บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ |
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ ภาษาบาลี อักษรไทย พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑ สุตฺต. ที. สีลกฺขนฺธวคฺโค
สีลกฺขนฺธวคฺเค อมฺพฏฺฐสุตฺตํ ตติยํ [๑๔๑] เอวมฺเม สุตํ ฯ เอกํ สมยํ ภควา โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ เยน อิจฺฉานงฺคลนฺนาม ๑- โกสลานํ พฺราหฺมณคาโม ตทวสริ ฯ ตตฺร สุทํ ภควา อิจฺฉานงฺคเล วิหรติ อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ ฯ [๑๔๒] เตน โข ปน สมเยน พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ อุกฺกฏฺฐํ อชฺฌาวสติ สตฺตุสฺสทํ สติณกฏฺโฐทกํ สธญฺญํ ราชโภคฺคํ รญฺญา ปเสนทิโกสเลน ทินฺนํ ราชทายํ พฺรหฺมเทยฺยํ ฯ อสฺโสสิ โข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ สมโณ ขลุ โภ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ อิจฺฉานงฺคลํ อนุปฺปตฺโต อิจฺฉานงฺคเล วิหรติ อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ โส อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ ปชํ สเทวมนุสฺสํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ อาทิกลฺยาณํ มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ @เชิงอรรถ: ๑ สี. อิจฺฉานงฺกลํ นาม ฯ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ ทสฺสนํ โหตีติ ฯ [๑๔๓] เตน โข ปน สมเยน พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส อมฺพฏฺโฐ นาม มาณโว อนฺเตวาสี โหติ อชฺฌายโก มนฺตธโร ติณฺณํ เวทานํ ปารคู สนิฆณฺฑุเกตุภานํ สากฺขรปฺปเภทานํ อิติหาสปญฺจมานํ ปทโก เวยฺยากรโณ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนวโย อนุญฺญาตปฏิญฺญาโต สเก อาจริยเก เตวิชฺชเก ปาวจเน ยมหํ ชานามิ ตํ ตฺวํ ชานาสิ ยํ ตฺวํ ชานาสิ ตมหํ ชานามีติ ฯ {๑๔๓.๑} อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ อมฺพฏฺฐํ มาณวํ อามนฺเตสิ อยํ ตาต อมฺพฏฺฐ สมโณ โคตโม สกฺยปุตฺโต สกฺยกุลา ปพฺพชิโต โกสเลสุ จาริกญฺจรมาโน มหตา ภิกฺขุสํเฆน สทฺธึ ปญฺจมตฺเตหิ ภิกฺขุสเตหิ อิจฺฉานงฺคลํ อนุปฺปตฺโต อิจฺฉานงฺคเล วิหรติ อิจฺฉานงฺคลวนสณฺเฑ ตํ โข ปน ภวนฺตํ โคตมํ เอวํกลฺยาโณ กิตฺติสทฺโท อพฺภุคฺคโต อิติปิ โส ภควา อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน สุคโต โลกวิทู อนุตฺตโร ปุริสทมฺมสารถิ สตฺถา เทวมนุสฺสานํ พุทฺโธ ภควาติ โส อิมํ โลกํ สเทวกํ สมารกํ สพฺรหฺมกํ สสฺสมณพฺราหฺมณึ ปชํ สเทวมนุสฺสํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทติ โส ธมฺมํ เทเสติ อาทิกลฺยาณํ มชฺเฌกลฺยาณํ ปริโยสานกลฺยาณํ สาตฺถํ สพฺยญฺชนํ เกวลปริปุณฺณํ ปริสุทฺธํ พฺรหฺมจริยํ ปกาเสติ สาธุ โข ปน ตถารูปานํ อรหตํ ทสฺสนํ โหตีติ เอหิ ตฺวํ ตาต อมฺพฏฺฐ มาณว เยน สมโณ โคตโม เตนุปสงฺกม อุปสงฺกมิตฺวา สมณํ โคตมํ ชานาหิ ยทิ วา ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ตถาสนฺตํเยว สทฺโท อพฺภุคฺคโต ยทิ วา โน ตถา ยทิ วา โส ภวํ โคตโม ตาทิโส ยทิ วา น ตาทิโส ตถา มยนฺตํ ภวนฺตํ โคตมํ เวทิสฺสามาติ ฯ {๑๔๓.๒} ยถากถํ ปนาหํ โภ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ชานิสฺสามิ ยทิ วา ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ตถาสนฺตํเยว สทฺโท อพฺภุคฺคโต ยทิ วา โน ตถา ยทิ วา โส ภวํ โคตโม ตาทิโส ยทิ วา น ตาทิโสติ ฯ อาคตานิ โข ตาต อมฺพฏฺฐ อมฺหากํ มนฺเตสุ ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ เยหิ สมนฺนาคตสฺส มหาปุริสสฺส เทฺว ว คติโย ภวนฺติ อนญฺญา สเจ อคารํ อชฺฌาวสติ ราชา โหติ จกฺกวตฺติ ธมฺมิโก ธมฺมราชา จาตุรนฺโต วิชิตาวี ชนปทฏฺฐาวริยปฺปตฺโต สตฺตรตนสมนฺนาคโต ตสฺสิมานิ สตฺต รตนานิ ภวนฺติ เสยฺยถีทํ จกฺกรตนํ หตฺถิรตนํ อสฺสรตนํ มณิรตนํ อิตฺถีรตนํ คหปติรตนํ ปริณายกรตนเมว สตฺตมํ ปโรสหสฺสํ โข ปนสฺส ปุตฺตา ภวนฺติ สูรา วีรงฺครูปา ปรเสนปฺปมทฺทนา โส อิมํ ปฐวึ สาครปริยนฺตํ อทณฺเฑน อสตฺเถน ธมฺเมน อภิวิชิย อชฺฌาวสติ สเจ ปน อคารสฺมา อนคาริยํ ปพฺพชติ อรหํ โหติ สมฺมาสมฺพุทฺโธ โลเก วิวฏจฺฉโท อหํ โข ปน ตาต อมฺพฏฺฐ มนฺตานํ ทาตา ตฺวํ มนฺตานํ ปฏิคฺคหิตาติ ฯ {๑๔๓.๓} เอวํ โภติ โข อมฺพฏฺโฐ มาณโว พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส ปฏิสฺสุตฺวา อุฏฺฐายาสนา พฺราหฺมณํ โปกฺขรสาตึ อภิวาเทตฺวา ปทกฺขิณํ กตฺวา วฬวารถมารุยฺห สมฺพหุเลหิ มาณเวหิ สทฺธึ เยน อิจฺฉานงฺคลวนสณฺโฑ เตน ปายาสิ ยาวติกา ยานสฺส ภูมิ ยาเนน คนฺตฺวา ยานา ปจฺโจโรหิตฺวา ปตฺติโก ว อารามํ ปาวิสิ ฯ [๑๔๔] เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู อพฺโภกาเส จงฺกมนฺติ ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว เยน เต ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา เต ภิกฺขู เอตทโวจ กหํ นุ โข โภ เอตรหิ โส ภวํ โคตโม วิหรติ ตํ หิ มยํ ภวนฺตํ โคตมํ ทสฺสนาย อิธูปสงฺกนฺตาติ ฯ อถโข เตสํ ภิกฺขูนํ เอตทโหสิ อยํ โข อมฺพฏฺโฐ มาณโว อภิญฺญาตโกลญฺโญ เจว อภิญฺญาตสฺส จ พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส อนฺเตวาสี อครุ โข ปน ภควโต เอวรูเปหิ กุลปุตฺเตหิ สทฺธึ กถาสลฺลาโป โหตีติ ฯ เต อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจุํ เอโส อมฺพฏฺฐ วิหาโร สํวุตทฺวาโร เตน อปฺปสทฺโท อุปสงฺกมิตฺวา อตรมาโน อาฬินฺทํ ปวิสิตฺวา อุกฺกาสิตฺวา อคฺคฬํ อาโกเฏหิ วิวริสฺสติ เต ภควา ทฺวารนฺติ ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว เยน โส วิหาโร สํวุตทฺวาโร เตน อปฺปสทฺโท อุปสงฺกมิตฺวา อตรมาโน อาฬินฺทํ ปวิสิตฺวา อุกฺกาสิตฺวา อคฺคฬํ อาโกเฏสิ ฯ วิวริ ภควา ทฺวารํ ฯ ปาวิสิ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ฯ มาณวกาปิ โข ปวิสิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทึสุ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทึสุ ฯ [๑๔๕] อมฺพฏฺโฐ ปน มาณโว จงฺกมนฺโตปิ นิสินฺเนน ภควตา กญฺจิ กญฺจิ กถํ สาราณียํ วีติสาเรติ ฐิโตปิ นิสินฺเนน ภควตา กญฺจิ กญฺจิ กถํ สาราณียํ วีติสาเรติ ฯ อถโข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ เอวํ นุ เต อมฺพฏฺฐ พฺราหฺมเณหิ วุฑฺเฒหิ มหลฺลเกหิ อาจริยปาจริเยหิ สทฺธึ กถาสลฺลาโป โหติ ยถยิทํ จรํ ติฏฺฐํ นิสินฺเนน มยา กญฺจิ กญฺจิ กถํ สาราณียํ วีติสาเรสีติ ฯ {๑๔๕.๑} โน หิทํ โภ โคตม คจฺฉนฺโต วา หิ โภ โคตม คจฺฉนฺเตน พฺราหฺมโณ พฺราหฺมเณน สทฺธึ สลฺลปิตุมรหติ ฐิโต วา หิ โภ โคตม ฐิเตน พฺราหฺมโณ พฺราหฺมเณน สทฺธึ สลฺลปิตุมรหติ นิสินฺโน วา หิ โภ โคตม นิสินฺเนน พฺราหฺมโณ พฺราหฺมเณน สทฺธึ สลฺลปิตุมรหติ สยาโน วา หิ โภ โคตม สยาเนน พฺราหฺมโณ พฺราหฺมเณน สทฺธึ สลฺลปิตุมรหติ เย จ โข โภ โคตม มุณฺฑกา สมณกา อิพฺภา กณฺหา พนฺธุปาทปจฺจา เตหิปิ เม สทฺธึ เอวํ กถาสลฺลาโป โหติ ยถริว โภตา โคตเมนาติ ฯ อตฺถิกวโต โข ปน เต อมฺพฏฺฐ อิธาคมนํ อโหสิ ยาเยว โข ปนตฺถาย อาคจฺเฉยฺยาถ ตเมว อตฺถํ สาธุกํ มนสิกเรยฺยาถ อวุสิตวาเยว โข ปน อมฺพฏฺโฐ มาณโว วุสิตมานี กิมญฺญตฺร อวุสิตตฺตาติ ฯ {๑๔๕.๒} อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภควตา อวุสิตวาเทน วุจฺจมาโน กุปิโต อนตฺตมโน ภควนฺตํเยว ขุํเสนฺโต ภควนฺตํเยว วมฺเภนฺโต ภควนฺตํเยว วทมาโน สมโณ จ เม โภ โคตโม ปาปิโต ภวิสฺสตีติ ภควนฺตํ เอตทโวจ จณฺฑา โภ โคตม สกฺยชาติ ผรุสา โภ โคตม สกฺยชาติ ลหุสา โภ โคตม สกฺยชาติ รภสา โภ โคตม สกฺยชาติ อิพฺภา สนฺตา อิพฺภา สมานา น พฺราหฺมเณ สกฺกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ ครุกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ มาเนนฺติ น พฺราหฺมเณ ปูเชนฺติ น พฺราหฺมเณ อปจายนฺติ ตยิทํ โภ โคตม น ฉนฺนํ ๑- ตยิทํ นปฺปฏิรูปํ ยทิเม สกฺยา อิพฺภา สนฺตา อิพฺภา สมานา น พฺราหฺมเณ สกฺกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ ครุกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ มาเนนฺติ น พฺราหฺมเณ ปูเชนฺติ น พฺราหฺมเณ อปจายนฺตีติ ฯ อิติห อมฺพฏฺโฐ มาณโว อิมํ ปฐมํ สเกฺยสุ อิพฺภาวาทํ นิปาเตสิ ฯ [๑๔๖] กึ ปน เต อมฺพฏฺฐ สกฺยา อปรทฺธุนฺติ ฯ เอกมิทาหํ โภ โคตม สมยํ อาจริยสฺส พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส เกนจิเทว กรณีเยน กปิลวตฺถุํ อคมาสึ เยน สกฺยานํ สณฺฐาคารํ เตนุปสงฺกมึ เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา สกฺยา เจว สกฺยกุมารา จ สณฺฐาคาเร อุจฺเจสุ อาสเนสุ นิสินฺนา โหนฺติ อญฺญมญฺญํ องฺคุลิปโตทเกหิ ๒- สญฺชคฺฆนฺตา สงฺกีฬนฺตา อญฺญทตฺถุํ มมญฺเญว มญฺเญ อนุชคฺฆนฺตา น มํ โกจิ อาสเนนปิ นิมนฺเตสิ ตยิทํ โภ โคตม น ฉนฺนํ ตยิทํ นปฺปฏิรูปํ ยทิเม สกฺยา อิพฺภา สนฺตา อิพฺภา สมานา น พฺราหฺมเณ สกฺกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ ครุกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ มาเนนฺติ น พฺราหฺมเณ ปูเชนฺติ น พฺราหฺมเณ อปจายนฺตีติ ฯ อิติห อมฺพฏฺโฐ มาณโว อิทํ ทุติยํ สเกฺยสุ อิพฺภาวาทํ นิปาเตสิ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. น จ ฉนฺนํ ฯ ๒ องฺคุลิปโตทเกนาติปิ ปาโฐ ฯ [๑๔๗] ลฏุกิกาปิ โข อมฺพฏฺฐ สกุณิกา สเก กุลาวเก กามลาปินี โหติ สกํ โข ปเนตํ อมฺพฏฺฐ สกฺยานํ ยทิทํ กปิลวตฺถุํ น อรหตายสฺมา อมฺพฏฺโฐ อิมาย อปฺปมตฺตาย อภิสชฺชิตุนฺติ จตฺตาโรเม โภ โคตม วณฺณา ขตฺติยา พฺราหฺมณา เวสฺสา สุทฺทา ฯ อิเมสํ หิ โภ โคตม จตุนฺนํ วณฺณานํ ตโย วณฺณา ขตฺติยา จ เวสฺสา จ สุทฺทา จ อญฺญทตฺถุํ พฺราหฺมณสฺเสว ปริจารกา สมฺปชฺชนฺติ ตยิทํ โภ โคตม น ฉนฺนํ ตยิทํ นปฺปฏิรูปํ ยทิเม สกฺยา อิพฺภา สนฺตา อิพฺภา สมานา น พฺราหฺมเณ สกฺกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ ครุกโรนฺติ น พฺราหฺมเณ มาเนนฺติ น พฺราหฺมเณ ปูเชนฺติ น พฺราหฺมเณ อปจายนฺตีติ ฯ อิติห อมฺพฏฺโฐ มาณโว อิทํ ตติยํ สเกฺยสุ อิพฺภาวาทํ นิปาเตสิ ฯ [๑๔๘] อถโข ภควโต เอตทโหสิ อติพาฬฺหํ โข อยํ อมฺพฏฺโฐ มาณโว สเกฺยสุ อิพฺภาวาเทน นิมฺมเทติ ยนฺนูนาหํ โคตฺตํ ปุจฺเฉยฺยนฺติ ฯ อถโข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ กถํโคตฺโตสิ อมฺพฏฺฐาติ ฯ กณฺหายโนหมสฺมิ โภ โคตมาติ ฯ โปราณํ โข ปน เต อมฺพฏฺฐ มาตาเปตฺติกํ นาม โคตฺตํ อนุสฺสรโต อยฺยปุตฺตา สกฺยา ภวนฺติ ทาสิปุตฺโต ตฺวมสิ สกฺยานํ สกฺยา โข ปน อมฺพฏฺฐ ราชานํ อุกฺกากํ ๑- ปิตามหํ ทหนฺติ ๒- ฯ [๑๔๙] ภูตปุพฺพํ อมฺพฏฺฐ ราชา อุกฺกาโก ยา สา มเหสี @เชิงอรรถ: ๑ สี. โอกฺกากํ ฯ ๒ สี. ทิสฺสนฺติ ฯ ปิยา มนาปา ตสฺสา ปุตฺตสฺส รชฺชํ ปริณาเมตุกาโม เชฏฺฐกุมาเร รฏฺฐสฺมา ปพฺพาเชสิ อุกฺกามุขํ กรกณฺฑุํ หตฺถินิกํสินิปุรํ ฯ เต รฏฺฐสฺมา ปพฺพาชิตา หิมวนฺตปสฺเส โปกฺขรณิยา ตีเร มหาสากวนสณฺโฑ ตตฺถ วาสํ กปฺเปสุํ ฯ เต ชาติสมฺเภทภยา สกาหิ ภคนีหิ สทฺธึ สํวาสํ กปฺเปสุํ ฯ {๑๔๙.