[267] 21 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca accayam
accayato na passati yo ca accayam desentassa yathadhammam na
Patigganhati ime kho bhikkhave dve bala . dveme bhikkhave
pandita katame dve yo ca accayam accayato passati yo ca
accayam desentassa yathadhammam patigganhati ime kho bhikkhave dve
panditati.
[268] 22 Dveme bhikkhave tathagatam abbhacikkhanti katame dve
duttho va dosantaro saddho va duggahitena ime kho bhikkhave
dve tathagatam abbhacikkhantiti.
[269] 23 Dveme bhikkhave tathagatam abbhacikkhanti katame dve
yo ca abhasitam alapitam tathagatena bhasitam lapitam tathagatenati
dipeti yo ca bhasitam lapitam tathagatena abhasitam alapitam
tathagatenati dipeti ime kho bhikkhave dve tathagatam abbhacikkhanti.
Dveme bhikkhave tathagatam nabbhacikkhanti katame dve yo ca
abhasitam alapitam tathagatena abhasitam alapitam tathagatenati dipeti
yo ca bhasitam lapitam tathagatena bhasitam lapitam tathagatenati dipeti
ime kho bhikkhave dve tathagatam nabbhacikkhantiti.
[270] 24 Dveme bhikkhave tathagatam abbhacikkhanti katame
dve yo ca neyyattham suttantam nitattho suttantoti dipeti yo ca
nitattham suttantam neyyattho suttantoti dipeti ime kho bhikkhave dve
tathagatam abbhacikkhanti . dveme bhikkhave tathagatam nabbhacikkhanti
katame dve yo ca neyyattham suttantam neyyattho suttantoti
Dipeti yo ca nitattham suttantam nitattho suttantoti dipeti
ime kho bhikkhave dve tathagatam nabbhacikkhantiti.
[271] 25 Paticchannakammantassa bhikkhave dvinnam gatinam
annatara gati patikankha nirayo va tiracchanayoni va 1- .
Appaticchannakammantassa bhikkhave dvinnam gatinam annatara gati
patikankha deva va manussa vati.
[272] 26 Micchaditthikassa bhikkhave dvinnam gatinam annatara
gati patikankha nirayo va tiracchanayoni va 1- . sammaditthikassa
bhikkhave davinnam gatinam annatara gati patikankha deva va manussa
vati.
[273] 27 Dussilassa bhikkhave dve patiggaha 2- nirayo va
tiracchanayoni va 1- . silavato bhikkhave dve patiggaha 3- deva va
manussa vati.
[274] 28 Dvaham bhikkhave atthavase sampassamano
arannavanapatthani pantani senasanani patisevami katame dve
attano ca ditthadhammasukhaviharam sampassamano pacchimanca janatam
anukampamano ime kho aham bhikkhave dve atthavase sampassamano
arannavanapatthani pantani senasanani patisevamiti.
[275] 29 Dveme bhikkhave dhamma vijjabhagiya katame dve
samatho ca vipassana ca . samatho bhikkhave bhavito kimatthamanubhoti 4-
@Footnote: 1 Ma. Yu. va-ti. 2-3 Ma. patiggaha. 4 Ma. Yu. kamatthamanubhoti. ito param
@idisameva.
Cittam bhaviyati 1- cittam bhavitam kimatthamanubhoti yo rago so
pahiyati . vipassana bhikkhave bhavita kimatthamanubhoti panna bhaviyati
panna bhavita kimatthamanubhoti ya avijja sa pahiyatiti 2-.
[276] 30 Ragupakkilittham va bhikkhave cittam na vimuccati
avijjupakkilittha va panna na bhaviyati iti kho bhikkhave
ragaviraga cetovimutti avijjaviraga pannavimuttiti.
Balavaggo tatiyo.
[277] 31 Asappurisabhuminca vo bhikkhave desessami
sappurisabhuminca tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti .
Evambhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum . bhagava etadavoca
katama ca bhikkhave asappurisabhumi asappuriso bhikkhave akatannu hoti
akatavedi asabbhihetam bhikkhave upannatam yadidam akatannuta
akatavedita kevala esa bhikkhave asappurisabhumi yadidam akatannuta
akatavedita sappuriso ca kho bhikkhave katannu hoti katavedi
sabbhihetam bhikkhave upannatam yadidam katannuta katavedita kevala
esa bhikkhave sappurisabhumi yadidam katannuta kataveditati.
[278] 32 Dvinnaham bhikkhave na suppatikaram vadami katamesam
dvinnam matu ca pitu ca . ekena bhikkhave amsena mataram parihareyya
ekena amsena pitaram parihareyya vassasatayuko vassasatajivi so ca
nesam ucchadanaparimaddananhapanasambahanena patijaggeyya tepi
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhaviyati. 2 Ma. Yu. pahiyati.
Tattheva muttakarisam cajeyyum na tveva bhikkhave matapitunnam katam va
hoti patikatam va imissa ca bhikkhave mahapathaviya pahutasattaratanaya 1-
matapitaro issaradhipacce rajje patitthapeyya na tveva bhikkhave
matapitunnam katam va hoti patikatam va tam kissa hetu bahupakara 2-
bhikkhave matapitaro puttanam apadaka posaka imassa lokassa
dassetaro . yo ca kho bhikkhave matapitaro assaddhe saddhasampadaya
samadapeti niveseti patitthapeti dussile silasampadaya samadapeti
niveseti patitthapeti macchari cagasampadaya samadapeti niveseti
patitthapeti duppanne pannasampadaya samadapeti niveseti
patitthapeti ettavata kho bhikkhave matapitunnam katanca
hoti patikatancati [3]-.
[279] 33 Athakho annataro brahmano yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham
saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho so
brahmano bhagavantam etadavoca kimvadi bhavam gotamo kimakkhayiti .
Kiriyavadi caham brahmana akiriyavadi cati . yathakatham pana bhavam
gotamo kiriyavadi ca akiriyavadi cati . akiriyam kho aham brahmana
vadami kayaduccaritassa vaciduccaritassa manoduccaritassa anekavihitanam
papakanam akusalanam dhammanam akiriyam vadami kiriyanca kho aham
brahmana vadami kayasucaritassa vacisucaritassa manosucaritassa
anekavihitanam kusalanam dhammanam kiriyam vadami evam kho aham brahmana
@Footnote: 1 Ma. pahutaratanaya. 2 Ma. bahukara. 3 Yu. atikatancati.
Kiriyavadi ca akiriyavadi cati . abhikkantam bho gotama .pe.
Upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[280] 34 Athakho anathapindiko gahapati yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam
nisidi ekamantam nisinno kho anathapindiko gahapati bhagavantam
etadavoca kati nu kho bhante loke dakkhineyya kattha ca danam
databbanti . dve kho gahapati loke dakkhineyya sekho ca
asekho ca ime kho gahapati dve loke dakkhineyya ettha ca
danam databbanti . idamavoca bhagava idam vatvana sugato
athaparam etadavoca sattha
sekho ca asekho ca imasmim loke
ahuneyya yajamananam honti
te ujubhuta kayena vacaya uda cetasa
khettantam yajamananam ettha dinnam malapphalanti.
[281] 35 Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane
anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto
savatthiyam viharati pubbarame migaramatupasade . tatra kho ayasma
sariputto bhikkhu amantesi avuso bhikkhavoti . avusoti kho te
bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum . ayasma sariputto
etadavoca ajjhattasannojananca avuso puggalam desessami
bahiddhasannojananca tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti . evam
Avusoti kho te bhikkhu ayasmato sariputtassa paccassosum. Ayasma
sariputto etadavoca katamo cavuso ajjhattasannojano puggalo
idhavuso bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno
anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu
so kayassa bheda parammarana annataram devanikayam upapajjati so
tato cuto agami hoti aganta itthattam ayam vuccatavuso
ajjhattasannojano puggalo agami aganta itthattam.
{281.1} Katamo cavuso bahiddhasannojano puggalo idhavuso
bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno
anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu so
annataram santam cetovimuttim upasampajja viharati so kayassa bheda
parammarana annataram devanikayam upapajjati so tato cuto anagami hoti
anaganta itthattam ayam vuccatavuso bahiddhasannojano puggalo
anagami anaganta itthattam . puna ca param avuso bhikkhu silava
hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu
vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu so kamanamyeva
nibbidaya viragaya nirodhaya patipanno hoti so bhavanamyeva
nibbidaya viragaya nirodhaya patipanno hoti so tanhakkhayaya
patipanno hoti so lobhakkhaya patipanno hoti so kayassa
Bheda parammarana annataram devanikayam upapajjati so tato cuto
anagami hoti anaganta itthattam ayam vuccatavuso
bahiddhasannojano puggalo anagami anaganta itthattanti.
Athakho sambahula samacitta devata yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam atthamsu ekamantam
thita kho ta devata bhagavantam etadavocum eso bhante ayasma
sariputto pubbarame migaramatupasade bhikkhunam ajjhattasannojananca
puggalam deseti bahiddhasannojananca hattha bhante parisa sadhu
bhante bhagava yenayasma sariputto tenupasankamatu anukampam
upadayati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
{281.2} Athakho bhagava seyyathapi nama balava puriso samminjitam
va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evameva jetavane
antarahito pubbarame migaramatupasade ayasmato sariputtassa
pamukhe 1- paturahosi. Nisidi bhagava pannatte asane.
{281.3} Ayasmapi kho sariputto bhagavantam abhivadetva
ekamantam nisidi ekamantam nisinnam kho ayasmantam sariputtam bhagava
etadavoca idha sariputta sambahula samacitta devata yenaham
tenupasankamimsu upasankamitva mam abhivadetva ekamantam
atthamsu ekamantam thita kho sariputto ta devata mam
etadavocum eso bhante ayasma sariputto pubbarame
@Footnote: 1 Ma. sammukhe.
Migaramatupasade bhikkhunam ajjhattasannojananca puggalam deseti
bahiddhasannojananca hattha bhante parisa sadhu bhante bhagava
yenayasma sariputto tenupasankamatu anukampam upadayati ta
kho pana sariputta devata dasapi hutva visatimpi hutva timsampi
hutva cattalisampi hutva pannasampi hutva satthimpi hutva
araggakotinitudanamattepi titthanti na ca annamannam byabadhenti
{281.4} siya kho pana te 1- sariputta evamassa tattha nuna tasam
devatanam tathacittam bhavitam yena ta devata dasapi hutva visatimpi hutva
timsampi hutva cattalisampi hutva pannasampi hutva satthimpi
hutva araggakotinitudanamattepi titthanti na ca annamannam
byabadhentiti na kho panetam sariputta evam datthabbam idheva [2]-
sariputta tasam devatanam tathacittam bhavitam yena ta devata dasapi
hutva .pe. na ca annamannam byabadhenti tasma tiha
sariputta evam sikkhitabbam santindriya bhavissama santamanasati
evanhi te 3- sariputta sikkhitabbam santindriyananhi te 4- sariputta
santamanasanam santamyeva kayakammam bhavissati santam vacikammam santam
manokammam santamyevupaharam upaharissama sabrahmacarisuti evanhi
te 5- sariputta sikkhitabbam anassum kho sariputta annatitthiya
paribbajaka ye imam dhammapariyayam nassosunti.
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi . 2 Ma. kho 3-4-5 Ma. Yu. vo.
[282] 36 Ekam samayam ayasma mahakaccano varanaya viharati
kaddamadahatire 1- . athakho aramadando brahmano yenayasma
mahakaccano tenupasankami upasankamitva ayasmata mahakaccanena
saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam
nisidi ekamantam nisinno kho aramadando brahmano ayasmantam
mahakaccanam etadavoca ko nu kho bho kaccana hetu ko paccayo
yena khattiyapi khattiyehi vivadanti brahmanapi brahmanehi
vivadanti gahapatikapi gahapatikehi vivadantiti .
Kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanahetu 2-
kho brahmana khattiyapi khattiyapi vivadanti
brahmanapi brahmanehi vivadanti gahapatikapi gahapatikehi vivadantiti.
{282.1} Ko pana bho kaccana hetu ko paccayo yena samanapi
samanehi vivadantiti . ditthiragavinivesavinibandhapaligedha-
pariyutthanajjhosanahetu 3- kho brahmana samanapi samanehi
vivadantiti . atthi pana bho kaccana koci lokasmim yo imanceva
kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam 4- samatikkanto
imanca ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam 5-
samatikkantoti . atthi brahmana lokasmim yo imanceva
kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam 6- samatikkanto
imanca ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam 7-
samatikkantoti . ko pana so bho kaccana lokasmim yo imanceva
@Footnote: 1 Ma. bhaddasaritire. 2-3-4-5-6-7 Ma. kamaragabhinivesa ....
Kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam samatikkanto
imanca ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkantoti . atthi brahmana puratthimesu janapadesu savatthi
nama nagaram tattha so bhagava etarahi viharati araham sammasambuddho
so hi brahmana bhagava imanceva kamaragavinivesavinibandhapaligedha-
pariyutthanajjhosanam samatikkanto imanca ditthiragavinivesa-
vinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam samatikkantoti . evam
vutte aramadando brahmano utthayasana ekamsam uttarasangam
karitva dakkhinajanumandalam pathaviyam nihantva yena bhagava
tenanjalimpanametva tikkhattum udanam udanesi namo tassa
bhagavato arahato sammasambuddhassa namo tassa bhagavato arahato
sammasambuddhassa namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa yo hi
so bhagava imanceva kamaragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkanto imanca ditthiragavinivesavinibandhapaligedhapariyutthanajjhosanam
samatikkantoti . abhikkantam bho kaccana abhikkantam bho kaccana
seyyathapi bho kaccana nikkujjitam va ukkujjeyya paticchannam va
vivareyya mulhassa va maggam acikkheyya andhakare va telappajjotam
dhareyya cakkhumanto rupani dakkhantiti evamevam bhota kaccanena
anekapariyayena dhammo pakasito esaham bho kaccana tam bhavantam
gotamam saranam gacchami dhammanca bhikkhusanghanca upasakam mam bhavam
kaccano dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[283] 37 Ekam samayam ayasma mahakaccano madhurayam viharati
gundavane . athakho kandarayano brahmano yenayasma mahakaccano
tenupasankami upasankamitva ayasmata mahakaccanena saddhim
sammodi .pe. ekamantam nisinno kho kandarayano brahmano
ayasmantam mahakaccanam etadavoca sutammetam bho kaccana na
samano kaccano brahmane jinne vuddhe mahallake addhagate
vayoanuppatte abhivadeti va paccuttheti va asanena va nimantetiti
tayidam bho kaccana tatheva na hi bhavam kaccano brahmane jinne
vuddhe mahallake addhagate vayoanuppatte abhivadeti va paccuttheti
va asanena va nimanteti tayidam bho kaccana na sampannamevati.
{283.1} Atthi brahmana tena bhagavata janata passata
arahata sammasambuddhena vuddhibhumi ca akkhata daharabhumi ca vuddho
cepi brahmana hoti asitiko 1- va navutiko va vassasatiko va jatiya
so ca kame paribhunjati kamamajjhe vasati kamaparilahena paridayhati
kamavitakkehi khajjati kamapariyesanaya ussukko athakho so balo na
therotveva sankham gacchati daharo cepi brahmana hoti yuva susukalakeso
bhadrena yobbanena samannagato pathamena vayasa so ca na kame paribhunjati
na kamamajjhe vasati na kamaparilahena paridayhati na kamavitakkehi
khajjati na kamapariyesanaya ussukko athakho so pandito therotveva
sankham gacchatiti . evam vutte kandarayano brahmano utthayasana
@Footnote: 1 Ma. asitiko va navutiko va.
Ekamsam uttarasangam karitva daharanam sudam 1- bhikkhunam pade sirasa
vandati vuddha bhavanto vuddhabhumiyam thita dahara mayam daharabhumiyam
thita abhikkantam bho kaccana .pe. upasakam mam bhavam kaccano
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[284] 38 Yasmim bhikkhave samaye cora balavanto honti rajano
tasmim samaye dubbala honti tasmim bhikkhave samaye ranno na phasu
hoti atiyatum va niyyatum va paccantime va janapade anusannatum
brahmanagahapatikanampi tasmim samaye na phasu hoti atiyatum va niyyatum
va bahirani va kammantani pativekkhitum . Evameva kho bhikkhave yasmim
samaye papabhikkhu balavanto honti pesala bhikkhu tasmim samaye
dubbala honti tasmim bhikkhave samaye pesala bhikkhu tunhibhuta
tunhibhutava sanghamajjhe sankasayanti paccantime va janapade bhajanti 2-
tayidam bhikkhave hoti bahujanahitaya bahujanasukhaya bahuno janassa
anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam.
{284.1} Yasmim bhikkhave samaye rajano balavanto honti cora
tasmim samaye dubbala honti tasmim bhikkhave samaye ranno phasu hoti
atiyatum va niyyatum va paccantime va janapade anusannatum
brahmanagahapatikanampi tasmim samaye phasu hoti atiyatum va
niyyatum va bahirani va kammantani pativekkhitum . evameva
kho bhikkhave yasmim samaye pesala bhikkhu balavanto honti papaka
bhikkhu tasmim samaye dubbala honti tasmim bhikkhave samaye
@Footnote: 1 Ma. satam . 2 Ma. acchanti.
Papabhikkhu tunhibhuta tunhibhutava sanghamajjhe sankasayanti yena va
[1]- Tena va papatanti 2- tayidam bhikkhave hoti bahujanahitaya
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
[285] 39 Dvinnaham bhikkhave micchapatipattim na vannemi
gihissa va pabbajitassa va gihi va bhikkhave pabbajito va
micchapatipanno micchapatipattadhikaranahetu naradhako hoti nayam
dhammam kusalam . dvinnaham bhikkhave sammapatipattim vannemi gihissa
va pabbajitassa va gihi va bhikkhave pabbajito va sammapatipanno
sammapatipattadhikaranahetu aradhako hoti nayam dhammam kusalanti.
[286] 40 Ye te bhikkhave bhikkhu duggahitehi suttantehi
byanjanapatirupakehi atthanca dhammanca patibahanti te bhikkhave
bhikkhu bahujanahitaya patipanna bahujanasukhaya bahuno janassa
anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam bahunca te bhikkhave bhikkhu
apunnam pasavanti tecimam saddhammam antaradhapenti . ye te bhikkhave
bhikkhu suggahitehi suttantehi byanjanapatirupakehi atthanca dhammanca
anulomenti te bhikkhave bhikkhu bahujanahitaya patipanna bahujanasukhaya
bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussanam bahunca te
bhikkhave bhikkhu punnam pasavanti tecimam saddhammam thapentiti.
Samacittavaggo catuttho.
[287] 41 Dvema bhikkhave parisa katama dve uttana ca
@Footnote: 1 Ma. Yu. pana. 2 Ma. pakkamanti.
Parisa gambhira ca parisa . katama ca bhikkhave uttana parisa idha
bhikkhave yassam parisayam bhikkhu uddhata honti unnala capala mukhara
vikinnavaca mutthassati asampajana asamahita vibbhantacitta
pakatindriya ayam vuccati bhikkhave uttana parisa . katama ca
bhikkhave gambhira parisa idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu
anuddhata honti anunnala acapala amukhara avikinnavaca
upatthitassati sampajana samahita ekaggacitta samvutindriya ayam
vuccati bhikkhave gambhira parisa . ima kho bhikkhave dve parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam gambhira parisati.
[288] 42 Dvema bhikkhave parisa katama dve vagga ca
parisa samagga ca parisa . katama ca bhikkhave vagga parisa idha
bhikkhave yassam parisayam bhikkhu bhandanajata kalahajata vivadapanna
annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ayam vuccati bhikkhave
vagga parisa . katama ca bhikkhave samagga parisa idha bhikkhave
yassam parisayam bhikkhu samagga sammodamana avivadamana khirodakibhuta
annamannam piyacakkhuhi sampassanta viharanti ayam vuccati bhikkhave
samagga parisa . ima kho bhikkhave dve parisa etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam parisanam yadidam samagga parisati.
[289] 43 Dvema bhikkhave parisa katama dve anaggavati ca
parisa aggavati ca parisa . katama ca bhikkhave anaggavati parisa
Idha bhikkhave yassam parisayam thera bhikkhu bahullika 1- honti sathalika
vokkamane pubbangama paviveke nikkhittadhura na viriyam arabhanti
appattassa pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya
tesam pacchima janata ditthanugatim apajjati sapi hoti bahullika
sathalika vokkamane pubbangama paviveke nikkhittadhura na viriyam
arabhati appattassa pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa
sacchikiriyaya ayam vuccati bhikkhave anaggavati parisa . katama ca
bhikkhave aggavati parisa idha bhikkhave yassam parisayam thera bhikkhu na
bahullika honti na sathalika vokkamane nikkhittadhura paviveke
pubbangama viriyam arabhanti appattassa pattiya anadhigatassa
adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya tesam pacchima janata ditthanugatim
apajjati sapi hoti na bahullika na sathalika vokkamane [2]-
nikkhittadhura paviveke pubbangama viriyam arabhati appattassa pattiya
anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa sacchikiriyaya ayam vuccati bhikkhave
aggavati parisa . ima kho bhikkhave dve parisa etadaggam
bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam aggavati parisati.
[290] 44 Dvema bhikkhave parisa katama dve anariya ca
parisa ariya ca parisa . katama ca bhikkhave anariya parisa idha
bhikkhave yassam parisayam bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam nappajananti
ayam dukkhasamudayoti yathabhutam nappajananti ayam dukkhanirodhoti yathabhutam
@Footnote: 1 Ma. Yu. bahulika. sabbattha idisameva. 2 Ma. na.
Nappajananti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam nappajananti
ayam vuccati bhikkhave anariya parisa . katama ca bhikkhave ariya parisa
idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam pajananti
ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajananti ayam dukkhanirodhoti yathabhutam
pajananti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajananti ayam
vuccati bhikkhave ariya parisa . ima kho bhikkhave dve parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam ariya parisati.
[291] 45 Dvema bhikkhave parisa katama dve parisakasato 1-
ca parisamando ca . katamo ca bhikkhave parisakasato idha bhikkhave
yassam parisayam bhikkhu chandagatim gacchanti dosagatim gacchanti mohagatim
gacchanti bhayagatim gacchanti ayam vuccati bhikkhave parisakasato .
Katamo ca bhikkhave parisamando idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu
na chandagatim gacchanti na dosagatim gacchanti na mohagatim gacchanti
na bhayagatim gacchanti ayam vuccati bhikkhave parisamando . ima kho
bhikkhave dve parisa etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam
yadidam parisamandoti.
[292] 46 Dvema bhikkhave parisa katama dve ukkacitavinita
parisa no patipucchavinita patipucchavinita parisa no ukkacitavinita.
Katama ca bhikkhave ukkacitavinita parisa no patipucchavinita idha
bhikkhave yassam parisayam bhikkhu ye te suttanta tathagatabhasita gambhira
@Footnote: 1 Ma. parisakasato ca parisamando ca.
Gambhirattha lokuttara sunnatapatisamyutta tesu bhannamanesu
na sussusanti na sotam odahanti na annacittam upatthapenti
na ca te dhamme uggahetabbam pariyapunitabbam mannanti ye pana
te suttanta kavikata 1- kaveyya cittakkhara cittabyanjana
bahiraka savakabhasita tesu bhannamanesu sussusanti sotam odahanti
annacittam upatthapenti te ca dhamme uggahetabbam pariyapunitabbam
mannanti te [2]- tam dhammam pariyapunitva na ceva annamannam
patipucchanti na pativivaranti 3- idam kathamimassa kvatthoti te avivatanceva
na vivaranti anuttanikatanca na uttanikaronti anekavihitesu ca
kankhathaniyesu dhammesu kankham nappativinodenti ayam vuccati bhikkhave
ukkacitavinita parisa no patipucchavinita . katama ca bhikkhave
patipucchavinita parisa no ukkacitavinita idha bhikkhave yassam parisayam
bhikkhu ye te suttanta kavikata kaveyya cittakkhara cittabyanjana
bahiraka savakabhasita tesu bhannamanesu na sussusanti na sotam
odahanti na annacittam upatthapenti na ca te dhamme uggahetabbam
pariyapunitabbam mannanti ye pana te suttanta tathagatabhasita
gambhira gambhirattha lokuttara sunnatapatisamyutta tesu bhannamanesu
sussusanti sotam odahanti annacittam upatthapenti te ca dhamme
uggahetabbam pariyapunitabbam mannanti te tam dhammam pariyapunitva
annamannam patipucchanti pativivaranti idam kathamimassa kvatthoti te
@Footnote: 1 Ma. Yu. kavita. 2 Ma. ca . 3 Ma. na ca pativicaranti.
Avivatanceva vivaranti anuttanikatanca uttanikaronti anekavihitesu
ca kankhathaniyesu dhammesu kankham pativinodenti ayam vuccati bhikkhave
patipucchavinita parisa no ukkacitavinita . ima kho bhikkhave dve
parisa etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam patipucchavinita
parisa no ukkacitavinitati.
[293] 47 Dvema bhikkhave parisa katama dve amisagaru 1-
parisa no saddhammagaru 2- saddhammagaru parisa no amisagaru. Katama
ca bhikkhave amisagaru parisa no saddhammagaru idha bhikkhave yassam
parisayam bhikkhu gihinam odatavasananam sammukha annamannassa vannam
bhasanti asuko bhikkhu ubhatobhagavimutto asuko pannavimutto
asuko kayasakkhi asuko ditthippatto asuko saddhavimutto asuko
dhammanusari asuko saddhanusari asuko silava kalyanadhammo
asuko dussilo papadhammoti te tena labham labhanti te tam labham
labhitva gadhita 3- mucchita ajjhopanna anadinavadassavino
anissaranapanna paribhunjanti ayam vuccati bhikkhave amisagaru parisa
no saddhammagaru.
{293.1} Katama ca bhikkhave saddhammagaru parisa no amisagaru
idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu na gihinam odatavasananam sammukha
annamannassa vannam bhasanti asuko bhikkhu ubhatobhagavimutto
asuko pannavimutto asuko kayasakkhi asuko ditthippatto
asuko saddhavimutto asuko dhammanusari asuko saddhanusari
asuko silava kalyanadhammo asuko dussilo papadhammoti
@Footnote: 1-2 Yu. amisagaru saddhammagaru. 3 Ma. gathita.
Te tena labham labhanti te tam labham labhitva agadhita amucchita
anajjhopanna adinavadassavino nissaranapanna paribhunjanti
ayam vuccati bhikkhave saddhammagaru parisa no amisagaru . ima
kho bhikkhave dve parisa etadaggam bhikkhave imasam dvinnam
parisanam yadidam saddhammagaru parisa no amisagaruti.
[294] 48 Dvema bhikkhave parisa katama dve visama ca
parisa sama ca parisa . katama ca bhikkhave visama parisa idha
bhikkhave yassam parisayam adhammakammani pavattanti dhammakammani
nappavattanti avinayakammani pavattanti vinayakammani nappavattanti
adhammakammani dippanti dhammakammani na dippanti avinayakammani
dippanti vinayakammani na dippanti ayam vuccati bhikkhave visama
parisa . visamatta bhikkhave parisaya adhammakammani pavattanti
dhammakammani nappavattanti avinayakammani pavattanti vinayakammani
nappavattanti adhammakammani dippanti dhammakammani na
dippanti avinayakammani dippanti vinayakammani na dippanti.
{294.1} Katama ca bhikkhave sama parisa idha bhikkhave yassam
parisayam dhammakammani pavattanti adhammakammani nappavattanti
vinayakammani pavattanti avinayakammani nappavattanti
dhammakammani dippanti adhammakammani na dippanti
vinayakammani dippanti avinayakammani na dippanti ayam vuccati
bhikkhave sama parisa . samatta bhikkhave parisaya dhammakammani
pavattanti adhammakammani nappavattanti vinayakammani
Pavattanti avinayakammani nappavattanti dhammakammani dippanti
adhammakammani na dippanti vinayakammani dippanti avinayakammani
na dippanti . ima kho bhikkhave dve parisa etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam parisanam yadidam sama parisati.
[295] 49 Dvema bhikkhave parisa katama dve adhammika
ca parisa dhammika ca parisa .pe. ima kho bhikkhave dve parisa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam parisanam yadidam dhammika parisati.
[296] 50 Dvema bhikkhave parisa katama dve adhammavadini
ca parisa dhammavadini ca parisa . katama ca bhikkhave adhammavadini
parisa idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu adhikaranam adiyanti dhammikam
va adhammikam va te tam adhikaranam adiyitva na ceva annamannam
sannapenti na ca sannattim upagacchanti na ca nijjhapenti
na ca nijjhattim upagacchanti te asannattibala anijjhattibala
appatinissaggamantino tameva adhikaranam thamasa paramassa 1-
abhinivissa voharanti idameva saccam moghamannanti ayam vuccati
bhikkhave adhammavadini parisa . katama ca bhikkhave dhammavadini parisa
idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu adhikaranam adiyanti dhammikam va
adhammikam va te tam adhikaranam adiyitva annamannam sannapenti ceva
@Footnote: 1 Ma. paramasa.
Sannattinca upagacchanti nijjhapenti ca 1- nijjhattinca
upagacchanti te sannattibala nijjhattibala patinissaggamantino
na tameva adhikaranam thamasa paramassa 2- abhinivissa voharanti
idameva saccam moghamannanti ayam vuccati bhikkhave dhammavadini parisa .
Ima kho bhikkhave dve parisa etadaggam bhikkhave imasam dvinnam
parisanam yadidam dhammavadini parisati.
Parisavaggo pancamo.
[3]-
Pathamo pannasako samatto.
----------
Dutiyapannasako
[297] 51 Dveme bhikkhave puggala loke uppajjamana
uppajjanti bahujanahitaya bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya
hitaya sukhaya devamanussanam katame dve tathagato ca araham
sammasambuddho raja ca cakkavatti ime kho bhikkhave dve
puggala loke uppajjamana uppajjanti bahujanahitaya
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
[298] 52 Dveme bhikkhave puggala loke uppajjamana uppajjanti
acchariyamanussa katame dve tathagato ca araham sammasambuddho
raja ca cakkavatti ime kho bhikkhave dve puggala loke
@Footnote: 1 Ma. Yu. ceva. 2 Ma. paramasa.
@3 Ma. Yu. tassuddanam
@ uttana vagga aggavati
@ ariya kasato ca pancamo
@ ukkacitaamisanceva
@ visama adhamma dhammiyena cati.
Uppajjamana uppajjanti acchariyamanussati.
[299] 53 Dvinnam bhikkhave puggalanam kalakiriya bahuno janassa
anutappa hoti katamesam dvinnam tathagatassa ca arahato sammasambuddhassa
ranno ca cakkavattissa imesam kho bhikkhave dvinnam
puggalanam kalakiriya bahuno janassa anutappa hotiti.
[300] 54 Dveme bhikkhave thuparaha katame dve tathagato
ca araham sammasambuddho raja ca cakkavatti ime kho bhikkhave
dve thuparahati.
[301] 55 Dveme bhikkhave buddha katame dve tathagato ca
araham sammasambuddho paccekabuddho ca ime kho bhikkhave dve
buddhati.
[302] 56 Dveme bhikkhave asaniya phalantiya na santasanti
katame dve bhikkhu ca khinasavo hatthajaniyo ca ime kho bhikkhave
dve asaniya phalantiya na santasantiti.
[303] 57 Dveme bhikkhave asaniya phalantiya na santasanti
katame dve bhikkhu ca khinasavo assajaniyo ca ime kho bhikkhave
dve asaniya phalantiya na santasantiti.
[304] 58 Dveme bhikkhave asaniya phalantiya na santasanti
katame dve bhikkhu ca khinasavo siho ca migaraja ime kho bhikkhave
Dve asaniya phalantiya na santasantiti.
[305] 59 Dveme bhikkhave atthavase sampassamana kimpurisa
manusim vacam na bhasanti katame dve ma ca musa bhanimha ma ca
param abhutena abbhacikkhimhati ime kho bhikkhave dve atthavase
sampassamana kimpurisa manusim vacam na bhasantiti.
[306] 60 Dvinnam bhikkhave dhammanam atitto appativano
matugamo kalam karoti katamesam dvinnam methunadhammasamapattiya ca
vijayanassa ca imesam kho bhikkhave dvinnam dhammanam atitto
appativano matugamo kalam karotiti.
[307] 61 Asantasannivasanca vo bhikkhave desessami
santasannivasanca tam sunatha sadhukam manasikarotha bhasissamiti .
Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum . Bhagava etadavoca
kathanca bhikkhave asantasannivaso hoti kathanca asanto sannivasanti
idha bhikkhave therassa bhikkhuno evam hoti theropi mam na vadeyya
majjhimopi mam na vadeyya navopi mam na vadeyya therampaham na
vadeyyam majjhimampaham na vadeyyam navampaham na vadeyyam thero cepi
mam vadeyya ahitanukampi mam vadeyya no hitanukampi noti nam
vadeyyam viheseyyampi 1- nam passampissa na patikareyyam majjhimo
cepi mam vadeyya ... navo cepi mam vadeyya ahitanukampi mam vadeyya
no hitanukampi noti nam vadeyyam viheseyyampi 2- nam passampissa
@Footnote: 1-2 Ma. vihatheyyam.
Na patikareyyam majjhimassapi bhikkhuno evam hoti .pe. navassapi
bhikkhuno evam hoti theropi mam na vadeyya majjhimopi mam na
vadeyya navopi mam na vadeyya therampaham na vadeyyam majjhimampaham
na vadeyyam navampaham na vadeyyam thero cepi mam vadeyyam ahitanukampi
mam vadeyya no hitanukampi noti nam vadeyyam viheseyyampi nam
passampissa na patikareyyam majjhimo cepi mam vadeyya ... navo cepi
mam vadeyya ahitanukampi mam vadeyya no hitanukampi noti nam
vadeyyam viheseyyampi nam passampissa na patikareyyam evam kho bhikkhave
asantasannivaso hoti evanca asanto sannivasanti.
{307.1} Kathanca bhikkhave santasannivaso hoti kathanca
santo sannivasanti idha bhikkhave therassa bhikkhuno evam hoti theropi
mam vadeyya majjhimopi mam vadeyya navopi mam vadeyya therampaham vadeyyam
majjhimampaham vadeyyam navampaham vadeyyam thero cepi mam vadeyya
hitanukampi mam vadeyya no ahitanukampi sadhuti nam vadeyyam na
nam viheseyyam passampissa patikareyyam majjhimo cepi mam vadeyya ...
Navo cepi mam vadeyya hitanukampi mam vadeyya no ahitanukampi
sadhuti nam vadeyyam na nam viheseyyam passampissa patikareyyam majjhimassapi
bhikkhuno evam hoti .pe. navassapi bhikkhuno evam hoti theropi
mam vadeyya majjhimopi mam vadeyya navopi mam vadeyya therampaham
vadeyyam majjhimampaham vadeyyam navampaham vadeyyam thero cepi mam
Vadeyya hitanukampi mam vadeyya no ahitanukampi sadhuti nam vadeyyam
na nam viheseyyam passampissa patikareyyam majjhimo cepi mam
vadeyya ... navo cepi mam vadeyya hitanukampi mam vadeyya no
ahitanukampi sadhuti nam vadeyyam na nam viheseyyam passampissa
patikareyyam evam kho bhikkhave santasannivaso hoti evanca
santo sannivasantiti.
[308] 62 Yasmim bhikkhave adhikarane ubhatovacisamsaro ditthipalaso
cetaso aghato appaccayo anabhiraddhi ajjhattam avupasantam hoti
tasmetam bhikkhave adhikarane patikankham dighattaya kharattaya valattaya
samvattissati bhikkhu ca na phasum viharissanti . yasmim ca kho bhikkhave
adhikarane ubhatovacisamsaro ditthipalaso cetaso aghato appaccayo
anabhiraddhi ajjhattam suvupasantam hoti tasmetam bhikkhave adhikarane
patikankham na dighattaya kharattaya valattaya samvattissati bhikkhu ca
phasum viharissantiti.
Puggalavaggo pathamo.
[309] 63 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve gihisukhanca
pabbajjasukhanca 1- imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam pabbajjasukhanti 2-.
[310] 64 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve kamasukhanca
nekkhammasukhanca imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
@Footnote: 1-2 Ma. pabbajitasukhanca.
Imesam dvinnam sukhanam yadidam nekkhammasukhanti.
[311] 65 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve upadhisukhanca
nirupadhisukhanca imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam nirupadhisukhanti.
[312] 66 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve sasavanca
sukham anasavanca sukham imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam anasavasukhanti 1-.
[313] 67 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve samisanca
sukham niramisanca sukham imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam niramisam sukhanti.
[314] 68 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve ariyasukhanca
anariyasukhanca imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam ariyasukhanti.
[315] 69 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve kayikanca
sukham cetasikanca sukham imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam cetasikam sukhanti.
[316] 70 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve sappitikanca
sukham nippitikanca sukham imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam nippitikam sukhanti.
[317] 71 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve satasukhanca
@Footnote: 1 anasavam sukhanti padena bhavitabbam.
Upekkhasukhanca imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam upekkhasukhanti .
[318] 72 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve samadhisukhanca
asamadhisukhanca imani kho bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam sukhanam yadidam samadhisukhanti.
[319] 73 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve
sappitikarammananca sukham nippitikarammananca sukham imani kho
bhikkhave dve sukhani etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam
nippitikarammanam sukhanti.
[320] 74 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve
satarammananca sukham upekkharammananca sukham imani kho bhikkhave
dve sukhani etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam
upekkharammanam sukhanti.
[321] 75 Dvemani bhikkhave sukhani katamani dve
ruparammananca sukham aruparammananca sukham imani kho bhikkhave dve
sukhani etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sukhanam yadidam
aruparammanam sukhanti.
Sukhavaggo dutiyo.
[322] 76 Sanimitta bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no animitta tasseva nimittassa pahana evante papaka akusala
Dhamma na hontiti.
[323] 77 Sanidana bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no anidana tasseva nidanassa pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[324] 78 Sahetuka bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no ahetuka tasseva hetussa pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[325] 79 Sasankhara bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no asankhara tesamyeva sankharanam pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[326] 80 Sappaccaya bhikkhave uppajjanti papaka akusala
dhamma no appaccaya tasseva paccayassa pahana evante papaka
akusala dhamma na hontiti.
[327] 81 Sarupa bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no arupa tasseva rupassa pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[328] 82 Savedana bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
no avedana tassayeva vedanaya pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[329] 83 Sasanna bhikkhave uppajjanti papaka akusala dhamma
No asanna tassayeva sannaya pahana evante papaka akusala
dhamma na hontiti.
[330] 84 Savinnana bhikkhave uppajjanti papaka akusala
dhamma no avinnana tasseva vinnanassa pahana evante
papaka akusala dhamma na hontiti.
[331] 85 Sankhatarammana bhikkhave uppajjanti papaka akusala
dhamma no asankhatarammana tasseva sankhatassa pahana evante
papaka akusala dhamma na hontiti.
Sanimittavaggo tatiyo.
[332] 86 Dveme bhikkhave dhamma katame dve cetovimutti
ca pannavimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[333] 87 Dveme bhikkhave dhamma katame dve paggaho ca
avikkhepo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[334] 88 Dveme bhikkhave dhamma katame dve namanca
rupanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[335] 89 Dveme bhikkhave dhamma katame dve vijja ca
vimutti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[336] 90 Dveme bhikkhave dhamma katame dve bhavaditthi
ca vibhavaditthi ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[337] 91 Dveme bhikkhave dhamma katame dve ahirikanca
Anottappanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[338] 92 Dveme bhikkhave dhamma katame dve hiri ca
ottappanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[339] 93 Dveme bhikkhave dhamma katame dve dovacassata
ca papamittata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[340] 94 Dveme bhikkhave dhamma katame dve sovacassata
ca kalyanamittata ca ime kho bhikkhave dve dhammati
[341] 95 Dveme bhikkhave dhamma katame dve dhatukusalata
ca manasikarakusalata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[342] 96 Dveme bhikkhave dhamma katame dve apattikusalata
ca apattivutthanakusalata ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
Dhammavaggo catuttho.
[343] 97 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca anagatam
bharam vahati yo ca agatam bharam na vahati ime kho bhikkhave
dve balati.
[344] 98 Dveme bhikkhave pandita katame dve yo ca
agatam bharam vahati yo ca anagatam bharam na vahati ime kho
bhikkhave dve panditati.
[345] 99 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca
akappiye kappiyasanni yo ca kappiye akappiyasanni ime kho
Bhikkhave dve balati.
[346] 100 Dveme bhikkhave pandita katame dve yo ca
akappiye akappiyasanni yo ca kappiye kappiyasanni ime kho
bhikkhave dve panditati.
[347] 101 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca
anapattiya apattisanni yo ca apattiya anapattisanni ime
kho bhikkhave dve balati.
[348] 102 Dveme bhikkhave pandita katame dve yo ca
anapattiya anapattisanni yo ca apattiya apattisanni
ime kho bhikkhave dve panditati.
[349] 103 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca
adhamme dhammasanni yo ca dhamme adhammasanni ime kho bhikkhave
dve balati.
[350] 104 Dveme bhikkhave pandita katame dve yo ca
adhamme adhammasanni yo ca dhamme dhammasanni ime kho bhikkhave
dve panditati.
[351] 105 Dveme bhikkhave bala katame dve yo ca
avinaye vinayasanni yo ca vinaye avinayasanni ime kho bhikkhave
dve balati.
[352] 106 Dveme bhikkhave pandita katame dve yo ca
Avinaye avinayasanni yo ca vinaye vinayasanni ime kho bhikkhave
dve panditati.
[353] 107 Dvinnam bhikkhave asava vaddhanti katamesam dvinnam
yo ca nakukkuccayitabbam kukkuccayati yo ca kukkuccayitabbam na
kukkuccayati imesam kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
[354] 108 Dvinnam bhikkhave asava na vaddhanti katamesam
dvinnam yo ca nakukkuccayitabbam na kukkuccayati yo ca
kukkuccayitabbam kukkuccayati imesam kho bhikkhave dvinnam
asava na vaddhantiti.
[355] 109 Dvinnam bhikkhave asava vaddhanti katamesam dvinnam
yo ca akappiye kappiyasanni yo ca kappiye akappiyasanni imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
[356] 110 Dvinnam bhikkhave asava na vaddhanti katamesam
dvinnam yo ca akappiye akappiyasanni yo ca kappiye kappiyasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
[357] 111 Dvinnam bhikkhave asava vaddhanti katamesam dvinnam
yo ca anapattiya apattisanni yo ca apattiya anapattisanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
[358] 112 Dvinnam bhikkhave asava na vaddhanti katamesam
dvinnam yo ca anapattiya anapattisanni yo ca apattiya
Apattisanni imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
[359] 113 Dvinnam bhikkhave asava vaddhanti katamesam dvinnam
yo ca adhamme dhammasanni yo ca dhamme adhammasanni imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
[360] 114 Dvinnam bhikkhave asava na vaddhanti katamesam
dvinnam yo ca adhamme adhammasanni yo ca dhamme dhammasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
[361] 115 Dvinnam bhikkhave asava vaddhanti katamesam dvinnam
yo ca avinaye vinayasanni yo ca vinaye avinayasanni imesam
kho bhikkhave dvinnam asava vaddhantiti.
[362] 116 Dvinnam bhikkhave asava na vaddhanti katamesam
dvinnam yo ca avinaye avinayasanni yo ca vinaye vinayasanni
imesam kho bhikkhave dvinnam asava na vaddhantiti.
Balavaggo pancamo.
Dutiyo pannasako samatto.
-----------
Tatiyapannasako
[363] 117 Dvema bhikkhave asa duppajaha katama dve
labhasa ca jivitasa ca ima kho bhikkhave dve asa duppajahati.
[364] 118 Dveme bhikkhave puggala dullabha lokasmim katame
Dve yo ca pubbakari yo ca katannu katavedi ime kho
bhikkhave dve puggala dullabha lokasminti.
[365] 119 Dveme bhikkhave puggala dullabha lokasmim katame
dve titto ca tappeta ca ime kho bhikkhave dve puggala
dullabha lokasminti.
[366] 120 Dveme bhikkhave puggala duttappaya katame dve
yo ca laddham laddham nikkhipati yo ca laddham laddham vissajjeti ime
kho bhikkhave dve puggala duttappayati.
[367] 121 Dveme bhikkhave puggala sutappaya katame dve
yo ca laddham laddham na nikkhipati yo ca laddham laddham na vissajjeti
ime kho bhikkhave dve puggala sutappayati.
[368] 122 Dveme bhikkhave paccaya ragassa uppadaya katame
dve subhanimittanca ayoniso ca manasikaro ime kho bhikkhave
dve paccaya ragassa uppadayati.
[369] 123 Dveme bhikkhave paccaya dosassa uppadaya katame
dve patighanimittanca ayoniso ca manasikaro ime kho bhikkhave
dve paccaya dosassa uppadayati.
[370] 124 Dveme bhikkhave paccaya micchaditthiya uppadaya
katame dve parato ca ghoso ayoniso ca manasikaro ime kho
bhikkhave dve paccaya micchaditthiya uppadayati.
[371] 125 Dveme bhikkhave paccaya sammaditthiya uppadaya
katame dve parato ca ghoso yoniso ca manasikaro ime kho
bhikkhave dve paccaya sammaditthiya uppadayati.
[372] 126 Dvema bhikkhave apattiyo katama dve lahuka
ca apatti garuka ca apatti ima kho bhikkhave dve apattiyoti.
[373] 127 Dvema bhikkhave apattiyo katama dve
dutthulla ca apatti adutthulla ca apatti ima kho bhikkhave
dve apattiyoti.
[374] 128 Dvema bhikkhave apattiyo katama dve savasesa
ca apatti anavasesa ca apatti ima kho bhikkhave dve
apattiyoti.
Asavaggo pathamo 1-.
[375] 129 Saddho bhikkhave bhikkhu evam samma ayacamano
ayaceyya tadiso homi yadisa sariputtamoggallanati esa bhikkhave
tula etam pamanam mama savakanam bhikkhunam yadidam sariputtamoggallanati.
[376] 130 Saddha bhikkhave bhikkhuni evam samma ayacamana
ayaceyya tadisa 2- homi yadisa 3- khema ca bhikkhuni uppalavanna
cati esa bhikkhave tula etam pamanam mama savikanam bhikkhuninam
yadidam khema ca bhikkhuni uppalavanna cati.
[377] 131 Saddho bhikkhave upasako evam samma ayacamano
@Footnote: 1 Yu. ekadasamo. 2-3 Ma. tadisi yadisi. ito param idisameva.
Ayaceyya tadiso homi yadiso citto ca gahapati hatthako ca
alavakoti esa bhikkhave tula etam pamanam mama savakanam
upasakanam yadidam citto ca gahapati hatthako ca alavakoti.
[378] 132 Saddha bhikkhave upasika evam samma ayacamana
ayaceyya tadisa homi yadisa khujjuttara ca upasika
velukantakiya ca nandamatati esa bhikkhave tula etam pamanam
mamasavikanam upasikanam yadidam khujjuttara ca upasika velukantakiya
ca nandamatati.
[379] 133 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato balo
abyatto asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo
ca hoti sanuvajjo 1- vinnunam bahunca apunnam pasavati katamehi
dvihi ananuvicca apariyogahetva avannarahassa vannam bhasati
ananuvicca apariyogahetva vannarahassa avannam bhasati imehi
kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato balo abyatto asappuriso
khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo vinnunam
bahunca apunnam pasavati . dvihi bhikkhave dhammehi samannagato
pandito byatto sappuriso akkhatam anupahatam attanam pariharati
anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavati katamehi
dvihi anuvicca pariyogahetva avannarahassa avannam bhasati anuvicca
pariyogahetva vannarahassa vannam bhasati imehi kho bhikkhave dvihi
@Footnote: 1 Ma. sabbattha casaddo atthi.
Dhammehi samannagato pandito byatto sappuriso akkhatam anupahatam
attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam bahunca
punnam pasavatiti.
[380] 134 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato balo abyatto
asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo
vinnunam bahunca apunnam pasavati katamehi dvihi ananuvicca
apariyogahetva appasadaniye thane pasadam upadamseti ananuvicca
apariyogahetva pasadaniye thane appasadam upadamseti imehi kho
bhikkhave dvihi dhammehi samannagato balo abyatto asappuriso khatam
upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo vinnunam
bahunca apunnam pasavati . dvihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito
byatto sappuriso akkhatam anupahatam attanam pariharati anavajjo ca
hoti ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavati katamehi dvihi
anuvicca pariyogahetva appasadaniye thane appasadam upadamseti
anuvicca pariyogahetva pasadaniye thane pasadam upadamseti imehi
kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato pandito byatto sappuriso
akkhatam anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo
vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
[381] 135 Dvisu bhikkhave micchapatipajjamano balo abyatto
asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo
Vinnunam bahunca apunnam pasavati katamesu dvisu matari ca pitari ca
imesu kho bhikkhave dvisu micchapatipajjamano balo abyatto
asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti
sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavati . dvisu bhikkhave
sammapatipajjamano pandito byatto sappuriso akkhatam anupahatam
attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam bahunca
punnam pasavati katamesu dvisu matari ca pitari ca imesu kho 1-
bhikkhave dvisu sammapatipajjamano pandito byatto sappuriso akkhatam
anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam
bahunca punnam pasavatiti.
[382] 136 Dvisu bhikkhave micchapatipajjamano balo abyatto
asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti
sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavati katamesu dvisu tathagate
ca tathagatasavake ca imesu kho bhikkhave dvisu micchapatipajjamano
balo abyatto asappuriso khatam upahatam attanam pariharati
savajjo ca hoti sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavati .
Dvisu bhikkhave sammapatipajjamano pandito byatto sappuriso akkhatam
anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Bahunca punnam pasavati katamesu dvisu tathagate ca tathagatasavake
ca imesu kho bhikkhave dvisu sammapatipajjamano pandito byatto
sappuriso akkhatam anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti
ananuvajjo vinnunam bahunca punnam pasavatiti.
[383] 137 Dveme bhikkhave dhamma katame dve sacittavodananca
na ca kinci loke upadiyati ime kho bhikkhave dve
dhammati.
[384] 138 Dveme bhikkhave dhamma katame dve kodho ca
upanaho ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[385] 139 Dveme bhikkhave dhamma katame dve kodhavinayo
ca upanahavinayo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
Ayacanavaggo dutiyo 1-.
