ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ พระวินัยปิฎก พระสุตตันตปิฎก พระอภิธรรมปิฎก ค้นพระไตรปิฎก ชาดก หนังสือธรรมะ
   ThaiVersion   PaliThai   PaliRoman 
ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter
TIPITAKA Volume 25 : PALI ROMAN Sutta Pitaka Vol 17 : Sutta. Khu. khuddakapāṭho-dhammapadagāthā-udānaṃ-itivuttakaṃ-suttanipāto

page1.

Suttantapitake khuddakanikayassa khuddakapatho --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Khuddakapathe saranagamanam [1] Buddham saranam gacchami dhammam saranam gacchami sangham saranam gacchami . dutiyampi buddham saranam gacchami dutiyampi dhammam saranam gacchami dutiyampi sangham saranam gacchami . tatiyampi buddham saranam gacchami tatiyampi dhammam saranam gacchami tatiyampi sangham saranam gacchami. Saranagamanam 1- nitthitam. -------- Khuddakapathe dasasikkhapadam [2] Panatipata veramani sikkhapadam samadiyami . Adinnadana veramani sikkhapadam samadiyami . abrahmacariya veramani sikkhapadam samadiyami . musavada veramani sikkhapadam samadiyami . suramerayamajjapamadatthana veramani sikkhapadam @Footnote: 1 Si. Ma. saranattayam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page2.

Samadiyami . vikalabhojana veramani sikkhapadam samadiyami . Naccagitavaditavisukadassana veramani sikkhapadam samadiyami . Malagandhavilepanadharanamandanavibhusanatthana veramani sikkhapadam samadiyami . uccasayanamahasayana veramani sikkhapadam samadiyami . Jataruparajatapatiggahana veramani sikkhapadam samadiyami. Dasasikkhapadam nitthitam. --------- Khuddakapathe dvattimsakaro [3] Atthi imasmim kaye kesa loma nakha danta taco mamsam nharu atthi atthiminjam vakkam hadayam yakanam kilomakam pihakam papphasam antam antagunam udariyam karisam [1]- pittam semham pubbo lohitam sedo medo assu vasa khelo simghanika lasika muttam matthake matthalunganti. Dvattimsakaro nitthito. ----------- Khuddakapathe samanerapanha [4] Ekannama kim sabbe satta aharatthitika . dve nama kim namanca rupanca . tini nama kim tisso vedana . @Footnote: 1 Ma. matthalungam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page3.

Cattari nama kim cattari ariyasaccani . panca nama kim pancupadanakkhandha . cha nama kim cha ajjhattikani ayatanani . Satta nama kim satta bojjhanga . attha nama kim ariyo atthangiko maggo . nava nama kim nava sattavasa . dasa nama kim dasahangehi samannagato arahati vuccatiti. Samanerapanha 1- nitthita. ----------- Khuddakapathe mangalasuttam [5] Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho annatara devata abhikkantaya rattiya abhikkantavanna kevalakappam jetavanam obhasetva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam atthasi ekamantam thita kho sa devata bhagavantam gathaya ajjhabhasi. [6] |6.1| Bahu deva manussa ca mangalani acintayum akankhamana sotthanam bruhi mangalamuttamam. |6.2| Asevana ca balanam panditananca sevana puja ca pujaniyanam 2- etammangalamuttamam. |6.3| Patirupadesavaso ca pubbe ca katapunnata @Footnote: 1 Ma. kumarapanha . 2 Ma. pujaneyyanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page4.

Attasammapanidhi ca etammangalamuttamam. |6.4| Bahusaccanca sippanca vinayo ca susikkhito subhasita ca ya vaca etammangalamuttamam. |6.5| Matapituupatthanam puttadarassa sangaho anakula ca kammanta etammangalamuttamam. |6.6| Dananca dhammacariya ca natakananca sangaho anavajjani kammani etammangalamuttamam. |6.7| Arati virati papa majjapana ca sannamo appamado ca dhammesu etammangalamuttamam. |6.8| Garavo ca nivato ca santutthi ca katannuta kalena dhammassavanam etammangalamuttamam. |6.9| Khanti ca sovacassata samanananca dassanam kalena dhammasakaccha etammangalamuttamam. |6.10| Tapo ca brahmacariyanca ariyasaccanadassanam nibbanasacchikiriya ca etammangalamuttamam. |6.11| Phutthassa lokadhammehi cittam yassa na kampati asokam virajam khemam etammangalamuttamam. |6.12| Etadisani katvana sabbatthamaparajita sabbattha sotthim gacchanti tantesam mangalamuttamanti. Mangalasuttam nitthitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page5.

Khuddakapathe ratanasuttam [7] |7.1| Yanidha bhutani samagatani bhummani va yani va antalikkhe. Sabbeva bhuta sumana bhavantu athopi sakkacca sunantu bhasitam |7.2| tasma hi bhuta nisametha sabbe mettam karotha manusiya pajaya. Diva ca ratto ca haranti ye balim tasma hi ne rakkhatha appamatta. |7.3| Yam kinci vittam idha va huram va saggesu va yam ratanam panitam na no samam atthi tathagatena idampi buddhe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.4| Khayam viragam amatam panitam yadajjhaga sakyamuni samahito na tena dhammena samatthi kinci idampi dhamme ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page6.

|7.5| Yambuddhasettho parivannayi sucim samadhimanantarikannamahu samadhina tena samo na vijjati idampi dhamme ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.6| Ye puggala attha satam pasattha cattari etani yugani honti te dakkhineyya sugatassa savaka etesu dinnani mahapphalani idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.7| Ye suppayutta manasa dalhena nikkamino gotamasasanamhi te pattipatta amatam vigayha laddha mudha nibbutim bhunjamana idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.8| Yathindakhilo pathavim sito siya catubbhi vatebhi asampakampiyo tathupamam sappurisam vadami

--------------------------------------------------------------------------------------------- page7.

Yo ariyasaccani avecca passati idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.9| Yeriyasaccani 1- vibhavayanti gambhirapannena sudesitani kincapi te honti bhusappamatta na te bhavam atthamamadiyanti idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.10| Sahavassa dassanasampadaya tayassu dhamma jahita bhavanti sakkayaditthi vicikicchitanca silabbatam vapi yadatthi kinci |7.11| catuhapayehi ca vippamutto cha cabhithanani abhabbo katum idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.12| Kincapi so kammam karoti papakam kayena vacayuda cetasa va abhabbo so tassa paticchadaya @Footnote: 1 idani payato pathanti "ye ariyasaccani vibhavayantiti ."

--------------------------------------------------------------------------------------------- page8.

Abhabbata ditthapadassa vutta idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.13| Vanappagumbe yatha phussitagge gimhanamase pathamasmim gimhe tathupamam dhammavaram adesayi nibbanagamim paramam hitaya idampi buddhe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.14| Varo varannu varado varaharo anuttaro dhammavaram adesayi idampi buddhe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.15| Khinam puranam navam natthi sambhavam virattacittayatike bhavasmim te khinabija avirulhichanda nibbanti dhira yathayampadipo idampi sanghe ratanam panitam. Etena saccena suvatthi hotu. |7.16| Yanidha bhutani samagatani

--------------------------------------------------------------------------------------------- page9.

Bhummani va yaniva antalikkhe tathagatam devamanussapujitam buddham namassama suvatthi hotu. |7.17| Yanidha bhutani samagatani bhummani va yaniva antalikkhe tathagatam devamanussapujitam dhammam namassama suvatthi hotu. |7.18| Yanidha bhutani samagatani bhummani va yaniva antalikkhe tathagatam devamanussapujitam sangham namassama suvatthi hotu. Ratanasuttam nitthitam. ------- Khuddakapathe tirokuddakandam [8] |8.1| (mattasukhapariccaga passe ce vipulam sukham caje mattasukham dhiro sampassam vipulam sukham .) |8.2| tirokuddesu titthanti sandhisinghatakesu ca dvarabahasu titthanti agantvana sakam gharam. |8.3| Pahute 1- annapanamhi khajjabhojje upatthite @Footnote: 1 Ma. pahute.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page10.

Na tesam koci sarati sattanam kammapaccaya. |8.4| Evam dadanti natinam ye honti anukampaka sucim panitam kalena kappiyam panabhojanam idam vo natinam hotu sukhita hontu natayo. |8.5| Te ca tattha samagantva natipeta samagata pahute 1- annapanamhi sakkaccam anumodare |8.6| ciram jivantu no nati yesam hetu labhamhase. Amhakanca kata puja dayaka ca anipphala. |8.7| Na hi tattha kasi atthi gorakkhettha na vijjati vanijja tadisi natthi hirannena kayakayam. Ito dinnena yapenti peta kalakata tahim |8.8| unnate 2- udakam vuttham yatha ninnam pavattati evameva ito dinnam petanam upakappati. |8.9| Yatha varivaha pura paripurenti sagaram evameva ito dinnam petanam upakappati. |8.10| Adasi me akasi me natimitta sakha ca me petanam dakkhinam dajja pubbe katamanussaram. |8.11| Na hi runnam va soko va yavanna paridevana na tam petanamatthaya evam titthanti natayo. |8.12| Ayanca kho dakkhina dinna sanghamhi supatitthita @Footnote: 1 Ma. pahute . 2 Ma. unname.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page11.

Digharattam hitayassa thanaso upakappati. |8.13| So natidhammo ca ayam nidassito petanapuja ca kata ulara balanca bhikkhunamanuppadinnam tumhehi punnam pasutam anappakanti. Tirokuddakandam nitthitam. ---------- Khuddakapathe nidhikandam [9] |9.1| Nidhim nidheti puriso gambhire udakantike atthe kicce samuppanne atthaya me bhavissati |9.2| rajato va duruttassa corato pilitassa va inassa va pamokkhaya dubbhikkhe apadasu va etadatthaya lokasmim nidhi nama nidhiyyati. |9.3| Tavassunihito santo gambhire udakantike na sabbo sabbada yeva tassa tam upakappati |9.4| nidhi va thana cavati sanna vassa vimuyhati naga va apanamenti yakkha vapi haranti nam |9.5| appiya vapi dayada uddharanti apassato yada punnakkhayo hoti sabbametam vinassati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page12.

|9.6| Yassa danena silena sannamena damena ca nidhi sunihito hoti itthiya purisassa va |9.7| cetiyamhi ca sanghe va puggale atithisu va matari pitari vapi atho jetthamhi bhatari |9.8| eso nidhi sunihito ajeyyo anugamiko pahaya gamaniyesu etam adaya gacchati. |9.9| Asadharanamannesam acoraharano nidhi. Kayiratha dhiro punnani yo nidhi anugamiko |9.10| esa devamanussanam sabbakamadado nidhi yam yam devabhipatthenti sabbametena labbhati |9.11| suvannata susarata susanthanam 1- surupata adhipaccam parivaro sabbametena labbhati. |9.12| Padesarajjam issariyam cakkavattisukham piyam devarajjampi dibbesu sabbametena labbhati. |9.13| Manussika ca sampatti devaloke ca ya rati ya ca nibbanasampatti sabbametena labbhati. |9.14| Mittasampadamagamma yoniso ce payunjato vijjavimuttivasibhavo sabbametena labbhati. |9.15| Patisambhida vimokkha ca ya ca savakaparami paccekabodhi buddhabhumi sabbametena labbhati. @Footnote: 1 Ma. susanthana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page13.

|9.16| Evam mahatthika esa yadidam punnasampada tasma dhira pasamsanti pandita katapunnatanti. Nidhikandam nitthitam. ------- Khuddakapathe karaniyamettasuttam [10] |10.1| Karaniyamatthakusalena yantam santam padam abhisamecca sakko uju ca suhuju ca suvaco cassa mudu anatimani |10.2| santussako ca subharo ca appakicco ca sallahukavutti santindriyo ca nipako ca appagabbho kulesu ananugiddho. |10.3| Na ca khuddam samacare kinci yena vinnu pare upavadeyyum. Sukhino va khemino hontu sabbe satta bhavantu sukhitatta |10.4| yekeci panabhutatthi tasa va thavara va anavasesa digha va ye mahanta va majjhima rassaka anukathula |10.5| dittha va ye 1- ca adittha ye 1- ca dure vasanti avidure bhuta va sambhavesi va sabbe satta bhavantu sukhitatta |10.6| na paro param nikubbetha natimannetha katthaci nam 2- kinci byarosana patighasanna nannamannassa dukkhamiccheyya. |10.7| Mata yatha niyam puttam ayusa ekaputtamanurakkhe evampi sabbabhutesu manasambhavaye aparimanam @Footnote: 1 Ma. ye va. 2 Ma. na kinci.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page14.

|10.8| Mettanca sabbalokasmim manasambhavaye aparimanam uddham adho ca tiriyanca asambadham averam asapattam |10.9| titthancaram nisinno va sayano va yava tassa vigatamiddho etam satim adhittheyya brahmametam viharam idhamahu 1-. |10.10| Ditthinca anupagamma silava dassanena sampanno kamesu vineyya 2- gedham na hi jatu gabbhaseyyam punaretiti. Mettasuttam nitthitam. Khuddakapatho samatto. ------- @Footnote: 1 Ma. viharamidhamahu . 2 Ma. vinaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page15.

Suttantapitake khuddakanikayassa dhammapadagatha --------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Dhammapadagathaya pathamo yamakavaggo [11] /khu.dha./ |11.1| 1 Manopubbangama dhamma manosettha manomaya manasa ce padutthena bhasati va karoti va tato nam dukkhamanveti cakkamva vahato padam. |11.2| Manopubbangama dhamma manosettha manomaya manasa ce pasannena bhasati va karoti va tato nam sukhamanveti chayava anupayini. |11.3| Akkocchi mam avadhi mam ajini mam ahasi me ye ca tam upanayhanti veram tesam na sammati. |11.4| Akkocchi mam avadhi mam ajini mam ahasi me ye ca tam nupanayhanti veram tesupasammati. |11.5| Na hi verena verani sammantidha kudacanam averena ca sammanti esa dhammo sanantano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page16.

|11.6| Pare ca na vijananti mayamettha yamamhase ye ca tattha vijananti tato sammanti medhaga. |11.7| Subhanupassim viharantam indriyesu asamvutam bhojanamhi amattannum 1- kusitam hinaviriyam tam ve pasahati maro vato rukkhamva dubbalam. |11.8| Asubhanupassim viharantam indriyesu susamvutam bhojanamhi ca mattannum saddham araddhaviriyam tam ve nappasahati maro vato selamva pabbatam. |11.9| Anikkasavo kasavam yo vattham paridahessati apeto damasaccena na so kasavamarahati. |11.10| Yo ca vantakasavassa silesu susamahito upeto damasaccena sa ve kasavamarahati. |11.11| Asare saramatino sare casaradassino te saram nadhigacchanti micchasankappagocara. |11.12| Saranca sarato natva asaranca asarato te saram adhigacchanti sammasankappagocara. |11.13| Yatha agaram ducchannam vutthi samativijjhati evam abhavitam cittam rago samativijjhati. |11.14| Yatha agaram succhannam vutthi na samativijjhati evam subhavitam cittam rago na samativijjhati. @Footnote: 1 Ma. camattannum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page17.

|11.15| Idha socati pecca socati papakari ubhayattha socati so socati so vihannati disva kammakilitthamattano. |11.16| Idha modati pecca modati katapunno ubhayattha modati so modati so pamodati disva kammavisuddhimattano. |11.17| Idha tappati pecca tappati papakari ubhayattha tappati papam me katanti tappati bhiyyo tappati duggatim gato. |11.18| Idha nandati pecca nandati katapunno ubhayattha nandati punnam me katanti nandati bhiyyo nandati sugatim gato. |11.19| Bahumpi ce sahitam 1- bhasamano na takkaro hoti naro pamatto gopova gavo ganayam paresam na bhagava samannassa hoti. |11.20| Appampi ce sahitam bhasamano dhammassa hoti anudhammacari raganca dosanca pahaya moham sammappajano suvimuttacitto anupadiyano idha va huram va sa bhagava samannassa hoti. Yamakavaggo pathamo. -------------- @Footnote: 1 Ma. samhita..

--------------------------------------------------------------------------------------------- page18.

Dhammapadagathaya dutiyo appamadavaggo [12] |12.21| 2 Appamado amatam padam pamado maccuno padam appamatta na miyanti ye pamatta yatha mata |12.22| etam 1- visesato natva appamadamhi pandita appamade pamodanti ariyanam gocare rata |12.23| te jhayino satatika niccam dalhaparakkama phusanti dhira nibbanam yogakkhemam anuttaram. |12.24| Utthanavato satimato sucikammassa nisammakarino sannatassa ca dhammajivino appamattassa yasobhivaddhati. |12.25| Utthanenappamadena sannamena damena ca dipam kayiratha medhavi yam ogho nabhikirati. |12.26| Pamadamanuyunjanti bala dummedhino jana appamadanca medhavi dhanam setthamva rakkhati. |12.27| Ma pamadamanuyunjetha ma kamaratisanthavam appamatto hi jhayanto pappoti vipulam sukham. |12.28| Pamadam appamadena yada nudati pandito pannapasadamaruyha asoko sokinim pajam pabbatatthova bhummatthe dhiro bale avekkhati. |12.29| Appamatto pamattesu suttesu bahujagaro @Footnote: 1 Ma. evam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page19.

Abalassamva sighasso hitva yati sumedhaso. |12.30| Appadena maghava devanam setthatam gato appamadam pasamsanti pamado garahito sada. |12.31| Appamadarato bhikkhu pamade bhayadassi va sannojanam anum thulam daham aggiva gacchati. |12.32| Appamadarato bhikkhu pamade bhayadassi va abhabbo parihanaya nibbanasseva santike. Appamadavaggo dutiyo. -------- Dhammapadagathaya tatiyo cittavaggo [13] |13.33| 3 Phandanam capalam cittam durakkham dunnivarayam ujum karoti medhavi usukarova tejanam |13.34| varijova thale khitto okamokataubbhato pariphandatidam cittam maradheyyam pahatave. |13.35| Dunniggahassa lahuno yattha kamanipatino cittassa damatho sadhu cittam dantam sukhavaham. |13.36| Sududdasam sunipunam yattha kamanipatinam cittam rakkhetha medhavi cittam guttam sukhavaham. |13.37| Durangamam ekacaram asariram guhasayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page20.

Ye cittam sannamessanti mokkhanti marabandhana. |13.38| Anavatthitacittassa saddhammam avijanato pariplavapasadassa panna na paripurati |13.39| anavassutacittassa ananvahatacetaso punnapapapahinassa natthi jagarato bhayam. |13.40| Kumbhupamam kayamidam viditva nagarupamam cittamidam thaketva yodhetha 1- maram pannavudhena jitanca rakkhe anivesino 2- siya. |13.41| Aciram vatayam kayo pathavim adhisessati chuddo 3- apetavinnano niratthamva kalingaram. |13.42| Diso disam yantam kayira veri va pana verinam micchapanihitam cittam papiyo nam tato kare. |13.43| Na tam mata pita kayira anne vapi ca nataka sammapanihitam cittam seyyaso nam tato kare. Cittavaggo tatiyo. --------- @Footnote: 1 Si. yojetha . 2 sabbapotthakesu anivesanoti dissati . 3 Ma. Yu. chuddho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page21.

Dhammapadagathaya catuttho pupphavaggo [14] |14.44| 4 Ko imam pathavim vijessati yamalokanca imam sadevakam ko dhammapadam sudesitam kusalo pupphamiva pacessati. |14.45| Sekho pathavim vijessati yamalokanca imam sadevakam sekho dhammapadam sudesitam kusalo pupphamiva pacessati. |14.46| Phenupamam kayamimam viditva maricidhammam abhisambudhano chetvana marassa papupphakani adassanam maccurajassa gacche. |14.47| Pupphani heva pacinantam byasattamanasam naram suttam gamam mahoghova maccu adaya gacchati. |14.48| Pupphani heva pacinantam byasattamanasam naram atittam yeva kamesu antako kurute vasam. |14.49| Yathapi bhamaro puppham vannavantam 1- ahethayam paleti rasamadaya evam game muni care. |14.50| Na paresam vilomani na paresam katakatam attano va avekkheyya katani akatani ca. |14.51| Yathapi ruciram puppham vannavantam agandhakam evam subhasita vaca aphala hoti akubbato. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. vannagandham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page22.

|14.52| Yathapi ruciram puppham vannavantam sagandhakam 1- evam subhasita vaca saphala hoti sukubbato. |14.53| Yathapi puppharasimha kayira malagule 2- bahu evam jatena maccena kattabbam kusalam bahum. |14.54| Na pupphagandho pativatameti na candanam tagaramallika va satanca gandho pativatameti sabba disa sappuriso pavayati. |14.55| Candanam tagaram vapi uppalam atha vassiki etesam gandhajatanam silagandho anuttaro. |14.56| Appamatto ayam gandho yvayam tagaracandani yo ca silavatam gandho vati devesu uttamo. |14.57| Tesam sampannasilanam appamadaviharinam sammadanna vimuttanam maro maggam na vindati. |14.58| Yatha sankaradhanasmim ujjhitasmim mahapathe padumam tattha jayetha sucigandham manoramam |14.59| evam sankarabhutesu andhabhute puthujjane atirocati pannaya sammasambuddhasavako. Pupphavaggo catuttho. @Footnote: 1 Po. Ma. sugandhakam . 2 Po. Ma. Yu. malagune.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page23.