๑} อถโข อมฺพฏฺฐ ราชา อุกฺกาโก อมจฺเจ ปาริสชฺเช อามนฺเตสิ กหํ นุ โข โภ เอตรหิ กุมารา สมฺมนฺตีติ ฯ อตฺถิ เทว หิมวนฺตปสฺเส โปกฺขรณิยา ตีเร มหาสากวนสณฺโฑ ตตฺเถตรหิ กุมารา สมฺมนฺติ เต ชาติสมฺเภทภยา สกาหิ ภคินีหิ สทฺธึ สํวาสํ กปฺเปนฺตีติ ฯ อถโข อมฺพฏฺฐ ราชา อุกฺกาโก อุทานํ อุทาเนสิ สกฺยา วต โภ กุมารา ปรมสกฺยา วต โภ กุมาราติ ฯ ตทคฺเค โข ปน อมฺพฏฺฐ สกฺยา ปญฺญายนฺติ ฯ โส จ สกฺยานํ ปุพฺพปุริโส ฯ รญฺโญ โข ปน อมฺพฏฺฐ อุกฺกากสฺส ทิสา นาม ทาสี อโหสิ สา กณฺหํ นาม ชเนสิ ฯ ชาโต กโณฺห ปพฺยาหาสิ โธวถ มํ อมฺม นฺหาเปถ มํ อมฺม อิมสฺมา มํ อมฺม อสุจิสฺมา ปริโมเจถ อตฺถาย เต ๑- ภวิสฺสามีติ ฯ ยถา โข ปน อมฺพฏฺฐ เอตรหิ มนุสฺสา ปิสาเจ ปิสาจาติ สญฺชานนฺติ เอวเมว โข อมฺพฏฺฐ เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา ปิสาเจ กณฺหาติ สญฺชานนฺติ ฯ เต เอวมาหํสุ อยํ ชาโต ปพฺยาหาสิ กโณฺห ชาโต ปิสาโจ ชาโตติ ฯ ตทคฺเค โข ปน อมฺพฏฺฐ กณฺหายนา ปญฺญายนฺติ ฯ โส @เชิงอรรถ: ๑ โวติปิ ปาโฐ ฯ จ กณฺหายนานํ ปุพฺพปุริโส ฯ อิติ โข เต อมฺพฏฺฐ โปราณํ มาตาเปตฺติกํ นาม โคตฺตํ อนุสฺสรโต อยฺยปุตฺตา สกฺยา ภวนฺติ ทาสิปุตฺโต ตฺวมสิ สกฺยานนฺติ ฯ [๑๕๐] เอวํ วุตฺเต เต มาณวกา ภควนฺตํ เอตทโวจุํ มา ภวํ โคตโม อมฺพฏฺฐํ มาณวํ อติพาฬฺหํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทสิ สุชาโต จ โภ โคตม อมฺพฏฺโฐ มาณโว กุลปุตฺโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว พหุสฺสุโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว กลฺยาณวากฺกรโณ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปณฺฑิโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปโหติ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว โภตา โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุนฺติ ฯ {๑๕๐.๑} อถโข ภควา เต มาณวเก เอตทโวจ สเจ โข ตุมฺหากํ มาณวกานํ เอวํ โหติ ทุชฺชาโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว อกุลปุตฺโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว อปฺปสฺสุโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว อกลฺยาณ- วากฺกรโณ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ทุปฺปญฺโญ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว น จ ปโหติ อมฺพฏฺโฐ มาณโว สมเณน โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุนฺติ ติฏฺฐตุ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ตุเมฺห มยา สทฺธึ มนฺตโวฺห อสฺมึ วจเน สเจ ปน ตุมฺหากํ มาณวกานํ เอวํ โหติ สุชาโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว กุลปุตฺโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว พหุสฺสุโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว กลฺยาณวากฺกรโณ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปณฺฑิโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปโหติ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว สมเณน โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุนฺติ ติฏฺฐถ ตุเมฺห อมฺพฏฺโฐ มาณโว มยา สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตูติ ฯ สุชาโต จ โภ โคตม อมฺพฏฺโฐ มาณโว กุลปุตฺโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว พหุสฺสุโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว กลฺยาณวากฺกรโณ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปณฺฑิโต จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ปโหติ จ อมฺพฏฺโฐ มาณโว โภตา โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตุํ ตุณฺหี มยํ ภวิสฺสาม อมฺพฏฺโฐ มาณโว โภตา โคตเมน สทฺธึ อสฺมึ วจเน ปติมนฺเตตูติ ฯ [๑๕๑] อถโข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ อยํ โข ปน เต อมฺพฏฺฐ สหธมฺมิโก ปโญฺห อาคจฺฉติ อกามาปิ พฺยากาตพฺโพ สเจ ตฺวํ น พฺยากริสฺสสิ อญฺเญน วา อญฺญํ ปติจริสฺสสิ ตุณฺหี วา ภวิสฺสสิ ปกฺกมิสฺสสิ วา เอตฺเถว เต สตฺตธา มุทฺธา ผลีสฺสติ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ กินฺติ เต สุตํ พฺราหฺมณานํ วุฑฺฒานํ มหลฺลกานํ อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ กุโตปภูติกา กณฺหายนา โก จ กณฺหายนานํ ปุพฺพปุริโสติ ฯ {๑๕๑.๑} เอวํ วุตฺเต อมฺพฏฺโฐ มาณโว ตุณฺหี อโหสิ ฯ ทุติยมฺปิ โข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ กินฺติ เต สุตํ พฺราหฺมณานํ วุฑฺฒานํ มหลฺลกานํ อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ กุโตปภูติกา กณฺหายนา โก จ กณฺหายนานํ ปุพฺพปุริโสติ ฯ ทุติยมฺปิ โข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ตุณฺหี อโหสิ ฯ อถโข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ พฺยากโรหิทานิ อมฺพฏฺฐ นทานิ เต ตุณฺหีภาวสฺส กาโล โย โข อมฺพฏฺฐ ตถาคเตน ยาวตติยกํ สหธมฺมิกํ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น พฺยากโรติ เอตฺเถวสฺส สตฺตธา มุทฺธา ผลิสฺสตีติ ฯ [๑๕๒] เตน โข ปน สมเยน วชิรปาณิ ยกฺโข มหนฺตํ อโยกูฏํ อาทาย อาทิตฺตํ สมฺปชฺชลิตํ สํโชติภูตํ อมฺพฏฺฐสฺส มาณวสฺส อุปริเวหาสํ ฐิโต โหติ สจายํ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภควตา ยาวตติยกํ สหธมฺมิกํ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น พฺยากริสฺสติ เอตฺเถวสฺส สตฺตธา มุทฺธํ ผาเลสฺสามีติ ฯ ตํ โข ปน วชิรปาณึ ยกฺขํ ภควา เจว ปสฺสติ อมฺพฏฺโฐ จ มาณโว ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภีโต สํวิคฺโค โลมหฏฺฐชาโต ภควนฺตํเยว ตาณํ คเวสิ ภควนฺตํเยว เลณํ คเวสิ ภควนฺตํเยว สรณํ คเวสิ อุปนิสีทิตฺวา ภควนฺตํ เอตทโวจ กิเมตํ ภวํ โคตโม อาห ปุน ภวํ โคตโม พฺรูตูติ ฯ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ กินฺติ เต สุตํ พฺราหฺมณานํ วุฑฺฒานํ มหลฺลกานํ อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ กุโตปภูติกา กณฺหายนา โก จ กณฺหายนานํ ปุพฺพปุริโสติ ฯ เอวเมว โภ โคตม สุตํ ยเทว ภวํ โคตโม อาห ตโตปภูติกา กณฺหายนา โส จ กณฺหายนานํ ปุพฺพปุริโสติ ฯ [๑๕๓] เอวํ วุตฺเต เต มาณวกา อุนฺนาทิโน อุจฺจาสทฺทา มหาสทฺทา อเหสุํ ทุชฺชาโต กิร โภ อมฺพฏฺโฐ มาณโว อกุลปุตฺโต กิร โภ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ทาสิปุตฺโต กิร โภ อมฺพฏฺโฐ มาณโว สกฺยานํ อยฺยปุตฺตา กิร โภ อมฺพฏฺฐสฺส มาณวสฺส สกฺยา ภวนฺติ ธมฺมวาทีเยว ๑- กิร มยํ สมณํ โคตมํ อปสาเทตพฺพํ อมญฺญิมฺหาติ ฯ อถโข ภควโต เอตทโหสิ อติพาฬฺหํ โข อิเม มาณวกา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทนฺติ ยนฺนูนาหํ ปริโมเจยฺยนฺติ ฯ อถโข ภควา เต มาณวเก เอตทโวจ มา โข ตุเมฺห มาณวกา อมฺพฏฺฐํ มาณวกํ อติพาฬฺหํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทถ อุฬาโร จ โส กโณฺห อิสิ อโหสิ โส ทกฺขิณํ ชนปทํ คนฺตฺวา พฺรหฺมมนฺเต อธิยิตฺวา ราชานํ อุกฺกากํ อุปสงฺกมิตฺวา มทฺทรูปึ ๒- ธีตรํ ยาจิ ฯ ตสฺส ราชา อุกฺกาโก เนวเร มยฺหํ ทาสิปุตฺโต สมาโน มทฺทรูปึ ธีตรํ ยาจตีติ กุปิโต อนตฺตมโน ขุรปฺปํ สนฺนยฺหิ ฯ โส ตํ ขุรปฺปํ เนว อสกฺขิ มุญฺจิตุํ โน ปติสํหริตุํ ฯ [๑๕๔] อถโข มาณวกา อมจฺจา ปาริสชฺชา กณฺหํ อิสึ อุปสงฺกมิตฺวา เอตทโวจุํ โสตฺถิ ภทนฺเต โหตุ รญฺโญ โสตฺถิ ภทนฺเต โหตุ รญฺโญติ ฯ โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ อปิจ ราชา ยทิ อโธ ขุรปฺปํ มุญฺจิสฺสติ ยาวตา รญฺโญ วิชิตํ เอตฺตาวตา ปฐวี อุทิยิสฺสตีติ ฯ โสตฺถิ ภทนฺเต โหตุ รญฺโญ โสตฺถิ ชนปทสฺสาติ ฯ โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ โสตฺถิ ชนปทสฺส อปิจ ราชา ยทิ อุทฺธํ ขุรปฺปํ มุญฺจิสฺสติ ยาวตา รญฺโญ วิชิตํ เอตฺตาวตา สตฺต วสฺสานิ เทโว น วสฺสิสฺสตีติ ฯ โสตฺถิ ภทนฺเต โหตุ รญฺโญ โสตฺถิ ชนปทสฺส เทโว ปวสฺสตูติ ฯ โสตฺถิ ภวิสฺสติ รญฺโญ โสตฺถิ @เชิงอรรถ: ๑ สี. ธมฺมวาทิญฺเญว ฯ ๒ สี. ขุทฺทรูปึ ฯ ชนปทสฺส เทโว ปวสฺสิสฺสติ อปิจ ราชา เชฏฺฐกุมาเร ขุรปฺปํ ปติฏฺฐาเปตุ โสตฺถิกุมาโร ปลฺโลโม ภวิสฺสตีติ ฯ อถโข มาณวกา ราชา อุกฺกาโก เชฏฺฐกุมาเร ขุรปฺปํ ปติฏฺฐาเปสิ โสตฺถิกุมาโร ปลฺโลโม ภวิสฺสตีติ ฯ อถโข มาณวกา ราชา อุกฺกาโก เชฏฺฐกุมาเร ขุรปฺปํ ปติฏฺฐาเปสิ ฯ โสตฺถิกุมาโร ปลฺโลโม สมภวิ ฯ ตสฺส ราชา อุกฺกาโก ภีโต พฺรหฺมทณฺเฑน ตชฺชิโต มทฺทรูปึ ธีตรํ อทาสิ ฯ มา โข ตุเมฺห มาณวกา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ อติพาฬฺหํ ทาสิปุตฺตวาเทน นิมฺมาเทถ อุฬาโร โส กโณฺห อิสิ อโหสีติ ฯ [๑๕๕] อถโข ภควา อมฺพฏฺฐํ มาณวํ อามนฺเตสิ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อิธ ขตฺติยกุมาโร พฺราหฺมณกญฺญาย สทฺธึ สํวาสํ กปฺเปยฺย เตสํ สํวาสมนฺวาย ปุตฺโต ชาเยถ โย โส ขตฺติยกุมาเรน พฺราหฺมณกญฺญาย ปุตฺโต อุปฺปนฺโน อปินุ โส ลเภถ พฺราหฺมเณสุ อาสนํ วา อุทกํ วาติ ฯ ลเภถ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา โภเชยฺยุํ สทฺเท วา ถาลิปาเก วา ยญฺเญ วา ปาหุเน วาติ ฯ โภเชยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา มนฺเต วาเจยฺยุํ วา โน วาติ ฯ วาเจยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุสฺส อิตฺถีสุ อาวฏํ วา อสฺส อนาวฏํ วาติ ฯ อนาวฏํ หิสฺส โภ โคตม ฯ อปินุ ขตฺติยาภิเสเกน อภิสิญฺเจยฺยุนฺติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ ตํ กิสฺส เหตุ ฯ มาติโต หิ โภ โคตม อนุปปนฺโนติ ฯ [๑๕๖] ตํ กิมฺมญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อิธ พฺราหฺมณกุมาโร ขตฺติยกญฺญาย สทฺธึ สํวาสํ กปฺเปยฺย เตสํ สํวาสมนฺวาย ปุตฺโต ชาเยถ โย โส พฺราหฺมณกุมาเรน ขตฺติยกญฺญาย ปุตฺโต อุปฺปนฺโน อปินุ โส ลเภถ พฺราหฺมเณสุ อาสนํ วา อุทกํ วาติ ฯ ลเภถ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา โภเชยฺยุํ สทฺเท วา ถาลิปาเก วา ยญฺเญ วา ปาหุเน วาติ ฯ โภเชยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา มนฺเต วาเจยฺยุํ วา โน วาติ ฯ วาเจยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุสฺส อิตฺถีสุ อาวฏํ วา อสฺส อนาวฏํ วาติ ฯ อนาวฏํ หิสฺส โภ โคตม ฯ อปินุ นํ ขตฺติยาภิเสเกน อภิสิญฺเจยฺยุนฺติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ ตํ กิสฺส เหตุ ฯ ปิติโต หิ โภ โคตม อนุปปนฺโนติ ฯ [๑๕๗] อิติ โข อมฺพฏฺฐ อิตฺถิยา วา อิตฺถึ กริตฺวา ปุริเสน วา ปุริสํ กริตฺวา ขตฺติยา ว เสฏฺฐา หีนา พฺราหฺมณา ฯ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อิธ พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ กิสฺมิญฺจิเทว ปกรเณ ขุรมุณฺฑํ กริตฺวา ภสฺสปุเฏน วธิตฺวา รฏฺฐา วา นครา วา ปพฺพาเชยฺยุํ อปินุ โส ลเภถ พฺราหฺมเณสุ อาสนํ วา อุทกํ วาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา โภเชยฺยุํ สทฺเท วา ถาลิปาเก วา ยญฺเญ วา ปาหุเน วาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา มนฺเต วาเจยฺยุํ วา โน วาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ อปินุสฺส อิตฺถีสุ อาวฏํ วา อสฺส อนาวฏํ วาติ ฯ อาวฏํ หิสฺส โภ โคตม ฯ [๑๕๘] ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อิธ ขตฺติยา ขตฺติยํ กิสฺมิญฺจิเทว ปกรเณ ขุรมุณฺฑํ กริตฺวา ภสฺสปุเฏน วธิตฺวา รฏฺฐา วา นครา วา ปพฺพาเชยฺยุํ อปินุ โส ลเภถ พฺราหฺมเณสุ อาสนํ วา อุทกํ วาติ ฯ ลเภถ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา โภเชยฺยุํ สทฺเท วา ถาลิปาเก วา ยญฺเญ วา ปาหุเน วาติ ฯ โภเชยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุ นํ พฺราหฺมณา มนฺเต วาเจยฺยุํ วา โน วาติ ฯ วาเจยฺยุํ โภ โคตม ฯ อปินุสฺส อิตฺถีสุ อาวฏํ วา อสฺส อนาวฏํ วาติ ฯ อนาวฏญฺหิสฺส โภ โคตม ฯ เอตฺตาวตา โข อมฺพฏฺฐ ขตฺติโย ปรมนิหีนตปฺปตฺโต โหติ ยทิทํ ขตฺติยา ขุรมุณฺฑํ กริตฺวา ภสฺสปุเฏน วธิตฺวา รฏฺฐา วา นครา วา ปพฺพาเชนฺติ ฯ อิติ โข อมฺพฏฺฐ ยทาปิ ขตฺติโย ปรมนิหีนตปฺปตฺโต โหติ ตทาปิ ขตฺติยา ว เสฏฺฐา หีนา พฺราหฺมณา ฯ พฺรหฺมุนา เจสา อมฺพฏฺฐ สนงฺกุมาเรน คาถา ภาสิตา [๑๕๙] ขตฺติโย เสฏฺโฐ ชเนตสฺมึ เย โคตฺตปฏิสาริโน วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน โส เสฏฺโฐ เทวมานุเสติ ฯ [๑๖๐] สา โข ปเนสา อมฺพฏฺฐ พฺรหฺมุนา สนงฺกุมาเรน คาถา สุคีตา น ทุคฺคีตา สุภาสิตา น ทุพฺภาสิตา อตฺถสญฺหิตา โน อนตฺถสญฺหิตา อนุมตา มยา อหํปิ อมฺพฏฺฐ เอวํ วทามิ [๑๖๑] ขตฺติโย เสฏฺโฐ ชเนตสฺมึ เย โคตฺตปฏิสาริโน วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน โส เสฏฺโฐ เทวมานุเสติ ฯ ภาณวารํ ปฐมํ ฯ [๑๖๒] กตมํ ปน ตํ โภ โคตม จรณํ กตมา สา วิชฺชาติ ฯ น โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย ชาติวาโท วา วุจฺจติ โคตฺตวาโท วา วุจฺจติ มานวาโท วา วุจฺจติ อรหสิ วา มํ ตฺวํ น วา มํ ตฺวํ อรหสีติ ยตฺถ โข อมฺพฏฺฐ อาวาโห วา โหติ วิวาโห วา โหติ อาวาหวิวาโห วา โหติ เอตฺเถตํ วุจฺจติ ชาติวาโท วา อิติปิ โคตฺตวาโท วา อิติปิ มานวาโท วา อิติปิ อรหสิ วา มํ ตฺวํ น วา มํ ตฺวํ อรหสีติ เย หิ เกจิ อมฺพฏฺฐ ชาติวาทวินิพทฺธา วา โคตฺตวาทวินิพทฺธา วา มานวาทวินิพทฺธา วา อาวาหวิวาหวินิพทฺธา วา อารกา เต อนุตฺตราย วิชฺชาจรณ- สมฺปทาย ปหาย โข อมฺพฏฺฐ ชาติวาทวินิพทฺธญฺจ โคตฺตวาท- วินิพทฺธญฺจ มานวาทวินิพทฺธญฺจ อาวาหวิวาหวินิพทฺธญฺจ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย สจฺฉิกิริยา โหตีติ ฯ [๑๖๓] กตมํ ปน ตํ โภ โคตม จรณํ กตมา สา วิชฺชาติ ฯ อิธ อมฺพฏฺฐ ตถาคโต โลเก อุปฺปชฺชติ อรหํ สมฺมาสมฺพุทฺโธ ฯเปฯ (ยถา สามญฺญผเล ๑- เอวํ วิตฺถาเรตพฺพํ) ฯเปฯ เอวํ โข อมฺพฏฺฐ ภิกฺขุ สีลสมฺปนฺโน โหติ ฯเปฯ ปฐมํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ อิทํปิสฺส โหติ จรณสฺมึ ฯเปฯ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมา ทุติยํ ฌานํ ตติยํ ฌานํ จตุตฺถํ ฌานํ อุปสมฺปชฺช วิหรติ ฯ อิทํปิสฺส โหติ จรณสฺมึ ฯ อิทํปิ โข ตํ อมฺพฏฺฐ จรณํ ฯ @เชิงอรรถ: ๑ สี. สามญฺญผลํ ฯ ญาณทสฺสนาย จิตฺตํ อภินีหรติ อภินินฺนาเมติ ฯเปฯ อิทํปิสฺส โหติ วิชฺชาย ฯเปฯ นาปรํ อิตฺถตฺตายาติ ปชานาติ ฯ อิทํปิสฺส โหติ วิชฺชาย ฯ อยํ โข สา อมฺพฏฺฐ วิชฺชา ฯ อยํ วุจฺจติ อมฺพฏฺฐ วิชฺชาสมฺปนฺโน อิติปิ จรณสมฺปนฺโน อิติปิ วิชฺชาจรณสมฺปนฺโน อิติปิ ฯ อิมาย จ อมฺพฏฺฐ วิชฺชาสมฺปทาย จรณสมฺปทาย อญฺญา วิชฺชาสมฺปทา จรณสมฺปทา อุตฺตริตรา วา ปณีตตรา วา นตฺถิ ฯ {๑๖๓.๑} อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย จตฺตาริ อปายมุขานิ ภวนฺติ ฯ กตมานิ จตฺตาริ ฯ อิธ อมฺพฏฺฐ เอกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อิมํเยว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ขาริวิวิธมาทาย อรญฺญวนมชฺโฌคาหติ ปวตฺตผลโภชโน ภวิสฺสามีติ ฯ โส อญฺญทตฺถุํ วิชฺชาจรณสมฺปนฺนสฺเสว ปริจารโก สมฺปชฺชติ ฯ อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย อิทํ ปฐมํ อปายมุขํ ภวติ ฯ [๑๖๔] ปุน จปรํ อมฺพฏฺฐ อิเธกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กุทฺทาลปิฏกํ อาทาย อรญฺญวนมชฺโฌคาหติ กณฺฑมูลผลโภชโน ภวิสฺสามีติ ฯ โส อญฺญทตฺถุํ วิชฺชาจรณสมฺปนฺนสฺเสว ปริจารโก สมฺปชฺชติ ฯ อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย อิทํ ทุติยํ อปายมุขํ ภวติ ฯ [๑๖๕] ปุน จปรํ อมฺพฏฺฐ อิเธกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กณฺฑมูลผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน คามสามนฺตํ วา นิคมสามนฺตํ วา อคฺยาคารํ กริตฺวา อคฺคึ ปริจรนฺโต อจฺฉติ ฯ โส อญฺญทตฺถุํ วิชฺชาจรณสมฺปนฺนสฺเสว ปริจารโก สมฺปชฺชติ ฯ อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย อิทํ ตติยํ อปายมุขํ ภวติ ฯ [๑๖๖] ปุน จปรํ อมฺพฏฺฐ อิเธกจฺโจ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กณฺฑมูลผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน อคฺคิปริจริยญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน จาตุมฺมหาปเถ จตุทฺวารํ อคารํ กริตฺวา อจฺฉติ โย อิมาหิ จตูหิ ทิสาหิ อาคมิสฺสติ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา ตมหํ ยถาสตฺติ ยถาพลํ ปฏิปูชิสฺสามีติ ฯ โส อญฺญทตฺถุํ วิชฺชาจรณสมฺปนฺนสฺเสว ปริจารโก สมฺปชฺชติ ฯ อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย อิทํ จตุตฺถํ อปายมุขํ ภวติ ฯ อิมาย โข อมฺพฏฺฐ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย อิมานิ จตฺตาริ อปายมุขานิ ภวนฺติ ฯ [๑๖๗] ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อปินุ ตฺวํ อิมาย อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย สนฺทิสฺสสิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม โก จาหํ โภ โคตม สาจริยโก กา จ อนุตฺตรา วิชฺชาจรณสมฺปทา อารกาหํ โภ โคตม อิมาย อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย สาจริยโกติ ฯ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อปินุ ตฺวํ อิมํเยว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ขาริวิวิธมาทาย อรญฺญวนมชฺโฌคาหสิ สาจริยโก ปวตฺตผลโภชนา ภวิสฺสามาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อปินุ ตฺวํ อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กุทฺทาลปิฏกํ อาทาย อรญฺญวนมชฺโฌคาหสิ สาจริยโก กณฺฑมูลผลโภชนา ภวิสฺสามาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ {๑๖๗.