[386] 140 Dvemani bhikkhave danani katamani dve amisadananca
dhammadananca imani kho bhikkhave dve danani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam dananam yadidam dhammadananti.
[387] 141 Dveme bhikkhave yaga katame dve amisayago
ca dhammayago ca ime kho bhikkhave dve yaga etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam yaganam yadidam dhammayagoti.
[388] 142 Dveme bhikkhave caga katame dve amisacago
ca dhammacago ca ime kho bhikkhave dve caga etadaggam bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. davadasamo.
Imesam dvinnam caganam yadidam dhammacagoti.
[389] 143 Dveme bhikkhave pariccaga katame dve amisapariccago
ca dhammapariccago ca ime kho bhikkhave dve pariccaga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam pariccaganam yadidam dhammapariccagoti .
[390] 144 Dveme bhikkhave bhoga katame dve amisabhogo
ca dhammabhogo ca ime kho bhikkhave dve bhoga etadaggam bhikkhave
imesam dvinnam bhoganam yadidam dhammabhogoti.
[391] 145 Dveme bhikkhave sambhoga katame dve amisasambhogo
ca dhammasambhogo ca ime kho bhikkhave dve sambhoga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sambhoganam yadidam dhammasambhogoti.
[392] 146 Dveme bhikkhave samvibhaga katame dve amisasamvibhago
ca dhammasamvibhago ca ime kho bhikkhave dve samvibhaga
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam samvibhaganam yadidam dhammasamvibhagoti.
[393] 147 Dveme bhikkhave sangaha katame dve
amisasangaho ca dhammasangaho ca ime kho bhikkhave dve sangaha etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam sangahanam yadidam dhammasangahoti.
[394] 148 Dveme bhikkhave anuggaha katame dve
amisanuggaho ca dhammanuggaho ca ime kho bhikkhave dve anuggaha
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam anuggahanam yadidam dhammanuggahoti.
[395] 149 Dvema bhikkhave anukampa katama dve
Amisanukampa ca dhammanukampa ca ima kho bhikkhave dve anukampa
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam anukampanam yadidam dhammanukampati.
Danavaggo tatiyo 1-
[396] 150 Dveme bhikkhave santhara katame dve amisasantharo
ca dhammasantharo ca ime kho bhikkhave dve santhara
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam santharanam yadidam dhammasantharoti.
[397] 151 Dveme bhikkhave patisanthara katame dve
amisapatisantharo ca dhammapatisantharo ca ime kho bhikkhave dve
patisanthara etadaggam bhikkhave imesam dvinnam patisantharanam yadidam
dhammapatisantharoti.
[398] 152 Dvema bhikkhave esana katama dve amisesana
ca dhammesana ca ima kho bhikkhave dve esana etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam esananam yadidam dhammesanati.
[399] 153 Dvema bhikkhave pariyesana katama dve amisapariyesana
ca dhammapariyesana ca ima kho bhikkhave dve pariyesana
etadaggam bhikkhave imasam dvinnam pariyesananam yadidam dhammapariyesanati.
[400] 154 Dvema bhikkhave pariyetthiyo katama dve
amisapariyetthi ca dhammapariyetthi ca ima kho bhikkhave dve
pariyetthiyo etadaggam bhikkhave imasam dvinnam pariyetthinam yadidam
dhammapariyetthiti.
@Footnote: 1 Yu. terasamo.
[401] 155 Dvema bhikkhave puja katama dve amisapuja
ca dhammapuja ca ima kho bhikkhave dve puja etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam pujanam yadidam dhammapujati.
[402] 156 Dvemani bhikkhave atitheyyani 1- katamani dve
amisatitheyyanca dhammatitheyyanca imani kho bhikkhave dve
atitheyyani 2- etadaggam bhikkhave imesam dvinnam atitheyyanam 3- yadidam
dhammatitheyyanti.
[403] 157 Dvema bhikkhave iddhiyo katama dve amisiddhi
ca dhammiddhi ca ima kho bhikkhave dve iddhiyo etadaggam bhikkhave
imasam dvinnam iddhinam yadidam dhammiddhiti.
[404] 158 Dvema bhikkhave vuddhiyo katama dve amisavuddhi
ca dhammavuddhi ca ima kho bhikkhave dve vuddhiyo etadaggam
bhikkhave imasam dvinnam vuddhinam yadidam dhammavuddhiti.
[405] 159 Dvemani bhikkhave ratanani katamani dve amisaratananca
dhammaratananca imani kho bhikkhave dve ratanani etadaggam
bhikkhave imesam dvinnam ratananam yadidam dhammaratananti.
[406] 160 Dveme bhikkhave sannicaya katame dve amisasannicayo
ca dhammasannicayo ca ime kho bhikkhave dve sannicaya
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam sannicayanam yadidam dhammasannicayoti.
[407] 161 Dvemani bhikkhave vepullani katamani dve
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. atitheyyani. 3 Ma. Yu. atitheyyanam.
Amisavepullanca dhammavepullanca imani kho bhikkhave dve vepullani
etadaggam bhikkhave imesam dvinnam vepullanam yadidam dhammavepullanti.
Santharavaggo catuttho 1-.
[408] 162 Dveme bhikkhave dhamma katame dve samapattikusalata
ca samapattivutthanakusalata ca ime kho bhikkhave dve
dhammati.
[409] 163 Dveme bhikkhave dhamma katame dve ajjavanca 2-
maddavanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[410] 164 Dveme bhikkhave dhamma katame dve khanti ca
soraccam ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[411] 165 Dveme bhikkhave dhamma katame dve sakhalyanca
patisantharo ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[412] 166 Dveme bhikkhave dhamma katame dve avihimsa 3- ca
soceyyanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[413] 167 Dveme bhikkhave dhamma katame dve indriyesu
aguttadvarata ca bhojane amattannuta ca ime kho bhikkhave dve
dhammati.
[414] 168 Dveme bhikkhave dhamma katame dve indriyesu
guttadvarata ca bhojane mattannuta ca ime kho bhikkhave dve
dhammati.
@Footnote: 1 Yu. cuddasamo . 2 Ma. Yu. ajjavanca . 3 Ma. ahimsa ca.
[415] 169 Dveme bhikkhave dhamma katame dve patisankhanabalanca
bhavanabalanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[416] 170 Dveme bhikkhe dhamma katame dve satibalanca
samadhibalanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[417] 171 Dveme bhikkhave dhamma katame dve samatho ca
vipassana ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[418] 172 Dveme bhikkhave dhamma katame dve silavipatti
ca ditthivipatti ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[419] 173 Dveme bhikkhave dhamma katame dve silasampada
ca ditthisampada ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[420] 174 Dveme bhikkhave dhamma katame dve silavisuddhi
ca ditthivisuddhi ca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[421] 175 Dveme bhikkhave dhamma katame dve ditthivisuddhi
ca yatha ditthissa ca padhanam ime kho bhikkhave dve dhammati.
[422] 176 Dveme bhikkhave dhamma katame dve asantutthita
ca kusalesu dhammesu appativanita ca padhanasmim ime kho bhikkhave
dve dhammati.
[423] 177 Dveme bhikkhave dhamma katame dve mutthasaccanca
asampajannanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
[424] 178 Dveme bhikkhave dhamma katame dve sati ca
Sampajannanca ime kho bhikkhave dve dhammati.
Samapattivaggo pancamo 1-.
Tatiyo pannasako samatto.
Pannasakasangahita suttanta 2-
[425] 179 Dveme bhikkhave dhamma katame dve kodho ca
upanaho ... makkho ca palaso ca ... issa ca macchariyanca ...
Maya ca satheyyanca ... ahirikanca anottappanca ime kho bhikkhave
dve dhammati. 3-
[426] 180 Dveme bhikkhave dhamma katame dve akkodho ca
anupanaho ca ... amakkho ca apalaso ca ... Anissa ca amacchariyanca
... amaya ca asatheyyanca ... Hiri ca ottappanca ime kho bhikkhave
dve dhammati.
[427] 181 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato dukkham viharati
katamehi dvihi kodhena ca upanahena ca ... Makkhena ca palasena ca ...
Issaya ca macchariyena ca ... Mayaya ca satheyyena ca ... Ahirikena
ca anottappena ca imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato
dukkham viharatiti.
[428] 182 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato sukham viharati
katamehi dvihi akkodhena ca anupanahena ca ... Amakkhena ca apalasena
ca ... anissaya ca amacchariyena ca ... amayaya ca asatheyyena
@Footnote: 1 Yu. pannarasamo. 2 Ma. kodhapeyyala. 3 Ma. Yu. sabbattha itisaddo natthi
Ca ... hiriya ca ottappena ca imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi
samannagato sukham viharatiti.
[429] 183 Dveme bhikkhave dhamma sekhassa bhikkhuno parihanaya
samvattanti katame dve kodho ca upanaho ca ... makkho ca
palaso ca ... issa ca macchariyanca ... Maya ca satheyyanca ...
Ahirikanca anottappanca ime kho bhikkhave dve dhamma sekhassa
bhikkhuno parihanaya samvattantiti.
[430] 184 Dveme bhikkhave dhamma sekhassa bhikkhuno aparihanaya
samvattanti katame dve akkodho ca anupanaho ca ... amakkho ca
apalaso ca ... anissa ca amacchariyanca ... Amaya ca asatheyyanca
... hiri ca ottappanca ime kho bhikkhave dve dhamma sekhassa
bhikkhuno aparihanaya samvattantiti.
[431] 185 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato yathabhatam
nikkhitto evam niraye katamehi dvihi kodhena ca upanahena ca ...
Makkhena ca palasena ca ... issaya ca macchariyena ca ... Mayaya ca
satheyyena ca ... ahirikena ca anottappena ca imehi kho bhikkhave
dvihi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam nirayeti.
[432] 186 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato yathabhatam
nikkhitto evam sagge katamehi dvihi akkodhena ca anupanahena ca ...
Amakkhena ca apalasena ca ... Anissaya ca amacchariyena ca ... Amayaya
Ca asatheyyena ca ... hiriya ca ottappena ca imehi kho
bhikkhave dvihi dhammehi samannagato yathabhatam nikkhitto evam
saggeti.
[433] 187 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato idhekacco
kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati
katamehi dvihi kodhena ca upanahena ca ... Makkhena ca palasena ca ...
... Issaya ca macchariyena ca ... Mayaya ca satheyyena ca ... Ahirikena
ca anottappena ca imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato
idhekacco kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam
upapajjatiti.
[434] 188 Dvihi bhikkhave dhammehi samannagato idhekacco
kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjati katamehi
dvihi akkodhena ca anupanahena ca ... amakkhena ca apalasena ca
... anissaya ca amacchariyena ca ... Amayaya ca asatheyyena ca ...
Hiriya ca ottappena ca imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato
idhekacco kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjatiti.
[435] 189 Dveme bhikkhave dhamma akusala ... Dveme bhikkhave
dhamma kusala ... Dveme bhikkhave dhamma savajja ... Dveme bhikkhave
dhamma anavajja ... dveme bhikkhave dhamma dukkhudraya ... Dveme
bhikkhave dhamma sukhudraya ... dveme bhikkhave dhamma dukkhavipaka ...
Dveme bhikkhave dhamma sukhavipaka ... dveme bhikkhave dhamma
sabyapajjha ... dveme bhikkhave dhamma abyapajjha katame dve
akkodho ca anupanaho ca ... amakkho ca apalaso ca ... Anissa
ca amacchariyanca ... amaya ca asatheyyanca ... Hiri ca ottappanca
ime kho bhikkhave dve dhamma abyapajjhati.
[436] 190 Dveme bhikkhave atthavase paticca tathagatena savakanam
sikkhapadam pannattam katame dve sanghasutthutaya sanghaphasutaya ...
Dummankunam puggalanam niggahaya pesalanam bhikkhunam phasuviharaya ...
Ditthadhammikanam asavanam samvaraya samparayikanam asavanam patighataya
... ditthadhammikanam veranam samvaraya samparayikanam veranam patighataya
... ditthadhammikanam vajjanam samvaraya samparayikanam vajjanam patighataya
... ditthadhammikanam bhayanam samvaraya samparayikanam bhayanam patighataya ...
Ditthadhammikanam akusalanam dhammanam samvaraya samparayikanam akusalanam
dhammanam patighataya ... Gihinam anukampaya papicchanam [1]- pakkhupacchedaya
... appasannanam pasadaya pasannanam bhiyyobhavaya ... Saddhammatthitiya
vinayanuggahaya ime kho bhikkhave dve atthavase paticca tathagatena
savakanam sikkhapadam pannattanti.
[437] 191 Dveme bhikkhave atthavase paticca tathagatena savakanam patimokkham
pannattam ... patimokkhuddesa pannatta 2- ... patimokkhatthapanam
pannattam ... pavarana pannatta ... pavaranatthapanam pannattam
@Footnote: 1 Ma. bhikkhunam . 2 Ma. patimokkhuddeso pannatto.
... Tajjaniyakammam pannattam ... niyassakammam pannattam ... Pabbajaniyakammam
pannattam ... patisaraniyakammam pannattam ... ukkhepaniyakammam pannattam
... parivasadanam pannattam ... Mulayapatikassanam pannattam ... Manattadanam
pannattam ... Abbhanam pannattam ... Osaranam 1- pannattam ... Nissaranam 2-
pannattam ... upasampada pannatta ... nattikammam pannattam ...
Nattidutiyakammam pannattam ... natticatutthakammam pannattam ...
Appannatte pannattam ... pannatte anuppannattam ... sammukhavinayo
pannatto ... sativinayo pannatto ... amulhavinayo pannatto ...
Patinnatakaranam pannattam ... yebhuyyasika pannatta ... Tassapapiyasika
pannatta ... tinavattharako pannatto katame dve sanghasutthutaya
sanghaphasutaya ... dummankunam puggalanam niggahaya pesalanam bhikkhunam
phasuviharaya ... ditthadhammikanam asavanam samvaraya samparayikanam asavanam
patighataya ... ditthadhammikanam veranam samvaraya samparayikanam veranam
patighataya ... ditthadhammikanam vajjanam samvaraya samparayikanam vajjanam
patighataya ... ditthadhammikanam bhayanam samvaraya ... Samparayikanam bhayanam
patighataya ... ditthadhammikanam akusalanam dhammanam samvaraya samparayikanam
akusalanam dhammanam patighataya ... gihinam anukampaya papicchanam [3]-
pakkhupacchedaya ... appasannanam pasadaya pasannanam bhiyyobhavaya ...
Saddhammatthitiya vinayanuggahaya ime kho bhikkhave dve atthavase
paticca tathagatena savakanam tinavattharako pannattoti.
@Footnote: 1 Ma. osaraniyam. Yu. vosaraniyam . 2 Ma. Yu. nissaraniyam . 3 Ma. bhikkhunam.
[438] 192 Ragassa bhikkhave abhinnaya dve dhamma bhavetabba
katame dve samatho ca vipassana ca ragassa bhikkhave abhinnaya
ime dve dhamma bhavetabbati . ragassa bhikkhave parinnaya ...
Parikkhayaya ... pahanaya ... khayaya ... Vayaya ... Viragaya ...
Nirodhaya ... Cagaya ... Patinissaggaya ime dve dhamma bhavetabbati.
[439] 193 Dosassa ... mohassa ... kodhassa ...
Upanahassa ... Makkhassa ... Palasassa ... Issaya ... Macchariyassa ...
Mayaya ... Satheyyassa ... Thambhassa ... Sarambhassa ... Manassa ...
Atimanassa ... madassa ... Pamadassa ... Abhinnaya ... Parinnaya ...
Parikkhayaya ... Pahanaya ... Khayaya ... Vayaya ... Viragaya ... Nirodhaya
... Cagaya ... Patinissaggaya ime dve dhamma bhavetabbati.
[1]- Dukanipato samatto 2-.
-------------
@Footnote: 1 Ma. idamavoca bhagava attamana te bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandunti. ragapeyyalam
@nitthitam. 2 Ma. dukanipatapali nitthita.
@Footnote: **********************************
@ * hanra 126 nir m+mikhramula *
@ **********************************
Suttantapitake anguttaranikayassa
tikanipato
-----
namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa.
Pathamapannasako
balavaggo pathamo
[440] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati
jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi
bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum. Bhagava etadavoca
yanikanici bhikkhave bhayani uppajjanti sabbani tani balato uppajjanti
no panditato yekeci upaddava uppajjanti sabbe te balato
uppajjanti no panditato yekeci upasagga uppajjanti sabbe
te balato uppajjanti no panditato . seyyathapi bhikkhave
nalagara va tinagara va aggi mukko 1- kutagaranipi dahati
ullittavalittani nivatani phusitaggalani pihitavatapanani evameva
kho bhikkhave yanikanici bhayani uppajjanti sabbani tani balato
uppajjanti no panditato yekeci upaddava uppajjanti sabbe te
balato uppajjanti no panditato yekeci upasagga uppajjanti
sabbe te balato uppajjanti no panditato iti kho bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. mutto.
Sappatibhayo balo appatibhayo pandito saupaddavo balo anupaddavo
pandito saupasaggo balo anupasaggo pandito natthi bhikkhave
panditato bhayam natthi panditato upaddavo natthi panditato
upasaggo . tasma tiha bhikkhave evam sikkhitabbam yehi tihi dhammehi
samannagato balo veditabbo te tayo dhamme abhinivajjetva
yehi tihi dhammehi samannagato pandito veditabbo te tayo dhamme
samadaya vattissamati evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[441] 2 Kammalakkhano bhikkhave balo kammalakkhano pandito
apadane sobhati 1- panna 2-. Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo
veditabbo katamehi tihi kayaduccaritena vaciduccaritena manoduccaritena
imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato balo veditabbo .
Tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito veditabbo katamehi tihi
kayasucaritena vacisucaritena manosucaritena imehi kho bhikkhave tihi
dhammehi samannagato pandito veditabbo . tasma tiha bhikkhave
evam sikkhitabbam yehi tihi dhammehi samannagato balo veditabbo
te tayo dhamme abhinivajjetva yehi tihi dhammehi samannagato
pandito veditabbo te tayo dhamme samadaya vattissamati evanhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[442] 3 Tinimani bhikkhave balassa balalakkhanani balanimittani
@Footnote: 1 Ma. apadanasobhani. 2 Ma. Yu. pannati.
Balapadanani katamani tini idha bhikkhave balo duccintitacinti
ca hoti dubbhasitabhasi [1]- dukkatakammakari [2]- no cetam 3- bhikkhave
balo duccintitacinti ca abhavissa dubbhasitabhasi dukkatakammakari kena
nam pandita janeyyum balo ayam bhavam asappurisoti yasma ca kho
bhikkhave balo duccintitacinti ca hoti dubbhasitabhasi dukkatakammakari
tasma nam pandita jananti balo ayam bhavam asappurisoti imani
kho bhikkhave tini balassa balalakkhanani balanimittani balapadanani.
{442.1} Tinimani bhikkhave panditassa panditalakkhanani
panditanimittani panditapadanani katamani tini idha bhikkhave
pandito sucintitacinti ca hoti subhasitabhasi sukatakammakari no
cetam 4- bhikkhave pandito sucintitacinti ca abhavissa subhasitabhasi
sukatakammakari kena nam pandita janeyyum pandito ayam bhavam
sappurisoti yasma ca kho bhikkhave pandito sucintitacinti ca hoti
subhasitabhasi sukatakammakari tasma nam pandita jananti pandito
ayam bhavam sappurisoti imani kho bhikkhave tini panditassa panditalakkhanani
panditanimittani panditapadanani . tasma tiha bhikkhave evam
sikkhitabbam yehi tihi dhammehi samannagato balo veditabbo te
tayo dhamme abhinivajjetva yehi tihi dhammehi samannagato pandito
veditabbo te tayo dhamme samadaya vattissamati evanhi vo
bhikkhave sikkhitabbanti.
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito param idisameva. 3-4 Ma. Yu. no cedam.
[443] 4 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo veditabbo
katamehi tihi accayam accayato na passati accayam accayato disva
yathadhammam na patikkaroti parassa kho pana accayam desentassa yathadhammam
na patigganhati imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato
balo veditabbo . tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito
veditabbo katamehi tihi accayam accayato passati accayam accayato
disva yathadhammam patikkaroti parassa kho pana accayam desentassa
yathadhammam patigganhati imehi kho bhikkhave tihi dhammehi
samannagato pandito veditabboti.
[444] 5 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo veditabbo
katamehi tihi ayoniso panham katta hoti ayoniso panham
vissajjeta hoti parassa kho pana yoniso panham vissajjitam
parimandalehi padabyanjanehi silitthehi upagatehi nabbhanumodita 1-
hoti imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato balo veditabbo.
Tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito veditabbo katamehi
tihi yoniso panham katta hoti yoniso panham vissajjeta hoti
parassa kho pana yoniso panham vissajjitam parimandalehi padabyanjanehi
silitthehi upagatehi abbhanumodita 2- hoti imehi kho bhikkhave tihi
dhammehi samannagato pandito veditabboti.
[445] 6 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo veditabbo
@Footnote: 1 Ma. Yu. nabbhanumodita. 2 Ma. Yu. abbhanumodita.
Katamehi tihi akusalena kayakammena akusalena vacikammena akusalena
manokammena imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato balo
veditabbo . tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito veditabbo
katamehi tihi kusalena kayakammena kusalena vacikammena kusalena
manokammena imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato pandito
veditabboti.
[446] 7 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo veditabbo
katamehi tihi savajjena kayakammena savajjena vacikammena savajjena
manokammena imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato balo
veditabbo . tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito
veditabbo katamehi tihi anavajjena kayakammena anavajjena
vacikammena anavajjena manokammena imehi kho bhikkhave tihi
dhammehi samannagato pandito veditabboti.
[447] 8 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo veditabbo
katamehi tihi sabyapajjhena 1- kayakammena sabyapajjhena vacikammena
sabyapajjhena manokammena imehi kho bhikkhave tihi dhammehi
samannagato balo veditabbo . tihi bhikkhave dhammehi samannagato
pandito veditabbo katamehi tihi abyapajjhena kayakammena
abyapajjhena vacikammena abyapajjhena manokammena imehi kho bhikkhave
tihi dhammehi samannagato pandito veditabbo . tasma tiha bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. sabyabajjhena.
Evam sikkhitabbam yehi tihi dhammehi samannagato balo veditabbo
te tayo dhamme abhinivajjetva yehi tihi dhammehi samannagato
pandito veditabbo te tayo dhamme samadaya vattissamati evanhi
vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[448] 9 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato balo abyatto
asappuriso khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti
sanuvajjo [1]- vinnunam bahunca apunnam pasavati katamehi tihi
kayaduccaritena vaciduccaritena manoduccaritena imehi kho bhikkhave tihi
dhammehi samannagato balo abyatto asappuriso khatam upahatam attanam
pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam
pasavati . tihi bhikkhave dhammehi samannagato pandito byatto
sappuriso akkhatam anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti
ananuvajjo [2]- vinnunam bahunca punnam pasavati katamehi tihi
kayasucaritena vacisucaritena manosucaritena imehi kho bhikkhave tihi
dhammehi samannagato pandito byatto sappuriso akkhatam
anupahatam attanam pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vinnunam
bahunca punnam pasavatiti.
[449] 10 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato tayo male appahaya
yathabhatam nikkhitto evam niraye katamehi tihi dussilo ca hoti
dussilyamalancassa appahinam hoti issuki ca hoti issamalancassa
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca. ito param idisameva.
Appahinam hoti macchari ca hoti maccheramalancassa appahinam hoti
imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato ime tayo male
appahaya yathabhatam nikkhitto evam niraye . tihi bhikkhave dhammehi
samannagato tayo male pahaya yathabhatam nikkhitto evam sagge katamehi
tihi silava ca hoti dussilyamalancassa pahinam hoti anissuki ca
hoti issamalancassa pahinam hoti amacchari ca hoti maccheramalancassa
pahinam hoti imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato
ime tayo male pahaya yathabhatam nikkhitto evam saggeti.
Balavaggo pathamo.
Tassuddanam
bhayalakkhana 1- cinta ca accayanca ayoniso
akusalanca savajjam sabyapajjham 2- khatam malanti.
----------
Rathakaravaggo dutiyo
[450] 11 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato natako 3- bhikkhu
bahujanahitaya patipanno hoti bahujanasukhaya bahuno janassa anatthaya
ahitaya dukkhaya devamanussanam katamehi tihi ananulomike kayakamme
samadapeti ananulomike vacikamme samadapeti ananulomikesu
dhammesu samadapeti imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato
natako 4- bhikkhu bahujanahitaya patipanno hoti bahujanasukhaya bahuno
@Footnote: 1 Ma. bhayam lakkhanacinti ca. 2 Ma. sabyabajjham. 3-4 Ma. nato.
Janassa anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam . tihi bhikkhave
dhammehi samannagato natako bhikkhu bahujanahitaya patipanno hoti
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussanam
katamehi tihi anulomike kayakamme samadapeti anulomike vacikamme
samadapeti anulomikesu dhammesu samadapeti imehi kho bhikkhave
tihi dhammehi samannagato natako bhikkhu bahujanahitaya patipanno hoti
bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussananti.
[451] 12 Tinimani bhikkhave ranno khattiyassa muddhabhisittassa 1-
yavajivam saraniyani 2- bhavanti katamani tini yasmim bhikkhave padese
raja khattiyo muddhabhisitto jato hoti idam bhikkhave pathamam ranno
khattiyassa muddhabhisittassa yavajivam saraniyam 3- hoti . puna ca param
bhikkhave yasmim padese raja khattiyo muddhabhisitto hoti idam bhikkhave
dutiyam ranno khattiyassa muddhabhisittassa yavajivam saraniyam hoti .
Puna ca param bhikkhave yasmim padese raja khattiyo muddhabhisitto sangamam
abhivijinitva vijitasangamo tameva sangamasisam ajjhavasati idam bhikkhave
tatiyam ranno khattiyassa muddhabhisittassa yavajivam saraniyam hoti .
Imani kho bhikkhave tini ranno khattiyassa muddhabhisittassa yavajivam
saraniyani bhavanti.
{451.1} Evameva kho bhikkhave tinimani bhikkhussa yavajivam
saraniyani bhavanti katamani tini yasmim bhikkhave padese bhikkhu
kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. muddhavasittassa. ito param idisameva . 2-3 Ma. saraniyani
@saraniyam. ito param idisameva.
Anagariyam pabbajito hoti idam bhikkhave pathamam bhikkhussa yavajivam
saraniyam hoti . puna ca param bhikkhave yasmim padese bhikkhu idam dukkhanti
yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam
dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati
yathabhutam pajanati idam bhikkhave dutiyam bhikkhussa yavajivam saraniyam
hoti . puna ca param bhikkhave yasmim padese bhikkhu asavanam khaya
anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharati idam bhikkhave tatiyam bhikkhussa yavajivam
saraniyam hoti . imani kho bhikkhave tini bhikkhussa yavajivam saraniyani
bhavantiti.
[452] 13 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo niraso asamso vigataso . katamo ca bhikkhave puggalo
niraso idha bhikkhave ekacco puggalo nice kule paccajato hoti
candalakule va venakule 1- va nesadakule va rathakarakule va [2]-
pukkusakule va dalidde appannapanabhojane kasiravuttike yattha kasirena
ghasacchado labbhati so ca hoti dubbanno duddasiko okotimako
bahvabadho kano va kuni va khanjo va pakkhahato va na labhi
annassa panassa vatthassa yanassa malagandhavilepanassa
seyyavasathapadipeyyassa so sunati itthannamo kira khattiyo khattiyehi
khattiyabhisekena abhisittoti tassa na evam hoti kadassu 3- nama
@Footnote: 1 Ma. venakule. 2 Po. kumbhakarakule va. 3 Po. Ma. Yu. sabbattha kudassu.
Mampi khattiya khattiyabhisekena abhisincissantiti ayam vuccati
bhikkhave puggalo niraso.
{452.1} Katamo ca bhikkhave puggalo asamso idha bhikkhave
ranno khattiyassa muddhabhisittassa jettho putto hoti abhisekena 1-
anabhisitto macalappatto so sunati itthannamo kira khattiyo
khattiyehi khattiyabhisekena abhisittoti tassa evam hoti kadassu nama
mampi khattiya khattiyabhisekena abhisincissantiti ayam vuccati bhikkhave
puggalo asamso.
{452.2} Katamo ca bhikkhave puggalo vigataso idha bhikkhave raja
hoti khattiyo muddhabhisitto so sunati itthannamo kira khattiyo
khattiyehi khattiyabhisekena abhisittoti tassa na evam hoti kadassu
nama mampi khattiya khattiyabhisekena abhisincissantiti tam kissa
hetu ya hissa bhikkhave pubbe anabhisittassa abhisekasa
sassa patippassaddha ayam vuccati bhikkhave puggalo vigataso.
{452.3} Ime kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana
lokasmim . evameva kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana
bhikkhusu katame tayo niraso asamso vigataso katamo ca bhikkhave puggalo
niraso idha bhikkhave ekacco puggalo dussilo hoti papadhammo
asuci sankassarasamacaro paticchannakammanto assamano samanapatinno
abrahmacari brahmacaripatinno antoputi avassuto kasambujato so
sunati itthannamo kira bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhiseko.
Pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja
viharatiti tassa na evam hoti kadassu nama ahampi asavanam
khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharissamiti ayam vuccati bhikkhave puggalo
niraso.
{452.4} Katamo ca bhikkhave puggalo asamso idha bhikkhave bhikkhu
silava hoti kalyanadhammo so sunati itthannamo kira bhikkhu
asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme
sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti tassa evam hoti
kadassu nama ahampi asavanam khaya anasavam cetovimuttim
pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja
viharissamiti ayam vuccati bhikkhave puggalo asamso.
{452.5} Katamo ca bhikkhave puggalo vigataso idha bhikkhave bhikkhu
araham hoti khinasavo so sunati itthannamo kira bhikkhu asavanam khaya
anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharatiti tassa na evam hoti kadassu nama
ahampi asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva
dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharissamiti tam kissa
hetu ya hissa bhikkhave pubbe avimuttassa vimuttasa sassa
patippassaddha ayam vuccati bhikkhave puggalo vigataso . ime kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana bhikkhusuti.
[453] 14 Yopi so bhikkhave raja cakkavatti dhammiko dhammaraja
sopi nama 1- arajakam cakkam pavattetiti. Evam vutte annataro bhikkhu
bhagavantam etadavoca ko pana bhante ranno cakkavattissa dhammikassa
dhammaranno rajati . dhammo bhikkhuti bhagava avoca idha bhikkhu raja
cakkavatti dhammiko dhammaraja dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto
dhammam garukaronto dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu
dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati antojanasmim.
{453.1} Puna ca param bhikkhu raja cakkavatti dhammiko dhammaraja
dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto dhammam garukaronto dhammam apacayamano
dhammaddhajo dhammaketu dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati
khattiyesu anuyantesu balakayasmim brahmanagahapatikesu negamajanapadesu
samanabrahmanesu migapakkhisu . sa kho so bhikkhu raja cakkavatti dhammiko
dhammaraja dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto dhammam garukaronto
dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu dhammadhipateyyo dhammikam
rakkhavaranaguttim samvidahitva antojanasmim dhammikam rakkhavaranaguttim
samvidahitva khattiyesu anuyantesu balakayasmim brahmanagahapatikesu
negamajanapadesu samanabrahmanesu migapakkhisu dhammeneva cakkam
pavatteti tam hoti cakkam appativattiyam kenaci manussabhutena paccatthikena
panina . evameva kho bhikkhu tathagato araham sammasambuddho
dhammiko dhammaraja dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto dhammam
garukaronto dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu
@Footnote: 1 Po. sopi na rajakam. Ma. sopi na arajakam.
Dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati kayakammasmim
evarupam kayakammam sevitabbam evarupam kayakammam na sevitabbanti.
{453.2} Puna ca param bhikkhu tathagato araham sammasambuddho
dhammiko dhammaraja dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto dhammam
garukaronto dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu dhammadhipateyyo
dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati vacikammasmim evarupam vacikammam
sevitabbam evarupam vacikammam na sevitabbanti.
{453.3} Puna ca param bhikkhu tathagato araham sammasambuddho
dhammiko dhammaraja dhammamyeva nissaya dhammam sakkaronto dhammam
garukaronto dhammam apacayamano dhammaddhajo dhammaketu dhammadhipateyyo
dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahati manokammasmim evarupam manokammam
sevitabbam evarupam manokammam na sevitabbanti . sa kho so bhikkhu
tathagato araham sammasambuddho dhammiko dhammaraja dhammamyeva
nissaya dhammam sakkaronto dhammam garukaronto dhammam apacayamano
dhammaddhajo dhammaketu dhammadhipateyyo dhammikam rakkhavaranaguttim
samvidahitva kayakammasmim dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahitva
vacikammasmim dhammikam rakkhavaranaguttim samvidahitva manokammasmim
dhammeneva anuttaram dhammacakkam pavatteti tam hoti cakkam appativattiyam
samanena va brahmanena va devena va marena va brahmuna
va kenaci va lokasminti.
[454] 15 Ekam samayam bhagava baranasiyam viharati isipatane
migadaye . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti
Te bhikkhu bhagavato paccassosum . bhagava etadavoca bhutapubbam bhikkhave
raja ahosi pacetano 1- nama athakho bhikkhave raja pacetano rathakaram
amantesi ito me samma rathakara channam masanam accayena sangamo
bhavissati sakkhasi 2- me samma rathakara navam cakkayugam katunti sakkomi
devati kho bhikkhave rathakaro ranno pacetanassa paccassosi athakho
bhikkhave rathakaro chahi masehi charattunehi ekam cakkam nitthapesi.
{454.1} Athakho bhikkhave raja pacetano rathakaram amantesi
ito me samma rathakara channam divasanam accayena sangamo bhavissati
nitthitam navam cakkayuganti imehi kho deva chahi masehi charattunehi ekam
cakkam nitthitanti sakkhasi 3- pana me samma rathakara imehi chahi divasehi
dutiyam cakkam nitthapetunti sakkomi devati kho bhikkhave rathakaro ranno
pacetanassa paccassosi athakho bhikkhave rathakaro chahi divasehi dutiyam
cakkam nitthapetva navam cakkayugam adaya yena raja pacetano
tenupasankami upasankamitva rajanam pacetanam etadavoca idante
deva navam cakkayugam nitthitanti . yanca te idam samma rathakara cakkam
chahi masehi nitthitam charattunehi yanca te idam cakkam chahi divasehi
nitthitam imesam kim nanakaranam nesam kinci nanakaranam passamiti .
Atthesam deva nanakaranam passatu devo nanakarananti . athakho
bhikkhave rathakaro yam tam cakkam chahi divasehi nitthitam tam pavattesi
tam pavattitam samanam yavatika abhisankharassa gati tavatikam gantva
@Footnote: 1 Ma. sabbattha sacetano nama . 2-3 Po. Ma. sakkhissasi.
Cingulayitva bhumiyam papati yam pana tam cakkam chahi masehi nitthitam
charattunehi tam pavattesi tam pavattitam samanam yavatika
abhisankharassa gati tavatikam gantva akkhahatam manne atthasi.
{454.2} Ko nu kho samma rathakara hetu ko paccayo yamidam
cakkam chahi divasehi nitthitam tam pavattitam samanam yavatika abhisankharassa
gati tavatikam gantva cingulayitva bhumiyam papati ko pana samma
rathakara hetu ko paccayo yamidam cakkam chahi masehi nitthitam
charattunehi tam pavattitam samanam yavatika abhisankharassa
gati tavatikam gantva akkhahatam manne atthasiti . yamidam
deva cakkam chahi divasehi nitthitam tassa nemipi savanka
sadosa sakasava arapi savanka sadosa sakasava nabhipi
savanka sadosa sakasava tam nemiyapi savankatta sadosatta
sakasavatta aranampi savankatta sadosatta sakasavatta
nabhiyapi savankatta sadosatta sakasavatta pavattitam
samanam yavatika abhisankharassa gati tavatikam gantva cingulayitva
bhumiyam papati . yam pana [1]- deva cakkam chahi masehi nitthitam
charattunehi tassa nemipi avanka adosa akasava arapi
avanka adosa akasava nabhipi avanka adosa akasava
tam nemiyapi avankatta adosatta akasavatta aranampi
avankatta adosatta akasavatta nabhiyapi avankatta
adosatta akasavatta pavattitam samanam yavatika abhisankharassa
gati tavatikam gantva akkhahatam manne atthasiti . siya kho
pana bhikkhave tumhakam evamassa anno nuna tena samayena
@Footnote: 1 Ma. Yu. tam.
So rathakaro ahositi na kho panetam bhikkhave evam datthabbam aham
tena samayena so rathakaro ahosim tadaham bhikkhave kusalo daruvankanam
darudosanam darukasavanam etarahi kho panaham bhikkhave araham
sammasambuddho kusalo kayavankanam kayadosanam kayakasavanam
kusalo vacivankanam vacidosanam vacikasavanam kusalo manovankanam
manodosanam manokasavanam . yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa
va bhikkhuniya va kayavanko appahino kayadoso kayakasavo
vacivanko appahino vacidoso vacikasavo manovanko appahino
manodoso manokasavo evam papatita te bhikkhave imasma
dhammavinaya seyyathapi tam cakkam chahi divasehi nitthitam . yassa
kassaci bhikkhave bhikkhussa va bhikkhuniya va kayavanko pahino
kayadoso kayakasavo vacivanko pahino vacidoso vacikasavo
manovanko pahino manodoso manokasavo evam patitthita
te bhikkhave imasmim dhammavinaye seyyathapi tam cakkam chahi masehi
nitthitam charattunehi . tasmatiha bhikkhave evam sikkhitabbam
kayavankam pajahissama kayadosam kayakasavam vacivankam pajahissama
vacidosam vacikasavam manovankam pajahissama manodosam
manokasavanti evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[455] 16 Tihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu
apannakapatipadam 1- patipanno hoti yoni cassa araddha
hoti asavanam khayaya katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu
indriyesu guttadvaro hoti bhojane mattannu
hoti jagariyam anuyutto hoti . kathanca bhikkhave
@Footnote: 1 Yu. apannakatam ....
Bhikkhu indriyesu guttadavaro hoti idha bhikkhave bhikkhu cakkhuna
rupam disva na nimittaggahi hoti nanubyanjanaggahi
yatvadhikaranamenam cakkhundriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa
papaka akusala dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati
rakkhati cakkhundriyam cakkhundriye samvaram apajjati sotena saddam
sutva .pe. ghanena gandham ghayitva .pe. jivhaya rasam sayitva
.pe. kayena photthabbam phusitva .pe. manasa dhammam vinnaya
na nimittaggahi hoti nanubyanjanaggahi yatvadhikaranamenam
manindriyam asamvutam viharantam abhijjhadomanassa papaka akusala
dhamma anvassaveyyum tassa samvaraya patipajjati rakkhati manindriyam
manindriye samvaram apajjati evam kho bhikkhave bhikkhu indriyesu
guttadvaro hoti.
{455.1} Kathanca bhikkhave bhikkhu bhojane mattannu hoti idha
bhikkhave bhikkhu patisankha yoniso aharam ahareti neva davaya na
madaya na mandanaya na vibhusanaya yavadeva amassa kayassa thitiya
yapanaya vihimsuparatiya brahmacariyanuggahaya iti purananca
vedanam patihankhami navanca vedanam na uppadessami yatra ca
me bhavissati anavajjata ca phasuviharo cati evam kho bhikkhave bhikkhu
bhojane mattannu hoti.
{455.2} Kathanca bhikkhave bhikkhu jagariyam anuyutto hoti
idha bhikkhave bhikkhu divasam cankamena nisajjaya avaraniyehi
dhammehi cittam parisodheti rattiya pathamam yamam cankamena
nisajjaya avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti
Rattiya majjhimam yamam dakkhinena passena sihaseyyam kappeti
padena 1- padam accadhaya sato sampajano utthanasannam
manasikaritva rattiya pacchimam yamam paccutthaya cankamena nisajjaya
avaraniyehi dhammehi cittam parisodheti evam kho bhikkhave bhikkhu
jagariyam anuyutto hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi
samannagato bhikkhu apannakapatipadam patipanno hoti yoni
cassa araddha hoti asavanam khayayati.
[456] 17 Tayome bhikkhave dhamma attabyabadhayapi
samvattanti parabyabadhayapi samvattanti ubhayabyabadhayapi
samvattanti katame tayo kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam
ime kho bhikkhave tayo dhamma attabyabadhayapi samvattanti
parabyabadhayapi samvattanti ubhayabyabadhayapi samvattanti .
Tayome bhikkhave dhamma neva attabyabadhayapi samvattanti na
parabyabadhayapi samvattanti na ubhayabyabadhayapi samvattanti
katame tayo kayasucaritam vacisucaritam manosucaritam ime kho bhikkhave
tayo dhamma neva attabyabadhayapi samvattanti na parabyabadhayapi
samvattanti na ubhayabyabadhayapi samvattantiti.
[457] 18 Sace vo bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam
puccheyyum devalokupapattiya avuso samano gotamo brahmacariyam
vussatiti 2- nanu tumhe bhikkhave evam puttha attiyeyyatha harayeyyatha
jiguccheyyathati . evam bhante . iti kira tumhe bhikkhave dibbena
ayuna attiyatha harayatha jigucchatha dibbena vannena dibbena
@Footnote: 1 Ma. Yu. pade padam. 2 Ma. vussathati.
Sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena attiyatha harayatha
jigucchatha . pageva kho pana bhikkhave tumhehi kayaduccaritena
attiyitabbam harayitabbam jigucchitabbam vaciduccaritena ...
Manoduccaritena attiyitabbam harayitabbam jigucchitabbanti.
[458] 19 Tihi bhikkhave angehi samannagato papaniko abhabbo
anadhigatam va bhogam adhigantum adhigatam va bhogam phatikatum 1- katamehi tihi
idha bhikkhave papaniko pubbanhasamayam na sakkaccam kammantam adhitthati
majjhantikasamayam na sakkaccam kammantam adhitthati sayanhasamayam na
sakkaccam kammantam adhitthati imehi kho bhikkhave tihi angehi
samannagato papaniko abhabbo anadhigatam va bhogam adhigantum adhigatam
va bhogam phatikatum . evameva kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato
bhikkhu abhabbo anadhigatam va kusalam dhammam adhigantum adhigatam va kusalam
dhammam phatikatum katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu pubbanhasamayam
na sakkaccam samadhinimittam adhitthati majjhantikasamayam na sakkaccam
samadhinimittam adhitthati sayanhasamayam na sakkaccam samadhinimittam
adhitthati imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu
abhabbo anadhigatam va kusalam dhammam adhigantum adhigatam va kusalam dhammam
phatikatum . tihi bhikkhave angehi samannagato papaniko bhabbo
anadhigatam va bhogam adhigantum adhigatam va bhogam phatikatum katamehi tihi
@Footnote: 1 Po. Ma. phatim katum. sabbattha idisameva.
Idha bhikkhave papaniko pubbanhasamayam sakkaccam kammantam adhitthati
majjhantikasamayam sakkaccam kammantam adhitthati sayanhasamayam sakkaccam
kammantam adhitthati imehi kho bhikkhave tihi angehi samannagato
papaniko bhabbo anadhigatam va bhogam adhigantum adhigatam va bhogam
phatikatum . evameva kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu
bhabbo anadhigatam va kusalam dhammam adhigantum adhigatam va kusalam dhammam
phatikatum katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu pubbanhasamayam sakkaccam
samadhinimittam adhitthati majjhantikasamayam sakkaccam samadhinimittam
adhitthati sayanhasamayam sakkaccam samadhinimittam adhitthati imehi
kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu bhabbo anadhigatam va
kusalam dhammam adhigantum adhigatam va kusalam dhammam phatikatunti.
[459] 20 Tihi bhikkhave angehi samannagato papaniko nacirasseva
mahantattam 1- vepullattam papunati bhogesu katamehi tihi idha bhikkhave
papaniko cakkhuma ca hoti vidhuro ca nissayasampanno ca . kathanca
bhikkhave papaniko cakkhuma hoti idha bhikkhave papaniko paniyam
janati idam paniyam evam kitam evam vikkayamanam ettakam mulam bhavissati
ettako udayoti evam kho bhikkhave papaniko cakkhuma hoti .
Kathanca bhikkhave papaniko vidhuro hoti idha bhikkhave papaniko
kusalo hoti paniyam ketunca vikketunca evam kho bhikkhave papaniko
vidhuro hoti . kathanca bhikkhave papaniko nissayasampanno hoti idha
@Footnote: 1 Po. mahattam va vepullam va Ma. mahattam vepullattam Yu. mahantattam va vepullattam
@va. ito param idisameva.
Bhikkhave papaniko 1- ye te gahapati va gahapatiputta va
addha mahaddhana mahabhoga te nam evam jananti ayam kho bhavam
papaniko cakkhuma ca vidhuro ca patibalo puttadaranca posetum
amhakanca kalena kalam anuppadatunti te nam bhogehi nipatanti 2-
ito samma papanika bhoge haritva 3- puttadaranca posehi
amhakanca kalena kalam anuppadehiti evam kho bhikkhave papaniko
nissayasampanno hoti . imehi kho bhikkhave tihi angehi samannagato
papaniko nacirasseva mahantattam vepullattam papunati bhogesu.
{459.1} Evameva kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu
nacirasseva mahantattam vepullattam papunati kusalesu dhammesu
katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu cakkhuma ca hoti vidhuro ca
nissayasampanno ca . kathanca bhikkhave bhikkhu cakkhuma
hoti idha bhikkhave bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam pajanati ...
Ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati
evam kho bhikkhave bhikkhu cakkhuma hoti . kathanca bhikkhave
bhikkhu vidhuro hoti idha bhikkhave bhikkhu araddhaviriyo
viharati akusalanam dhammanam pahanaya kusalanam dhammanam
upasampadaya thamava dalhaparakkamo anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu vidhuro hoti .
Kathanca bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hoti idha bhikkhave
bhikkhu ye te bhikkhu bahussuta agatagama dhammadhara vinayadhara
matikadhara so te kalena kalam upasankamitva paripucchati
@Footnote: 1 Po. Ma. papanikam . 2 Po. vikkinanti Yu. nimantanti . 3 Ma. Yu. karitva.
Paripanhati idam bhante katham imassa ko atthoti tassa te
ayasmanto avivatanceva vivaranti anuttanikatanca
uttanikaronti anekavihitesu ca kankhathaniyesu dhammesu
kankham pativinodenti evam kho bhikkhave bhikkhu nissayasampanno
hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu
nacirasseva mahantattam vepullattam papunati kusalesu
dhammesuti.
Rathakaravaggo dutiyo.
Tassuddanam
natako saraniyo bhikkhu cakkavatti pacetano
apannakatta devo ca dve papanikena cati.
----------------
Puggalavaggo tatiyo
[460] 21 Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane
anathapindikassa arame . athakho ayasma ca savittho 1- ayasma ca
mahakotthito yenayasma sariputto tenupasankamimsu upasankamitva
ayasmata sariputtena saddhim sammodimsu sammodaniyam katham
saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimsu ekamantam nisinnam kho
ayasmantam savittham 2- ayasma sariputto etadavoca tayome avuso
savittha puggala santo samvijjamana lokasmim katame tayo kayasakkhi
ditthippatto 3- saddhavimutto ime kho avuso tayo puggala
@Footnote: 1-2 Ma. samiddho-samiddham. itoparam idisameva . 3 ditthappatto itipi.
Santo samvijjamana lokasmim imesam avuso tinnam puggalanam
katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca panitataro cati.
{460.1} Tayome avuso sariputta puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto ime
kho avuso tayo puggala santo samvijjamana lokasmim imesam
avuso tinnam puggalanam yvayam puggalo saddhavimutto ayam me
puggalo khamati imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro
ca tam kissa hetu imassavuso puggalassa saddhindriyam adhimattanti.
{460.2} Athakho ayasma sariputto ayasmantam mahakotthitam
etadavoca tayome avuso kotthita puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto ime kho
avuso tayo puggala santo samvijjamana lokasmim imesam avuso
tinnam puggalanam katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca
panitataro cati . tayome avuso sariputta puggala santo
samvijjamana lokasmim katame tayo kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto
ime kho avuso tayo puggala santo samvijjamana lokasmim imesam
avuso tinnam puggalanam yvayam puggalo kayasakkhi ayam me puggalo
khamati imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro ca tam kissa
hetu imassavuso puggalassa samadhindriyam adhimattanti . athakho
ayasma mahakotthito ayasmantam sariputtam etadavoca tayome
avuso sariputta puggala santo samvijjamana lokasmim katame tayo
Kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto ime kho avuso tayo
puggala santo samvijjamana lokasmim imesam avuso tinnam
puggalanam katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca panitataro
cati . tayome avuso kotthita puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo kayasakkhi ditthippatto saddhavimutto
ime kho avuso tayo puggala santo samvijjamana lokasmim
imesam avuso tinnam puggalanam yvayam puggalo ditthippatto
ayam me puggalo khamati imesam tinnam puggalanam abhikkantataro
ca panitataro ca tam kissa hetu imassavuso puggalassa
pannindriyam adhimattanti.
{460.3} Athakho ayasma sariputto ayasmantam ca
savittham ayasmantam ca mahakotthitam etadavoca byakatam kho avuso
amhehi sabbeheva yathasakam patibhanam ayamavuso yena bhagava
tenupasankamissama upasankamitva bhagavato etamattham arocessama
yatha no bhagava byakarissati tatha nam dharessamati 1-. Evamavusoti
kho ayasma ca savittho ayasma ca mahakotthito ayasmato
sariputtassa paccassosum . athakho ayasma ca sariputto ayasma ca
savittho ayasma ca mahakotthito yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu ekamantam
nisinno kho ayasma sariputto yavatako ahosi ayasmata ca
savitthena ayasmata ca mahakotthitena saddhim kathasallapo tam
@Footnote: 1 Po. janissamati.
Sabbam bhagavato arocesi.