Dhammapadagathaya pancamo balavaggo [15] |15.60| 5 Digha jagarato ratti digham santassa yojanam digho balana samsaro saddhammam avijanatam. |15.61| Carance nadhigaccheyya seyyam sadisamattano ekacariyam dalham kayira natthi bale sahayata. |15.62| Putta matthi dhanamatthi iti balo vihannati atta hi attano natthi kuto putta kuto dhanam. |15.63| Yo balo mannati balyam pandito vapi tena so balo ca panditamani sa ve baloti vuccati. |15.64| Yavajivampi ce balo panditam payirupasati na so dhammam vijanati dabbi suparasam yatha. |15.65| Muhuttamapi ce vinnu panditam payirupasati khippam dhammam vijanati jivha suparasam yatha. |15.66| Caranti bala dummedha amitteneva attana karonta papakam kammam yam hoti katukapphalam. |15.67| Na tam kammam katam sadhu yam katva anutappati yassa assumukho rodam vipakam patisevati. |15.68| Tanca kammam katam sadhu yam katva nanutappati yassa patito sumano vipakam patisevati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page24.

|15.69| Madhuva mannati balo yava papam na paccati yada ca paccati papam atha (balo) dukkham nigacchati. |15.70| Mase mase kusaggena balo bhunjetha bhojanam na so sankhatadhammanam kalam agghati solasim. |15.71| Na hi papam katam kammam sajjukhiramva muccati dahantam balamanveti bhasmacchannova pavako. |15.72| Yavadeva anatthaya nattam balassa jayati hanti balassa sukkamsam muddham assa vipatayam. |15.73| Asantam bhavamiccheyya 1- purekkharanca bhikkhusu avasesu ca issariyam puja parakulesu ca |15.74| mameva katamannantu gihi pabbajita ubho mameva ativasa assu kiccakiccesu kismici iti balassa sankappo issa mano ca vaddhati. |15.75| Anna hi labhupanisa anna nibbanagamini evametam abhinnaya bhikkhu buddhassa savako sakkaram nabhinandeyya vivekamanubruhaye. Balavaggo pancamo. --------- @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. bhavanamiccheyya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page25.

Dhammapadagathaya chattho panditavaggo [16] |16.76| 6 Nidhinamva pavattaram yam passe vajjadassinam niggayhavadim medhavim tadisam panditam bhaje tadisam bhajamanassa seyyo hoti na papiyo. |16.77| Ovadeyyanusaseyya asabbha ca nivaraye satam hi so piyo hoti asatam hoti appiyo. |16.78| Na bhaje papake mitte na bhaje purisadhame bhajetha mitte kalyane bhajetha purisuttame. |16.79| Dhammapiti sukham seti vippasannena cetasa ariyappavedite dhamme sada ramati pandito. |16.80| Udakanhi nayanti nettika usukara namayanti tejanam darum namayanti tacchaka attanam damayanti pandita. |16.81| Selo yatha ekaghano vatena na samirati evam nindapasamsasu na samminjanti 1- pandita. |16.82| Yathapi rahado gambhiro vippasanno anavilo evam dhammani sutvana vippasidanti pandita. |16.83| Sabbattha ve sappurisa vajanti 2- @Footnote: 1 Ma. Yu. saminjanti . 2 Ma. Yu. cajanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page26.

Na kamakama lapayanti santo sukhena phuttha athava dukkhena na uccavacam pandita dassayanti. |16.84| Na attahetu na parassa hetu na puttamicche na dhanam na rattham na iccheyya adhammena samiddhimattano sa silava pannava dhammiko siya. |16.85| Appaka te manussesu ye jana paragamino athayam itara paja tiramevanudhavati. |16.86| Ye ca kho sammadakkhate dhamme dhammanuvattino te jana paramessanti maccudheyyam suduttaram. |16.87| Kanham dhammam vippahaya sukkam bhavetha pandito oka anokamagamma viveke yattha duramam |16.88| tatrabhiratimiccheyya hitva kame akincano pariyodapeyya attanam cittaklesehi pandito. |16.89| Yesam sambodhiyangesu samma cittam subhavitam adanapatinissagge anupadaya ye rata khinasava jutimanto te loke parinibbuta. Panditavaggo chattho. -----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page27.

Dhammapadagathaya sattamo arahantavaggo [17] |17.90| 7 Gataddhino visokassa vippamuttassa sabbadhi sabbaganthappahinassa parilaho na vijjati. |17.91| Uyyunjanti satimanto na nikete ramanti te hamsava pallalam hitva okamokam jahanti te. |17.92| Yesam sanniccayo 1- natthi ye parinnatabhojana sunnato animitto ca vimokkho yesa gocaro akaseva sakuntanam gati tesam durannaya. |17.93| Yassasava parikkhina ahare ca anissito sunnato animitto ca vimokkho yassa gocaro akaseva sakuntanam padantassa durannayam. |17.94| Yassindriyani samathangatani assa yatha sarathina sudanta pahinamanassa anasavassa devapi tassa pihayanti tadino. |17.95| Pathavisamo no virujjhati indakhilupamo tadi subbato rahadova apetakaddamo samsara na bhavanti tadino. @Footnote: 1 Ma. Yu. sannicayo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page28.

|17.96| Santam tassa manam hoti santa vaca ca kamma ca sammadanna vimuttassa upasantassa tadino. |17.97| Assaddho akatannu ca sandhicchedo ca yo naro hatavakaso vantaso sa ve uttamaporiso. |17.98| Game va yadi va ranne ninne va yadi va thale yattha arahanto viharanti tam bhumiramaneyyakam. |17.99| Ramaniyani arannani yattha na ramati jano vitaraga ramessanti na te kamagavesino. Arahantavaggo sattamo. ---------- Dhammapadagathaya atthamo sahassavaggo [18] |18.100| 8 Sahassamapi ce vaca anatthapadasanhita ekam atthapadam seyyo yam sutva upasammati. |18.101| Sahassamapi ce gatha anatthapadasanhita ekam gathapadam seyyo yam sutva upasammati. |18.102| Yo ca gathasatam bhase anatthapadasanhita ekam dhammapadam seyyo yam sutva upasammati. |18.103| Yo sahassam sahassena sangame manuse jine ekanca jeyyamattanam sa ve sangamajuttamo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page29.

|18.104| Atta have jitam seyyo ya cayam itara paja attadantassa posassa niccam sannatacarino |18.105| neva devo na gandhabbo na maro saha brahmuna jitam apajitam kayira tatharupassa jantuno. |18.106| Mase mase sahassena yo yajetha satam samam ekanca bhavitattanam muhuttamapi pujaye sa yeva pujana seyyo yance vassasatam hutam. |18.107| Yo ca vassasatam jantu aggim paricare vane ekanca bhavitattanam muhuttamapi pujaye sa yeva pujana seyyo yance vassasatam hutam. |18.108| Yankinci yittham va hutam va loke samvaccharam yajetha punnapekkho sabbampi tam na catubhagameti abhivadana ujugatesu seyyo. |18.109| Abhivadanasilissa niccam vuddhapacayino cattaro dhamma vaddhanti ayu vanno sukham balam. |18.110| Yo ca vassasatam jive dussilo asamahito ekaham jivitam seyyo silavantassa jhayino. |18.111| Yo ca vassasatam jive duppanno asamahito ekaham jivitam seyyo pannavantassa jhayino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page30.

|18.112| Yo ca vassasatam jive kusito hinaviriyo ekaham jivitam seyyo viriyam arabhato dalham. |18.113| Yo ca vassasatam jive apassam udayabbayam ekaham jivitam seyyo passato udayabbayam. |18.114| Yo ca vassasatam jive apassam amatam padam ekaham jivitam seyyo passato amatam padam. |18.115| Yo ca vassasatam jive apassam dhammamuttamam ekaham jivitam seyyo passato dhammamuttamam. Sahassavaggo atthamo. ---------- Dhammapadagathaya navamo papavaggo [19] |19.116| 9 Abhittharetha kalyane papa cittam nivaraye dandhanhi karoto punnam papasmim ramati mano. |19.117| Papance puriso kayira na nam kayira punappunam na tamhi chandam kayiratha dukkho papassa uccayo. |19.118| Punnance puriso kayira kayirathenam punappunam tamhi chandam kayiratha sukho punnassa uccayo. |19.119| Papopi passati bhadram yava papam na paccati yada ca paccati papam atha (papo) papani passati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page31.

|19.120| Bhadropi passati papam yava bhadram na paccati yada ca paccati bhadram atha (bhadro) bhadrani passati. |19.121| Mavamannetha papassa na mattam 1- agamissati udabindunipatena udakumbhopi purati apurati balo papassa thokam thokampi acinam. |19.122| Mavamannetha punnassa na mattam agamissati udabindunipatena udakumbhopi purati apurati dhiro punnassa thokam thokampi acinam. |19.123| Vanijova bhayam maggam appasattho mahaddhano visam jivitukamova papani parivajjaye. |19.124| Panimhi ce vano nassa hareyya panina visam nabbanam visamanveti natthi papam akubbato. |19.125| Yo appadutthassa narassa dussati suddhassa posassa ananganassa tameva balam pacceti papam sukhumo rajo pativatamva khitto. |19.126| Gabbhameke upapajjanti nirayam papakammino saggam sugatino yanti parinibbanti anasava. |19.127| Na antalikkhe na samuddamajjhe na pabbatanam vivaram pavisam 2- @Footnote: 1 Yu. na mantam. Ma. na mandam . 2 Ma. Yu. pavissa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page32.

Na vijjati so jagatippadeso yatratthito munceyya papakamma. |19.128| Na antalikkhe na samuddamajjhe na pabbatanam vivaram pavisam na vijjati so jagatippadeso yatratthitam nappasaheyya maccu. Papavaggo navamo. -------- Dhammapadagathaya dasamo dandavaggo [20] |20.129| 10 Sabbe tasanti dandassa sabbe bhayanti maccuno attanam upamam katva na haneyya na ghataye. |20.130| Sabbe tasanti dandassa sabbesam jivitam piyam attanam upamam katva na haneyya na ghataye. |20.131| Sukhakamani bhutani yo dandena vihimsati attano sukhamesano pecca so na labhate sukham. |20.132| Sukhakamani bhutani yo dandena na himsati attano sukhamesano pecca so labhate sukham. |20.133| Mavoca pharusam kanci vutta pativadeyyu tam dukkha hi sarambhakatha patidanda phuseyyu tam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page33.

|20.134| Sace neresi attanam kamso upahato yatha esa pattosi nibbanam sarambho te na vijjati. |20.135| Yatha dandena gopalo gavo pajeti gocaram evam jara ca maccu ca ayum pajenti paninam. |20.136| Atha papani kammani karam balo na bujjhati sehi kammehi dummedho aggidaddhova tappati. |20.137| Yo dandena adandesu appadutthesu dussati dasannamannataram thanam khippameva nigacchati |20.138| vedanam pharusam janim sarirassa ca bhedanam garukam vapi abadham cittakkhepam va papune |20.139| rajato va upasaggam abbhakkhanam va darunam parikkhayam va natinam bhoganam va pabhangunam |20.140| atha vassa agarani aggi dahati pavako kayassa bheda duppanno nirayam so upapajjati. |20.141| Na naggacariya na jata na panka nanasaka tandilasayika va rajojallam ukkutikappadhanam sodhenti maccam avitinnakankham. |20.142| Alankato cepi samam careyya santo danto niyato brahmacari

--------------------------------------------------------------------------------------------- page34.

Sabbesu bhutesu nidhaya dandam so brahmano so samano sa bhikkhu. |20.143| Hirinisedho puriso koci lokasmi vijjati yo niddam apabodheti asso bhadro kasamiva |20.144| asso yatha bhadro kasanivittho atapino samvegino bhavatha saddhaya silena ca viriyena ca samadhina dhammavinicchayena ca sampannavijjacarana patissata pahassatha dukkhamidam anappakam. |20.145| Udakam hi nayanti nettika usukara namayanti tejanam darum namayanti tacchaka attanam damayanti subbata. Dandavaggo dasamo. ----------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page35.

Dhammapadagathaya ekadasamo jaravaggo [21] |21.146| 11 Ko nu haso kimanando niccam pajjalite sati andhakarena onaddha padipam na gavesatha. |21.147| Passa cittakatam 1- bimbam arukayam samussitam aturam bahusankappam yassa natthi dhuvanthiti. |21.148| Parijinnamidam rupam roganiddham pabhangunam bhijjati puti sandeho maranantam hi jivitam. |21.149| Yanimani apatthani alapuneva 2- sarade kapotakani atthini tani disvana ka rati. |21.150| Atthinam nagaram katam mamsalohitalepanam yattha jara ca maccu ca mano makkho ca ohito. |21.151| Jiranti ve rajaratha sucitta atho sarirampi jaram upeti satanca dhammo na jaram upeti santo have sabbhi pavedayanti. |21.152| Appassutayam puriso balivaddova jirati mamsani tassa vaddhanti panna tassa na vaddhati. |21.153| Anekajatisamsaram sandhavissam anibbisam gahakarakam gavesanto dukkha jati punappunam |21.154| gahakaraka ditthosi puna geham na kahasi @Footnote: 1 Po. cittikatam . 2 Ma. alabuneva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page36.

Sabba te phasuka bhagga gahakutam visankhatam visankharagatam cittam tanhanam khayamajjhaga. |21.155| Acaritva brahmacariyam aladdha yobbane dhanam jinnakoncava jhayanti khinamaccheva pallale |21.156| acaritva brahmacariyam aladdha yobbane dhanam senti capatikhinava puranani anutthunam. Jaravaggo ekadasamo. ------------ Dhammapadagathaya dvadasamo attavaggo [22] |22.157| 12 Attanance piyam janna rakkheyya nam surakkhitam tinnam annataram yamam patijaggeyya pandito. |22.158| Attanameva pathamam patirupe nivesaye athannamanusaseyya na kilisseyya pandito. |22.159| Attanance tatha kayira yathannamanusasati sudanto vata dametha atta hi kira duddamo. |22.160| Atta hi attano natho ko hi natho paro siya attana hi sudantena natham labhati dullabham. |22.161| Attana va katam papam attajam attasambhavam abhimatthati dummedham vajiramvamhayam manim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page37.

|22.162| Yassa accantadussilyam maluva salamivotthatam karoti so tathattanam yatha nam icchati diso. |22.163| Sukarani asadhuni attano ahitani ca yam ve hitanca sadhunca tam ve paramadukkaram. |22.164| Yo sasanam arahatam ariyanam dhammajivinam patikkosati dummedho ditthim nissaya papikam phalani kantakasseva attaghannaya 1- phallati. |22.165| Attana va 2- katam papam attana sankilissati attana akatam papam attana va visujjhati suddhi asuddhi paccattam nanno annam visodhaye. |22.166| Attadattham paratthena bahunapi na hapaye attadatthamabhinnaya sadatthapasuto siya. Attavaggo dvadasamo. ------------ Dhammapadagathaya terasamo lokavaggo [23] |23.167| 13 Hinam dhammam na seveyya pamadena na samvase micchaditthim na seveyya na siya lokavaddhano. |23.168| Uttitthe nappamajjeyya dhammam sucaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi ca. @Footnote: 1 Ma. attaghataya . 2 Ma. hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page38.

|23.169| Dhammam care sucaritam na nam duccaritam care dhammacari sukham seti asmim loke paramhi ca. |23.170| Yatha pubbulakam passe yatha passe maricikam evam lokam avekkhantam maccuraja na passati. |23.171| Etha passathimam lokam cittam rajarathupamam yattha bala visidanti natthi sango vijanatam. |23.172| Yo ca pubbe pamajjitva paccha so nappamajjati so 1- imam lokam pabhaseti abbha muttova candima. |23.173| Yassa papam katam kammam kusalena pithiyati 2- so imam lokam pabhaseti abbha muttova candima. |23.174| Andhabhuto ayam loko tanukettha vipassati sakunto 3- jalamuttova appo saggaya gacchati. |23.175| Hamsa 4- adiccapathe yanti akase yanti iddhiya niyanti dhira lokamha jetva maram savahanam. |23.176| Ekam dhammam atitassa musavadissa jantuno vitinnaparalokassa natthi papam akariyam. |23.177| Na ve kadariya devalokam vajanti bala have nappasamsanti danam dhiro ca danam anumodamano @Footnote: 1 Po. Ma. somam . 2 pahiyatitipi . 3 Ma. sakuno . 4 Ma. Yu. hamsadiccapathe @yanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page39.

Teneva so hoti sukhi parattha. |23.178| Pathavya ekarajjena saggassa gamanena va sabbalokadhipaccena sotapattiphalam varam. Lokavaggo terasamo. --------- Dhammapadagathaya cuddasamo buddhavaggo [24] |24.179| 14 Yassa jitam navajiyati jitamassa no yati koci loke tam buddham anantagocaram apadam kena padena nessatha. |24.180| Yassa jalini visattika tanha natthi kuhinci netave tam buddham anantagocaram apadam kena padena nessatha. |24.181| Ye jhanapasuta dhira nekkhammupasame rata devapi tesam pihayanti sambuddhanam satimatam. |24.182| Kiccho manussapatilabho kiccham maccana jivitam kiccham saddhammassavanam kiccho buddhanamuppado 1-. |24.183| Sabbapapassa akaranam kusalassupasampada 2- @Footnote: 1 Ma. buddhanamuppado. Yu. buddhanam uppado. @2 Ma. Yu. kusalassa upsampada.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page40.

Sacittapariyodapanam etam buddhana sasanam. |24.184| Khanti paramam tapo titikkha nibbanam paramam vadanti buddha na hi pabbajito parupaghati samano hoti param vihethayanto. |24.185| Anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim pantanca sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhana sasanam. |24.186| Na kahapanavassena titti kamesu vijjati appassada dukkha kama iti vinnaya pandito |24.187| api dibbesu kamesu ratim so nadhigacchati tanhakkhayarato hoti sammasambuddhasavako. |24.188| Bahum ve saranam yanti pabbatani vanani ca aramarukkhacetyani manussa bhayatajjita |24.189| netam kho saranam khemam netam saranamuttamam netam saranamagamma sabbadukkha pamuccati. |24.190| Yo ca buddhanca dhammanca sanghanca saranam gato cattari ariyasaccani sammappannaya passati |24.191| dukkham dukkhasamuppadam dukkhassa ca atikkamam ariyancatthangikam maggam dukkhupasamagaminam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page41.

|24.192| Etam kho saranam khemam etam saranamuttamam etam saranamagamma sabbadukkha pamuccati. |24.193| Dullabho purisajanno na so sabbattha jayati yattha so jayati dhiro tam kulam sukhamedhati. |24.194| Sukho buddhanam uppado sukha saddhammadesana sukha sanghassa samaggi samagganam tapo sukho. |24.195| Pujarahe pujayato buddhe yadi ca savake papancasamatikkante tinnasokapariddave |24.196| te tadise pujayato nibbute akutobhaye na sakka punnam sankhatum imettamapi kenaci. Buddhavaggo cuddasamo. Pathamakabhanavaram. --------- Dhammapadagathaya pannarasamo sukhavaggo [25] |25.197| 15 Susukham vata jivama verinesu averino verinesu manussesu viharama averino. |25.198| Susukham vata jivama aturesu anatura aturesu manussesu viharama anatura. |25.199| Susukham vata jivama ussukesu anussuka

--------------------------------------------------------------------------------------------- page42.

Ussukesu manussesu viharama anussuka. |25.200| Susukham vata jivama yesanno natthi kincanam pitibhakkha bhavissama deva abhassara yatha. |25.201| Jayam veram pasavati dukkham seti parajito upasanto sukham seti hitva jayaparajayam. |25.202| Natthi ragasamo aggi natthi dosasamo kali natthi khandhadisa 1- dukkha natthi santiparam sukham. |25.203| Jighaccha parama roga sankhara parama dukkha etam natva yathabhutam nibbanam paramam sukham. |25.204| Arogyaparama labha santutthiparamam dhanam vissasaparama nati nibbanam paramam sukham. |25.205| Pavivekarasam pitva rasam upasamassa ca niddaro hoti nippapo dhammapitirasam pivam. |25.206| Sahu dassanamariyanam sannivaso sada sukho adassanena balanam niccameva sukhi siya. |25.207| Balasangatacari hi dighamaddhana socati dukkho balehi samvaso amitteneva sabbada. Dhiro ca sukhasamvaso natinamva samagamo |25.208| tasma hi dhiranca pannanca bahussutanca @Footnote: 1 Po. Ma. khandhasama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page43.

Dhorayhasilam vatavantamariyam tam tadisam sappurisam sumedham bhajetha nakkhattapathamva candima. Sukhavaggo pannarasamo. ------------ Dhammapadagathaya solasamo piyavaggo [26] |26.209| 16 Ayoge yunjamattanam yogasminca ayojayam attham hitva piyaggahi pihetattanuyoginam. |26.210| Ma piyehi samaganchi appiyehi kudacanam piyanam adassanam dukkham appiyananca dassanam |26.211| tasma piyam na kayiratha piyapayo hi papako gantha tesam na vijjanti yesam natthi piyappiyam. |26.212| Piyato jayati soko piyato jayati bhayam piyato vippamuttassa natthi soko kuto bhayam. |26.213| Pemato jayati soko pemato jayati bhayam pemato vippamuttassa natthi soko kuto bhayam. |26.214| Ratiya jayati soko ratiya jayati bhayam ratiya vippamuttassa natthi soko kuto bhayam. |26.215| Kamato jayati soko kamato jayati bhayam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page44.

Kamato vippamuttassa natthi soko kuto bhayam. |26.216| Tanhaya jayati soko tanhaya jayati bhayam tanhaya vippamuttassa natthi soko kuto bhayam. |26.217| Siladassanasampannam dhammattham saccavadinam 1- attano kammakubbanam tanjano kurute piyam. |26.218| Chandajato anakkhate manasa ca phutho 2- siya kame 3- ca apatibaddhacitto uddhamsototi vuccati. |26.219| Cirappavasim purisam durato sotthimagatam nati mitta suhajja ca abhinandanti agatam |26.220| tatheva katapunnampi asma loka param gatam punnani patiganhanti piyam nativa agatam. Piyavaggo solasamo. --------- Dhammapadagathaya sattarasamo kodhavaggo [27] |27.221| 17 Kodham jahe vippajaheyya manam sannojanam sabbamatikkameyya tannamarupasmim asajjamanam akincanam nanupatanti dukkha. |27.222| Yo ve uppatitam kodham ratham bhantamva dharaye 4- @Footnote: 1 Ma. Yu. saccavedinam . 2 Ma. Yu. phuto . 3 Ma. Yu. kamesu ca. @4 Ma. varaye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page45.

Tamaham sarathim brumi rasmiggaho itaro jano. |27.223| Akkodhena jine kodham asadhum sadhuna jine jine kadariyam danena saccenalikavadinam. |27.224| Saccam bhane na kujjheyya dajja appasmi 1- yacito etehi tihi thanehi gacche devana santike. |27.225| Ahimsaka ye munayo niccam kayena samvuta te yanti accutam thanam yattha gantva na socare. |27.226| Sada jagaramananam ahorattanusikkhinam nibbanam adhimuttanam attham gacchanti asava. |27.227| Poranametam atula netam ajjatanamiva nindanti tunhimasinam nindanti bahubhaninam mitabhanimpi nindanti natthi loke anindito. |27.228| Na cahu na ca bhavissati na cetarahi vijjati ekantam nindito poso ekantam va pasamsito |27.229| yance vinnu pasamsanti anuvicca suve suve acchiddavuttim medhavim pannasilasamahitam |27.230| nekkham jambonadasseva ko tam ninditumarahati devapi nam pasamsanti brahmunapi pasamsito. |27.231| Kayappakopam rakkheyya kayena samvuto siya kayaduccaritam hitva kayena sucaritam care @Footnote: 1 Ma. appampi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page46.

|27.232| Vacipakopam rakkheyya vacaya samvuto siya vaciduccaritam hitva vacaya sucaritam care |27.233| manopakopam rakkheyya manasa samvuto siya manoduccaritam hitva manasa sucaritam care |27.234| kayena samvuta dhira atho vacaya samvuta manasa samvuta dhira te ve suparisamvuta. Kodhavaggo sattarasamo. ---------- Dhammapadagathaya attharasamo malavaggo [28] |28.235| 18 Pandupalasovadanisi yamapurisapi ca tam 1- upatthita uyyogamukhe ca titthasi patheyyampi ca te na vijjati. |28.236| So karohi dipamattano khippam vayama pandito bhava niddhantamalo anangano dibbam ariyabhumimehisi 2-. |28.237| Upanitavayo va danisi @Footnote: 1 Po. Ma. te. . 2 Ma. ariyabhumim upehisi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page47.

Sampayatosi yamassa santikam vasopi ca te natthi antara patheyyampi ca te na vijjati. |28.238| So karohi dipamattano khippam vayama pandito bhava niddhantamalo anangano na puna jatijaram upehisi. |28.239| Anupubbena medhavi thokam thokam khane khane kammaro rajatasseva niddhame malamattano. |28.240| Ayasa va malam samutthitam 1- tadutthaya tameva khadati evam atidhonacarinam sani kammani nayanti duggatim. |28.241| Asajjhayamala manta anutthanamala ghara malam vannassa kosajjam pamado rakkhato malam. |28.242| Malitthiya duccaritam maccheram dadato malam mala ve papaka dhamma asmim loke paramhi ca |28.243| tato mala malataram avijja paramam malam etam malam pahatvana nimmala hotha bhikkhavo. @Footnote: 1 samutthayatipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page48.

|28.244| Sujivam ahirikena kakasurena dhamsina pakkhandina pagabbhena sankilitthena jivitam. |28.245| Hirimata ca dujjivam niccam sucigavesina alinenapagabbhena suddhajivena passata. |28.246| Yo panamatimapeti musavadanca bhasati loke adinnam adiyati paradaranca gacchati |28.247| suramerayapananca yo naro anuyunjati idhevameso lokasmim mulam khanati attano. |28.248| Evam bho purisa janahi papadhamma asannata ma tam lobho adhammo ca ciram dukkhaya randhayum. |28.249| Dadati ve yathasaddham yathapasadanam jano tattha yo mankuto hoti paresam panabhojane na so diva va rattim va samadhim adhigacchati. |28.250| Yassacetam samucchinnam mulaghaccam 1- samuhatam sa ve diva va rattim va samadhim adhigacchati. |28.251| Natthi ragasamo aggi natthi dosasamo gaho natthi mohasamam jalam natthi tanhasama nadi. |28.252| Sudassam vajjamannesam attano pana duddasam paresam hi so vajjani opunati yathabhusam attano pana chadeti kalimva kitava satho. @Footnote: 1 Po. mulaghaccham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page49.

|28.253| Paravajjanupassissa niccam ujjhanasannino asava tassa vaddhanti ara so asavakkhaya. |28.254| Akaseva padam natthi samano natthi bahiro 1- papancabhirata paja nippapanca tathagata. |28.255| Akaseva padam natthi samano natthi bahiro 2- sankhara sassata natthi natthi buddhanaminjitam. Malavaggo attharasamo. ----------- Dhammapadagathaya ekunavisatimo dhammatthavaggo [29] |29.256| 19 Na tena hoti dhammattho yenattham sahasa naye yo ca attham anatthanca ubho niccheyya pandito |29.257| asahasena dhammena samena nayati pare dhammassa gutto medhavi dhammatthoti pavuccati. |29.258| Na tena pandito hoti yavata bahu bhasati khemi averi abhayo panditoti pavuccati. |29.259| Na tavata dhammadharo yavata bahu bhasati yo ca appampi sutvana dhammam kayena passati sa ve dhammadharo hoti yo dhammam nappamajjati. |29.260| Na tena thero hoti yenassa palitamsiro. @Footnote: 1-2 Ma. Yu. bahire.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page50.

Paripakko vayo tassa moghajinnoti vuccati. |29.261| Yamhi saccanca dhammo ca ahimsa sannamo damo sa ve vantamalo dhiro so theroti pavuccati. |29.262| Na vakkaranamattena vannapokkharataya va sadhurupo naro hoti issuki macchari satho. |29.263| Yassa cetam samucchinnam mulaghaccam samuhatam sa vantadoso medhavi sadhurupoti vuccati. |29.264| Na mundakena samano abbato alikam bhanam icchalobhasamapanno samano kim bhavissati. |29.265| Yo ca sameti papani anumthulani sabbaso samitatta hi papanam samanoti pavuccati. |29.266| Na tena bhikkhu so hoti yavata bhikkhate pare vissam dhammam samadaya bhikkhu hoti na tavata. |29.267| Yodha punnanca papanca bahetva brahmacariyava sankhaya loke carati sa ve bhikkhuti vuccati. |29.268| Na monena muni hoti mulharupo aviddasu yo ca tulamva paggayha varamadaya pandito |29.269| papani parivajjeti sa muni tena so muni yo munati ubho loke muni tena pavuccati. |29.270| Na tena ariyo hoti yena panani himsati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page51.

Ahimsa sabbapananam ariyoti pavuccati. |29.271| Na silabbatamattena bahusaccena va pana athava samadhilabhena vivittasayanena va |29.272| phusami nekkhammasukham aputhujjanasevitam bhikkhu vissasamapadi appatto asavakkhayam. Dhammatthavaggo ekunavisatimo. ------------- Dhammapadagathaya visatimo maggavaggo [30] |30.273| 20 Magganatthangiko settho saccanam caturo pada virago settho dhammanam dipadananca cakkhuma |30.274| eseva maggo natthanno dassanassa visuddhiya. Etanhi tumhe patipajjatha marassetam 1- pamohanam |30.275| etanhi tumhe patipanna dukkhassantam karissatha. Akkhato vo maya maggo annaya sallasatthanam 2- |30.276| tumhehi kiccam atappam akkhataro tathagata patipanna pamokkhanti jhayino marabandhana. |30.277| Sabbe sankhara aniccati yada pannaya passati atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. |30.278| Sabbe sankhara dukkhati yada pannaya passati @Footnote: 1 Po. marasenappamohanam . 2 Ma. sallakantanam. Yu. sallasanthanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page52.

Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. |30.279| Sabbe dhamma anattati yada pannaya passati atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiya. |30.280| Utthanakalamhi anutthahano yuva bali alasiyam upeto samsannasankappamano kusito pannaya maggam alaso na vindati. |30.281| Vacanurakkhi manasa susamvuto kayena ca akusalam na kayira ete tayo kammapathe visodhaye aradhaye maggam isippaveditam. |30.282| Yoga ve jayati 1- bhuri 2- ayoga bhurisankhayo etam dvedha patham natva bhavaya vibhavaya ca tathattanam niveseyya yatha bhuri pavaddhati. |30.283| Vanam chindatha ma rukkham vanato jayati bhayam chetva vananca vanathanca nibbana hotha bhikkhavo. |30.284| Yavam hi vanatho na chijjati anumattopi narassa narisu patibaddhamano va tava so vaccho khirapakova matari. @Footnote: 1 Yu. jayate . 2 Yu. bhuri.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page53.

|30.285| Ucchinda sinehamattano kumudam saradikamva panina santimaggameva bruhaya nibbanam sugatena desitam. |30.286| Idha vassam vasissami idha hemantagimhisu iti balo vicinteti antarayam na bujjhati. |30.287| Tam puttapasusammattam byasattamanasam naram suttam gamam mahoghova maccu adaya gacchati. |30.288| Na santi putta tanaya na pita napi bandhava antakenadhipannassa natthi natisu tanata |30.289| etamatthavasam natva pandito silasamvuto nibbanagamanam maggam khippameva visodhaye. Maggavaggo visatimo. ----------- Dhammapadagathaya ekavisatimo pakinnakavaggo [31] |31.290| 21 Mattasukhapariccaga passe ce vipulam sukham caje mattasukham dhiro sampassam vipulam sukham. |31.291| Paradukkhupadhanena yo 1- attano sukhamicchati verasamsaggasamsattho vera so na parimuccati. @Footnote: 1 Ma. Yu. ayam patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page54.

|31.292| Yanhi kiccam tadapaviddham akiccam pana kayirati 1- unnalanam pamattanam tesam vaddhanti asava. |31.293| Yesanca susamaraddha niccam kayagata sati akiccante na sevanti kicce sataccakarino satanam sampajananam attham gacchanti asava. |31.294| Mataram pitaram hantva rajano dve ca khattiye rattham sanucaram hantva anigho yati brahmano. |31.295| Mataram pitaram hantva rajano dve ca sotthiye veyyagghapancamam hantva anigho yati brahmano. |31.296| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka yesam diva ca ratto ca niccam buddhagata sati. |31.297| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka yesam diva ca ratto ca niccam dhammagata sati. |31.298| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka yesam diva ca ratto ca niccam sanghagata sati. |31.299| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka yesam diva ca ratto ca niccam kayagata sati. |31.300| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka yesam diva ca ratto ca ahimsaya rato mano. |31.301| Suppabuddham pabujjhanti sada gotamasavaka @Footnote: 1 Ma. kariyati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page55.

Yesam diva ca ratto ca bhavanaya rato mano. |31.302| Duppabbajjam durabhiramam duravasa ghara dukkha dukkho samanasamvaso dukkhanupatitaddhagu tasma na caddhagu siya na ca dukkhanupatito siya. |31.303| Saddho silena sampanno yasobhogasamappito yam yam padesam bhajati tattha tattheva pujito. |31.304| Dure santo pakasenti himavantova pabbato asantettha na dissanti rattikhitta 1- yatha sara. |31.305| Ekasanam ekaseyyam eko caramatandito eko damayamattanam vanante ramito siya. Pakinnakavaggo ekavisatimo. ----------- Dhammapadagathaya dvavisatimo nirayavaggo [32] |32.306| 22 Abhutavadi nirayam upeti yo vapi katva na karomiti caha ubhopi te pecca sama bhavanti nihinakamma manuja parattha. |32.307| Kasavakantha bahavo papadhamma asannata papa papehi kammehi nirayante upapajjare. @Footnote: 1 annattha rattim khittatipi dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page56.

|32.308| Seyyo ayogulo bhutto tatto aggisikhupamo yance bhunjeyya dussilo ratthapindam asannato. |32.309| Cattari thanani naro pamatto apajjati paradarupasevi apunnalabham nanikamaseyyam nindam tatiyam nirayam catuttham. |32.310| Apunnalabho ca gati ca papika bhitassa bhitaya rati ca thokika raja ca dandam garukam paneti tasma naro paradaram na seve. |32.311| Kuso yatha duggahito hatthamevanukantati samannam dupparamattham nirayayupakaddhati. |32.312| Yam kinci sithilam kammam sankilitthanca yam vatam sankassaram brahmacariyam na tam hoti mahapphalam. |32.313| Kayirance 1- kayirathenam dalhamenam parakkame sithilo hi paribbajo bhiyyo akirate rajam. |32.314| Akatam dukkatam seyyo paccha tappati dukkatam katanca sukatam seyyo yam katva nanutappati. |32.315| Nagaram yatha paccantam guttam santarabahiram @Footnote: 1 kayira ce kayirathenantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page57.

Evam gopetha attanam khano vo 1- ma upaccaga khanatita hi socanti nirayamhi samappita. |32.316| Alajjitaye lajjanti lajjitaye na lajjare micchaditthisamadana satta gacchanti duggatim. |32.317| Abhaye bhayadassino bhaye ca abhayadassino micchaditthisamadana satta gacchanti duggatim. |32.318| Avajje vajjamatino vajje ca avajjadassino micchaditthisamadana satta gacchanti duggatim. |32.319| Vajjanca vajjato natva avajjanca avajjato sammaditthisamadana satta gacchanti suggatim. Nirayavaggo dvavisatimo. -------- Dhammapadagathaya tevisatimo nagavaggo [33] |33.320| 23 Aham nagova sangame capato patitam saram ativakyantitikkhissam dussilo hi bahujjano. |33.321| Dantam nayanti samitim dantam rajabhiruhati danto settho manussesu yotivakyantitikkhati. |33.322| Varamassatara danta ajaniya ca sindhava kunjara ca mahanaga attadanto tato varam. @Footnote: 1 Yu. ve.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page58.

|33.323| Na hi etehi yanehi gaccheyya agatam disam yathattana sudantena danto dantena gacchati. |33.324| Dhanapalako nama kunjaro katukappabhedano dunnivarayo baddho kabalam na bhunjati sumarati nagavanassa kunjaro. |33.325| Middhi yada hoti mahagghaso ca niddayita samparivattasayi mahavarahova nivapaputtho punappunam gabbhamupeti mando. |33.326| Idam pure cittamacari carikam 1- yenicchakam yatthakamam yathasukham tadajjaham niggahessami yoniso hatthippabhinnam viya amkusaggaho. |33.327| Appamadarata hotha sacittamanurakkhatha dugga uddharathattanam panke sannova 2- kunjaro. |33.328| Sace labhetha nipakam sahayam saddhimcaram sadhuviharidhiram abhibhuyya sabbani parissayani careyya tenattamano satima. @Footnote: 1 Yu. caritam . 2 Yu. sattova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page59.

|33.329| No ce labhetha nipakam sahayam saddhimcaram sadhuviharidhiram rajava rattham vijitam pahaya eko care matangaranneva nago. |33.330| Ekassa caritam seyyo natthi bale sahayata eko care na ca papani kayira appossukko matangaranneva nago. |33.331| Atthamhi jatamhi sukha sahaya tutthi sukha ya itaritarena punnam sukham jivitasankhayamhi sabbassa dukkhassa sukham pahanam. |33.332| Sukha matteyyata loke atho petteyyata sukha sukha samannata loke atho brahmannata sukha. |33.333| Sukham yava jara silam sukha saddha patitthita sukho pannaya patilabho papanam akaranam sukham. Nagavaggo tevisatimo. ---------

--------------------------------------------------------------------------------------------- page60.

Dhammapadagathaya catuvisatimo tanhavaggo [34] |34.334| 24 Manujassa pamattacarino tanha vaddhati maluva viya so palavati 1- hurahuram phalamicchamva vanasmim vanaro. |34.335| Yam esa sahati jammi tanha loke visattika soka tassa pavaddhanti abhivaddhamva biranam. |34.336| Yo ce tam sahati jammim tanham loke duraccayam soka tamha papatanti udabinduva pokkhara. |34.337| Tam vo vadami bhaddam vo yavantettha samagata tanhaya mulam khanatha usiratthova biranam. Ma vo nalam va sotova maro bhanji punappunam. |34.338| Yathapi mule anupaddave dalhe chinnopi rukkho punareva ruhati evampi tanhanusaye anuhate nibbattati dukkhamidam punappunam. |34.339| Yassa chattimsatisota manapassavana bhusa maha 2- vahanti dudditthim sankappa raganissita. @Footnote: 1 pariplavatitipi . 2 Yu. vahavahanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page61.

|34.340| Savanti sabbadhi sota lata ubbhijja titthati tanca disva latam jatam mulam pannaya chindatha. |34.341| Saritani sinehitani ca somanassani bhavanti jantuno te satasita sukhesino te ve jatijarupaga nara. |34.342| Tasinaya purakkhata paja parisappanti sasova badhito 1- sannojanasangasatta 2- dukkhamupenti punappunam ciraya. |34.343| Tasinaya purakkhata paja parisappanti sasova badhito 3- tasma tasinam vinodaye bhikkhu akankham 4- viragamattano. |34.344| Yo nibbanatho vanadhimutto vanamutto vanameva dhavati tam puggalameva passatha mutto bandhanameva dhavati. |34.345| Na tam dalham bandhanamahu dhira yadayasam darujam pabbajanca @Footnote: 1-3 Ma. banudhito. . 2 Ma. Yu. sannojanasangasattaka . 4 Yu. akankhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page62.

