ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ฉบับหลวง   บาลีอักษรไทย   PaliRoman 
อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๒๑ สุตฺต. ขุ. มหานิทฺเทโส
                                   นวโม มาคนฺทิยสุตฺตนิทฺเทโส
     [๓๒๑]        ทิสฺวาน ตณฺหํ อรติญฺจ ๑- ราคํ
                       นาโหสิ ฉนฺโท อปิ เมถุนสฺมึ
                       กิเมวิทํ มุตฺตกรีสปุณฺณํ
                       ปาทาปิ นํ สมฺผุสิตุํ น อิจฺเฉ ฯ
     [๓๒๒]   ทิสฺวาน   ตณฺหํ   อรติญฺจ   ราคํ  นาโหสิ  ฉนฺโท  อปิ
เมถุนสฺมินฺติ     ตณฺหญฺจ    อรติญฺจ    ราคญฺจ    มารธีตโร    ทิสฺวา
ปสฺสิตฺวา   เมถุนธมฺเม   ฉนฺโท  วา  ราโค  วา  เปมํ  วา  นาโหสีติ
ทิสฺวาน ตณฺหํ อรติญฺจ ราคํ นาโหสิ ฉนฺโท อปิ เมถุนสฺมึ ฯ
     [๓๒๓]   กิเมวิทํ  มุตฺตกรีสปุณฺณํ  ปาทาปิ  นํ  สมฺผุสิตุํ  น  อิจฺเฉติ
กิเมวิทํ    สรีรํ    มุตฺตปุณฺณํ   กรีสปุณฺณํ   เสมฺหปุณฺณํ   รุธิรปุณฺณํ   ๒-
อฏฺิสงฺฆาฏํ     นฺหารุสมฺพนฺธํ    รุธิรมํสาวเลปนํ    จมฺมาวินทฺธํ    ๓-
ฉวิยา   ปฏิจฺฉนฺนํ   ฉิทฺทาวฉิทฺทํ   อุคฺฆรึ   ๔-   ปคฺฆรึ  กิมิสงฺฆนิเสวิตํ
นานากลิมลปริปูรํ   ปาเทน   อกฺกมิตุํ  น  อิจฺเฉยฺยํ  กุโต  ปน  สํวาโส
วา   สมาคโม   วาติ   กิเมวิทํ   มุตฺตกรีสปุณฺณํ   ปาทาปิ  นํ  สมฺผุสิตุํ
น อิจฺเฉ ฯ [๕]- เตนาห ภควา
                       ทิสฺวาน ตณฺหํ อรติญฺจ ราคํ
                       นาโหสิ ฉนฺโท อปิ เมถุนสฺมึ
@เชิงอรรถ:  ม. รคญฺจ ฯ  ม. รุหิรปุณุณํ ฯ  จมฺมาวนทฺธนฺติปิ ปาโ
@ ม. อุคฺฆรนฺตํ ปคฺฆรนฺตํ ฯ  โป. ม. ยุ. อนจฺฉริยญฺเจตํ มนุสฺโส ทิพฺเพ
@กาเม ปตฺถยนฺโต มานุสเก กาเม น อิจฺเฉยฺย มานุสเก วา กาเม ปตฺถยนฺโต
@ทิพฺเพ กาเม น อิจฺเฉยฺย ยํ ตฺวํ อุโภปิ น อิจฺฉสิ น สาทิยสิ น ปตฺเถสิ น ปิเหสิ
@นาภิชปฺปสิ กึ เต ทสฺสนํ กตมาย ตฺวํ ทิฏฺิยา สมนฺนาคโตติ ปุจฺฉตีติ ฯ
                       กิเมวิทํ มุตฺตกรีสปุณฺณํ
                       ปาทาปิ นํ สมฺผุสิตุํ น อิจฺเฉติ ฯ
     [๓๒๔]        เอตาทิสญฺเจ รตนํ น อิจฺฉสิ
                       นารึ นรินฺเทหิ พหูหิ ปตฺถิตํ
                       ทิฏฺิคตํ สีลวตานุชีวิตํ ๑-
                       ภวูปปตฺติญฺจ วเทสิ กีทิสํ ฯ
     [๓๒๕]        อิทํ วทามีติ น ตสฺส โหติ (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       ธมฺเมสุ นิจฺเฉยฺย สมุคฺคหีตํ
                       ปสฺสญฺจ ทิฏฺีสุ อนุคฺคหาย
                       อชฺฌตฺตสนฺตึ ปจินํ อทสฺสํ ฯ
     [๓๒๖]   อิทํ  วทามีติ  น  ตสฺส  โหตีติ  อิทํ  วทามีติ  อิทํ วทามิ
เอตํ  วทามิ  เอตฺตกํ  วทามิ  เอตฺตาวตา  วทามิ  อิทํ  ทิฏฺิคตํ  วทามิ
สสฺสโต   โลโกติ   วา   ฯเปฯ   เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณาติ   วาติ   ฯ   น  ตสฺส  โหตีติ  น  มยฺหํ  โหตีติ  ๒-  อิทํ
วทามีติ   น   ตสฺส   โหติ   ฯ   มาคนฺทิยาติ   ภควา   ตํ  พฺราหฺมณํ
นาเมน    อาลปติ    ฯ    ภควาติ   คารวาธิวจนํ   ฯเปฯ   สจฺฉิกา
ปญฺตฺติ ยทิทํ ภควาติ มาคนฺทิยาติ ภควา ฯ
     [๓๒๗]   ธมฺเมสุ   นิจฺเฉยฺย  สมุคฺคหีตนฺติ  ธมฺเมสูติ  ทฺวาสฏฺิยา
ทิฏฺิคเตสุ    ฯ    นิจฺเฉยฺยาติ    นิจฺฉินิตฺวา   วินิจฺฉินิตฺวา   วิจินิตฺวา
ปวิจินิตฺวา   ตุลยิตฺวา  ตีรยิตฺวา  วิภาวยิตฺวา  วิภูตํ  กตฺวา  โอธิคฺคาโห
@เชิงอรรถ:  โป. ม. สีลวตํ ฯ  โป. ม. น มยฺหํ โหติ เอตฺตาวตา วทามีติ น ตสฺส โหตีติ ...
วิลคฺคาโห   วรคฺคาโห   โกฏฺาสคฺคาโห   อุจฺจยคฺคาโห  สมุจฺจยคฺคาโห
อิทํ  สจฺจํ  ตจฺฉํ  ตถํ  ภูตํ  ยาถาวํ  อวิปรีตนฺติ  คหิตํ ปรามฏฺ อภินิวิฏฺ
อชฺโฌสิตํ  อธิมุตฺตํ  นตฺถิ  [๑]-  น  สํวิชฺชติ  นุปลพฺภติ  ปหีนํ  สมุจฺฉินฺนํ
วูปสนฺตํ    ปฏิปฺปสฺสทฺธํ   อภพฺพุปฺปตฺติกํ   าณคฺคินา   ทฑฺฒนฺติ   ธมฺเมสุ
นิจฺเฉยฺย สมุคฺคหีตํ ฯ
     [๓๒๘]   ปสฺสญฺจ  ทิฏฺีสุ  อนุคฺคหายาติ  ทิฏฺีสุ  อาทีนวํ  ปสฺสนฺโต
ทิฏฺิโย  น  คณฺหามิ  น  ปรามสามิ  น  อภินิวิสามิ  อถวา น คณฺหิตพฺพา
น    ปรามสิตพฺพา    น   อภินิวิสิตพฺพาติ   เอวมฺปิ   ปสฺสญฺจ   ทิฏฺีสุ
อนุคฺคหาย   ฯ   อถวา   สสฺสโต   โลโก  อิทเมว  สจฺจํ  โมฆมญฺนฺติ
ทิฏฺคตเมตํ   ทิฏฺิคหนํ   ทิฏฺิกนฺตาโร   ทิฏฺิวิสูกายิกํ   ทิฏฺิวิปฺผนฺทิตํ
ทิฏฺิสญฺโชนํ   สทุกฺขํ   สวิฆาตํ   สอุปายาสํ   สปริฬาหํ   น  นิพฺพิทาย
น  วิราคาย  น  นิโรธาย  น  อุปสมาย  น  อภิญฺาย  น สมฺโพธาย น
นิพฺพานาย   สํวตฺตตีติ   ทิฏฺีสุ  อาทีนวํ  ปสฺสนฺโต  ทิฏฺิโย  น  คณฺหามิ
น   ปรามสามิ  น  อภินิวิสามิ  อถวา  น  คณฺหิตพฺพา  น  ปรามสิตพฺพา
น อภินิวิสิตพฺพาติ เอวมฺปิ ปสฺสญฺจ ทิฏฺีสุ อนุคฺคหาย ฯ
     {๓๒๘.๑}   [๒]-  อสสฺสโต  โลโก  อนฺตวา  โลโก  อนนฺตวา
โลโก   ตํ   ชีวํ   ตํ   สรีรํ  อญฺ  ชีวํ  อญฺ  สรีรํ  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา    น   โหติ   ตถาคโต   ปรมฺมรณา   โหติ   จ   น   จ
โหติ   ตถาคโต   ปรมฺมรณา   เนว   โหติ   น   น  โหติ  ตถาคโต
ปรมฺมรณา    อิทเมว    สจฺจํ    โมฆมญฺนฺติ   ทิฏฺิคตเมตํ   ทิฏฺิคหนํ
@เชิงอรรถ:  ม. น สนฺติ ฯ   โป. ม. อถวา ฯ
ทิฏฺิกนฺตาโร   ทิฏฺิวิสูกายิกํ   ทิฏฺิวิปฺผนฺทิตํ   ทิฏฺิสญฺโชนํ   สทุกฺขํ
สวิฆาตํ  สอุปายาสํ  สปริฬาหํ  น  นิพฺพิทาย  น  วิราคาย  น  นิโรธาย
น   อุปสมาย   น   อภิญฺาย  น  สมฺโพธาย  น  นิพฺพานาย  สํวตฺตตีติ
ทิฏฺีสุ   อาทีนวํ   ปสฺสนฺโต   ทิฏฺิโย   น   คณฺหามิ   น   ปรามสามิ
น    อภินิวิสามิ    อถวา    น   คณฺหิตพฺพา   น   ปรามสิตพฺพา   น
อภินิวิสิตพฺพาติ    เอวมฺปิ   ปสฺสญฺจ   ทิฏฺีสุ   อนุคฺคหาย   ฯ   อถวา
อิมา  ทิฏฺิโย  เอวํคหิตา  เอวํปรามฏฺา  เอวํคติกา  ภวนฺติ  ๑-  เอวํ
อภิสมฺปรายาติ   ทิฏฺีสุ   อาทีนวํ   ปสฺสนฺโต   ทิฏฺิโย  น  คณฺหามิ  น
ปรามสามิ   น   อภินิวิสามิ   อถวา   น  คณฺหิตพฺพา  น  ปรามสิตพฺพา
น อภินิวิสิตพฺพาติ เอวมฺปิ ปสฺสญฺจ ทิฏฺีสุ อนุคฺคหาย ฯ
     {๓๒๘.๒}   อถวา  อิมา  ทิฏฺิโย  นิรยสํวตฺตนิกา  ติรจฺฉานโยนิ-
สํวตฺตนิกา   ปิตฺติวิสยสํวตฺตนิกาติ   ทิฏฺีสุ   อาทีนวํ  ปสฺสนฺโต  ทิฏฺิโย
น   คณฺหามิ   น   ปรามสามิ   นาภินิวิสามิ  อถวา  น  คณฺหิตพฺพา  น