{460.4} Nakhvettha sariputta sukaram ekamsena byakatum ayam
imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro cati thanam
hetam sariputta vijjati yvayam puggalo saddhavimutto svayam
arahattaya patipanno yvayam puggalo kayasakkhi svayam sakadagami
va anagami va yocayam puggalo ditthippatto sopassa sakadagami
va anagami va . nakhvettha sariputta sukaram ekamsena byakatum ayam
imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro cati thanam hetam
sariputta vijjati yvayam puggalo kayasakkhi svayam arahattaya
patipanno yvayam puggalo saddhavimutto svayam sakadagami va
anagami va yocayam puggalo ditthippatto sopassa sakadagami
va anagami va . nakhvettha sariputta sukaram ekamsena byakatum
ayam imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro cati
thanam hetam sariputta vijjati yvayam puggalo ditthippatto svayam
arahattaya patipanno yvayam puggalo saddhavimutto svayam sakadagami
va anagami va yocayam puggalo kayasakkhi sopassa sakadagami
va anagami va . nakhvettha sariputta sukaram ekamsena byakatum
ayam imesam tinnam puggalanam abhikkantataro ca panitataro cati.
[461] 22 Tayome bhikkhave gilana santo samvijjamana lokasmim
katame tayo idha bhikkhave ekacco gilano labhanto va sappayani
bhojanani alabhanto va sappayani bhojanani labhanto va sappayani
Bhesajjani alabhanto va sappayani bhesajjani labhanto va
patirupam upatthakam alabhanto va patirupam upatthakam neva vutthati
tamha abadha idha pana bhikkhave ekacco gilano labhanto
va sappayani bhojanani alabhanto va sappayani bhojanani labhanto
va sappayani bhesajjani alabhanto va sappayani bhesajjani
labhanto va patirupam upatthakam alabhanto va patirupam upatthakam
vutthati tamha abadha idha pana bhikkhave ekacco gilano
labhanto sappayani bhojanani no alabhanto labhanto sappayani
bhesajjani no alabhanto labhanto patirupam upatthakam no alabhanto
vutthati tamha abadha tatra bhikkhave yvayam gilano labhanto
sappayani bhojanani no alabhanto labhanto sappayani bhesajjani
no alabhanto labhanto patirupam upatthakam no alabhanto vutthati
tamha abadha imam kho bhikkhave gilanam paticca gilanabhattam
anunnatam gilanabhesajjam anunnatam gilanupatthako anunnato
imanca pana bhikkhave gilanam paticca annepi gilana upatthatabba
ime kho bhikkhave tayo gilana santo samvijjamana lokasmim.
{461.1} Evameva kho bhikkhave tayome gilanupama puggala
santo samvijjamana lokasmim katame tayo idha bhikkhave ekacco puggalo
labhanto va tathagatam dassanaya alabhanto va tathagatam dassanaya labhanto
va tathagatappaveditam dhammavinayam savanaya alabhanto va tathagatappaveditam
Dhammavinayam savanaya neva okkamati niyamam kusalesu dhammesu
sammattam idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto va tathagatam
dassanaya alabhanto va tathagatam dassanaya labhanto va
tathagatappaveditam dhammavinayam savanaya alabhanto va tathagatappaveditam
dhammavinayam savanaya okkamati niyamam kusalesu dhammesu sammattam
idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto tathagatam dassanaya no
alabhanto labhanto tathagatappaveditam dhammavinayam savanaya no
alabhanto okkamati niyamam kusalesu dhammesu sammattam tatra
bhikkhave yvayam puggalo labhanto tathagatam dassanaya no alabhanto
labhanto tathagatappaveditam dhammavinayam savanaya no alabhanto okkamati
niyamam kusalesu dhammesu sammattam imam kho bhikkhave puggalam paticca
dhammadesana anunnata imanca pana bhikkhave puggalam paticca
annesampi dhammo desetabbo ime kho bhikkhave tayo gilanupama
puggala santo samvijjamana lokasminti.
[462] 23 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo idha bhikkhave ekacco puggalo sabyapajjham kayasankharam
abhisankharoti sabyapajjham vacisankharam abhisankharoti sabyapajjham
manosankharam abhisankharoti so sabyapajjham kayasankharam abhisankharitva
sabyapajjham vacisankharam abhisankharitva sabyapajjham manosankharam
abhisankharitva sabyapajjham lokam upapajjati tamenam sabyapajjham
Lokam upapannam samanam sabyapajjha phassa phusanti so sabyapajjhehi
phassehi phuttho samano sabyapajjham vedanam vediyati ekantadukkham
seyyathapi satta nerayika
{462.1} idha pana bhikkhave ekacco puggalo abyapajjham
kayasankharam abhisankharoti abyapajjham vacisankharam abhisankharoti
abyapajjham manosankharam abhisankharoti so abyapajjham
kayasankharam abhisankharitva abyapajjham vacisankharam abhisankharitva
abyapajjham manosankharam abhisankharitva abyapajjham lokam upapajjati
tamenam abyapajjham lokam upapannam samanam abyapajjha phassa
phusanti so abyapajjhehi phassehi phuttho samano abyapajjham
vedanam vediyati ekantasukham seyyathapi deva subhakinha
{462.2} idha pana bhikkhave ekacco puggalo sabyapajjhampi
abyapajjhampi kayasankharam abhisankharoti sabyapajjhampi
abyapajjhampi vacisankharam abhisankharoti sabyapajjhampi
abyapajjhampi manosankharam abhisankharoti so sabyapajjhampi
abyapajjhampi kayasankharam abhisankharitva sabyapajjhampi
abyapajjhampi vacisankharam abhisankharitva sabyapajjhampi
abyapajjhampi manosankharam abhisankharitva sabyapajjhampi
abyapajjhampi lokam upapajjati tamenam sabyapajjhampi
abyapajjhampi lokam upapannam samanam sabyapajjhapi
abyapajjhapi phassa phusanti so sabyapajjhehipi abyapajjhehipi
phassehi phuttho samano sabyapajjhampi abyapajjhampi vedanam
vediyati vokinnasukhadukkham seyyathapi manussa ekacce ca deva
ekacce ca vinipatika ime kho bhikkhave tayo puggala santo
samvijjamana lokasminti.
[463] 24 Tayome bhikkhave puggala puggalassa bahukara katame
tayo yam bhikkhave puggalam agamma puggalo buddham saranam gato hoti
dhammam saranam gato hoti sangham saranam gato hoti ayam bhikkhave
puggalo imassa puggalassa bahukaro puna ca param bhikkhave yam puggalam
agamma puggalo idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti
yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam
dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam bhikkhave
puggalo imassa puggalassa bahukaro puna ca param bhikkhave yam puggalam
agamma puggalo asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim
dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati ayam
bhikkhave puggalo imassa puggalassa bahukaro ime kho bhikkhave tayo
puggala puggalassa bahukara . imehi ca pana bhikkhave tihi puggalehi
imassa puggalassa natthanno puggalo bahukarataroti vadami . imesanca
pana bhikkhave tinnam puggalanam imina puggalena na suppatikaram
vadamiti 1- yadidam abhivadanapaccutthanaanjalikammasamicikammacivarapindapata
senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanuppadanenati.
[464] 25 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo arukupamacitto puggalo vijjupamacitto puggalo
vajirupamacitto puggalo . katamo ca bhikkhave arukupamacitto puggalo
idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo appampi
@Footnote: 1 Po. Ma. itisaddo natthi.
Vutto samano abhisajjati kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca
appaccayanca patukaroti seyyathapi 1- bhikkhave duttharuko katthena va
kathalaya va ghattito bhiyyoso mattaya asavam deti evameva kho
bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo appampi
vutto samano abhisajjati kuppati byapajjati patitthiyati kopanca
dosanca appaccayanca patukaroti ayam vuccati bhikkhave arukupamacitto
puggalo.
{464.1} Katamo ca bhikkhave vijjupamacitto puggalo idha bhikkhave
ekacco puggalo idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti
yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam
dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati seyyathapi bhikkhave
cakkhuma puriso rattandhakaratimisaya vijjantarikaya rupani passeyya
evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo idam dukkhanti yathabhutam
pajanata ... ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati
ayam vuccati bhikkhave vijjupamacitto puggalo.
{464.2} Katamo ca bhikkhave vajirupamacitto puggalo idha bhikkhave
ekacco puggalo asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim
dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati seyyathapi
bhikkhave vajirassa natthi kinci abhejjam mani va pasano va evameva kho
bhikkhave idhekacco puggalo asavanam khaya ... Upasampajja viharati ayam vuccati
bhikkhave vajirupamacitto puggalo . ime kho bhikkhave tayo puggala santo
@Footnote: 1 Yu. seyyathapi nama.
Samvijjamana lokasminti.
[465] 26 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo atthi bhikkhave puggalo 1- na sevitabbo na bhajitabbo na
payirupasitabbo atthi bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo atthi bhikkhave puggalo sakkatva garukatva sevitabbo
bhajitabbo payirupasitabbo.
{465.1} Katamo ca bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo
na payirupasitabbo idha bhikkhave ekacco puggalo hino hoti silena
samadhina pannaya evarupo bhikkhave puggalo na sevitabbo na
bhajitabbo na payirupasitabbo annatra anudaya annatra anukampa.
{465.2} Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo idha bhikkhave ekacco puggalo sadiso hoti silena
samadhina pannaya evarupo bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo tam kissa hetu silasamannagatanam satam silakatha ca
no bhavissati sa ca no pavattani bhavissati sa ca no phasu bhavissati
samadhisamannagatanam satam samadhikatha ca no bhavissati sa ca no
pavattani bhavissati sa ca no phasu bhavissati pannasamannagatanam
satam pannakatha ca no bhavissati sa ca no pavattani bhavissati sa ca
no phasu bhavissatiti tasma evarupo puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo .
{465.3} Katamo ca bhikkhave puggalo sakkatva
garukatva sevitabbo bhajitabbo payirupasitabbo idha
@Footnote: 1 Ma. sabbattha kattapadanca kiriyapadanca bahuvacanatthe vattanti.
Bhikkhave ekacco puggalo adhiko hoti silena samadhina pannaya
evarupo bhikkhave puggalo sakkatva garukatva sevitabbo
bhajitabbo payirupasitabbo tam kissa hetu iti aparipuram va silakkhandham
paripuressami paripuram va silakkhandham tattha tattha pannaya anuggahessami
aparipuram va samadhikkhandham paripuressami paripuram va samadhikkhandham
tattha tattha pannaya anuggahessami aparipuram va pannakkhandham
paripuressami paripuram va pannakkhandham tattha tattha pannaya
anuggahessamiti tasma evarupo puggalo sakkatva garukatva
sevitabbo bhajitabbo payirupasitabbo . ime kho bhikkhave tayo
puggala santo samvijjamana lokasminti.
Nihiyati puriso nihinasevi
na ca hayetha kadaci tulyasevi
setthamupanamam udeti khippam
tasma attano uttarim bhajethati.
[466] 27 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo atthi bhikkhave puggalo jigucchitabbo na
sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo atthi bhikkhave
puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na
payirupasitabbo atthi bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo.
{466.1} Katamo ca bhikkhave puggalo jigucchitabbo
na sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo
Idha bhikkhave ekacco puggalo dussilo hoti papadhammo
asuci sankassarasamacaro paticchannakammanto assamano
samanapatinno abrahmacari brahmacaripatinno antoputi
avassuto kasambujato evarupo bhikkhave puggalo jigucchitabbo
na sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo tam kissa hetu
kincapi bhikkhave evarupassa puggalassa na ditthanugatim apajjati
athakho nam papako kittisaddo abbhuggacchati papamitto purisapuggalo
papasahayo papasampavankoti seyyathapi bhikkhave ahi guthagato
kincapi na damsati 1- athakho nam makkheti evameva kho bhikkhave kincapi
evarupassa puggalassa na ditthanugatim apajjati athakho nam papako
kittisaddo abbhuggacchati papamitto purisapuggalo papasahayo
papasampavankoti tasma evarupo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo
na bhajitabbo na payirupasitabbo.
{466.2} Katamo ca bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na
sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo idha bhikkhave ekacco
puggalo kodhano hoti upayasabahulo appampi vutto samano
abhisajjati kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca appaccayanca
patukaroti seyyathapi bhikkhave duttharuko katthena va kathalaya
va ghattito bhiyyoso mattaya asavam deti evameva kho bhikkhave
idhekacco puggalo kodhano hoti upayasabahulo appampi vutto
samano abhisajjati kuppati byapajjati patitthiyati kopanca dosanca
appaccayanca patukaroti seyyathapi bhikkhave tindukalatam
@Footnote: 1 Yu. dassati.
Katthena va kathalaya va ghattitam bhiyyoso mattaya cicitayati 1-
citicitayati evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano hoti
upayasabahulo appampi vutto samano abhisajjati kuppati byapajjati
patitthiyati kopanca dosanca appaccayanca patukaroti seyyathapi
bhikkhave guthakupo katthena va kathalaya va ghattito bhiyyoso mattaya
duggandho hoti evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo kodhano
hoti upayasabahulo appampi vutto samano abhisajjati kuppati
byapajjati patitthiyati kopanca dosanca appaccayanca patukaroti
evarupo bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo
na payirupasitabbo tam kissa hetu akkoseyyapi mam paribhaseyyapi
mam anatthampi mam kareyyati tasma evarupo puggalo
ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupasitabbo.
{466.3} Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo
payirupasitabbo idha bhikkhave ekacco puggalo silava hoti kalyanadhammo
evarupo bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupasitabbo tam
kissa hetu kincapi bhikkhave evarupassa puggalassa na ditthanugatim
apajjati athakho nam kalyano kittisaddo abbhuggacchati kalyanamitto
purisapuggalo kalyanasahayo kalyanasampavankoti tasma evarupo
puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupasitabbo . ime kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ciccitayati.
Nihiyati puriso nihinasevi
na ca hayetha kadaci tulyasevi
setthamupanamam udeti khippam
tasma attano uttarim bhajethati.
[467] 28 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo guthabhani pupphabhani madhubhani . katamo ca
bhikkhave puggalo guthabhani idha bhikkhave ekacco puggalo
sabhagato 1- va parisagato 2- va natimajjhagato va pugamajjhagato
va rajakulamajjhagato va abhinito sakkhi puttho ehambho purisa
yam janasi tam vadehiti so ajanam va aha janamiti janam va
aha na janamiti apassam va aha passamiti passam va aha
na passamiti iti attahetu va parahetu va amisakincikkhahetu
va sampajanamusabhasita hoti ayam vuccati bhikkhave puggalo
guthabhani.
{467.1} Katamo ca bhikkhave puggalo pupphabhani idha bhikkhave
ekacco puggalo sabhagato va parisagato va natimajjhagato va
pugamajjhagato va rajakulamajjhagato va abhinito sakkhi puttho ehambho
purisa yam janasi tam vadehiti so ajanam va aha na janamiti janam
va aha janamiti apassam va aha na passamiti passam va aha
passamiti iti attahetu va parahetu va amisakincikkhahetu
va na sampajanamusabhasita hoti ayam vuccati bhikkhave
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabhaggato . 2 Po. Ma. Yu. parisaggato.
Puggalo pupphabhani.
{467.2} Katamo ca bhikkhave puggalo madhubhani idha bhikkhave ekacco
puggalo pharusam vacam pahaya pharusaya vacaya pativirato hoti ya sa vaca
nela kannasukha pemaniya hadayangama pori bahujanakanta bahujanamanapa
tatharupim vacam bhasita hoti ayam vuccati bhikkhave puggalo madhubhani. Ime
kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
[468] 29 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana
lokasmim katame tayo andho ekacakkhu dvicakkhu.
Katamo ca bhikkhave puggalo andho idha bhikkhave ekaccassa
puggalassa tatharupam cakkhu na hoti yatharupena cakkhuna anadhigatam
va bhogam adhigaccheyya adhigatam va bhogam phatim kareyya tatharupampissa 1-
cakkhu na hoti yatharupena cakkhuna kusalakusale dhamme
janeyya savajjanavajje dhamme janeyya hinappanite dhamme
janeyya kanhasukkasappatibhage dhamme janeyya ayam vuccati
bhikkhave puggalo andho.
Katamo ca bhikkhave puggalo ekacakkhu idha bhikkhave ekaccassa
puggalassa tatharupam cakkhu hoti yatharupena cakkhuna anadhigatam va
bhogam adhigaccheyya adhigatam va bhogam phatim kareyya tatharupampissa cakkhu na
hoti yatharupena cakkhuna kusalakusale dhamme janeyya savajjanavajje
dhamme janeyya hinappanite dhammena janeyya kanhasukkasappatibhage
@Footnote: 1 tatharupam panassa itipi.
Dhamme janeyya ayam vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu.
Katamo ca bhikkhave puggalo dvicakkhu idha bhikkhave ekaccassa
puggalassa tatharupam cakkhu hoti yatharupena cakkhuna anadhigatam va bhogam
adhigaccheyya adhigatam va bhogam phatim kareyya tatharupampissa cakkhu hoti
yatharupena cakkhuna kusalakusale dhamme janeyya savajjanavajje dhamme
janeyya hinappanite dhamme janeyya kanhasukkasappatibhage dhamme
janeyya ayam vuccati bhikkhave puggalo dvicakkhu.
Ime kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
Na ceva bhoga tatharupa na ca punnani kubbati
ubhayattha kaliggaho 1- andhassa hatacakkhuno.
Athaparayamakkhato ekacakkhu ca puggalo
dhammadhammena samsattho 2- bhogani pariyesati
theyyena kutakammena musavadena cubhayam
kusalo hoti samhatum 3- kamabhogi ca manavo
ito so nirayam gantva ekacakkhu vihannati.
Dvicakkhu pana akkhato settho purisapuggalo
dhammaladdhehi bhogehi utthanadhigatam dhanam
dadati setthasankappo abyaggamanaso 4- naro
upeti bhaddakam thanam yattha gantva na socati.
Andhanca ekacakkhunca araka parivajjaye
@Footnote: 1 Po. Ma. kaliggaho . 2 Ma. sattho so . 3 Ma. Yu. samghatum. 4 Ma. abyaggamanaso.
Dvicakkhum pana sevetha settham purisapuggalanti.
[469] 30 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo avakujjapanno puggalo ucchangapanno puggalo
puthupanno puggalo . katamo ca bhikkhave avakujjapanno puggalo
idha bhikkhave ekacco puggalo aramam ganta hoti abhikkhanam
bhikkhunam santike dhammassavanaya tassa bhikkhu dhammam desenti
adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham
sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakasenti so
tasmim asane nisinno tassa kathaya nevadim manasikaroti na
majjham manasikaroti na pariyosanam manasikaroti vutthitopi tamha
asana tassa kathaya nevadim manasikaroti na majjham manasikaroti na
pariyosanam manasikaroti seyyathapi bhikkhave kumbho nikkujjo tatra
udakam asittam vivattati no santhati evameva kho bhikkhave
idhekacco puggalo aramam ganta hoti abhikkhanam bhikkhunam santike
dhammassavanaya tassa bhikkhu dhammam desenti adikalyanam majjhekalyanam
pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham
brahmacariyam pakasenti so tasmim asane nisinno tassa kathaya
nevadim manasikaroti na majjham manasikaroti na pariyosanam manasikaroti
vutthitopi tamha asana tassa kathaya nevadim manasikaroti na
majjham manasikaroti na pariyosanam manasikaroti ayam vuccati bhikkhave
Avakujjapanno puggalo.
{469.1} Katamo ca bhikkhave ucchangapanno puggalo
idha bhikkhave ekacco puggalo aramam ganta hoti abhikkhanam
bhikkhunam santike dhammassavanaya tassa bhikkhu dhammam desenti
adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam
kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakasenti so tasmim asane
nisinno tassa kathaya adimpi manasikaroti majjhampi manasikaroti
pariyosanampi manasikaroti vutthito 1- tamha asana tassa kathaya
nevadim manasikaroti na majjham manasikaroti na pariyosanam manasikaroti
seyyathapi bhikkhave purisassa ucchange nanakhajjakani akinnani
tila tandula modaka badara so tamha asana vutthahanto
satisammosa pakireyya evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo
aramam ganta hoti abhikkhanam bhikkhunam santike dhammassavanaya tassa
bhikkhu dhammam desenti adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam
sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam
pakasenti so tasmim asane nisinno tassa kathaya adimpi
manasikaroti majjhampi manasikaroti pariyosanampi manasikaroti
vutthito tamha asana tassa kathaya nevadim manasikaroti na
majjham manasikaroti na pariyosanam manasikaroti ayam vuccati bhikkhave
ucchangapanno puggalo.
{469.2} Katamo ca bhikkhave puthupanno puggalo idha
bhikkhave ekacco puggalo aramam ganta hoti abhikkhanam
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbattha vutthito ca kho.
Bhikkhunam santike dhammassavanaya tassa bhikkhu dhammam desenti
adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam
kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakasenti so tasmim asane
nisinno tassa kathaya adimpi manasikaroti majjhampi manasikaroti
pariyosanampi manasikaroti vutthitopi tamha asana tassa kathaya
adimpi manasikaroti majjhampi manasikaroti pariyosanampi manasikaroti
seyyathapi bhikkhave kumbho ukkujjo tatra udakam asittam santhati
no vivattati evameva kho bhikkhave idhekacco puggalo aramam
ganta hoti abhikkhanam bhikkhunam santike dhammassavanaya tassa
bhikkhu dhammam desenti adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam
sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakasenti
so tasmim asane nisinno tassa kathaya adimpi manasikaroti
majjhampi manasikaroti pariyosanampi manasikaroti vutthitopi tamha
asana tassa kathaya adimpi manasikaroti majjhampi manasikaroti
pariyosanampi manasikaroti ayam vuccati bhikkhave puthupanno puggalo .
Ime kho bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
Avakujjapanno puriso dummedho avicakkhano
abhikkhanampi ce hoti ganta bhikkhuna 1- santike
adim kathaya majjhanca pariyosananca tadiso
uggahetum na sakkoti panna hissa na vijjati.
@Footnote: 1 Po. Yu. bhikkhunam.
Ucchangapanno puriso seyyo etena vuccati
abhikkhanampi ce hoti ganta bhikkhuna santike
adim kathaya majjhanca pariyosananca tadiso
nisinno asane tasmim uggahetvana byanjanam
vutthito nappajanati gahitam hissa 1- mussati.
Puthupanno ca puriso seyyo etena 2- vuccati
abhikkhanampi ce hoti ganta bhikkhuna santike
adim kathaya majjhanca pariyosananca tadiso
nisinno asane tasmim uggahetvana byanjanam
dhareti setthasankappo abyaggamanaso naro
dhammanudhammapatipanno dukkhassantakaro siyati.
Puggalavaggo tatiyo.
Tassuddanam
savitthagilanasankhara bahukara vajirena ca
sevijigucchaguthabhani andho ca avakujjitati.
---------------
Devadutavaggo catuttho
[470] 31 Sabrahmakani bhikkhave tani kulani yesam puttanam
matapitaro ajjhagare pujita honti sapubbacariyakani bhikkhave
tani kulani yesam puttanam matapitaro ajjhagare pujita honti
@Footnote: 1 Ma. Yu. pissa. 2 Yu. etehi.
Sahuneyyakani bhikkhave tani kulani yesam puttanam matapitaro
ajjhagare pujita honti brahmati bhikkhave matapitunnam 1-
etam adhivacanam pubbacariyati bhikkhave matapitunnam 2- etam
adhivacanam ahuneyyati bhikkhave matapitunnam 3- etam adhivacanam
tam kissa hetu bahukara bhikkhave matapitaro puttanam apadaka
posaka imassa lokassa dassetaroti.
Brahmati matapitaro pubbacariyati vuccare
ahuneyya ca puttanam pajaya anukampaka.
Tasma hi ne namasseyya sakkareyyatha pandito
annena atha panena vatthena sayanena ca
ucchadanena nhapanena padanam dhovanena ca
taya [4]- paricariyaya matapitusu pandita
idheva nam pasamsanti pecca sagge pamodatiti.
[471] 32 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam nisinno
kho ayasma anando bhagavantam etadavoca siya nu kho bhante
bhikkhuno tatharupo samadhipatilabho yatha imasminca savinnanake
kaye ahankaramamankaramananusaya nassu bahiddha ca sabbanimittesu 5-
ahankaramamankaramananusaya nassu yanca cetovimuttim pannavimuttim
upasampajja viharato ahankaramamankaramananusaya na honti tanca
cetovimuttim pannavimuttim upasampajja vihareyyati.
@Footnote:1-2-3 Po. Ma. matapitunam. 4 Po. Ma. Yu. nam . 5 Po. sabbattha subhanimittesu.
{471.1} Siya ananda bhikkhuno tatharupo samadhipatilabho yatha
imasminca savinnanake kaye ahankaramamankaramananusaya
nassu bahiddha ca sabbanimittesu ahankaramamankaramananusaya
nassu yanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja viharato
ahankaramamankaramananusaya na honti tanca cetovimuttim
pannavimuttim upasampajja vihareyyati.
{471.2} Yathakatham pana bhante siya bhikkhuno tatharupo
samadhipatilabho yatha imasminca savinnanake kaye
ahankaramamankaramananusaya nassu bahiddha ca sabbanimittesu
ahankaramamankaramananusaya nassu yanca cetovimuttim pannavimuttim
upasampajja viharato ahankaramamankaramananusaya na honti
tanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja vihareyyati .
Idhananda bhikkhuno evam hoti etam santam etam panitam yadidam
sabbasankharasamatho
{471.3} sabbupadhipatinissaggo ganhakkhayo virago nirodho
nibbananti evam kho ananda siya bhikkhuno tatharupo samadhipatilabho
yatha imasminca savinnanake kaye ahankaramamankaramananusaya
nassu bahiddha ca sabbanimittesu ahankaramamankaramananusaya
nassu yanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja viharato
ahankaramamankaramananusaya na honti tanca cetovimuttim
pannavimuttim upasampajja vihareyya idanca pana metam ananda
sandhaya bhasitam parayane punnakapanhe
sankhaya lokasmi paroparani
yassinjitam natthi kuhinci loke
Santo vidhumo anigho 1- niraso
atari so jatijaranti brumiti.
[472] 33 Athakho ayasma sariputto yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinnam kho ayasmantam sariputtam bhagava etadavoca sankhittenapi
kho aham sariputtam dhammam deseyyam vittharenapi kho aham sariputta
dhammam deseyyam sankhittavittharenapi kho eham sariputta dhammam deseyyam
dhammassa annataro ca dullabhati . etassa bhagava kalo etassa
sugata kalo yam bhagava sankhittenapi dhammam deseyya vittharenapi
dhammam deseyya sankhittavittharenapi dhammam deseyya bhavissanti
dhammassa annataroti . tasma tiha sariputta evam sikkhitabbam
imasminca savinnanake kaye ahankaramamankaramananusaya na bhavissanti
bahiddha ca sabbanimittesu ahankaramamankaramananusaya na bhavissanti
yanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja viharato ahankaramamankara-
mananusaya na honti tanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja
viharissamati evanhi vo sariputta sikkhitabbam yato kho sariputta
bhikkhuno imasminca savinnanake kaye ahankaramamankaramananusaya na
honti bahiddha ca sabbanimittesu ahankaramamankaramananusaya na
honti yanca cetovimuttim pannavimuttim upasampajja viharato
ahankaramamankaramananusaya na honti tanca cetovimuttim pannavimuttim
@Footnote: 1 Ma. anigho.
Upasampajja viharati ayam vuccati sariputta bhikkhu acchejji tanham
vivattayi 1- sannojanam sammamanabhisamaya antamakasi dukkhassa idanca
pana metam sariputta sandhaya bhasitam parayane udayapanhe
pahanam kamasannanam 2- domanassana cubhayam
thinassa ca panudanam kukkuccanam nivaranam
upekkhasatisamsuddham dhammatakkapurejavam
annavimokkham pabrumi avijjayappabhedananti.
[473] 34 Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya
katamani tini lobho nidanam kammanam samudayaya doso nidanam
kammanam samudayaya moho nidanam kammanam samudayaya yam bhikkhave
lobhapakatam kammam lobhajam lobhanidanam lobhasamudayam yatthassa attabhavo
nibbattati tattha tam kammam vipaccati yattha tam kammam vipaccati
tattha tassa kammassa vipakam patisamvedeti dittheva dhamme upapajje 3-
va apare va pariyaye yam bhikkhave dosapakatam kammam dosajam dosanidanam
dosasamudayam yatthassa attabhavo nibbattati tattha tam kammam
vipaccati yattha tam kammam vipaccati tattha tassa kammassa vipakam
patisamvedeti dittheva dhamme upapajje va apare va pariyaye yam
bhikkhave mohapakatam kammam mohajam mohanidanam mohasamudayam yatthassa
attabhavo nibbattati tattha tam kammam vipaccati yattha tam kammam
vipaccati tattha tassa kammassa vipakam patisamvedeti dittheva dhamme
@Footnote: 1 Yu. vavattayi . 2 Yu. kamacchandanam . 3 Ma. upapajja. ito param idisameva.
Upapajje va apare va pariyaye seyyathapi bhikkhave bijani
akhandani aputini avatatapahatani saradani 1- sukhasayitani
sukhette suparikammakataya bhumiya nikkhittani devo ca sammadharam
anuppaveccheyya evassu tani bhikkhave bijani vuddhim virulhim vepullam
apajjeyyum evameva kho bhikkhave yam lobhapakatam kammam lobhajam lobhanidanam
lobhasamudayam yatthassa attabhavo nibbattati tattha tam kammam vipaccati
yattha tam kammam vipaccati tattha tassa kammassa vipakam patisamvedeti
dittheva dhamme upapajje va apare va pariyaye yam dosapakatam
kammam .pe. yam mohapakatam kammam .pe. apare va pariyaye
imani kho bhikkhave tini nidanani kammanam samudayaya.
{473.1} Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya katamani
tini alobho nidanam kammanam samudayaya adoso nidanam kammanam
samudayaya amoho nidanam kammanam samudayaya yam bhikkhave alobhapakatam
kammam alobhajam alobhanidanam alobhasamudayam lobhe vigate evam tam kammam
pahinam hoti ucchinnamulam talavatthukatam anabhavam katam ayatimanuppadadhammam
yam bhikkhave adosapakatam kammam adosajam adosanidanam adosasamudayam dose
vigate evam tam kammam pahinam hoti ucchinnamulam talavatthukatam anabhavam
katam ayatimanuppadadhammam yam bhikkhave amohapakatam kammam amohajam
amohanidanam amohasamudayam mohe vigate evam tam kammam pahinam hoti
ucchinnamulam talavatthukatam anabhavam katam ayatimanuppadadhammam
@Footnote: 1 Ma. saradani. ito param idisameva.
Seyyathapi bhikkhave bijani akhandani aputini avatatapahatani
saradani sukhasayitani tani puriso aggina daheyya aggina
dahitva masim kareyya masim katva mahavate va ophuneyya nadiya va
sighasotaya pavaheyya evassu tani bhikkhave bijani ucchinnamulani
talavatthukatani anabhavam katani ayatimanuppadadhammani
evameva kho bhikkhave yam alobhapakatam kammam alobhajam alobhanidanam
alobhasamudayam lobhe vigate evam tam kammam pahinam hoti ucchinnamulam
talavatthukatam anabhavam katam ayatimanuppadadhammam yam adosapakatam
kammam .pe. yam amohapakatam kammam .pe. anabhavam katam
ayatimanuppadadhammam imani kho bhikkhave tini nidanani
kammanam samudayayati.
Lobhajam dosajanceva mohajancapi 1- viddasu
yantena pakatam kammam appam va yadi va bahum
idheva tam vedaniyam vatthum annam na vijjati
tasma lobhanca dosanca mohancapi 2- viddasu
vijjam uppadayam bhikkhu sabba duggatiyo jaheti.
[474] 35 Ekam samayam bhagava alaviyam viharati gomagge
simsapavane pannasanthare 3- . athakho hatthako alavako janghaviharam
anucankamamano anuvicaramano addasa bhagavantam gomagge simsapavane
pannasanthare 4- nisinnam disvana yena bhagava tenupasankami
@Footnote: 1-2 Ma. mohajancapaviddasu. 3-4 Yu. pannasanthare. ito param idisameva.
Upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam nisinno
kho hatthako alavako bhagavantam etadavoca kacci bhante bhagava
sukhamasayitthati . evam kumara sukhamasayittham ye ca pana loke sukham
senti aham tesam annataroti . sita bhante hemantika ratti
antaratthako himapatasamayo khara gokantakahata bhumi tanuko
pannasantharo viralani rukkhassa pattani sitani kasayani
vatthani sito ca verambavato vatiti 1-.
{474.1} Atha ca pana bhagava evamaha evam kumara sukhamasayittham ye
ca pana loke sukham senti aham tesam annataroti. Tenahi kumara tamyevettha
patipucchissami yatha te khameyya tatha nam byakareyyasi tam kim mannasi
kumara idhassa gahapatissa va gahapatiputtassa va kutagaram ullittavalittam
nivatam phusitaggalam pihitavatapanam tatrassa pallanko gonakatthato
patikatthato patalikatthato kadalimigapavarapaccattharano sauttaracchado
ubhatolohitakupadhano telappadipo cettha jhayeyya catasso [2]-
pajapatiyo [3]- manapamanapena paccupatthita assu tam kim mannasi
kumara sukham va so sayeyya no va katham va te ettha hotiti. Sukham so
bhante sayeyya ye ca [4]- loke sukham senti so tesam annataroti.
Tam kim mannasi kumara apinu tassa gahapatissa va gahapatiputtassa
va uppajjeyyum ragaja parilaha kayika va cetasika va yehi
so ragajehi parilahehi paridayhamano dukkham sayeyyati. Evam bhante.
@Footnote: 1 Ma. vayati. Yu. vati. 2-3 Yu. casaddo atthi. 4 Ma. Yu. ca pana.
{474.2} Yehi kho so kumara gahapati va gahapatiputto va ragajehi
parilahehi paridayhamano dukkham sayeyya so rago tathagatassa pahino
ucchinnamulo talavatthukato anabhavam kato ayatimanuppadadhammo
tasmaham sukhamasayittham . tam kim mannasi kumara apinu tassa gahapatissa va
gahapatiputtassa va uppajjeyyum dosaja parilaha .pe. mohaja
parilaha kayika va cetasika va yehi so mohajehi parilahehi
paridayhamano dukkham sayeyyati . evam bhante . yehi kho so
kumara gahapati va gahapatiputto va mohajehi parilahehi paridayhamano
dukkham sayeyya so moho tathagatassa pahino ucchinnamulo talavatthukato
anabhavam kato ayatimanuppadadhammo tasmaham sukhamasayitthanti.
Sabbada ve sukham seti brahmano parinibbuto
yo na lippati kamesu sitibhuto nirupadhi
sabba asattiyo chetva vineyya hadaye daram
upasanto sukham seti santim pappuyya cetasoti.
[475] 36 Tinimani bhikkhave devadutani katamani tini idha
bhikkhave ekacco kayena duccaritam carati vacaya duccaritam carati
manasa duccaritam carati . so kaye duccaritam caritva vacaya duccaritam
caritva manasa duccaritam caritva kayassa bheda parammarana apayam
duggatim vinipatam nirayam upapajjati tamenam bhikkhave nirayapala
nanabahasu gahetva yamassa ranno dassenti ayam deva puriso
Ametteyyo apetteyyo asamanno abrahmanno na kulejetthapacayi
imassa devo dandam panetuti tamenam bhikkhave yamo raja pathamam
devadutam samanuyunjati samanuggahati samanubhasati ambho purisa na tvam
addasa manussesu pathamam devadutam patubhutanti . so evamaha naddasam
bhanteti . tamenam bhikkhave yamo raja evamaha ambho purisa na
tvam addasa manussesu itthim va purisam va asitikam va navutikam 1- va
vassasatikam va jatiya jinnam gopanasivankam bhoggam dandaparayanam
pavedhamanam gacchantam aturam gatayobbanam khandadantam palitakesam vilunam
khalitasiram 2- valitam tilakahatagattanti.
{475.1} So evamaha addasam bhanteti tamenam bhikkhave yamo
raja evamaha ambho purisa tassa te vinnussa sato mahallakassa
na etadahosi ahampi khomhi jaradhammo jaram anatito handaham kalyanam
karomi kayena vacaya manasati . so evamaha nasakkhissam bhante
pamadassam bhanteti . tamenam bhikkhave yamo raja evamaha ambho
purisa pamadavataya na kalyanamakasi kayena vacaya manasa taggha
tam 4- ambho purisa tatha karissanti yathatam pamattam tam kho panetam
papakammam neva matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya
katam na mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na devatahi katam na
samanabrahmanehi katam athakho tayavetam papakammam katam tvanneva
tassa vipakam patisamvedissasiti . tamenam bhikkhave yamo raja pathamam
@Footnote: 1 Ma. navutikam. 2 Ma. khallitasiram. Yu. khalitam sirovalitam . 3 Ma. pamadataya.
@4 Ma. Yu. tvam.
Devadutam samanuyunjitva samanuggahitva samanubhasitva dutiyam devadutam
samanuyunjati samanuggahati samanubhasati ambho purisa na tvam addasa
manussesu dutiyam devadutam patubhutanti.
{475.2} So evamaha naddasam bhanteti. Tamenam bhikkhave yamo
raja evamaha ambho purisa na tvam addasa manussesu itthim va purisam
va abadhikam dukkhitam balhagilanam sake muttakarise palipannam semanam
annehi vutthapiyamanam annehi samvesiyamananti . so evamaha
addasam bhanteti . tamenam bhikkhave yamo raja evamaha ambho purisa
tassa te vinnussa sato mahallakassa na etadahosi ahampi khomhi
byadhidhammo byadhim anatito handaham kalyanam karomi kayena
vacaya manasati . so evamaha nasakkhissam bhante pamadassam bhanteti.
Tamenam bhikkhave yamo raja evamaha ambho purisa pamadavataya na
kalyanamakasi kayena vacaya manasa taggha tam ambho purisa tatha
karissanti yathatam pamattam tam kho panetam papakammam neva matara
katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na mittamaccehi
katam na natisalohitehi katam na devatahi katam na samanabrahmanehi
katam athakho tayavetam papakammam katam tvanneva tassa vipakam
patisamvedissasiti . tamenam bhikkhave yamo raja dutiyam devadutam
samanuyunjitva samanuggahitva samanubhasitva tatiyam devadutam
samanuyunjati samanuggahati samanubhasati ambho purisa na tvam addasa
Manussesu tatiyam devadutam patubhutanti.
{475.3} So evamaha naddasam bhanteti. Tamenam bhikkhave yamo
raja evamaha ambho purisa na tvam addasa manussesu itthim va purisam
va ekahamatam va dvihamatam va tihamatam va uddhumatakam vinilakam
vipubbakajatanti . so evamaha addasam bhanteti . tamenam bhikkhave
yamo raja evamaha ambho purisa tassa te vinnussa sato mahallakassa
na etadahosi ahampi khomhi maranadhammo maranam anatito handaham kalyanam
karomi kayena vacaya manasati . so evamaha nasakkhissam bhante
pamadassam bhanteti . tamenam bhikkhave yamo raja evamaha ambho purisa
pamadavataya na kalyanamakasi kayena vacaya manasa taggha tam
ambho purisa tatha karissanti yathatam pamattam tam kho panetam papakammam
neva matara katam na pitara katam na bhatara katam na bhaginiya katam na
mittamaccehi katam na natisalohitehi katam na devatahi katam
na samanabrahmanehi katam athakho tayavetam papakammam katam tvanneva
tassa vipakam patisamvedissasiti . tamenam bhikkhave yamo raja tatiyam
devadutam samanuyunjitva samanuggahitva samanubhasitva tunhi hoti.
Tamenam bhikkhave nirayapala pancavidhabandhanam nama kammakaranam karonti
tattam ayokhilam hatthe gamenti tattam ayokhilam dutiyasmim hatthe
gamenti tattam ayokhilam pade gamenti tattam ayokhilam dutiyasmim
pade gamenti tattam ayokhilam majjheurasmim gamenti . so tattha
Dukkha tibba khara katuka vedana vediyati na ca tava kalam karoti
yava na tam papakammam byantihoti.
{475.4} Tamenam bhikkhave nirayapala samvesitva kutharihi tacchanti.
So tattha dukkha tibba khara katuka vedana vediyati na ca tava kalam
karoti yava na tam papakammam byantihoti . tamenam bhikkhave nirayapala
uddhampadam adhosiram thapetva 1- vasihi tacchanti ... tamenam bhikkhave
nirayapala rathe yojetva adittaya bhumiya sampajjalitaya
sanjotibhutaya 2- sarentipi paccasarentipi ... tamenam bhikkhave
nirayapala mahantam angarapabbatam adittam sampajjalitam sanjotibhutam
aropentipi oropentipi ... tamenam bhikkhave nirayapala uddhampadam
adhosiram gahetva tattaya lohakumbhiya pakkhipanti adittaya
sampajjalitaya sanjotibhutaya . so tattha phenuddehakam paccati .
So tattha phenuddehakam paccamano sakimpi uddham gacchati sakimpi
adho gacchati sakimpi tiriyam gacchati . so tattha dukkha tibba khara
katuka vedana vediyati na ca tava kalam karoti yava na tam papakammam
byantihoti . tamenam bhikkhave nirayapala mahaniraye pakkhipanti .
So kho pana bhikkhave mahanirayo
catukkanno catudvaro vibhatto bhagaso mito
ayopakarapariyanto ayasa patikujjito
tassa ayomaya bhumi jalita tejasa yuta
@Footnote: 1 Po. Ma. gahetva . 2 Ma. Yu. samjotibhutaya. ito param idisameva.
Samanta yojanasatam pharitva titthati sabbadati.
Bhutapubbam bhikkhave yamassa ranno etadahosi ye kira bho loke
papakani kammani karonti te evarupa vividha kammakarana kariyanti
aho vataham manussattam labheyyam tathagato ca loke uppajjeyya
araham sammasambuddho tancaham bhagavantam payirupaseyyam so ca me
bhagava dhammam deseyya tassa caham bhagavato dhammam ajaneyyanti .
Tam kho panaham bhikkhave na annassa samanassa va brahmanassa va
sutva evam vadami apica kho bhikkhave yadeva me samam natam
samam dittham samam viditam tadevaham vadamiti.
Codita devadutehi ye pamajjanti manava
te digharattam socanti hinakayupaga nara.
Ye ca kho devadutehi santo sappurisa idha
codita nappamajjanti ariyadhamme kudacanam
upadane bhayam disva jatimaranasambhave
anupada vimuccanti jatimaranasankhaye
te 1- khemappatta sukhita ditthadhammabhinibbuta
sabbaverabhayatita sabbadukkham upaccagunti.
[476] 37 Atthamiyam bhikkhave pakkhassa catunnam maharajanam amacca
parisajja imam lokam anuvicaranti kacci bahu manussa manussesu
metteyya petteyya samanna brahmanna kulejetthapacayino
@Footnote: 1 Ma. te appamatta sukhino.
Uposatham upavasanti patijagaronti punnani karontiti .
Catuddasiyam bhikkhave pakkhassa catunnam maharajanam putta
imam lokam anuvicaranti kacci bahu manussa manussesu metteyya
petteyya samanna brahmanna kulejetthapacayino
uposatham upavasanti patijagaronti punnani karontiti.
{476.1} Tadahu bhikkhave uposathe pannarase cattaro
maharajano samanneva imam lokam anuvicaranti kacci bahu
manussa manussesu metteyya petteyya samanna brahmanna
kulejetthapacayino uposatham upavasanti patijagaronti punnani
karontiti . sace bhikkhave appaka honti manussa manussesu
metteyya petteyya samanna brahmanna kulejetthapacayino
uposatham upavasanti patijagaronti punnani karontiti .
Tamenam bhikkhave cattaro maharajano devanam tavatimsanam
sudhammayam sabhayam sannisinnanam sannipatitanam arocenti
appaka kho marisa manussa manussesu metteyya petteyya
samanna brahmanna kulejetthapacayino uposatham upavasanti
patijagaronti punnani karontiti.
{476.2} Tena 1- bhikkhave deva tavatimsa anattamana honti
dibba vata bho kaya parihayissanti paripuressanti asurakayati .
Sace pana bhikkhave bahu honti manussa manussesu metteyya
petteyya samanna brahmanna kulejetthapacayino
uposatham upavasanti patijagaronti punnani karontiti .
Tamenam bhikkhave cattaro maharajano devanam tavatimsanam
sudhammayam sabhayam sannisinnanam sannipatitanam arocenti bahu
@Footnote: 1 Ma. tena kho. Yu. tenahi.
Kho marisa manussa manussesu metteyya petteyya samanna
brahmanna kulejetthapacayino uposatham upavasanti patijagaronti
punnani karontiti . tena bhikkhave deva tavatimsa attamana honti
dibba vata bho kaya paripuressanti parihayissanti asurakayati.
[477] 38 Bhutapubbam bhikkhave sakko devanamindo deve tavatimse
anunayamano tayam velayam imam gatham abhasi
catuddasim 1- pancadasim ya ca pakkhassa atthami
patihariyapakkhanca atthangasusamagatam
uposatham upavaseyya yopassa 2- madiso naroti.
Sa kho panesa bhikkhave sakkena devanamindena gatha duggita na
sugita dubbhasita na subhasita tam kissa hetu sakko hi bhikkhave
devanamindo avitarago avitadoso avitamoho . yo ca kho so
bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava [3]- katakaraniyo ohitabharo
anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadannavimutto tassa kho
etam 4- bhikkhuno kallam vacanaya
catuddasim pancadasim ya ca pakkhassa atthami
patihariyapakkhanca atthangasusamagatam
uposatham upavaseyya yopassa madiso naroti.
Tam kissa hetu so hi bhikkhave bhikkhu vitarago vitadoso vitamohoti.
Bhutapubbam bhikkhave sakko devanamindo deve tavatimse anunayamano
@Footnote: 1 Yu. catuddasi pancadasi. ito param idisameva . 2 Ma. yopissa . 3 Ma.
@brahmacariyo . 4 Po. evam bhikkhave. Ma. Yu. etam bhikkhave.
Tayam velayam imam gatham abhasi
catuddasim pancadasim ya ca pakkhassa atthami
patihariyapakkhanca atthangasusamagatam
uposatham upavaseyya yopassa madiso naroti.
Sa kho panesa bhikkhave sakkena devanamindena gatha duggita na
sugita dubbhasita na subhasita tam kissa hetu sakko hi
bhikkhave devanamindo aparimutto jatiya jaramaranena sokehi paridevehi
dukkhehi domanassehi upayasehi aparimutto dukkhasmati vadami .
Yo ca kho so bhikkhave bhikkhu araham khinasavo vusitava katakaraniyo
ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadannavimutto
tassa kho etam bhikkhuno kallam vacanaya
catuddasim pancadasim ya ca pakkhassa atthami
patihariyapakkhanca atthangasusamagatam
uposatham upavaseyya yopassa madiso naroti.
Tam kissa hetu so hi bhikkhave bhikkhu parimutto jatiya jaramaranena
sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi parimutto
dukkhasmati vadamiti.
[478] 39 Sukhumalo aham bhikkhave paramasukhumalo accantasukhumalo
mama sudam bhikkhave pitu nivesane pokkharaniyo karita honti ekattha
sudam bhikkhave uppalam vappati ekattha padumam ekattha pundarikam yavadeva
Mamatthaya . na kho panassaham bhikkhave kasikam 1- candanam dharemi kasikam
su me tam bhikkhave vethanam hoti kasika kancuka kasikam nivasanam
kasiko uttarasango . rattindivam kho pana su me tam bhikkhave
setacchattam dhariyati ma nam 2- sitam va unham va rajo va tinam
va ussavo vati . tassa mayham bhikkhave tayo pasada ahesum
eko hemantiko eko gimhiko eko vassiko . so kho
aham bhikkhave vassike pasade vassike cattaro mase nippurisehi
turiyehi paricariyamano 3- na hetthapasadam orohami.
{478.1} Yatha kho pana bhikkhave annesam nivesanesu
dasakammakaraporisassa kanajakam bhojanam diyati bilangadutiyam
evamevassu me bhikkhave pitu nivesane dasakammakaraporisassa
salimamsodano diyati . tassa mayham bhikkhave evarupaya iddhiya
samannagatassa evarupena ca accantasukhumalena etadahosi
assutava kho puthujjano attana jaradhammo samano jaram
anatito param jinnam disva attiyati harayati jigucchati attanamyeva
atisitva ahampi khomhi jaradhammo jaram anatito ahanceva
kho pana jaradhammo samano jaram anatito param jinnam disva
attiyeyyam harayeyyam jiguccheyyam na metam assa patirupanti tassa
mayham bhikkhave iti patisancikkhato yo yobbane yobbanamado
so sabbaso pahiyi.
{478.2} Assutava kho puthujjano attana
byadhidhammo samano byadhim anatito param byadhitam
@Footnote: 1 Ma. Yu. akasikam. 2 Ma. ma nam phusi. Yu. ma nam phussi . 3 Ma. paricarayama no.
@Yu. parivariyamano.
Disva attiyati harayati jigucchati attanamyeva atisitva ahampi
khomhi byadhidhammo byadhim anatito ahanceva kho pana byadhidhammo
samano byadhim anatito param byadhitam disva attiyeyyam harayeyyam
jiguccheyyam na metam assa patirupanti tassa mayham bhikkhave iti
patisancikkhato yo arogye arogyamado so sabbaso pahiyi .
Assutava kho puthujjano attana maranadhammo samano maranam anatito
param matam disva attiyati harayati jigucchati attanamyeva atisitva
ahampi khomhi maranadhammo maranam anatito ahanceva kho pana
maranadhammo samano maranam anatito param matam disva attiyeyyam
harayeyyam jiguccheyyam na metam assa patirupanti tassa mayham
bhikkhave iti patisancikkhato yo jivite jivitamado so sabbaso
pahiyiti.
Tayome bhikkhave mada katame tayo yobbanamado arogyamado
jivitamado . yobbanamadamatto va bhikkhave assutava puthujjano
kayena duccaritam carati vacaya duccaritam carati manasa duccaritam carati.
So kayena duccaritam caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam
caritva kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam
upapajjati . arogyamadamatto va bhikkhave assutava puthujjano .pe.
Jivitamadamatto va bhikkhave assutava puthujjano kayena duccaritam carati
vacaya duccaritam carati manasa duccaritam carati . so kayena duccaritam
Caritva vacaya duccaritam caritva manasa duccaritam caritva
kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati .
Yobbanamadamatto va bhikkhave bhikkhu sikkham paccakkhaya hinayavattati
agyomadamatto va bhikkhave bhikkhu sikkham paccakkhaya hinayavattati
jivitamadamatto va bhikkhave bhikkhu sikkham paccakkhaya hinayavattatiti.
Byadhidhamma jaradhamma atho maranadhammino
yatha dhamma tatha santa jigucchanti puthujjana.