Sarattaratta manikundalesu puttesu daresu ca ya apekkha. |34.346| Etam dalham bandhanamahu dhira oharinam sithilam duppamuncam etampi chetvana paribbajanti anapekkhino kamasukham pahaya. |34.347| Ye ragarattanupatanti sotam sayam katam makkatakova jalam etampi chetvana vajanti dhira anapekkhino sabbadukkham pahaya. |34.348| Munca pure munca pacchato majjhe munca bhavassa paragu sabbattha vimuttamanaso na puna jatijaram upehisi. |34.349| Vitakkamathitassa jantuno tibbaragassa subhanupassino bhiyyo tanha pavaddhati esa kho dalham karoti bandhanam. |34.350| Vitakkupasame ca yo rato asubham bhavayati sada sato

--------------------------------------------------------------------------------------------- page63.

Esa kho vyantikahati esacchecchati 1- marabandhanam. |34.351| Nittham gato asantasi vitatanho anangano acchindi bhavasallani antimoyam samussayo. |34.352| Vitatanho anadano niruttipadakovido akkharanam sannipatam janna pubbaparani ca sa ve antimasariro mahapanno mahapurisoti vuccati. |34.353| Sabbabhibhu sabbaviduhamasmi sabbesu dhammesu anupalitto sabbanjaho tanhakkhaye vimutto sayam abhinnaya kamuddiseyyam. |34.354| Sabbadanam dhammadanam jinati sabbam rasam dhammaraso jinati sabbam ratim dhammarati jinati tanhakkhayo sabbadukkham jinati. |34.355| Hananti bhoga dummedham no 1- ce paragavesino bhogatanhaya dummedho hanti anneva attanam. |34.356| Tinadosani khettani ragadosa ayam paja tasma hi vitaragesu dinnam hoti mahapphalam. @Footnote: 1 esacchindatitipi . 2 no ca itipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page64.

|34.357| Tinadosani khettani dosadosa ayam paja tasma hi vitadosesu dinnam hoti mahapphalam. |34.358| Tinadosani khettani mohadosa ayam paja tasma hi vitamohesu dinnam hoti mahapphalam. |34.359| Tinadosani khettani icchadosa ayam paja tasma hi vigaticchesu dinnam hoti mahapphalam. Tanhavaggo catuvisatimo. ------------ Dhammapadagathaya pancavisatimo bhikkhuvaggo [35] |35.360| 25 Cakkhuna samvaro sadhu sadhu sotena samvaro ghanena samvaro sadhu sadhu jivhaya samvaro |35.361| kayena samvaro sadhu sadhu vacaya samvaro manasa samvaro sadhu sadhu sabbattha samvaro sabbattha samvuto bhikkhu sabbadukkha pamuccati. |35.362| Hatthasannato padasannato vacaya sannato sannatattamo ajjhattarato samahito eko santusito tamahu bhikkhu 1-. |35.363| Yo mukhasannato bhikkhu mantabhani anuddhato attham dhammanca dipeti madhuram tassa bhasitam. @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page65.

|35.364| Dhammaramo dhammarato dhammam anuvicintayam dhammam anussaram bhikkhu saddhamma na parihayati. |35.365| Salabham natimanneyya nannesam pihayancare annesam pihayam bhikkhu samadhim nadhigacchati. |35.366| Appalabhopi ce bhikkhu salabham natimannati tam ve deva pasamsanti suddhajivim atanditam. |35.367| Sabbaso namarupasmim yassa natthi mamayitam asata ca na socati sa ve bhikkhuti vuccati. |35.368| Mettavihari yo bhikkhu pasanno buddhasasane adhigacche padam santam sankharupasamam sukham. |35.369| Sinca bhikkhu imam navam sitta te lahumessati chetva raganca dosanca tato nibbanamehisi. |35.370| Panca chinde panca jahe panca uttari bhavaye pancasangatigo bhikkhu oghatinnoti vuccati. |35.371| Jhaya bhikkhu ma ca pamado ma te kamagune bhamassu cittam ma lohagulam gili pamatto ma kandi dukkhamidanti dayhamano. |35.372| Natthi jhanam apannassa panna natthi ajhayato 3- yamhi jhananca panna ca sa ve nibbanasantike. @Footnote: 1 Po. ajhayino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page66.

|35.373| Sunnagaram pavitthassa santacittassa bhikkhuno amanusi rati hoti samma dhammam vipassato. |35.374| Yato yato sammasati khandhanam udayabbayam labhati pitipamojjam amatam tam vijanatam. |35.375| Tatrayamadi bhavati idha pannassa bhikkhuno indriyagutti 1- santutthi patimokkhe ca samvaro |35.376| mitte bhajassu kalyane suddhajive atandite. Patisantharavuttyassa acarakusalo siya tato pamojjabahulo dukkhassantam karissati 2-. |35.377| Vassika viya pupphani maddavani pamuncati evam raganca dosanca vippamuncetha bhikkhavo. |35.378| Santakayo santavaco santamano susamahito vantalokamiso bhikkhu upasantoti vuccati. |35.379| Attana codayattanam patimamsetamattana so attagutto satima sukham bhikkhu vihahisi. |35.380| Atta hi attano natho atta hi attano gati tasma sannama attanam assam bhadramva vanijo. |35.381| Pamojjabahulo bhikkhu pasanno buddhasasane adhigacche padam santam sankharupasamam sukham. |35.382| Yo have daharo bhikkhu yunjati buddhasasane @Footnote: 1 Yu. indriyagutto . 2 Po. karissasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page67.

So imam lokam pabhaseti abbha muttova candima. Bhikkhuvaggo pancavisatimo. ----------- Dhammapadagathaya chabbisatimo brahmanavaggo [36] |36.383| 26 Chinda sotam parakkamma kame panuda brahmana sankharanam khayam natva akatannusi brahmana. |36.384| Yada dvayesu dhammesu paragu hoti brahmano athassa sabbe samyoga attham gacchanti janato. |36.385| Yassa param aparam va paraparam na vijjati vitaddaram visannuttam tamaham brumi brahmanam. |36.386| Jhayim virajamasinam katakiccam anasavam uttamattham anuppattam tamaham brumi brahmanam. |36.387| Diva tapati adicco rattimabhati candima sannaddho khattiyo tapati jhayi tapati brahmano atha sabbamahorattim buddho tapati tejasa. |36.388| Bahitapapo hi brahmano samacariya samanoti vuccati pabbajayamattano malam tasma pabbajitoti vuccati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page68.

|36.389| Na brahmanassa pahareyya nassa muncetha brahmano dhi brahmanassa hantaram tato dhi yassa muncati. |36.390| Na brahmanassetadakinci seyyo yadanisedho manaso piyehi yato yato himsamano nivattati tato tato sammatimeva dukkham. |36.391| Yassa kayena vacaya manasa natthi dukkatam samvutam tihi thanehi tamaham brumi brahmanam. |36.392| Yamha dhammam vijaneyya sammasambuddhadesitam sakkaccam nam namasseyya aggihuttamva brahmano. |36.393| Na jatahi na gottehi 1- na jacca hoti brahmano yamhi saccanca dhammo ca so suci 2- so ca brahmano. |36.394| Kinte jatahi dummedha kinte ajinasatiya abbhantarante gahanam bahiram parimajjasi. |36.395| Pamsukuladharam jantum kisandhamanisanthatam ekam vanasmim jhayantam tamaham brumi brahmanam. |36.396| Na caham brahmanam brumi yonijam mattisambhavam bhovadi nama so hoti sa ve hoti sakincano akincanam anadanam tamaham brumi brahmanam. |36.397| Sabbasamyojanam chetva yo ve na paritassati @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. gotutena . 2 Yu. sukhi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page69.

Sangatigam visamyuttam tamaham brumi brahmanam. |36.398| Chetva naddhim 1- varattanca sandanam 2- sahanukkamam ukkhittapaligham buddham tamaham brumi brahmanam. |36.399| Akkosam vadhabandhanca aduttho yo titikkhati khantibalam balanikam tamaham brumi brahmanam. |36.400| Akkodhanam vatavantam silavantam anussadam dantam antimasariram tamaham brumi brahmanam. |36.401| Vari pokkharapatteva araggeriva sasapo yo na limpati kamesu tamaham brumi brahmanam. |36.402| Yo dukkhassa pajanati idheva khayamattano pannabharam visannuttam tamaham brumi brahmanam. |36.403| Gambhirapannam medhavim maggamaggassa kovidam uttamattham anuppattam tamaham brumi brahmanam. |36.404| Asamsattham gahatthehi anagarehi cubhayam anokasarim appiccham tamaham brumi brahmanam. |36.405| Nidhaya dandam bhutesu tasesu thavaresu ca yo na hanti na ghateti tamaham brumi brahmanam. |36.406| Aviruddham viruddhesu attadandesu nibbutam sadanesu anadanam tamaham brumi brahmanam. |36.407| Yassa rago ca doso ca mano makkho ca patito @Footnote: 1 Yu. nandi . 2 Yu. sandamam. Ma. Po. sandhanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page70.

Sasaporiva aragga tamaham brumi brahmanam. |36.408| Akakkasam vinnapanim giram saccam udiraye yaya nabhisaje kanci tamaham brumi brahmanam. |36.409| Yodha digham va rassam va anum thulam subhasubham loke adinnam nadiyati tamaham brumi brahmanam. |36.410| Asa yassa na vijjanti asmim loke paramhi ca nirasayam 1- visamyuttam tamaham brumi brahmanam. |36.411| Yassalaya na vijjanti annaya akathankathi amatogadham anuppattam tamaham brumi brahmanam. |36.412| Yodha punnanca papanca ubho sangam upaccaga asokam virajam suddham tamaham brumi brahmanam. |36.413| Candamva vimalam suddham vippasannamanavilam nandibhavaparikkhinam tamaham brumi brahmanam. |36.414| Yo imam palipatham duggam samsaram mohamaccaga tinno paragato jhayi anejo akathankathi anupadaya nibbuto tamaham brumi brahmanam. |36.415| Yodha kame pahantvana anagaro paribbaje kamabhavaparikkhinam tamaham brumi brahmanam. |36.416| Yodha tanham pahantvana anagaro paribbaje @Footnote: 1 nirasasantipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page71.

Tanhabhavaparikkhinam tamaham brumi brahmanam. |36.417| Hitva manusakam yogam dibbam yogam upaccaga sabbayogavisamyuttam tamaham brumi brahmanam. |36.418| Hitva ratinca aratinca sitibhutam nirupadhim sabbalokabhibhum viram tamaham brumi brahmanam. |36.419| Cutim yo vedi sattanam upapattinca sabbaso asattam sugatam buddham tamaham brumi brahmanam. |36.420| Yassa gatim na jananti deva gandhabbamanusa khinasavam arahantam tamaham brumi brahmanam. |36.421| Yassa pure ca paccha ca majjhe ca natthi kincanam akincanam anadanam tamaham brumi brahmanam. |36.422| Usabham pavaram viram mahesim vijitavinam anejam nhatakam buddham tamaham brumi brahmanam. |36.423| Pubbenivasam yo vedi saggapayanca passati atho jatikkhayam patto abhinna vosito muni sabbavositavosanam tamaham brumi brahmanam. Brahmanavaggo chabbisatimo. Dhammapadagathaya uddanam [37] 27 Yamakam appamadam cittam puppham balena panditam arahantam sahassena papam dandena te dasa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page72.

Jara atta ca loko ca buddham sukham piyena ca kodham malanca dhammattham maggavaggena visati. Pakinnam nirayam nago tanham bhikkhu ca brahmano ete chabbisati vagga desitadiccabandhuna. Yamake visati gatha appamadamhi dvadasa ekadasa cittavagge pupphavaggamhi solasa bale sattarasa gatha panditamhi catuddasa arahante dasa gatha sahasse honti solasa terasa papavaggamhi dandamhi dasa satta ca ekadasa jaravagge attavaggamhi dvadasa dvadasa lokavaggamhi buddhavaggamhi solasa sukhe ca piyavagge ca gathayo honti dvadasa cuddasa kodhavaggamhi malavaggekavisati sattarasa ca dhammatthe maggavaggamhi 1- solasa pakinne solasa gatha niraye nage cuddasa dvavisa 2- tanhavaggamhi tevisa bhikkhuvaggaka cattalisa ca gathayo brahmane vaggamuttame gathasatani cattari tevisa ca punapare dhammapade nipatamhi desitadiccabandhuna. Dhammapadam nitthitam. @Footnote: 1 maggavagge addhaattharasa gathati dissati . 2 tanhavagge sattavisati gathati @dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page73.

Suttantapitake khuddakanikayassa udanam ----- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Pathamo bodhivaggo [38] /khu.u./ 1 Evamme sutam. Ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire bodhirukkhamule pathamabhisambuddho . Tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthahitva rattiya pathamam yamam paticcasamuppadam anulomam sadhukam manasakasi {38.1} iti imasmim sati idam hoti imassuppada idam uppajjati yadidam avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya vinnanam vinnanapaccaya namarupam namarupapaccaya salayatanam salayatanapaccaya phasso phassapaccaya vedana vedanapaccaya tanha tanhapaccaya upadanam upadanapaccaya bhavo bhavapaccaya jati jatipaccaya jaramaranam sokaparidevadukkhadomanassupayasa sambhavanti evametassa kevalassa 1- dukkhakkhandhassa samudayo hotiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi @Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page74.

Yada have patubhavanti dhamma atapino jhayato brahmanassa athassa kankha vapayanti sabba yato pajanati sahetudhammanti. Suttam pathamam. [39] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire bodhirukkhamule pathamabhisambuddho . tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthahitva rattiya majjhimam yamam paticcasamuppadam patilomam sadhukam manasakasi {39.1} iti imasmim asati idam na hoti imassa nirodha idam nirujjhati yadidam avijjanirodha sankharanirodho sankharanirodha vinnananirodho vinnananirodha namarupanirodho namarupanirodha salayatananirodho salayatananirodha phassanirodho phassanirodha vedananirodho vedananirodha tanhanirodho tanhanirodha upadananirodho upadananirodha bhavanirodho bhavanirodha jatinirodho jatinirodha jaramaranam sokaparidevadukkhadomanassupayasa nirujjhanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yada have patubhavanti dhamma

--------------------------------------------------------------------------------------------- page75.

Atapino jhayato brahmanassa athassa kankha vapayanti sabba yato khayam paccayanam avediti. Dutiyam. [40] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire bodhirukkhamule pathamabhisambuddho . Tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthahitva rattiya pacchimam yamam paticcasamuppadam anulomapatilomam sadhukam manasakasi {40.1} iti imasmim sati idam hoti imassuppada idam uppajjati imasmim asati idam na hoti imassa nirodha idam nirujjhati yadidam avijjapaccaya sankhara sankharapaccaya vinnanam vinnanapaccaya namarupam namarupapaccaya salayatanam salayatanapaccaya phasso phassapaccaya vedana vedanapaccaya tanha tanhapaccaya upadanam upadanapaccaya bhavo bhavapaccaya jati jatipaccaya jaramaranam sokaparidevadukkhadomanassupayasa sambhavanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. {40.2} Avijjaya tveva asesaviraganirodha sankharanirodho sankharanirodha vinnananirodho vinnananirodha namarupanirodho namarupanirodha salayatananirodho salayatananirodha phassanirodho phassanirodha vedananirodho vedananirodha tanhanirodho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page76.

Tanhanirodha upadananirodho upadananirodha bhavanirodho bhavanirodha jatinirodho jatinirodha jaramaranam sokaparidevadukkha- domanassupayasa nirujjhanti evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yada have patubhavanti dhamma atapino jhayato brahmanassa vidhupayam titthati marasenam suriyova obhasayamantalikkhanti. Tatiyam. [41] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire ajapalanigrodhe pathamabhisambuddho . Tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthasi . atha kho annataro huhumkajatiko 1- brahmano yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavata saddhim sammodi sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam atthasi . ekamantam thito kho so brahmano bhagavantam etadavoca kittavata nukho bho gotama brahmano hoti katame ca pana brahmanakarana dhammati . atha kho bhagava etamattham @Footnote: 1 humhumkajatikotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page77.

Viditva tayam velayam imam udanam udanesi yo brahmano bahitapapadhammo nihuhumko nikkasavo yatatto vedantagu vusitabrahmacariyo dhammena so brahmano 1- brahmavadam vadeyya yassussada natthi kuhinci loketi. Catuttham. [42] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma ca sariputto ayasma ca mahamoggallano ayasma ca mahakassapo ayasma ca mahakaccano ayasma ca mahakotthito ayasma ca mahakappino ayasma ca mahacundo ayasma ca anuruddho ayasma 2- ca revato ayasma ca nando yena bhagava tenupasankamimsu. {42.1} Addasa kho bhagava ayasmante durato va agacchante disvana bhikkhu amantesi ete 3- bhikkhave brahmana agacchanti ete bhikkhave brahmana agacchantiti . Evam vutte annataro brahmanajatiko bhikkhu bhagavantam etadavoca kittavata nukho bhante brahmano hoti katame ca pana brahmanakarana dhammati . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi bahitva papake dhamme ye caranti sada sata @Footnote: 1 Ma. ayam patho natthi . 2 Yu. .pe. ayasma ca revato ayasma ca devadatto @ayasma ca anando .pe. iti dissati . 3 Ma. Yu. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page78.

Khinasannojana buddha te ve lokasmi brahmanati. Pancamam. [43] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena ayasma mahakassapo pipphaliguhayam viharati abadhiko hoti dukkhito balhagilano . atha kho ayasma mahakassapo aparena samayena tamha abadha vutthasi . atha kho ayasmato mahakassapassa tamha abadha vutthitassa etadahosi yannunaham rajagaham pindaya paviseyyanti. {43.1} Tena kho pana samayena pancamattani devatasatani ussukam apannani honti ayasmato mahakassapassa pindapatapatilabhaya . Athakho ayasma mahakassapo tani pancamattani devatasatani patikkhipitva pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisi yena daliddavisikha kapanavisikha pesakaravisikha . addasa kho bhagava ayasmantam mahakassapam rajagahe pindaya carantam yena daliddavisikha kapanavisikha pesakaravisikha . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi anannaposimannatam dantam sare patitthitam khinasavam vantadosam tamaham brumi brahmananti. Chattham. [44] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava pavayam 1- viharati @Footnote: 1 Yu. pataliyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page79.

Ajakalapake cetiye ajakalapakassa yakkhassa bhavane . tena kho pana samayena bhagava rattandhakaratimisayam abbhokase nisinno hoti devo ca ekamekam phusayati . atha kho ajakalapako yakkho bhagavato bhayam chambhitattam lomahamsam uppadetukamo yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavato avidure tikkhattum akkulo pakkulo 1- akkulapakkulikam akasi eso te samana pisacoti. {44.1} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yada sakesu dhammesu paragu hoti brahmano atha evam 2- pisacanca pakkulancativattatiti 3-. Sattamam. [45] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sangamaji savatthim anuppatto hoti bhagavantam dassanaya . assosi kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika ayyo kira sangamaji savatthim anuppattoti. Sa darakam adaya jetavanam agamasi. {45.1} Tena kho pana samayena ayasma sangamaji annatarasmim rukkhamule divavihare 4- nisinno hoti atha kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika yenayasma sangamaji tenupasankami upasankamitva ayasmantam sangamajim etadavoca khuddaputtam hi samana posa manti . evam vutte ayasma sangamaji tunhi ahosi . dutiyampi kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika @Footnote: 1 Ma. Yu. pakkuloti . 2 Ma. Yu. etam . 3 Yu. bakkulanca ... @4 Ma. Yu. divaviharam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page80.

Ayasmantam sangamajim etadavoca khuddaputtam hi samana posa manti . Dutiyampi kho ayasma sangamaji tunhi ahosi . tatiyampi kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika ayasmantam sangamajim etadavoca khuddaputtam hi samana posa manti . tatiyampi kho ayasma sangamaji tunhi ahosi . atha kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika tam darakam adaya ayasmato sangamajissa purato nikkhipitva pakkami eso te samana putto posa nanti. {45.2} Atha kho ayasma sangamaji tam darakam neva olokesi napi alapi . atha kho ayasmato sangamajissa puranadutiyika avidure 1- gantva apaloketi addasayasmantam sangamajim tam darakam neva olokentam napi alapantam disvanassa etadahosi na cayam samano puttenapi apalokenti . tato patinivattitva darakam adaya pakkami . addasa kho bhagava dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena ayasmato sangamajissa puranadutiyikaya evarupampi vippakaram . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ayantim nabhinandati pakkamantim na socati sanga sangamajim muttam tamaham brumi brahmananti. Atthamam. [46] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava gayayam viharati gayasise . tena kho pana samayena sambahula jatila sitasu @Footnote: 1 Ma. aviduram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page81.

Hemantikasu rattisu antaratthake himapatasamaye gayayam ummujjantipi nimmujjantipi ummujjanimmujjampi karonti osincantipi aggimpi juhanti imina suddhiti . addasa kho bhagava te sambahule jatile sitasu hemantikasu rattisu antaratthake himapatasamaye gayayam ummujjantepi nimmujjantepi ummujjanimmujjampi 1- karonte osincantepi aggimpi juhante imina suddhiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi na udakena suci 2- hoti bahvettha nhayati jano yamhi saccanca dhammo ca so 3- suci so ca brahmanoti. Navamam. [47] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bahiyo daruciriyo supparake pativasati samuddatire sakkato hoti garukato manito pujito apacito 4- labhi civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharanam. {47.1} Atha kho bahiyassa daruciriyassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi ye 5- kho keci loke arahanto va arahattamaggam va samapanna aham tesam annataroti . Atha kho bahiyassa daruciriyassa puranasalohita devata anukampika 6- atthakama bahiyassa daruciriyassa cetasa cetoparivitakkamannaya yena bahiyo daruciriyo tenupasankami upasankamitva bahiyam daruciriyam etadavoca neva kho @Footnote: 1 Po. Yu. ummujjanimmujjam karontepi. Ma. pisaddo natthi . 2 Ma. suci. @3 Po. so suci ceva brahmanoti . 4 Po. asannito . 5 Yu. ye nu. @6 Po. anukampakama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page82.

Tvam bahiya araha napi arahattamaggam va samapanno sapi te patipada natthi yaya tvam araha va assasi 1- arahattamaggam va samapannoti . atha 2- ke carahi sadevake loke arahanto va arahattamaggam va samapannati . atthi bahiya uttaresu janapadesu savatthi nama nagaram tattha so bhagava etarahi viharati araham sammasambuddho . so hi bahiya bhagava araha ceva arahattaya ca dhammam desetiti . atha kho bahiyo daruciriyo taya devataya samvejito tavadeva supparakamha pakkami sabbattha ekaratti- parivasena 3- yena bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame tenupasankami. [48] Tena kho pana samayena sambahula bhikkhu abbhokase cankamanti . atha kho bahiyo daruciriyo yena 4- bhikkhu tenupasankami upasankamitva te bhikkhu etadavoca kaham nukho bhante etarahi bhagava viharati araham sammasambuddho dassanakamamha mayam tam bhagavantam arahantam sammasambuddhanti . antaragharam pavittho kho bahiya bhagava pindayati. {48.1} Atha kho bahiyo daruciriyo taramanarupo jetavana nikkhamitva savatthim pavisitva addasa bhagavantam savatthiyam pindaya carantam pasadikam pasadaniyam 5- santindriyam @Footnote: 1 Ma. Yu. assa . 2 Yu. kho . 3 Ma. yena savatthi jetavanam anathapindikassa @aramo tenupasankami . 4 Ma. Yu. yena te . 5 Po. pasadiyam. @Ma. pasadaniyam. Yu. dassaniyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page83.

Santamanasam uttamadamathasamatham anuppattam dantam guttam yatindriyam 1- nagam disvana yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavato pade sirasa nipatitva bhagavantam etadavoca desetu me bhante bhagava dhammam desetu sugato dhammam yam mamassa digharattam hitaya sukhayati. [49] Evam vutte bhagava bahiyam daruciriyam etadavoca akalo kho tava bahiya antaragharam 2- pavitthamha pindayati . dutiyampi kho bahiyo daruciriyo bhagavantam etadavoca dujjanam kho panetam bhante bhagavato va jivitantarayanam mayham va jivitantarayanam desetu me bhante bhagava dhammam desetu sugato dhammam yam mamassa digharattam hitaya sukhayati. {49.1} Dutiyampi kho bhagava bahiyam daruciriyam etadavoca akalo kho tava bahiya antaragharam pavitthamha pindayati . Tatiyampi kho bahiyo daruciriyo bhagavantam etadavoca dujjanam kho panetam bhante bhagavato va jivitantarayanam mayham va jivitantarayanam desetu me bhante bhagava dhammam desetu sugato dhammam yam mamassa digharattam hitaya sukhayati . tasma tiha te bahiya evam sikkhitabbam ditthe ditthamattam bhavissati sute sutamattam bhavissati mute mutamattam bhavissati vinnate vinnatamattam bhavissatiti evanhi te bahiya sikkhitabbam . yato 3- kho te bahiya ditthe ditthamattam bhavissati sute sutamattam bhavissati @Footnote: 1 Po. Yu. santindriyam . 2 Yu. ayam patho natthi . 3 Po. tassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page84.

Mute mutamattam bhavissati vinnate vinnatamattam bhavissati tato tvam bahiya natthi 1- yato tvam bahiya nevatthi 2- [3]- tato tvam bahiya nevidha na huram na ubhayamantare 4- esevanto dukkhassati. Atha kho bahiyassa daruciriyassa bhagavato imaya sankhittaya dhammadesanaya tavadeva anupadaya asavehi cittam vimucci . Atha kho bhagava bahiyam daruciriyam imina sankhittena ovadena ovaditva pakkami. [50] Atha kho acirapakkantassa bhagavato bahiyam daruciriyam gavi tarunavaccha adhipatetva 5- jivita voropesi . atha kho bhagava savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto sambahulehi bhikkhuhi saddhim nagaramha nikkhamitva addasa bahiyam daruciriyam kalakatam disvana bhikkhu amantesi ganhatha bhikkhave bahiyassa daruciriyassa sarirakam mancakam aropetva niharitva jhapetha thupancassa karotha sabrahmacari vo bhikkhave kalakatoti. {50.1} Evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato patissutva 6- bahiyassa daruciriyassa sarirakam mancakam aropetva niharitva jhapetva thupancassa karitva yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva [7]- Ekamantam nisidimsu ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum daddham bhante bahiyassa daruciriyassa sariram thupo @Footnote: 1 Ma. na tena Yu. na tattha . 2 Ma. na tena Yu. nevattha. @3 tato tvam bahiya na tattha. yato tvam bahiya na tattha. @4 Ma. Yu. na ubhayamantarena. 5 Ma. adhipatitva . 6 Yu. patisunitva. @7 Ma. Yu. bhagavantam abhivadetva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page85.

Cassa kato tassa ka gati ko abhisamparayoti . pandito bhikkhave bahiyo daruciriyo paccapadi 1- dhammassanudhammam na ca [2]- dhammadhikaranam viheseti 3- parinibbuto bhikkhave bahiyo daruciriyoti. {50.2} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yattha apo ca pathavi tejo vayo na gadhati na tattha sukka jotanti adicco nappakasati na tattha candima bhati tamo tattha na vijjati. Yada ca attanavedi muni monena brahmano atha rupa arupa ca sukhadukkha pamuccatiti. Dasamam. [4]- ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... Bodhivaggo pathamo. Tassuddanam tayo 5- ca bodhi nigrodho te thera kassapena ca pavaya 6- sangamaji jatila bahiyena te rasati. Udane dutiyo muccalindavaggo [51] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire muccalindamule pathamabhisambuddho . Tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . tena kho pana samayena mahaakalamegho @Footnote: 1 Po. paccuppadi . 2 Ma. Yu. mam . 3 Po. vihesati. Ma. vihesesi. @4 Po. Ma. Yu. ayampi udano vutto bhagavata iti me sutanti . 5 Ma. tayo @bodhi ca humhunko brahmana kassapena ca ajasangamajatila bahiyenati terasati. @6 Yu. pateli.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page86.

Udapadi . sattahavaddalika sitavata duddani 1- . atha kho muccalindo nagaraja sakabhavana nikkhamitva bhagavato kayam sattakkhattum bhogehi parikkhipitva upari muddhani mahantam phanam vihacca atthasi ma bhagavantam sitam ma bhagavantam unham ma bhagavantam damsamakasavatatapasirimsapasamphassati 2- . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthasi . atha kho muccalindo nagaraja viddham vigatabalahakam devam viditva bhagavato kayam 3- bhogehi nivethetva sakavannam abhinimmitva bhagavato purato va atthasi panjaliko bhagavantam namassamano. {51.1} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sukho viveko tutthassa sutadhammassa passato abyapajjam sukham loke panabhutesu sannamo 4- sukha viragata loke kamanam samatikkamo asmimanassa [5]- vinayo etam ve paramam sukhanti. Pathamam. [52] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahulanam bhikkhunam pacchabhattam pindapatapatikkantanam upatthanasalayam sannisinnanam sannipatitanam ayamantarakatha udapadi ko nukho avuso imesam dvinnam rajunam mahaddhanataro va mahabhogataro va mahakosataro va mahavijitataro va mahavahanataro @Footnote: 1 Ma. Yu. duddini . 2 Ma. ... sarisapasamphassoti . 3 Ma. Yu. kaya @bhoge vinivethetva sakavannam patisamharitva manavakavannam abhinimminitva . 4 Ma. @4 Ma. Yu. samyamo . 5 Ma. Yu. yo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page87.

Va mahabbalataro va mahiddhikataro va mahanubhavataro va raja va magadho seniyo bimbisaro raja va pasenadi kosaloti . Ayancarahi tesam bhikkhunam antarakatha 1- vippakata . atha kho bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito yena upatthanasala tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . nisajja kho bhagava bhikkhu amantesi kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna sannipatita ka ca pana vo antarakatha vippakatati. {52.1} Idha bhante amhakampi pacchabhattam pindapatapatikkantanam upatthanasalayam sannisinnanam sannipatitanam ayamantarakatha udapadi ko nu kho avuso imesam dvinnam rajunam mahaddhanataro va mahabhogataro va mahakosataro va mahavijitataro va mahavahanataro va mahabbalataro va mahiddhikataro va mahanubhavataro va raja va magadho seniyo bimbisaro raja va pasenadi kosaloti ayam kho no bhante antarakatha vippakata atha bhagava anuppattoti. Na khvetam bhikkhave tumhakam patirupam kulaputtanam saddha 2- agarasma anagariyam pabbajitanam yam tumhe evarupam 3- katham katheyyatha sannipatitanam vo bhikkhave dvayam karaniyam dhammi 4- va katha ariyo va tunhibhavoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yanca kamasukham loke yancidam diviyam sukham @Footnote: 1 Ma. Yu. hoti . 2 Po. yu saddhaya . 3 Ma. Yu. evarupim. @4 Po. Yu. dhammikatha va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page88.

Tanhakkhayasukhassa 1- te kalam nagghanti solasinti. Dutiyam. [53] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahula kumaraka antara ca savatthim 2- antara ca jetavanam ahim dandena hananti . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisi . addasa kho bhagava te 3- sambahule kumarake antara ca savatthim antara ca jetavanam ahim dandena hanante . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sukhakamani bhutani yo dandena vihimsati attano sukhamesano pecca so na labhate sukham. Sukhakamani bhutani yo dandena na himsati attano sukhamesano pecca so labhate sukhanti. Tatiyam. [54] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam . Bhikkhusanghopi sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam. Annatitthiya pana paribbajaka asakkata honti agarukata amanita @Footnote: 1 Ma. tanhakkhayasukhassete kalam nagghanti . 2 Po. savatthiyam antara ca jetavane @ahim dandehi . 3 Ma. Yu. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page89.

Apujita na 1- apacita na labhino civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkharanam . atha kho te annatitthiya paribbajaka bhagavato sakkaram asahamana bhikkhusanghassa ca game ca aranne ca bhikkhu disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosenti vihesanti 2- . atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenusapankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum etarahi bhante bhagava sakkato hoti 3- garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam. {54.1} Bhikkhusanghopi sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam . Annatitthiya pana paribbajaka asakkata honti agarukata amanita apujita na apacita na labhino civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkharanam . atha kho te bhante annatitthiya paribbajaka bhagavato sakkaram asahamana bhikkhusanghassa ca game ca aranne ca bhikkhusangham 4- disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosenti vihesanti 5- . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi game aranne sukhadukkhaphuttha 6- nevattato no parato dahetha @Footnote: 1 Ma. anapacita . 2 Ma. vihesenti . 3 Po. Ma. Yu. ayam patho natthi. @4 Ma. bhikkhu . 5 Ma. yu vihesentiti . 6 Ma. Yu. phuttho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page90.

Phusanti phassa upadhim paticca nirupadhim kena phuseyyu 1- phassati. Catuttham. [55] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena annataro icchanangalako upasako savatthim anuppatto hoti kenacideva karaniyena . atha kho so upasako savatthiyam tam karaniyam tiretva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi. {55.1} Ekamantam nisinnam kho tam upasakam bhagava etadavoca cirassam kho tvam upasaka imam pariyayamakasi yadidam idhagamanayati. Cirapatikaham bhante bhagavantam dassanaya upasankamitukamo apicaham kehici 2- kiccakaraniyehi byavato evaham nasakkhim bhagavantam dassanaya upasankamitunti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sukham vata tassa na hoti kinci sankhatadhammassa bahussutassa sakincanam passa vihannamanam jano janamhi 3- patibandharupoti. Pancamam. [56] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena annatarassa paribbajakassa dahara manavika pajapati hoti @Footnote: 1 Yu. phuseyyum . 2 Ma. amenditam . 3 Po. Ma. janasmim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page91.

Gabbhini upavijanna 1- . atha kho sa paribbajika [2]- paribbajakam etadavoca gaccha tvam brahmana telam ahara yam me vijataya bhavissatiti . evam vutte so paribbajako paribbajikam etadavoca kuto panaham bhotiya 3- telam aharamiti . dutiyampi kho sa paribbajika tam paribbajakam etadavoca gaccha tvam brahmana telam ahara yam me vijataya bhavissatiti . dutiyampi kho so paribbajako tam paribbajikam etadavoca kuto panaham bhotiya telam aharamiti . tatiyampi kho sa paribbajika tam paribbajakam etadavoca gaccha tvam brahmana telam ahara yam me vijataya bhavissatiti [57] Tena kho pana samayena ranno pasenadissa kosalassa kotthagare samanassa va brahmanassa va sappissa va telassa va yavadattham patum diyati no niharitum . atha kho tassa paribbajakassa etadahosi ranno kho pana pasenadissa kosalassa kotthagare samanassa va brahmanassa va sappissa va telassa va yavadattham patum diyati no niharitum yannunaham 4- ranno pasenadissa kosalassa kotthagaram gantva telassa yavadattham pivitva gharam agantva uggiritvana 5- dadeyyam yam imissa vijataya bhavissatiti . Atha kho so paribbajako ranno pasenadissa kosalassa kotthagaram gantva telassa yavadattham pivitva gharam agantva @Footnote: 1 Po. upajja vijanna . 2 Ma. Yu. tam . 3 Ma. bhoti . 4 Po. kissa nukho. @5 Po. ucchiditvana. Ma. ucchadditvana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page92.

Neva sakkoti uddham katum na pana adho . so dukkhahi tippahi 1- katukahi vedanahi phuttho avattati parivattati ca . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisi . addasa kho bhagava tam paribbajakam dukkhahi tippahi katukahi vedanahi phuttham avattamanam parivattamanam. {57.1} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sukhino vata ye akincana vedaguno hi jana akincana sakincanam passa vihannamanam jano janasmim 2- patibaddhacittoti 3-. Chattham. [58] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena annatarassa upasakassa ekaputtako piyo manapo kalakato 4- hoti . atha kho sambahula upasaka allavattha allakesa divadivassa yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinne kho te upasake bhagava etadavoca kinnu tumhe upasaka allavattha allakesa idhupasankamitva 5- divadivassati . evam vutte so upasako bhagavantam etadavoca mayham kho bhagava 6- ekaputtako piyo @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. tibbahi kharahi . 2 Yu. janamhi . 3 Ma. Yu. patibandhacitto. @4 Ma. Yu. kalankato . 5 Ma. Yu. idhupasankamanta . 6 Ma. Yu. bhante.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page93.

Manapo kalakato [1]- mayam allavattha allakesa idhupasankamanta divadivassati . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi piyarupassadagaddhita 2- se devakaya puthumanusa 3- ca aghavino 4- parijunna maccurajassa vasam gacchanti. Ye ve diva ca ratto ca appamatta jahanti piyarupam te ve khananti aghamulam maccuno amisam durativattanti. Sattamam. [59] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava kundiyayam 5- viharati kunditthanavane 6- . tena kho pana samayena suppavasa koliyadhita satta vassani gabbham dhareti sattaham mulhagabbha . Sa dukkhahi tippahi katukahi vedanahi phuttha tihi vitakkehi adhivaseti sammasambuddho vata so 7- bhagava yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya dhammam deseti supatipanno vata tassa bhagavato savakasangho yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya patipanno susukham vata [8]- nibbanam yatthidam 9- evarupam dukkham na samvijjatiti. @Footnote: 1 Ma. Yu. tena . 2 Po. piyarupasatarupagadhita ye. Ma. piyarupassadagadhitase. Yu. @piyarupasatagadhita ve . 3 Po. puthumanusa ca. Ma. puthumanussa . 4 Po. ajhavino @parisajjana . 5 Ma. kundikayam . 6 Ma. kundadhanavane . 7 Yu. bho. @8 Ma. tam . 9 Po. Yu. yadidam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page94.

[60] Atha kho suppavasa koliyadhita samikam amantesi ehi tvam ayyaputta yena bhagava tenupasankama upasankamitva mama vacanena bhagavato pade sirasa vandahi appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharam puccha suppavasa bhante koliyadhita bhagavato pade sirasa vandati appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharam pucchatiti evanca vadehi suppavasa bhante koliyadhita satta vassani gabbham dhareti sattaham mulhagabbha sa dukkhahi tippahi katukahi vedanahi phuttha tihi vitakkehi adhivaseti sammasambuddho vata so bhagava yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya dhammam deseti supatipanno vata tassa bhagavato savakasangho yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya patipanno susukham vata nibbanam yatthidam evarupam dukkham na samvijjatiti. {60.1} Paramanti kho 1- so koliyaputto suppavasaya koliyadhitaya patissutva 2- yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi 3- . ekamantam nisinno 4- kho koliyaputto bhagavantam etadavoca suppavasa bhante koliyadhita bhagavato pade sirasa vandati appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharam pucchati evanca vadeti suppavasa koliyadhita satta vassani gabbham dhareti sattaham mulhagabbha sa dukkhahi tippahi katukahi vedanahi phuttha tihi vitakkehi adhivaseti sammasambuddho vata so bhagava @Footnote: 1 Yu. khosaddo natthi . 2 Po. patisunitva . 3 Po. Yu. atthasi. @4 Po. Yu. thito.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page95.

Yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya dhammam deseti supatipanno vata tassa bhagavato savakasangho yo imassa evarupassa dukkhassa pahanaya patipanno susukham vata nibbanam yatthidam evarupam dukkham na samvijjatiti . sukhini hotu suppavasa koliyadhita aroga arogam puttam vijayatuti . saha vacana ca pana bhagavato suppavasa koliyadhita sukhini aroga arogam puttam vijayi . evam bhanteti kho so koliyaputto bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva yena sakam gharam tena paccayasi. {60.2} Addasa kho so koliyaputto suppavasam koliyadhitaram sukhinim arogam arogam puttam vijatam disvanassa etadahosi acchariyam vata bho abbhutam vata bho tathagatassa mahiddhikata mahanubhavata yatra hi namayam suppavasa koliyadhita saha vacana ca pana bhagavato sukhini aroga arogam puttam vijayissatiti 1- attamano pamudito pitisomanassajato ahosi. [61] Atha kho suppavasa koliyadhita samikam amantesi ehi tvam ayyaputta yena bhagava tenupasankama upasankamitva mama vacanena bhagavato pade sirasa vandahi suppavasa bhante koliyadhita bhagavato pade sirasa vandatiti evanca vadehi suppavasa bhante koliyadhita satta vassani gabbham dhareti 2- sattaham mulhagabbha sa etarahi sukhini aroga arogam puttam vijata sa sattaham @Footnote: 1 Yu. vijayati . 2 Yu. dharesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page96.