ปรามสิตพฺพา   นาภินิวิสิตพฺพาติ  เอวมฺปิ  ปสฺสญฺจ  ทิฏฺีสุ  อนุคฺคหาย  ฯ
อถวา   อิมา   ทิฏฺิโย   อนิจฺจา   สงฺขตา  ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา  ขยธมฺมา
วยธมฺมา  วิราคธมฺมา  นิโรธธมฺมาติ  ทิฏฺีสุ  อาทีนวํ  ปสฺสนฺโต  ทิฏฺิโย
น   คณฺหามิ   น   ปรามสามิ   นาภินิวิสามิ  อถวา  น  คณฺหิตพฺพา  น
ปรามสิตพฺพา นาภินิวิสิตพฺพาติ เอวมฺปิ ปสฺสญฺจ ทิฏฺีสุ อนุคฺคหาย ฯ
     [๓๒๙]   อชฺฌตฺตสนฺตึ   ปจินํ  อทสฺสนฺติ  [๒]-  อชฺฌตฺตํ  ราคสฺส
สนฺตึ    โทสสฺส    สนฺตึ    โมหสฺส    สนฺตึ    โกธสฺส    อุปนาหสฺส
@เชิงอรรถ:  ม. ภวิสฺสนฺติ ฯ  ม. อชฺฌตฺตสนฺตึ ฯ ยุ. อชฺฌตฺตํ สนฺตึ ฯ
มกฺขสฺส    ปฬาสสฺส    อิสฺสาย    มจฺฉริยสฺส    มายาย   สาเยฺยสฺส
ถมฺภสฺส     สารมฺภสฺส    มานสฺส    อติมานสฺส    มทสฺส    ปมาทสฺส
สพฺพกิเลสานํ      สพฺพทุจฺจริตานํ      สพฺพทรถานํ      สพฺพปริฬาหานํ
สพฺพสนฺตาปานํ   สพฺพากุสลาภิสงฺขารานํ   สนฺตึ   [๑]-  วูปสนฺตึ  นิพฺพุตึ
ปฏิปฺปสฺสทฺธึ  [๒]-  ฯ  ปจินนฺติ  ปจินนฺโต  วิจินนฺโต ปวิจินนฺโต ตุลยนฺโต
ตีรยนฺโต   วิภาวยนฺโต   วิภูตํ   กโรนฺโต   สพฺเพ  สงฺขารา  อนิจฺจาติ
ปจินนฺโต   วิจินนฺโต  ปวิจินนฺโต  ตุลยนฺโต  ตีรยนฺโต  วิภาวยนฺโต  วิภูตํ
กโรนฺโต   สพฺเพ   สงฺขารา  ทุกฺขาติ  สพฺเพ  ธมฺมา  อนตฺตาติ  ฯเปฯ
ยงฺกิญฺจิ    สมุทยธมฺมํ    สพฺพนฺตํ   นิโรธธมฺมนฺติ   ปจินนฺโต   วิจินนฺโต
ปวิจินนฺโต   ตุลยนฺโต   ตีรยนฺโต   วิภาวยนฺโต   วิภูตํ   กโรนฺโต   ฯ
อทสฺสนฺติ   อทสฺสํ   อทกฺขึ   ปสฺสึ   ๓-  ปฏิวิชฺฌินฺติ  อชฺฌตฺตสนฺตึ  ปจินํ
อทสฺสํ ฯ เตนาห ภควา
                       อิทํ วทามีติ น ตสฺส โหติ (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       ธมฺเมสุ นิจฺเฉยฺย สมุคฺคหีตํ
                       ปสฺสญฺจ ทิฏฺีสุ อนุคฺคหาย
                       อชฺฌตฺตสนฺตึ ปจินํ อทสฺสนฺติ ฯ
     [๓๓๐]        วินิจฺฉยา ยานิ ปกปฺปิตานิ (อิติ มาคนฺทิโย)
                       เต เว มุนี พฺรูสิ อนุคฺคหาย
                       อชฺฌตฺตสนฺตีติ ยเมตมตฺถํ
                       กถํ นุ ธีเรหิ ปเวทิตนฺตํ ฯ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. อุปสนฺตึ ฯ  โป. ม. สนฺตึ ฯ  ม. อปสฺสึ ฯ
     [๓๓๑]   วินิจฺฉยา   ยานิ   ปกปฺปิตานีติ   วินิจฺฉยานิ   วุจฺจนฺติ
ทฺวาสฏฺี   ทิฏฺิคตานิ   [๑]-   ฯ   ปกปฺปิตานีติ   กปฺปิตา  อภิสงฺขตา
สณฺปิตาติปิ   ปกปฺปิตา   ฯ   อถวา  อนิจฺจา  สงฺขตา  ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนา
ขยธมฺมา    วยธมฺมา    วิราคธมฺมา    นิโรธธมฺมา   วิปริณามธมฺมาติปิ
ปกปฺปิตาติ   วินิจฺฉยา   ยานิ   ปกปฺปิตานิ   ฯ  อิติ  มาคนฺทิโยติ  อิตีติ
ปทสนฺธิ    ฯเปฯ   ปทานุปุพฺพตาเมตํ   อิตีติ   ฯ   มาคนฺทิโยติ   ตสฺส
พฺราหฺมณสฺส นามํ สงฺขา สมญฺ[๒]- โวหาโรติ อิติ มาคนฺทิโย ฯ
     [๓๓๒]   เต  เว  มุนี  พฺรูสิ อนุคฺคหาย อชฺฌตฺตสนฺตีติ ยเมตมตฺถนฺติ
เต   เวติ  ทฺวาสฏฺี  ทิฏฺิคตานิ  ฯ  มุนีติ  โมนํ  วุจฺจติ  าณํ  ฯเปฯ
สงฺคชาลมติจฺจ   โส  มุนีติ  ฯ  อนุคฺคหายาติ  ทิฏฺีสุ  อาทีนวํ  ปสฺสนฺโต
ทิฏฺิโย   น   คณฺหามิ   น   ปรามสามิ  นาภินิวิสามีติ  ปคฺคณฺหาสิ  ๓-
อชฺฌตฺตสนฺตีติ  จ  ภณสิ  ฯ  ยเมตมตฺถนฺติ  ยํ  ปรมตฺถนฺติ  เต  เว  มุนี
พฺรูสิ อนุคฺคหาย อชฺฌตฺตสนฺตีติ ยเมตมตฺถํ ฯ
     [๓๓๓]   กถํ   นุ   ธีเรหิ   ปเวทิตนฺตนฺติ   กถนฺนูติ  สํสยปุจฺฉา
วิมติปุจฺฉา   เทฺวฬฺหกปุจฺฉา   อเนกํสปุจฺฉา   เอวํ   นุ   โข   น   นุ
โข   กินฺนุ  โข  กถํ  นุ  โขติ  กถํ  นุ  ฯ  ธีเรหีติ  [๔]-  ปณฺฑิเตหิ
ปญฺวนฺเตหิ     พุทฺธิมนฺเตหิ     าณีหิ     วิภาวีหิ    เมธาวีหิ    ฯ
ปเวทิตนฺติ    เวทิตํ   ปเวทิตํ   อาจิกฺขิตํ   เทสิตํ   ปญฺปิตํ   ปฏฺปิตํ
วิวริตํ     วิภชิตํ     อุตฺตานีกตํ    ปกาสิตนฺติ    กถํ    นุ    ธีเรหิ
ปเวทิตนฺตํ ฯ เตนาห ภควา
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. ทิฏฺิวินิจฺฉยา.  ม. ปญฺตฺติ ฯ  ม. จ ภณสิ.  ม. ธีเรหิ ฯ
                       วินิจฺฉยา ยานิ ปกปฺปิตานิ (อิติ มาคนฺทิโย)
                       เต เว มุนี พฺรูสิ อนุคฺคหาย
                       อชฺฌตฺตสนฺตีติ ยเมตมตฺถํ
                       กถํ นุ ธีเรหิ ปเวทิตนฺตนฺติ ฯ
     [๓๓๔]        น ทิฏฺิยา น สุติยา น าเณน (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห
                       อทิฏฺิยา อสฺสุติยา อาณา
                       อสีลตา อพฺพตา โนปิ เตน
                       เอเต จ นิสฺสชฺช อนุคฺคหาย
                       สนฺโต อนิสฺสาย ภวํ น ชปฺเป ฯ
     [๓๓๕]   น  ทิฏฺิยา  น  สุติยา  น  าเณนาติ  ทิฏฺเนปิ  สุทฺธึ
วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ
น   ทีปยสิ   น   โวหรสิ   ฯ   สุเตนปิ  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ  ปริสุทฺธึ  มุตฺตึ
วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ  น  โวหรสิ  ฯ
ทิฏฺสุเตนปิ   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ  วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  นาห
น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ  น  โวหรสิ  ฯ  าเณนปิ  สุทฺธึ วิสุทฺธึ
ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ  วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ
น  โวหรสีติ  น  ทิฏฺิยา  น  สุติยา  น  าเณน  ฯ มาคนฺทิยาติ ภควา
ตํ   พฺราหฺมณํ   นาเมน   อาลปติ   ฯ   ภควาติ  คารวาธิวจนํ  ฯเปฯ
สจฺฉิกา ปญฺตฺติ ยทิทํ ภควาติ มาคนฺทิยาติ ภควา ฯ
     [๓๓๖]   สีลพฺพเตนาปิ   น   สุทฺธิมาหาติ  สีเลนปิ  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ
ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ  วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ
น  โวหรสิ  ฯ  วตฺเตนปิ  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ  ปริสุทฺธึ  มุตฺตึ  วิมุตฺตึ ปริมุตฺตึ
นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ  น  โวหรสิ  ฯ สีลพฺพเตนปิ สุทฺธึ
วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ  มุตฺตึ  วิมุตฺตึ  ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น
ทีปยสิ น โวหรสีติ สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห ฯ
     [๓๓๗]   อทิฏฺิยา   อสฺสุติยา   อาณา  อสีลตา  อพฺพตา  โนปิ
เตนาติ    ทิฏฺิปิ   อิจฺฉิตพฺพา   ทสวตฺถุกา   สมฺมาทิฏฺิ   อตฺถิ   ทินฺนํ
อตฺถิ   ยิฏฺ   อตฺถิ   หุตํ   อตฺถิ  สุกตทุกฺกฏานํ  กมฺมานํ  ผลํ  วิปาโก
อตฺถิ  อยํ  โลโก  อตฺถิ  ปโร  โลโก  อตฺถิ  มาตา  อตฺถิ  ปิตา  อตฺถิ
สตฺตา    โอปปาติกา    อตฺถิ    โลเก    สมณพฺราหฺมณา   สมฺมคฺคตา
สมฺมาปฏิปนฺนา    เย   อิมญฺจ   โลกํ   ปรญฺจ   โลกํ   สยํ   อภิญฺา
สจฺฉิกตฺวา   ปเวเทนฺตีติ   ฯ   สวนมฺปิ  อิจฺฉิตพฺพํ  ปรโต  โฆโส  สุตฺตํ
เคยฺยํ  เวยฺยากรณํ  คาถา  อุทานํ  อิติวุตฺตกํ ชาตกํ อพฺภูตธมฺมํ เวทลฺลํ ฯ
าณมฺปิ    อิจฺฉิตพฺพํ    กมฺมสฺสกตาณํ   สจฺจานุโลมิกาณํ   อภิญฺาณํ
สมาปตฺติาณํ   ฯ   สีลมฺปิ   อิจฺฉิตพฺพํ   ปาฏิโมกฺขสํวโร   ฯ   วตฺตมฺปิ
อิจฺฉิตพฺพํ    อฏฺ   ธุตงฺคานิ   อารญฺิกงฺคํ   ปิณฺฑปาติกงฺคํ   ปํสุกูลิกงฺคํ
เตจีวริกงฺคํ      สปทานจาริกงฺคํ     ขลุปจฺฉาภตฺติกงฺคํ     เนสชฺชิกงฺคํ
ยถาสนฺถติกงฺคํ   ฯ   อทิฏฺิยา   อสฺสุติยา   อาณา   อสีลตา  อพฺพตา
โนปิ    เตนาติ    นปิ    สมฺมาทิฏฺิมตฺเตน   นปิ   สวนมตฺเตน   นปิ
าณมตฺเตน   นปิ   สีลมตฺเตน   นปิ   วตฺตมตฺเตน   อชฺฌตฺตสนฺติปฺปตฺโต
โหติ   นปิ   วินา   เอเตหิ   ธมฺเมหิ   อชฺฌตฺตสนฺตึ   ปาปุณาติ  อปิจ
สมฺภารา   อิเม   ธมฺมา   โหนฺติ  อชฺฌตฺตสนฺตึ  ปาปุณิตุํ  อธิคนฺตุํ  ผุสิตุํ
สจฺฉิกาตุนฺติ    อทิฏฺิยา    อสฺสุติยา    อาณา    อสีลตา    อพฺพตา
โนปิ เตน ฯ
     [๓๓๘]   เอเต  จ  นิสฺสชฺช อนุคฺคหายาติ เอเตหิ ๑- กณฺหปกฺขิกานํ
ธมฺมานํ   สมุคฺฆาตโต   ปหานํ   อิจฺฉิตพฺพํ   ฯ   เตธาตุเกสุ   กุสเลสุ
ธมฺเมสุ    อตมฺมยตา    อิจฺฉิตพฺพา   ฯ   ยโต   กณฺหปกฺขิกา   ธมฺมา
สมุคฺฆาตปฺปหาเนน    ปหีนา    โหนฺติ    อุจฺฉินฺนมูลา    ตาลาวตฺถุกตา
อนภาวงฺคตา   อายตึ  อนุปฺปาทธมฺมา  เตธาตุเกสุ  จ  กุสเลสุ  ธมฺเมสุ
อตมฺมยตา   โหติ   เอตฺตาวตาปิ  น  คณฺหาติ  น  ปรามสติ  นาภินิวิสติ
อถวา     น     คณฺหิตพฺพา    น    ปรามสิตพฺพา    นาภินิวิสิตพฺพาติ
เอวมฺปิ  เอเต  จ  นิสฺสชฺช  อนุคฺคหาย  ฯ  ยโต  ตณฺหา  จ  ทิฏฺิ  จ
มาโน   จ   ปหีนา   โหนฺติ  อุจฺฉินฺนมูลา  ตาลาวตฺถุกตา  อนภาวงฺคตา
อายตึ    อนุปฺปาทธมฺมา   เอตฺตาวตาปิ   น   คณฺหาติ   น   ปรามสติ
นาภินิวิสตีติ   เอวมฺปิ   เอเต   จ   นิสฺสชฺช   อนุคฺคหาย   ฯ   ยโต
ปุญฺาภิสงฺขาโร   จ   อปุญฺาภิสงฺขาโร   จ   อาเนญฺชาภิสงฺขาโร   จ
ปหีนา    โหนฺติ   อุจฺฉินฺนมูลา   ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวงฺคตา   อายตึ
อนุปฺปาทธมฺมา   เอตฺตาวตาปิ   น   คณฺหาติ  น  ปรามสติ  นาภินิวิสตีติ
@เชิงอรรถ:  ม. เอเตติ ฯ
เอวมฺปิ เอเต จ นิสฺสชฺช อนุคฺคหาย ฯ
     [๓๓๙]   สนฺโต   อนิสฺสาย   ภวํ  น  ชปฺเปติ  สนฺโตติ  ราคสฺส
สนฺตตฺตา   ๑-   สนฺโต   โทสสฺส   สนฺตตฺตา   ๑-   สนฺโต   โมหสฺส
สนฺตตฺตา    ๑-    สนฺโต   โกธสฺส   อุปนาหสฺส   มกฺขสฺส   ปฬาสสฺส
อิสฺสาย    มจฺฉริยสฺส    มายาย    สาเยฺยสฺส   ถมฺภสฺส   สารมฺภสฺส
มานสฺส      อติมานสฺส      มทสฺส      ปมาทสฺส      สพฺพกิเลสานํ
สพฺพทุจฺจริตานํ      สพฺพทรถานํ      สพฺพปริฬาหานํ     สพฺพสนฺตาปานํ
สพฺพากุสลาภิสงฺขารานํ   สนฺตตฺตา   สมิตตฺตา   วูปสมิตตฺตา  วิชฺฌาตตฺตา
นิพฺพุตตฺตา    วิคตตฺตา    ปฏิปฺปสฺสทฺธตฺตา   สนฺโต   [๒]-   วูปสนฺโต
นิพฺพุโต    ปฏิปฺปสฺสทฺโธติ   สนฺโต   ฯ   อนิสฺสายาติ   เทฺว   นิสฺสยา
ตณฺหานิสฺสโย   จ   ทิฏฺินิสฺสโย   จ  ฯเปฯ  อยํ  ตณฺหานิสฺสโย  ฯเปฯ
อยํ ทิฏฺินิสฺสโย ฯ
     {๓๓๙.๑}   ตณฺหานิสฺสยํ   ปหาย   ทิฏฺินิสฺสยํ   ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา
จกฺขุํ  อนิสฺสาย  โสตํ  อนิสฺสาย  ฆานํ  อนิสฺสาย  ชิวฺหํ  อนิสฺสาย  กายํ
อนิสฺสาย  มนํ  อนิสฺสาย  รูเป  สทฺเท  คนฺเธ  รเส  โผฏฺพฺเพ กุลํ คณํ
อาวาสํ  ลาภํ  ยสํ  ปสํสํ  สุขํ  จีวรํ  ปิณฺฑปาตํ  เสนาสนํ  คิลานปจฺจย-
เภสชฺชปริกฺขารํ  กามธาตุํ  รูปธาตุํ  อรูปธาตุํ  กามภวํ  รูปภวํ  อรูปภวํ
สญฺาภวํ      อสญฺาภวํ      เนวสญฺานาสญฺาภวํ     เอกโวการภวํ
จตุโวการภวํ   ปญฺจโวการภวํ   อตีตํ   อนาคตํ  ปจฺจุปฺปนฺนํ  ทิฏฺสุตมุต-
วิญฺาตพฺเพ  ธมฺเม  อนิสฺสาย  อคฺคณฺหิตฺวา  อปรามสิตฺวา อนภินิวิสิตฺวาติ
@เชิงอรรถ:  ม. สมิตตฺตา ฯ   โป. ม. อุปสนฺโต ฯ
สนฺโต   อนิสฺสาย   ฯ  ภวํ  น  ชปฺเปติ  กามภวํ  น  ชปฺเปยฺย  รูปภวํ
น   ชปฺเปยฺย  อรูปภวํ  น  ชปฺเปยฺย  น  ปชปฺเปยฺย  น  อภิชปฺเปยฺยาติ
สนฺโต อนิสฺสาย ภวํ น ชปฺเป ฯ เตนาห ภควา
                       น ทิฏฺิยา น สุติยา น าเณน (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห
                       อทิฏฺิยา อสฺสุติยา อาณา
                       อสีลตา อพฺพตา โนปิ เตน
                       เอเต จ นิสฺสาย อนุคฺคหาย
                       สนฺโต อนิสฺสาย ภวํ น ชปฺเปติ ฯ
     [๓๔๐]        โน เจ กิร ทิฏฺิยา น สุติยา น าเณน (อิติ มาคนฺทิโย)
                       สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห
                       อทิฏฺิยา อสฺสุติยา อาณา
                       อสีลตา อพฺพตา โนปิ เตน
                       มญฺามหํ โมมุหเมว ธมฺมํ
                       ทิฏฺิยา เอเก ปจฺเจนฺติ สุทฺธึ ฯ
     [๓๔๑]   โน   เจ   กิร   ทิฏฺิยา   น  สุติยา  น  าเณนาติ
ทิฏฺิยาปิ   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ  นาห
น   กเถสิ   น   ภณสิ   น   ทีปยสิ   น  โวหรสิ  ฯ  สุเตนปิ  สุทฺธึ
วิสุทฺธึ    ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ   นาห   น   กเถสิ   น
ภณสิ    น   ทีปยสิ   น   โวหรสิ   ฯ   ทิฏฺสุเตนปิ   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ
ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ   นาห   น   กเถสิ   น  ภณสิ  น
ทีปยสิ   น   โวหรสิ   ฯ   าเณนปิ   สุทฺธึ   วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ  มุตฺตึ
วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ   นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ  น  ทีปยสิ  น  โวหรสีติ
โน   เจ   กิร  ทิฏฺิยา  น  สุติยา  น  าเณน  ฯ  อิติ  มาคนฺทิโยติ
อิตีติ    ปทสนฺธิ   ฯเปฯ   ปทานุปุพฺพตาเมตํ   อิตีติ   ฯ   มาคนฺทิโยติ
ตสฺส พฺราหฺมณสฺส นามนฺติ อิติ มาคนฺทิโย ฯ
     [๓๔๒]   สีลพฺพเตนาปิ   น   สุทฺธิมาหาติ  สีเลนปิ  สุทฺธึ  วิสุทฺธึ
ปริสุทฺธึ    วตฺเตนปิ    สุทฺธึ    วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   สีลพฺพเตนปิ   สุทฺธึ
วิสุทฺธึ   ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ  นาห  น  กเถสิ  น  ภณสิ
น ทีปยสิ น โวหรสีติ สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห ฯ
     [๓๔๓]   อทิฏฺิยา   อสฺสุติยา   อาณา  อสีลตา  อพฺพตา  โนปิ
เตนาติ    ทิฏฺิปิ   อิจฺฉิตพฺพาติ   เอวํ   ภณสิ   สวนมฺปิ   อิจฺฉิตพฺพนฺติ
เอวํ     ภณสิ     าณมฺปิ    อิจฺฉิตพฺพนฺติ    เอวํ    ภณสิ    สีลมฺปิ
อิจฺฉิตพฺพนฺติ    เอวํ    ภณสิ    วตฺตมฺปิ    อิจฺฉิตพฺพนฺติ   เอวํ   ภณสิ
น  สกฺโกสิ  เอกํเสน  อนุชานิตุํ  น  ๑-  สกฺโกสิ  เอกํเสน ปฏิกฺขิปิตุนฺติ
อทิฏฺิยา อสฺสุติยา อาณา อสีลตา อพฺพตา โนปิ เตน ฯ
     [๓๔๔]   มญฺามหํ    โมมุหเมว   ธมฺมนฺติ   โมมูหธมฺโม   อยํ
ตุยฺหํ    พาลธมฺโม    มูฬฺหธมฺโม    อาณธมฺโม    อมราวิกฺเขปธมฺโมติ
เอวํ  มญฺามิ  เอวํ  ชานามิ  เอวํ  อาชานามิ  [๒]- เอวํ ปฏิวิชฺฌามีติ
มญฺามหํ โมมุหเมว ธมฺมํ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. นปิ. ฯ  ม. เอวํ วิชานามิ เอวํ ปฏิวิชานามิ ฯ
     [๓๔๕]   ทิฏฺิยา   เอเก   ปจฺเจนฺติ   สุทฺธินฺติ  ทิฏฺิยา  เอเก
สมณพฺราหฺมณา    สุทฺธึ    วิสุทฺธึ    ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ
ปจฺเจนฺติ   ฯ   สสฺสโต   โลโก   อิทเมว  สจฺจํ  โมฆมญฺนฺติ  ทิฏฺิยา
เอเก    สมณพฺราหฺมณา    สุทฺธึ    วิสุทฺธึ    ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ
ปริมุตฺตึ  ปจฺเจนฺติ  ฯ  อสสฺสโต  โลโก  ฯเปฯ  เนว  โหติ  น น โหติ
ตถาคโต   ปรมฺมรณา   อิทเมว   สจฺจํ   โมฆมญฺนฺติ   ทิฏฺิยา  เอเก
สมณพฺราหฺมณา    สุทฺธึ    วิสุทฺธึ    ปริสุทฺธึ   มุตฺตึ   วิมุตฺตึ   ปริมุตฺตึ
ปจฺเจนฺตีติ ทิฏฺิยา เอเก ปจฺเจนฺติ สุทฺธึ ฯ เตนาห โส พฺราหฺมโณ
                       โน เจ กิร ทิฏฺิยา น สุติยา น าเณน (อิติ มาคนฺทิโย)
                       สีลพฺพเตนาปิ น สุทฺธิมาห
                       อทิฏฺิยา อสฺสุติยา อาณา
                       อสีลตา อพฺพตา โนปิ เตน
                       มญฺามหํ โมมุหเมว ธมฺมํ
                       ทิฏฺิยา เอเก ปจฺเจนฺติ สุทฺธินฺติ ฯ
     [๓๔๖]        ทิฏฺีสุ ๑- นิสฺสาย อนุปุจฺฉมาโน (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       สมุคฺคหีเตสุ ปโมหมาคา
                       อิโต จ นาทฺทกฺขิ อณุมฺปิ สญฺ
                       ตสฺมา ตุวํ โมมุหโต ทหาสิ ฯ
     [๓๔๗]   ทิฏฺีสุ   นิสฺสาย  อนุปุจฺฉมาโนติ  มาคนฺทิโย  พฺราหฺมโณ
ทิฏฺึ    นิสฺสาย    ทิฏฺึ   ปุจฺฉติ   ลคฺคนํ   นิสฺสาย   ลคฺคนํ   ปุจฺฉติ
@เชิงอรรถ:  ม. ทิฏฺิญฺจ ฯ
พนฺธนํ    นิสฺสาย    พนฺธนํ    ปุจฺฉติ    ปลิโพธํ    นิสฺสาย   ปลิโพธํ
ปุจฺฉติ    ฯ    อนุปุจฺฉมาโนติ    ปุนปฺปุนํ   ปุจฺฉตีติ   ทิฏฺีสุ   นิสฺสาย
อนุปุจฺฉมาโน    ฯ    มาคนฺทิยาติ    ภควา   ตํ   พฺราหฺมณํ   นาเมน
อาลปติ    ฯ    ภควาติ    คารวาธิวจนํ   ฯเปฯ   สจฺฉิกา   ปญฺตฺติ
ยทิทํ ภควาติ มาคนฺทิยาติ ภควา ฯ
     [๓๔๘]   สมุคฺคหีเตสุ   ปโมหมาคาติ   ยา   ทิฏฺิ  ตยา  คหิตา
ปรามฏฺา   อภินิวิฏฺา   อชฺโฌสิตา   อธิมุตฺตา   ตาเยว  ตฺวํ  ทิฏฺิยา
มูโฬฺหสิ    ปมูโฬฺห    สมฺมูโฬฺห   โมหํ   อาคโตสิ   ปโมหํ   อาคโตสิ
สมฺโมหํ อาคโตสิ อนฺธการํ ปกฺขนฺโตสีติ สมุคฺคหีเตสุ ปโมหมาคา ฯ
     [๓๔๙]   อิโต  จ  นาทฺทกฺขิ  อณุมฺปิ  สญฺนฺติ  อิโต อชฺฌตฺตสนฺติโต
วา   ปฏิปตฺติโต   ๑-   วา   ธมฺมเทสนโต   วา  ยุตฺตสญฺ  วา  ๒-
ปตฺตสญฺ    วา    ลกฺขณสญฺ    วา    การณสญฺ    วา   านสญฺ
วา   น   ปฏิลภสิ   ๓-   กุโต  าณนฺติ  เอวมฺปิ  อิโต  จ  นาทฺทกฺขิ
อณุมฺปิ    สญฺ    ฯ   อถวา   อนิจฺจํ   วา   อนิจฺจสญฺานุโลมํ   วา
ทุกฺขํ    วา   ทุกฺขสญฺานุโลมํ   วา   อนตฺตํ   วา   อนตฺตสญฺานุโลมํ
วา   สญฺุปฺปาทมตฺตํ   วา   สญฺานิมิตฺตํ   วา  น  ปฏิลภสิ  ๔-  กุโต
าณนฺติ เอวมฺปิ อิโต จ นาทฺทกฺขิ อณุมฺปิ สญฺ ฯ
     [๓๕๐]   ตสฺมา  ตุวํ  โมมุหโต  ทหาสีติ  ตสฺมาติ  ตสฺมา ตํการณา
ตํเหตุ     ตปฺปจฺจยา     ตํนิทานา     โมมูหธมฺมโต     พาลธมฺมโต
@เชิงอรรถ:  ม. ปฏิปทาโต ฯ  ม. ยุตฺตสญฺ ... านสญฺนฺติ อิเมสุ ปาเสุ วาสทฺโท
@นตฺถิ ฯ ๓-๔ ม. ปฏิลภติ ฯ
มูฬฺหธมฺมโต    อาณธมฺมโต    อมราวิกฺเขปธมฺมโต    ทหาสิ    ปสฺสสิ
ทกฺขสิ   โอโลเกสิ   นิชฺฌายสิ   อุปปริกฺขสีติ   ตสฺมา   ตุวํ   โมมุหโต
ทหาสิ ฯ เตนาห ภควา
                       ทิฏฺีสุ นิสฺสาย อนุปุจฺฉมาโน (มาคนฺทิยาติ ภควา)
                       สมุคฺคหีเตสุ ปโมหมาคา
                       อิโต จ นาทฺทกฺขิ อณุมฺปิ สญฺ
                       ตสฺมา ตุวํ โมมุหโต ทหาสีติ ฯ
     [๓๕๑]        สโม วิเสสี อุท วา นิหีโน
                       โย มญฺตี โส วิวเทถ เตน
                       ตีสุ วิธาสุ อวิกมฺปมาโน
                       สโม วิเสสีติ น ตสฺส โหติ ฯ
     [๓๕๒]   สโม วิเสสี อุท วา นิหีโน โย มญฺตี โส วิวเทถ
เตนาติ   สทิโสหมสฺมีติ  วา  เสยฺโยหมสฺมีติ  วา  หีโนหมสฺมีติ  ๑-  วา
โย   มญฺติ   โส  เตน  มาเนน  ตาย  ทิฏฺิยา  เตน  วา  ปุคฺคเลน
กลหํ  กเรยฺย  ภณฺฑนํ  กเรยฺย  วิคฺคหํ  กเรยฺย  วิวาทํ  กเรยฺย  เมธคํ
กเรยฺย  น  ตฺวํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานาสิ  อหํ อิมํ ธมฺมวินยํ อาชานามิ
กึ   ตฺวํ   อิมํ   ธมฺมวินยํ  อาชานิสฺสสิ  มิจฺฉาปฏิปนฺโน  ตฺวมสิ  อหมสฺมิ
สมฺมาปฏิปนฺโน  สหิตมฺเม  อสหิตนฺเต  ปุเร  วจนียํ  ปจฺฉา  อวจ  ปจฺฉา
วจนียํ   ปุเร   อวจ   อธิจิณฺณนฺเต  วิปราวตฺตํ  อาโรปิโต  เต  วาโท
@เชิงอรรถ:  โป. ยุ. นิหีโน ...