Ahancetam jiguccheyyam evam dhammesu panisu
na metam patirupassa mama evamviharino.
Soham evam viharanto natva dhammam nirupadhim
arogye yobbanasmim jivitasminca yo 1- mado
sabbe made abhibhosmi nekkhammam datthu khemato 2-.
Tassa me ahu ussaho nibbanam abhipassato
naham bhabbo etarahi kamani patisevitum
anivatti bhavissami brahmacariyaparayanoti.
[479] 40 Tinimani bhikkhave adhipateyyani katamani tini
attadhipateyyam lokadhipateyyam dhammadhipateyyam . katamanca bhikkhave
attadhipateyyam idha bhikkhave bhikkhu arannagato va rukkhamulagato va
sunnagaragato va iti patisancikkhati na kho panaham civarahetu
agarasma anagariyam pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu
@Footnote: 1 Ma. ye mada . 2 Po. Ma. khematam.
Na itibhavabhavahetu agarasma anagariyam pabbajito apica khomhi
otinno jatiya jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi
upayasehi dukkhotinno dukkhapareto appevanama imassa kevalassa
dukkhakkhandhassa antakiriya pannayethati ahanceva kho pana yadisake
kame ohaya agarasma anagariyam pabbajito tadisake va kame
pariyeseyyam tato va papitthataram 1- na metam assa patirupanti so
iti patisancikkhati araddham kho pana me viriyam bhavissati asallinam
upatthita sati appamuttha 2- passaddho kayo asaraddho samahitam
cittam ekagganti so attanamyeva adhipateyyam 3- karitva akusalam
pajahati kusalam bhaveti savajjam pajahati anavajjam bhaveti suddham
attanam pariharati idam vuccati bhikkhave attadhipateyyam.
{479.1} Katamanca bhikkhave lokadhipateyyam idha bhikkhave
bhikkhu arannagato va rukkhamulagato va sunnagaragato va iti
patisancikkhati na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam
pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na itibhavabhavahetu
agarasma anagariyam pabbajito apica khomhi otinno jatiya
jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi
dukkhotinno dukkhapareto appevanama imassa kevalassa
dukkhakkhandhassa antakiriya pannayethati ahanceva kho pana
evam pabbajito samano kamavitakkam va vitakkeyyam byapadavitakkam
va vitakkeyyam vihimsavitakkam va vitakkeyyam maha kho
@Footnote: 1 Ma. papitthatare . 2 Ma. Yu. asamumattha . 3 Po. Ma. adhipatim.
Panayam lokasannivaso mahantasmim kho pana lokasannivase santi
samanabrahmana iddhimanto dibbacakkhuka paracittaviduno te
duratopi passanti asannapi na dissanti cetasapi cittam
pajananti 1- tepi mam evam janeyyum passatha bho imam kulaputtam
saddha agarasma anagariyam pabbajito samano vokinno
viharati papakehi akusalehi dhammehiti devatapi kho santi
iddhimantiniyo dibbacakkhuka paricittaviduniyo ta duratopi
passanti asannapi na dissanti cetasapi cittam pajananti
tapi mam evam janeyyum passatha bho imam kulaputtam saddha agarasma
anagariyam pabbajito samano vokinno viharati papakehi
akusalehi dhammehiti so iti patisancikkhati araddham kho pana me
viriyam bhavissati asallinam upatthita sati appamuttha passaddho
kayo asaraddho samahitam cittam ekagganti so lokamyeva
adhipateyyam karitva akusalam pajahati kusalam bhaveti savajjam
pajahati anavajjam bhaveti suddham attanam pariharati idam
vuccati bhikkhave lokadhipateyyam.
{479.2} Katamanca bhikkhave dhammadhipateyyam idha bhikkhave
bhikkhu arannagato va rukkhamulagato va sunnagaragato va iti
patisancikkhati na kho panaham civarahetu agarasma anagariyam
pabbajito na pindapatahetu na senasanahetu na itibhavabhavahetu
agarasma anagariyam pabbajito apica khomhi otinno jatiya
jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. jananti. ito param idisameva.
Dukkhotinno dukkhapareto appevanama imassa kevalassa
dukkhakkhandhassa antakiriya pannayethati svakkhato
bhagavata dhammo sanditthiko akaliko ehipassiko opanayiko
paccattam veditabbo vinnuhiti santi kho pana [1]- sabrahmacari
janam passam viharanti ahanceva kho pana evam svakkhate dhammavinaye
pabbajito samano kusito vihareyyam pamatto na metam assa
patirupanti so iti patisancikkhati araddham kho pana me viriyam
bhavissati asallinam upatthita sati appamuttha passaddho
kayo asaraddho samahitam cittam ekagganti so dhammamyeva
adhipateyyam karitva akusalam pajahati kusalam bhaveti savajjam
pajahati anavajjam bhaveti suddham attanam pariharati idam vuccati bhikkhave
dhammadhipateyyam. Imani kho bhikkhave tini adhipateyyaniti.
Natthi loke raho nama papakammam pakubbato
atta te purisa janati saccam va yadi va musa
kalyanam vata bho sakkhi attanam atimannasi 2-
yo santam attani papam atha nam pariguhasi
passanti deva ca tathagata ca
lokasmi balam visamam carantam
tasma 3- hi attadhipako sato care
lokadhipo ca nipako ca jhayi
dhammadhipo ca anudhammacari
@Footnote: 1 Ma. Yu. me . 2 Yu. atimannesi . 3 Ma. tasma hi attadhipateyyako ca.
Na hiyati saccaparakkamo muni
pasayha maram abhibhuyya antakam
yo ca phusi jatikhayam padhanava
so tadiso lokavidu sumedho
sabbesu dhammesu atammayo muniti.
Devadutavaggo catuttho.
Tassuddanam
brahma anandasariputto nidanam hatthakena ca
duta duve ca rajano sukhumala adhipateyyena cati.
--------------------
Culavaggo pancamo
[480] 41 Tinnam bhikkhave sammukhibhava saddho kulaputto bahum
punnam pasavati katamesam tinnam saddhaya bhikkhave sammukhibhava
saddho kulaputto bahum punnam pasavati deyyadhammassa bhikkhave
sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati dakkhineyyanam
bhikkhave sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam pasavati imesam
kho bhikkhave tinnam sammukhibhava saddho kulaputto bahum punnam
pasavatiti.
[481] 42 Tihi bhikkhave thanehi saddho pasanno veditabbo
katamehi tihi silavantanam 1- dassanakamo hoti saddhammam sotukamo
@Footnote: 1 Yu. silavatam.
Hoti vigatamalamaccherena cetasa agaram ajjhavasati muttacago
payatapani vossaggarato yacayogo danasamvibhagarato imehi kho
bhikkhave tihi thanehi saddho pasanno veditabboti.
Dassanakamo silavatam saddhammam sotumicchati
vineyya maccheramalam sa ve saddhoti vuccatiti.
[482] 43 Tayo bhikkhave atthavase sampassamanena alameva
paresam dhammam desetum katame tayo yo dhammam deseti so atthapatisamvedi
ca hoti dhammapatisamvedi ca yo dhammam sunati so atthapatisamvedi
ca hoti dhammapatisamvedi ca yo ceva dhammam deseti yo ca dhammam
sunati ubho atthapatisamvedino ca honti dhammapatisamvedino
ca ime kho bhikkhave tayo atthavase sampassamanena alameva
paresam dhammam desetunti.
[483] 44 Tihi bhikkhave thanehi katha pavattani hoti katamehi
tihi yo dhammam deseti so atthapatisamvedi ca hoti dhammapatisamvedi
ca yo dhammam sunati so atthapatisamvedi ca hoti dhammapatisamvedi
ca yo ceva dhammam deseti yo ca dhammam sunati ubho atthapatisamvedino
ca honti dhammapatisamvedino ca imehi kho 1- bhikkhave tihi
thanehi katha pavattani hotiti.
[484] 45 Tinimani bhikkhave panditapannattani sappurisapannattani
katamani tini danam bhikkhave panditapannattam sappurisapannattam
@Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi.
Pabbajja bhikkhave panditapannatta sappurisapannatta matapitunnam
bhikkhave upatthanam panditapannattam sappurisapannattam imani kho
bhikkhave tini panditapannattani sappurisapannattaniti.
Sabbhi danam upannattam ahimsa sannamo damo
matapituupatthanam santanam brahmacarinam
satam etani thanani yani sevetha pandito
ariyo dassanasampanno sa lokam bhajate sivanti.
[485] 46 Yam bhikkhave silavanto pabbajita gamam va nigamam va
upanissaya viharanti tattha manussa tihi thanehi bahum punnam pasavanti
katamehi tihi kayena vacaya manasa yam bhikkhave silavanto pabbajita
gamam va nigamam va upanissaya viharanti tattha manussa imehi tihi
thanehi bahum punnam pasavantiti.
[486] 47 Tinimani bhikkhave sankhatassa sankhatalakkhanani katamani
tini uppado pannayati vayo pannayati thitassa annathattam
pannayati imani kho bhikkhave tini sankhatassa sankhatalakkhananiti.
[487] 48 Tinimani bhikkhave asankhatassa asankhatalakkhanani
katamani tini na uppado pannayati na vayo pannayati na thitassa
annathattam pannayati imani kho bhikkhave tini asankhatassa
asankhatalakkhananiti.
[488] 49 Himavantam bhikkhave pabbatarajam nissaya mahasala
Tihi vaddhihi vaddhanti katamahi 1- tihi sakhapattapalasena vaddhanti
tacapappatikaya vaddhanti pheggusarena vaddhanti himavantam bhikkhave
pabbatarajam nissaya mahasala imahi tihi vaddhihi vaddhanti .
Evameva kho bhikkhave saddham kulapatim nissaya antojano tihi vaddhihi
vaddhati katamahi 2- tihi saddhaya vaddhati silena vaddhati pannaya
vaddhati saddham bhikkhave kulapatim nissaya antojano imahi tihi
vaddhihi vaddhatiti.
Yathapi pabbato selo arannasmim brahavane
tam rukkham 3- upanissaya vaddhantete vanappati
tatheva silasampannam saddham kulapatim idha
upanissaya vaddhanti puttadara ca bandhava
amacca natisangha ca yecassa anujivino.
Tyassa silavato silam cagam sucaritani ca
passamananukubbanti ye 4- bhavanti vicakkhana
idha dhammam caritvana maggam sugatigaminam
nandino devalokasmim modanti kamakaminoti.
[489] 50 Tihi bhikkhave thanehi atappam karaniyam katamehi tihi
anuppannanam papakanam akusalanam dhammanam anuppadaya atappam
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. katamehi . 3 Ma. rukkha . 4 Ma. attamattham vicakkhana.
Karaniyam anuppannanam kusalanam dhammanam uppadaya atappam karaniyam
uppannanam saririkanam vedananam dukkhanam tibbanam kharanam katukanam
asatanam amanapanam panaharanam adhivasanaya atappam karaniyam 1-
yato kho bhikkhave bhikkhu anuppannanam papakanam akusalanam dhammanam
anuppadaya atappam karoti anuppannanam kusalanam dhammanam
uppadaya atappam karoti uppannanam saririkanam vedananam
dukkhanam tibbanam kharanam katukanam asatanam amanapanam
panaharanam adhivasanaya atappam karoti ayam vuccati bhikkhave
bhikkhu atapi nipako sato samma dukkhassa antakiriyayati.
[490] 51 Tihi bhikkhave angehi samannagato mahacoro
sandhimpi chindati nillopampi harati ekagarikampi karoti
paripanthepi titthati katamehi tihi idha bhikkhave mahacoro
visamanissito ca hoti gahananissito ca hoti balavanissito
ca hoti.
{490.1} Kathanca bhikkhave mahacoro visamanissito hoti idha
bhikkhave mahacoro nadividuggam va nissito hoti pabbatavisamam
va evam kho bhikkhave mahacoro visamanissito hoti.
{490.2} Kathanca bhikkhave mahacoro gahananissito hoti idha
bhikkhave mahacoro tinagahanam va nissito hoti rukkhagahanam va rodham 2-
va mahavanasandam va evam kho bhikkhave mahacoro gahananissito hoti.
{490.3} Kathanca bhikkhave mahacoro balavanissito hoti
@Footnote: 1 Ma. Yu. ito param imehi tihi bhikkhave thanehi atappam karaniyanti dissati.
@2 Po. geham. Yu. gedham.
Idha bhikkhave mahacoro rajanam va rajamahamattanam va nissito
hoti tassa evam hoti sace mam koci kinci vakkhati ime me rajano
va rajamahamatta va pariyodhaya attham bhanissantiti sace nam koci
kinci aha tyassa rajano va rajamahamatta va pariyodhaya
attham bhananti evam kho bhikkhave mahacoro balavanissito hoti.
{490.4} Imehi kho bhikkhave tihi angehi samannagato mahacoro
sandhimpi chindati nillopampi harati ekagarikampi karoti paripanthepi
titthati . evameva kho bhikkhave tihi dhammehi 1- samannagato papabhikkhu
khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti sanuvajjo vinnunam
bahunca apunnam pasavati katamehi tihi idha bhikkhave papabhikkhu
visamanissito ca hoti gahananissito ca balavanissito ca.
{490.5} Kathanca bhikkhave papabhikkhu visamanissito hoti idha
bhikkhave papabhikkhu visamena kayakammena samannagato hoti visamena
vacikammena samannagato hoti visamena manokammena samannagato
hoti evam kho bhikkhave papabhikkhu visamanissito hoti.
{490.6} Kathanca bhikkhave papabhikkhu gahananissito hoti idha
bhikkhave papabhikkhu micchaditthiko hoti antaggahikaya ditthiya
samannagato hoti evam kho bhikkhave papabhikkhu gahananissito hoti.
{490.7} Kathanca bhikkhave papabhikkhu balavanissito hoti
idha bhikkhave papabhikkhu rajanam va rajamahamattanam va nissito
hoti tassa evam hoti sace mam koci kinci vakkhati ime me
@Footnote: 1 Ma. angehi.
Rajano va rajamahamatta va pariyodhaya attham bhanissantiti
sace nam koci kinci aha tyassa rajano va rajamahamatta
va pariyodhaya attham bhananti evam kho bhikkhave papabhikkhu
balavanissito hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato
papabhikkhu khatam upahatam attanam pariharati savajjo ca hoti
sanuvajjo vinnunam bahunca apunnam pasavatiti.
Culavaggo pancamo.
Tassuddanam
sammukhitthanapaccayavattam paresam panditasilanca
sankhatam pabbatatappam mahacorenekarasati.
Pathamo pannasako samatto.
----------
Dutiyapannasako
brahmanavaggo pathamo
[491] 52 Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati anathapindikassa
arame . athakho dve brahmana jinna vuddha mahallaka addhagata
vayoanuppatta visavassasatika jatiya yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva bhagavata saddhim sammodimsu sammodaniyam katham saraniyam
vitisaretva ekamantam nisidimsu ekamantam nisinna kho te brahmana
bhagavantam etadavocum mayamassu bho gotama brahmana jinna vuddha
mahallaka addhagata vayoanuppatta visavassasatika jatiya te camha 1-
akatakalyana akatakusala akatabhiruttana ovadatu no bhavam gotamo
anusasatu no bhavam gotamo yam amhakam assa digharattam hitaya
sukhayati . taggha tumhe brahmana jinna vuddha mahallaka
addhagata vayoanuppatta visavassasatika jatiya te cattha
akatakalyana akatakusala akatabhiruttana upaniyati kho ayam
brahmana loko jaraya byadhina maranena evam upaniyamane kho
brahmana loke jaraya byadhina maranena yo idha kayena sannamo
vacaya sannamo manasa sannamo tam tassa petassa tananca
lenanca dipanca sarananca parayanancati.
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. camha.
Upaniyati jivitamappamayum 1-
jarupanitassa na santi tana
etam bhayam marane pekkhamano
punnani kayiratha sukhavahani.
Yodha kayena sannamo vacaya uda cetasa
tam tassa petassa sukhaya hoti
yam jivamano pakaroti punnanti.
[492] 53 Athakho dve brahmana jinna vuddha mahallaka
addhagata vayoanuppatta visavassasatika jatiya yena bhagava
tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu
ekamantam nisinna kho te brahmana bhagavantam etadavocum mayamassu
bho gotama brahmana jinna vuddha mahallaka addhagata
vayoanuppatta visavassasatika jatiya te camha akatakalyana
akatakusala akatabhiruttana ovadatu no bhavam gotamo anusasatu no
bhavam gotamo yam amhakam assa digharattam hitaya sukhayati. Taggha tumhe
brahmana jinna vuddha mahallaka addhagata vayoanuppatta
visavassasatika jatiya te cattha akatakalyana akatakusala
akatabhiruttana aditto kho ayam brahmana loko jaraya byadhina
maranena evam aditte kho 2- brahmana loke jaraya byadhina
maranena yo idha kayena sannamo vacaya sannamo manasa sannamo
@Footnote: 1 Ma. Yu. jivitamappamayu . 2 Yu. khosaddo natthi.
Tam tassa petassa tananca lenanca dipanca sarananca parayanancati.
Adittasmim agarasmim yam niharati bhajanam
tam tassa hoti atthaya no ca yam tattha dayhati
evam adittake 1- loke jaraya maranena ca
niharetheva danena dinnam hoti sunihatam.
Yodha kayena sannamo vacaya uda cetasa
tam tassa petassa sukhaya hoti
yam jivamano pakaroti punnanti.
[493] 54 Athakho annataro brahmano yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi .pe. ekamantam
nisinno kho so brahmano bhagavantam etadavoca sanditthiko dhammo
sanditthiko dhammoti bho gotama vuccati kittavata nu kho bho gotama
sanditthiko dhammo hoti akaliko ehipassiko opanayiko paccattam
veditabbo vinnuhiti.
{493.1} Ratto kho brahmana ragena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi
ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti rage pahine neva
attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi ceteti na
ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam dukkham domanassam patisamvedeti
evampi kho brahmana sanditthiko dhammo hoti ... Duttho kho brahmana
dosena abhibhuto pariyadinnacitto attabyabadhayapi ceteti
@Footnote: 1 Po. Yu. adipito loko. Ma. aditto kho loko.
Parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi ceteti cetasikampi dukkham
domanassam patisamvedeti dose pahine neva attabyabadhayapi ceteti
na parabyabadhayapi ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam
dukkham domanassam patisamvedeti evampi kho brahmana sanditthiko
dhammo hoti ... mulho kho brahmana mohena abhibhuto
pariyadinnacitto attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi
ceteti ubhayabyabadhayapi ceteti cetasikampi dukkham domanassam
patisamvedeti mohe pahine neva attabyabadhayapi ceteti na
parabyabadhayapi ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam
dukkham domanassam patisamvedeti evampi kho brahmana sanditthiko
dhammo hoti akaliko ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo
vinnuhiti . abhikkantam bho gotama .pe. upasakam mam bhavam gotamo
dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[494] 55 Athakho annataro brahmanaparibbajako yena
bhagava tenupasankami .pe. ekamantam nisinno kho so
brahmanaparibbajako bhagavantam etadavoca sanditthiko dhammo
sanditthiko dhammoti bho gotama vuccati kittavata nu kho bho
gotama sanditthiko dhammo hoti akaliko ehipassiko opanayiko
paccattam veditabbo vinnuhiti.
{494.1} Ratto kho brahmana ragena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi
ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti rage pahine neva
Attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi ceteti na
ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam dukkham domanassam
patisamvedeti ratto kho brahmana ragena abhibhuto pariyadinnacitto
kayena duccaritam carati vacaya duccaritam carati manasa duccaritam
carati rage pahine neva kayena duccaritam carati na vacaya duccaritam
carati na manasa duccaritam carati ratto kho brahmana ragena
abhibhuto pariyadinnacitto attatthampi yathabhutam nappajanati
paratthampi yathabhutam nappajanati ubhayatthampi yathabhutam nappajanati
rage pahine attatthampi yathabhutam pajanati paratthampi yathabhutam
pajanati ubhayatthampi yathabhutam pajanati
{494.2} evampi kho brahmana sanditthiko dhammo hoti ...
Duttho kho brahmana .pe. mulho kho brahmana mohena abhibhuto
pariyadinnacitto attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi ceteti
ubhayabyabadhayapi ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti
mohe pahine neva attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi
ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam dukkham domanassam
patisamvedeti mulho kho brahmana mohena abhibhuto pariyadinnacitto
kayena duccaritam carati vacaya duccaritam carati manasa duccaritam carati
mohe pahine neva kayena duccaritam carati na vacaya duccaritam carati
na manasa duccaritam carati mulho kho brahmana mohena abhibhuto
pariyadinnacitto attatthampi yathabhutam nappajanati paratthampi yathabhutam
Nappajanati ubhayatthampi yathabhutam nappajanati mohe pahine attatthampi
yathabhutam pajanati paratthampi yathabhutam pajanati ubhayatthampi yathabhutam
pajanati evampi kho brahmana sanditthiko dhammo hoti akaliko
ehipassiko opanayiko paccattam veditabbo vinnuhiti . abhikkantam
bho gotama .pe. upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
[495] 56 Athakho janussoni brahmano yena bhagava
tenupasankami .pe. ekamantam nisinno kho janussoni
brahmano bhagavantam etadavoca sanditthikam nibbanam sanditthikam
nibbananti bho gotama vuccati kittavata nu kho bho gotama
sanditthikam nibbanam hoti akalikam ehipassikam opanayikam 1-
paccattam veditabbam vinnuhiti . ratto kho brahmana
ragena abhibhuto pariyadinnacitto attabyabadhayapi
ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi
ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti rage
pahine neva attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi
ceteti na ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam dukkham domanassam
patisamvedeti evampi kho brahmana sanditthikam nibbanam
hoti ... duttho kho brahmana .pe. mulho kho brahmana
mohena abhibhuto pariyadinnacitto attabyabadhayapi
ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi ceteti
cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti mohe pahine neva
@Footnote: 1 Ma. opaneyyikam. ito param idisameva.
Attabyabadhayapi ceteti na parabyabadhayapi ceteti na
ubhayabyabadhayapi ceteti na cetasikam dukkham domanassam
patisamvedeti evampi kho brahmana sanditthikam nibbanam hoti ...
Yato kho ayam brahmana anavasesam ragakkhayam patisamvedeti anavasesam
dosakkhayam patisamvedeti anavasesam mohakkhayam patisamvedeti evam
kho brahmana sanditthikam nibbanam hoti akalikam ehipassikam
opanayikam paccattam veditabbam vinnuhiti . abhikkantam bho
gotama .pe. upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
[496] 57 Athakho annataro brahmanamahasalo yena bhagava
tenupasankami .pe. ekamantam nisinno kho so brahmanamahasalo
bhagavantam etadavoca sutammetam bho gotama pubbakanam brahmananam
vuddhanam mahallakanam acariyapacariyanam bhasamananam pubbassudam ayam
loko avici manne phuto hoti 1- manussehi kukkutasampatika
gamanigamajanapadarajadhaniyoti ko nu kho bho gotama hetu ko paccayo
yenetarahi manussanam khayo hoti tanuttam pannayati gamapi agama
honti nigamapi anigama honti nagarapi anagara honti janapadapi
ajanapada hontiti.
{496.1} Etarahi brahmana manussa adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta micchadhammapareta te adhammaragaratta visamalobhabhibhuta
micchadhammapareta tinhani satthani gahetva annamannassa 2-
jivita voropenti tena bahu manussa kalam karonti ayampi
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ahosi. 2 Ma. annamannam.
Kho brahmana hetu ayam paccayo yenetarahi manussanam khayo
hoti tanuttam pannayati gamapi agama honti nigamapi
anigama honti nagarapi anagara honti janapadapi ajanapada
honti.
{496.2} Puna ca param brahmana etarahi manussa adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta micchadhammapareta tesam adhammaragarattanam
visamalobhabhibhutanam micchadhammaparetanam devo na samma dharam
anuppavecchati tena dubbhikkham hoti dussassam setatthikam salakavuttam
tena bahu manussa kalam karonti ayampi kho brahmana hetu ayam paccayo
yenetarahi manussanam khayo hoti tanuttam pannayati gamapi agama
honti nigamapi anigama honti nagarapi anagara honti janapadapi
ajanapada honti.
{496.3} Puna ca param brahmana etarahi manussa adhammaragaratta
visamalobhabhibhuta micchadhammapareta tesam adhammaragarattanam
visamalobhabhibhutanam micchadhammaparetanam yakkha vale amanusse
ossajjanti tena bahu manussa kalam karonti ayampi kho
brahmana hetu ayam paccayo yenetarahi manussanam khayo hoti
tanuttam pannayati gamapi agama honti nigamapi anigama
honti nagarapi anagara honti janapadapi ajanapada hontiti .
Abhikkantam bho gotama .pe. upasakam mam bhavam gotamo dharetu
ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[497] 58 Athakho vacchagotto paribbajako yena bhagava
Tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham
saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho
vacchagotto paribbajako bhagavantam etadavoca sutammetam bho gotama
samano gotamo evamaha mayhameva danam databbam nannesam
danam databbam mayhameva savakanam danam databbam nannesam savakanam
danam databbam mayhameva dinnam mahapphalam nannesam dinnam mahapphalam
mayhameva savakanam dinnam mahapphalam nannesam savakanam dinnam
mahapphalanti ye te bho gotama evamahamsu samano gotamo evamaha
mayhameva danam databbam nannesam danam databbam mayhameva savakanam
danam databbam nannesam savakanam danam databbam mayhameva dinnam
mahapphalam nannesam dinnam mahapphalam mayhameva savakanam dinnam
mahapphalam nannesam savakanam dinnam mahapphalanti kacci te bhoto
gotamassa vuttavadino na ca bhavantam gotamam abhutena abbhacikkhanti
dhammassa canudhammam byakaronti na ca koci sahadhammiko vadanupato
garayham thanam agacchati anabbhakkhatukama hi mayam bhavantam gotamanti.
{497.1} Ye te vaccha evamahamsu samano gotamo evamaha
mayhameva danam databbam .pe. nannesam savakanam dinnam
mahapphalanti na me te vuttavadino abbhacikkhanti ca pana mam
te asata abhutena yo kho vaccha param danam dadantam vareti so tinnam
anutarayakaro hoti tinnam paripanthiko katamesam tinnam dayakasusa
Punnantarayakaro hoti patiggahakanam labhantarayakaro hoti
pubbeva kho panassa atta khato ca hoti upahato ca yo kho vaccha
param danam dadantam vareti so imesam tinnam antarayakaro hoti
tinnam paripanthiko.
{497.2} Aham kho pana vaccha evam vadami yepi te candanikaya va
oliggalle va pana tatrapi yo thalidhovanam va saravadhovanam va
chaddeti ye tattha pana te tena 1- yapentuti tatonidanam aham
vaccha punnassa agamam vadami ko pana vado manussabhute . apicaham
vaccha silavato dinnam mahapphalam vadami no tatha dussile 2- so ca hoti
pancangavippahino pancangasamannagato katamani pancangani pahinani
honti kamacchando pahino hoti byapado pahino hoti thinamiddham pahinam
hoti uddhaccakukkuccam pahinam hoti vicikiccha pahina hoti imani
pancangani pahinani honti katamehi pancangehi samannagato hoti
asekhena silakkhandhena samannagato hoti asekhena samadhikkhandhena
samannagato hoti asekhena pannakkhandhena samannagato hoti asekhena
vimuttikkhandhena samannagato hoti asekhena vimuttinanadassanakkhandhena
samannagato hoti imehi paccangehi samannagato hoti iti
pancangavippahine pancangasamannagate dinnam mahapphalanti vadamiti.
Iti kanhasu setasu rohinisu harisu va
kammasasu sarupasu gosu parevatasu va
@Footnote: 1 Yu. yena . 2 Ma. dussilassa.
Yasukasuci 1- etasu danto jayati pungavo
dhorayho balasampanno kalyanajavanikkamo
tameva bhare yunjanti nassa vannam parikkhare
evameva manussesu yasmimkasminci jatiyam 2-
khattiye brahmane vesse sudde candalapukkuse
yasukasuci etasu danto jayati subbato
dhammattho silasampanno saccavadi hirimano
pahinajatimarano brahmacariyassa kevali
pannabharo visamyutto katakicco anasavo
paragu sabbadhammanam anupadaya nibbuto
tasmim ve 3- viraje khette vipula hoti dakkhina.
Bala ca avijananta dummedha assutavino
bahiddha dadanti danani 4- nahi sante upasare.
Ye ca sante upasenti sappanne dhirasammate
saddha ca nesam sugate mulajata patitthita
devalokanca te yanti kule va idha jayare
anupubbena nibbanam adhigacchanti panditati.
[498] 59 Athakho tikanno brahmano yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam
katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho
@Footnote: 1 Po. Yu. yasukasu ca. ito param idisameva . 2 Po. Ma. jatiye. 3 Ma. Yu.
@tasmimyeva . 4 Yu. dana.
Tikanno brahmano bhagavato sammukha tevijjanam sudam
brahmananam vannam bhasati evampi tevijja brahmana
itipi tevijja brahmanati . yathakatham pana brahmana brahmana
brahmanam tevijjam pannapentiti . idha bho gotama brahmano
ubhato sujato hoti matito ca pitito ca samsuddhagahaniko
yava sattama pitamahayuga akkhitto anupakkuttho jativadena
ajjhayako mantadharo tinnam vedanam paragu sanighanduketubhanam
sakkharappabhedanam itihasapancamanam padako veyyakarano
lokayatamahapurisalakkhanesu anavayoti evam kho bho gotama
brahmana brahmanam tevijjam pannapentiti . annatha
kho brahmana brahmana brahmanam tevijjam pannapenti
annatha ca pana ariyassa vinaye tevijjo hotiti . yathakatham
pana bho gotama ariyassa vinaye tevijjo hoti sadhu me bhavam
gotamo tatha dhammam desetu yatha ariyassa vinaye tevijjo
hotiti . tenahi brahmana sunahi sadhukam manasikarohi
bhasissamiti . evam bhoti kho tikanno brahmano bhagavato
paccassosi.
{498.1} Bhagava etadavoca idha brahmana bhikkhu vivicceva
kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham
pathamam jhanam upasampajja viharati vitakkavicaranam vupasama ajjhattam
sampasadanam cetaso ekodibhavam avitakkam avicaram samadhijam pitisukham
dutiyam jhanam upasampajja viharati pitiya ca viraga upekkhako
ca viharati sato ca sampajano sukhanca kayena patisamvedeti yantam
Ariya acikkhanti upekkhako satima sukhavihariti tatiyam jhanam
upasampajja viharati sukhassa ca pahana dukkhassa ca pahana
pubbeva somanassadomanassanam atthangama adukkhamasukham
upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja viharati
{498.2} so evam samahite citte parisuddhe pariyodate
anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte
pubbenivasanussatinanaya cittam abhininnameti so
anekavihitam pubbenivasam anussarati seyyathidam ekampi jatim
dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo pancapi
jatiyo dasapi jatiyo visampi jatiyo timsampi jatiyo cattalisampi
jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi jatisahassampi
jatisatasahassampi anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe
anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo evamgotto
evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto
so tato cuto amutra udapadim tatrapasim evamnamo evamgotto
evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sakaram
sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati ayamassa pathama
vijja adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna tamo
vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino
pahitattassa viharato.
{498.3} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate
anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte
Sattanam cutupapatananaya cittam abhininnameti so dibbena cakkhuna
visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane
hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage
satte pajanati ime 1- vata bhonto satta kayaduccaritena
samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata
ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te
kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna
ime va pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena
samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika
sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam
lokam upapannati [2]- iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena
satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne
sugate duggate yathakammupage satte pajanati ayamassa dutiya vijja
adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko
uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato.
{498.4} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate anangane
vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte asavanam
khayananaya cittam abhininnameti so idam dukkhanti yathabhutam pajanati
ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam
pajanati ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ime
@Footnote: 1 Yu. ime va pana . 2 Yu. so.
Asavati yathabhutam pajanati ayam asavasamudayoti yathabhutam pajanati
ayam asavanirodhoti yathabhutam pajanati ayam asavanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati.
{498.5} Tassa evam janato evam passato kamasavapi
cittam vimuccati bhavasavapi cittam vimuccati avijjasavapi cittam
vimuccati vimuttasmim vimuttamiti nanam hoti khina jati vusitam
brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati pajanati ayamassa
tatiya vijja adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna
tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa
atapino pahitattassa viharatoti.
Anuccavacasilassa nipakassa ca jhayino
cittam yassa vasibhutam ekaggam susamahitam
tam ve tamonudam dhiram tevijjam maccuhayinam
hitam devamanussanam ahu saccappahayinam 1-
tihi vijjahi sampannam asammulhaviharinam
buddham antimasariram 2- tam namassanti gotamam.
Pubbenivasam yo vedi saggapayanca passati
atho jatikkhayam patto abhinnavosito muni
etahi tihi vijjahi tevijjo hoti brahmano
tamaham vadami tevijjam nannam lapitalapananti.
@Footnote: 1 Po. Ma. sabbappahayinam 2 Po. antimadehadharam Ma. antimadehinam Yu. antimasariram.
Evam kho brahmana ariyassa vinaye tevijjo hotiti. Annatha
bho gotama brahmananam tevijjo annatha ca pana ariyassa vinaye
tevijjo hoti imassa ca bho gotama ariyassa vinaye tevijjassa
brahmananam tevijjo kalam nagghati solasim abhikkantam bho
gotama .pe. upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge
panupetam saranam gatanti.
[499] 60 Athakho janussoni brahmano yena bhagava
tenupasankami .pe. ekamantam nisinno kho janussoni
brahmano bhagavantam etadavoca yassassu bho gotama yanno
va saddham va thalipako va deyyadhammam va tevijjesu
brahmanesu danam dadeyyati . yatha katham pana brahmana
brahmana brahmanam tevijjam pannapentiti . idha bho
gotama brahmano ubhato sujato hoti matito ca pitito
ca samsuddhagahaniko yava sattama pitamahayuga akkhitto
anupakkuttho jativadena ajjhayako mantadharo tinnam
vedanam paragu sanighanduketubhanam sakkharappabhedanam
itihasapancamanam padako veyyakarano lokayata-
mahapurisalakkhanesu anavayoti evam kho bho gotama brahmana
brahmanam tevijjam pannapentiti . annatha kho brahmana
brahmana brahmanam tevijjam pannapenti annatha ca pana
ariyassa vinaye tevijjo hotiti . yathakatham pana bho gotama
ariyassa vinaye tevijjo hoti sadhu me bhavam gotamo tatha dhammam
desetu yatha ariyassa vinaye tevijjo hotiti . tenahi brahmana
Sunahi sadhukam manasikarohi bhasissamiti . evam bhoti kho
janussoni brahmano bhagavato paccassosi.
{499.1} Bhagava etadavoca idha brahmana bhikkhu vivicceva
kamehi .pe. catuttham jhanam upasampajja viharati so evam samahite
citte parisuddhe pariyodate anangane vigatupakkilese mudubhute
kammaniye thite anenjappatte pubbenivasanussatinanaya
cittam abhininnameti so anekavihitam pubbenivasam anussarati
.pe. ayamassa pathama vijja adhigata hoti avijja vihata
vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam
appamattassa atapino pahitattassa viharato.
{499.2} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate
anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte
sattanam cutupapatananaya cittam abhininnameti so dibbena
cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati .pe.
Ayamassa dutiya vijja adhigata hoti avijja vihata vijja
uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa
atapino pahitattassa viharato.
{499.3} So evam samahite citte parisuddhe pariyodate
anangane vigatupakkilese mudubhute kammaniye thite anenjappatte
asava nam khayananaya cittam abhininnameti so idam dukkhanti
yathabhutam pajanati .pe. ayam dukkhanirodhagamini patipadati
yathabhutam pajanati ime asavati yathabhutam pajanati .pe. ayam
asavanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati tassa evam
Janato evam passato kamasavapi cittam vimuccati bhavasavapi
cittam vimuccati avijjasavapi cittam vimuccati vimuttasmim
vimuttamiti nanam hoti khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam
naparam itthattayati pajanati ayamassa tatiya vijja adhigata
hoti avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko
uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharatoti.
Yo 1- silabbatasampanno pahitatto samahito
cittam yassa vasibhutam ekaggam susamahitam
pubbenivasam yo vedi saggapayanca passati
atho jatikkhayam patto abhinnavosito muni
etahi tihi vijjahi tevijjo hoti brahmano
tamaham vadami tevijjam nannam lapitalapananti.
Evam kho brahmana ariyassa vinaye tevijjo hotiti. Annatha
bho gotama brahmananam tevijjo annatha ca pana ariyassa vinaye
tevijjo hoti imassa ca bho gotama ariyassa vinaye tevijjassa
brahmananam tevijjo kalam nagghati solsim abhikkantam bho gotama
.pe. upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam saranam
gatanti.
[500] 61 Athakho sangaravo brahmano yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam
@Footnote: 1 Yu. so.
Vitisaretva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho sangaravo
brahmano bhagavantam etadavoca mayamassu bho gotama brahmana
nama yannam yajamapi yajapemapi tatra bho gotama yo ceva yannam 1-
yajati yo ca yajapeti sabbe te anekasaririkam punnapatipadam
patipanna honti yadidam yannadhikaranam yo panayam bho gotama
yassa va tassa va kula agarasma anagariyam pabbajito
ekamattanam dameti ekamattanam sameti ekamattanam
parinibbapeti evamassayam ekasaririka 2- punnapatipada
hoti yadidam pabbajjadhikarananti.
{500.1} Tenahi brahmana tannevettha patipucchissami yatha
te khameyya tatha nam byakareyyasi tam kim mannasi brahmana idha
tathagato loke uppajjati araham sammasambuddho vijjacaranasampanno
sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi sattha devamanussanam
buddho bhagava so evamaha etthayam maggo ayam patipada yatha
patipanno aham anuttaram brahmacariyogadham sayam abhinna sacchikatva
pavedemi etha tumhepi tatha patipajjatha yatha patipanna tumhepi
anuttaram brahmacariyogadham sayam abhinna sacchikatva upasampajja
viharissathati iti ayam ceva sattha dhammam deseti pare ca tathattaya
patipajjanti tani kho pana honti anekanipi satani anekanipi
sahassani anekanipi satasahassani tam kim mannasi brahmana
iccayam evam sante ekasaririka va punnapatipada hoti
anekasaririka va yadidam pabbajjadhikarananti.
@Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho natthi 2 Ma. Yu. ekasaririkam punnapatipadam patipanno hoti.
{500.2} Iccayampi bho gotama evam sante anekasaririka
punnapatipada hoti yadidam pabbajjadhikarananti . evam vutte
ayasma anando sangaravam brahmanam etadavoca imasam te
brahmana dvinnam patipadanam katama patipada khamati appatthatara
ca appasamarambhatara ca mahapphalatara ca mahanisamsatara cati .
Evam vutte sangaravo brahmano ayasmantam anandam etadavoca
seyyathapi bhavam gotamo bhavancanando ete me pujja ete me
pasamsati.
{500.3} Dutiyampi kho ayasma anando sangaravam brahmanam
etadavoca na kho tyaham brahmana evam pucchami ke va te pujja ke
va te pasamsati evanca kho tyaham brahmana pucchami imasam te
brahmana dvinnam patipadanam katama patipada khamati appatthatara ca
appasamarambhatara ca mahapphalatara ca mahanisamsatara cati . dutiyampi
kho sangaravo brahmano ayasmantam anandam etadavoca seyyathapi
bhavam gotamo bhavancanando ete me pujja ete me pasamsati.
{500.4} Tatiyampi kho ayasma anando sangaravam brahmanam
etadavoca na kho tyaham brahmana pucchami ke va te pujja
ke va te pasamsati evanca kho tyaham brahmana pucchami
imasam te brahmana dvinnam patipadanam katama patipada khamati
appatthatara ca appasamarambhatara ca mahapphalatara ca mahanisamsatara
cati . tatiyampi kho sangaravo brahmano ayasmantam anandam
etadavoca seyyathapi bhavam gotamo bhavancanando ete me pujja ete
Me pasamsati . athakho bhagavato etadahosi yavatatiyampi kho sangaravo
brahmano anandena sahadhammikam panham puttho samsadeti no
vissajjeti yannunaham parimoceyyanti . athakho bhagava sangaravam
brahmanam etadavoca kanujja brahmana rajantepure rajaparisayam
sannisinnanam sannipatitanam antarakatha udapaditi . ayam khvajja
bho gotama rajantepure rajaparisayam sannisinnanam sannipatitanam
antarakatha udapadi pubbassudam appatara ceva bhikkhu ahesum
bahutara ca uttarimanussadhamma iddhipatihariyam dassesum etarahi
kho bahutara ceva bhikkhu appatara ca uttarimanussadhamma
iddhipatihariyam dassentiti ayam khvajja bho gotama rajantepure
rajaparisayam sannisinnanam sannipatitanam antarakatha udapaditi.
{500.5} Tini kho imani brahmana patihariyani katamani
tini iddhipatihariyam adesanapatihariyam anusasanipatihariyam .
Katamanca brahmana iddhipatihariyam idha brahmana ekacco anekavihitam
iddhividham paccanubhoti ekopi hutva bahudha hoti bahudhapi hutva
eko hoti avibhavam tirobhavam tirokuddam tiropakaram tiropabbatam
asajjamano gacchati seyyathapi akase pathaviyapi ummujjanimujjam
karoti seyyathapi udake udakepi abhijjamane gacchati seyyathapi
pathaviya akasepi pallankena kamati seyyathapi pakkhisakuno imepi
candimasuriye evammahiddhike evammahanubhave panina parimasati parimajjati
yavabrahmalokapi kayena vasam vatteti idam vuccati brahmana
Iddhipatihariyam.
{500.6} Katamanca brahmana adesanapatihariyam idha
brahmana ekacco nimittena adisati evampi te mano itthampi
te mano itipi te cittanti so bahuncepi adisati tatheva tam
hoti no annatha idha pana brahmana ekacco na heva kho
nimittena adisati apica kho manussanam va amanussanam va devatanam
va saddam sutva adisati evampi te mano itthampi te mano
itipi te cittanti so bahuncepi adisati tatheva tam hoti no
annatha idha pana brahmana ekacco na heva kho nimittena
adisati napi manussanam va amanussanam va devatanam va saddam
sutva adisati apica kho vitakkayato vicarayato vitakkavicarasaddam
sutva adisati evampi te mano itthampi te mano itipi
te cittanti so bahuncepi adisati tatheva tam hoti no annatha
idha pana brahmana ekacco na heva kho nimittena adisati napi
manussanam va amanussanam va devatanam va saddam sutva adisati
napi vitakkayato vicarayato vitakkavicarasaddam sutva adisati apica
kho avitakkam avicaram samadhim samapannassa cetasa ceto paricca
pajanati yatha imassa bhoto manosankhara panihita imassa
cittassa anantara amunnama vitakkam vitakkissatiti so bahuncepi
adisati tatheva tam hoti no annatha idam vuccati brahmana
adesanapatihariyam.
{500.7} Katamanca brahmana anusasanipatihariyam idha
Brahmana ekacco evam anusasati evam vitakketha ma evam
vitakkayittha evam manasikarotha ma evam manasakattha idam pajahatha idam
upasampajja viharathati idam vuccati brahmana anusasanipatihariyam .
Imani kho brahmana tini patihariyani . imesam te brahmana
tinnam patihariyanam katamam patihariyam khamati abhikkantataranca
panitatarancati.
{500.8} Tatra bho gotama yamidam 1- patihariyam idhekacco
anekavihitam iddhividham paccanubhoti .pe. yavabrahmalokapi kayena
vasam vattetiti idam bho gotama patihariyam yo ca 2- nam karoti so ca 3-
nam patisamvedeti yo ca nam karoti tassa 4- ceva tam hoti idam me
bho gotama patihariyam mayasahadhammarupam viya khayati yampidam bho
gotama patihariyam idhekacco nimittena adisati evampi te mano
itthampi te mano itipi te cittanti
{500.9} so bahuncepi adisati tatheva tam hoti no annatha
idha pana bho gotama ekacco na heva kho nimittena adisati
apica kho manussanam va amanussanam va devatanam va saddam
sutva adisati ... napi manusasanam va amanussanam va devatanam
va saddam sutva adisati apica kho vitakkayato vicarayato
vitakkavicarasaddam sutva adisati ... napi vitakkayato vicarayato
vitakkavicarasaddam sutva adisati apica kho avitakkam avicaram samadhim
samapannassa cetasa ceto paricca pajanati yatha imassa bhoto
manosankhara panihita imassa cittassa anantara amunnama
@Footnote: 1 Po. Ma. yadidam 2-3 Ma. va.. ito param idisameva . 4 Ma. tasseva.
Vitakkam vitakkissatiti so bahuncepi adisati tatheva tam hoti
no annathati idampi bho gotama patihariyam yo ca nam karoti
so ca nam patisamvedeti yo ca nam karoti tassa ceva tam hoti idampi
me bho gotama patihariyam mayasahadhammarupam viya khayati yanca
kho idam bho gotama patihariyam idhekacco evam anusasati evam
vitakketha ma evam vitakkayittha evam manasikarotha ma evam
manasakattha idam pajahatha idam upasampajja viharathati idam me
bho gotama patihariyam khamati imesam tinnam patihariyanam
abhikkantataranca panitataranca.
{500.10} Acchariyam bho gotama abbhutam bho gotama yava
subhasitancidam bhota gotamena imehi ca mayam tihi patihariyehi
samannagatam bhavantam gotamam dharema bhavanhi gotamo anekavihitam
iddhividham paccanubhoti .pe. yavabrahmalokapi kayena vasam vatteti
bhavanhi gotamo avitakkam avicaram samadhim samapannassa cetasa ceto
paricca pajanati yatha imassa bhoto manosankhara panihita
imassa cittassa anantara amunnama vitakkam vitakkissatiti
bhavanhi gotamo evam anusasati evam vitakketha ma evam vitakkayittha
evam manasikarotha ma evam manasakattha idam pajahatha idam upasampajja
viharathati.
{500.11} Addha kho tyaham brahmana asajja upaniyavaca
bhasita apica tyaham byakarissami ahanhi brahmana anekavihitam
iddhividham paccanubhomi .pe. yavabrahmalokapi kayena vasam vattemi
Ahanhi brahmana avitakkam avicaram samadhim samapannassa cetasa
ceto paricca pajanami yatha imassa bhoto manosankhara panihita
imassa cittassa anantara amunnama vitakkam vitakkissatiti ahanhi
brahmana evam anusasami evam vitakketha ma evam vitakkayittha
evam manasikarotha ma evam manasakattha idam pajahatha idam upasampajja
viharathati.
{500.12} Atthi pana bho gotama anno ekabhikkhupi yo imehi
tihi patihariyehi samannagato annatra bhota gotamenati . na
kho brahmana ekamyeva satam na dve satani na tinim satani
na cattari satani na panca satani athakho bhiyyova ye bhikkhu
imehi tihi patihariyehi samannagatati . kaham pana bho gotama
etarahi te bhikkhu viharantiti . imasmimyeva kho brahmana bhikkhusangheti.
Abhikkantam bho gotama abhikkantam bho gotama seyyathapi bho
gotama nikkujjitam va ukkujjeyya paticchannam va vivareyya mulhassa
va maggam acikkheyya andhakare va telappajjotam dhareyya
cakkhumanto rupani dakkhantiti evamevam bhota gotamena anekapariyayena
dhammo pakasito esaham bhavantam gotamam saranam gacchami dhammanca
bhikkhusanghanca upasakam mam bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupetam
saranam gatanti.
Brahmanavaggo pathamo.
Tassuddanam
dve jana brahmana ceva paribbajakena nibbutam
palobhajappo tikanno soni sangaravena cati.
-------------
Mahavaggo dutiyo
[501] 62 Tinimani bhikkhave titthayatanani yani panditehi
samanuyunjiyamanani samanuggahiyamanani samanubhasiyamanani parampi
gantva akiriyaya santhahanti katamani tini santi bhikkhave eke
samanabrahmana evamvadino evamditthino yankincayam purisapuggalo
patisamvedeti sukham va dukkham va adukkhamasukham va sabbantam pubbe
katahetuti santi bhikkhave eke samanabrahmana evamvadino evamditthino
yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va adukkhamasukham
va sabbantam issaranimmanahetuti santi bhikkhave eke samanabrahmana
evamvadino evamditthino yankincayam purisapuggalo patisamvedeti
sukham va dukkham va adukkhamasukham va sabbantam ahetuappaccayati.
{501.1} Tatra bhikkhave ye te samanabrahmana evamvadino
evamditthino yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va
adukkhamasukham va sabbantam pubbe katahetuti tyaham upasankamitva evam
vadami saccam kira tumhe ayasmanto evamvadino evamditthino yankincayam
purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va adukkhamasukham va sabbantam
Pubbe katahetuti . te ce 1- me evam puttha amati patijananti
tyaham evam vadami tenahayasmanto panatipatino bhavissanti pubbe
katahetu adinnadayino bhavissanti pubbe katahetu abrahmacarino
bhavissanti pubbe katahetu musavadino bhavissanti pubbe katahetu
pisunavaca bhavissanti pubbe katahetu pharusavaca bhavissanti pubbe
katahetu samphappalapino bhavissanti pubbe katahetu abhijjhaluno
bhavissanti pubbe katahetu byapannacitta bhavissanti pubbe katahetu
micchaditthika bhavissanti pubbe katahetu . pubbe katam kho pana bhikkhave
sarato paccagacchatam na hoti chando va vayamo va idam va
karaniyam idam va akaraniyanti iti karaniyakaraniye kho pana saccato
thetato anupalabbhiyamane mutthassatinam anarakkhanam viharatam na hoti
paccattam sahadhammiko samanavado ayam kho me bhikkhave tesu
samanabrahmanesu evamvadisu evamditthisu pathamo sahadhammiko niggaho
hoti.
{501.2} Tatra bhikkhave ye te samanabrahmana evamvadino
evamditthino yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va
adukkhamasukham va sabbantam issaranimmanahetuti tyaham upasankamitva
evam vadami saccam kira tumhe ayasmanto evamvadino evamditthino
yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va adukkhamasukham
va sabbantam issaranimmanahetuti . te ce 2- me evam puttha amati
patijananti tyaham evam vadami tenahayasmanto panatipatino
@Footnote: 1-2 Po. Ma. ca.
