาปชฺชิสฺสตีติ ฐานเมตํ วิชฺชตีติ ฯ

เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๔ หน้าที่ ๑๖๖-๑๗๒. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=24&item=84&items=2&modeTY=2 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=24&item=84&items=2&modeTY=2&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=24&item=84&items=2&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=24&item=84&items=2&modeTY=2 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=24&i=84 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=16&A=8132 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=16&A=8132 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๔ http://84000.org/tipitaka/read/?index_24