นิคฺคหิโตสิ   ๑-   จร  วาทปฺปโมกฺขาย  นิพฺเพเธหิ  วา  สเจ  ปโหสีติ
สโม วิเสสี อุท วา นิหีโน โย มญฺตี โส วิวเทถ เตน ฯ
     [๓๕๓]   ตีสุ   วิธาสุ   อวิกมฺปมาโน   สโม  วิเสสีติ  น  ตสฺส
โหตีติ    ยสฺเสตา    ติสฺโส    วิธา   ปหีนา   สมุจฺฉินฺนา   วูปสนฺตา
ปฏิปฺปสฺสทฺธา     อภพฺพุปฺปตฺติกา    าณคฺคินา    ทฑฺฒา    โส    ตีสุ
วิธาสุ    น    กมฺปติ    น    วิกมฺปติ    อวิกมฺปมานสฺส    ปุคฺคลสฺส
สทิโสหมสฺมีติ   วา  เสยฺโยหมสฺมีติ  วา  หีโนหมสฺมีติ  วา  ฯ  น  ตสฺส
โหตีติ  น  มยฺหํ  โหตีติ  ๒-  ตีสุ  วิธาสุ  อวิกมฺปมาโน สโม วิเสสีติ น
ตสฺส โหติ ฯ เตนาห ภควา
                       สโม วิเสสี อุท วา นิหีโน
                       โย มญฺตี โส วิวเทถ เตน
                       ตีสุ วิธาสุ อวิกมฺปมาโน
                       สโม วิเสสีติ น ตสฺส โหตีติ ฯ
     [๓๕๔]        สจฺจนฺติ โส พฺราหฺมโณ กึ วเทยฺย
                       มุสาติ วา โส วิวเทถ เกน
                       ยสฺมึ สมํ วิสมํ วาปิ นตฺถิ
                       ส เกน วาทํ ปฏิสญฺุเชยฺย ฯ
     [๓๕๕]   สจฺจนฺติ   โส   พฺราหฺมโณ  กึ  วเทยฺยาติ  พฺราหฺมโณติ
สตฺตนฺนํ   ธมฺมานํ   พาหิตตฺตา   พฺราหฺมโณ   ฯเปฯ   อนิสฺสิโต   ตาทิ
ปวุจฺจเต   ส   พฺรหฺมาติ   สจฺจนฺติ  โส  พฺราหฺมโณ  ฯ  กึ  วเทยฺยาติ
@เชิงอรรถ:  ม. ยุ. นิคฺคหิโต ตฺวมสิ ฯ  ๒. ม. อิติสทฺโท นตฺถิ ฯ
สสฺสโต    โลโก    อิทเมว    สจฺจํ    โมฆมญฺนฺติ   พฺราหฺมโณ   กึ
วเทยฺย   กึ   กเถยฺย   กึ   ภเณยฺย  กึ  ทีปเยยฺย  กึ  โวหเรยฺย  ฯ
อสสฺสโต   โลโก   ฯเปฯ   เนว   โหติ   น   น   โหติ   ตถาคโต
ปรมฺมรณา    อิทเมว   สจฺจํ   โมฆมญฺนฺติ   พฺราหฺมโณ   กึ   วเทยฺย
กึ   กเถยฺย   กึ   ภเณยฺย   กึ   ทีปเยยฺย  กึ  โวหเรยฺยาติ  สจฺจนฺติ
โส พฺราหฺมโณ กึ วเทยฺย ฯ
     [๓๕๖]   มุสาติ   วา  โส  วิวเทถ  เกนาติ  พฺราหฺมโณ  มยฺหํว
สจฺจํ  ตุยฺหํ  มุสาติ  เกน  มาเนน  กาย  ทิฏฺิยา  เกน  วา  ปุคฺคเลน
กลหํ   กเรยฺย   ภณฺฑนํ   กเรยฺย   วิคฺคหํ   กเรยฺย   วิวาทํ  กเรยฺย
เมธคํ   กเรยฺย  น  ตฺวํ  อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานาสิ  ฯเปฯ  นิพฺเพเธหิ
วา สเจ ปโหสีติ มุสาติ วา โส วิวเทถ เกน ฯ
     [๓๕๗]   ยสฺมึ  สมํ  วิสมํ  วาปิ นตฺถีติ ยสฺมึ ๑- อรหนฺเต ขีณาสเว
สทิโสหมสฺมีติ    มาโน    นตฺถิ    เสยฺโยหมสฺมีติ    อติมาโน    นตฺถิ
หีโนหมสฺมีติ   โอมาโน   นตฺถิ   [๒]-   น   สํวิชฺชติ  นุปลพฺภติ  ปหีนํ
สมุจฺฉินฺนํ     วูปสนฺตํ     ปฏิปฺปสฺสทฺธํ     อภพฺพุปฺปตฺติกํ     าณคฺคินา
ทฑฺฒนฺติ ยสฺมึ สมํ วิสมํ วาปิ นตฺถิ ฯ
     [๓๕๘]   ส  เกน  วาทํ  ปฏิสญฺุเชยฺยาติ  โส  เกน มาเนน กาย
ทิฏฺิยา   เกน   วา  ปุคฺคเลน  วาทํ  ปฏิสญฺุชฺเชยฺย  ๓-  ปฏิปฺผเรยฺย
กลหํ  กเรยฺย  ภณฺฑนํ  กเรยฺย  วิคฺคหํ  กเรยฺย  วิวาทํ  กเรยฺย  เมธคํ
กเรยฺย   น   ตฺวํ   อิมํ  ธมฺมวินยํ  อาชานาสิ  ฯเปฯ  นิพฺเพเธหิ  วา
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ยุ. ยสฺมินฺติ ยสฺมึ ปุคฺคเล ...  โป. ม. น สนฺติ ฯ ๓. ม.
@ปฏิญฺโเชยฺย ฯ
สเจ ปโหสีติ ส เกน วาทํ ปฏิสญฺุเชยฺย ฯ เตนาห ภควา
                       สจฺจนฺติ โส พฺราหฺมโณ กึ วเทยฺย
                       มุสาติ วา โส วิวเทถ เกน
                       ยสฺมึ สมํ วิสมํ วาปิ นตฺถิ
                       ส เกน วาทํ ปฏิสญฺุเชยฺยาติ ฯ
     [๓๕๙]        โอกมฺปหาย อนิเกตสารี
                       กาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานี
                       กาเมหิ ริตฺโต อปุเรกฺขราโน
                       กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิรา ฯ
     [๓๖๐]   อถ  โข  หาลินฺทกานิ  คหปติ  เยนายสฺมา  มหากจฺจาโน
เตนุปสงฺกมิ    อุปสงฺกมิตฺวา    อายสฺมนฺตํ   มหากจฺจานํ   อภิวาเทตฺวา
เอกมนฺตํ    นิสีทิ    เอกมนฺตํ    นิสินฺโน   โข   หาลินฺทกานิ   คหปติ
อายสฺมนฺตํ    มหากจฺจานํ    เอตทโวจ    วุตฺตมิทํ    ภนฺเต   กจฺจาน
ภควตา อฏฺกวคฺคิเก มาคนฺทิยปเญฺห
                    โอกมฺปหาย อนิเกตสารี
                    กาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานี
                    กาเมหิ ริตฺโต อปุเรกฺขราโน
                    กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิราติ ฯ
อิมสฺส   นุ   โข   ภนฺเต  กจฺจาน  ภควตา  สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส  กถํ
อตฺโถ   วิตฺถาเรน   ทฏฺพฺโพติ   ฯ   รูปธาตุ  โข  คหปติ  วิญฺาณสฺส
โอโก    รูปธาตุราควินิพนฺธญฺจ    ปน    วิญฺาณํ   โอกสารีติ   วุจฺจติ
เวทนาธาตุ    โข    คหปติ   สญฺาธาตุ   โข   คหปติ   สงฺขารธาตุ
โข    คหปติ    วิญฺาณสฺส    โอโก   สงฺขารธาตุราควินิพนฺธญฺจ   ปน
วิญฺาณํ โอกสารีติ วุจฺจติ เอวํ โข คหปติ โอกสารี โหติ ฯ
     {๓๖๐.๑}   กถญฺจ  คหปติ  อโนกสารี  โหติ  ฯ  รูปธาตุยา  โข
คหปติ  โย  ฉนฺโท  โย  ราโค  ยา  นนฺทิ ยา ตณฺหา เย อุปายุปาทานา
เจตโส   อธิฏฺานาภินิเวสานุสยา   เต  ตถาคตสฺส  ปหีนา  อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวงฺคตา   อายตึ  อนุปฺปาทธมฺมา  ตสฺมา  ตถาคโต
อโนกสารีติ   วุจฺจติ   ฯ   เวทนาธาตุยา   โข   คหปติ  สญฺาธาตุยา
โข   คหปติ   สงฺขารธาตุยา   โข  คหปติ  วิญฺาณธาตุยา  โข  คหปติ
โย  ฉนฺโท  โย  ราโค  ยา  นนฺทิ ยา ตณฺหา เย อุปายุปาทานา เจตโส