Bhavissanti issaranimmanahetu .pe. micchaditthika bhavissanti
issaranimmanahetu . issaranimmananam kho pana bhikkhave sarato
paccagacchatam na hoti chando va vayamo va idam va karaniyam idam
va akaraniyanti iti karaniyakaraniye kho pana saccato thetato
anupalabbhiyamane mutthassatinam anarakkhanam viharatam na hoti paccattam
sahadhammiko samanavado ayam kho me bhikkhave tesu samanabrahmanesu
evamvadisu evamditthisu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti.
{501.3} Tatra bhikkhave ye te samanabrahmana evamvadino
evamditthino yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va
adukkhamasukham va sabbantam ahetuappaccayati tyaham upasankamitva
evam vadami saccam kira tumhe ayasmanto evamvadino evamditthino
yankincayam purisapuggalo patisamvedeti sukham va dukkham va adukkhamasukham
va sabbantam ahetuappaccayati . te ce me evam puttha amati
patijananti tyaham evam vadami tenahayasmanto panatipatino
bhavissanti ahetuappaccaya .pe. micchaditthika bhavissanti
ahetuappaccaya . ahetu 1- kho pana bhikkhave sarato paccagacchatam
na hoti chando va vayamo va idam va karaniyam idam va akaraniyanti
iti karaniyakaraniye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamane mutthassatinam
anarakkhanam viharatam na hoti paccattam sahadhammiko samanavado
ayam kho me bhikkhave tesu samanabrahmanesu evamvadisu evamditthisu
@Footnote: 1 Ma. ahetuappaccayam. Yu. ahetuappaccaya.
Tatiyo sahadhammiko niggaho hoti.
{501.4} Imani kho bhikkhave tini titthayatanani yani panditehi
samanuyunjiyamanani samanuggahiyamanani samanubhasiyamanani parampi
gantva akiriyaya santhahanti . ayam kho pana bhikkhave maya dhammo desito
aniggahito asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi
vinnuhi katamo ca bhikkhave maya dhammo desito aniggahito asankilittho
anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi vinnuhi ima cha
dhatuyoti bhikkhave maya dhammo desito aniggahito asankilittho anupavajjo
appatikkuttho samanehi brahmanehi vinnuhi . imani cha phassayatananiti
bhikkhave maya dhammo desito aniggahito asankilittho anupavajjo
appatikkuttho samanehi brahmanehi vinnuhi . ime attharasa
manopavicarati bhikkhave maya dhammo desito aniggahito asankilittho
anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi vinnuhi . imani
cattari ariyasaccaniti bhikkhave maya dhammo desito aniggahito
asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi
vinnuhi.
{501.5} Ima cha dhatuyoti bhikkhave maya dhammo desito
aniggahito asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi
brahmanehi vinnuhiti iti kho panetam vuttam kincetam
paticca vuttam chayima bhikkhave dhatuyo pathavidhatu apodhatu
tejodhatu vayodhatu akasadhatu vinnanadhatu
Ima cha dhatuyoti bhikkhave maya dhammo desito aniggahito
asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi
vinnuhiti iti yantam vuttam idametam paticca vuttam . imani cha
phassayatananiti bhikkhave maya dhammo desito aniggahito
asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi
vinnuhiti iti kho panetam vuttam kincetam paticca vuttam chayimani
bhikkhave phassayatanani cakkhum phassayatanam sotam phassayatanam
ghanam phassayatanam jivha phassayatanam kayo phassayatanam mano
phassayatanam imani cha phassayatananiti bhikkhave maya dhammo
desito aniggahito asankilittho anupavajjo appatikkuttho
samanehi brahmanehi vinnuhiti iti yantam vuttam idametam
paticca vuttam.
{501.6} Ime attharasa manopavicarati bhikkhave maya dhammo
desito aniggahito asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi
brahmanehi vinnuhiti iti kho panetam vuttam kincetam paticca vuttam
cakkhuna rupam disva somanassatthaniyam rupam upavicarati domanassatthaniyam
rupam upavicarati upekkhatthaniyam rupam upavicarati sotena saddam sutva ...
Ghanena gandham ghayitva ... Jivhaya rasam sayitva ... Kayena photthabbam
phusitva ... manasa dhammam vinnaya somanassatthaniyam dhammam upavicarati
domanassatthaniyam dhammam upavicarati upekkhatthaniyam dhammam upavicarati
ime attharasa manopavicarati bhikkhave maya dhammo desito aniggahito
asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi vinnuhiti
Iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
{501.7} Imani cattari ariyasaccaniti bhikkhave maya dhammo
desito aniggahito asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi
brahmanehi vinnuhiti iti kho panetam vuttam kincetam paticca vuttam
channam bhikkhave dhatunam upadaya gabbhassavakkanti hoti okkantiya
sati namarupam namarupapaccaya salayatanam salayatanapaccaya phasso
phassapaccaya vedana vediyamanassa kho panaham bhikkhave idam dukkhanti
pannapemi ayam dukkhasamudayoti pannapemi ayam dukkhanirodhoti
pannapemi ayam dukkhanirodhagamini patipadati pannapemi
{501.8} katamanca bhikkhave dukkham ariyasaccam jatipi dukkha jarapi
dukkha [1]- maranampi dukkham sokaparidevadukkhadomanassupayasapi dukkha
appiyehi 2- sampayogo dukkho piyehi vippayogo dukkho yampiccham na
labhati tampi dukkham sankhittena pancupadanakkhandha dukkha idam vuccati
bhikkhave dukkham ariyasaccam
{501.9} katamanca bhikkhave dukkhasamudayo 3- ariyasaccam
avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya vinnanam vinnanapaccaya
namarupam namarupapaccaya salayatanam salayatanapaccaya phasso
phassapaccaya vedana vedanapaccaya tanha tanhapaccaya
upadanam upadanapaccaya bhavo bhavapaccaya jati jatipaccaya
jaramaranam sokaparidevadukkhadomanassupayasa sambhavanti
evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti idam vuccati
bhikkhave dukkhasamudayo 4- ariyasaccam
{501.10} katamanca bhikkhave dukkhanirodho 5- ariyasaccam avijjaya
@Footnote: 1 Po. Yu. byadhipi dukkha. 2 Po. Ma. Yu. appiyehi ... dukkhoti ime patha
@natthi. 3-4 Po. Ma. Yu. dukkhasamudayam. 5 Po. Ma. Yu. dukkhanirodham.
Tveva asesaviraganirodha sankharanirodho sankharanirodha vinnananirodho
vinnananirodha namarupanirodho namarupanirodha salayatananirodho
salayatananirodha phassanirodho phassanirodha vedananirodho vedananirodha
tanhanirodho tanhanirodha upadananirodho upadananirodha
bhavanirodho bhavanirodha jatinirodho jatinirodha jaramaranam
sokaparidevadukkhadomanassupayasa nirujjhanti evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hoti idam vuccati bhikkhave dukkhanirodho ariyasaccam
{501.11} katamanca bhikkhave dukkhanirodhagamini patipada ariyasaccam
ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo
sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati
sammasamadhi idam vuccati bhikkhave dukkhanirodhagamini patipada ariyasaccam
imani cattari ariyasaccaniti bhikkhave maya dhammo desito aniggahito
asankilittho anupavajjo appatikkuttho samanehi brahmanehi
vinnuhiti iti yantam vuttam idametam paticca vuttanti.
[502] 63 Tinimani bhikkhave amataputtikani bhayaniti
assutava puthujjano bhasati katamani tini hoti so bhikkhave samayo
yam mahaaggidaho vutthati mahaaggidahe kho pana bhikkhave
vutthite tena gamapi dayhanti nigamapi dayhanti nagarapi
dayhanti gamesupi dayhamanesu nigamesupi dayhamanesu nagaresupi
dayhamanesu tattha matapi puttam na patilabhati puttopi mataram
Na patilabhati idam bhikkhave pathamam amataputtikam bhayanti assutava
puthujjano bhasati.
{502.1} Puna ca param bhikkhave hoti so samayo yam mahamegho
vutthati mahameghe kho pana bhikkhave vutthite mahaudakavahako
sanjayati mahaudakavahake [1]- sanjate tena gamapi
vuyhanti nigamapi vuyhanti nagarapi vuyhanti gamesupi
vuyhamanesu nigamesupi vuyhamanesu nagaresupi vuyhamanesu tattha
matapi puttam na patilabhati puttopi mataram na patilabhati idam
bhikkhave dutiyam amataputtikam bhayanti assutava puthujjano bhasati.
{502.2} Puna ca param bhikkhave hoti so samayo yam bhayam hoti
atavisankopo cakkasamarulha janapada pariyayanti bhaye kho
pana bhikkhave sati atavisankope cakkasamarulhesu janapadesu
pariyayantesu tattha matapi puttam na patilabhati puttopi mataram
na patilabhati idam bhikkhave tatiyam amataputtikam bhayanti assutava
puthujjano bhasati . imani kho bhikkhave tini amataputtikani
bhayaniti assutava puthujjano bhasati.
{502.3} Tani kho panimani bhikkhave tini samataputtikaniyeva
bhayani amataputtikani 2- bhayaniti assutava puthujjano bhasati
katamani tini hoti so bhikkhave samayo yam mahaaggidaho vutthati
mahaaggidahe kho pana bhikkhave vutthite tena gamapi dayhanti nigamapi
dayhanti nagarapi dayhanti gamesupi dayhamanesu nigamesupi dayhamanesu
nagaresupi dayhamanesu hoti so samayo yam kadaci karahaci matapi
@Footnote: 1 Ma. kho pana bhikkhave sanjayante . 2 Po. Yu. amataputtikaniyeva.
Puttam patilabhati puttopi mataram patilabhati idam bhikkhave pathamam
samataputtikanneva bhayam amataputtikam bhayanti assutava
puthujjano bhasati.
{502.4} Puna ca param bhikkhave hoti so samayo yam mahamegho
vutthati mahameghe kho pana bhikkhave vutthite mahaudakavahako
sanjayati mahaudakavahake sanjate tena gamapi vuyhanti nigamapi
vuyhanti nagarapi vuyhanti gamesupi vuyhamanesu nigamesupi
vuyhamanesu nagaresupi vuyhamanesu hoti so samayo yam kadaci
karahaci matapi puttam patilabhati puttopi mataram patilabhati idam
bhikkhave dutiyam samataputtikanneva bhayam amataputtikam bhayanti assutava
puthujjano bhasati.
{502.5} Puna ca param bhikkhave hoti so samayo yam bhayam hoti
atavisankopo cakkasamarulha janapada pariyayanti bhaye kho
pana bhikkhave sati atavisankope cakkasamarulhesu janapadesu
pariyayantesu hoti so samayo yam kadaci karahaci matapi puttam
patilabhati puttopi mataram patilabhati idam bhikkhave tatiyam samataputtikanneva
bhayam amataputtikam bhayanti assutava puthujjano bhasati . imani kho
bhikkhave tini samataputtikaniyeva bhayani amataputtikani bhayaniti
assutava puthujjano bhasati.
{502.6} Tinimani bhikkhave amataputtikani bhayani
katamani tini jarabhayam byadhibhayam maranabhayam 1- na bhikkhave mata
puttam jiramanam evam labhati aham jirami ma me putto jiriti
putto va pana mataram jiramanam na evam labhati aham jirami ma
@Footnote: 1 Po. Ma. maranabhayanti.
Me mata jiriti . na bhikkhave mata puttam byadhiyamanam evam labhati
aham byadhiyami ma me putto byadhiyiti putto va pana mataram
byadhiyamanam na evam labhati aham byadhiyami ma me mata
byadhiyiti . na bhikkhave mata puttam miyyamanam evam labhati aham
miyyami ma me putto miyyiti putto va pana mataram
miyyamanam na evam labhati aham miyyami ma me mata miyyiti .
Imani kho bhikkhave tini amataputtikani bhayani 1-.
{502.7} Atthi bhikkhave maggo atthi patipada imesanca tinnam
samataputtikanam bhayanam imesanca tinnam amataputtikanam bhayanam
pahanaya samatikkamaya samvattati katamo ca bhikkhave maggo katama [2]-
patipada imesanca tinnam samataputtikanam bhayanam imesanca tinnam
amataputtikanam bhayanam pahanaya samatikkamaya samvattati ayameva
ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi sammasankappo
sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati
sammasamadhi ayam kho bhikkhave maggo ayam patipada imesanca tinnam
samataputtikanam bhayanam imesanca tinnam amataputtikanam bhayanam
pahanaya samatikkamaya samvattatiti.
[503] 64 Ekam samayam bhagava kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena saddhim yena venagapuram nama kosalanam brahmanagamo
tadavasari . assosum kho venagapurika brahmanagahapatika samano
@Footnote: 1 Ma. Yu. bhayaniti . 2 Po. Ma. ca.
Khalu bho gotamo sakyaputto sakyakula pabbajito venagapuram
anuppatto tam kho pana bhavantam gotamam evam kalyano kittisaddo
abbhuggato itipi so bhagava araham sammasambuddho vijjacaranasampanno
sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi sattha devamanussanam
buddho bhagava 1- so imam lokam sadevakam samarakam sabrahmakam
sassamanabrahmanim pajam sadevamanussam sayam abhinna sacchikatva
pavedeti so dhammam deseti adikalyanam majjhekalyanam
pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham
brahmacariyam pakaseti sadhu kho pana tatharupanam arahatam dassanam
hotiti.
{503.1} Athakho venagapurika brahmanagahapatika yena bhagava
tenupasankamimsu upasankamitva appekacce bhagavantam abhivadetva
ekamantam nisidimsu appekacce bhagavata saddhim sammodimsu sammodaniyam
katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimsu appekacce yena bhagava
tenanjalimpanametva ekamantam nisidimsu appekacce namagottam
savetva ekamantam nisidimsu appekacce tunhibhuta ekamantam nisidimsu
ekamantam nisinno kho venagapuriko vacchagotto brahmano
bhagavantam etadavoca acchariyam bho gotama abbhutam bho gotama yavancidam
bhoto gotamassa vippasannani indriyani parisuddho chavivanno
pariyodato seyyathapi bho gotama saradam badarapandum parisuddham
hoti pariyodatam evameva bhoto gotamassa vippasannani indriyani
@Footnote: 1 Po. Ma. bhagavati.
Parisuddho chavivanno pariyodato seyyathapi bho gotama talapakkam
sampati bandhana pamuttam parisuddham hoti pariyodatam evameva bhoto
gotamassa vippasannani indriyani parisuddho chavivanno pariyodato
seyyathapi bho gotama nekkham jambonadam dakkhakammaraputtasuparikammakatam
kusalasampahattham 1- pandukambale nikkhittam bhasate ca tapate ca virocati
ca evameva bhoto gotamassa vippasannani indriyani parisuddho chavivanno
pariyodato yani nuna 2- tani bho gotama uccasayanamahasayanani
seyyathidam asandi pallanko gonako cittika 3- patika patalika
tulika vikatika uddhalomi ekantalomi katthissam koseyyam kuttakam
hatthattharam assattharam rathattharam ajinappaveni kadasimigapavarapaccattharanam
sauttaracchadam ubhatolohitakupadhanam evarupanam nuna bhavam gotamo
uccasayanamahasayananam nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
{503.2} Yani kho pana tani brahmana uccasayanamahasayanani
seyyathidam asandi ... ubhatolohitakupadhanam dullabhani tani
pabbajitanam laddhani ca 4- na kappanti tini kho imani
brahmana uccasayanamahasayanani yesaham etarahi nikamalabhi
akicchalabhi akasiralabhi katamani tini dibbam uccasayanamahasayanam
brahmam uccasayanamahasayanam ariyam uccasayanamahasayanam imani
kho brahmana tini uccasayanamahasayanani yesaham etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
@Footnote: 1 Ma. ukkamukhe sukusalasampahattham . 2 Ma. ayam patho natthi. 3 Po. Yu.
@cittaka. Ma. cittako. 4 Po. Ma. ca pana.
{503.3} Katamam pana tam bho gotama dibbam uccasayanamahasayanam
yassa bhavam gotamo etarahi nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti .
Idhaham brahmana yam gamam va nigamam va upanissaya viharami so
pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya tameva gamam va nigamam
va pindaya pavisami so pacchabhattam pindapatapatikkanto
vanantamyeva 1- pacarayami 2- so yadeva tattha honti tinani va
pannani va tani ekajjham sangharitva nisidami pallankam abhujitva
ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva
{503.4} so vivicceva kamehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkam
savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja viharami
vitakkavicaranam vupasama ajjhattam sampasadanam cetaso ekodibhavam
avitakkam avicaram samadhijam pitisukham dutiyam jhanam upasampajja viharami
pitiya ca viraga upekkhako ca viharami sato ca sampajano sukhanca
kayena patisamvedemi yantam ariya acikkhanti upekkhako satima
sukhavihariti tatiyam jhanam upasampajja viharami sukhassa ca pahana
dukkhassa ca pahana pubbeva somanassadomanassanam atthangama
adukkhamasukham upekkhasatiparisuddhim catuttham jhanam upasampajja
viharami so ce aham brahmana evambhuto cankamami dibbo me
eso tasmim samaye cankamo hoti so ce aham brahmana evambhuto
titthami dibbam me etam tasmim samaye thanam hoti so ce
aham brahmana evambhuto nisidami dibbam me etam tasmim
@Footnote: 1 Ma. vanantayeva pavisami. ito param idisameva. 2 Po. patarayami. ito param
@ idisameva.
Samaye asanam hoti so ce aham brahmana evambhuto seyyam kappemi
dibbam me etam tasmim samaye uccasayanamahasayanam hoti idam kho tam 1-
brahmana dibbam uccasayanamahasayanam yassaham etarahi nikamalabhi
akicchalabhi akasiralabhiti.
{503.5} Acchariyam bho gotama abbhutam bho gotama ko canno
evarupassa dibbassa uccasayanamahasayanassa nikamalabhi bhavissati
akicchalabhi akasiralabhi annatra bhota gotamena katamam pana tam bho
gotama brahmam uccasayanamahasayanam yassa bhavam gotamo etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
{503.6} Idhaham brahmana yam gamam va nigamam va upanissaya
viharami so pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya tameva gamam
va nigamam va pindaya pavisami so pacchabhattam pindapatapatikkanto
vanantamyeva pacarayami so yadeva tattha honti tinani va pannani
va tani ekajjham sangharitva nisidami pallankam abhujitva ujum kayam
panidhaya parimukham satim upatthapetva so mettasahagatena cetasa ekam
disam pharitva viharami tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho
tiriyam sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam mettasahagatena
cetasa vipulena mahaggatena appamanena averena abyapajjhena
pharitva viharami karunasahagatena cetasa ... muditasahagatena cetasa
... upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharami tatha
dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho tiriyam sabbadhi
@Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi.
Sabbattataya sabbavantam lokam upekkhasahagatena cetasa vipulena
mahaggatena appamanena averena abyapajjhena pharitva viharami
so ce aham brahmana evambhuto cankamami brahma me eso tasmim
samaye cankamo hoti so ce aham brahmana evambhuto titthami ...
Nisidami ... seyyam kappemi brahmam me etam tasmim samaye
uccasayanamahasayanam hoti idam kho tam brahmana brahmam
uccasayanamahasayanam yassaham etarahi nikamalabhi akicchalabhi
akasiralabhiti.
{503.7} Acchariyam bho gotama abbhutam bho gotama ko canno
evarupassa brahmassa uccasayanamahasayanassa nikamalabhi bhavissati
akicchalabhi akasiralabhi annatra bhota gotamena katamam pana tam bho
gotama ariyam uccasayanamahasayanam yassa bhavam gotamo etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti . idhaham brahmana yam gamam
va nigamam va upanissaya viharami so pubbanhasamayam nivasetva
pattacivaramadaya tameva gamam va nigamam va pindaya pavisami so
pacchabhattam pindapatapatikkanto vanantamyeva pacarayami so
yadeva tattha honti tinani va pannani va tani ekajjham
sangharitva nisidami pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya
parimukham satim upatthapetva so evam pajanami rago me pahino
ucchinnamulo talavatthukato anabhavangato ayatim anuppadadhammo
doso me pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavangato ayatim
anuppadadhammo moho me pahino ucchinnamulo talavatthukato
Anabhavangato ayatim anuppadadhammo so ce aham brahmana
evambhuto cankamami ariyo me eso tasmim samaye cankamo hoti
so ce aham brahmana evambhuto titthami ... nisidami ... Seyyam
kappemi ariyam me etam tasmim samaye uccasayanamahasayanam hoti
idam kho tam brahmana ariyam uccasayanamahasayanam yassaham etarahi
nikamalabhi akicchalabhi akasiralabhiti.
{503.8} Acchariyam bho gotama abbhutam bho gotama ko canno
evarupassa ariyassa uccasayanamahasayanassa nikamalabhi bhavissati
akicchalabhi akasiralabhi annatra bhota gotamena abhikkantam
bho gotama abhikkantam bho gotama seyyathapi bho gotama nikkujjitam
va ukkujjeyya paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam
acikkheyya andhakare va telappajjotam dhareyya cakkhumanto rupani
dakkhantiti evamevam [1]- bhota gotamena anekapariyayena dhammo pakasito
ete mayam bhavantam gotamam saranam gacchama dhammanca bhikkhusanghanca
upasake no bhavam gotamo dharetu ajjatagge panupete saranam gateti.
[504] 65 Ekam samayam bhagava rajagahe viharati gijjhakute pabbate.
Tena kho pana samayena sarabho nama paribbajako acirapakkanto hoti
imasma dhammavinaya so rajagahe parisati evam vacam bhasati annato
maya samananam sakyaputtiyanam 2- dhammo annaya ca panaham samananam
sakyaputtiyanam dhammam evaham tasma dhammavinaya apakkantoti .
Athakho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya
@Footnote: 1 Ma. kho . 2 Po. Ma. sakyaputtikanam. ito param idisameva.
Rajagaham pindaya pavisimsu . assosum kho te bhikkhu sarabhassa paribbajakassa
rajagahe parisati evam vacam bhasamanassa annato maya samananam
sakyaputtiyanam dhammo annaya ca panaham samananam sakyaputtiyanam
dhammam evaham tasma dhammavinaya apakkantoti . athakho te bhikkhu
rajagahe pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena
bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam
nisidimsu ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum sarabho
nama bhante paribbajako acirapakkanto imasma dhammavinaya so
rajagahe parisati evam vacam bhasati annato maya samananam
sakyaputtiyanam dhammo annaya ca panaham samananam sakyaputtiyanam
dhammam evaham tasma dhammavinaya apakkantoti sadhu bhante bhagava
yena sappiniya 1- tiram paribbajakaramo yena sarabho paribbajako
tenupasankamatu anukampam upadayati. Adhivasesi bhagava tunhibhavena.
{504.1} Athakho bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito
yena sappiniya 2- tiram paribbajakaramo yena sarabho paribbajako
tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi nisajja kho
bhagava sarabham paribbajakam etadavoca saccam kira tvam sarabha evam vadesi
annato maya samananam sakyaputtiyanam dhammo annaya ca panaham
samananam sakyaputtiyanam dhammam evaham tasma dhammavinaya apakkantoti.
Evam vutte sarabho paribbajako tunhi ahosi . dutiyampi kho bhagava
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. sappinika. ito param idisameva.
Sarabham paribbajakam etadavoca vadehi sarabha kinti te annato
samananam sakyaputtiyanam dhammo sace te aparipuram bhavissati aham
paripuressami sace pana te paripuram bhavissati aham anumodissamiti .
Dutiyampi kho sarabho paribbajako tunhi ahosi . tatiyampi kho
bhagava sarabham paribbajakam etadavoca maya 1- kho sarabha pannayati
samananam sakyaputtiyanam dhammo vadehi sarabha kinti te annato
samananam sakyaputtiyanam dhammo sace te aparipuram bhavissati aham
paripuressami sace pana te paripuram bhavissati aham anumodissamiti .
Tatiyampi kho sarabho paribbajako tunhi ahosi. Athakho te paribbajaka 2-
sarabham paribbajakam etadavocum yadeva kho tvam avuso sarabha samanam
gotamam yaceyyasi tadeva te samano gotamo pavareti vadehi
avuso sarabha kinti te annato samananam sakyaputtiyanam dhammo
sace te aparipuram bhavissati samano gotamo paripuressati sace
pana te paripuram bhavissati samano gotamo anumodissatiti.
{504.2} Evam vutte sarabho paribbajako tunhibhuto mankubhuto
pattakkhandho adhomukho pajjhayanto appatibhano nisidi . athakho
bhagava sarabham paribbajakam tunhibhutam mankubhutam pattakkhandham adhomukham
pajjhayantam appatibhanam viditva te paribbajake etadavoca
yo kho mam paribbajaka 3- evam vadeyya sammasambuddhassa
te patijanato ime dhamma anabhisambuddhati tamaham
@Footnote: 1 Ma. yo kho . 2 Yu. paribbajaka rajagahaka . 3 Po. Yu. paribbajako.
@ito param idisameva.
Tattha sadhukam samanuyunjeyyam samanuggaheyyam samanubhaseyyam so
vata maya sadhukam samanuyunjiyamano samanuggahiyamano
samanubhasiyamano atthanametam anavakaso yam so tinnam thananam
nannataram thanam nigaccheyya annena va annam paticarissati
bahiddha katham apanamessati kopanca dosanca appaccayanca
patukarissati tunhibhuto va mankubhuto pattakkhandho adhomukho
pajjhayanto appatibhano nisidissati seyyathapi sarabho
paribbajako yo kho mam paribbajaka evam vadeyya khinasavassa
te patijanato ime asava aparikkhinati tamaham tattha sadhukam
samanuyunjeyyam samanuggaheyyam samanubhaseyyam so vata maya
sadhukam samanuyunjiyamano samanuggahiyamano samanubhasiyamano
atthanametam anavakaso yam so tinnam thananam nannataram thanam
nigaccheyya annena va annam paticarissati bahiddha katham
apanamessati kopanca dosanca appaccayanca patukarissati
tunhibhuto va mankubhuto pattakkhandho adhomukho pajjhayanto
appatibhano nisidissati seyyathapi sarabho paribbajako
{504.3} yo kho mam paribbajaka evam vadeyya yassa kho pana te
atthaya dhammo desito so na niyyati takkarassa sammadukkhakkhayayati
tamaham tattha sadhukam samanuyunjeyyam samanuggaheyyam samanubhaseyyam
so vata maya sadhukam samanuyunjiyamano samanuggahiyamano
samanubhasiyamano atthanametam anavakaso yam so tinnam thananam
nannataram thanam nigaccheyya annena va annam paticarissati bahiddha
Katham apanamessati kopanca dosanca appaccayanca patukarissati
tunhibhuto va mankubhuto pattakkhandho adhomukho pajjhayanto
appatibhano nisidissati seyyathapi sarabho paribbajakoti.
{504.4} Athakho bhagava sappiniya tire paribbajakarame
tikkhattum sihanadam naditva vehasam pakkami . athakho te
paribbajaka acirapakkantassa bhagavato sarabham paribbajakam samantato
vacaya sannitodakena sanjambharim akamsu seyyathapi avuso sarabha
braharanne jarasigalo sihanadam nadissamiti segalakamyeva 1-
nadati bherandakamyeva nadati evameva kho tvam avuso sarabha annatreva
samanena gotamena sihanadam nadissamiti segalakamyeva 2- nadasi bherandakamyeva
nadasi seyyathapi avuso sarabha ambakamaddari 3- pussakaravitam 4- ravissamiti
ambakamaddariravitamyeva 5- ravati evameva kho tvam avuso sarabha annatreva
samanena gotamena pussakaravitam ravissamiti ambakamaddariravitamyeva ravasi
seyyathapi avuso sarabha usabho sunnaya gosalaya gambhiram naditabbam
mannati evameva kho tvam avuso sarabha annatreva samanena
gotamena gambhiram naditabbam mannasiti . athakho te paribbajaka sarabham
paribbajakam samantato vacaya sannitodakena sanjambharim akamsuti.
[505] 66 Ekam samayam bhagava kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena saddhim yena kesaputtam nama kalamanam nigamo tadavasari.
Assosum kho kesaputtiya kalama samano khalu bho gotamo sakyaputto
@Footnote: 1-2 Ma. singalakamyeva. ito param idisameva . 3 Ma. ambukasancari.
@4 Ma. purisakaravitam. 5 Ma. ambukasancariravitamyeva . 6 Ma. kesamuttam.
Sakyakula pabbajito kesaputtam anuppatto tam kho pana bhagavantam
gotamam evam kalyano kittisaddo abbhuggato itipi so bhagava
araham sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro
purisadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagava so imam lokam
sadevakam samarakam sabrahmakam sassamanabrahmanim pajam sadevamanussam sayam
abhinna sacchikatva pavedeti so dhammam deseti adikalyanam
majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam
parisuddham brahmacariyam pakaseti sadhu kho pana tatharupanam arahatam
dassanam hotiti.
{505.1} Athakho kesaputtiya kalama yena bhagava tenupasankamimsu
upasankamitva appekacce bhagavantam abhivadetva ekamantam
nisidimsu appekacce bhagavata saddhim sammodimsu sammodaniyam katham
saraniyam vitisaretva ekamantam nisidimsu appekacce yena bhagava
tenanjalimpanametva ekamantam nisidimsu appekacce namagottam
savetva ekamantam nisidimsu appekacce tunhibhuta ekamantam nisidimsu
ekamantam nisinna kho 1- kesaputtiya kalama bhagavantam etadavocum
santi bhante eke samanabrahmana kesaputtam agacchanti te
sakamyeva vadam dipenti jotenti paravadam 2- pana khumsenti vambhenti
paribhavanti opapakkhim 3- karonti aparepi bhante eke samanabrahmana
kesaputtam agacchanti tepi sakamyeva vadam dipenti jotenti paravadam 4-
pana khumsenti vambhenti paribhavanti opapakkhim 5- karonti tesam no
@Footnote: 1 Ma. te . 2-4 Po. Ma. parappavadam . 3-5 Ma. omakkhim.
Bhante amhakam hoteva kankha hoti vicikiccha kosunama imesam
bhavantanam samanabrahmananam saccam aha ko musati.
{505.2} Alam hi vo kalama kankhitum alam vicikicchitum kankhaniyeva 1-
pana vo thane vicikiccha uppanna etha tumhe kalama ma anussavena
ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena ma takkahetu ma
nayahetu ma akaraparivitakkena ma ditthinijjhanakkhantiya ma
bhabbarupataya ma samano no garuti yada tumhe kalama attanava
janeyyatha ime dhamma akusala ime dhamma savajja ime dhamma
vinnugarahita ime dhamma samatta samadinna ahitaya dukkhaya
samvattantiti atha tumhe kalama pajaheyyatha tam kim mannatha kalama
lobho purisassa ajjhattam uppajjamano uppajjati hitaya va
ahitaya vati. Ahitaya bhante.
{505.3} Luddho panayam kalama purisapuggalo lobhena
abhibhuto pariyadinnacitto panampi hanati adinnampi adiyati
paradarampi gacchati musapi bhanati parampi tathattaya samadapeti
yamsa 2- hoti digharattam ahitaya dukkhayati . evam bhante . Tam kim
mannatha kalama doso purisassa ajjhattam uppajjamano
uppajjati hitaya va ahitaya vati. Ahitaya bhante.
{505.4} Duttho panayam kalama purisapuggalo dosena abhibhuto
pariyadinnacitto panampi hanati adinnampi adiyati paradarampi
gacchati musapi bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam
ahitaya dukkhayati . evam bhante . tam kim mannatha kalama
@Footnote: 1 Ma. kankhaniyeva . 2 Po. yam tassa.
Moho purisassa ajjhattam uppajjamano uppajjati hitaya va ahitaya
vati. Ahitaya bhante.
{505.5} Mulho panayam kalama purisapuggalo mohena abhibhuto
parayadinnacitto panampi hanati adinnampi adiyati paradarampi
gacchati musapi bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam
ahitaya dukkhayati. Evam bhante.
{505.6} Tam kim mannatha kalama ime dhamma kusala va akusala
vati. Akusala bhante. Savajja va anavajja vati. Savajja bhante.
Vinnugarahita va vinnuppasattha vati . vinnugarahita bhante .
Samatta samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti no va katham va ettha
hotiti . samatta bhante samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti evam no
ettha hotiti. Iti kho kalama yantam avocumha 1- etha tumhe kalama
ma anussavena ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena ma
takkahetu ma nayahetu ma akaraparivitakkena ma ditthinajjhanakkhantiya
ma bhabbarupataya ma samano no garuti yada tumhe kalama attanava
janeyyatha ime dhamma akusala ime dhamma savajja ime dhamma
vinnugarahita ime dhamma samatta samadinna ahitaya dukkhaya
samvattantiti atha tumhe kalama pajaheyyathati iti yantam
vuttam idametam paticca vuttam . etha tumhe kalama ma anussavena
ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena ma takkahetu
ma nayahetu ma akaraparivitakkena ma ditthinijjhanakkhantiya
@Footnote: 1 Ma. avocumha.
Ma bhabbarupataya ma samano no garuti yada tumhe kalama
attanava janeyyatha ime dhamma kusala ime dhamma anavajja
ime dhamma vinnuppasattha ime dhamma samatta samadinna
hitaya sukhaya samvattantiti atha tumhe kalama upasampajja
vihareyyatha.
{505.7} Tam kim mannatha kalama alobho purisassa ajjhattam
uppajjamano uppajjati hitaya va ahitaya vati . hitaya bhante.
Aluddho panayam kalama purisapuggalo lobhena anabhibhuto apariyadinnacitto
neva panam hanati na adinnam adiyati na paradaram gacchati na musa bhanati
parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam hitaya sukhayati .
Evam bhante.
{505.8} Tam kim mannatha kalama adoso purisassa ajjhattam
uppajjamano uppajjati hitaya va ahitaya vati . hitaya bhante.
Aduttho panayam kalama purisapuggalo dosena anabhibhuto
apariyadinnacitto neva panam hanati na adinnam adiyati na paradaram
gacchati na musa bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti
digharattam hitaya sukhayati. Evam bhante.
{505.9} Tam kim mannatha kalama amoho purisassa ajjhattam
uppajjamano uppajjati hitaya va ahitaya vati . hitaya bhante.
Amulho panayam kalama purisapuggalo mohena anabhibhuto apariyadinnacitto
neva panam hanati na adinnam adiyati na paradaram gacchati na musa bhanati
parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam hitaya sukhayati. Evam
Bhante.
{505.10} Tam kim mannatha kalama ime dhamma kusala va
akusala vati . Kusala bhante. Savajja va anavajja vati. Anavajja
bhante . vinnugarahita va vinnuppasattha vati . vinnuppasattha
bhante . samatta samadinna hitaya sukhaya samvattanti no va katham va
ettha hotiti . samatta bhante samadinna hitaya sukhaya samvattanti
evam no ettha hotiti.
{505.11} Iti kho kalama yantam avocumha etha tumhe kalama
ma anussavena ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena ma
takkahetu ma nayahetu ma akaraparivitakkena ma ditthinijjhanakkhantiya
ma bhabbarupataya ma samano no garuti yada tumhe kalama attanava
janeyyatha ime dhamma kusala ime dhamma anavajja ime dhamma
vinnuppasattha ime dhamma samatta samadinna hitaya sukhaya
samvattantiti atha tumhe kalama upasampajja vihareyyathati iti yantam
vuttam idametam paticca vuttam.
{505.12} Sa kho so kalama ariyasavako evam vigatabhijjho
vigatabyapado asammulho sampajano patissato mettasahagatena
cetasa ekam disam pharitva viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham
iti uddhamadho tiriyam sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam
mettasahagatena cetasa vipulena mahaggatena appamanena averena
abyapajjhena pharitva viharati karunasahagatena cetasa ... Muditasahagatena
cetasa ... upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati tatha
Dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho tiriyam sabbadhi
sabbattataya sabbavantam lokam upekkhasahagatena cetasa
vipulena mahaggatena appamanena averena abyapajjhena pharitva
viharati.
{505.13} Sa kho so kalama ariyasavako evam averacitto evam
abyapajjhacitto evam asankilitthacitto evam visuddhacitto tassa
dittheva dhamme cattaro assasa adhigata honti sace kho pana atthi
paro loko atthi sukatadukkatanam kammanam phalavipako thanametam 1-
yenaham kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjissamiti
ayamassa pathamo assaso adhigato hoti . sace kho pana natthi
paro loko natthi sukatadukkatanam kammanam phalavipako idhaham
dittheva dhamme averam abyapajjham anigham sukhi 2- attanam pariharamiti
ayamassa dutiyo assaso adhigato hoti . sace kho pana karoto
kariyati papam na kho panaham kassaci papam cetemi akarontam kho
pana mam papakammam kuto dukkham phusissatiti ayamassa tatiyo assaso
adhigato hoti . sace kho pana karoto na kariyati papam idhaham
ubhayeneva visuddham attanam samanupassamiti ayamassa catuttho assaso
adhigato hoti.
{505.14} Sa kho so kalama ariyasavako evam averacitto
evam abyapajjhacitto evam asankilitthacitto evam visuddhacitto
tassa dittheva dhamme ime cattaro assasa adhigata hontiti .
Evametam bhagava evametam sugata sa kho so bhante ariyasavako
@Footnote: 1 Ma. athaham. ito param idisameva. Yu. thanamaham . 2 Ma. Yu. sukhim.
Evam averacitto evam abyapajjhacitto evam asankilitthacitto evam
visuddhacitto tassa dittheva dhamme cattaro assasa adhigata
honti sace kho pana atthi paro loko atthi sukatadukkatanam
kammanam phalavipako thanametam yenaham kayassa bheda parammarana
sugatim saggam lokam upapajjissamiti ayamassa pathamo assaso
adhigato hoti . sace kho pana natthi paro loko natthi sukatadukkatanam
kammanam phalavipako idhaham dittheva dhamme averam abyapajjham
anigham sukhi attanam pariharamiti ayamassa dutiyo assaso adhigato
hoti . sace kho pana karoto kariyati papam na kho panaham kassaci
papam cetemi akarontam kho pana mam papakammam kuto dukkham
phusissatiti ayamassa tatiyo assaso adhigato hoti . sace kho pana
karoto na kariyati papam idhaham ubhayeneva visuddham attanam samanupassamiti
ayamassa catuttho assaso adhigato hoti.
{505.15} Sa kho so bhante ariyasavako evam averacitto evam
abyapajjhacitto evam asankilitthacitto evam visuddhacitto tassa
dittheva dhamme ime cattaro assasa adhigata honti abhikkantam
bhante .pe. ete mayam bhante bhagavantam saranam gacchama dhammanca
bhikkhusanghanca upasake no bhante bhagava dharetu ajjatagge
panupete saranam gateti.
[506] Ekam samayam ayasma nandako savatthiyam viharati pubbarame
migaramatupasade . athakho salho ca migaranatta rohano 1-
@Footnote: 1 Ma. sano.
Ca pekhuniyanatta 1- yenayasma nandako tenupasankamimsu upasankamitva
ayasmantam nandakam abhivadetva ekamantam nisidimsu ekamantam nisinnam
kho salham migaranattaram ayasma nandako etadavoca etha tumhe
salha ma anussavena ma paramparaya ma itikiraya ma
pitakasampadanena ma takkahetu ma nayahetu ma akaraparivitakkena
ma ditthinijjhanakkhantiya ma bhabbarupataya ma samano no garuti yada
tumhe salha attanava janeyyatha ime dhamma akusala ime
dhamma savajja ime dhamma vinnugarahita ime dhamma samatta
samadinna ahitaya dukkhaya samvattantiti atha tumhe salha
pajaheyyatha tam kim mannatha salha atthi lobhoti. Evam bhante.
{506.1} Abhijjhati kho aham salha etamattham vadami luddho kho
ayam salha abhijjhalu panampi hanati adinnampi adiyati
paradarampi gacchati musapi bhanati parampi tathattaya samadapeti
yamsa hoti digharattam ahitaya dukkhayati . evam bhante. Tam kim mannatha
salha atthi dosoti . evam bhante . Byapadoti kho aham salha
etamattham vadami duttho kho ayam salha byapannacitto panampi
hanati adinnampi adiyati paradarampi gacchati musapi bhanati parampi
tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam ahitaya dukkhayati . evam
bhante . tam kim mannatha salha atthi mohoti . evam bhante .
Avijjati kho aham salha etamattham vadami mulho kho ayam
@Footnote: 1 Ma. sekhuniyanatta.
Salha avijjagato panampi hanati adinnampi adiyati paradarampi
gacchati musapi bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti
digharattam ahitaya dukkhayati . evam bhante . tam kim mannatha salha
ime dhamma kusala va akusala vati. Akusala bhante. Savajja va
anavajja vati . savajja bhante . vinnugarahita va vinnuppasattha
vati . vinnugarahita bhante . samatta samadinna ahitaya dukkhaya
samvattanti no va katham va ettha hotiti . samatta bhante
samadinna ahitaya dukkhaya samvattanti 1- evam no ettha hotiti.
{506.2} Iti kho salha yantam avocumha etha tumhe salha
ma anussavena ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena
ma takkahetu 2- ma nayahetu ma akaraparivitakkena ma
ditthinijjhanakkhantiya ma bhabbarupataya ma samano no garuti
yada tumhe salha attanava janeyyatha ime dhamma akusala
ime dhamma savajja ime dhamma vinnugarahita ime dhamma samatta
samadinna ahitaya dukkhaya samvattantiti atha tumhe salha
pajaheyyathati iti yantam vuttam idametam paticca vuttam.
{506.3} Etha 3- tumhe salha ma anussavena ma paramparaya
ma itikiraya ma pitakasampadanena ma takkahetu ma nayahetu ma
akaraparivitakkena ma ditthinijjhanakkhantiya ma bhabbarupataya
ma samano no garuti yada tumhe salha attanava
janeyyatha ime dhamma kusala ime dhamma anavajja ime
@Footnote: 1 Ma. Yu. samvattantiti . 2 Yu. vitakkahetu . 3 Yu. evam.
Dhamma vinnuppasattha ime dhamma samatta samadinna hitaya
sukhaya samvattantiti atha tumhe salha upasampajja vihareyyatha
tam kim mannatha salha atthi alobhoti. Evam bhante.
{506.4} Anabhijjhati kho aham salha etamattham vadami aluddho kho
ayam salha anabhijjhalu neva panam hanati na adinnam adiyati na
paradaram gacchati na musa bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti
digharattam hitaya sukhayati . evam bhante . tam kim mannatha salha
atthi adosoti . evam bhante . abyapadoti kho aham salha
etamattham vadami aduttho kho ayam salha abyapannacitto
neva panam hanati na adinnam adiyati na paradaram gacchati na musa
bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam hitaya sukhayati.
Evam bhante . tam kim mannatha salha atthi amohoti. Evam bhante.
Vijjati kho aham salha etamattham vadami amulho kho ayam salha
vijjagato neva panam hanati na adinnam adiyati na paradaram gacchati
na musa bhanati parampi tathattaya samadapeti yamsa hoti digharattam
hitaya sukhayati . evam bhante . tam kim mannatha salha ime dhamma
kusala va akusala vati . kusala bhante . Savajja va anavajja
vati . anavajja bhante . vinnugarahita va vinnuppasattha
vati . vinnuppasattha bhante . samatta samadinna hitaya
sukhaya samvattanti no va katham va ettha hotiti . samatta bhante
Samadinna hitaya sukhaya samvattanti 1- evam no ettha hotiti.
{506.5} Iti kho salha yantam avocumha etha tumhe salha
ma anussavena ma paramparaya ma itikiraya ma pitakasampadanena
ma takkahetu ma nayahetu ma akaraparivitakkena ma
ditthinijjhanakkhantiya ma bhabbarupataya ma samano no garuti
yada tumhe salha attanava janeyyatha ime dhamma kusala
ime dhamma anavajja ime dhamma vinnuppasattha ime dhamma
samatta samadinna [2]- hitaya sukhaya samvattantiti atha tumhe
salha upasampajja vihareyyathati iti yantam vuttam idametam
paticca vuttam.
{506.6} Sa kho so salha ariyasavako evam vigatabhijjho
vigatabyapado asammulho sampajano patissato mettasahagatena
cetasa ekam disam pharitva viharati tatha dutiyam tatha tatiyam tatha catuttham
iti uddhamadho tiriyam sabbadhi sabbattataya sabbavantam lokam ...
Karunasahagatena cetasa .pe. muditasahagatena cetasa .pe.
Upekkhasahagatena cetasa ekam disam pharitva viharati tatha dutiyam
tatha tatiyam tatha catuttham iti uddhamadho tiriyam sabbadhi sabbattataya
sabbavantam lokam upekkhasahagatena cetasa vipulena mahaggatena
appamanena averena abyapajjhena pharitva viharati so evam
pajanati atthi idam atthi hinam atthi panitam atthi imassa
sannagatassa uttarim 3- nissarananti tassa evam janato evam
passato kamasavapi cittam vimuccati bhavasavapi cittam vimuccati
@Footnote: 1 Po. Ma. samvattantiti . 2 Ma. digharattam . 3 Po. Ma. uttari.
Avijjasavapi cittam vimuccati vimuttasmim vimuttamiti nanam hoti
khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati
pajanati so evam pajanati ahu pubbe lobho tadahu akusalam
so etarahi natthi iccetam kusalam ahu pubbe doso ... Ahu pubbe
moho tadahu akusalam so etarahi natthi iccetam kusalanti iti 1-
so dittheva dhamme nicchato nibbuto sitibhuto sukhapatisamvedi
brahmabhutena attana viharatiti.
[507] 68 Tinimani bhikkhave kathavatthuni katamani tini atitam
va bhikkhave addhanam arabbha katham katheyya evam ahosi atitamaddhananti
anagatam va bhikkhave addhanam arabbha katham katheyya evam bhavissati
anagatamaddhananti etarahi va bhikkhave paccuppannam addhanam
arabbha katham katheyya evam hoti etarahi paccuppannanti 2-.
{507.1} Kathasampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi va
kaccho yadi va akacchoti sacayam bhikkhave puggalo panham puttho samano
ekamsabyakaraniyam panham na ekamsena byakaroti vibhajjabyakaraniyam
panham na vibhajjabyakaroti patipucchabyakaraniyam panham na
patipucchabyakaroti thapaniyam panham na thapeti evam santayam bhikkhave
puggalo akaccho hoti sace panayam bhikkhave puggalo panham puttho
samano ekamsabyakaraniyam panham ekamsena byakaroti vibhajjabyakaraniyam
panham vibhajjabyakaroti patipucchabyakaraniyam panham patipucchabyakaroti
@Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi . 2 Ma. paccuppannamaddhananti.
Thapaniyam panham thapeti evam santayam bhikkhave puggalo kaccho hoti.
{507.2} Kathasampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi
va kaccho yadi va akacchoti sacayam bhikkhave puggalo panham puttho
samano thanatthane na santhati parikappe na santhati annavade 1-
na santhati patipadaya na santhati evam santayam bhikkhave
puggalo akaccho hoti sace panayam bhikkhave puggalo panham puttho
samano thanatthane santhati parikappe santhati annavade 2-
santhati patipadaya santhati evam santayam bhikkhave puggalo
kaccho hoti.
{507.3} Kathasampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi
va kaccho yadi va akacchoti sacayam bhikkhave puggalo panham
puttho samano annenannam paticarati bahiddha katham apanameti
kopanca dosanca appaccayanca patukaroti evam santayam bhikkhave
puggalo akaccho hoti sace panayam bhikkhave puggalo panham puttho
samano nannenannam paticarati na bahiddha katham apanameti na
kopanca dosanca appaccayanca patukaroti evam santayam bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
{507.4} Kathasampayogena bhikkhave puggalo veditabbo
yadi va kaccho yadi va akacchoti sacayam bhikkhave puggalo panham
puttho samano abhiharati abhimaddati anupajagghati khalitam ganhati
evam santayam bhikkhave puggalo akaccho hoti sace panayam
bhikkhave puggalo panham puttho samano na abhiharati na abhimaddati
@Footnote: 1-2 Ma. annatavade.
Na anupajagghati na khalitam ganhati evam santayam bhikkhave
puggalo kaccho hoti.
{507.5} Kathasampayogena bhikkhave puggalo veditabbo
yadi va saupaniso yadi va anupanisoti anohitasoto bhikkhave
anupaniso hoti ohitasoto saupaniso hoti so saupaniso samano
abhijanati ekam dhammam parijanati ekam dhammam pajahati ekam dhammam
sacchikaroti ekam dhammam so abhijananto ekam dhammam parijananto
ekam dhammam pajahanto ekam dhammam sacchikaronto ekam dhammam samma
vimuttim phusati . etadattha bhikkhave katha etadattha mantana etadattha
upanisa etadattham sotavadhanam yadidam anupada cittassa vimokkhoti.
Ye viruddha sallapanti vinivittha samussita
anariyagunamasajja annonnavivaresino 1-
dubbhasitam vikkhalitam sampamoham parajayam
annamannabhinandanti 2- tadariyo kathanacare.
Sace cassa kathakamo kalamannaya pandito
dhammatthapatisamyutta ya ariyacarita katha
tam katham kathaye dhiro aviruddho anussito
anuttinnena 3- manasa apalaso asahaso
anusuyyamano 4- so sammadannaya bhasati
subhasitam anumodeyya dubbhatthe napasadaye 5-
uparambham na sikkheyya khalitanca na gahaye
@Footnote: 1 Ma. annamannam vivaresino . 2 Po. Ma. annonnassabhinandanti.
@3 Ma. anunnatena Yu. anupadinnena . 4 Po. Ma. anusuyayamano. 5 Yu. navasadaye.
Nabhihare nabhimadde na vacam payutam bhane.
Annanattham pasadattham satam ve hoti mantana
evam kho ariya mantenti esa ariyanamantana
etadannaya medhavi na samusseyya mantayeti.
[508] 69 Sace bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam puccheyyum
tayome avuso dhamma katame tayo rago doso moho ime
kho avuso tayo dhamma imesam avuso tinnam dhammanam ko
viseso ko adhippayaso 1- kim nanakarananti evam puttha tumhe
bhikkhave tesam annatitthiyanam paribbajakanam kinti byakareyyathati .
Bhagavammulaka no bhante dhamma bhagavamnettika bhagavampatisarana sadhu
vata bhante bhagavantamyeva patibhatu etassa bhasitassa attho bhagavato
sutva bhikkhu dharessantiti . tenahi bhikkhave sunatha sadhukam manasikarotha
bhasissamiti . evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato paccassosum .