Buddhappamukham bhikkhusangham bhattena nimanteti adhivasetu kira bhante bhagava suppavasaya koliyadhitaya satta bhattani saddhim bhikkhusanghenati. Paramanti kho so koliyaputto suppavasaya koliyadhitaya patissutva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho so koliyaputto bhagavantam etadavoca suppavasa bhante koliyadhita bhagavato pade sirasa vandati evanca vadeti suppavasa bhante koliyadhita satta vassani gabbham dharesi sattaham mulhagabbha sa etarahi sukhini aroga arogam puttam vijata sa sattaham buddhappamukham bhikkhusangham bhattena nimanteti adhivasetu kira bhante bhagava suppavasaya koliyadhitaya satta bhattani saddhim bhikkhusanghenati. [62] Tena kho pana samayena annatarena upasakena buddhappamukho bhikkhusangho svatanaya bhattena nimantito hoti . so ca upasako ayasmato mahamoggallanassa upatthako hoti . Atha kho bhagava ayasmantam mahamoggallanam amantesi ehi tvam moggallana yena so upasako tenupasankama upasankamitva tam upasakam evam vadehi suppavasa avuso koliyadhita satta vassani gabbham dharesi sattaham mulhagabbha sa etarahi sukhini aroga arogam puttam vijata sa sattaham buddhappamukham bhikkhusangham

--------------------------------------------------------------------------------------------- page97.

Bhattena nimanteti 1- karotu suppavasa koliyadhita satta bhattani paccha 2- so karissati tuyham 3- so upatthakoti. Evam bhanteti kho ayasma mahamoggallano bhagavato patissutva yena so upasako tenupasankami upasankamitva tam upasakam etadavoca suppavasa avuso koliyadhita satta vassani gabbham dharesi sattaham mulhagabbha . sa etarahi sukhini aroga arogam puttam vijata sa sattaham buddhappamukham bhikkhusangham bhattena nimanteti karotu suppavasa koliyadhita satta bhattani paccha tvam karissasiti. {62.1} Sace me bhante ayyo mahamoggallano tinnam dhammanam patibhogo bhogananca jivitassa ca saddhaya ca karotu suppavasa koliyadhita satta bhattani paccha 4- karissamiti . Dvinnam kho te 5- aham avuso dhammanam patibhogo bhogananca jivitassa ca saddhaya pana tvam yeva patibhogoti . sace 6- bhante ayyo mahamoggallano dvinnam dhammanam patibhogo bhogananca jivitassa ca karotu suppavasa koliyadhita satta bhattani paccha karissamiti. {62.2} Atha kho ayasma mahamoggallano tam upasakam sannapetva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam etadavoca sannato 7- bhante so upasako [8]- karotu suppavasa koliyadhita satta bhattani paccha so karissatiti . atha kho suppavasa koliyadhita sattaham buddhappamukham bhikkhusangham panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha @Footnote: 1 Yu. nimantesiti . 2 Ma. paccha tvam karissasiti . 3 Ma. Yu. tuyheso. @4 Ma. Yu. pacchaham . 5 Po. tenaham. Yu. tesam . 6 Ma. Yu. sace me. @7 Ma. Yu. sannatto . 8 Ma. Yu. maya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page98.

Santappesi sampavaresi tanca darakam bhagavantam vandapesi bhikkhusangham 1- . atha kho ayasma sariputto tam darakam etadavoca kacci vo 2- daraka khamaniyam kacci yapaniyam kacci na kinci dukkhanti . kuto me bhante sariputta khamaniyam kuto yapaniyam satta me vassani lohitakucchiya 3- vutthaniti. {62.3} Atha kho suppavasa koliyadhita putto me dhammasenapatina saddhim mantetiti attamana pamudita pitisomanassajata ahosi . atha kho bhagava suppavasam koliyadhitaram attamanam pamuditam pitisomanassajatam viditva suppavasam koliyadhitaram etadavoca iccheyyasi tvam suppavase annampi evarupam puttanti . iccheyyaham 4- bhante bhagava annanipi evarupani satta puttaniti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi asatam satarupena piyarupena appiyam dukkham sukhassa rupena pamattamativattatiti. Atthamam. [63] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati pubbarame migaramatu pasade . tena kho pana samayena visakhaya migaramatuya kocideva attho ranne pasenadimhi kosale patibaddho 5- hoti . tam raja pasenadi kosalo na yathadhippayam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbanca bhikkhusangham . 2 Ma. Yu. te . 3 atthakathayam @lohitakumbhiya iti patho. Ma. lohitakumbhiyam . 4 Ma. Yu. iccheyyamaham. @5 patibandhotipi patho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page99.

Tireti . atha kho visakha migaramata divadivasseva 1- yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho visakham migaramataram bhagava etadavoca handa kuto nu tvam visakhe agacchasi divadivassati . idha me bhante kocideva attho ranne pasenadimhi kosale patibaddho hoti . tam raja pasenadi kosalo na yathadhippayam tiretiti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sabbam paravasam dukkham sabbam issariyam sukham sadharane vihannanti yoga hi duratikkamati. Navamam. [64] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava anupiyayam viharati ambavane . tena kho pana samayena ayasma bhaddiyo kaligodhaya putto arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesi aho sukham aho sukhanti . assosum kho sambahula bhikkhu ayasmato bhaddiyassa kaligodhaya puttassa arannagatassapi rukkhamulagatassapi sunnagaragatassapi abhikkhanam udanam udanentassa aho sukham aho sukhanti . sutvana tesam etadahosi nissamsayam kho avuso ayasma bhaddiyo kaligodhaya putto anabhirato brahmacariyam carati yamsa 2- pubbe agarikabhutassa 3- rajjasukham so tamanussaramano arannagatopi rukkhamulagatopi @Footnote: 1 Ma. divadivassa. Yu. divadivaseyeva . 2 Yu. yassa . 3 Po. Ma. agariyabhutassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page100.

Sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesi aho sukham aho sukhanti . atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum ayasma bhante bhaddiyo kaligodhaya putto arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesi aho sukham aho sukhanti nissamsayam kho bhaddiyo kaligodhaya putto anabhirato .pe. Aho sukhanti. [65] Atha kho bhagava annataram bhikkhum amantesi ehi tvam bhikkhu mama vacanena bhaddiyam bhikkhum amantehi sattha tam avuso bhaddiya amantetiti . evam bhanteti kho so bhikkhu bhagavato patissutva yenayasma bhaddiyo kaligodhaya putto tenupasankami upasankamitva ayasmantam bhaddiyam kaligodhaya puttam etadavoca sattha tam avuso bhaddiya amantetiti . evamavusoti kho ayasma bhaddiyo kaligodhaya putto tassa bhikkhuno patissutva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi. {65.1} Ekamantam nisinnam kho ayasmantam bhaddiyam kaligodhaya puttam bhagava etadavoca saccam kira tvam bhaddiya arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesi aho sukham aho sukhanti . evam bhanteti . kam 1- pana tvam bhaddiya atthavasam sampassamano arannagatopi rukkhamulagatopi @Footnote: 1 Po. Ma. kim pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page101.

Sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesi aho sukham aho sukhanti . pubbe me bhante agarikabhutassa rajjasukham 1- karentassa antopi antepure rakkha samvidahita 2- ahosi bahipi antepure rakkha samvidahita ahosi antopi nagare rakkha samvidahita ahosi bahipi nagare rakkha samvidahita ahosi antopi janapade rakkha samvidahita ahosi bahipi janapade rakkha samvidahita ahosi. {65.2} So kho aham bhante evam rakkhito gopito santo bhito ubbiggo ussanki utrasi 3- vihasim etarahi kho panaham bhante arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi ekako 4- abhito anubbiggo anussanki anutrasi 5- appossukko pannalomo paradavutto 6- migabhutena cetasa viharami. Imam kho aham bhante atthavasam sampassamano arannagatopi rukkhamulagatopi sunnagaragatopi abhikkhanam udanam udanesim aho sukham aho sukhanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassantarato na santi kopa iti bhavabhavatanca vitivatto tam vigatabhayam sukhim asokam deva nanubhavanti dassanayati. Dasamam. Muccalindavaggo dutiyo. @Footnote: 1 Po. Ma. rajjam. Yu. rajjasukham karontassa . 2 Po. Ma. Yu. sabbavaresu @susamvihita. 3 Po. utraso. Yu. utrasto . 4 Ma. eko . 5 Yu. @anutrasto . 6 Ma. paradattavutto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page102.

Tassuddanam muccalindo raja dandena sakkaro upasakena ca gabbhini ekaputto ca suppavasa visakha ca kaligodhaya bhaddiyoti. ------------- Udane tatiyo nandavaggo [66] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena annataro bhikkhu bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya puranakammavipakajam dukkham tippam 1- [2]- Katukam vedanam adhivasento sato sampajano avihannamano . Addasa kho bhagava tam bhikkhum avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya puranakammavipakajam dukkham tippam katukam vedanam adhivasentam satam sampajanam avihannamanam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sabbakammajahassa bhikkhuno bhunamanassa 3- purekkhatam rajam amamassa thitassa tadino attho natthi janam lapetaveti. Suttam pathamam. @Footnote: 1 Ma. tibbam . 2 Po. Ma. Yu. kharam . 3 Po. Ma. Yu. dhunamanassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page103.

[67] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma nando bhagavato bhata matucchaputto sambahulanam bhikkhunam evam 1- arocesi anabhirato aham avuso brahmacariyam carami na sakkomi brahmacariyam sandharetum sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti . atha kho annataro bhikkhu yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho so bhikkhu bhagavantam etadavoca ayasma bhante nando bhagavato bhata matucchaputto sambahulanam bhikkhunam evam arocesi anabhirato aham avuso brahmacariyam carami na sakkomi brahmacariyam sandharetum sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti. {67.1} Atha kho bhagava annataram bhikkhum amantesi ehi tvam bhikkhu mama vacanena nandam bhikkhum amantehi sattha tam avuso nanda amantetiti . evam bhanteti kho so bhikkhu bhagavato patissutva yenayasma nando tenupasankami upasankamitva ayasmantam nandam etadavoca sattha tam avuso nanda amantetiti . evamavusoti kho ayasma nando tassa bhikkhuno patissutva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho ayasmantam nandam bhagava etadavoca saccam kira tvam nanda sambahulanam bhikkhunam evam arocesi anabhirato aham avuso @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. sabbavaresu evamarocesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page104.

.pe. Hinayavattissamiti . evam bhanteti . kissa pana tvam nanda anabhirato brahmacariyam carasi na sakkosi brahmacariyam sandharetum sikkham paccakkhaya hinayavattissasiti . sakiyani mama 1- bhante janapadakalyani ghara nikkhamantassa 2- upaddhullikhitehi kesehi apaloketva mam etadavoca tuvatam kho ayyaputta agaccheyyasiti so kho aham bhante tam anussaramano anabhirato brahmacariyam carami na sakkomi brahmacariyam sandharetum sikkham paccakkhaya hinayavattissamiti . atha kho bhagava ayasmantam nandam bahaya gahetva seyyathapi nama balava puriso samminjitam va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evamevam jetavane antarahito devesu tavatimsesu paturahosi. [68] Tena kho pana samayena pancamattani accharasatani sakkassa devanamindassa upatthanam agatani honti kakutapadani . Atha 3- kho bhagava ayasmantam nandam amantesi passasi no tvam nanda imani panca accharasatani kakutapadaniti . evam bhanteti . Tam 4- kim mannasi nanda katama nu kho abhirupatara va dassaniyatara va pasadikatara va sakiyani va janapadakalyani imani va panca accharasatani kakutapadaniti . seyyathapi bhante palutthamakkati kannanasacchinna evameva kho bhante sakiyani janapadakalyani @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. mam . 2 Yu. nikkhamantam . 3 Yu. tena kho . 4 Yu. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page105.

Imesam pancannam accharasatanam upanidhaya sankhyampi na 1- upeti kalabhagampi na upeti upanidhimpi na upeti 2- atha kho imani panca accharasatani abhirupatarani ceva dassaniyatarani ca pasadikatarani cati . abhirama nanda abhirama nanda ahante patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti . Sace me bhante bhagava patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadanam abhiramissamaham bhante bhagava 3- brahmacariyeti 4-. {68.1} Atha kho bhagava ayasmantam nandam bahaya gahetva seyyathapi nama balava puriso samminjitam va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evamevam devesu tavatimsesu antarahito jetavane paturahosi . assosum kho bhikkhu ayasma kira nando bhagavato bhata matucchaputto accharanam hetu brahmacariyam carati bhagava kirassa patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti. [69] Atha kho ayasmato nandassa sahayaka bhikkhu ayasmantam nandam bhatakavadena ca upakkitavadena 5- ca samudacaranti bhatako kirayasma nando upakkitako kirayasma nando accharanam hetu brahmacariyam carati bhagava kirassa patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadananti . atha kho ayasma @Footnote: 1 Ma. sabbavaresu noti dissati . 2 Si. Yu. ayam patho natthi . 3 Ma. bhagavati. @4 Po. brahmacariyanti . 5 Po. Ma. Yu. upakkitakavadena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page106.

Nando sahayakanam bhikkhunam bhatakavadena ca upakkitavadena ca attiyamano harayamano jigucchamano eko vupakattho appamatto atapi pahitatto viharanto 1- na cirasseva yassatthaya kulaputta sammadeva agarasma anagariyam pabbajanti tadanuttaram brahmacariyapariyosanam dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja vihasi khina jati vusitam brahmacariyam katam karaniyam naparam itthattayati abbhannasi . annataro kho panayasma nando arahatam ahosi. [70] Atha kho annatara devata abhikkantaya 2- rattiya abhikkantavanna kevalakappam jetavanam obhasetva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam avivadetva ekamantam atthasi . ekamantam thita kho sa devata bhagavantam etadavoca ayasma bhante nando bhagavato bhata matucchaputto asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti . bhagavatopi nanam udapadi nando asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti . Atha kho ayasma nando tassa rattiya accayena yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi ekamantam nisinno kho ayasma @Footnote: 1 Yu. visarado . 2 Yu. atikkantaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page107.

Nando bhagavantam etadavoca yam me bhante bhagava patibhogo pancannam accharasatanam patilabhaya kakutapadanam muncamaham bhante bhagavantam etasma patissavati . mayapi kho te nanda cetasa ceto paricca vidito nando asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti devatapi me etamattham arocesi ayasma bhante nando bhagavato bhata matucchaputto asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti yadeva kho te nanda anupadaya asavehi cittam vimuttam athaham mutto etasma patissavati . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa tinno 1- kamapanko maddito kamakantako mohakkhayam anuppatto sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhuti. Dutiyam. [71] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena yasojappamukhani pancamattani bhikkhusatani savatthim anuppattani honti bhagavantam dassanaya . te 2- ca agantuka bhikkhu nevasikehi bhikkhuhi saddhim patisammodamana senasanani pannapayamana pattacivarani patisamayamana uccasadda mahasadda @Footnote: 1 Ma. Yu. nittinno panko . 2 Po. yato ca. Ma. tedha kho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page108.

Ahesum . atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ke panete ananda uccasadda mahasadda kevatta manne macchavilopeti 1- . etani bhante yasojappamukhani pancamattani bhikkhusatani savatthim anuppattani bhagavantam dassanaya te 2- ca agantuka bhikkhu nevasikehi bhikkhuhi saddhim patisammodamana senasanani pannapayamana pattacivarani patisamayamana uccasadda mahasaddati . tenahananda mama vacanena te bhikkhu amantehi sattha ayasmante amantetiti. {71.1} Evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato patissutva yena te bhikkhu tenupasankami upasankamitva te bhikkhu etadavoca sattha ayasmante amantetiti . evamavusoti kho te bhikkhu ayasmato anandassa patissutva yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinne kho te bhikkhu bhagava etadavoca kinnu tumhe bhikkhave uccasadda mahasadda kevatta manne macchavilopeti. [72] Evam vutte ayasma yasojo bhagavantam etadavoca imani bhante pancamattani bhikkhusatani savatthim anuppattani bhagavantam dassanaya teme agantuka bhikkhu nevasikehi bhikkhuhi saddhim patisammodamana senasanani pannapayamana pattacivarani patisamayamana uccasadda mahasaddati . gacchatha bhikkhave @Footnote: 1 Po. maccham vilopentiti. Yu. maccham vilopati. @2 Po. te agantuka. Ma. tete. Yu. teme.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page109.

Vo panamemi 1- na vo mama santike vatthabbanti . evam bhanteti kho te bhikkhu bhagavato patissutva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva senasanam patisametva 2- pattacivaramadaya yena vajji tena carikam pakkamimsu vajjisu anupubbena carikancaramana yena vaggumudanadi tenupasankamimsu upasankamitva vaggumudanaditire pannakutiyo karitva vassam upagacchimsu. [73] Atha kho ayasma yasojo vassupagato bhikkhu amantesi bhagavata mayam avuso panamita atthakamena hitesina anukampakena anukampam upadaya handa mayam avuso tatha viharam kappema yatha no viharatam bhagava atthakamo 3- assati . Evamavusoti kho te bhikkhu ayasmato yasojassa paccassosum . atha kho te bhikkhu vupakattha appamatta atapino pahitatta viharanta tenevantaravassena sabbeyeva tisso vijja sacchakamsu. [74] Atha kho bhagava savatthiyam yathabhirantam viharitva yena vesali tena carikam pakkami anupubbena carikancaramano yena vesali tadavasari . tatra sudam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam . atha kho bhagava vaggumudatiriyanam bhikkhunam cetasa ceto paricca manasikaritva ayasmantam anandam amantesi alokajata viya me ananda esa disa obhasajata viya me ananda esa disa yassam disayam vaggumudatiriya @Footnote: 1 Ma. panamemi vo . 2 Ma. samsametva . 3 Po. Ma. Yu. attamano.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page110.

Bhikkhu viharanti gantum appatikkulasi me manasikatum pahineyyasi tvam ananda vaggumudatiriyanam bhikkhunam santike dutam sattha ayasmante amanteti sattha ayasmantanam dassanakamoti . evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato patissutva yena annataro bhikkhu tenupasankami upasankamitva tam bhikkhum etadavoca ehi tvam avuso yena vaggumudatiriya bhikkhu tenupasankami upasankamitva vaggumudatiriye bhikkhu evam vadehi sattha ayasmante amanteti sattha ayasmantanam dassanakamoti. {74.1} Evamavusoti kho so bhikkhu ayasmato anandassa patissutva seyyathapi nama balava puriso samminjitam va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evamevam 1- mahavane kutagarasalayam antarahito vaggumudaya nadiya tire tesam bhikkhunam purato paturahosi . atha kho so bhikkhu vaggumudatiriye bhikkhu etadavoca sattha ayasmante amanteti 2- sattha ayasmantanam dassanakamoti . evamavusoti kho te bhikkhu tassa bhikkhuno patissutva senasanam patisametva pattacivaramadaya seyyathapi nama balava puriso samminjitam va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evamevam vaggumudaya nadiya tire antarahita mahavane kutagarasalayam bhagavato sammukhe paturahamsu 3-. [75] Tena kho pana samayena bhagava anenjena samadhina @Footnote: 1 Ma. Yu. evameva . 2 Yu. amantesi . 3 Po. Ma. Yu. paturahesum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page111.

Nisinno hoti . atha kho tesam bhikkhunam etadahosi katamena nu kho bhagava viharena etarahi viharatiti . atha kho tesam bhikkhunam etadahosi anenjena kho bhagava viharena etarahi viharatiti . Sabbeva anenjena samadhina nisidimsu . atha kho ayasma anando abhikkantaya rattiya nikkhante pathame yame utthayasana ekamsam uttarasangam 1- katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto pathamo yamo ciranisinna agantuka bhikkhu patisammodatu bhante bhagava agantukehi bhikkhuhiti. Evam vutte bhagava tunhi ahosi. {75.1} Dutiyampi kho ayasma anando abhikkantaya rattiya nikkhante majjhime yame utthayasana ekamsam uttarasangam katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto majjhimo yamo ciranisinna agantuka bhikkhu patisammodatu bhante bhagava agantukehi bhikkhuhiti . dutiyampi kho bhagava tunhi ahosi. {75.2} Tatiyampi kho ayasma anando abhikkantaya rattiya nikkhante pacchime yame uddhaste 2- arune nandimukhiya rattiya utthayasana ekamsam uttarasangam katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto pacchimo yamo uddhasto aruno nandimukhi ratti ciranisinna agantuka bhikkhu patisammodatu bhante bhagava @Footnote: 1 Po. Yu. civaram . 2 Yu. uddhate . 3 Po. Yu. cuddhato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page112.