อธิฏฺานาภินิเวสานุสยา     เต    ตถาคตสฺส    ปหีนา    อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา     อนภาวงฺคตา     อายตึ    อนุปฺปาทธมฺมา    ตสฺมา
ตถาคโต อโนกสารีติ วุจฺจติ เอวํ โข คหปติ อโนกสารี โหติ ฯ
     {๓๖๐.๒}   กถญฺจ   คหปติ   นิเกตสารี   โหติ  ฯ  รูปนิมิตฺต-
นิเกตสารวินิพนฺธํ   โข   คหปติ   นิเกตสารีติ   วุจฺจติ  ฯ  สทฺทนิมิตฺต
คนฺธนิมิตฺต     รสนิมิตฺต    โผฏฺพฺพนิมิตฺต    ธมฺมนิมิตฺตนิเกตสารวินิพนฺธํ
โข คหปติ นิเกตสารีติ วุจฺจติ เอวํ โข คหปติ นิเกตสารี โหติ ฯ
     {๓๖๐.๓}   กถญฺจ   คหปติ   อนิเกตสารี  โหติ  ฯ  รูปนิมิตฺต-
นิเกตสารวินิพนฺธา    โข   คหปติ   ตถาคตสฺส   ปหีนา   อุจฺฉินฺนมูลา
ตาลาวตฺถุกตา     อนภาวงฺคตา     อายตึ    อนุปฺปาทธมฺมา    ตสฺมา
ตถาคโต    อนิเกตสารีติ    วุจฺจติ   ฯ   สทฺทนิมิตฺตคนฺธนิมิตฺตรสนิมิตฺต-
โผฏฺพฺพนิมิตฺตธมฺมนิมิตฺตนิเกตสารวินิพนฺธา         โข         คหปติ
ตถาคตสฺส     ปหีนา    อุจฺฉินฺนมูลา    ตาลาวตฺถุกตา    อนภาวงฺคตา
อายตึ    อนุปฺปาทธมฺมา    ตสฺมา    ตถาคโต   อนิเกตสารีติ   วุจฺจติ
เอวํ โข คหปติ อนิเกตสารี โหติ ฯ
     {๓๖๐.๔}   กถญฺจ  คหปติ  กาเม  สนฺถวชาโต โหติ ฯ อิธ คหปติ
เอกจฺโจ  [๑]-  คิหีหิ  สํสฏฺโ  วิหรติ  สหนนฺที  สหโสกี สุขิเตสุ สุขิโต
ทุกฺขิเตสุ  ทุกฺขิโต  อุปฺปนฺเนสุ  กิจฺจกรณีเยสุ  อตฺตนา  โวโยคํ  อาปชฺชติ
เอวํ โข คหปติ กาเม สนฺถวชาโต โหติ ฯ
     {๓๖๐.๕}   กถญฺจ  คหปติ  กาเม  น  สนฺถวชาโต  โหติ  ฯ อิธ
คหปติ   [๒]-  ภิกฺขุ  คิหีหิ  อสํสฏฺโ  วิหรติ  น  สหนนฺที  น  สหโสกี
น   สุขิเตสุ   สุขิโต   น  ทุกฺขิเตสุ  ทุกฺขิโต  อุปฺปนฺเนสุ  กิจฺจกรณีเยสุ
น   อตฺตนา   โวโยคํ   อาปชฺชติ   เอวํ   โข   คหปติ   กาเม   น
สนฺถวชาโต โหติ ฯ
     {๓๖๐.๖}   กถญฺจ  คหปติ  กาเมหิ  อริตฺโต  โหติ  ฯ อิธ คหปติ
เอกจฺโจ   กาเมสุ   อวีตราโค   ๓-   โหติ   อวีตจฺฉนฺโท  อวีตเปโม
อวีตปิปาโส   อวีตปริฬาโห   อวีตตโณฺห   เอวํ   โข   คหปติ  กาเมหิ
อริตฺโต โหติ ฯ
     {๓๖๐.๗}   กถญฺจ   คหปติ   กาเมหิ   ริตฺโต   โหติ  ฯ  อิธ
คหปติ    ภิกฺขุ    กาเมสุ    วีตราโค   โหติ   วีตจฺฉนฺโท   วีตเปโม
วีตปิปาโส    วีตปริฬาโห    วีตตโณฺห   เอวํ   โข   คหปติ   กาเมหิ
ริตฺโต    โหติ    ฯ    กถญฺจ    คหปติ    ปุเรกฺขราโน   โหติ   ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ภิกฺขุ ฯ  ม. เอกจฺโจ ฯ  ม. อวิคต ... ตโณฺห ... วิคต ... ตโณฺห ฯ
อิธ  คหปติ  เอกจฺจสฺส  [๑]-  เอวํ โหติ เอวํรูโป สิยํ อนาคตมทฺธานนฺติ
ตตฺถ   นนฺทึ   สมนฺวาคเมติ   ๒-   เอวํเวทโน   สิยํ  เอวํสญฺโ  สิยํ
เอวํสงฺขาโร    สิยํ    เอวํวิญฺาโณ    สิยํ   อนาคตมทฺธานนฺติ   ตตฺถ
นนฺทึ สมนฺวาคเมติ เอวํ โข คหปติ ปุเรกฺขราโน โหติ ฯ
     {๓๖๐.๘}   กถญฺจ  คหปติ  อปุเรกฺขราโน  โหติ  ฯ  อิธ  คหปติ
เอกจฺจสฺส   ภิกฺขุโน   น  เอวํ  โหติ  เอวํรูโป  สิยํ  อนาคตมทฺธานนฺติ
ตตฺถ   นนฺทึ   น   สมนฺวาคเมติ   เอวํเวทโน   สิยํ   เอวํสญฺโ  สิยํ
เอวํสงฺขาโร    สิยํ    เอวํวิญฺาโณ    สิยํ   อนาคตมทฺธานนฺติ   ตตฺถ
นนฺทึ น สมนฺวาคเมติ เอวํ โข คหปติ อปุเรกฺขราโน โหติ ฯ
     {๓๖๐.๙}   กถญฺจ  คหปติ  กถํ  วิคฺคยฺห  ชเนน  กตฺตา  โหติ ฯ
อิธ  คหปติ  เอกจฺโจ  เอวรูปึ  กถํ  กตฺตา  โหติ  น  ตฺวํ อิมํ ธมฺมวินยํ
อาชานาสิ  ฯเปฯ  นิพฺเพเธหิ  วา  สเจ  ปโหสีติ  เอวํ  โข คหปติ กถํ
วิคฺคยฺห ชเนน กตฺตา โหติ ฯ
     {๓๖๐.๑๐}   กถญฺจ  คหปติ  กถํ  น วิคฺคยฺห ชเนน กตฺตา โหติ ฯ
อิธ  คหปติ  [๓]-  ภิกฺขุ  น เอวรูปึ กถํ กตฺตา โหติ น ตฺวํ อิมํ ธมฺมวินยํ
อาชานาสิ  ฯเปฯ  นิพฺเพเธหิ  วา  สเจ ปโหสีติ เอวํ โข คหปติ กถํ ๔-
น  วิคฺคยฺห  ชเนน  กตฺตา  โหติ  ฯ  อิติ  โข คหปติ ยนฺตํ วุตฺตํ ภควตา
อฏฺกวคฺคิเก มาคนฺทิยปเญฺห
                       โอกมฺปหาย อนิเกตสารี
                       กาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานี
@เชิงอรรถ:  ม. ภิกฺขุโน ฯ  โป. ม. สมนฺนาเนติ อปรมฺปิ อีทิสเมว ฯ  ม. ยุ.
@เอกจฺโจ ฯ  ม. อยํ ปาโ นตฺถิ ฯ
                       กาเมหิ ริตฺโต อปุเรกฺขราโน
                       กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิราติ
อิมสฺส   โข   คหปติ   ภควตา  สงฺขิตฺเตน  ภาสิตสฺส  เอวํ  วิตฺถาเรน
อตฺโถ ทฏฺพฺโพ ๑- ฯ เตนาห ภควา
                       โอกมฺปหาย อนิเกตสารี
                       กาเม อกุพฺพํ มุนิ สนฺถวานี
                       กาเมหิ ริตฺโต อปุเรกฺขราโน
                       กถํ น วิคฺคยฺห ชเนน กยิราติ ฯ
     [๓๖๑]        เยหิ วิวิตฺโต วิจเรยฺย โลเก
                       น ตานิ อุคฺคยฺห วเทยฺย นาโค
                       เอลมฺพุชํ กณฺฏกวาริชํ ยถา
                       ชเลน ปงฺเกน จ นูปลิตฺตํ
                       เอวํ มุนี สนฺติวโท ๒- อคิทฺโธ
                       กาเม จ โลเก จ อนูปลิตฺโต ฯ
     [๓๖๒]   เยหิ  วิวิตฺโต วิจเรยฺย โลเกติ เยหีติ [๓]- ทิฏฺิคเตหิ ฯ
วิวิตฺโตติ   กายทุจฺจริเตน   วิตฺโต   วิวิตฺโต   ปวิวิตฺโต   วจีทุจฺจริเตน
มโนทุจฺจริเตน    ราเคน    ฯเปฯ    สพฺพากุสลาภิสงฺขาเรหิ    วิตฺโต
วิวิตฺโต  ปวิวิตฺโต  ฯ  วิจเรยฺยาติ  จเรยฺย  วิหเรยฺย อิริเยยฺย วตฺเตยฺย
ปาเลยฺย   ยเปยฺย  ยาเปยฺย  ฯ  โลเกติ  มนุสฺสโลเกติ  เยหิ  วิวิตฺโต
วิจเรยฺย โลเก ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. ทฏฺพฺโพติ ฯ  โป. ม. สนฺติวาโท ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ  ม. ยุ.