Bhagava etadavoca sace bhikkhave annatitthiya paribbajaka evam
puccheyyum tayome avuso dhamma katame tayo rago doso moho
ime kho avuso tayo dhamma imesam avuso tinnam dhammanam ko
viseso ko adhippayaso kim nanakarananti evam puttha tumhe
bhikkhave tesam annatitthiyanam paribbajakanam evam byakareyyatha
rago kho avuso appasavajjo dandhaviragi doso mahasavajjo
khippaviragi moho mahasavajjo dandhaviragiti.
@Footnote: 1 Po. adhippayo. Ma. Yu. adhippayaso.
{508.1} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno va
rago uppajjati uppanno va rago bhiyyobhavaya vepullaya
samvattatiti . subhanimittantissa vacaniyam tassa subhanimittam ayoniso
manasikaroto anuppanno ceva 1- rago uppajjati uppanno ca 2-
rago bhiyyobhavaya vepullaya samvattati ayam kho avuso hetu ayam
paccayo yena anuppanno va rago uppajjati uppanno va
rago bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
{508.2} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno va
doso uppajjati uppanno va doso bhiyyobhavaya vepullaya
samvattatiti . patighanimittantissa vacaniyam tassa patighanimittam ayoniso
manasikaroto anuppanno ceva 3- doso uppajjati uppanno ca 4-
doso bhiyyobhavaya vepullaya samvattati ayam kho avuso hetu ayam
paccayo yena anuppanno va doso uppajjati uppanno va doso
bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
{508.3} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno va moho
uppajjati uppanno va moho bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti .
Ayoniso manasikarotissa vacaniyam tassa ayoniso manasikaroto anuppanno
ceva 5- moho uppajjati uppanno ca 6- moho bhiyyobhavaya vepullaya
samvattati ayam kho avuso hetu ayam paccayo yena anuppanno va moho
uppajjati uppanno va moho bhiyyobhavaya vepullaya samvattatiti.
{508.4} Ko panavuso hetu ko paccayo yena
anuppanno va 7- rago nuppajjati uppanno
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. va. 7 Ma. ceva. ito param idisameva.
Va rago pahiyatiti . asubhanimittantissa vacaniyam tassa asubhanimittam
yoniso manasikaroto anuppanno ceva rago nuppajjati uppanno ca
rago pahiyati ayam kho avuso hetu ayam paccayo yena anuppanno
va rago nuppajjati uppanno va rago pahiyatiti.
{508.5} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno va
doso nuppajjati uppanno va doso pahiyatiti . metta
cetovimuttitissa vacaniyam tassa mettam cetovimuttim yoniso manasikaroto
anuppanno ceva doso nuppajjati uppanno ca doso pahiyati 1- ayam
kho avuso hetu ayam paccayo yena anuppanno va doso nuppajjati
uppanno va doso pahiyatiti.
{508.6} Ko panavuso hetu ko paccayo yena anuppanno
va moho nuppajjati uppanno va moho pahiyatiti . yoniso
manasikarotissa vacaniyam tassa yoniso manasikaroto anuppanno ceva
moho nuppajjati uppanno ca moho pahiyati ayam kho avuso
hetu ayam paccayo yena anuppanno va moho nuppajjati uppanno
va moho pahiyatiti.
[509] 70 Tinimani bhikkhave akusalamulani katamani tini lobho
akusalamulam doso akusalamulam moho akusalamulam . yadapi bhikkhave
lobho tadapi akusalam 2- yadapi luddho abhisankharoti kayena vacaya
manasa tadapi akusalam yadapi luddho lobhena abhibhuto pariyadinnacitto
parassa asata dukkham upadahati 3- vadhena va bandhena va janiya va
@Footnote: 1 Yu. pahiyatiti. 2 Po. Ma. akusalamulam. ito param idisameva. 3 Ma. uppadayati.
@ito param idisameva.
Garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi tadapi akusalam
itissame lobhaja lobhanidana lobhasamudaya lobhapaccaya aneke papaka
akusala dhamma sambhavanti . yadapi bhikkhave doso tadapi akusalam
yadapi duttho abhisankharoti kayena vacaya manasa tadapi akusalam yadapi
duttho dosena abhibhuto pariyadinnacitto parassa asata dukkham upadahati
vadhena va bandhena va janiya va garahaya va pabbajanaya va
balavamhi balattho itipi tadapi akusalam itissame dosaja dosanidana
dosasamudaya dosapaccaya aneke papaka akusala dhamma sambhavanti.
Yadapi bhikkhave moho tadapi akusalam yadapi mulho abhisankharoti kayena
vacaya manasa tadapi akusalam yadapi mulho mohena abhibhuto
pariyadinnacitto parassa asata dukkham upadahati vadhena va bandhena va
janiya va garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi
tadapi akusalam itissame mohaja mohanidana mohasamudaya mohapaccaya
aneke papaka akusala dhamma sambhavanti.
{509.1} Evarupo cayam bhikkhave puggalo vuccati akalavaditipi
abhutavaditipi anatthavaditipi adhammavaditipi avinayavaditipi kasma
cayam bhikkhave evarupo puggalo vuccati akalavaditipi abhutavaditipi
anatthavaditipi adhammavaditipi avinayavaditipi tathahayam bhikkhave
puggalo parassa asata dukkham upadahati vadhena va bandhena va janiya
va garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi
bhutena kho pana vuccamano avajanati no patijanati abhutena
Vuccamano na atappam karoti tassa nibbethanaya itipetam ataccham
itipetam abhutanti tasma evarupo puggalo vuccati akalavaditipi
abhutavaditipi anatthavaditipi adhammavaditipi avinayavaditipi.
{509.2} Evarupo bhikkhave puggalo lobhajehi papakehi akusalehi
dhammehi abhibhuto pariyadinnacitto dittheva 1- dhamme dukkham viharati
savighatam saupayasam saparilaham kayassa [2]- bheda parammarana
duggati patikankha . dosajehi .pe. mohajehi papakehi akusalehi
dhammehi abhibhuto pariyadinnacitto dittheva dhamme dukkham viharati
savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda parammarana duggati
patikankha . seyyathapi bhikkhave salo va dhavo va phandano va tihi
maluvalatahi uddhaseto 3- pariyonaddho anayam apajjati byasanam
apajjati anayabyasanam apajjati evameva kho bhikkhave evarupo puggalo
lobhajehi papakehi akusalehi dhammehi abhibhuto pariyadinnacitto dittheva
dhamme dukkham viharati savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda
parammarana duggati patikankha dosajehi .pe. mohajehi papakehi
akusalehi dhammehi abhibhuto pariyadinnacitto dittheva dhamme dukkham
viharati savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda parammarana
duggati patikankha. Imani kho bhikkhave tini akusalamulani 4-.
{509.3} Tinimani bhikkhave kusalamulani katamani tini alobho
kusalamulam adoso kusalamulam amoho kusalamulam . yadapi bhikkhave
alobho tadapi kusalam yadapi aluddho abhisankharoti kayena vacaya
@Footnote: 1 Ma. ditthe ceva. ito param idisameva . 2 Ma. ca. ito param idisameva.
@3 Ma. uddhasto. ito param idisameva . 4 Ma. Yu. akusalamulaniti.
Manasa tadapi kusalam yadapi aluddho lobhena anabhibhuto apariyadinnacitto
na parassa asata dukkham upadahati vadhena va bandhena va janiya va
garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi tadapi kusalam
itissame alobhaja alobhanidana alobhasamudaya alobhapaccaya aneke
kusala dhamma sambhavanti . yadapi bhikkhave adoso tadapi kusalam
yadapi aduttho abhisankharoti kayena vacaya manasa tadapi kusalam yadapi
aduttho dosena anabhibhuto apariyadinnacitto na parassa asata dukkham
upadahati vadhena va bandhena va janiya va garahaya va pabbajanaya
va balavamhi balattho itipi tadapi kusalam itissame adosaja adosanidana
adosasamudaya adosapaccaya aneke kusala dhamma sambhavanti .
Yadapi bhikkhave amoho tadapi kusalam yadapi amulho abhisankharoti
kayena vacaya manasa tadapi kusalam yadapi amulho mohena anabhibhuto
apariyadinnacitto na parassa asata dukkham upadahati vadhena va bandhena
va janiya va garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi
tadapi kusalam itissame amohaja amohanidana amohasamudaya
amohapaccaya aneke kusala dhamma sambhavanti.
{509.4} Evarupo cayam bhikkhave puggalo vuccati kalavaditipi
bhutavaditipi atthavaditipi dhammavaditipi vinayavaditipi kasma
cayam bhikkhave evarupo puggalo vuccati kalavaditipi bhutavaditipi
atthavaditipi dhammavaditipi vinayavaditipi tathahayam bhikkhave
puggalo na parassa asata dukkham upadahati vadhena va bandhena va
Janiya va garahaya va pabbajanaya va balavamhi balattho itipi
bhutena kho pana vuccamano patijanati no avajanati abhutena
vuccamano atappam karoti tassa nibbethanaya itipetam ataccham itipetam
abhutanti tasma evarupo puggalo vuccati kalavaditipi bhutavaditipi
atthavaditipi dhammavaditipi vinayavaditipi . evarupassa bhikkhave puggalassa
lobhaja papaka akusala dhamma pahina ucchinnamula talavatthukata
anabhavam gata ayatim anuppadadhamma dittheva dhamme sukham viharati
avighatam anupayasam aparilaham dittheva dhamme parinibbayati dosaja .pe.
Mohaja papaka akusala dhamma pahina ucchinnamula talavatthukata
anabhavam gata ayatim anuppadadhamma dittheva dhamme sukham viharati
avighatam anupayasam aparilaham dittheva dhamme parinibbayati.
{509.5} Seyyathapi bhikkhave salo va dhavo va phandano va
tihi maluvalatahi uddhaseto pariyonaddho atha 1- puriso agaccheyya
kuddalapitakam 2- adaya so tam maluvalatam mule chindeyya mule
chetva palikhaneyya palikhanitva mulani uddhareyya antamaso
usiranalamattanipi 3- so tam maluvalatam khandakhandikam chindeyya
khandakhandikam chetva phaleyya phaletva sakalikam 4- kareyya
sakalikam 5- karitva vatatape visoseyya vatatape visosetva
aggina daheyya aggina dahitva masim kareyya masim karitva
mahavate va ophuneyya nadiya va sighasotaya pavaheyya
evamassa ta bhikkhave maluvalata ucchinnamula talavatthukata
@Footnote: 1 Yu. atho. 2 Ma. kudalapitakam. Yu. kuddalapitakamva. 3 Ma. usiranali....
@4-5 Ma. Yu. amenditam.
Anabhavam gata ayatim anuppadadhamma evameva kho bhikkhave
evarupassa puggalassa lobhaja papaka akusala dhamma pahina
ucchinnamula talavatthukata anabhavam gata ayatim anuppadadhamma
dittheva dhamme sukham viharati avighatam anupayasam aparilaham dittheva
dhamme parinibbayati dosaja .pe. mohaja papaka akusala dhamma
pahina ucchinnamula talavatthukata anabhavam gata ayatim anuppadadhamma
dittheva dhamme sukham viharati avighatam anupayasam aparilaham dittheva
dhamme parinibbayati. Imani kho bhikkhave tini kusalamulaniti.
[510] 71 Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati pubbarame
migaramatupasade . athakho visakha migaramata tadahuposathe yena
bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam
nisidi ekamantam nisinnam kho visakham migaramataram bhagava etadavoca
handa kuto nu tvam visakhe agacchasi diva divassati . uposathaham
bhante ajja upavasamiti.
{510.1} Tayome 1- visakhe uposatha katame tayo
gopalakuposatho niganthuposatho ariyuposatho . kathanca visakhe
gopalakuposatho hoti seyyathapi visakhe gopalako sayanhasamaye
samikanam gavo niyyadetva iti patisancikkhati ajja kho gavo
amusminca amusminca padese carimsu amusminca amusminca padese
paniyani pivimsu 2- svedani gavo amusminca amusminca padese
carissanti amusminca amusminca padese paniyani pivissantiti
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tayo kho me . 2 Yu. apamsu.
Evameva kho visakhe idhekacco uposathiko iti patisancikkhati aham
khvajja idancidanca khadaniyam khadim idancidanca bhojaniyam bhunjim
svedanaham idancidanca khadaniyam khadissami idancidanca bhojaniyam
bhunjissamiti so tena lobhena 1- abhijjhasahagatena cetasa divasam
atinameti evam kho visakhe gopalakuposatho hoti evam upavuttho
kho visakhe gopalakuposatho na mahapphalo hoti na mahanisamso
na mahajutiko na mahavippharo.
{510.2} Kathanca visakhe niganthuposatho hoti atthi visakhe
nigantha nama samanajatika te savakam evam samadapenti ehi tvam
ambho purisa ye puratthimaya disaya pana paramyojanasatam tesu dandam
nikkhipahi ye pacchimaya disaya pana paramyojanasatam tesu dandam
nikkhipahi ye uttaraya disaya pana paramyojanasatam tesu dandam
nikkhipahi ye dakkhinaya disaya pana paramyojanasatam tesu dandam
nikkhipahiti iti ekaccanam pananam anuddayaya anukampaya
samadapenti ekaccanam pananam nanuddayaya nanukampaya
samadapenti te tadahuposathe savakam evam samadapenti
ehi tvam ambho purisa sabbacelani nikkhipitva evam vadehi naham
kvacini 2- kassaci kincanam 3- tasmim na ca mama kvacini kisminci 4-
kincanatthiti 5- jananti kho panassa matapitaro ayam amhakam
puttoti sopi janati ime mayham matapitaroti janati kho panassa
@Footnote: 1 Po. Ma. ayam patho natthi. 2 Ma. kvacani. Yu. kuvaci . 3 Ma. kincanatasmim.
@4 Ma. kvacani katthaci kincanatatthiti . 5 Yu. mama kvaci kassaci kincanam natthiti.
Puttadaro ayam mayham bhattati sopi janati ayam mayham puttadaroti
jananti kho panassa dasakammakaraporisa ayam amhakam
ayyoti sopi janati ime mayham dasakammakaraporisati iti
yasmim samaye sacce 1- samadapetabba musavade tasmim samaye samadapeti 2-
idamassa musavadasmim vadami so tassa rattiya accayena te
bhoge adinnamyeva paribhunjati idamassa adinnadanasmim vadami evam
kho visakhe niganthuposatho hoti evam upavuttho kho visakhe
niganthuposatho na mahapphalo hoti na mahanisamso na mahajutiko na
mahavippharo.
{510.3} Kathanca visakhe ariyuposatho hoti upakkilitthassa
visakhe cittassa upakkamena pariyodapana hoti kathanca visakhe
upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana hoti idha visakhe
ariyasavako tathagatam anussarati itipi so bhagava araham sammasambuddho
vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi
sattha devamanussanam buddho bhagavati tassa tathagatam anussarato
cittam pasidati pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te
pahiyanti seyyathapi visakhe upakkilitthassa sisassa upakkamena
pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa sisassa
upakkamena pariyodapana hoti kakkanca paticca mattikanca paticca
udakanca paticca purisassa ca tajjam vayamam paticca evam kho visakhe
upakkilitthassa sisassa upakkamena pariyodapana hoti evameva
@Footnote: 1 Yu. sabbe . 2 Ma. Yu. samadapenti.
Kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana hoti
{510.4} kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako tathagatam anussarati itipi
so bhagava .pe. buddho bhagavati tassa tathagatam anussarato cittam
pasidati pamujjam 1- uppajjati ye cittassa upakkilesa te
pahiyanti ayam vuccati visakhe ariyasavako brahmuposatham upavasati
brahmuna saddhim samvasati brahmancassa arabbha cittam pasidati
pamujjam uppajjati 1- ye cittassa upakkilesa te pahiyanti evam
kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana hoti.
{510.5} Upakkilitthassa visakhe cittassa upakkamena pariyodapana
hoti kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana
hoti idha visakhe ariyasavako dhammam anussarati svakkhato bhagavata dhammo
sanditthiko akaliko ehipassiko opanayiko 2- paccattam veditabbo
vinnuhiti tassa dhammam anussarato cittam pasidati pamujjam
uppajjati ye cittassa upakkilesa te pahiyanti seyyathapi
visakhe upakkilitthassa kayassa upakkamena pariyodapana hoti kathanca
visakhe upakkilitthassa kayassa upakkamena pariyodapana hoti
sottinca paticca cunnanca paticca udakanca paticca purisassa ca
tajjam vayamam paticca evam kho visakhe upakkilitthassa kayassa
upakkamena pariyodapana hoti evameva kho visakhe upakkilitthassa
@Footnote: 1 Po. Ma. pamojjam. ito param idisameva . 2 Ma. opaneyyiko.
Cittassa upakkamena pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako
dhammam anussarati svakkhato bhagavata dhammo .pe. veditabbo vinnuhiti
tassa dhammam anussarato cittam pasidati pamujjam uppajjati ye
cittassa upakkilesa te pahiyanti ayam vuccati visakhe ariyasavako
dhammuposatham upavasati dhammena saddhim samvasati dhammancassa arabbha
cittam pasidati pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te
pahiyanti evam kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana hoti.
{510.6} Upakkilitthassa visakhe cittassa upakkamena pariyodapana
hoti kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana
hoti idha visakhe ariyasavako sangham anussarati supatipanno bhagavato
savakasangho ujupatipanno bhagavato savakasangho nayapatipanno
bhagavato savakasangho samicipatipanno bhagavato savakasangho yadidam
cattari purisayugani attha purisapuggala esa bhagavato savakasangho
ahuneyyo pahuneyyo dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram
punnakkhettam lokassati tassa sangham anussarato cittam pasidati
pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te pahiyanti
seyyathapi visakhe upakkilitthassa vatthassa upakkamena
pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa vatthassa
upakkamena pariyodapana hoti usanca 1- paticca kharanca paticca
@Footnote: 1 Po. osanca. Ma. usamanca.
Gomayanca paticca udakanca paticca purisassa ca tajjam vayamam
paticca evam kho visakhe upakkilitthassa vatthassa upakkamena
pariyodapana hoti evameva kho visakhe upakkilitthassa cittassa
upakkamena pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako
sangham anussarati supatipanno bhagavato savakasangho ... anuttaram
punnakkhettam lokassati tassa sangham anussarato cittam pasidati
pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te pahiyanti ayam vuccati
visakhe ariyasavako sanghuposatham upavasati sanghena saddhim samvasati
sanghancassa arabbha cittam pasidati pamujjam uppajjati ye
cittassa upakkilesa te pahiyanti evam kho visakhe upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti.
{510.7} Upakkilitthassa visakhe cittassa upakkamena pariyodapana
hoti kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana
hoti idha visakhe ariyasavako attano silani anussarati akhandani
acchiddani asabalani akammasani bhujissani vinnuppasatthani
aparamatthani samadhisamvattanikani tassa silam anussarato cittam
pasidati pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te pahiyanti
seyyathapi visakhe upakkilitthassa adasassa upakkamena
pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa
adasassa upakkamena pariyodapana hoti telanca
Paticca charikanca paticca valandukanca paticca purisassa ca tajjam
vayamam paticca evam kho visakhe upakkilitthassa adasassa
upakkamena pariyodapana hoti evameva kho visakhe upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa
cittassa upakkamena pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako
attano silani anussarati akhandani acchiddani ... samadhisamvattanikani
tassa silam anussarato cittam pasidati pamujjam uppajjati ye
cittassa upakkilesa te pahiyanti ayam vuccati visakhe ariyasavako
siluposatham upavasati silena saddhim samvasati silancassa arabbha cittam
pasidati pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te pahiyanti
evam kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena pariyodapana
hoti.
{510.8} Upakkilitthassa visakhe cittassa upakkamena
pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa
upakkamena pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako devata
anussarati santi deva catummaharajika santi deva tavatimsa
santi deva yama santi deva tusita santi deva nimmanaratino
santi deva paranimmitavasavattino santi deva brahmakayika santi
deva taduttari 1- yatharupaya saddhaya samannagata ta devata ito
cuta tatthupapanna mayhampi tatharupa saddha samvijjati yatharupena silena
samannagata ta devata ito cuta tatthupapanna mayhampi tatharupam
@Footnote: 1 Ma. tatuttari. Yu. tatuttarim.
Silam samvijjati yatharupena sutena samannagata ta devata ito
cuta tatthupapanna mayhampi tatharupam sutam samvijjati yatharupena cagena
samannagata ta devata ito cuta tatthupapanna mayhampi tatharupo
cago samvijjati yatharupaya pannaya samannagata ta devata
ito cuta tatthupapanna mayhampi tatharupa panna samvijjatiti
tassa attano ca tasanca devatanam saddhanca silanca sutanca caganca
pannanca anussarato cittam pasidati pamujjam uppajjati ye
cittassa upakkilesa te pahiyanti seyyathapi visakhe upakkilitthassa
jatarupassa upakkamena pariyodapana hoti kathanca visakhe
upakkilitthassa jatarupassa upakkamena pariyodapana hoti
ukkanca paticca lonanca paticca gerunca paticca nalisandasanca
paticca purisassa ca tajjam vayamam paticca evam kho visakhe upakkilitthassa
jatarupassa upakkamena pariyodapana hoti
{510.9} evameva kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana hoti kathanca visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana hoti idha visakhe ariyasavako devata anussarati santi deva
catummaharajika santi deva tavatimsa .pe. Santi deva brahmakayika
santi deva taduttari yatharupaya saddhaya samannagata ta devata ito
cuta tatthupapanna mayhampi tatharupa saddha samvijjati yatharupena silena ...
Sutena ... cagena ... pannaya samannagata ta devata ito
Cuta tatthupapanna mayhampi tatharupa panna samvijjatiti tassa
attano ca tasanca devatanam saddhanca silanca sutanca caganca
pannanca anussarato cittam pasidati pamujjam uppajjati ye
cittassa upakkilesa te pahiyanti ayam vuccati visakhe ariyasavako
devatuposatham upavasati devatahi saddhim samvasati devata cassa arabbha
cittam pasidati pamujjam uppajjati ye cittassa upakkilesa te
pahiyanti evam kho visakhe upakkilitthassa cittassa upakkamena
pariyodapana hoti.
{510.10} Sa kho so visakhe ariyasavako iti patisancikkhati
yavajivam arahanto panatipatam pahaya panatipata pativirata
nihitadanda nihitasattha lajji dayapanna sabbapanabhutahitanukampi
viharanti ahampajja imanca rattim imanca divasam panatipatam
pahaya panatipata pativirato nihitadando nihitasattho
lajji dayapanno sabbapanabhutahitanukampi viharami iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.11} Yavajivam arahanto adinnadanam pahaya adinnadana
pativirata dinnadayi dinnapatikankhi athenena sucibhutena attana viharanti
ahampajja imanca rattim imanca divasam adinnadanam pahaya adinnadana
pativirato dinnadayi dinnapatikankhi athenena sucibhutena attana viharami
iminapi angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.12} Yajivam arahanto abrahmacariyam pahaya
brahmacari aracari 1- virata methuna gamadhamma
@Footnote: 1 Yu. anacari.
Ahampajja imanca rattim imanca divasam abrahmacariyam pahaya brahmacari
aracari virato methuna gamadhamma iminapi angena arahatam anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.13} Yavajivam arahanto musavadam pahaya musavada pativirata
saccavadi saccasandha theta paccayika avisamvadaka lokassa ahampajja
imanca rattim imanca divasam musavadam pahaya musavada pativirato
saccavadi saccasandho theto paccayiko avisamvadako lokassa iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.14} Yavajivam arahanto suramerayamajjapamadatthanam pahaya
suramerayamajjapamadatthana pativirata ahampajja imanca rattim imanca
divasam suramerayamajjapamadatthanam pahaya suramerayamajjapamadatthana
pativirato iminapi angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho
bhavissati.
{510.15} Yavajivam arahanto ekabhattika rattuparata virata
vikalabhojana ahampajja imanca rattim imanca divasam ekabhattiko
rattuparato virato vikalabhojana iminapi angena arahatam anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.16} Yavajivam arahanto naccagitavaditavisukadassana
malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana pativirata
ahampajja imanca rattim imanca divasam naccagitavaditavisukadassana
malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana pativirato iminapi
angena arahatam anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati.
{510.17} Yavajivam arahanto uccasayanamahasayanam
pahaya uccasayanamahasayana pativirata
Nicaseyyam kappenti mancake va tinasantharake va ahampajja
imanca rattim imanca divasam uccasayanamahasayanam pahaya
uccasayanamahasayana pativirato nicaseyyam kappemi mancake
va tinasantharake va iminapi angena arahatam anukaromi
uposatho ca me upavuttho bhavissatiti.
{510.18} Evam kho visakhe ariyuposatho hoti evam upavuttho
kho visakhe ariyuposatho mahapphalo hoti mahanisamso mahajutiko
mahavippharo kivamahapphalo hoti kivamahanisamso kivamahajutiko
kivamahavippharo seyyathapi visakhe yo imesam solasannam mahajanapadanam
pahutasattaratananam 1- issariyadhipaccam 2- rajjam kareyya seyyathidam anganam
magadhanam kasinam kosalanam vajjinam mallanam cetinam vamsanam kurunam pancalanam
macchanam surasenanam assakanam avantinam gandharanam kambojanam
atthangasamannagatassa uposathassa etam 3- kalam nagghati solasim tam kissa
hetu kapanam visakhe manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya yani
visakhe manusakani pannasa vassani catummaharajikanam devanam
eso eko rattindivo taya rattiya timsarattiyo maso tena
masena dvadasamasiyo samvaccharo tena samvaccharena dibbani panca
vassasatani catummaharajikanam devanam ayuppamanam thanam kho panetam
visakhe vijjati yam idhekacco itthi va puriso va atthangasamannagatam
uposatham upavasitva kayassa bheda parammarana catummaharajikanam
@Footnote: 1 Yu. pahutamahasattaratananam . 2 Yu. issaradhipaccam . 3 Yu. ekam kalam.
Devanam sahabyatam upapajjeyya idam kho panetam visakhe sandhaya
bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
{510.19} Yam visakhe manusakam vassasatam tavatimsanam devanam
eso eko rattindivo taya rattiya timsarattiyo maso tena masena
dvadasamasiyo samvaccharo tena samvaccharena dibbam vassasahassam
tavatimsanam devanam ayuppamanam thanam kho panetam visakhe vijjati
yam idhekacco itthi va puriso va atthangasamannagatam uposatham
upavasitva kayassa bheda parammarana tavatimsanam devanam
sahabyatam upapajjeyya idam kho panetam visakhe sandhaya bhasitam
kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
{510.20} Yani visakhe manusakani dve vassasatani
yamanam devanam eso eko rattindivo taya rattiya timsarattiyo
maso tena masena dvadasamasiyo samvaccharo tena samvaccharena
dibbani dve vassasahassani yamanam devanam ayuppamanam
thanam kho panetam visakhe vijjati yam idhekacco itthi va puriso va
atthangasamannagatam uposatham upavasitva kayassa bheda parammarana
yamanam devanam sahabyatam upapajjeyya idam kho panetam visakhe
sandhaya bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya . yani
visakhe manusakani cattari vassasatani tusitanam devanam eso
eko rattindivo taya rattiya timsarattiyo maso tena masena
dvadasamasiyo samvaccharo tena samvaccharena dibbani cattari
vassasahassani tusitanam devanam ayuppamanam thanam
Kho panetam visakhe vijjati yam idhekacco itthi va puriso va
atthangasamannagatam uposatham upavasitva kayassa bheda parammarana
tusitanam devanam sahabyatam upapajjeyya idam kho panetam visakhe
sandhaya bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhaya.
{510.21} Yani visakhe manusakani attha vassasatani
nimmanaratinam devanam eso eko rattindivo taya rattiya
timsarattiyo maso tena masena dvadasamasiyo samvaccharo tena
samvaccharena dibbani attha vassasahassani nimmanaratinam devanam
ayuppamanam thanam kho panetam visakhe vijjati yam idhekacco itthi
va puriso va atthangasamannagatam uposatham upavasitva kayassa
bheda parammarana nimmanaratinam devanam sahabyatam upapajjeyya
idam kho panetam visakhe sandhaya bhasitam kapanam manusakam rajjam dibbam
sukham upanidhaya.
{510.22} Yani visakhe manusakani solasa vassasatani
paranimmitavasavattinam devanam eso eko rattindivo taya rattiya
timsarattiyo maso tena masena dvadasamasiyo samvaccharo tena
samvaccharena dibbani solasa vassasahassani paranimmitavasavattinam
devanam ayuppamanam thanam kho panetam visakhe vijjati
yam idhekacco itthi va puriso va atthangasamannagatam uposatham
upavasitva kayassa bheda parammarana paranimmitavasavattinam devanam
sahabyatam upapajjeyya idam kho panetam visakhe sandhaya bhasitam
kapanam manusakam rajjam dibbam sukham upanidhayati.
Panam na hanne 1- na cadinnamadiye
musa na bhase na ca majjapo siya
abrahmacara 2- virameyya methuna
rattim na bhunjeyya vikalabhojanam
malam na dhare 3- na ca gandhamacare
mance chamayamva sayetha santhate
etanhi atthangikamahuposatham
buddhena dukkhantaguna pakasitam.
Cando ca suro 4- ca ubho sudassana
obhasayanta 5- anuyanti yavata
tamonuda te pana antalikkhaga
nabhe pabhasanti disavirocana
etamhi yam vijjati antare dhanam
mutta 6- mani veluriyanca bhaddakam
singisuvannam athavapi kancanam 7-
yam jatarupam hatakanti vuccati
atthangupetassa uposathassa
kallampi te nanubhavanti solasim
candappabha taragana ca sabbe
tasma hi nari ca naro ca silava
@Footnote: 1 Po. hane. Yu. hane. 2 Po. Ma. Yu. abrahmacariya. 3 Yu. dharaye.
@4 Po. Ma. Yu. suriyo. 5 Po. Ma. Yu. obhasayam anupariyante. 6 Yu. muttam manim ...
@7 Po. Ma. Yu. kancanam.
Atthangupetam upavassuposatham
punnani katvana sukhudrayani
anindita saggamupenti thananti.
Mahavaggo dutiyo.
Tassuddanam
titthabhayanca venago sarabho kesaputtiyo
salho capi kathavatthu titthiya muluposathoti.
---------
Anandavaggo tatiyo
[511] 72 Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane
anathapindikassa arame . athakho channo paribbajako yenayasma
anando tenupasankami upasankamitva ayasmata anandena saddhim
sammodi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam nisidi
ekamantam nisinno kho channo paribbajako ayasmantam anandam etadavoca
tumhepi avuso ananda ragassa pahanam pannapetha dosassa
pahanam pannapetha mohassa pahanam pannapethati . mayam kho
avuso ragassa pahanam pannapema dosassa pahanam pannapema
mohassa pahanam pannapemati . kim pana tumhe avuso rage
adinavam disva ragassa pahanam pannapetha kim dose adinavam disva
dosassa pahanam pannapetha kim mohe adinavam disva mohassa
Pahanam pannapethati.
{511.1} Ratto kho avuso ragena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi
ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti rage pahine neva
attabyabadhaya ceteti na parabyabadhaya ceteti na ubhayabyabadhaya
ceteti na cetasikam dukkham domanassam patisamvedeti ratto kho avuso
ragena abhibhuto pariyadinnacitto kayena duccaritam carati vacaya
duccaritam carati manasa duccaritam carati rage pahine neva kayena
duccaritam carati na vacaya duccaritam carati na manasa duccaritam carati
ratto kho avuso ragena abhibhuto pariyadinnacitto attatthampi
yathabhutam nappajanati paratthampi yathabhutam nappajanati ubhayatthampi
yathabhutam nappajanati rage pahine attatthampi yathabhutam pajanati
paratthampi yathabhutam pajanati ubhayatthampi yathabhutam pajanati rago
kho avuso andhakarano acakkhukarano annanakarano
pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattaniko
duttho kho avuso .pe.
{511.2} Mulho kho avuso mohena abhibhuto pariyadinnacitto
attabyabadhayapi ceteti parabyabadhayapi ceteti ubhayabyabadhayapi
ceteti cetasikampi dukkham domanassam patisamvedeti mohe pahine neva
attabyabadhaya ceteti na parabyabadhaya ceteti na ubhayabyabadhaya
ceteti na cetasikam dukkham domanassam patisamvedeti mulho kho avuso
mohena abhibhuto pariyadinnacitto kayena duccaritam carati vacaya
Duccaritam carati manasa duccaritam carati mohe pahine neva kayena
duccaritam carati na vacaya duccaritam carati na manasa duccaritam carati
mulho kho avuso mohena abhibhuto pariyadinnacitto attatthampi yathabhutam
nappajanati paratthampi yathabhutam nappajanati ubhayatthampi yathabhutam
nappajanati mohe pahine attatthampi yathabhutam pajanati paratthampi
yathabhutam pajanati ubhayatthampi yathabhutam pajanati moho kho avuso
andhakarano acakkhukarano annanakarano pannanirodhiko vighatapakkhiko
anibbanasamvattaniko idam kho mayam avuso rage adinavam disva
ragassa pahanam pannapema idam dose adinavam disva dosassa
pahanam pannapema idam mohe adinavam disva mohassa pahanam
pannapemati.
{511.3} Atthi panavuso maggo atthi patipada etassa
ragassa dosassa mohassa pahanayati . atthavuso maggo atthi
patipada etassa ragassa dosassa mohassa pahanayati . katamo
panavuso maggo katama patipada etassa ragassa dosassa mohassa
pahanayati . ayameva ariyo atthangiko maggo seyyathidam sammaditthi
sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo
sammavayamo sammasati sammasamadhi ayam kho avuso maggo ayam
patipada etassa ragassa dosassa mohassa pahanayati . bhaddako
[1]- Avuso maggo bhaddika patipada etassa ragassa dosassa
mohassa pahanaya alanca panavuso ananda appamadayati.
@Footnote: 1 Po. Ma. kho.
[512] 73 Ekam samayam ayasma anando kosambiyam viharati
ghositarame . athakho annataro ajivakasavako gahapati yenayasma
anando tenupasankami upasankamitva ayasmantam anandam abhivadetva
ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho so ajivakasavako gahapati
ayasmantam anandam etadavoca kesanno bhante ananda dhammo
svakkhato ke loke supatipanna ke loke sugatati 1- .
Tenahi gahapati tannevettha patipucchissami yatha te khameyya tatha
nam byakareyyasi tam kim mannasi gahapati ye ragassa pahanaya
dhammam desenti dosassa pahanaya dhammam desenti mohassa pahanaya
dhammam desenti tesam dhammo svakkhato no va katham va te
ettha hotiti . ye bhante ragassa pahanaya dhammam desenti
dosassa pahanaya dhammam desenti mohassa pahanaya dhammam
desenti tesam dhammo svakkhato evam me ettha hotiti.
{512.1} Tam kim mannasi gahapati ye ragassa pahanaya patipanna
dosassa pahanaya patipanna mohassa pahanaya patipanna te loke
supatipanna no va katham va te ettha hotiti. Ye bhante ragassa
pahanaya patipanna dosassa pahanaya patipanna mohassa
pahanaya patipanna te loke supatipanna evam me ettha hotiti.
{512.2} Tam kim mannasi gahapati yesam rago pahino
ucchinnamulo talavatthukato anabhavam gato ayatim
anuppadadhammo yesam doso pahino .pe. yesam moho
@Footnote: 1 Ma. sukatati. ito param idisameva.
Pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavam kato ayatim
anuppadadhammo te loke sugata no va katham va te ettha
hotiti . yesam bhante rago pahino ucchinnamulo talavatthukato
anabhavam gato ayatim anuppadadhammo yesam doso pahino .pe.
Yesam moho pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavam gato
ayatim anuppadadhammo te loke sugata evam me ettha hotiti.
Iti kho gahapati tayavetam 1- byakatam ye bhante ragassa pahanaya
dhammam desenti dosassa pahanaya dhammam desenti mohassa pahanaya
dhammam desenti tesam dhammo svakkhatoti tayavetam byakatam ye
bhante ragassa pahanaya patipanna dosassa pahanaya patipanna
mohassa pahanaya patipanna te loke supatipannati tayavetam
byakatam yesam bhante rago pahino ucchinnamulo talavatthukato
anabhavam gato ayatim anuppadadhammo yesam doso pahino .pe.
Yesam moho pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavam gato
ayatim anuppadadhammo te loke sugatati.
{512.3} Acchariyam bhante abbhutam bhante na ceva nama sadhammukkamsana
bhavissati na ca paradhammapasadana ayataneva dhammadesana attho
ca vutto atta ca anupanito tumhe bhante ananda ragassa
pahanaya dhammam desetha dosassa pahanaya dhammam desetha mohassa
pahanaya dhammam desetha tumhakam dhammo svakkhato tumhe bhante
ananda ragassa pahanaya patipanna dosassa pahanaya patipanna
@Footnote: 1 Yu. tayacetam. ito param idisameva.
Mohassa pahanaya patipanna tumhe loke supatipanna tumhakam
bhante ananda rago pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavam
gato ayatim anuppadadhammo tumhakam doso pahino .pe. tumhakam
moho pahino ucchinnamulo talavatthukato anabhavam gato
ayatim anuppadadhammo tumhe loke sugata abhikkantam bhante
abhikkantam bhante seyyathapi bhante nikkujjitam va ukkujjeyya
paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam acikkheyya andhakare
va telappajjotam dhareyya cakkhumanto rupani dakkhantiti evamevam
ayyena anandena anekapariyayena dhammo pakasito esaham bhante
ananda bhagavantam saranam gacchami dhammanca bhikkhusanghanca upasakam
mam ayyo anando dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti.
[513] 74 Ekam samayam bhagava sakkesu viharati kapilavatthusmim
nigrodharame . tena kho pana samayena bhagava gilana vutthito hoti
aciravutthito gelanna . athakho mahanamo sakko yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi
ekamantam nisinno kho mahanamo sakko bhagavantam etadavoca
digharattaham bhante bhagavata evam dhammam desitam ajanami samahitassa
nanam no asamahitassati samadhi nu kho bhante pubbe paccha
nanam udahu nanam pubbe paccha samadhiti . athakho ayasmato
anandassa etadahosi bhagava kho gilana vutthito aciravutthito
Gelanna ayanca mahanamo sakko bhagavantam atigambhiram panham pucchati
yannunaham mananamam sakkam ekamantam apanetva dhammam deseyyanti.
{513.1} Athakho ayasma anando mahanamam sakkam bahayam
gahetva ekamantam apanetva mahanamam sakkam etadavoca sekhampi kho
mahanama silam vuttam bhagavata asekhampi silam vuttam bhagavata sekhopi
samadhi vutto bhagavata asekhopi samadhi vutto bhagavata sekhapi panna
vutta bhagavata asekhapi panna vutta bhagavata katamanca mahanama
sekham silam idha mahanama bhikkhu silava hoti .pe. samadaya sikkhati
sikkhapadesu idam vuccati mahanama sekham silam katamo ca mahanama sekho
samadhi idha mahanama bhikkhu vivicceva kamehi .pe. catuttham jhanam
upasampajja viharati ayam vuccati mahanama sekho samadhi katama ca
mahanama sekha panna idha mahanama bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam
pajanati .pe. ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati
ayam vuccati mahanama sekha panna sa kho so mahanama ariyasavako
evam silasampanno evam samadhisampanno evam pannasampanno
asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam
abhinna sacchikatva upasampajja viharati evam kho mahanama sekhampi
silam vuttam bhagavata asekhampi silam vuttam bhagavata sekhopi samadhi
vutto bhagavata asekhopi samadhi vutto bhagavata sekhapi panna
vutta bhagavata asekhapi panna vutta bhagavatati.
[514] 75 Ekam samayam ayasma anando vesaliyam viharati
mahavane kutagarasalayam . athakho abhayo ca licchavi panditakumarako ca
licchavi yenayasma anando tenupasankamimsu upasankamitva ayasmantam
anandam abhivadetva ekamantam nisidimsu ekamantam nisinno kho
abhayo licchavi ayasmantam anandam etadavoca nigantho bhante nataputto
sabbannu sabbadassavi aparisesam nanadassanam patijanati carato
ca me titthato ca suttassa ca jagarassa ca satatam samitam nanadassanam
paccupatthitanti so purananam kammanam tapasa byantibhavam
pannapeti navanam kammanam akarana setughatam iti kammakkhaya
dukkhakkhayo dukkhakkhaya vedanakkhayo vedanakkhaya sabbam dukkham
nijjinnam bhavissati evametissa sanditthikaya nijjaraya visuddhiya
samatikkamo hoti idha bhante bhagava kimahati.
{514.1} Tisso kho ima abhaya nijjara visuddhiyo tena bhagavata
janata passata arahata sammasambuddhena sammadakkhata sattanam
visuddhiya sokaparidevanam samatikkamaya dukkhadomanassanam atthangamaya
nayassa adhigamaya nibbanassa sacchikiriyaya katama tisso idha abhaya bhikkhu
silava hoti .pe. samadaya sikkhati sikkhapadesu so navanca kammam na
karoti purananca kammam phussa phussa byantikaroti sanditthika nijjara
akalika ehipassika opanayika 1- paccattam veditabba vinnuhiti sa kho
so abhaya bhikkhu evam silasampanno vivicceva kamehi .pe. Catuttham jhanam
@Footnote: 1 Ma. opaneyyika. ito param idisameva.
Upasampajja viharati so navanca kammam na karoti purananca kammam
phussa phussa byantikaroti sanditthika nijjara akalika ehipassika
opanayika paccattam veditabba vinnuhiti sa kho so abhaya bhikkhu
evam silasampanno evam samadhisampanno asavanam khaya anasavam
cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva
upasampajja viharati so navanca kammam na karoti purananca kammam
phussa phussa byantikaroti sanditthika nijjara akalika ehipassika
opanayika paccattam veditabba vinnuhiti ima kho abhaya tisso
nijjara visuddhiyo tena bhagavata janata passata arahata
sammasambuddhena sammadakkhata sattanam visuddhiya sokaparidevanam
samatikkamaya dukkhadomanassanam atthangamaya nayassa adhigamaya
nibbanassa sacchikiriyayati.
{514.2} Evam vutte panditakumarako licchavi abhayam licchavim
etadavoca kimpana tvam samma abhaya ayasmato anandassa subhasitam
subhasitato nabbhanumodasiti . kyaham samma [1]- ayasmato anandassa
subhasitam subhasitato nabbhanumodissami muddhapi tassa vipateyya yo
ayasmato anandassa subhasitam subhasitato nabbhanumodeyyati.
[515] 76 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinnam kho ayasmantam anandam bhagava etadavoca yam 2- ananda
anukampeyyatha ye ca sotabbam manneyyum mitta va amacca va nati
@Footnote: 1 Ma. panditakumaraka . 2 Ma. ye.
Va salohita va te vo ananda tisu thanesu samadapetabba
nivesetabba patitthapetabba katamesu tisu buddhe aveccappasade
samadapetabba nivesetabba patitthapetabba itipi so bhagava araham
sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro
purisadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagavati dhamme
aveccappasade samadapetabba nivesetabba patitthapetabba
svakkhato bhagavata dhammo sanditthiko akaliko ehipassiko
opanayiko paccattam veditabbo vinnuhiti sanghe aveccappasade
samadapetabba nivesetabba patitthapetabba supatipanno bhagavato
savakasangho ujupatipanno bhagavato savakasangho nayapatipanno
bhagavato savakasangho samicipatipanno bhagavato savakasangho yadidam
cattari purisayugani attha purisapuggala esa bhagavato savakasangho
ahuneyyo pahuneyyo dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram
punnakkhettam lokassati
{515.1} siya ananda catunnam mahabhutanam annathattam
pathavidhatuya apodhatuya tejodhatuya vayodhatuya na tveva
buddhe aveccappasadena samannagatassa ariyasavakassa siya
annathattam tatridam annathattam so vatananda buddhe
aveccappasadena samannagato ariyasavako nirayam va
tiracchanayoni va pettivisayam va upapajjissatiti netam
thanam vijjati siya ananda catunnam mahabhutanam
annathattam pathavidhatuya apodhatuya tejodhatuya
vayodhatuya na tveva dhamme .pe. na tveva sanghe
Aveccappasadena samannagatassa ariyasavakassa siya annathattam
tatridam annathattam so vatananda sanghe aveccappasadena
samannagato ariyasavako nirayam va tiracchanayonim va
pettivisayam va upapajjissatiti netam thanam vijjati yam 1- ananda
anukampeyyatha ye ca sotabbam manneyyum mitta va amacca
va nati va salohita va te vo ananda imesu tisu thanesu
samadapetabba nivesetabba patitthapetabbati.
[516] 77 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca bhavo bhavoti bhante
vuccati kittavata nu kho bhante bhavo hotiti . kamadhatuvepakkanca
ananda kammam nabhavissa api nu kho kamabhavo pannayethati .
No hetam bhante . iti kho ananda kammam khettam vinnanam bijam
tanha sineho avijjanivarananam sattanam tanhasannojananam hinaya
dhatuya vinnanam patitthitam evam ayatim punabbhavabhinibbatti hoti
rupadhatuvepakkanca ananda kammam nabhavissa api nu kho rupabhavo
pannayethati . no hetam bhante. Iti kho ananda kammam khettam vinnanam
bijam tanha sineho avijjanivarananam sattanam tanhasannojananam
majjhimaya dhatuya vinnanam patitthitam evam ayatim punabbhavabhinibbatti
hoti arupadhatuvepakkanca ananda kammam nabhavissa
@Footnote: 1 Ma. ye.
Api nu kho arupabhavo pannayethati . no hetam bhante . iti
kho ananda kammam khettam vinnanam bijam tanhasineho avijjanivarananam
sattanam tanhasannojananam panitaya dhatuya vinnanam
patitthitam evam ayatim punabbhavabhinibbatti hoti evam kho ananda
bhavo hotiti.
[517] 78 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca bhavo bhavoti
bhante vuccati kittavata nu kho bhante bhavo hotiti. Kamadhatuvepakkanca
ananda kammam nabhavissa api nu kho kamabhavo pannayethati .
No hetam bhante . iti kho ananda kammam khettam vinnanam bijam tanha
sineho avijjanivarananam sattanam tanhasannojananam hinaya
dhatuya cetana patitthita patthana patitthita evam ayatim
punabbhavabhinibbatti hoti rupadhatuvepakkanca ananda kammam
nabhavissa api nu kho rupabhavo pannayethati . no hetam bhante.
Iti kho ananda kammam khettam vinnanam bijam tanha sineho
avijjanivarananam sattanam tanhasannojananam majjhimaya dhatuya
cetana patitthita patthana patitthita evam ayatim punabbhavabhinibbatti
hoti arupadhatuvepakkanca ananda kammam nabhavissa api nu kho
arupabhavo pannayethati . no hetam bhante . iti kho ananda
Kammam khettam vinnanam bijam tanha sineho avijjanivarananam
sattanam tanhasannojananam panitaya dhatuya cetana patitthita
patthana patitthita evam ayatimpunabbhavabhinibbatti hoti evam kho
ananda bhavo hotiti.
[518] 79 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinnam kho ayasmantam anandam bhagava etadavoca sabbam nu kho
ananda silabbatam jivitam brahmacariyam upatthanasaram saphalanti . na
khvettha bhante ekamsenati . tenahananda vibhajassuti . yanhissa
bhante silabbatam jivitam brahmacariyam upatthanasaram sevato akusala dhamma
abhivaddhanti kusala dhamma parihayanti evarupam silabbatam jivitam
brahmacariyam upatthanasaram aphalam yanca khvassa bhante silabbatam
jivitam brahmacariyam upatthanasaram sevato akusala dhamma parihayanti
kusala dhamma abhivaddhanti evarupam silabbatam jivitam brahmacariyam
upatthanasaram saphalanti . idamavoca ayasma anando samanunno
sattha ahosi . athakho ayasma anando samanunno me satthati
utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami . Athakho
bhagava acirapakkante ayasmante anande bhikkhu amantesi sekho
bhikkhave anando na ca panassa sulabharupo samasamo pannayati.
[519] 80 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam nisinno
kho ayasma anando bhagavantam etadavoca tinimani bhante
gandhajatani yesam anuvatamyeva gandho gacchati no pativatam katamani
tini mulagandho saragandho pupphagandho imani kho bhante tini
gandhajatani yesam anuvatamyeva gandho gacchati no pativatam atthi
nu kho bhante kinci gandhajatam yassa anuvatampi gandho gacchati
pativatampi gandho gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti .
Atthananda gandhajatam yassa anuvatampi gandho gacchati pativatampi gandho
gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti.
{519.1} Katamam pana tam bhante gandhajatam yassa anuvatampi gandho
gacchati pativatampi gandho gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti .
Idhananda yasmim game va nigame va itthi va puriso va buddham saranam
gato hoti dhammam saranam gato hoti sangham saranam gato hoti panatipata
pativirato hoti adinnadana pativirato hoti kamesu micchacara
pativirato hoti musavada pativirato hoti suramerayamajjapamadatthana
pativirato hoti silava hoti kalyanadhammo vigatamalamaccherena cetasa
agaram ajjhavasati muttacago payatapani vossaggarato yacayogo
danasamvibhagarato tassa disasu samanabrahmana vannam bhasanti asukasmim 1-
nama game va nigame va itthi va puriso va buddham saranam gato
@Footnote: 1 Po. amukamhi. Ma. amukasmim.
Dhammam saranam gato sangham saranam gato panatipata pativirato
adinnadana pativirato kamesu micchacara pativirato musavada
pativirato suramerayamajjapamadatthana pativirato silava kalyanadhammo
vigatamalamaccherena cetasa agaram ajjhavasati muttacago payatapani
vossaggarato yacayogo danasamvibhagaratoti devatapissa 1- vannam
bhasanti asukasmim nama game va nigame va itthi va puriso va buddham
saranam gato .pe. yacayogo danasamvibhagaratoti idam kho tam
ananda gandhajatam yassa anuvatampi gandho gacchati pativatampi
gandho gacchati anuvatapativatampi gandho gacchatiti.
Na pupphagandho pativatameti
na candanam tagaramallika va
satanca gandho pativatameti
sabba disa sappuriso pavayatiti.
[520] 81 Athakho ayasma anando yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca sammukha metam
bhante bhagavato sutam sammukha patiggahitam bhagavato ananda sikhissa
abhibhu nama savako brahmaloke thito sahassilokadhatum sarena
vinnapesiti bhagava pana bhante araham sammasambuddho kivatakam pahoti
@Footnote: 1 Yu. devatapissa amanussa.
Sarena vinnapetunti . savako so ananda appameyya tathagatati.