๑} ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อปินุ ตฺวํ อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กณฺฑมูลผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน คามสามนฺตํ วา นิคมสามนฺตํ วา อคฺยาคารํ กริตฺวา อคฺคึ ปริจรนฺโต อจฺฉสิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อปินุ ตฺวํ อิมญฺเจว อนุตฺตรํ วิชฺชาจรณสมฺปทํ อนภิสมฺภูณมาโน ปวตฺตผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน กณฺฑมูลผลโภชนตฺตญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน อคฺคิปริจริยญฺจ อนภิสมฺภูณมาโน จาตุมฺมหาปเถ จตุทฺวารํ อคารํ กริตฺวา อจฺฉสิ สาจริยโก โย อิมาหิ จตูหิ ทิสาหิ อาคมิสฺสติ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา ตมหํ ยถาสตฺติ ยถาพลํ ปฏิปูชิสฺสามีติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ {๑๖๗.๒} อิติ โข อมฺพฏฺฐ อิมาย เจว ตฺวํ อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย ปริหีโน สาจริยโก เย หิ เกจิเม อนุตฺตราย วิชฺชาจรณสมฺปทาย จตฺตาริ อปายมุขานิ ภวนฺติ ตโต จ ปริหีโน สาจริยโก ฯ [๑๖๘] ภาสิตา โข ปน เต เอสา อมฺพฏฺฐ อาจริเยน พฺราหฺมเณน โปกฺขรสาตินา วาจา เกจิ มุณฺฑกา สมณกา อิพฺภา กณฺหา พนฺธุปาทปจฺจา กา จ เต วิชฺชานํ พฺราหฺมณานํ สากจฺฉาติ ฯ อตฺตนา อาปายิโกปิ อปริปูรมาโน ฯ ปสฺส อมฺพฏฺฐ ยาว อปรทฺธญฺจ เต อิทํ อาจริยสฺส พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส ฯ {๑๖๘.๑} พฺราหฺมโณ โข ปน อมฺพฏฺฐ โปกฺขรสาติ รญฺโญ ปเสนทิโกสลสฺส ทตฺติกํ ภุญฺชติ ตสฺส ราชา ปเสนทิโกสโล สมฺมุขีภาวํปิ น ททาติ ยทาปิ เตน มนฺเตติ ติโรทุสฺสนฺเตน มนฺเตติ ฯ ยสฺส โข ปน อมฺพฏฺฐ ธมฺมิกํ ปยาตํ ภิกฺขํ ปฏิคฺคเณฺหยฺย กถํ ตสฺส ราชา ปเสนทิโกสโล สมฺมุขีภาวํปิ น ทเทยฺย ฯ ปสฺส อมฺพฏฺฐ ยาว อปรทฺธญฺจ เต อิทํ อาจริยสฺส พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส ฯ [๑๖๙] ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ อิธ ราชา ปเสนทิโกสโล หตฺถิคีวายํ วา นิสินฺโน รถูปตฺถเร วา ฐิโต อุคฺเคหิ วา ราชญฺเญหิ วา กิญฺจิเทว มนฺตนํ มนฺเตยฺย ฯ โส ตมฺหา ปเทสา อปกฺกมฺม เอกมนฺตํ ติฏฺเฐยฺย อถ อาคจฺเฉยฺย สุทฺโท วา สุทฺททาโส วา โส ตสฺมึ ปเทเส ฐิโต มนฺตนํ มนฺเตยฺย เอวํปิ ราชา ปเสนทิโกสโล อาห เอวํปิ ราชา ปเสนทิโกสโล อาหาติ ฯ อปินุ โข ราชภณิตํ วา ภณติ ราชมนฺตนํ วา มนฺเตติ ตาวตา โส อสฺส ราชา วา ราชมหามตฺโต วาติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯ เอวเมว โข ตฺวํ อมฺพฏฺฐ เย เตปิ อเหสุํ พฺราหฺมณานํ ปุพฺพกา อิสโย มนฺตานํ กตฺตาโร มนฺตานํ ปวตฺตาโร เยสมิทํ เอตรหิ พฺราหฺมณา โปราณํ มนฺตปทํ คีตํ ปวุตฺตํ สมิหิตํ ตทนุคายนฺติ ตทนุภาสนฺติ ภาสิตมนุภาสนฺติ วาจิตมนุวาเจนฺติ เสยฺยถีทํ อฏฺฐโก วามโก วามเทโว เวสฺสามิตฺโต ยมตคฺคี องฺคีรโส ภารทฺวาโช วาเสฏฺโฐ กสฺสโป ภคุ ตฺยาหํ มนฺเต อธิยามิ สาจริยโก ตาวตา ตฺวํ ภวิสฺสสิ อิสิ วา อิสิตาย วา ปฏิปนฺโนติ เนตํ ฐานํ วิชฺชติ ฯ {๑๖๙.๑} ตํ กึ มญฺญสิ อมฺพฏฺฐ กินฺติ เต สุตํ พฺราหฺมณานํ วุฑฺฒานํ มหลฺลกานํ อาจริยปาจริยานํ ภาสมานานํ เย เต อเหสุํ พฺราหฺมณานํ ปุพฺพกา อิสโย มนฺตานํ กตฺตาโร มนฺตานํ ปวตฺตาโร เยสมิทํ เอตรหิ พฺราหฺมณา โปราณมนฺตปทํ คีตํ ปวุตฺตํ สมิหิตํ ตทนุคายนฺติ ตทนุภาสนฺติ ภาสิตมนุภาสนฺติ วาจิตมนุวาเจนฺติ เสยฺยถีทํ อฏฺฐโก วามโก วามเทโว เวสฺสามิตฺโต ยมตคฺคี องฺคีรโส ภารทฺวาโช วาเสฏฺโฐ กสฺสโป ภคุ เอวํ สุ เต สุนฺหาตา สุวิลิตฺตา กปฺปิตเกสมสฺสู อามุตฺตมาลาภรณา โอทาตวตฺถวสนา ปญฺจหิ กามคุเณหิ สมปฺปิตา สมงฺคิภูตา ปริจาเรนฺติ เสยฺยถาปิ ตฺวํ เอตรหิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯเปฯ เอวํ สุ เต สาลีนํ โอทนํ วิจิตฺตกาฬกํ อเนกสูปํ อเนกพฺยญฺชนํ ปริภุญฺชนฺติ เสยฺยถาปิ ตฺวํ เอตรหิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯเปฯ เอวํ สุ เต เวฏฺฐกนตปสฺสาหิ นารีหิ ปริจาเรนฺติ เสยฺยถาปิ ตฺวํ เอตรหิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯเปฯ เอวํ สุ เต กุตฺตวาเลหิ วฬวารเถหิ ทีฆาหิ ปโตทลฏฺฐีหิ วาหเน วิตุทนฺตา วิจริสฺสนฺติ เสยฺยถาปิ ตฺวํ เอตรหิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯเปฯ เอวํ สุ เต อุกฺกิณฺณปริกฺขาสุ อุกฺขิตฺตปลิฆาสุ นครูปการิกาสุ ทีฆาสิพทฺเธหิ ปุริเสหิ รกฺขาเปนฺติ เสยฺยถาปิ ตฺวํ เอตรหิ สาจริยโกติ ฯ โน หิทํ โภ โคตม ฯเปฯ อิติ โข อมฺพฏฺฐ เนว ตฺวํ อิสิ น ปน อิสิตาย ปฏิปนฺโน สาจริยโก ยสฺส โข ปน อมฺพฏฺฐ มยิ กงฺขา วา วิมติ วา โส มํ ปเญฺหน อหํ เวยฺยากรเณน โสธิสฺสามีติ ฯ [๑๗๐] อถโข ภควา วิหารา นิกฺขมฺม จงฺกมํ อพฺภุฏฺฐาสิ ฯ อมฺพฏฺโฐปิ มาณโว วิหารา นิกฺขมฺม จงฺกมํ อพฺภุฏฺฐาสิ ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภควนฺตํ จงฺกมนฺตํ อนุจงฺกมมาโน ภควโต กาเย ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ สมฺมนฺเนสิ ฯ อทฺทสา โข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภควโต กาเย ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ เยภุยฺเยน ฐเปตฺวา เทฺว ทฺวีสุ มหาปุริสลกฺขเณสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ โกโสหิเต จ วตฺถคุเยฺห ปหูตชิวฺหตาย จ ฯ อถโข ภควโต เอตทโหสิ ปสฺสติ โข เม อยํ อมฺพฏฺโฐ มาณโว ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ เยภุยฺเยน ฐเปตฺวา เทฺว ทฺวีสุ มหาปุริสลกฺขเณสุ อมฺพฏฺโฐ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ โกโสหิเต จ วตฺถคุเยฺห ปหูตชิวฺหตาย จาติ ฯ อถโข ภควา ตถารูปํ อิทฺธาภิสํขารํ อภิสํขาเรสิ ยถา อทฺทส อมฺพฏฺโฐ มาณโว ภควโต โกโสหิตวตฺถคุยฺหํ ฯ อถโข ภควา ชิวฺหํ นินฺนาเมตฺวา อุโภปิ กณฺณโสตานิ อนุมสิ ปฏิมสิ อุโภปิ นาสิกโสตานิ อนุมสิ ปฏิมสิ เกวลมฺปิ นลาฏมณฺฑลํ ชิวฺหาย ฉาเทสิ ฯ [๑๗๑] อถโข อมฺพฏฺฐสฺส มาณวสฺส เอตทโหสิ สมนฺนาคโต โข สมโณ โคตโม ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ ปริปุณฺเณหิ โน อปริปุณฺเณหีติ ฯ ภควนฺตํ เอตทโวจ หนฺท จทานิ มยํ โภ โคตม คจฺฉาม พหุกิจฺจา มยํ พหุกรณียาติ ฯ ยสฺสทานิ ตฺวํ อมฺพฏฺฐ กาลํ มญฺญสีติ ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว วฬวารถมารุยฺห ปกฺกามิ ฯ [๑๗๒] เตน โข ปน สมเยน พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ อุฏฺฐาย นิกฺขมิตฺวา มหตา พฺราหฺมณคเณน สทฺธึ สเก อาราเม นิสินฺโน โหติ อมฺพฏฺฐํเยว มาณวํ ปติมาเนนฺโต ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว เยน สโก อาราโม เตน ปายาสิ ยาวติกา ยานสฺส ภูมิ ยาเนน คนฺตฺวา ยานา ปจฺโจโรหิตฺวา ปตฺติโก ว เยน พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา พฺราหฺมณํ โปกฺขรสาตึ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข อมฺพฏฺฐํ มาณวํ พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ เอตทโวจ กจฺจิ ตาต อมฺพฏฺฐ อทฺทส ตํ ภวนฺตํ โคตมนฺติ ฯ อทฺทสาม โข มยํ โภ ตํ ภวนฺตํ โคตมนฺติ ฯ กจฺจิ ตาต อมฺพฏฺฐ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ตถาสนฺตํเยว สทฺโท อพฺภุคฺคโต โน อญฺญถา กจฺจิ ปน โภ โส ภวํ โคตโม ตาทิโส โน อญฺญาทิโสติ ฯ ตถาสนฺตํเยว โภ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ตถาสทฺโท อพฺภุคฺคโต โน อญฺญถา ตาทิโส ว โภ โส ภวํ โคตโม โน อญฺญาทิโส สมนฺนาคโต ว โภ โส ภวํ โคตโม ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ ปริปุณฺเณหิ โน อปริปุณฺเณหีติ ฯ อหุ ปน เต ตาต อมฺพฏฺฐ สมเณน โคตเมน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ อหุ โข เม โภ สมเณน โคตเมน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ ยถากถํ ปน เต ตาต อมฺพฏฺฐ อหุ สมเณน โคตเมน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ อถโข อมฺพฏฺโฐ มาณโว ยาวตโก อโหสิ ภควตา สทฺธึ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส อาโรเจสิ ฯ [๑๗๓] เอวํ วุตฺเต พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ อมฺพฏฺฐํ มาณวํ เอตทโวจ อโห วต เร อมฺหากํ ปณฺฑิตก อโห วต เร อมฺหากํ พหุสฺสุตก อโห วต เร อมฺหากํ เตวิชฺชก เอวรูเปน กิร โภ ปุริโส อตฺถจรเกน กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺเชยฺย ยเทว โข ตฺวํ อมฺพฏฺฐ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ เอวํ อาสชฺช อาสชฺช อวจาสิ อถโข ภวํ โคตโม อเมฺหหิ เอวํ อุปเนยฺยํ อุปเนยฺยํ อวจ อโห วต เร อมฺหากํ ปณฺฑิตก อโหสิ วต เร อมฺหากํ พหุสฺสุตก อโห วต เร อมฺหากํ เตวิชฺชก เอวรูเปน กิร โภ ปุริโส อตฺถจรเกน กายสฺส เภทา ปรํ มรณา อปายํ ทุคฺคตึ วินิปาตํ นิรยํ อุปปชฺเชยฺยาติ ฯ กุปิโต อนตฺตมโน อมฺพฏฺฐํ มาณวํ ปทสาเยว ปวตฺเตสิ อิจฺฉติ จ ตาวเทว ภควนฺตํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ ฯ อถโข เต พฺราหฺมณา พฺราหฺมณํ โปกฺขรสาตึ เอตทโวจุํ อติวิกาโล โข โภ อชฺช สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิตุํ เสฺวทานิ ภวํ โปกฺขรสาติ สมณํ โคตมํ ทสฺสนาย อุปสงฺกมิสฺสตีติ ฯ [๑๗๔] อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ สเก นิเวสเน ปณีตํ ขาทนียํ โภชนียํ ปฏิยาทาเปตฺวา ยาเน อาโรเปตฺวา อุกฺกาสุ ธาริยมานาสุ อุกฺกฏฺฐาย นิยฺยาสิ เยน อิจฺฉานงฺคลวนสณฺโฑ เตน ปายาสิ ยาวติกา ยานสฺส ภูมิ ยาเนน คนฺตฺวา ยานา ปจฺโจโรหิตฺวา ปตฺติโก ว เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธึ สมฺโมทิ สมฺโมทนียํ กถํ สาราณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ เอกมนฺตํ นิสินฺโน โข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควนฺตํ เอตทโวจ อาคมา นุ ขฺวิธ โภ โคตม อมฺหากํ อนฺเตวาสี อมฺพฏฺโฐ มาณโวติ ฯ อาคมา โข เตธ พฺราหฺมณ อนฺเตวาสี อมฺพฏฺโฐ มาณโวติ ฯ อหุ ปน เต โภ โคตม อมฺพฏฺเฐน มาณเวน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ อหุ โข เม พฺราหฺมณ อมฺพฏฺเฐน มาณเวน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ ยถากถํ ปน เต โภ โคตม อหุ อมฺพฏฺเฐน มาณเวน สทฺธึ โกจิเทว กถาสลฺลาโปติ ฯ อถโข ภควา ยาวตโก อโหสิ อมฺพฏฺเฐน มาณเวน สทฺธึ กถาสลฺลาโป ตํ สพฺพํ พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส อาโรเจสิ ฯ [๑๗๕] เอวํ วุตฺเต พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควนฺตเมตทโวจ พาโล โภ โคตม อมฺพฏฺโฐ มาณโว ขมตุ ภวํ โคตโม อมฺพฏฺฐสฺส มาณวสฺสาติ ฯ สุขี โหตุ พฺราหฺมณ อมฺพฏฺโฐ มาณโวติ ฯ อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควโต กาเย ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ สมฺมนฺเนสิ ฯ อทฺทสา โข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควโต กาเย ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ เยภุยฺเยน ฐเปตฺวา เทฺว ทฺวีสุ มหาปุริสลกฺขเณสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ โกโสหิเต จ วตฺถคุเยฺห ปหูตชิวฺหตาย จ ฯ {๑๗๕.