@เยหิ ฯ
     [๓๖๓]   น   ตานิ   อุคฺคยฺห   วเทยฺย  นาโคติ  นาโคติ  อาคุํ
น กโรตีติ นาโค ฯ น คจฺฉตีติ นาโค ฯ นาคจฺฉตีติ นาโค ฯ
     {๓๖๓.๑}   กถํ  อาคุํ  น  กโรตีติ นาโค ฯ อาคุ วุจฺจนฺติ ปาปกา
อกุสลา    ธมฺมา    สงฺกิเลสิกา   โปโนพฺภวิกา   สทรา   ทุกฺขวิปากา
อายตึ ชาติชรามรณียา ฯ
                      อาคุํ น กโรตีติ กิญฺจิ โลเก (สภิยาติ ภควา)
                      สพฺพสํโยเค วิสชฺช พนฺธนานิ
                      สพฺพตฺถ น สชฺชติ วิมุตฺโต
                      นาโค ตาทิ วุจฺจเต ตถตฺตาติ
เอวํ อาคุํ น กโรตีติ นาโค ฯ
     {๓๖๓.๒}   กถํ น คจฺฉตีติ นาโค ฯ น ฉนฺทาคตึ คจฺฉติ น โทสาคตึ
คจฺฉติ  น  โมหาคตึ  คจฺฉติ  น  ภยาคตึ  คจฺฉติ  น ราควเสน คจฺฉติ น
โทสวเสน   คจฺฉติ   น   โมหวเสน  คจฺฉติ  น  มานวเสน  คจฺฉติ  น
ทิฏฺิวเสน    คจฺฉติ   น   อุทฺธจฺจวเสน   คจฺฉติ   น   วิจิกิจฺฉาวเสน
คจฺฉติ   น   อนุสยวเสน   คจฺฉติ  น  วคฺเคหิ  ธมฺเมหิ  ยายติ  นิยฺยติ
วุยฺหติ สํหริยติ เอวํ น คจฺฉตีติ นาโค ฯ
     {๓๖๓.๓}   กถํ  นาคจฺฉตีติ นาโค ฯ โสตาปตฺติมคฺเคน เย กิเลสา
ปหีนา  เต  กิเลเส  น ปุเนติ น ปจฺเจติ น ปจฺจาคจฺฉติ สกทาคามิมคฺเคน
อนาคามิมคฺเคน   อรหตฺตมคฺเคน   เย   กิเลสา   ปหีนา  เต  กิเลเส
น ปุเนติ น ปจฺเจติ น ปจฺจาคจฺฉติ เอวํ นาคจฺฉตีติ นาโค ฯ
     {๓๖๓.๔}   น ตานิ อุคฺคยฺห วเทยฺย นาโคติ นาโค น ตานิ ทิฏฺิคตานิ
คเหตฺวา   อุคฺคเหตฺวา   คณฺหิตฺวา   ปรามสิตฺวา   อภินิวิสิตฺวา  วเทยฺย
กเถยฺย   ภเณยฺย   ทีปเยยฺย   โวหเรยฺย   สสฺสโต   โลโก  อสสฺสโต
โลโก  ฯเปฯ  เนว  โหติ  น  น  โหติ  ตถาคโต  ปรมฺมรณา  อิทเมว
สจฺจํ   โมฆมญฺนฺติ   วเทยฺย  กเถยฺย  ภเณยฺย  ทีปเยยฺย  โวหเรยฺยาติ
น ตานิ อุคฺคยฺห วเทยฺย นาโค ฯ
     [๓๖๔]   เอลมฺพุชํ   กณฺฏกวาริชํ   ยถา   ชเลน   ปงฺเกน   จ
นูปลิตฺตนฺติ   เอลํ   วุจฺจติ   อุทกํ   ฯ  อมฺพุ  วุจฺจติ  อุทกํ  ฯ  อมฺพุชํ
วุจฺจติ   ปทุมํ   ฯ   กณฺฏโก   วุจฺจติ   ขรทณฺโฑ   ฯ   วาริ   วุจฺจติ
อุทกํ   ฯ   วาริชํ   วุจฺจติ   ปทุมํ  วาริชํ  วาริสมฺภวํ  ฯ  ชลํ  วุจฺจติ
อุทกํ   ฯ   ปงฺโก  วุจฺจติ  กทฺทโม  ฯ  ยถา  ปทุมํ  วาริชํ  วาริสมฺภวํ
ชเลน   จ  ปงฺเกน  จ  น  ลิมฺปติ  น  สํลิมฺปติ  ๑-  นุปลิมฺปติ  อลิตฺตํ
อสํลิตฺตํ     อนุปลิตฺตนฺติ    เอลมฺพุชํ    กณฺฏกวาริชํ    ยถา    ชเลน
ปงฺเกน จ นูปลิตฺตํ ฯ
     [๓๖๕]   เอวํ   มุนี   สนฺติวโท  อคิทฺโธ  กาเม  จ  โลเก  จ
อนูปลิตฺโตติ   เอวนฺติ   โอปมฺมสมฺปฏิปาทนา   ฯ   มุนีติ   โมนํ  วุจฺจติ
าณํ   ฯเปฯ   สงฺคชาลมติจฺจ   โส   มุนิ   ฯ  สนฺติวโทติ  สนฺติวาโท
มุนิ    ตาณวาโท    เลณวาโท   สรณวาโท   อภยวาโท   อจฺจุตวาโท
อมตวาโท    นิพฺพานวาโทติ    เอวํ   มุนี   สนฺติวโท   ฯ   อคิทฺโธติ
เคโธ    วุจฺจติ   ตณฺหา   โย   ราโค   สาราโค   ฯเปฯ   อภิชฺฌา
@เชิงอรรถ:  โป. ม. น ปลิมฺปติ ฯ สพฺพตฺถ อีทิสเมว ฯ
โลโภ  อกุสลมูลํ  ฯ  ยสฺเสโส  ๑-  เคโธ  ปหีโน  สมุจฺฉินฺโน วูปสนฺโต
ปฏิปฺปสฺสทฺโธ    อภพฺพุปฺปตฺติโก    าณคฺคินา    ทฑฺโฒ    โส   วุจฺจติ
อคิทฺโธ  ฯ  โส  รูเป  อคิทฺโธ  สทฺเท  คนฺเธ  รเส  โผฏฺพฺเพ  กุเล
คเณ   อาวาเส   ลาเภ   ยเส   ปสํสาย   สุเข   จีวเร  ปิณฺฑปาเต
เสนาสเน     คิลานปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเร    กามธาตุยา    รูปธาตุยา
อรูปธาตุยา   กามภเว   รูปภเว   อรูปภเว   สญฺาภเว   อสญฺาภเว
เนวสญฺานาสญฺาภเว         เอกโวการภเว         จตุโวการภเว
ปญฺจโวการภเว     อตีเต     อนาคเต    ปจฺจุปฺปนฺเน    ทิฏฺสุตมุต-
วิญฺาตพฺเพสุ   ธมฺเมสุ   อคิทฺโธ   อคธิโต   อมุจฺฉิโต   อนชฺโฌปนฺโน
วีตเคโธ  ๒-  จตฺตเคโธ วนฺตเคโธ มุตฺตเคโธ ปหีนเคโธ ปฏินิสฺสฏฺเคโธ
วีตราโค    ๓-    จตฺตราโค    วนฺตราโค    มุตฺตราโค   ปหีนราโค
ปฏินิสฺสฏฺราโค     นิจฺฉาโต     นิพฺพุโต     สีติภูโต     สุขปฏิสํเวที
พฺรหฺมภูเตน อตฺตนา วิหรตีติ เอวํ มุนี สนฺติวโท อคิทฺโธ ฯ
     {๓๖๕.๑}   กาเม จ โลเก จ อนูปลิตฺโตติ กามาติ อุทฺทานโต เทฺว
กามา  วตฺถุกามา  จ  กิเลสกามา  จ  ฯเปฯ  อิเม  วุจฺจนฺติ วตฺถุกามา
ฯเปฯ  อิเม  วุจฺจนฺติ  กิเลสกามา  ฯ  โลเกติ  อปายโลเก มนุสฺสโลเก
เทวโลเก  ขนฺธโลเก  ธาตุโลเก  อายตนโลเก  ฯ  เลโปติ เทฺว เลปา
ตณฺหาเลโป   จ   ทิฏฺิเลโป  จ  ฯเปฯ  อยํ  ตณฺหาเลโป  ฯเปฯ  อยํ
ทิฏฺิเลโป   ฯ   มุนิ   ตณฺหาเลปํ   ปหาย   ทิฏฺิเลปํ   ปฏินิสฺสชฺชิตฺวา
กาเม   จ   โลเก   จ   น   ลิมฺปติ  น  สํลิมฺปติ  นุปลิมฺปติ  อลิตฺโต
@เชิงอรรถ:  โป. ยุ. ยสฺส โส ฯ  โป. ม. วิคตเคโธ ฯ  ม. วิคตราโค ฯ
อสํลิตฺโต    อนุปลิตฺโต   นิกฺขนฺโต   นิสฺสฏฺโ   วิปฺปมุตฺโต   วิสญฺุตฺโต
วิมริยาทิกเตน    เจตสา   วิหรตีติ   เอวํ   มุนี   สนฺติวโท   อคิทฺโธ
กาเม จ โลเก จ อนูปลิตฺโต ฯ เตนาห ภควา
                       เยหิ วิวิตฺโต วิจเรยฺย โลเก
                       น ตานิ อุคฺคยฺห วเทยฺย นาโค
                       เอลมฺพุชํ กณฺฏกวาริชํ ยถา
                       ชเลน ปงฺเกน จ นูปลิตฺตํ
                       เอวํ มุนี สนฺติวโท อคิทฺโธ
                       กาเม จ โลเก จ อนูปลิตฺโตติ ฯ
     [๓๖๖]        น เวทคู ทิฏฺิยา น มุติยา
                       ส มานเมติ น หิ ตมฺมโย โส
                       น กมฺมุนา โนปิ สุเตน เนยฺโย
                       อนูปนีโต ส นิเวสเนสุ ฯ
     [๓๖๗]   น   เวทคู   ทิฏฺิยา  น  มุติยา  ส  มานเมตีติ  นาติ
ปฏิกฺเขโป    ฯ    เวทคูติ   เวโท   วุจฺจติ   จตูสุ   มคฺเคสุ   าณํ
ปญฺา     ปญฺินฺทฺริยํ     ปญฺาพลํ     ธมฺมวิจยสมฺโพชฺฌงฺโค    วีมํสา
วิปสฺสนา   สมฺมาทิฏฺิ   ฯ   เตหิ   เวเทหิ  ชาติชรามรณสฺส  อนฺตคโต
อนฺตปฺปตฺโต    โกฏิคโต    โกฏิปฺปตฺโต    ปริยนฺตคโต   ปริยนฺตปฺปตฺโต
โวสานคโต     โวสานปฺปตฺโต    ตาณคโต    ตาณปฺปตฺโต    เลณคโต
เลณปฺปตฺโต     สรณคโต     สรณปฺปตฺโต     อภยคโต    อภยปฺปตฺโต
อจฺจุตคโต     อจฺจุตปฺปตฺโต    อมตคโต    อมตปฺปตฺโต    นิพฺพานคโต
นิพฺพานปฺปตฺโต   ฯ   เวทานํ   วา   อนฺตํ  คโตติ  เวทคู  ฯ  เวเทหิ
วา   อนฺตคโตติ   เวทคู   ฯ  สตฺตนฺนํ  วา  ธมฺมานํ  วิทิตตฺตา  เวทคู
สกฺกายทิฏฺิ   วิทิตา   โหติ   วิจิกิจฺฉา  วิทิตา  โหติ  สีลพฺพตปรามาโส
วิทิโต  โหติ  ราโค  วิทิโต  โหติ  โทโส วิทิโต โหติ โมโห วิทิโต โหติ
มาโน   วิทิโต   โหติ   ฯ   วิทิตสฺส  โหนฺติ  ปาปกา  อกุสลา  ธมฺมา
สงฺกิเลสิกา โปโนพฺภวิกา สทรา ทุกฺขวิปากา อายตึ ชาติชรามรณียา ฯ
                      เวทานิ วิเจยฺย เกวลานิ (สภิยาติ ภควา)
                      สมณานํ ยานิ ปตฺถิ พฺราหฺมณานํ
                      สพฺพเวทนาสุ วีตราโค
                      สพฺพํ เวทมติจฺจ เวทคู โสติ ฯ
     {๓๖๗.๑}   น   ทิฏฺิยาติ  ตสฺส  ทฺวาสฏฺี  ทิฏฺิคตานิ  ปหีนานิ
สมุจฺฉินฺนานิ       วูปสนฺตานิ      ปฏิปฺปสฺสทฺธานิ      อภพฺพุปฺปตฺติกานิ
าณคฺคินา  ทฑฺฒานิ  โส  ทิฏฺิยา  น  ยายติ  น  นิยฺยติ  น  วุยฺหติ  น