Dutiyampi kho ayasma anando bhagavantam etadavoca sammukha metam
bhante bhagavato sutam sammukha patiggahitam bhagavato ananda sikhissa
abhibhu nama savako brahmaloke thito sahassilokadhatum sarena
vinnapesiti bhagava pana bhante araham sammasambuddho kivatakam pahoti
sarena vinnapetunti . savako so ananda appameyya
tathagatati . tatiyampi kho ayasma anando bhagavantam etadavoca
sammukha metam bhante bhagavato sutam sammukha patiggahitam bhagavato ananda
sikhissa abhibhu nama savako brahmaloke thito sahassilokadhatum sarena
vinnapesiti bhagava pana bhante araham sammasambuddho kivatakam
pahoti sarena vinnapetunti.
{520.1} Suta te ananda sahassi culanika lokadhatuti .
Etassa bhagava kalo etassa sugata kalo yam bhagava bhaseyya
bhagavato sutva bhikkhu dharessantiti . tenahananda sunahi
sadhukam manasikarohi bhasissamiti . evam bhanteti kho ayasma
anando bhagavato paccassosi . bhagava etadavoca yavatananda
candimasuriya pariharanti disa bhanti virocana tava sahassadha loko
tasmim 1- sahassam candanam sahassam suriyanam sahassam sinerupabbatarajanam
sahassam jambudipanam sahassam aparagoyanam 2- sahassam uttarakurunam
sahassam pubbavidehanam cattari mahasamuddasahassani
cattari maharajasahassani sahassam catummaharajikanam sahassam
@Footnote: 1 Po. Ma. tasmim sahassadha loke sahassam candanam. 2 Ma. Yu. aparagoyananam.
Tavatimsanam sahassam yamanam sahassam tusitanam sahassam nimmanaratinam sahassam
paranimmitavasavattinam sahassam brahmalokanam ayam vuccatananda sahassi
culanika lokadhatu yavatananda sahassi culanika lokadhatu tava
sahassadha loko ayam vuccatananda dvisahassi majjhimika lokadhatu
yavatananda dvisahassi majjhimika lokadhatu tava sahassadha loko
ayam vuccatananda tisahassi mahasahassi lokadhatu akankhamano
ananda tathagato tisahassim mahasahassim lokadhatum sarena vinnapeyya
yavata va 1- pana akankheyyati.
{520.2} Yathakatham pana bhante bhagava tisahassim mahasahassim
lokadhatum sarena vinnapeyya yavata va pana akankheyyati .
Idhananda tathagato tisahassim mahasahassim lokadhatum obhasena
phareyya yada te satta tam alokam sanjaneyyum atha tathagato ghosam
kareyya saddamanussaveyya evam kho ananda tathagato tisahassim
mahasahassim lokadhatum sarena vinnapeyya yavata va pana
akankheyyati . evam vutte ayasma anando ayasmantam udayim
etadavoca labha vata me suladdham vata me yassa me sattha evammahiddhiko
evam mahanubhavoti . evam vutte ayasma udayi ayasmantam
anandam etadavoca kim tuyhettha avuso ananda yadi te sattha
evammahiddhiko evammahanubhavoti . evam vutte bhagava ayasmantam udayim
etadavoca mahevam udayi sacevam udayi anando avitarago kalam
kareyya tena cittappasadena sattakkhattum devesu devarajjam kareyya
@Footnote: 1 Ma. Yu. vasaddo natthi.
Sattakkhattum imasmimyeva jambudipe maharajjam kareyya apica udayi
anando dittheva dhamme parinibbayissatiti.
Anandavaggo tatiyo.
Tassuddanam
channo ajivako sakko nigantha samadapako
navapi ca tatha bhavo silabbata gandha ca culaniti.
---------
Samanavaggo catuttho
[521] 82 Tinimani bhikkhave samanassa [1]- samanakaraniyani katamani
tini adhisilasikkhasamadanam adhicittasikkhasamadanam adhipannasikkhasamadanam
imani kho bhikkhave tini samanassa [2]- samanakaraniyani .
Tasma tiha bhikkhave evam sikkhitabbam tibbo no chando bhavissati
adhisilasikkhasamadane tibbo no chando bhavissati adhicittasikkhasamadane
tibbo no chando bhavissati adhipannasikkhasamadaneti
evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[522] 83 Seyyathapi bhikkhave gadrabho goganam pitthito pitthito
anubaddho 3- hoti ahampi 4- amha ahampi amhati tassa na tadiso
vanno hoti seyyathapi gunnam na tadiso saro hoti seyyathapi
gunnam na tadisam padam hoti seyyathapi gunnam so goganamyeva
pitthito pitthito anubaddho hoti ahampi amha ahampi amhati .
@Footnote: 1-2 Ma. samaniyani . 3 Po. Ma. anubandho. 4 Po. ahampi amma ahampi
@amma. Ma. ahampi dammo ahampi dammo.
Evameva kho bhikkhave idhekacco bhikkhu bhikkhusangham pitthito pitthito
anubaddho hoti ahampi bhikkhu ahampi bhikkhuti tassa na tadiso
chando hoti adhisilasikkhasamadane seyyathapi annesam bhikkhunam na
tadiso chando hoti adhicittasikkhasamadane seyyathapi annesam
bhikkhunam na tadiso chando hoti adhipannasikkhasamadane seyyathapi
annesam bhikkhunam so bhikkhusanghamyeva pitthito pitthito anubaddho
hoti ahampi bhikkhu ahampi bhikkhuti . tasma tiha bhikkhave evam
sikkhitabbam tibbo no chando bhavissati adhisilasikkhasamadane tibbo
no chando bhavissati adhicittasikkhasamadane tibbo no chando bhavissati
adhipannasikkhasamadaneti evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[523] 84 Tinimani bhikkhave kassakassa gahapatissa pubbe
karaniyani katamani tini idha bhikkhave kassako gahapati patikacceva
khettam sukattham karoti sumatikatam patikacceva khettam sukattham karitva
sumatikatam kalena bijani patitthapeti kalena bijani patitthapetva
samayena udakam abhinetipi apanetipi imani kho bhikkhave tini
kassakassa gahapatissa pubbe karaniyani . evameva kho bhikkhave tinimani
bhikkhussa pubbe karaniyani katamani tini adhisilasikkhasamadanam
adhicittasikkhasamadanam adhipannasikkhasamadanam imani kho bhikkhave
tini bhikkhussa pubbe karaniyani . tasma tiha bhikkhave evam
sikkhitabbam tibbo no chando bhavissati adhisilasikkhasamadane
Tibbo no chando bhavissati adhicittasikkhasamadane tibbo no
chando bhavissati adhipannasikkhasamadaneti evanhi vo bhikkhave
sikkhitabbanti.
[524] 85 Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane
kutagarasalayam . athakho annataro vajjiputtako bhikkhu yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi
ekamantam nisinno kho so vajjiputtako bhikkhu bhagavantam etadavoca
sadhikamidam bhante diyaddhasikkhapadasatam anvaddhamasam uddesam agacchati
naham bhante ettha sakkomi 1- sikkhitunti. Sakkhasi 2- pana tvam bhikkhu tisu
sikkhasu sikkhitum adhisilasikkhaya adhicittasikkhaya adhipannasikkhayati .
Sakkomaham bhante tisu sikkhasu sikkhitum adhisilasikkhaya adhicittasikkhaya
adhipannasikkhayati . tasma tiha tvam bhikkhu tisu sikkhasu sikkhassu
adhisilasikkhaya adhicittasikkhaya adhipannasikkhaya yato kho tvam bhikkhu
adhisilampi sikkhissasi adhicittampi sikkhissasi adhipannampi sikkhissasi
tassa 3- tuyham [4]- adhisilampi sikkhato adhicittampi sikkhato adhipannampi
sikkhato rago pahiyissati doso pahiyissati moho pahiyissati
so tvam ragassa pahana dosassa pahana mohassa pahana yam
akusalam tam na karissasi yam papam tam 5- na sevissasiti . Athakho so
bhikkhu aparena samayena adhisilampi sikkhi adhicittampi sikkhi
adhipannampi sikkhi . tassa adhisilampi sikkhato adhicittampi sikkhato
@Footnote: 1 Po. sakkhissami . 2 Po. Ma. sakkhissasi. 3 Yu. tasma. 4 Po. Ma. Yu.
@bhikkhu. 5 Yu. tvam.
Adhipannampi sikkhato rago pahiyi doso pahiyi moho pahiyi
so ragassa pahana dosassa pahana mohassa pahana yam akusalam
tam nakasi yam papam tam na seviti.
[525] 86 Athakho annataro bhikkhu yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinno kho so bhikkhu bhagavantam etadavoca sekho sekhoti bhante
vuccati kittavata nu kho bhante sekho hotiti . sikkhatiti kho
bhikkhu tasma sekhoti vuccati kinca sikkhati . adhisilampi sikkhati
adhicittampi sikkhati adhipannampi sikkhati sikkhatiti [1]- kho bhikkhu
tasma sekhoti vuccatiti.
Sekhassa sikkhamanassa ujumagganusarino
khayasmim pathamam nanam tato anna anantara
tato annavimuttassa 2- nanam ve hoti tadino
akuppa me vimuttiti bhavasannojanakkhayeti.
[526] 87 Sadhikamidam bhikkhave diyaddhasikkhapadasatam anvaddhamasam
uddesam agacchati yattha atthakama kulaputta sikkhanti . tisso
ima bhikkhave sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati katama
tisso adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha ima kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
{526.1} Idha bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim mattasokari
@Footnote: 1 Yu. so . 2 Po. annam vimuttassa.
Pannaya mattasokari so yani tani khuddanukhuddakani sikkhapadani
tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti thitasilo ca samadaya
sikkhati sikkhapadesu so tinnam sannojananam parikkhaya sotapanno
hoti avinipatadhammo niyato sambodhiparayano.
{526.2} Idha pana bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
mattasokari pannaya mattasokari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti thitasilo ca samadaya
sikkhati sikkhapadesu so tinnam sannojananam parikkhaya
ragadosamohanam tanutta sakadagami hoti sakideva imam
lokam agantva dukkhassantam karoti.
{526.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari pannaya mattasokari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi
mettha bhikkhave abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani
adibrahmacariyakani brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti
thitasilo ca samadaya sikkhati sikkhapadesu so pancannam orambhagiyanam
sannojananam parikkhaya opapatiko hoti tatthaparinibbayi
Anavattidhammo tasma loka.
{526.4} Idha pana bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari pannaya paripurakari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha
bhikkhave abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani
adibrahmacariyakani brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti
thitasilo ca samadaya sikkhati sikkhapadesu so asavanam khaya
anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharati iti kho bhikkhave padesam padesakari
aradheti paripuram paripurakari avanjhanitvevaham 1- bhikkhave sikkhapadani
vadamiti.
[527] 88 Sadhikamidam bhikkhave diyaddhasikkhapadasatam anvaddhamasam
uddesam agacchati yattha atthakama kulaputta sikkhanti . tisso
ima bhikkhave sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati katama
tisso adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha ima kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
{527.1} Idha bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
mattasokari pannaya mattasokari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti thitasilo ca samadaya
@Footnote: 1 Po. Yu. avajjhani .... ito param idisameva.
Sikkhati sikkhapadesu so tinnam sannojananam parikkhaya
sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamam deve ca manusse ca
sandhavitva samsaritva dukkhassantam karoti so tinnam sannojananam
parikkhaya kolamkolo hoti dve va tini va kulani sandhavitva
samsaritva dukkhassantam karoti so tinnam sannojananam parikkhaya
ekabiji hoti ekamyeva manusakam bhavam nibbattetva dukkhassantam
karoti so tinnam sannojananam parikkhaya ragadosamohanam
tanutta sakadagami hoti sakideva imam lokam agantva
dukkhassantam karoti.
{527.2} Idha pana bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari pannaya mattasokari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti thitasilo ca samadaya
sikkhati sikkhapadesu so pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya
uddhamsoto hoti akanitthagami so pancannam orambhagiyanam
sannojananam parikkhaya sasankharaparinibbayi hoti so pancannam
orambhagiyanam sannojananam parikkhaya asankharaparinibbayi hoti so
pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya upahaccaparinibbayi hoti
so pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya antaraparinibbayi
hoti.
{527.3} Idha pana bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
Paripurakari pannaya paripurakari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi
mettha bhikkhave abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani
adibrahmacariyakani brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti
thitasilo ca samadaya sikkhati sikkhapadesu so asavanam khaya
anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharati iti kho bhikkhave padesam
padesakari aradheti paripuram paripurakari avanjhanitvevaham
bhikkhave sikkhapadani vadamiti.
[528] 89 Sadhikamidam bhikkhave diyaddhasikkhapadasatam anvaddhamasam
uddesam agacchati yattha atthakama kulaputta sikkhanti . tisso
ima bhikkhave sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati katama
tisso adhisilasikkha adhicittasikkha adhipannasikkha ima kho
bhikkhave tisso sikkha yatthetam sabbam samodhanam gacchati.
{528.1} Idha bhikkhave bhikkhu silesu paripurakari hoti samadhismim
paripurakari pannaya paripurakari so yani tani khuddanukhuddakani
sikkhapadani tani apajjatipi vutthatipi tam kissa hetu na hi mettha bhikkhave
abhabbata vutta yani ca kho tani sikkhapadani adibrahmacariyakani
brahmacariyasaruppani tattha dhuvasilo ca hoti thitasilo ca samadaya
sikkhati sikkhapadesu so asavanam khaya anasavam cetovimuttim
Pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja
viharati tam va pana anabhisambhavam appativijjham pancannam orambhagiyanam
sannojananam parikkhaya antaraparinibbayi hoti tam va pana
anabhisambhavam appativijjham pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya
upahaccaparinibbayi hoti tam va pana anabhisambhavam appativijjham
pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya asankharaparinibbayi
hoti.
{528.2} Tam va pana anabhisambhavam appativijjham pancannam orambhagiyanam
sannojananam parikkhaya sasankharaparinibbayi hoti tam va pana
anabhisambhavam appativijjham pancannam orambhagiyanam sannojananam parikkhaya
uddhamsoto hoti akanitthagami tam va pana anabhisambhavam appativijjham
tinnam sannojananam parikkhaya ragadosamohanam tanutta sakadagami
hoti sakideva imam lokam agantva dukkhassantam karoti tam va pana
anabhisambhavam appativijjham tinnam sannojananam parikkhaya ekabiji
hoti ekamyeva manusakam bhavam nibbattetva dukkhassantam karoti tam
va pana anabhisambhavam appativijjham tinnam sannojananam parikkhaya
kolamkolo hoti dve va tini va kulani sandhavitva samsaritva
dukkhassantam karoti tam va pana anabhisambhavam appativijjham tinnam
sannojananam parikkhaya sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamam deve
ca manuse ca sandhavitva samsaritva dukkhassantam karoti iti kho bhikkhave
paripuram paripurakari aradheti padesam padesakari avanjhanitvevaham
Bhikkhave sikkhapadani vadamiti.
[529] 90 Tisso ima bhikkhave sikkha katama tisso adhisilasikkha
adhicittasikkha adhipannasikkha . katama ca bhikkhave adhisilasikkha
idha bhikkhave bhikkhu silava hoti .pe. samadaya sikkhati sikkhapadesu
ayam vuccati bhikkhave adhisilasikkha . katama ca bhikkhave adhicittasikkha
idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi .pe. catuttham jhanam upasampajja
viharati ayam vuccati bhikkhave adhicittasikkha . katama ca bhikkhave
adhipannasikkha idha bhikkhave bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam pajanati
.pe. ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajanati ayam vuccati
bhikkhave adhipannasikkha. Ima kho bhikkhave tisso sikkhati.
[530] 91 Tisso ima bhikkhave sikkha katama tisso adhisilasikkha
adhicittasikkha adhipannasikkha . katama ca bhikkhave adhisilasikkha
idha bhikkhave bhikkhu silava hoti .pe. samadaya sikkhati
sikkhapadesu ayam vuccati bhikkhave adhisilasikkha . katama ca bhikkhave
adhicittasikkha idha bhikkhave bhikkhu vivicceva kamehi .pe.
Catuttham jhanam upasampajja viharati ayam vuccati bhikkhave adhicittasikkha .
Katama ca bhikkhave adhipannasikkha idha bhikkhave bhikkhu asavanam khaya
anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna
sacchikatva upasampajja viharati ayam vuccati bhikkhave adhipannasikkha .
Ima kho bhikkhave tisso sikkhati.
Adhisilam adhicittam adhipannanca viriyava
thamava dhitima jhayi sato guttindriyo care
yatha pure tatha paccha yatha paccha tatha pure
yatha adho tatha uddham yatha uddham tatha adho
yatha diva tatha rattim yatha rattim tatha diva
abhibhuyya disa sabba appamanasamadhina.
Tamahu sekkham 1- patipadam atho samsuddhacarinam 2-
tamahu loke sambuddham dhiram patipadantagum.
Vinnanassa nirodhena tanhakkhayavimuttino
pajjotasseva nibbanam vimokkho hoti cetasoti.
[531] 92 Ekam samayam bhagava kosalesu carikam caramano mahata
bhikkhusanghena saddhim yena pankadha 3- nama kosalanam nigamo tadavasari.
Tatra sudam bhagava pankadhayam viharati pankadha nama kosalanam nigamo.
Tena kho pana samayena kassapagotto nama bhikkhu pankadhayam avasiko
hoti . tatra sudam bhagava sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu
sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti . athakho kassapagottassa
bhikkhuno bhagavata 4- sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu
sandassente samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu appaccayo adhisallekhatevayam 5- samanoti. Athakho bhagava pankadhayam
@Footnote: 1 Ma. sekham . 2 Ma. samsuddhacariyam . 3 Ma. sankava nama. ito param idisameva.
@4 Ma. bhagavati . 5 Ma. Yu. adhisallikhatevayam. ito param idisameva.
Yathabhirantam viharitva yena rajagaham tena carikam pakkami anupubbena
carikam caramano yena rajagaham tadavasari . tatra sudam bhagava rajagahe
viharati gijjhakute 1- pabbate. Athakho kassapagottassa bhikkhuno acirapakkantassa
bhagavato ahudeva kukkuccam ahu vippatisaro alabha vata
me na vata me labha dulladdham vata me na vata me suladdham
yassa me bhagavata 2- sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu
sandassente samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu appaccayo adhisallekhatevayam samanoti yannunaham yena
bhagava tenupasankameyyam upasankamitva bhagavato santike accayam
accayato deseyyanti.
{531.1} Athakho kassapagotto bhikkhu senasanam samsametva
pattacivaramadaya yena rajagaham tena pakkami anupubbena
yena rajagaham [3]- gijjhakuto pabbato yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam
nisinno kho kassapagotto bhikkhu bhagavantam etadavoca ekamidam
bhante samayam bhagava pankudhayam viharati pankudha nama kosalanam
nigamo tatra sudam 4- bhagava sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu
sandasseti 5- samadapeti samuttejeti sampahamseti tassa mayham bhante 6-
bhagavata sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu sandassente
samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva akkhanti ahu
@Footnote: 1 Ma. gijjhakute pabbateti ime dve patha na dissanti . 2 Ma. bhagavati.
@3 Ma. Yu. yena. 4 Po. Ma. bhante. 5 Po. Ma. Yu. sandassesi ... sampahamsesi.
@6 Ma. ayam patho natthi.
Appaccayo adhisallekhatevayam samanoti athakho bhagava pankadhayam
yathabhirantam viharitva yena rajagaham tena carikam pakkami tassa
mayham bhante acirapakkantassa bhagavato ahudeva kukkuccam ahu vippatisaro
alabha vata me na vata me labha dulladdham vata me na vata me
suladdham yassa me bhagavata sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya bhikkhu
sandassente samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva akkhanti
ahu appaccayo adhisallekhatevayam samanoti yannunaham yena
bhagava tenupasankameyyam upasankamitva bhagavato santike accayam
accayato deseyyanti accayo mam bhante accagama yathabalam yathamulham
yathaakusalam yassa me bhagavata sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya
bhikkhu sandassente samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva
akkhanti ahu appaccayo adhisallekhatevayam samanoti tassa me
bhante bhagava accayam accayato patigganhatu ayatim samvarayati.
{531.2} Taggha tam 1- kassapa accayo accagama yathabalam yathamulham
yathaakusalam yassa te maya 2- sikkhapadapatisamyuttaya dhammiya kathaya
bhikkhu sandassente samadapente samuttejente sampahamsente ahudeva
akkhanti ahu appaccayo adhisallekhatevayam samanoti yato ca kho tvam
kassapa accayam accayato disva yathadhammam patikarosi tante mayam
patigganhama vuddhi hesa kassapa ariyassa vinaye yo accayam
accayato disva yathadhammam patikaroti ayatim samvaram apajjati thero
@Footnote: 1 Po. Yu. tvam. 2 Ma. mayi.
Cepi kassapa bhikkhu hoti na sikkhakamo sikkhasamadanassa na
vannavadi ye canne bhikkhu na sikkhakama te ca sikkhaya na
samadapeti ye canne bhikkhu sikkhakama tesanca na vannam bhanati
bhutam taccham kalena evarupassaham kassapa therassa bhikkhuno na
vannam bhanami tam kissa hetu sattha hissa vannam bhanatiti
anne nam bhikkhu bhajeyyum ye nam bhajeyyum tyassa ditthanugatim
apajjeyyum yassa 1- ditthanugatim apajjeyyum tesantam assa digharattam
ahitaya dukkhayati tasmaham kassapa evarupassa therassa bhikkhuno na
vannam bhanami majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
{531.3} Navo cepi kassapa bhikkhu hoti na sikkhakamo
sikkhasamadanassa na vannavadi ye canne bhikkhu na sikkhakama
te ca sikkhaya na samadapeti ye canne bhikkhu sikkhakama tesanca
na vannam bhanati bhutam taccham kalena evarupassaham kassapa navassa
bhikkhuno na vannam bhanami tam kissa hetu sattha hissa vannam
bhanatiti anne nam bhikkhu bhajeyyum ye nam bhajeyyum tyassa ditthanugatim
apajjeyyum yassa ditthanugatim apajjeyyum tesantam assa digharattam
ahitaya dukkhayati tasmaham kassapa evarupassa navassa bhikkhuno
na vannam bhanami thero cepi kassapa bhikkhu hoti sikkhakamo
sikkhasamadanassa vannavadi ye canne bhikkhu na sikkhakama te
ca sikkhaya samadapeti ye canne bhikkhu sikkhakama tesanca vannam
@Footnote: 1 Ma. yyassa. ito param idisameva.
Bhanati bhutam taccham kalena evarupassaham kassapa therassa bhikkhuno
vannam bhanami tam kissa hetu sattha hissa vannam bhanatiti
anne nam bhikkhu bhajeyyum ye nam bhajeyyum tyassa ditthanugatim
apajjeyyum yassa ditthanugatim apajjeyyum tesantam assa digharattam
hitaya sukhayati tasmaham kassapa evarupassa therassa bhikkhuno vannam
bhanami majjhimo cepi kassapa bhikkhu hoti .pe.
{531.4} Navo cepi kassapa bhikkhu hoti sikkhakamo
sikkhasamadanassa vannavadi ye canne bhikkhu na sikkhakama
te ca sikkhaya samadapeti ye canne bhikkhu sikkhakama tesanca
vannam bhanati bhutam taccham kalena evarupassaham kassapa navassa bhikkhuno
vannam bhanami tam kissa hetu sattha hissa vannam bhanatiti anne
nam bhikkhu bhajeyyum ye nam bhajeyyum tyassa ditthanugatim apajjeyyum
yassa ditthanugatim apajjeyyum tesantam assa digharattam hitaya
sukhayati tasmaham kassapa evarupassa navassa bhikkhuno vannam
bhanamiti.
Samanavaggo catuttho.
Tassuddanam
samano gadrabho khetto vajjiputto ca sekhina
tayo ca sekhino vutta dve sikkha pankadhena cati.
-----------
Lonaphalavaggo pancamo
[532] 93 Tinimani bhikkhave kassakassa gahapatissa accayikani
karaniyani katamani tini idha bhikkhave kassako gahapati sighasigham
khettam sukattham karoti sumatikatam sighasigham khettam sukattham karitva
sumatikatam sighasigham bijani patitthapeti sighasigham bijani patitthapetva
sighasigham udakam abhinetipi apanetipi imani kho bhikkhave tini kassakassa
gahapatissa accayikani karaniyani . tassa kho tam bhikkhave kassakassa
gahapatissa natthi sa iddhi va anubhavo va ajjeva me dhannani
jayantu sveva gabbhiniyo 1- hontu uttarasve pacantuti athakho bhikkhave
hoti so samayo yam tassa kassakassa gahapatissa tani dhannani
utuparinamini jayantipi gabbhinipi honti pacantipi.
{532.1} Evameva kho bhikkhave tinimani bhikkhussa accayikani
karaniyani katamani tini adhisilasikkhasamadanam adhicittasikkhasamadanam
adhipannasikkhasamadanam imani kho bhikkhave tini bhikkhussa accayikani
karaniyani . tassa kho tam bhikkhave bhikkhuno natthi sa iddhi va anubhavo
va ajjeva me anupadaya asavehi cittam vimuccatu sve va uttarasve
vati athakho bhikkhave hoti so samayo yam tassa bhikkhuno anupadaya asavehi
cittam vimuccati . tasma tiha bhikkhave evam sikkhitabbam tibbo no chando
bhavissati adhisilasikkhasamadane tibbo no 2- chando bhavissati
@Footnote: 1 Po. Ma. gabbhini. 2 Po. Ma. noti saddo natki. ito param idisameva.
Adhicittasikkhasamadane tibbo no chando bhavissati
adhipannasikkhasamadaneti evanhi vo bhikkhave
sikkhitabbanti.
[533] 94 Tinimani bhikkhave annatitthiya paribbajaka
pavivekani pannapenti katamani tini civarapavivekam pindapatapavivekam
senasanapavivekam . tatridam bhikkhave annatitthiya paribbajaka
civarapavivekasmim pannapenti sananipi dharenti masananipi
dharenti chavadussanipi dharenti pamsukulanipi dharenti tiritakanipi
dharenti ajinanipi 1- dharenti ajinakkhipampi dharenti kusacirampi
dharenti vakacirampi dharenti phalakacirampi dharenti kesakambalampi
dharenti valakambalampi dharenti ulukapakkhampi dharenti idam kho
bhikkhave annatitthiya paribbajaka civarapavivekasmim pannapenti.
{533.1} Tatridam bhikkhave annatitthiya paribbajaka pindapata-
pavivekasmim pannapenti sakabhakkhapi honti samakabhakkhapi
honti nivarabhakkhapi honti daddulabhakkhapi honti hatabhakkhapi
honti kanabhakkhapi honti acamabhakkhapi honti pinnakabhakkhapi
honti tinabhakkhapi honti gomayabhakkhapi honti vanamulaphalahara
yapenti pavattaphalabhoji idam kho bhikkhave annatitthiya paribbajaka
pindapatapavivekasmim pannapenti . tatridam bhikkhave
annatitthiya paribbajaka senasanapavivekasmim pannapenti
arannam rukkhamulam susanam vanapattham abbhokasam palalapunjam
bhusagaram idam kho bhikkhave annatitthiya paribbajaka
senasanapavivekasmim pannapenti . imani kho bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. ajinampi.
Tini annatitthiya paribbajaka pavivekani pannapenti.
{533.2} Tini kho panimani bhikkhave imasmim dhammavinaye bhikkhuno
pavivekani katamani tini idha bhikkhave bhikkhu silava ca hoti dussilancassa
pahinam hoti tena ca vivitto hoti sammaditthiko ca hoti micchaditthi
cassa pahina hoti taya ca vivitto hoti khinasavo ca hoti
asava cassa pahina honti tehi ca vivitto hoti . yato kho
bhikkhave bhikkhu silava hoti dussilancassa pahinam hoti tena ca
vivitto hoti sammaditthiko ca hoti micchaditthi cassa pahina
hoti taya ca vivitto hoti khinasavo ca hoti asava cassa
pahina honti tehi ca vivitto hoti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu
aggappatto sarappatto suddho sare patitthito.
{533.3} Seyyathapi bhikkhave kassakassa gahapatikassa sampannam
salikhettam tamenam kassako gahapati sighasigham vapapeyya , sighasigham vapapetva
sighasigham sangharapeyya sighasigham sangharapetva sighasigham ubbahapeyya
sighasigham ubbahapetva sighasigham punjam karapeyya sighasigham punjam
karapetva sighasigham maddapeyya sighasigham maddapetva sighasigham
palalani uddharapeyya sighasigham palalani uddharapetva sighasigham
bhusikam uddharapeyya sighasigham bhusikam uddharapetva sighasigham ophunapeyya
sighasigham ophunapetva sighasigham atiharapeyya sighasigham atiharapetva
Sighasigham kottapeyya sighasigham kottapetva sighasigham phusani 1-
uddharapeyya evamassu tassa 2- bhikkhave kassakassa gahapatissa tani
dhannani aggappattani sarappattani suddhani sare patitthitani
evameva kho bhikkhave bhikkhu silava ca hoti dussilancassa pahinam hoti
tena ca vivitto hoti sammaditthiko ca hoti micchaditthi
cassa pahina hoti taya ca vivitto hoti khinasavo ca hoti
asava cassa pahina honti tehi ca vivitto hoti ayam vuccati
bhikkhave bhikkhu aggappatto sarappatto suddho sare patitthitoti.
[534] 95 Seyyathapi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalahake
deve adicco nabham abbhussakkamano sabbam akasagatam tamam
abhivihacca bhasate ca tapate ca virocati ca evameva kho bhikkhave yato
ariyasavakassa virajam vitamalam dhammacakkhum udapadi 3- sahadassanuppada
bhikkhave ariyasavakassa tini sannojanani pahiyanti sakkayaditthi
vicikiccha silabbataparamaso athaparam dvihi dhammehi niyyati
abhijjhaya ca byapadena ca . so vivicceva kamehi vivicca akusalehi
dhammehi savitakkam savicaram vivekajam pitisukham pathamam jhanam upasampajja
viharati . tasmim ce bhikkhave samaye ariyasavako kalam kareyya natthi
tam sannojanam yena sannojanena samyutto ariyasavako punayimam lokam
agaccheyyati.
@Footnote: 1 Ma. Yu. thusani. 2 Po. Ma. ayam patho natthi 3 Ma. upapajjati
[535] 96 Tisso ima bhikkhave parisa katama tisso aggavati
parisa vagga parisa samagga parisa . katama ca bhikkhave aggavati
parisa idha bhikkhave yassam parisayam thera bhikkhu na bahullika
honti na sathalika vokkamane 1- nikkhittadhura paviveke pubbangama viriyam
arabhanti appattassa pattiya anadhigatassa adhigamaya asacchikatassa
sacchikiriyaya tesam pacchima janata ditthanugatim apajjati sapi
hoti na bahullika na sathalika vokkamane nikkhittadhura paviveke
pubbangama viriyam arabhati appattassa pattiya anadhigatassa adhigamaya
asacchikatassa sacchikiriyaya ayam vuccati bhikkhave aggavati parisa .
Katama ca bhikkhave vagga parisa idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu
bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta
viharanti ayam vuccati bhikkhave vagga parisa . katama ca bhikkhave
samagga parisa idha bhikkhave yassam parisayam bhikkhu samagga sammodamana
avivadamana khirodakibhuta annamannam piyacakkhuhi sampassanta
viharanti ayam vuccati bhikkhave samagga parisa.
{535.1} Yasmim bhikkhave samaye bhikkhu samagga sammodamana
avivadamana khirodakibhuta annamannam piyacakkhuhi sampassanta
viharanti bahum bhikkhave bhikkhu tasmim samaye punnam pasavanti
brahmam bhikkhave viharam tasmim samaye bhikkhu viharanti yadidam
muditaya cetovimuttiya pamuditassa piti jayati pitimanassa
kayo passambhati passaddhakayo sukham vediyati sukhino
@Footnote: 1 Po. ukkamane. Ma. okkamane. ito param idisameva.
Cittam samadhiyati.
{535.2} Seyyathapi bhikkhave uparipabbate thullaphusitake deve
vassante tam udakam yathaninnam vattamanam 1- pabbatakandarapadarasakha
paripureti pabbatakandarapadarasakha paripura kussobbhe 2- paripurenti
kussobbha paripura mahasobbhe paripurenti mahasobbha paripura
kunnadiyo paripurenti kunnadiyo paripura mahanadiyo paripurenti
mahanadiyo paripura samuddam paripurenti evameva kho bhikkhave yasmim
samaye bhikkhu samagga sammodamana avivadamana khirodakibhuta
annamannam piyacakkhuhi sampassanta viharanti bahum bhikkhave bhikkhu
tasmim samaye punnam pasavanti brahmam bhikkhave viharam tasmim samaye
bhikkhu viharanti yadidam muditaya cetovimuttiya pamuditassa piti
jayati pitimanassa kayo passambhati passaddhakayo sukham vediyati
sukhino cittam samadhiyati. Ima kho bhikkhave tisso parisati.
[536] 97 Tihi bhikkhave angehi samannagato ranno bhaddo 3-
assajaniyo rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva
sankham 4- gacchati katamehi tihi idha bhikkhave ranno bhaddo assajaniyo
vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca imehi
kho bhikkhave tihangehi samannagato ranno bhaddo assajaniyo rajaraho
hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham gacchati . evameva kho
bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo hoti pahuneyyo
dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram punnakkhettam lokassa katamehi
@Footnote: 1 Ma. Yu. pavattamanam . 2 Ma. Yu. kussubbhe. 3 Ma. bhadro. ito param idisameva.
@4 Ma. sankhayam. ito param idisameva.
Tihi idha bhikkhave bhikkhu vannasampanno ca hoti balasampanno ca
javasampanno ca.
{536.1} Kathanca bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti idha
bhikkhave bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati
acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya
sikkhati sikkhapadesu evam kho bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti.
{536.2} Kathanca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti idha bhikkhave
bhikkhu araddhaviriyo viharati akusalanam dhammanam pahanaya kusalanam
dhammanam upasampadaya thamava dalhaparakkamo anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti.
{536.3} Kathanca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti idha bhikkhave
bhikkhu idam dukkhanti yathabhutam pajanati ayam dukkhasamudayoti yathabhutam
pajanati ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajanati ayam dukkhanirodhagamini
patipadati yathabhutam pajanati evam kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti.
Imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo hoti
pahuneyyo dakkhineyyo anjalikaraniyo anuttaram punnakkhettam
lokassati.
[537] 98 Tihi bhikkhave angehi samannagato ranno bhaddo
assajaniyo rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham
gacchati katamehi tihi idha bhikkhave ranno bhaddo assajaniyo
vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca imehi
kho bhikkhave tihangehi samannagato ranno bhaddo assajaniyo
Rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham gacchati .
Evameva kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo
hoti .pe. anuttaram punnakkhettam lokassa katamehi tihi idha bhikkhave
bhikkhu vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca.
{537.1} Kathanca bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti idha bhikkhave
bhikkhu silava hoti .pe. samadaya sikkhati sikkhapadesu evam kho
bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti . kathanca bhikkhave bhikkhu balasampanno
hoti idha bhikkhave bhikkhu araddhaviriyo viharati .pe. anikkhittadhuro
kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. Kathanca
bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti idha bhikkhave bhikkhu pancannam
orambhagiyanam sannojananam parikkhaya opapatiko hoti
tatthaparinibbayi anavattidhammo tasma loka evam kho bhikkhave
bhikkhu javasampanno hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi
samannagato bhikkhu ahuneyyo hoti .pe. anuttaram punnakkhettam
lokassati.
[538] 99 Tihi bhikkhave angehi samannagato ranno bhaddo
assajaniyo rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham
gacchati katamehi tihi idha bhikkhave ranno bhaddo assajaniyo
vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca imehi
kho bhikkhave tihangehi samannagato ranno bhaddo assajaniyo
Rajaraho hoti rajabhoggo ranno angantveva sankham gacchati .
Evameva kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu ahuneyyo
hoti .pe. anuttaram punnakkhettam lokassa katamehi tihi idha
bhikkhave bhikkhu vannasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno
ca.
{538.1} Kathanca bhikkhave bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti
idha bhikkhave bhikkhu silava hoti .pe. samadaya sikkhati sikkhapadesu
evam kho bhikkhave bhikkhu vannasampanno hoti . kathanca bhikkhave bhikkhu
balasampanno hoti idha bhikkhave bhikkhu araddhaviriyo viharati .pe.
Anikkhittadhuro kusalesu dhammesu evam kho bhikkhave bhikkhu balasampanno
hoti . kathanca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti idha bhikkhave
bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva
dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati evam kho
bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi
samannagato bhikkhu ahuneyyo hoti .pe. anuttaram punnakkhettam
lokassati.
[539] 100 Navopi bhikkhave potthako dubbanno ca hoti
dukkhasamphasso ca appaggho ca majjhimopi bhikkhave potthako
dubbanno ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca jinnopi
bhikkhave potthako dubbanno ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho
ca . jinnampi bhikkhave potthakam ukkhaliparimaddanam va karonti
Sankarakute va nam chaddenti . evameva kho bhikkhave navo cepi
bhikkhu hoti dussilo papadhammo idamassa dubbannataya vadami
seyyathapi so bhikkhave potthako dubbanno tathupamaham bhikkhave
imam puggalam vadami . ye kho panassa sevanti bhajanti payirupasanti
ditthanugatim apajjanti tesantam hoti digharattam ahitaya dukkhaya
idamassa dukkhasamphassataya vadami seyyathapi so bhikkhave potthako
dukkhasamphasso tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami . yesam kho
pana [1]- patigganhati civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam
tesantam na mahapphalam hoti na mahanisamsam idamassa appagghataya
vadami seyyathapi so bhikkhave potthako appaggho tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami.
{539.1} Majjhimo cepi bhikkhave bhikkhu hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave bhikkhu hoti dussilo papadhammo idamassa dubbannataya
vadami seyyathapi so bhikkhave potthako dubbanno tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami . Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupasanti
ditthanugatim apajjanti tesantam hoti digharattam ahitaya dukkhaya
idamassa dukkhasamphassataya vadami seyyathapi so bhikkhave
potthako dukkhasamphasso tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami .
Yesam kho pana [2]- patigganhati civarapindapatasenasanagilana-
paccayabhesajjaparikkharam tesantam na mahapphalam hoti na mahanisamsam
idamassa appagghataya vadami seyyathapi so bhikkhave potthako
@Footnote: 1-2 Ma. so.
Appaggho tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami . evarupo cayam
bhikkhave thero bhikkhu sanghamajjhe bhanati . tamenam bhikkhu evamahamsu
kim kho 1- tuyham balassa abyattassa bhanitena tvam nama bhanitabbam
mannasiti . so kupito anattamano tatharupim vacam nicchareti yatharupaya
vacaya sangho [2]- ukkhipati sankarakuteva nam potthakam . navampi
bhikkhave kasikam vattham vannavantanceva hoti sukhasamphassanca
mahagghanca majjhimampi bhikkhave kasikam vattham vannavantanceva hoti
sukhasamphassanca mahagghanca jinnampi bhikkhave kasikam vattham
vannavantanceva hoti sukhasamphassanca mahagghanca . jinnampi bhikkhave
kasikam vattham ratanapalivethanam va karonti gandhakarandake va nam
nikkhipanti 3-.
{539.2} Evameva kho bhikkhave navo cepi bhikkhu hoti silava
kalyanadhammo idamassa suvannataya vadami seyyathapi tam bhikkhave
kasikam vattham vannavantam tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami .
Ye kho panassa sevanti bhajanti payirupasanti ditthanugatim apajjanti
tesantam hoti digharattam hitaya sukhaya idamassa sukhasamphassataya
vadami seyyathapi tam bhikkhave kasikam vattham sukhasamphassam tathupamaham
bhikkhave imam puggalam vadami . yesam kho pana [4]- patigganhati
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam tesantam
mahapphalam hoti mahanisamsam idamassa mahagghataya vadami seyyathapi
tam bhikkhave kasikam vattham mahaggham tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami.
@Footnote: 1 Ma. dim nu kho . 2 Ma. Yu. tam . 3 Ma. pakkhipanti . 4 Ma. so.
{539.3} Majjhimo cepi bhikkhave bhikkhu hoti .pe. Thero cepi
bhikkhave bhikkhu hoti silava kalyanadhammo idamassa suvannataya vadami
seyyathapi tam bhikkhave kasikam vattham vannavantam tathupamaham bhikkhave imam
puggalam vadami . ye kho panassa sevanti bhajanti payirupasanti ditthanugatim
apajjanti tesantam hoti digharattam hitaya sukhaya idamassa
sukhasamphassataya vadami seyyathapi tam bhikkhave kasikam vattham sukhasamphassam
tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami . yesam kho pana patigganhati
civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharam tesantam mahapphalam
hoti mahanisamsam idamassa mahagghataya vadami seyyathapi tam bhikkhave
kasikam vattham mahaggham tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami .
Evarupo cayam bhikkhave thero bhikkhu sanghamajjhe bhanati . Tamenam bhikkhu
evamahamsu appasadda ayasmanto hotha thero bhikkhu dhammanca
vinayanca bhanatiti tasma tiha bhikkhave evam sikkhitabbam kasikavatthupama
bhavissama na potthakupamati evanhi vo bhikkhave sikkhitabbanti.
[540] 101 Yo kho 1- bhikkhave evam vadeyya yatha yathayam puriso
kammam karoti tatha tatha tam patisamvediyatiti 2- evam santam bhikkhave
brahmacariyavaso na hoti okaso na pannayati samma dukkhassa
antakiriyaya . yo ca kho bhikkhave evam vadeyya yatha yatha vedaniyam
ayam puriso kammam karoti tatha tathassa vipakam patisamvediyatiti evam
santam bhikkhave brahmacariyavaso hoti okaso pannayati samma
@Footnote: 1 Ma. Yu. khosaddo natthi . 2 Ma. patisamvedetiti. ito param idisameva.
Dukkhassa antakiriyaya . idha bhikkhave ekaccassa puggalassa
appamattakampi papakammam katam tamenam nirayam upaneti . idha pana
bhikkhave ekaccassa puggalassa tadisamyeva appamattakam papakammam
katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati [1]- bahudeva.
{540.1} Kathamrupassa bhikkhave puggalassa appamattakampi papakammam
katam tamenam nirayam upaneti. Idha bhikkhave ekacco puggalo abhavitakayo
hoti abhavitasilo abhavitacitto abhavitapanno paritto appatumo 2-
appadukkhavihari evarupassa bhikkhave puggalassa appamattakampi
papakammam katam tamenam nirayam upaneti.
{540.2} Kathamrupassa bhikkhave puggalassa tadisamyeva appamattakam
papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati bahudeva . idha
bhikkhave ekacco puggalo bhavitakayo hoti bhavitasilo bhavitacitto
bhavitapanno aparitto mahatta 3- appamanavihari evarupassa bhikkhave
puggalassa tadisamyeva appamattakam papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti
nanupi khayati bahudeva . seyyathapi bhikkhave puriso lonaphalam 4- paritte
udakamallake 5- pakkhipeyya tam kim mannatha bhikkhave apinu tam parittam
udakamallake udakam amuna lonaphalena 6- lonam assa apeyyanti. Evam
bhante . tam kissa hetu . adum hi bhante parittam udakamallake udakam
tam amuna lonaphalena lonam assa apeyyanti . seyyathapi bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. kim. ito param idisameva. 2 Ma. Yu. appatumo. ito param idisameva.
@3 Ma. mahatto. 4 Ma. lonakapalalam . 5 Ma. udakakapallake. ito param idisameva.
@6 Ma. lonakapallena. ito param idisameva.
Puriso lonaphalam gangaya nadiya pakkhipeyya tam kim mannatha bhikkhave
apinu sa ganga nadi amuna lonaphalena lonam 1- assa apeyyanti.
Nohetam bhante . tam kissa hetu . asu hi bhante gangaya nadiya
mahaudakakkhandho so amuna lonaphalena lono [2]- assa apeyyoti.
Evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa appamattakampi papakammam
katam tamenam nirayam upaneti . idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa
tadisamyeva appamattakam papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi
khayati bahudeva.
{540.3} Kathamrupassa bhikkhave puggalassa appamattakampi
papakammam katam tamenam nirayam upaneti . idha bhikkhave ekacco puggalo
abhavitakayo hoti abhavitasilo abhavitacitto abhavitapanno
paritto appatumo appadukkhavihari evarupassa bhikkhave puggalassa
appamattakampi papakammam katam tamenam nirayam upaneti.
{540.4} Kathamrupassa bhikkhave puggalassa tadisamyeva appamattakam
papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati bahudeva . idha
bhikkhave ekacco puggalo bhavitakayo hoti bhavitasilo bhavitacitto
bhavitapanno aparitto mahatta 3- appamanavihari evarupassa
bhikkhave puggalassa tadisamyeva appamattakam papakammam katam
ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati bahudeva . idha bhikkhave ekacco
addhakahapanenapi bandhanam nigacchati kahapanenapi bandhanam nigacchati
kahapanasatenapi bandhanam nigacchati . idha pana bhikkhave ekacco
addhakahapanenapi na bandhanam nigacchati kahapanenapi
@Footnote: 1 Yu. lona. 2 Ma. Yu. na . 3 Ma. mahatto.
Na bandhanam nigacchati kahapanasatenapi na bandhanam nigacchati.
{540.5} Kathamrupo bhikkhave addhakahapanenapi bandhanam nigacchati
kahapanenapi bandhanam nigacchati kahapanasatenapi bandhanam nigacchati . idha
bhikkhave ekacco daliddo hoti appassako appabhogo evarupo bhikkhave
addhakahapanenapi bandhanam nigacchati kahapanenapi bandhanam nigacchati
kahapanasatenapi bandhanam nigacchati.
{540.6} Kathamrupo bhikkhave addhakahapanenapi na bandhanam nigacchati
kahapanenapi na bandhanam nigacchati kahapanasatenapi na bandhanam nigacchati .
Idha bhikkhave ekacco addhohoti mahaddhano mahabhogo evarupo bhikkhave
addhakahapanenapi na bandhanam nigacchati kahapanenapi na bandhanam nigacchati
kahapanasatenapi na bandhanam nigacchati . evameva kho bhikkhave
idhekaccassa puggalassa appamattakampi papakammam katam tamenam nirayam
upaneti . idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tadisamyeva appamattakam
papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi khayati bahudeva .pe.
Seyyathapi bhikkhave orabbhiko va urabbhaghatako va appekacco 1-
urabbham adinnam adiyamanam pahoti hantum va bandhitum va jhapetum
va yathapaccayam va katum appekacco 2- urabbham adinnam adiyamanam
nappahoti hantum va bandhitum va jhapetum va yathapaccayam va katum.
{540.7} Kathamrupo 3- bhikkhave orabbhiko va urabbhaghatako va
urabbham adinnam adiyamanam pahoti hantum va bandhitum va jhapetum va yathapaccayam
va katum . idha bhikkhave ekacco daliddo hoti appassako appabhogo
@Footnote: 1-2 Ma. Yu. appekaccam. 3 Ma. Yu. kathamrupam.
Evarupo 1- bhikkhave orabbhiko va urabbhaghatako va urabbham adinnam
adiyamanam pahoti hantum va bandhitum va jhapetum va yathapaccayam va
katum.
{540.8} Kathamrupo 2- bhikkhave orabbhiko va urabbhaghatako va
urabbham adinnam adiyamanam nappahoti hantum va bandhitum va jhapetum va
yathapaccayam va katum . idha bhikkhave ekacco addho hoti mahaddhano
mahabhogo raja va rajamahamatto va evarupo 3- bhikkhave orabbhiko
va urabbhaghatako va urabbham adinnam adiyamanam nappahoti hantum va
bandhitum va jhapetum va yathapaccayam va katum . annadatthu
panjalikova nam yacati dehi me marisa urabbham va urabbhadhanam vati.
Evameva kho bhikkhave idhekaccassa puggalassa appamattakampi papakammam
katam tamenam nirayam upaneti . idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa
tadisamyeva appamattakam papakammam katam ditthadhammavedaniyam hoti nanupi
khayati bahudeva .pe. yo kho bhikkhave evam vadeyya yatha
yathayam puriso kammam karoti tatha tatha tam patisamvediyatiti evam
santam bhikkhave brahmacariyavaso na hoti okaso na pannayati
samma dukkhassa antakiriyaya . yo ca kho bhikkhave evam vadeyya
yatha yatha vedaniyam ayam puriso kammam karoti tatha tathassa vipakam
patisamvediyatiti evam santam bhikkhave brahmacariyavaso hoti okaso
pannayati samma dukkhassa antakiriyayati.
[541] 102 Santi bhikkhave jatarupassa olarika upakkilesa
@Footnote: 1-3 Ma. Yu. evarupam. 2 Ma. Yu. kathamrupam.
Pamsuvalika 1- sakkharakathala tamenam pamsudhovako va pamsudhovakantevasi va
doniyam akiritva dhovati sandhovati niddhovati tasmim pahine tasmim
byantikate santi jatarupassa majjhimasahagata upakkilesa sukhumasakkhara
thullavalika 2- tamenam pamsudhovako va pamsudhovakantevasi va dhovati sandhovati
niddhovati tasmim pahine tasmim byantikate santi jatarupassa sukhumasahagata
upakkilesa sukhumavalika kalijallika 3- tamenam pamsudhovako va
pamsudhovakantevasi va dhovati sandhovati niddhovati tasmim pahine tasmim
bayantikate athaparam suvannasikatavasissanti . tamenam suvannakaro va
suvannakarantevasi va jatarupam musayam 4- pakkhipitva dhamati sandhamati
niddhamati . tam hoti jatarupam adhantam asandhantam 5- aniddhantam anihitam
aninnitakasavam 6- na ceva mudum hoti na ca kammaniyam na ca pabhassaram
pabhangu ca na ca samma upeti kammaya . hoti so bhikkhave
samayo yam so suvannakaro va suvannakarantevasi va tam jatarupam
dhamati sandhamati niddhamati tam hoti jatarupam dhantam sandhantam niddhantam
nihitam ninnitakasavam mudum ca hoti kammaniyanca pabhassaranca na
ca pabhangu samma upeti kammaya yassa yassa ca pilandhanavikatiya
akankhati yadi pattikaya yadi kundalaya yadi giveyyake 7- yadi suvannamalaya
tancassa attham anubhoti.