๑} อถโข ภควโต เอตทโหสิ ปสฺสติ โข เม อยํ พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขณานิ เยภุยฺเยน ฐเปตฺวา เทฺว ทฺวีสุ มหาปุริสลกฺขเณสุ กงฺขติ วิจิกิจฺฉติ นาธิมุจฺจติ น สมฺปสีทติ โกโสหิเต จ วตฺถคุเยฺห ปหูตชิวฺหตาย จาติ ฯ อถโข ภควา ตถารูปํ อิทฺธาภิสํขารํ อภิสํขาเรสิ ยถา อทฺทส พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควโต โกโสหิตํ วตฺถคุยฺหํ ฯ อถโข ภควา ชิวฺหํ นินฺนาเมตฺวา อุโภปิ กณฺณโสตานิ อนุมสิ ปฏิมสิ อุโภปิ นาสิกโสตานิ อนุมสิ ปฏิมสิ เกวลมฺปิ นลาฏมณฺฑลํ ชิวฺหาย ฉาเทสิ ฯ อถโข พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส เอตทโหสิ สมนฺนาคโต โข สมโณ โคตโม ทฺวตฺตึสมหาปุริสลกฺขเณหิ ปริปุณฺเณหิ โน อปริปุณฺเณหีติ ฯ ภควนฺตํ เอตทโวจ อธิวาเสตุ ภวํ โคตโม อชฺชตนาย ภตฺตํ สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆนาติ ฯ อธิวาเสสิ ภควา ตุณฺหีภาเวน ฯ อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควโต อธิวาสนํ วิทิตฺวา ภควโต กาลํ อาโรเจสิ กาโล โภ โคตม นิฏฺฐิตํ ภตฺตนฺติ ฯ [๑๗๖] อถโข ภควา ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย สทฺธึ ภิกฺขุสํเฆน เยน พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิ ฯ อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควนฺตํ ปณีเตน ขาทนีเยน โภชนีเยน สหตฺถา สนฺตปฺเปสิ สมฺปวาเรสิ มาณวกา จ ภิกฺขุสํฆํ ฯ อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ภควนฺตํ ภุตฺตาวึ โอนีตปตฺตปาณึ อญฺญตรํ นีจํ อาสนํ คเหตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ ฯ {๑๗๖.๑} เอกมนฺตํ นิสินฺนสฺส โข พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส ภควา อนุปุพฺพีกถํ กเถสิ เสยฺยถีทํ ทานกถํ สีลกถํ สคฺคกถํ กามานํ อาทีนวํ โอการํ สํกิเลสํ เนกฺขมฺเม อานิสํสํ ปกาเสสิ ฯ ยทา ภควา อญฺญาสิ พฺราหฺมณํ โปกฺขรสาตึ กลฺลจิตฺตํ มุทุจิตฺตํ วินีวรณจตฺตํ อุทคฺคจิตฺตํ ปสนฺนจิตฺตํ อถสฺส ยา พุทฺธานํ สามุกฺกํสิกา ธมฺมเทสนา ตํ ปกาเสสิ ทุกฺขํ สมุทยํ นิโรธํ มคฺคํ ฯ เสยฺยถาปิ นาม สุทฺธํ วตฺถํ อปคตกาฬกํ สมฺมเทว รชนํ ปฏิคฺคเณฺหยฺย เอวเมว โข พฺราหฺมณสฺส โปกฺขรสาติสฺส ตสฺมึเยว อาสเน วิรชํ วีตมลํ ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทิ ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมนฺติ ฯ [๑๗๗] อถโข พฺราหฺมโณ โปกฺขรสาติ ทิฏฺฐธมฺโม ปตฺตธมฺโม วิทิตธมฺโม ปริโยคาฬฺหธมฺโม ติณฺณวิจิกิจฺโฉ วิคตกถํกโถ เวสารชฺชปฺปตฺโต อปรปฺปจฺจโย สตฺถุ สาสเน ภควนฺตํ เอตทโวจ อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม อภิกฺกนฺตํ โภ โคตม เสยฺยถาปิ โภ โคตม นิกฺกุชฺชิตํ วา อุกฺกุชฺเชยฺย ปฏิจฺฉนฺนํ วา วิวเรยฺย มูฬฺหสฺส วา มคฺคํ อาจิกฺเขยฺย อนฺธกาเร วา เตลปชฺโชตํ ธาเรยฺย จกฺขุมนฺโต รูปานิ ทกฺขนฺตีติ เอวเมว โข โภตา โคตเมน อเนกปริยาเยน ธมฺโม ปกาสิโต เอสาหํ โภ โคตม สปุตฺโต สภริโย สปริโส สามจฺโจ ภวนฺตํ โคตมํ สรณํ คจฺฉามิ ธมฺมญฺจ ภิกฺขุสํฆญฺจ อุปาสกํ มํ ภวํ โคตโม ธาเรตุ อชฺชตคฺเค ปาณุเปตํ สรณงฺคตํ ยถา จ ภวํ โคตโม อุกฺกฏฺฐายํ อญฺญานิ อุปาสกกุลานิ อุปสงฺกมติ เอวเมว โข ภวํ โคตโม โปกฺขรสาติกุลํ อุปสงฺกมตุ ตตฺถ เย เต มาณวกา วา มาณวิกา วา ภวนฺตํ โคตมํ อภิวาเทสฺสนฺติ วา ปจฺจุฏฺฐิสฺสนฺติ วา อาสนํ วา อุทกํ วา ทสฺสนฺติ จิตฺตํ วา ปสาเทสฺสนฺติ เตสํ ตํ ภวิสฺสติ ทีฆรตฺตํ หิตาย สุขายาติ ฯ กลฺยาณํ วุจฺจติ พฺราหฺมณาติ ฯ อมฺพฏฺฐสุตฺตํ ตติยํ นิฏฺฐิตํ ฯ -------------เนื้อความพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรไทย เล่มที่ ๙ หน้าที่ ๑๑๔-๑๔๑. http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=9&item=141&items=37&modeTY=2 อ่านโดยใช้เครื่องหมาย [เลขข้อ] เป็นเกณฑ์แบ่งข้อ :- http://84000.org/tipitaka/pali/pali_item_s.php?book=9&item=141&items=37&modeTY=2&mode=bracket อ่านเทียบพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลีอักษรโรมัน :- http://84000.org/tipitaka/read/roman_item_s.php?book=9&item=141&items=37&modeTY=2 อ่านเทียบพระไตรปิฎกภาษาไทยฉบับหลวง :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=9&item=141&items=37&modeTY=2 ศึกษาอรรถกถานี้ได้ที่ :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=9&i=141 The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=4&A=5643 The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=4&A=5643 สารบัญพระไตรปิฎกเล่มที่ ๙ http://84000.org/tipitaka/read/?index_9
|
บันทึก ๑๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๙. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]