Agantukehi bhikkhuhiti . atha kho bhagava tamha samadhimha vutthahitva ayasmantam anandam amantesi sace kho tvam ananda janeyyasi ettakampi te na patibhaseyya ahancananda imani ca pancabhikkhusatani sabbeva anenjasamadhina nisinnati 1- . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa jito kamakantako akkoso ca vadho ca bandhananca pabbato 2- viya so thito anejo sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhuti. Tatiyam. [76] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva . addasa kho bhagava ayasmantam sariputtam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yathapi pabbato selo acalo supatitthito evam mohakkhaya bhikkhu pabbatova na vedhatiti. Catuttham. [77] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. nisidimha . 2 Ma. pabbatova.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page113.

Ayasma mahamoggallano bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya kayagataya satiya ajjhattam supatitthitaya addasa kho bhagava ayasmantam mahamoggallanam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya kayagataya satiya ajjhattam supatitthitaya . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sati kayagata upatthita chasu phassayatanesu samvuto sasatam bhikkhu samahito janna nibbanamattanoti. Pancamam. [78] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena ayasma pilindavaccho bhikkhu vasalavadena samudacarati . atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum ayasma bhante pilindavaccho bhikkhu vasalavadena samudacaratiti . atha kho bhagava annataram bhikkhum amantesi ehi tvam bhikkhu mama vacanena pilindavaccham bhikkhum amantehi sattha tam avuso vaccha 1- amantetiti. Evam bhanteti kho so bhikkhu bhagavato patissutva 2- yenayasma pilindavaccho tenupasankami upasankamitva @Footnote: 1 Ma. Yu. pilindavaccha . 2 Po. patisunitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page114.

Ayasmantam pilindavaccham etadavoca sattha tam avuso [1]- amantetiti. Evamavusoti kho ayasma pilindavaccho tassa bhikkhuno patissutva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho ayasmantam pilindavaccham bhagava etadavoca saccam kira tvam pilindavaccha bhikkhu vasalavadena samudacarasiti. Evam bhanteti. {78.1} Atha kho bhagava ayasmato pilindavacchassa pubbenivasam manasikatva bhikkhu amantesi ma kho tumhe bhikkhave vacchassa bhikkhuno ujjhayittha na bhikkhave vaccho dosantaro bhikkhu vasalavadena samudacarati vacchassa bhikkhave bhikkhuno panca jatisatani abbhokinnani brahmanakule paccajatani so tassa vasalavado digharattam ajjhacinno 2- tenayam vaccho bhikkhu vasalavadena samudacaratiti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yamhi na maya vattati 3- na mano yo khinalobho amamo niraso panunnakodho abhinibbutatto so brahmano so samano sa bhikkhuti. Chattham. [79] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena ayasma mahakassapo pipphaliguhayam viharati sattaham ekapallankena nisinno [4]- @Footnote: 1 Ma. pilindavaccha . 2 Ma. samudacinno . 3 Ma. vasati . 4 Ma. Yu. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page115.

Annataram samadhim samapajjitva . atha kho ayasma mahakassapo tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthasi . atha kho ayasmato mahakassapassa tamha samadhimha vutthitassa etadahosi yannunaham rajagaham pindaya paviseyyanti . tena kho pana samayena pancamattani devatasatani ussukkam apannani honti ayasmato mahakassapassa pindapatapatilabhaya . atha kho ayasma mahakassapo tani pancamattani devatasatani patikakhipitva pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisi. [80] Tena kho pana samayena sakko devanamindo ayasmato mahakassapassa pindapatam datukamo hoti . pesakarakavannam 1- abhinimminitva tantam vinati . sujata 2- asurakanna tasaram 3- pureti. Atha kho ayasma mahakassapo rajagahe sapadanam pindaya caramano yena sakkassa devanamindassa nivesanam tenupasankami . Addasa kho sakko devanamindo ayasmantam mahakassapam duratova agacchantam disvana ghara nikkhamitva paccuggantva hatthato pattam gahetva gharam pavisitva ghatiya odanam uddharitva pattam puretva ayasmato mahakassapassa adasi 4- . so ahosi pindapato anekasupo anekabyanjano [5]- . atha kho ayasmato mahakassapassa etadahosi ko nu kho ayam satto yassayam evarupo iddhanubhavoti . Atha kho ayasmato mahakassapasseva 6- etadahosi sakko @Footnote: 1 Yu. pesakarivannam . 2 Ma. suja . 3 Yu. vasaram . 4 Yu. padasi. @5 Ma. anekarasabyanjano. Yu. anekasuparasabyanjano . 6 Ma. Yu. evasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page116.

Nu 1- kho devanamindoti iti viditva sakkam devanamindam etadavoca katam kho te idam kosiya ma punapi evarupamakasiti . amhakampi bhante kassapa punnena attho amhakampi punnena karaniyanti . Atha kho sakko devanamindo ayasmantam mahakassapam abhivadetva padakkhinam katva vehasam abbhuggantva akase antalikkhe tikkhattum udanam udanesi aho danam paramadanam kassape supatitthitam aho danam paramadanam kassape supatitthitanti. [81] Assosi kho bhagava dibbaya sotadhatuya visuddhaya atikkantamanusikaya sakkassa devanamindassa vehasam abbhuggantva akase antalikkhe tikkhattum udanam udanentassa aho danam paramadanam kassape supatitthitam aho danam paramadanam kassape supatitthitanti. Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi pindapatikassa bhikkhuno attabharassa anannaposino deva pihayanti tadino upasantassa sada satimatoti. Sattamam. [82] 8 Evamme sutam. Ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahulanam bhikkhunam pacchabhattam pindapatapatikkantanam karerimandalamale @Footnote: 1 Ma. sakko kho ayam devanamindo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page117.

Sannisinnanam sannipatitanam ayamantarakatha udapadi pindapatiko avuso bhikkhu pindaya caranto labhati kalena kalam manapike cakkhuna rupe passitum labhati kalena kalam manapike sotena sadde sotum labhati kalena kalam manapike ghanena gandhe ghayitum labhati kalena kalam manapike jivhaya rase sayitum labhati kalena kalam manapike kayena photthabbe phusitum pindapatiko avuso bhikkhu sakkato garukato manito pujito apacito pindaya carati handa 1- mayam avuso pindapatika homa mayampi lacchama kalena kalam manapike cakkhuna rupe passitum mayampi lacchama kalena kalam manapike sotena sadde sotum mayampi lacchama kalena kalam manapike ghanena gandhe ghayitum mayampi lacchama kalena kalam manapike jivhaya rase sayitum mayampi lacchama kalena kalam manapike kayena photthabbe phusitum mayampi sakkata garukata manita pujita apacita pindaya carissamati . ayancarahi tesam bhikkhunam antarakatha hoti vippakata. {82.1} Athakho bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito yena karerimandalamalo tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . nisajja kho bhagava bhikkhu amantesi kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna ka ca pana vo antarakatha vippakatati. Idha bhante amhakam pacchabhattam pindapatapatikkantanam karerimandalamale @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. handa avuso mayampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page118.

Sannisinnanam sannipatitanam ayamantarakatha udapadi pindapatiko avuso bhikkhu pindaya caranto labhati kalena kalam manapike cakkhuna rupe passitum labhati kalena kalam manapike sotena sadde sotum labhati kalena kalam manapike ghanena gandhe ghayitum labhati kalena kalam manapike jivhaya rase sayitum labhati kalena kalam manapike kayena photthabbe phusitum pindapatiko avuso bhikkhu sakkato garukato manito pujito apacito pindaya carati handa avuso mayampi pindapatika homa mayampi lacchama kalena kalam manapike cakkhuna rupe passitum mayampi lacchama kalena kalam manapike sotena sadde sotum mayampi lacchama kalena kalam manapike ghanena gandhe ghayitum mayampi lacchama kalena kalam manapike jivhaya rase sayitum mayampi lacchama kalena kalam manapike kayena photthabbe phusitum mayampi sakkata garukata manita pujita apacita pindaya carissamati ayam kho no bhante antarakatha vippakata atha 1- bhagava anuppattoti . na khvetam bhikkhave tumhakam patirupam kulaputtanam saddha 2- agarasma anagariyam pabbajitanam yam tumhe evarupam 3- katham katheyyatha sannipatitanam 4- vo bhikkhave dvayam karaniyam dhammi 5- va katha ariyo va tunhibhavoti. {82.2} Athakho bhagava etamattham viditva tayam velayam @Footnote: 1 Po. Yu. athakho . 2 Yu. saddhaya . 3 Ma. Yu. evarupim . 4 Yu. sannisinnanam @sannipatitanam. 5 Po. Yu. dhammiya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page119.

Imam udanam udanesi pindapatikassa bhikkhuno attabharassa anannaposino deva pihayanti tadino no ce saddasilokanissitoti. Atthamam. [83] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahulanam bhikkhunam pacchabhattam pindapatapatikkantanam mandalamale sannisinnanam sannipatitanam ayamantarakatha udapadi ko nu kho avuso sippam janati ko kim sippam sikkhi kataram sippam sippanam agganti. {83.1} Tatthekacce evamahamsu hatthisippam sippanam agganti. Ekacce evamahamsu assasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu rathasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu dhanusippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu tharusippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu muddhasippam sippanam agganti . Ekacce evamahamsu gananasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu sankhanasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu lekhasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu kaveyyasippam sippanam agganti . ekacce evamahamsu lokayatanasippam 1- sippanam agganti . ekacce evamahamsu khettavijjasippam 2- sippanam agganti. Ayancarahi tesam bhikkhunam antarakatha hoti 3- vippakata . atha kho @Footnote: 1 Ma. Yu. lokayatasippam . 2 Ma. khattavijjasippam . 3 Yu. ayam patho natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page120.

Bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito yena mandalamalo tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . nisajja kho bhagava bhikkhu amantesi kaya nuttha bhikkhave etarahi kathaya sannisinna ka ca pana vo antarakatha vippakatati. {83.2} Idha bhante amhakam pacchabhattam pindapatapatikkantanam mandalamale sannisinnanam sannipatitanam antarakatha udapadi ko nu kho avuso sippam janati ko kim sippam sikkhi kataram sippam sippanam agganti tatthekacce evamahamsu hatthisippam sippanam agganti ekacce evamahamsu assasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu rathasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu dhanusippam sippanam agganti ekacce evamahamsu tharusippam sippanam agganti ekacce evamahamsu muddhasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu gananasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu sankhanasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu lekhasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu kaveyyasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu lokayatanasippam sippanam agganti ekacce evamahamsu khettavijjasippam sippanam agganti ayam kho no bhante antarakatha vippakata atha bhagava anuppattoti. {83.3} Na khvetam bhikkhave tumhakam patirupam kulaputtanam saddha agarasma anagariyam pabbajitanam yam tumhe evarupam katham katheyyatha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page121.

Sannipatitanam vo bhikkhave dvayam karaniyam dhammi va katha ariyo va tunhibhavoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi asippajivi lahu atthakamo yatindriyo sabbadhi vippamutto anokasari amamo niraso hantva 1- maram ekacaro sa bhikkhuti. Navamam. [84] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava uruvelayam viharati najja neranjaraya tire bodhirukkhamule pathamabhisambuddho . Tena kho pana samayena bhagava sattaham ekapallankena nisinno hoti vimuttisukham patisamvedi . atha kho bhagava tassa sattahassa accayena tamha samadhimha vutthahitva buddhacakkhuna lokam volokesi . addasa kho bhagava buddhacakkhuna [2]- volokento satte anekehi santapehi santappamane anekehi ca parilahehi paridayhamane ragajehipi dosajehipi mohajehipiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ayam loko santapajato phassapareto rogam vadati attato yena 3- hi mannati tato tam hoti annatha annathabhavi bhavasatto 4- loko bhavapareto bhavamevabhinandati @Footnote: 1 Po. Ma. hitva. Yu. hatva . 2 Yu. lokam . 3 Ma. yena yena. @4 Yu. bhavappatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page122.

Yadabhinandati tam bhayam yassa bhayati tam dukkham bhavavippahanaya kho panidam brahmacariyam vussati 1-. Ye hi keci samana va brahmana va bhavena bhavassa vippamokkhamahamsu sabbete avippamutta bhavasmati vadami. Ye va pana keci samana va brahmana va vibhavena bhavassa nissaranamahamsu sabbete anissata bhavasmati vadami. Sabbupadhim 2- hi paticca dukkhamidam sambhoti sabbupadanakkhaya natthi dukkhassa sambhavo. Lokamimam passa puthuavijjaya pareta 3- bhuta bhutarata va aparimutta. Ye hi keci bhava sabbadhi sabbatthataya sabbete bhava anicca dukkha viparinamadhamma. Evametam yathabhutam sammappannaya passato bhavatanha pahiyati vibhavatanhabhinandati 5-. Sabbaso tanhanam khaya asesaviraganirodho nibbanam tassa nibbutassa bhikkhuno anupada punabbhavo na hoti. Abhibhuto maro vijitasangamo upaccaga sabbabhavani taditi. Dasamam. Nandavaggo tatiyo. @Footnote: 1 Po. Yu. vassatiti . 2 Po. upadhi hi. Ma. upadhim hi. Yu. na upadhi hi. @3 Po. paretabhuta bhutatorata bhava . 4 Po. Ma. Yu. viparinamadhammati. @5 Ma. vibhavam nabhinandatitipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page123.

Tassuddanam kammam nando yasojo ca sariputto ca kolito pilindo kassapo pindo sippam lokena te dasati. ------------ Udane catuttho meghiyavaggo [85] 1 Evamme sutam . Ekam samayam bhagava calikayam 1- viharati calike pabbate . tena kho pana samayena ayasma meghiyo bhagavato upatthako hoti . atha kho ayasma meghiyo yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam atthasi . ekamantam thito kho ayasma meghiyo bhagavantam etadavoca icchamaham bhante jantugame 2- pindaya pavisitunti . yassadani tvam meghiya kalam mannasiti. {85.1} Atha kho ayasma meghiyo pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya jantugamam pindaya pavisi . jantugame pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena kimikalaya nadiya tiram tenupasankami upasankamitva kimikalaya nadiya tire janghaviharam anucankamamano anuvicaramano addasa kho ambavanam pasadikam ramaniyam 3- disvanassa etadahosi pasadikam vatidam ambavanam ramaniyam alam vatidam kulaputtassa padhanatthikassa padhanaya sace mam bhagava anujaneyya agaccheyyaham imam ambavanam padhanayati. {85.2} Atha kho ayasma meghiyo yena bhagava tenupasankami @Footnote: 1 Po. valikayam viharati valike . 2 Ma. Yu. jantugamam . 3 Ma. manunnam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page124.

Upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma meghiyo bhagavantam etadavoca idhaham bhante pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya jantugamam pindaya pavisim jantugame pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena kimikalaya nadiya tiram tenupasankami upasankamitva kimikalaya nadiya tire janghaviharam anucankamamano anuvicaramano addasam ambavanam pasadikam ramaniyam disvana me etadahosi pasadikam vatidam ambavanam ramaniyam alam vatidam kulaputtassa padhanatthikassa padhanaya sace mam bhagava anujaneyya agaccheyyaham imam ambavanam padhanayati sace mam bhante bhagava anujanati gaccheyyaham [1]- ambavanam padhanayati. [86] Evam vutte bhagava ayasmantam meghiyam etadavoca agamehi tava meghiya ekakomhi 2- tava yava annopi koci bhikkhu agacchatiti . dutiyampi kho ayasma meghiyo bhagavantam etadavoca bhagavato bhante natthi kinci uttarim karaniyam 3- natthi katassa va paticayo mayham kho pana bhante atthi uttarim karaniyam atthi katassa paticayo sace mam bhante bhagava anujanati gaccheyyaham tam ambavanam padhanayati . dutiyampi kho bhagava ayasmantam meghiyam etadavoca agamehi tava meghiya ekakomhi tava yava annopi koci bhikkhu agacchatiti . tatiyampi kho ayasma meghiyo @Footnote: 1 Ma. Yu. tam . 2 Po. Yu. ekakamha. Ma. ekakamhi . 3 Ma. uttarikaraniyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page125.

Bhagavantam etadavoca bhagavato bhante natthi kinci uttarim karaniyam natthikatassa va paticayo mayham kho pana bhante atthi uttarim karaniyam atthi katassa va paticayo sace mam bhagava anujanati gaccheyyaham tam ambavanam padhanayati . padhananti kho meghiya vadamanam kintivadeyyama yassadani tvam meghiya kalam mannasiti. [87] Atha kho ayasma meghiyo utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva yena tam ambavanam tenupasankami upasankamitva tam ambavanam ajjhogahetva 1- annatarasmim rukkhamule divaviharam nisidi . atha kho ayasmato meghiyassa tasmim ambavane viharantassa yebhuyyena tayo papaka akusala vitakka samudacaranti seyyathidam kamavitakko byapadavitakko vihimsavitakko . atha kho ayasmato meghiyassa etadahosi acchariyam vata bho abbhutam vata bho saddha ca vatamhi agarasma anagariyam pabbajito atha kho 2- panimehi tihi papakehi akusalehi vitakkehi anvasato 3- seyyathidam kamavitakkena byapadavitakkena vihimsavitakkenati . atha kho ayasma meghiyo sayanhasamayam patisallana vutthito yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma meghiyo bhagavantam etadavoca idha [4]- bhante tasmim ambavane viharantassa yebhuyyena @Footnote: 1 Ma. ajjhogahetva . 2 Ma. Yu. atha ca . 3 Po. anusanta. Ma. anvasatta. @Yu. anvasanno . 4 Ma. Yu. mayham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page126.

Tayo papaka akusala vitakka samudacaranti seyyathidam kamavitakko byapadavitakko vihimsavitakko tassa mayham bhante etadahosi acchariyam vata bho abbhutam vata bho saddha ca vatamhi agarasma anagariyam pabbajito atha kho panimehi tihi papakehi akusalehi vitakkehi anvasato seyyathidam kamavitakkena byapadavitakkena vihimsavitakkenati. [88] Aparipakkaya meghiya cetovimuttiya panca dhamma paripakaya samvattanti katame panca 1 idha meghiya bhikkhu kalyanamitto hoti kalyanasampavanko aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ayam pathamo dhammo paripakaya samvattati . 2 puna ca param meghiya bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ayam dutiyo dhammo paripakaya samvattati. {88.1} 3 Puna ca param meghiya bhikkhu yayam katha abhisallekhika cetovivaranasappaya ekantanibbidaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattati seyyathidam appicchakatha santutthikatha pavivekakatha asamsaggakatha viriyarambhakatha silakatha samadhikatha pannakatha vimuttikatha vimuttinanadassanakatha evarupiya kathaya nikamalabhi hoti akicchalabhi akasiralabhi aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ayam tatiyo dhammo paripakaya samvattati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page127.

{88.2} 4 Puna ca param meghiya bhikkhu araddhaviriyo viharati akusalanam dhammanam pahanaya kusalanam dhammanam uppadaya 1- thamava dalhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ayam catuttho dhammo paripakaya samvattati. {88.3} 5 Puna ca param meghiya bhikkhu pannava hoti udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ayam pancamo dhammo paripakaya samvattati . aparipakkaya meghiya cetovimuttiya ime panca dhamma paripakaya samvattanti . kalyanamittassetam meghiya bhikkhuno patikankham kalyanasahayassa kalyanasampavankassa yam silava bhavissati patimokkhasamvarasamvuto viharissati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikakhissati sikkhapadesu. {88.4} Kalyanamittassetam meghiya bhikkhuno patikankham kalyanasahayassa kalyanasampavankassa yam yayam katha abhisallekhika cetovivaranasappaya ekantanibbidaya viragaya nirodhaya upasamaya abhinnaya sambodhaya nibbanaya samvattissati seyyathidam appicchakatha santutthikatha pavivekakatha asamsaggakatha viriyarambhakatha silakatha samadhikatha pannakatha vimuttikatha vimuttinanadassanakatha evarupiya kathaya nikamalabhi bhavissati 2- akicchalabhi akasiralabhi . kalyanamittassetam meghiya bhikkhuno patikankham kalyanasahayassa kalyanasampavankassa yam araddhaviriyo @Footnote: 1 Ma. Yu. upasampadaya . 2 Yu. hoti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page128.