{541.1} Evameva kho bhikkhave santi adhicittamanuyuttassa
bhikkhuno olarika upakkilesa kayaduccaritam vaciduccaritam
manoduccaritam tamenam sacetaso bhikkhu dabbajatiko pajahati
@Footnote: 1 Ma. pamsuvaluka. 2 Ma. thulavaluka . 3 Ma. kalajallika. 4 musayam. 5 Yu.
@dhantam sandhantam. 6 Ma. dhantam sandhantam niddhantam aniddhantakasavam.
@7 Ma. giveyyakena.
Vinodeti byantikaroti anabhavam gameti tasmim pahine tasmim byantikate
santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno majjhimasahagata upakkilesa
kamavitakko byapadavitakko vihimsavitakko tamenam sacetaso bhikkhu
dabbajatiko pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti tasmim
pahine tasmim byantikate santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno
sukhumasahagata upakkilesa jativitakko janapadavitakko
anavannattipatisamyutto vitakko tamenam sacetaso bhikkhu
dabbajatiko pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti
tasmim pahine tasmim byanatikate athaparam dhammavitakkavasissanti . 1-
so hoti samadhi na ceva santo nappanito nappatippassaddhaladdho 3-
na ekodibhavadhigato sasankharaniggayhavaritavato 4-.
{541.2} Hoti so bhikkhave samayo yantam cittam ajjhattamyeva
santitthati sannisidati ekodibhavo 5- hoti samadhiyati . so hoti
samadhi santo panito patippassaddhaladdho ekodibhavadhigato na
sasankharaniggayhavaritavato yassa yassa ca abhinnasacchikaraniyassa
dhammassa cittam abhininnameti abhinnasacchikiriyaya tatra tatreva
sakkhibhabbatam papunati sati sati ayatane so sace akankhati
anekavihitam iddhividham paccanubhaveyyam ekopi hutva bahudha
assam bahudhapi hutva eko assam avibhavam tirobhavam tirokuddam
tiropakaram tiropabbatam asajjamano gaccheyyam seyyathapi
akase pathaviyapi ummujjanimujjam kareyyam seyyathapi udake udakepi
abhijjamane gaccheyyam seyyathapi pathaviyam akasepi pallankena
@Footnote: 1 Ma. dhammavitakkovasissati. Ma. na ca panito. 3 Ma. nappatippassaddhiladdho.
@4 Ma. sasankharaniggayhavaritagato . 5 Ma. Yu. ekodi.
Kameyyam seyyathapi pakkhisakuno imepi candimasuriye evam mahiddhike
evammahanubhave panina parimaseyyam parimajjeyyam yava brahmalokapi
kayena vasam vatteyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati
sati ayatane.
{541.3} So sace akankhati dibbaya sotadhatuya visuddhaya
atikkantamanusikaya ubho sadde suneyyam dibbe ca manuse ca ye
dure santike cati 1- tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati
ayatane . so sace akankhati parasattanam parapuggalanam cetasa
ceto paricca pajaneyyam saragam va cittam saragam cittanti pajaneyyam
vitaragam va cittam vitaragam cittanti pajaneyyam sadosam va cittam
sadosam cittanti pajaneyyam vitadosam va cittam vitadosam cittanti
pajaneyyam samoham va cittam samoham cittanti pajaneyyam vitamoham
va cittam vitamoham cittanti pajaneyyam sankhittam va cittam sankhittam
cittanti pajaneyyam vikkhittam va cittam vikkhittam cittanti pajaneyyam
mahaggatam va cittam mahaggatam cittanti pajaneyyam amahaggatam va
cittam amahaggatam cittanti pajaneyyam sauttaram va cittam sauttaram
cittanti pajaneyyam anuttaram va cittam anuttaram cittanti pajaneyyam
samahitam va cittam samahitam cittanti pajaneyyam asamahitam va cittam
asamahitam cittanti pajaneyyam vimuttam va cittam vimuttam cittanti
pajaneyyam avimuttam va cittam avimuttam cittanti pajaneyyanti
tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayatane.
@Footnote: 1 Yu. dure va santike vati.
{541.4} So sace akankhati anekavihitam pubbenivasam anussareyyam
seyyathidam ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi
jatiyo pancapi jatiyo dasampi jatiyo visampi jatiyo timsampi
jatiyo cattalisampi jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi
jatisahassampi jatisatasahassampi anekepi samvattakappe anekepi
vivattakappe anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo
evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto so tato cuto amutra udapadi tatrapasim
evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi
evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sakaram sauddesam
anekavihitam pubbenivasam anussareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayatane.
{541.5} So sace akankhati dibbena cakkhuna visuddhena
atikkantamanusakena satte passeyyam cavamane upapajjamane hine
panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte
pajaneyyam ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata
vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam
upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa
bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va
pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena
samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka
sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa
Bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati iti dibbena
cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passeyyam cavamane
upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate
yathakammupage satte pajaneyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayatane.
{541.6} So sace akankhati asavanam khaya anasavam cetovimuttim
pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja
vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam papunati sati sati ayataneti.
[542] 103 Adhicittamanuyuttena bhikkhave bhikkhuna tini nimittani
kalena kalam manasikatabbani kalena kalam samadhinimittam manasikatabbam
kalena kalam paggahanimittam manasikatabbam kalena kalam
upekkhanimittam manasikatabbam . sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu
ekantam samadhinimittamyeva manasikareyya thanantam cittam kosajjaya
samvatteyya . Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantam paggahanimittamyeva
manasikareyya thanantam cittam uddhaccaya samvatteyya . sace
bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantam upekkhanimittamyeva manasikareyya
thanantam cittam na samma samadhiyeyya asavanam khayaya.
{542.1} Yato [1]- kho bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu
kalena kalam samadhinimittam manasikaroti kalena kalam
paggahanimittam manasikaroti kalena kalam upekkhanimittam
manasikaroti tam hoti cittam mudunca kammaniyanca pabhassaranca na
@Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ca. ito param idisameva.
Ca pabhangu samma samadhiyati asavanam khayaya . seyyathapi bhikkhave
suvannakaro va suvannakarantevasi va ukkam bandhati 1- ukkam
bandhitva ukkamukham alimpeti 2- ukkamukham alimpetva sandasena
jatarupam gahetva [3]- ukkamukhe pakkhipitva kalena kalam abhidhamati
kalena kalam udakena paripphoseti kalena kalam ajjhupekkhati .
Sace bhikkhave suvannakaro va suvannakarantevasi va tam jatarupam
ekantam abhidhameyya thanantam jatarupam daheyya . sace bhikkhave
suvannakaro va suvannakarantevasi va tam jatarupam ekantam
udakena paripphoseyya thanantam jatarupam nibbapeyya . sace bhikkhave
suvannakaro va suvannakarantevasi va tam jatarupam ekantam
ajjhupekkheyya thanantam jatarupam na samma paripakam gaccheyya .
Yato kho bhikkhave suvannakaro va suvannakarantevasi va tam
jatarupam kalena kalam abhidhamati kalena kalam udakena paripphoseti
kalena kalam ajjhupekkhati tam hoti jatarupam mudunca kammaniyanca
pabhassaranca na ca pabhangu samma upeti kammaya yassa yassa ca
pilandhanavikatiya akankhati yadi pattikaya 4- yadi kundalaya
yadi giveyyake yadi suvannamalaya tancassa attham anubhoti.
{542.2} Evameva kho bhikkhave adhicittamanuyuttena bhikkhuna tini
nimittani kalena kalam manasikatabbani kalena kalam samadhinimittam
manasikatabbam kalena kalam paggahanimittam manasikatabbam
kalena kalam upekkhanimittam manasikatabbam . sace bhikkhave
@Footnote: 1 Ma. bandheyya . 2 Ma. alimpeyya . 3 Ma. ukkamukhe pakkhipeyya.
@4 Po. Yu. pattakaya.
Adhicittamanuyutto bhikkhu ekantam samadhinimittamyeva manasikareyya
thanantam cittam kosajjaya samvatteyya . sace bhikkhave adhicittamanuyutto
bhikkhu ekantam paggahanimittamyeva manasikareyya thanantam cittam
uddhaccaya samvatteyya . sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu
ekantam upekkhanimittamyeva manasikareyya thanantam cittam na samma
samadhiyeyya asavanam khayaya . yato kho bhikkhave adhicittamanuyutto
bhikkhu kalena kalam samadhinimittam manasikaroti kalena kalam
paggahanimittam manasikaroti kalena kalam upekkhanimittam manasikaroti
tam hoti cittam mudunca kammaniyanca pabhassaranca na ca pabhangu samma
samadhiyati asavanam khayaya yassa yassa ca abhinnasacchikaraniyassa
dhammassa cittam abhininnameti abhinnasacchikiriyaya tatra tatreva
sakkhibhabbatam papunati sati sati ayatane so sace akankhati
anekavihitam iddhividham paccanubhaveyyam .pe. asavanam khaya ...
Sacchikatva upasampajja vihareyyanti tatra tatreva sakkhibhabbatam
papunati sati sati ayataneti.
Lonaphalavaggo 1- pancamo.
Tassuddanam
accayikam vivittanca sarada parisa tisso
tayo ajaniya ve lonake sanghasamuggatati.
Dutiyo pannasako samatto.
--------
@Footnote: 1 Ma. lonakapallavaggo.
Tatiyapannasako
sambodhivaggo pathamo
[543] 104 Pubbeva me bhikkhave sambodha anabhisambuddhassa
bodhisattasseva sato etadahosi ko nu kho loke assado ko
adinavo kim nissarananti . tassa mayham bhikkhave etadahosi yam
kho loke 1- paticca uppajjati sukham somanassam ayam loke assado
yam loko anicco dukkho viparinamadhammo ayam loke adinavo yo
loke chandaragapativinayo chandaragappahanam idam loke nissarananti .
Yavakivancaham bhikkhave evam lokassa assadanca assadato adinavanca
adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam nabbhannasim neva
tavaham bhikkhave sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya
pajaya sadevamanussaya anuttaram sammasambodhim abhisambuddho 2-
paccannasim . yato ca khoham bhikkhave evam lokassa assadanca
assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam
abbhannasim athaham bhikkhave sadevake loke samarake sabrahmake
sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya anuttaram sammasambodhim
abhisambuddho paccannasim . nananca pana me dassanam udapadi
akuppa me vimutti ayamantima jati natthidani punabbhavoti.
@Footnote: 1 Po. Ma. lokam . 2 Ma. abhisambuddhoti. ito param idisameva.
[544] 105 Lokassaham bhikkhave assadapariyesanam acarim 1- yo
loke assado tadajjhagamam yavatako loke assado pannaya me so
sudittho . lokassaham bhikkhave adinavapariyesanam acarim yo loke
adinavo tadajjhagamam yavatako loke adinavo pannaya me
so sudittho . lokassaham bhikkhave nissaranapariyesanam acarim yam loke
nissaranam tadajjhagamam yavatakam loke nissaranam pannaya me tam
sudittham . yavakivancaham bhikkhave lokassa assadanca assadato
adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam
nabbhannasim neva tavaham bhikkhave sadevake loke samarake
sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya anuttaram
sammasambodhim abhisambuddho paccannasim.
{544.1} Yato ca khoham bhikkhave lokassa assadanca assadato
adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam
abbhannasim athaham bhikkhave sadevake loke samarake sabrahmake
sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya anuttaram sammasambodhim
abhisambuddho paccannasim . nananca pana me dassanam udapadi
akuppa me vimutti ayamantima jati natthidani punabbhavoti.
[545] 106 No cetam 2- bhikkhave loke assado abhavissa
nayidam satta loke sarajjeyyum yasma ca kho bhikkhave atthi loke
assado tasma satta loke sarajjanti . no cetam bhikkhave loke
@Footnote: 1 Ma. acarim. ito param idisameva . 2 Ma. cedam. ito param idisameva.
Adinavo abhavissa nayidam satta loke nibbindeyyum yasma ca
kho bhikkhave atthi loke adinavo tasma satta loke nibbindanti.
No cetam bhikkhave loke nissaranam abhavissa nayidam satta lokamha
nissareyyum yasma ca kho bhikkhave atthi loke nissaranam tasma
satta lokamha nissaranti . yavakivanca bhikkhave satta lokassa
assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca
nissaranato yathabhutam nabbhannasum neva tava bhikkhave satta sadevaka
loka samaraka sabrahmaka sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya
nissata visamyutta vippamutta vimariyadikatena cetasa viharimsu.
{545.1} Yato ca kho bhikkhave satta lokassa assadanca assadato
adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam abbhannasum atha
bhikkhave satta sadevaka loka samaraka sabrahmaka sassamanabrahmaniya
pajaya sadevamanussaya nissata visamyutta vippamutta vimariyadikatena
cetasa viharantiti.
[546] 107 Yekeci bhikkhave samana va brahmana va lokassa
assadanca assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato
yathabhutam nappajananti na me te bhikkhave samana va brahmana
va samanesu va samanasammata brahmanesu va brahmanasammata na
ca pana te ayasmanto samannatthanca 1- brahmannatthanca 2- dittheva
dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharanti . ye ca kho
@Footnote: 1-2 Ma. va.
Keci bhikkhave samana va brahmana va lokassa assadanca
assadato adinavanca adinavato nissarananca nissaranato yathabhutam
pajananti te khome bhikkhave samana va brahmana va samanesu
va samanasammata brahmanesu va brahmanasammata te ca
panayasmanto samannatthanca brahmannatthanca dittheva
dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharantiti.
[547] 108 Runnamidam bhikkhave ariyassa vinaye yadidam gitam
ummattakamidam bhikkhave ariyassa vinaye yadidam naccam komarikamidam 1-
bhikkhave ariyassa vinaye yadidam ativelam dantavidamsakahasitam tasma tiha
bhikkhave setughato gite setughato nacce alam vo dhammapamoditanam
satam sitam sitamattayati.
[548] 109 Tinnam bhikkhave patisevanaya natthi titti katamesam
tinnam suppassa 2- bhikkhave patisevanaya natthi tatti suramerayapanassa
bhikkhave patisevanaya natthi titti methunadhammasamapattiya bhikkhave
patisevanaya natthi titti imesam kho bhikkhave tinnam patisevanaya
natthi tittiti.
[549] 110 Athakho anathapindiko gahapati yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi
ekamantam nisinnam kho anathapindikam gahapatim bhagava etadavoca citte
gahapati arakkhite kayakammampi arakkhitam hoti vacikammampi arakkhitam
@Footnote: 1 Ma. Yu. komarakamidam . 2 Ma. Yu. soppassa.
Hoti manokammampi arakkhitam hoti tassa arakkhitakayakammassa 1-
arakkhitavacikammassa 2- arakkhitamanokammassa 3- kayakammampi
avassutam hoti vacikammampi avassutam hoti manokammampi avassutam hoti
tassa avassutakayakammassa 4- avassutavacikammassa 5- avassutamanokammassa 6-
kayakammampi putikam hoti vacikammampi putikam hoti manokammampi
putikam hoti tassa putikayakammassa putivacikammassa putimanokammassa na
bhaddakam maranam hoti na bhaddika kalakiriya seyyathapi gahapati
kutagare ducchanne kutampi arakkhitam hoti gopanasiyopi arakkhita
honti bhittipi arakkhita hoti kutampi avassutam hoti gopanasiyopi
avassuta honti bhittipi avassuta hoti kutampi putikam hoti
gopanasiyopi putika honti bhittipi putika hoti evameva kho
gahapati citte arakkhite .pe.
{549.1} Na bhaddakam maranam hoti na bhaddika kalakiriya citte
gahapati rakkhite kayakammampi rakkhitam hoti vacikammampi rakkhitam
hoti manokammampi rakkhitam hoti tassa rakkhitakayakammassa
rakkhitavacikammassa rakkhitamanokammassa kayakammampi anavassutam
hoti vacikammampi anavassutam hoti manokammampi anavassutam
hoti tassa anavassutakayakammassa anavassutavacikammassa anavassuta-
manokammassa kayakammampi aputikam hoti vacikammampi aputikam hoti
manokammampi aputikam hoti tassa aputikayakammassa aputivacikammassa
aputimanokammassa bhaddakam maranam hoti bhaddika kalakiriya seyyathapi
@Footnote:1-2-3-4-5-6 Po. Ma. Yu. ...kammantassa. ito param idisameva.
Gahapati kutagare succhanne kutampi rakkhitam hoti gopanasiyopi
rakkhita honti bhittipi rakkhita hoti kutampi anavassutam hoti
gopanasiyopi anavassuta honti bhittipi anavassuta hoti kutampi
aputikam hoti gopanasiyopi aputika honti bhittipi aputika hoti
evameva kho gahapati citte rakkhite .pe. bhaddakam maranam hoti
bhaddika kalakiriyati.
[550] 111 Athakho anathapindiko gahapati yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi
ekamantam nisinnam kho anathapindikam gahapatim bhagava etadavoca citte
gahapati byapanne kayakammampi byapannam hoti vacikammampi byapannam
hoti manokammampi byapannam hoti tassa byapannakayakammassa
byapannavacikammassa byapannamanokammassa na bhaddakam maranam hoti
na bhaddika kalakiriya seyyathapi gahapati kutagare ducchanne kutampi
byapannam hoti gopanasiyopi byapanna honti bhittipi byapanna
hoti evameva kho gahapati citte byapanne .pe. na bhaddakam
maranam hoti na bhaddika kalakiriya citte gahapati abyapanne
kayakammampi abyapannam hoti vacikammampi abyapannam hoti
manokammampi abyapannam hoti tassa abyapannakayakammassa
abyapannavacikammassa abyapannamanokammassa bhaddakam maranam hoti
Bhaddika kalakiriya seyyathapi gahapati kutagare succhanne kutampi
abyapannam hoti gopanasiyopi abyapanna honti bhittipi
abyapanna hoti evameva kho gahapati citte abyapanne .pe.
Bhaddakam maranam hoti bhaddika kalakiriyati.
[551] 112 Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya
katamani tini lobho nidanam kammanam samudayaya doso nidanam
kammanam samudayaya moho nidanam kammanam samudayaya . yam bhikkhave
lobhapakatam kammam lobhajam lobhanidanam lobhasamudayam tam kammam akusalam
tam kammam savajjam tam kammam dukkhavipakam tam kammam kammasamudayaya
samvattati na tam kammam kammanirodhaya samvattati . yam bhikkhave dosapakatam
kammam dosajam dosanidanam dosasamudayam tam kammam akusalam tam kammam
savajjam tam kammam dukkhavipakam tam kammam kammasamudayaya samvattati
na tam kammam kammanirodhaya samvattati . yam bhikkhave mohapakatam kammam
mohajam mohanidanam mohasamudayam tam kammam akusalam tam kammam savajjam
tam kammam dukkhavipakam tam kammam kammasamudayaya samvattati na tam
kammam kammanirodhaya samvattati . imani kho bhikkhave tini nidanani
kammanam samudayaya.
{551.1} Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya
katamani tini alobho nidanam kammanam samudayaya adoso nidanam
kammanam samudayaya amoho nidanam kammanam samudayaya . yam bhikkhave
alobhapakatam kammam alobhajam alobhanidanam alobhasamudayam tam kammam kusalam
Tam kammam anavajjam tam kammam sukhavipakam tam kammam kammanirodhaya
samvattati na tam kammam kammasamudayaya samvattati . yam bhikkhave adosapakatam
kammam adosajam adosanidanam adosasamudayam tam kammam kusalam tam
kammam anavajjam tam kammam sukhavipakam tam kammam kammanirodhaya
samvattati na tam kammam kammasamudayaya samvattati . yam bhikkhave
amohapakatam kammam amohajam amohanidanam amohasamudayam tam kammam kusalam
tam kammam anavajjam tam kammam sukhavipakam tam kammam kammanirodhaya
samvattati na tam kammam kammasamudayaya samvattati . imani kho bhikkhave
tini nidanani kammanam samudayayati.
[552] 113 Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya
katamani tini atite bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando
jayati anagate bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando
jayati paccuppanne bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando
jayati.
{552.1} Kathanca bhikkhave atite chandaragatthaniye dhamme arabbha
chando jayati atite bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha
cetasa anuvitakketi anuvicareti tassa atite chandaragatthaniye
dhamme arabbha cetasa anuvitakkayato anuvicarayato chando jayati
chandajato tehi dhammehi samyutto hoti etaham 1- bhikkhave sannojanam
vadami yo 2- cetaso sarago evam kho bhikkhave atite chandaragatthaniye
dhamme arabbha chando jayati.
@Footnote: 1 Ma. etamaham. ito param idisameva. 2 Yu. so. ito param idisameva.
{552.2} Kathanca bhikkhave anagate chandaragatthaniye dhamme
arabbha chando jayati anagate bhikkhave chandaragatthaniye dhamme
arabbha cetasa anuvitakketi anuvicareti tassa anagate chandaragatthaniye
dhamme arabbha cetasa anuvitakkayato anuvicarayato chando jayati
chandajato tehi dhammehi samyutto hoti etaham bhikkhave sannojanam
vadami yo cetaso sarago evam kho bhikkhave anagate chandaragatthaniye
dhamme arabbha chando jayati.
{552.3} Kathanca bhikkhave paccuppanne chandaragatthaniye dhamme
arabbha chando jayati paccuppanne bhikkhave chandaragatthaniye dhamme
arabbha cetasa anuvitakketi anuvicareti tassa paccuppanne
chandaragatthaniye dhamme arabbha cetasa anuvitakkayato anuvicarayato
chando jayati chandajato tehi dhammehi samyutto hoti etaham bhikkhave
sannojanam vadami yo cetaso sarago evam kho bhikkhave paccuppanne
chandaragatthaniye dhamme arabbha chando jayati . imani kho bhikkhave
tini nidanani kammanam samudayaya.
{552.4} Tinimani bhikkhave nidanani kammanam samudayaya katamani
tini atite bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati
anagate bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati
paccuppanne bhikkhave chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati.
{552.5} Kathanca bhikkhave atite chandaragatthaniye dhamme
arabbha chando na jayati atitanam bhikkhave chandaragatthaniyanam
dhammanam ayatim vipakam pajanati ayatim
Vipakam viditva tadabhinivajjeti 1- tadabhinivajjetva 2- cetasa
abhivirajetva 3- pannaya ativijjha passati evam kho bhikkhave atite
chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati.
{552.6} Kathanca bhikkhave anagate chandaragatthaniye dhamme
arabbha chando na jayati anagatanam bhikkhave chandaragatthaniyanam
dhammanam ayatim vipakam pajanati ayatim vipakam viditva tadabhinivajjeti
tadabhinivajjetva cetasa abhivirajetva pannaya ativijjha passati
evam kho bhikkhave anagate chandaragatthaniye dhamme arabbha chando
na jayati.
{552.7} Kathanca bhikkhave paccuppanne chandaragatthaniye
dhamme arabbha chando na jayati paccuppannanam bhikkhave
chandaragatthaniyanam dhammanam ayatim vipakam pajanati ayatim
vipakam viditva tadabhinivajjeti tadabhinivajjetva cetasa
abhivirajetva pannaya ativijjha passati evam kho bhikkhave
paccuppanne chandaragatthaniye dhamme arabbha chando na jayati .
Imani kho bhikkhave nidanani kammanam samudayayati.
Sambodhivaggo pathamo.
Tassuddanam
pubbe manusse assado samano ronapancamam
atitta dve ca kutani nidana apare duveti.
------------
@Footnote: 1 Ma. tadabhinivatteti. Yu. tadabhinivaddheti . 2 Ma. tadabhinivattetva.
@Yu. tadabhinivaddhetva. 3 Ma. abhinivijjhitva.
Apayikavaggo dutiyo
[553] 114 Tayome bhikkhave apayika nerayika idamappahaya
katame tayo yo ca abrahmacari abrahmacaripatinno yo ca suddhabrahmacarim
suddham brahmacariyam carantam amulakena brahmacariyena anuddhamseti yocayam
evamvadi evamditthi natthi kamesu dosoti so 1- kamesu patabyatam
apajjati ime kho bhikkhave tayo apayika nerayika idamappahayati.
[554] 115 Tinnam bhikkhave patubhavo dullabho lokasmim katamesam
tinnam tathagatassa bhikkhave arahato sammasambuddhassa patubhavo
dullabho lokasmim tathagatappaveditassa dhammavinayassa deseta puggalo
dullabho lokasmim katannu katavedi puggalo dullabho lokasmim
imesam kho bhikkhave tinnam patubhavo dullabho lokasminti.
[555] 116 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo suppameyyo duppameyyo appameyyo . katamo ca
bhikkhave puggalo suppameyyo idha bhikkhave ekacco puggalo uddhato
hoti unnalo capalo mukharo vikinnavaco mutthassati asampajano
asamahito vibbhantacitto pakatindriyo ayam vuccati bhikkhave puggalo
suppameyyo . katamo ca bhikkhave puggalo duppameyyo idha bhikkhave
ekacco puggalo anuddhato hoti anunnalo acapalo amukharo avikinnavaco
upatthitassati sampajano samahito ekaggacitto samvutindriyo
@Footnote: 1 Ma. taya.
Ayam vuccati bhikkhave puggalo duppameyyo . katamo ca bhikkhave puggalo
appameyyo idha bhikkhave bhikkhu araham hoti khinasavo ayam vuccati
bhikkhave puggalo appameyyo . ime kho bhikkhave tayo puggala
santo samvijjamana lokasminti.
[556] 117 Tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim
katame tayo idha bhikkhave ekacco puggalo sabbaso rupasannanam
samatikkama patighasannanam atthangama nanattasannanam amanasikara
ananto akasoti akasanancayatanam upasampajja viharati so tadassadeti
tam nikameti tena ca vittim apajjati tattha thito tadadhimutto
tabbahulavihari aparihino kalam kurumano akasanancayatanupaganam devanam
sahabyatam upapajjati akasanancayatanupaganam bhikkhave devanam visati
kappasahassani ayuppamanam tattha puthujjano yavatayukam thatva
yavatakam tesam devanam ayuppamanam tam sabbam khepetva nirayampi
gacchati tiracchanayonimpi gacchati pittivisayampi gacchati bhagavato pana
savako tattha yavatayukam thatva yavatakam tesam devanam ayuppamanam
tam sabbam khepetva tasmimyeva bhave parinibbayati ayam kho bhikkhave
viseso ayam adhippayaso idam nanakaranam sutavato ariyasavakassa assutavata
puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
{556.1} Puna ca param bhikkhave idhekacco puggalo sabbaso
akasanancayatanam samatikkamma anantam vinnananti
vinnanancayatanam upasampajja viharati so tadassadeti
Tam nikameti tena ca vittim apajjati tattha thito tadadhimutto
tabbahulavihari aparihino kalam kurumano vinnanancayatanupaganam devanam
sahabyatam upapajjati vinnanancayatanupaganam bhikkhave devanam cattalisa
kappasahassani ayuppamanam tattha puthujjano yavatayukam thatva
yavatakam tesam devanam ayuppamanam tam sabbam khepetva nirayampi
gacchati tiracchanayonimpi gacchati pittivisayampi gacchati bhagavato pana
savako tattha yavatayukam thatva yavatakam tesam devanam ayuppamanam
tam sabbam khepetva tasmimyeva bhave parinibbayati ayam kho bhikkhave
viseso ayam adhippayaso idam nanakaranam sutavato ariyasavakassa assutavata
puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati.
{556.2} Puna ca param bhikkhave idhekacco puggalo sabbaso
vinnanancayatanam samatikkamma natthi kinciti akincannayatanam
upasampajja viharati so tadassadeti tam nikameti tena ca vittim apajjati
tattha thito tadadhimutto tabbahulavihari aparihino kalam kurumano
akincannayatanupaganam devanam sahabyatam upapajjati
akincannayatanupaganam bhikkhave devanam satthi kappasahassani
ayuppamanam tattha puthujjano yavatayukam thatva yavatakam tesam
devanam ayuppamanam tam sabbam khepetva nirayampi gacchati
tiracchanayonimpi gacchati pittivisayampi gacchati bhagavato pana
savako tattha yavatayukam thatva yavatakam tesam devanam ayuppamanam
tam sabbam khepetva tasmimyeva bhave parinibbayati ayam kho bhikkhave
Viseso ayam adhippayaso idam nanakaranam sutavato ariyasavakassa
assutavata puthujjanena yadidam gatiya upapattiya sati . ime kho
bhikkhave tayo puggala santo samvijjamana lokasminti.
[557] 118 Tisso ima bhikkhave vipattiyo katama tisso
silavipatti cittavipatti ditthivipatti . katama ca bhikkhave silavipatti
idha bhikkhave ekacco panatipati hoti adinnadayi hoti kamesu
micchacari hoti musavadi hoti pisunavaco hoti pharusavaco
hoti samphappalapi hoti ayam vuccati bhikkhave silavipatti .
Katama ca bhikkhave cittavipatti idha bhikkhave ekacco abhijjhalu
hoti byapannacitto hoti ayam vuccati bhikkhave cittavipatti .
Katama ca bhikkhave ditthivipatti idha bhikkhave ekacco micchaditthiko
hoti viparitadassano natthi dinnam natthi yittham natthi hutam
natthi sukatadukkatanam kammanam phalavipako natthi ayam loko natthi
paro loko natthi mata natthi pita natthi satta opapatika
natthi loke samanabrahmana sammaggata sammapatipanna ye imanca
lokam paranca lokam sayam abhinna sacchikatva pavedentiti ayam
vuccati bhikkhave ditthivipatti.
{557.1} Silavipattihetu va bhikkhave satta kayassa bheda
parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti cittavipattihetu
va bhikkhave satta kayassa bheda parammarana apayam duggatim
vinipatam nirayam upapajjanti ditthivipattihetu va bhikkhave
Satta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam
upapajjanti . ima kho bhikkhave tisso vipattiyo . tisso ima
bhikkhave sampada katama tisso silasampada cittasampada ditthisampada.
Katama ca bhikkhave silasampada idha bhikkhave ekacco
panatipata pativirato hoti adinnadana pativirato hoti kamesu
micchacara pativirato hoti musavada pativirato hoti pisunaya
vacaya pativirato hoti pharusaya vacaya pativirato hoti samphappalapa
pativirato hoti ayam vuccati bhikkhave silasampada . katama
ca bhikkhave cittasampada idha bhikkhave ekacco anabhijjhalu hoti
abyapannacitto hoti ayam vuccati bhikkhave cittasampada . katama
ca bhikkhave ditthisampada idha bhikkhave ekacco sammaditthiko hoti
aviparitadassano atthi dinnam atthi yittham atthi hutam atthi
sukatadukkatanam kammanam phalavipako atthi ayam loko atthi paro
loko atthi mata atthi pita atthi satta opapatika
atthi loke samanabrahmana sammaggata sammapatipanna ye imanca
lokam paranca lokam sayam abhinna sacchikatva pavedentiti ayam
vuccati bhikkhave ditthisampada.
{557.2} Silasampadahetu va bhikkhave satta kayassa bheda
parammarana sugatim saggam lokam upapajjanti cittasampadahetu va
bhikkhave satta kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjanti
ditthisampadahetu va bhikkhave satta kayassa bheda parammarana sugatim
Saggam lokam upapajjanti. Ima kho bhikkhave tisso sampadati.
[558] 119 Tisso ima bhikkhave vipattiyo katama tisso
silavipatti cittavipatti ditthivipatti . katama ca bhikkhave silavipatti
idha bhikkhave ekacco panatipati hoti .pe. samphappalapi hoti
ayam vuccati bhikkhave silavipatti . katama ca bhikkhave cittavipatti
idha bhikkhave ekacco abhijjhalu hoti byapannacitto hoti ayam
vuccati bhikkhave cittavipatti . katama ca bhikkhave ditthivipatti idha
bhikkhave ekacco micchaditthiko hoti viparitadassano natthi dinnam
natthi yittham .pe. ye imanca lokam paranca lokam sayam abhinna
sacchikatva pavedentiti ayam vuccati bhikkhave ditthivipatti.
{558.1} Silavipattihetu va bhikkhave satta kayassa bheda
parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti cittavipattihetu
va ... ditthivipattihetu va bhikkhave satta kayassa bheda parammarana
apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti . seyyathapi bhikkhave
apannako mani uddhamkhitto yena yeneva patitthati supatitthitamyeva
patitthati evameva kho bhikkhave silavipattihetu va satta kayassa
bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti
cittavipattihetu va ... ditthivipattihetu va satta kayassa
bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjanti .
Ima kho bhikkhave tisso vipattiyo 1-.
{558.2} Tisso ima bhikkhave sampada katama
tisso silasampada cittasampada ditthisampada .
@Footnote: 1 Ma. vipattiyoti.
Katama ca bhikkhave silasampada idha bhikkhave ekacco panatipata
pativirato hoti .pe. samphappalapa pativirato hoti ayam vuccati
bhikkhave silasampada . katama ca bhikkhave cittasampada idha
bhikkhave ekacco anabhijjhalu hoti abyapannacitto hoti
ayam vuccati bhikkhave cittasampada . katama ca bhikkhave ditthisampada
idha bhikkhave ekacco sammaditthiko hoti aviparitadassano atthi
dinnam atthi yittham .pe. ye imanca lokam paranca lokam sayam
abhinna sacchikatva pavedentiti ayam vuccati bhikkhave ditthisampada.
{558.3} Silasampadahetu va bhikkhave satta kayassa bheda
parammarana sugatim saggam lokam upapajjanti cittasampadahetu va ...
Ditthisampadahetu va bhikkhave satta kayassa bheda parammarana sugatim
saggam lokam upapajjanti . seyyathapi bhikkhave apannako mani uddhamkhitto
yena yeneva patitthati supatitthitamyeva patitthati evameva kho bhikkhave
silasampadahetu va satta kayassa bheda parammarana sugatim saggam
lokam upapajjanti cittasampadahetu va ... ditthisampadahetu va satta
kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjanti . ima
kho bhikkhave tisso sampadati.
[559] 120 Tisso ima bhikkhave vipattiyo katama tisso
kammantavipatti ajivavipatti ditthivipatti . katama ca bhikkhave kammantavipatti
idha bhikkhave ekacco panatipati hoti .pe. samphappalapi
Hoti ayam vuccati bhikkhave kammantavipatti . katama ca bhikkhave
ajivavipatti idha bhikkhave ekacco micchaajivo hoti micchaajivena
jivitam kappeti ayam vuccati bhikkhave ajivavipatti . katama ca
bhikkhave ditthivipatti idha bhikkhave ekacco micchaditthiko hoti
viparitadassano natthi dinnam natthi yittham .pe. ye imanca lokam
paranca lokam sayam abhinna sacchikatva pavedentiti ayam vuccati
bhikkhave ditthivipatti. Ima kho bhikkhave tisso vipattiyo.
{559.1} Tisso ima bhikkhave sampada katama tisso
kammantasampada ajivasampada ditthisampada . katama ca bhikkhave
kammantasampada idha bhikkhave ekacco panatipata pativirato
hoti .pe. samphappalapa pativirato hoti ayam vuccati bhikkhave
kammantasampada . katama ca bhikkhave ajivasampada idha bhikkhave
ekacco sammaajivo hoti sammaajivena jivitam kappeti ayam
vuccati bhikkhave ajivasampada . katama ca bhikkhave ditthisampada
idha bhikkhave ekacco sammaditthiko hoti aviparitadassano atthi
dinnam atthi yittham .pe. ye imanca lokam paranca lokam sayam abhinna
sacchikatva pavedentiti ayam vuccati bhikkhave ditthisampada . ima
kho bhikkhave tisso sampadati.
[560] 121 Tinimani bhikkhave soceyyani katamani tini
kayasoceyyam vacisoceyyam manosoceyyam . Katamanca bhikkhave kayasoceyyam
idha bhikkhave ekacco panatipata pativirato hoti adinnadana
Pativirato hoti kamesu micchacara pativirato hoti idam vuccati
bhikkhave kayasoceyyam . katamanca bhikkhave vacisoceyyam idha bhikkhave
ekacco musavada pativirato hoti pisunaya vacaya pativirato
hoti pharusaya vacaya pativirato hoti samphappalapa pativirato
hoti idam vuccati bhikkhave vacisoceyyam . Katamanca bhikkhave manosoceyyam
idha bhikkhave ekacco anabhijjhalu hoti abyapannacitto
hoti sammaditthiko hoti idam vuccati bhikkhave manosoceyyam .
Imani kho bhikkhave tini soceyyaniti.
[561] 122 Tinimani bhikkhave soceyyani katamani tini
kayasoceyyam vacisoceyyam manosoceyyam . Katamanca bhikkhave kayasoceyyam
idha bhikkhave bhikkhu panatipata pativirato hoti adinnadana
pativirato hoti abrahmacariya pativirato hoti idam vuccati bhikkhave
kayasoceyyam.
{561.1} Katamanca bhikkhave vacisoceyyam idha bhikkhave bhikkhu
musavada pativirato hoti pisunaya vacaya pativirato hoti pharusaya
vacaya pativirato hoti samphappalapa pativirato hoti idam vuccati
bhikkhave vacisoceyyam.
{561.2} Katamanca bhikkhave manosoceyyam idha bhikkhave bhikkhu
santam va ajjhattam kamacchandam atthi me ajjhattam kamacchandoti
pajanati asantam va ajjhattam kamacchandam natthi me ajjhattam
kamacchandoti pajanati yatha ca anuppannassa kamacchandassa uppado
hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa kamacchandassa pahanam
Hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa kamacchandassa ayatim
anuppado hoti tanca pajanati santam va ajjhattam byapadam
atthi me ajjhattam byapadoti pajanati asantam va ajjhattam
byapadam natthi me ajjhattam byapadoti pajanati yatha ca
anuppannassa byapadassa uppado hoti tanca pajanati yatha
ca uppannassa byapadassa pahanam hoti tanca pajanati yatha
ca pahinassa byapadassa ayatim anuppado hoti tanca pajanati
santam va ajjhattam thinamiddham atthi me ajjhattam thinamiddhanti
pajanati asantam va ajjhattam thinamiddham natthi me ajjhattam
thinamiddhanti pajanati yatha ca anuppannassa thinamiddhassa uppado
hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa thinamiddhassa pahanam
hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa thinamiddhassa ayatim anuppado
hoti tanca pajanati santam va ajjhattam uddhaccakukkuccam atthi
me ajjhattam uddhaccakukkuccanti pajanati asantam va ajjhattam
uddhaccakukkuccam natthi me ajjhattam uddhaccakukkuccanti pajanati
{561.3} yatha ca anuppannassa uddhaccakukkuccassa uppado
hoti tanca pajanati yatha ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahanam
hoti tanca pajanati yatha ca pahinassa uddhaccakukkuccassa ayatim
anuppado hoti tanca pajanati santam va ajjhattam vicikiccham atthi me
ajjhattam vicikicchati pajanati asantam va ajjhattam vicikiccham natthi me
Ajjhattam vicikicchati pajanati yatha ca anuppannaya vicikicchaya
uppado hoti tanca pajanati yatha ca uppannaya vicikicchaya
pahanam hoti tanca pajanati yatha ca pahinaya vicikiccaya ayatim
anuppado hoti tanca pajanati idam vuccati bhikkhave manosoceyyam.
Imani kho bhikkhave tini soceyyaniti.
Kayasucim vacasucim 1- cetosucimanasavam
sucim soceyyasampannam ahu ninhatapapakanti.
[562] 123 Tinimani bhikkhave moneyyani katamani tini
kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam . Katamanca bhikkhave kayamoneyyam
idha bhikkhave bhikkhu panatipata pativirato hoti adinnadana
pativirato hoti abrahmacariya 2- pativirato hoti idam vuccati bhikkhave
kayamoneyyam . katamanca bhikkhave vacimoneyyam idha bhikkhave bhikkhu
musavada pativirato hoti pisunaya vacaya pativirato hoti pharusaya
vacaya pativirato hoti samphappalapa pativirato hoti idam vuccati
bhikkhave vacimoneyyam . katamanca bhikkhave manomoneyyam idha bhikkhave
bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme
sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati idam vuccati bhikkhave
manomoneyyam. Imani kho bhikkhave tini moneyyaniti.
Kayamunim vacamunim 3- cetomunimanasavam
munim moneyyasampannam ahu sabbappahayinanti.
Apayikavaggo dutiyo.
@Footnote: 1 Ma. vacisucim. 2 Yu. kamesu micchacara. 3 Ma. vacimunim.
Tassuddanam
apayiko dullabho ca appameyyam anenjakam
ayam apannakammanto dve ca soceyyamoneyyati.
---------
Kusinaravaggo tatiyo
[563] 124 Ekam samayam bhagava kusinarayam viharati baliharane
vanasande . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti. Bhadanteti
te bhikkhu bhagavato paccassosum . bhagava etadavoca idha bhikkhave
bhikkhu annataram gamam va nigamam va upanissaya viharati tamenam
gahapati va gahapatiputto va upasankamitva svatanaya bhattena
nimanteti akankhamano bhikkhave bhikkhu adhivaseti so tassa rattiya
accayena pubbanhasamyam nivasetva pattacivaramadaya yena tassa
gahapatissa va gahapatiputtassa va nivesanam tenupasankamati
upasankamitva pannatte asane nisidati tamenam so gahapati va
gahapatiputto va panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappeti
sampavareti tassa evam hoti sadhu vata mayam 1- gahapati va gahapatiputto
va panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappeti sampavaretiti
evampissa hoti aho vata mayam gahapati va gahapatiputto
va ayatimpi evarupena panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha
@Footnote: 1 Ma. mayayam. ito param idisameva.
Santappeyya sampavareyyati so tam pindapatam gadhito 1- mucchito
ajjhopanno 2- anadinavadassavi anissaranapanno paribhunjati
so tattha kamavitakkampi vitakketi byapadavitakkampi vitakketi
vihimsavitakkampi vitakketi
{563.1} evarupassaham bhikkhave bhikkhuno dinnam na mahapphalam 3-
vadami tam kissa hetu pamatto hi bhikkhave bhikkhu viharati idha pana bhikkhave
bhikkhu annataram gamam va nigamam va upanissaya viharati tamenam gahapati
va gahapatiputto va upasankamitva svatanaya bhattena nimanteti
akankhamano bhikkhave bhikkhu adhivaseti so tassa rattiya accayena
pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya yena tassa gahapatissa
va gahapatiputtassa va nivesanam tenupasankamati upasankamitva
pannatte asane nisidati tamenam so gahapati va gahapatiputto va
panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappeti sampavareti
tassa na evam hoti sadhu vata mayam gahapati va gahapatiputto va
panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappeti sampavaretiti
evampissa na hoti aho vata mayam gahapati va gahapatiputto va
ayatimpi evarupena panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha
santappeyya sampavareyyati so tam pindapatam agadhito amucchito
anajjhopanno adinavadassavi nissaranapanno paribhunjati so
tattha nekkhammavitakkampi vitakketi abyapadavitakkampi vitakketi
avihimsavitakkampi vitakketi evarupassaham bhikkhave bhikkhuno dinnam
@Footnote: 1 Ma. gathito . 2 Po. ajjhapanno . 3 Ma. Yu. mahapphalanuti.
@ito param idisameva.
Mahapphalam vadami tam kissa hetu appamatto hi bhikkhave bhikkhu viharatiti.
[564] 125 Yassam bhikkhave disayam bhikkhu bhandanajata kalahajata
vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti
manasikatumpi me esa bhikkhave disa na phasu hoti pageva gantum nittham
ettha gacchami addha te ayasmanto tayo dhamme pajahimsu tayo
dhamme bahulimakamsu 1- katame tayo dhamme pajahimsu nekkhammavitakkam
abyapadavitakkam avihimsavitakkam ime tayo dhamme pajahimsu katame
tayo dhamme bahulimakamsu kamavitakkam byapadavitakkam vihimsavitakkam
ime tayo dhamme bahulimakamsu yassam bhikkhave disayam bhikkhu bhandanajata
kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta
viharanti manasikatumpi me esa bhikkhave disa na phasu hoti pageva
gantum nittham ettha gacchami addha te ayasmanto ime tayo
dhamme pajahimsu ime tayo dhamme bahulimakamsu.
{564.1} Yassam [2]- bhikkhave disayam bhikkhu samagga sammodamana
avivadamana khirodakibhuta annamannam piyacakkhuhi sampassanta
viharanti gantumpi me esa bhikkhave disa phasu hoti pageva manasikatum
nittham ettha gacchami addha te ayasmanto [3]- tayo dhamme
pajahimsu [4]- tayo dhamme bahulimakamsu katame tayo dhamme pajahimsu
kamavitakkam byapadavitakkam vihimsavitakkam ime tayo dhamme
pajahimsu katame tayo dhamme bahulimakamsu nekkhammavitakkam
abyapadavitakkam avihimsavitakkam ime tayo dhamme bahulimakamsu
@Footnote: 1 Ma. bahulamakamsu. ito param ihisameva . 2 Ma. pana. 3-4 Yu. ime.
Yassam bhikkhave disayam bhikkhu samagga sammodamana avivadamana
khirodakibhuta annamannam piyacakkhuhi sampassanta viharanti gantumpi me
esa bhikkhave disa phasu hoti pageva manasikatum nittham ettha
gacchami addha te ayasmanto ime tayo dhamme pajahimsu ime
tayo dhamme bahulimakamsuti.
[565] 126 Ekam samayam bhagava vesaliyam viharati gotamake cetiye.
Tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu
bhagavato paccassosum bhagava etadavoca abhinnayaham bhikkhave
dhammam desemi no anabhinnaya sanidanaham bhikkhave dhammam desemi
no anidanam sappatihariyaham bhikkhave dhammam desemi no
appatihariyam tassa mayham bhikkhave abhinnaya dhammam desayato no
anabhinnaya sanidanam dhammam desayato no anidanam sappatihariyam
dhammam desayato no appatihariyam karaniyo ovado karaniya
anusasani alanca pana vo bhikkhave tutthiya alam attamanataya
alam somanassaya sammasambuddho bhagava svakkhato bhagavata
dhammo supatipanno sanghoti . idamavoca bhagava . attamana te
bhikkhu bhagavato bhasitam abhinandum . 1- imasminca pana veyyakaranasmim
bhannamane sahassi lokadhatu akampitthati.
[566] 127 Ekam samayam bhagava kosalesu carikam caramano yena
kapilavatthu tadavasari . assosi kho mahanamo sakko bhagava kira
@Footnote: 1 Ma. Yu. abhinandunti.
Kapilavatthum anuppattoti . athakho mahanamo sakko yena bhagava
tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam atthasi
ekamantam thitam kho mahanamam sakkam bhagava etadavoca gaccha mahanama
kapilavatthusmim tatharupam avasatham jana yatthajja mayam ekarattim
vihareyyamati . evam bhanteti kho mahanamo sakko bhagavato patissunitva
kapilavatthum pavisitva kevalakappam kapilavatthum ahindanto 1- na addasa
kapilavatthusmim tatharupam avasatham yattha 2- bhagava ekarattim vihareyya.
{566.1} Athakho mahanamo sakko yena bhagava tenupasankami
upasankamitva bhagavantam etadavoca natthi bhante kapilavatthusmim tatharupo
avasatho yatthajja bhagava ekarattim vihareyya ayam bhante bharandu kalamo
bhagavato puranasabrahmacari tassajja bhagava assame ekarattim
viharatuti . gaccha mahanama santharam pannapehiti . evam bhanteti kho
mahanamo sakko bhagavato patissunitva yena bharandussa kalamassa
assamo tenupasankami upasankamitva santharam pannapetva udakam
thapetva padanam dhovanaya yena bhagava tenupasankami upasankamitva
bhagavantam etadavoca santhato bhante santharo 3- udakam thapitam
padanam dhovanaya yassadani bhante bhagava kalam mannatiti.
{566.2} Athakho bhagava yena bharandussa kalamassa assamo
tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi
nisajja kho bhagava pade pakkhalesi . athakho mahanamassa
sakkassa etadahosi akalo kho ajja bhagavantam payirupasitum
@Footnote: 1 Ma. Yu. anvahindanto . 2 Ma. yatthajja. ito param idisameva.
@3 Po. Ma. santharo.
Kilanto bhagava svedanaham bhagavantam payirupasissamiti bhagavantam
abhivadetva padakkhinam katva pakkami . athakho mahanamo sakko
tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami upasankamitva
bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam nisinnam kho mahanamam
sakkam bhagava etadavoca tayo khome mahanama sattharo santo
samvijjamana lokasmim katame tayo idha mahanama ekacco sattha
kamanam parinnam pannapeti na rupanam parinnam pannapeti na
vedananam parinnam pannapeti idha pana mahanama ekacco sattha
kamananceva parinnam pannapeti rupananca parinnam pannapeti
na vedananam parinnam pannapeti idha pana mahanama ekacco sattha
kamananceva parinnam pannapeti rupananca parinnam pannapeti
vedanananca parinnam pannapeti ime kho mahanama tayo sattharo
santo samvijjamana lokasmim imesam mahanama tinnam sattharanam
eka nittha udahu puthu nitthati.
{566.3} Evam vutte bharandu kalamo mahanamam sakkam
etadavoca ekati mahanama vadehiti . evam vutte bhagava
mahanamam sakkam etadavoca nanati mahanama vadehiti . dutiyampi
kho bharandu kalamo mahanamam sakkam etadavoca ekati mahanama
vadehiti . dutiyampi kho bhagava mahanamam sakkam etadavoca nanati
mahanama vadehiti . tatiyampi kho bharandu kalamo mahanamam sakkam
etadavoca ekati mahanama vadehiti . tatiyampi kho bhagava mahanamam
Sakkam etadavoca nanati mahanama vadehiti . athakho bharandussa
kalamassa etadahosi mahesakkhassa vatamhi mahanamassa sakkassa
sammukha samanena gotamena yavatatiyakam apasadito yannunaham kapilavatthumha
pakkameyyanti . athakho bharandu kalamo kapilavatthumha
pakkami [1]- tathapakkantova ahosi na puna pacchagacchiti.
The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 20 page 75-359.
http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2
Classified by [Item Number] :-
http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2&mode=bracket
Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :-
http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2
Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :-
http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=20&item=267&items=300&modeTY=2
Study Atthakatha :-
http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=20&i=267
The Pali Atthakatha in Thai :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=15&A=635
The Pali Atthakatha in Roman :-
http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=15&A=635
Contents of The Tipitaka Volume 20
http://84000.org/tipitaka/read/?index_20
บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐.
การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน.
หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ DhammaPerfect@yahoo.com