สํหริยติ  นปิ  ตํ  ทิฏฺิคตํ  สารโต  ปจฺเจติ  น  ปจฺจาคจฺฉตีติ  น เวทคู
ทิฏฺิยา   ฯ  น  มุติยา  ส  มานเมตีติ  มุตรูเปน  วา  ปรโฆเสน  วา
มหาชนสมฺมุติยา   วา   น   มานํ   เอติ   น   อุเปติ   น  อุปคจฺฉติ
น   คณฺหาติ   น   ปรามสติ   นาภินิวิสตีติ   น   เวทคู   ทิฏฺิยา  น
มุติยา   ส   มานเมติ   ฯ   น   หิ   ตมฺมโย  โสติ  น  ตณฺหาวเสน
ทิฏฺิวเสน   ตมฺมโย   โหติ   ตปฺปรโม   ตปฺปรายโน  ฯ  ยโต  ตณฺหา
จ  ทิฏฺิ  จ  มาโน  จ  ๑-  ปหีนา  โหนฺติ  อุจฺฉินฺนมูลา ตาลาวตฺถุกตา
อนภาวงฺคตา   ๒-   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺมา   เอตฺตาวตา  น  ตมฺมโย
โหติ น ตปฺปรโม น ตปฺปรายโนติ น หิ ตมฺมโย โส ฯ
     [๓๖๘]   น   กมฺมุนา   โนปิ   สุเตน   เนยฺโยติ  น  กมฺมุนาติ
ปุญฺาภิสงฺขาเรน   วา   อปุญฺาภิสงฺขาเรน   วา  อาเนญฺชาภิสงฺขาเรน
วา  น  ยายติ  น  นิยฺยติ  น  วุยฺหติ  น  สํหริยตีติ  น กมฺมุนา ฯ โนปิ
สุเตน   เนยฺโยติ   สุตสุทฺธิยา   วา   ปรโฆเสน  วา  มหาชนสมฺมุติยา
วา  น  ยายติ  น  นิยฺยติ  น  วุยฺหติ  น  สํหริยตีติ  น  กมฺมุนา  โนปิ
สุเตน เนยฺโย ฯ
     [๓๖๙]   อนูปนีโต   ส  นิเวสเนสูติ  อุปโยติ  ๓-  เทฺว  อุปยา
ตณฺหูปโย   จ   ทิฏฺฐูปโย   จ   ฯเปฯ   อยํ   ตณฺหูปโย   ฯเปฯ  อยํ
ทิฏฺฐูปโย    ฯ    ตสฺส    ตณฺหูปโย   ปหีโน   ทิฏฺฐูปโย   ปฏินิสฺสฏฺโ
ตณฺหูปยสฺส    ปหีนตฺตา   ทิฏฺฐูปยสฺส   ปฏินิสฺสฏฺตฺตา   โส   นิเวสเนสุ
อนูปนีโต   อนุปลิตฺโต   อนุปคโต   อนชฺโฌสิโต   อนธิมุตฺโต   นิกฺขนฺโต
นิสฺสฏฺโ   วิปฺปมุตฺโต   วิสญฺุตฺโต   วิมริยาทิกเตน   เจตสา   วิหรตีติ
อนูปนีโต ส นิเวสเนสุ ฯ เตนาห ภควา
                       น เวทคู ทิฏฺิยา น มุติยา
                       ส มานเมติ น หิ ตมฺมโย โส
                       น กมฺมุนา โนปิ สุเตน เนยฺโย
                       อนูปนีโต ส นิเวสเนสูติ ฯ
@เชิงอรรถ:  ม. จสฺส ฯ  ม. อนภาวํกตา ฯ  ม. อุปยาติ ฯ
     [๓๗๐]        สญฺาวิรตฺตสฺส น สนฺติ คนฺถา
                       ปญฺาวิมุตฺตสฺส น สนฺติ โมหา
                       สญฺญฺจ ทิฏฺิญฺจ เย อคฺคเหสุํ
                       เต ฆฏฺฏยนฺตา ๑- วิจรนฺติ โลเก ฯ
     [๓๗๑]   สญฺาวิรตฺตสฺส   น   สนฺติ  คนฺถาติ  โย  สมถปุพฺพงฺคมํ
อริยมคฺคํ  ภาเวติ  ตสฺส  อาทิโต  อุปาทาย  คนฺถา  วิกฺขมฺภิตา โหนฺติ ฯ
อรหตฺตปฺปตฺเต   อรหโต  คนฺถา  จ  โมหา  จ  นีวรณา  จ  กามสญฺา
พฺยาปาทสญฺา    วิหึสาสญฺา    ทิฏฺิสญฺ[๒]-   ปหีนา   โหนฺติ
อุจฺฉินฺนมูลา    ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวงฺคตา   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺมาติ
สญฺาวิรตฺตสฺส น สนฺติ คนฺถา ฯ
     [๓๗๒]   ปญฺาวิมุตฺตสฺส  น  สนฺติ  โมหาติ  โย  วิปสฺสนาปุพฺพงฺคมํ
อริยมคฺคํ  ภาเวติ  ตสฺส  อาทิโต  อุปาทาย  โมหา  วิกฺขมฺภิตา โหนฺติ ฯ
อรหตฺตปฺปตฺเต   อรหโต  โมหา  จ  คนฺถา  จ  นีวรณา  จ  กามสญฺา
พฺยาปาทสญฺา      วิหึสาสญฺา      ทิฏฺิสญฺา     ปหีนา     โหนฺติ
อุจฺฉินฺนมูลา    ตาลาวตฺถุกตา   อนภาวงฺคตา   อายตึ   อนุปฺปาทธมฺมาติ
ปญฺาวิมุตฺตสฺส น สนฺติ โมหา ฯ
     [๓๗๓]   สญฺญฺจ   ทิฏฺิญฺจ   เย   อคฺคเหสุํ   เต   ฆฏฺฏยนฺตา
วิจรนฺติ    โลเกติ    เย   สญฺ   คณฺหนฺติ   กามสญฺ   พฺยาปาทสญฺ
วิหึสาสญฺ   เต   สญฺาวเสน   ฆฏฺเฏนฺติ   สงฺฆฏฺเฏนฺติ  ฯ  ราชาโนปิ
ราชูหิ     วิวทนฺติ    ขตฺติยาปิ    ขตฺติเยหิ    วิวทนฺติ    พฺราหฺมณาปิ
@เชิงอรรถ:  โป. ม. ฆฏฺฏมานา ฯ  ม. ยุ. สพฺพตฺถ จสทฺโท อตฺถิ ฯ
พฺราหฺมเณหิ     วิวทนฺติ     คหปตีปิ    คหปตีหิ    วิวทนฺติ    มาตาปิ
ปุตฺเตน   วิวทติ   ปุตฺโตปิ   มาตรา   วิวทติ   ปิตาปิ  ปุตฺเตน  วิวทติ
ปุตฺโตปิ   ปิตรา   วิวทติ   ภาตาปิ   ภาตรา   วิวทติ  ภคินีปิ  ภคินิยา
วิวทติ   ภาตาปิ   ภคินิยา   วิวทติ   ภคินีปิ  ภาตรา  วิวทติ  สหาโยปิ
สหาเยน วิวทติ ฯ
     {๓๗๓.๑}   เต    ตตฺถ    กลหวิคฺคหวิวาทาปนฺนา   อญฺมญฺ
ปาณีหิปิ    อุปกฺกมนฺติ    เลฑฺฑูหิปิ   อุปกฺกมนฺติ   ทณฺเฑหิปิ   อุปกฺกมนฺติ
สตฺเถหิปิ   อุปกฺกมนฺติ   ฯ   เต  ตตฺถ  มรณมฺปิ  นิคจฺฉนฺติ  มรณมตฺตมฺปิ
ทุกฺขํ  ฯ เย ทิฏฺึ คณฺหนฺติ สสฺสโต โลโกติ วา ฯเปฯ เนว โหติ น น โหติ
ตถาคโต   ปรมฺมรณาติ   วา   เต   ทิฏฺิวเสน  ฆฏฺเฏนฺติ  สงฺฆฏฺเฏนฺติ
สตฺถารโต   สตฺถารํ   ฆฏฺเฏนฺติ   ธมฺมกฺขานโต   ธมฺมกฺขานํ   ฆฏฺเฏนฺติ
คณโต   คณํ   ฆฏฺเฏนฺติ   ทิฏฺิยา   ทิฏฺึ   ฆฏฺเฏนฺติ  ปฏิปทาย  ปฏิปทํ
ฆฏฺเฏนฺติ มคฺคโต มคฺคํ ฆฏฺเฏนฺติ ฯ
     {๓๗๓.๒}   อถวา  เต  วิวทนฺติ  กลหํ  กโรนฺติ  ภณฺฑนํ  กโรนฺติ
วิคฺคหํ  กโรนฺติ  วิวาทํ  กโรนฺติ  เมธคํ  กโรนฺติ  น  ตฺวํ  อิมํ ธมฺมวินยํ
อาชานาสิ  ฯเปฯ  นิพฺเพเธหิ  วา  สเจ  ปโหสีติ  ฯ  เตสํ อภิสงฺขารา
อปฺปหีนา    อภิสงฺขารานํ    อปฺปหีนตฺตา    คติยา   ฆฏฺเฏนฺติ   นิรเย
ฆฏฺเฏนฺติ     ติรจฺฉานโยนิยา     ฆฏฺเฏนฺติ     ปิตฺติวิสเย    ฆฏฺเฏนฺติ
มนุสฺสโลเก   ฆฏฺเฏนฺติ   เทวโลเก   ฆฏฺเฏนฺติ  คติยา  คตึ  อุปปตฺติยา
อุปปตฺตึ    ปฏิสนฺธิยา    ปฏิสนฺธึ    ภเวน    ภวํ   สํสาเรน   สํสารํ
วฏฺเฏน   วฏฺฏํ   ฆฏฺเฏนฺติ   สงฺฆฏฺเฏนฺติ   ฆฏฺเฏนฺตา   จรนฺติ  วิหรนฺติ
อิริยนฺติ  วตฺเตนฺติ  ปาเลนฺติ  ยเปนฺติ  ยาเปนฺติ  ฯ  โลเกติ อปายโลเก
มนุสฺสโลเก   เทวโลเก  ขนฺธโลเก  ธาตุโลเก  อายตนโลเกติ  สญฺญฺจ
ทิฏฺิญฺจ เย อคฺคเหสุํ เต ฆฏฺฏยนฺตา วิจรนฺติ โลเก ฯ เตนาห ภควา
                 สญฺาวิรตฺตสฺส น สนฺติ คนฺถา
                 ปญฺาวิมุตฺตสฺส น สนฺติ โมหา
                 สญฺญฺจ ทิฏฺิญฺจ เย อคฺคเหสุํ
                 เต ฆฏฺฏยนฺตา วิจรนฺติ โลเกติ ฯ
                              นวโม มาคนฺทิยสุตฺตนิทฺเทโส นิฏฺิโต ฯ
                                            ---------------



             เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๒๒๐-๒๕๐. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=29&item=321&items=53              อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=29&item=321&items=53&mode=bracket              อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=29&item=321&items=53              อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=29&item=321&items=53              ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=29&i=321              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=45&A=6967              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=45&A=6967              สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_29

อ่านหัวข้อแรกอ่านหัวข้อที่แล้วแสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าอ่านหัวข้อถัดไปอ่านหัวข้อสุดท้าย คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบไทย

บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

สีพื้นหลัง :