Viharissati akusalanam dhammanam pahanaya kusalanam dhammanam uppadaya thamava dalhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu . Kalyanamittassetam meghiya bhikkhuno patikankham kalyanasahayassa kalyanasampavankassa yam pannava bhavissati udayatthagaminiya pannaya samannagato ariyaya nibbedhikaya sammadukkhakkhayagaminiya. [89] Tena ca pana meghiya bhikkhuna imesu pancasu 1- patitthaya cattaro dhamma uttarim 2- bhavetabba asubha bhavetabba ragassa pahanaya metta bhavetabba byapadassa pahanaya anapanassati bhavetabba vitakkupacchedaya aniccasanna bhavetabba asmimanasamugghataya . aniccasannino hi meghiya anattasanna santhati anattasanni asmimanasamugghatam papunati dittheva dhamme nibbananti. {89.1} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi khudda 3- vitakka sukhuma vitakka anugata manaso ubbilapa ete avidva manaso vitakke hurahuram dhavati bhantacitto. Ete ca vidva manaso vitakke atapiyo samvarati satima @Footnote: 1 Ma. Yu. pancasu dhammesu . 2 Ma. Yu. uttari . 3 Po. olara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page129.

Anugate manaso ubbilape asesamete pajahati buddhoti. Suttam pathamam. [90] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava kusinarayam viharati upavattane mallanam salavane . tena kho pana samayena sambahula bhikkhu bhagavato avidure arannakutikayam viharanti uddhata [1]- unnala capala mukhara vikinnavaca mutthassatino asampajana asamahita vibbhantacitta pakatindriya . addasa kho bhagava te sambahule bhikkhu avidure arannakutikayam viharante uddhate unnale capale mukhare vikinnavace mutthassatino asampajane asamahite vibbhantacitte pakatindriye . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi arakkhitena kayena micchaditthigatena 2- ca thinamiddhabhibhutena vasam marassa gacchati. Tasma rakkhitacittassa sammasankappagocaro sammaditthipurekkharo natvana udayabbayam thinamiddhabhibhu bhikkhu sabba duggatiyo jaheti. Dutiyam. [91] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava kosalesu carikam carati mahata bhikkhusanghena saddhim . atha kho bhagava magga okkamma yena annataram rukkhamulam tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . atha kho annataro gopalako yena bhagava @Footnote: 1 Yu. honti . 2 Ma. micchaditthihatena.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page130.

Tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho tam gopalakam bhagava dhammiya kathaya sandassesi samadapesi samuttejesi sampahamsesi . atha kho so gopalako bhagavato dhammiya kathaya sandassito samadapito samuttejito sampahamsito bhagavantam etadavoca adhivasetu me bhante bhagava svatanaya bhattam saddhim bhikkhusanghenati . adhivasesi bhagava tunhibhavena . atha kho so gopalako bhagavato adhivasanam viditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami. {91.1} Atha kho so gopalako tassa rattiya accayena sake nivesane pahutam appodakapayasam patiyadapetva navanca sappim bhagavato kalam arocesi kalo bhante nitthitam bhattanti . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya saddhim bhikkhusanghena yena tassa gopalakassa nivesanam tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . atha kho 1- gopalako buddhappamukham bhikkhusangham appodakapayasena ca navena ca sappina sahattha santappesi sampavaresi . atha kho so gopalako bhagavantam bhuttavim onitapattapanim annataram nicam asanam gahetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho tam gopalakam bhagava dhammiya kathaya sandassetva samadapetva samuttejetva sampahamsetva utthayasana pakkami. [92] Atha kho acirapakkantassa bhagavato tam gopalakam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. kho so.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page131.

Annataro puriso simantarikaya jivita voropesi . atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum yena bhante gopalakena ajja buddhappamukho bhikkhusangho appodakapayasena ca navena ca sappina sahattha santappito sampavarito so kira bhante gopalako annatarena purisena simantarikaya jivita voropitoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi diso disam yantam kayira veri va pana verinam micchapanihitam cittam papiyo nam tato kareti. Tatiyam. [93] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena ayasma ca sariputto ayasma ca mahamoggallano kapotakandarayam viharanti . tena kho pana samayena ayasma sariputto junhaya rattiya navoropitehi kesehi abbhokase nisinno hoti annataram samadhim samapajjitva. [94] Tena kho pana samayena dve yakkha sahayaka uttaraya disaya dakkhinadisam gacchanti kenacideva karaniyena . addasamsu kho te yakkha ayasmantam sariputtam junhaya rattiya navoropitehi kesehi abbhokase nisinnam disvana eko yakkho dutiyam 1- yakkham @Footnote: 1 Po. dutiyampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page132.

Etadavoca patibhati mam samma imassa samanassa sise paharam datunti. Evam vutte so yakkho tam yakkham etadavoca alam samma ma samanam asadesi 1- ularo so samma samano mahiddhiko mahanubhavoti. {94.1} Dutiyampi kho so yakkho tam yakkham etadavoca patibhati mam samma imassa samanassa sise paharam datunti . dutiyampi kho so yakkho tam yakkham etadavoca alam samma ma samanam asadesi ularo so samma samano mahiddhiko mahanubhavoti . tatiyampi kho so yakkho tam yakkham etadavoca patibhati mam samma imassa samanassa sise paharam datunti. {94.2} Tatiyampi kho so yakkho tam yakkham etadavoca alam samma ma samanam asadesi ularo so samma samano mahiddhiko mahanubhavoti. Atha kho so yakkho tam yakkham anadayitva ayasmato sariputtattherassa sise paharam adasi . [2]- api tena paharena sattaratanam va attharatanam va nagam osadeyya mahantam va pabbatakutam padaleyya . atha ca pana so yakkho dayhamiti vatva tattheva mahanirayam apatasi 3-. [95] Addasa kho ayasma mahamoggallano dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena tena yakkhena ayasmato sariputtassa sise paharam diyamanam disvana yenayasma sariputto tenupasankami upasankamitva ayasmantam sariputtam etadavoca kacci te avuso khamaniyam kacci yapaniyam kacci na kinci @Footnote: 1 Po. sabbavaresu paharesiti dissati . 2 Po. tava paharo ahositi. Ma. tava @mahapaharo ahosi . 3 Po. avatthasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page133.

Dukkhanti khamaniyam me avuso moggallana yapaniyam me avuso moggallana api ca me sise thokam dukkhanti. {95.1} Acchariyam avuso sariputta abbhutam avuso sariputta yam 1- mahiddhiko ayasma sariputto mahanubhavo idha te avuso sariputta annataro yakkho sise paharam adasi tava mahapaharo ahosi api tena paharena sattaratanam va attharatanam va nagam osadeyya mahantam va pabbatakutam va padaleyyati . atha panayasma sariputto evamaha khamaniyam me avuso moggallana yapaniyam me avuso moggallana api ca me sise thokam dukkhanti acchariyam avuso moggallana abbhutam avuso moggallana yam 2- mahiddhiko ayasma mahamoggallano mahanubhavo yatra hi nama yakkhampi passissati mayam panetarahi pamsupisacakampi na passamati. [96] Assosi kho bhagava dibbaya sotadhatuya visuddhaya atikkantamanusikaya tesam ubhinnam mahanaganam evarupam 3- kathasallapam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa selupamam cittam thitam nanupakampati virattam rajaniyesu kopaneyye na kuppati yassevam bhavitam cittam kuto tam dukkhamessatiti. Catuttham. [97] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava kosambiyam viharati @Footnote: 1 Po. Yu. yam tvam. Ma. yava . 2 Po. Ma. Yu. yava . 3 Po. Ma. Yu. imam evarupam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page134.

Ghositarame . tena kho pana samayena bhagava akinno viharati bhikkhuhi bhikkhunihi upasakehi upasikahi rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi akinno dukkham na phasu viharati . Atha kho bhagavato etadahosi aham kho etarahi akinno viharami bhikkhuhi bhikkhunihi upasakehi upasikahi rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi akinno dukkham na phasu viharami yannunaham eko ganamha vupakattho vihareyyanti . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya kosambim pindaya pavisi . kosambiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto samam senasanam samsametva pattacivaramadaya anamantetva upatthakam anapaloketva bhikkhusangham eko adutiyo yena palileyyakam tena carikam pakkami anupubbena carikancaramano yena palileyyakam tadavasari. [98] Tatra sudam bhagava palileyyake viharati rakkhitavanasande bhaddasalamule . annataropi kho hatthinago akinno viharati hatthihi hatthinihi hatthikulabhehi 1- hatthicchapehi chinnaggani ceva tinani khadati obhaggobhaggancassa sakhabhangam khadanti avilani ca paniyani pivati ogaha cassa uttinnassa hatthiniyo kayam upanighamsantiyo gacchanti akinno dukkham na phasu viharati . Atha kho tassa hatthinagassa etadahosi aham kho etarahi akinno @Footnote: 1 Ma. hatthikalabhehi. Yu. hatthikalarehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page135.

Viharami hatthihi hatthinihi hatthikulabhehi hatthicchapehi chinnaggani ceva tinani khadami obhaggobhagganca me sakhabhangam khadanti avilani ca paniyani pivami ogaha ca me uttinnassa hatthiniyo kayam upanighamsantiyo gacchanti akinno dukkham na phasu viharami yannunaham eko ganamha vupakattho vihareyyanti . Atha kho so hatthinago yutha apakkamma yena palileyyakam rakkhitavanasando bhaddasalamulam yena bhagava tenupasankami upasankamitva tatra sudam so hatthinago yasmim padese bhagava viharati tam padesam apaharitanca karoti sondaya 1- bhagavato paniyam paribhojaniyam upatthapeti 2-. [99] Atha kho bhagavato rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi aham kho pubbe akinno vihasim bhikkhuhi bhikkhunihi upasakehi upasikahi rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi akinno dukkham na phasu vihasim somhi etarahi anakinno viharami bhikkhuhi bhikkhunihi upasakehi upasikahi rajuhi rajamahamattehi titthiyehi titthiyasavakehi anakinno sukham phasu viharamiti . tassa 3- kho hatthinagassa evam cetaso parivitakko udapadi aham kho pubbe akinno vihasim hatthihi hatthinihi hatthikulabhehi hatthicchapehi chinnaggani ceva tinani khadim obhaggobhagganca me khadimsu avilani ca paniyani pivim 4- @Footnote: 1 Ma. sondaya ca . 2 Ma. upatthapeti . 3 Ma. Yu. tassapi kho. @4 Ma. apavim Yu. pivasim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page136.

Ogaha ca me uttinnassa hatthiniyo kayam upanighamsantiyo agamamsu akinno dukkham na phasu vihasim somhi etarahi anakinno viharami hatthihi hatthinihi hatthikulabhehi hatthicchapehi acchinnaggani ceva tinani khadami obhaggobhagganca me sakhabhangam na khadanti anavilani ca paniyani pivami ogaha ca me uttinnassa na hatthiniyo kayam 1- upanighamsantiyo gacchanti anakinno sukham phasu viharamiti. {99.1} Atha kho bhagava attano ca pavivekam viditva tassa ca hatthinagassa cetasa cetoparivitakkamannaya tayam velayam imam udanam udanesi etam nagassa nagena isadantassa hatthino sameti cittam cittena yam 2- eko ramati vaneti. Pancamam. [100] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma pindolabharadvajo bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya arannako 3- pindapatiko pamsukuliko tecivariko appiccho santuttho pavivitto asamsattho araddhaviriyo dhutavado adhicittamanuyutto. {100.1} Addasa kho bhagava ayasmantam pindolabharadvajam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya arannakam 4- pindapatikam pamsukulikam tecivarikam appiccham santuttham pavivittam asamsattham araddhaviriyam dhutavadam @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. na kayam . 2 Ma. yadeko ramati manoti . 3 Po. Ma. aranniko. @4 Po. Ma. arannikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page137.

Adhicittamanuyuttam. {100.2} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi anupavado anupaghato patimokkhe ca samvaro mattannuta ca bhattasmim patthanca 1- sayanasanam adhicitte ca ayogo etam buddhanasasananti. Chattham. [101] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya appiccho santuttho pavivitto asamsattho araddhaviriyo adhicittamanuyutto . addasa kho bhagava ayasmantam sariputtam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya appiccham santuttham pavivittam asamsattham araddhaviriyam adhicittamanuyuttam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato soka na bhavanti tadino upasantassa sada satimatoti. Sattamam. [102] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi @Footnote: 1 Po. Ma. pantanca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page138.

Civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam. Bhikkhusanghopi sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam. Annatitthiya pana paribbajaka asakkata honti agarukata amanita apujita anapacita na labhino civarapindapata- senasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam. [103] Atha kho 1- annatitthiya paribbajaka bhagavato sakkaram asahamana bhikkhusanghassa ca yena sundari paribbajika tenupasankamimsu upasankamitva sundarim paribbajikam etadavocum ussahasi bhagini natinam attham katunti . kyaham ayya karomi kim maya sakka 2- katum jivitampi me pariccattam natinam atthayati . tena hi bhagini abhikkhanam jetavanam gacchahiti . evam ayyati kho sundari paribbajika tesam annatitthiyanam paribbajakanam patissutva abhikkhanam jetavanam aggamasi. {103.1} Yada annimsu te annatitthiya paribbajaka te 3- dittha kho sundari paribbajika bahujanena abhikkhanam jetavanam gacchatiti 4- atha nam jivita voropetva tattheva jetavanassa parikkhakupe 5- nikkhanitva yena raja pasenadi kosalo tenupasankamimsu upasankamitva rajanam pasenadim kosalam etadavocum ya sa maharaja sundari paribbajika sa no na dissatiti . kattha pana tumhe @Footnote: 1 Ma. Yu. te . 2 Ma. na sakka . 3 Ma. vo. atthakathayam vo ditthati patho @dissati visesato dittha bahulam ditthati ca vanniyate . 4 Yu. agacchatiti. @5 Ma. parikkha kupe nikkhipitva. Yu. parikhaya kupe.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page139.

Asankathati. Jetavane maharajati. Tena hi jetavanam vicinathati. {103.2} Atha kho te annatitthiya paribbajaka jetavanam vicinitva yathanikkhittam parikkhakupa uddharitva mancakam aropetva savatthim 1- pavesetva rathiyaya rathiyam singhatakena singhatakam upasankamitva manusse ujjhapesum passathayya samananam sakyaputtiyanam kammam alajjino ime samana sakyaputtiya dussila papadhamma musavadino abrahmacarino ime hi nama dhammacarino samacarino brahmacarino saccavadino silavanto kalyanadhamma patijanissanti natthi imesam samannam natthi imesam brahmannam nattham imesam samannam nattham imesam brahmannam kuto imesam samannam kuto imesam brahmannam apagata ime samanna apagata ime brahmanna kathanhi nama puriso purisakiccam karitva itthim jivita voropessatiti. [104] Tena kho pana samayena savatthiyam manussa bhikkhu disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosanti vihesanti alajjino ime samana sakyaputtiya dussila papadhamma musavadino abrahmacarino ime hi nama dhammacarino samacarino brahmacarino saccavadino silavanto kalyanadhamma patijanissanti natthi imesam samannam natthi imesam brahmannam nattham imesam samannam nattham imesam brahmannam kuto imesam samannam kuto imesam brahmannam apagata ime samanna apagata @Footnote: 1 Po. savatthiyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page140.

Ime brahmanna kathanhi nama puriso purisakiccam karitva itthim jivita voropessatiti. [105] Atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . Ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum etarahi bhante savatthiyam manussa bhikkhu disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosanti vihesanti alajjino ime samana sakyaputtiya dussila papadhamma musavadino abrahmacarino ime hi nama dhammacarino samacarino brahmacarino saccavadino silavanto kalyanadhamma patijanissanti natthi imesam samannam natthi imesam brahmannam nattham imesam samannam nattham imesam brahmannam kuto imesam samannam kuto imesam brahmannam apagata ime samanna apagata ime brahmanna kathanhi nama puriso purisakiccam karitva itthim jivita voropessatiti . Neso bhikkhave saddo ciram bhavissati sattahameva bhavissati sattahassa accayena antaradhayissati tena hi bhikkhave ye manussa bhikkhu disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosanti vihesanti te tumhe imaya gathaya paticodetha

--------------------------------------------------------------------------------------------- page141.

Abhutavadi nirayam upeti yo vapi 1- katva na karomiti caha ubhopi te pecca sama bhavanti nihinakamma manuja paratthati. [106] Atha kho te bhikkhu bhagavato santike imam gatham pariyapunitva ye manussa bhikkhu disva asabbhahi pharusahi vacahi akkosanti paribhasanti rosanti vihesanti te imaya gathaya paticodanti abhutavadi nirayam upeti yo vapi katva na karomiti caha ubhopi te pecca sama bhavanti nihinakamma manuja paratthati. [107] Manussanam etadahosi akaraka ime samana sakyaputtiya na imehi katam papantime samana sakyaputtiyati . Neva so saddo ciram ahosi sattahameva saddo ahosi sattahassa accayena antaradhayi . atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavato etadavocum acchariyam bhante abbhutam bhante yava subhasitancidam bhante bhagavata neso bhikkhave saddo ciram bhavissati sattahassa @Footnote: 1 Yu. capi . 2 Yu. yava subhasitam kho cidam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page142.

Accayena antaradhayissatiti antarahito bhante so saddoti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi tudanti vacaya jana asannata parehi 1- sangamagatamva kunjaram sutvana vakyam pharusam udiritam adhivasaye bhikkhu adutthacittoti. Atthamam. [108] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . atha kho ayasmato upasenassa vangantaputtassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi labha vata me suladdham vata me sattha ca me bhagava araham sammasambuddho svakkhate camhi dhammavinaye agarasma anagariyam pabbajito sabrahmacarino ca me silavanto kalyanadhamma silesu camhi paripurikari susamahito camhi ekaggacitto araha camhi khinasavo mahiddhiko camhi mahanubhavo bhaddakam me jivitam bhaddakam marananti . atha kho bhagava ayasmato upasenassa vangantaputtassa cetaso cetoparivitakkamannaya tayam velayam imam udanam udanesi yam jivitam na tapati maranante na socati sace ditthapado dhiro sokamajjhe na socati @Footnote: 1 Po. Ma. sarehi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page143.

Ucchinnabhavatanhassa santacittassa bhikkhuno vikkhino jatisamsaro natthi tassa punabbhavoti. Navamam. [109] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya attano upasamam paccavekkhamano . Addasa kho bhagava ayasmantam sariputtam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya attano upasamam paccavekkhamanam . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi upasantasantacittassa netticchinnassa bhikkhuno vikkhino jatisamsaro mutto so marabandhanati. Dasamam. Meghiyavaggo catuttho. Tassuddanam meghiyo 1- uddhata gopalo junha 2- nagena pancamam pindolo sariputto ca sundari bhavati atthamam upaseno vangantaputto sariputto ca te rasati. ----------- @Footnote: 1 Po. meghiya uddhikato panajunhanagena pancamam . 2 Ma. yakkho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page144.

Udane pancamo sonattheravaggo [110] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena raja pasenadi kosalo mallikaya deviya saddhim uparipasadavaragato hoti . Atha kho raja pasenadi kosalo mallikam devim etadavoca atthi nu kho te mallike kocanno attana piyataroti . natthi kho me maharaja kocanno attana piyataro tuyham pana maharaja atthanno koci attana piyataroti . mayhampi mallike natthanno koci attana piyataroti. {110.1} Atha kho raja pasendi kosalo pasada orohitva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho raja pasenadi kosalo bhagavantam etadavoca idhaham bhante mallikaya deviya saddhim uparipasadavaragato mallikam devim etadavocam atthi nu kho te mallike kocanno attana piyataroti evam vutte mallika devi 1- etadavoca natthi kho me maharaja kocanno attana piyataro tuyham pana maharaja atthanno koci attana piyataroti evam vutteham bhante mallikam devim etadavocam mayhampi kho mallike natthanno koci attana piyataroti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi @Footnote: 1 Ma. Yu. mam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page145.

Sabba disa anuparigamma cetasa nevajjhaga piyataramattana kvaci evampi 1- so puthu atta paresam tasma na himse param attakamoti. Suttam pathamam. [111] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho ayasma anando sayanhasamayam patisallana vutthito yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca acchariyam bhante abbhutam bhante yava appayuka hi bhante bhagavato mata ahosi sattahajate bhagavati bhagavato mata kalamakasi tusitam kayam upapajjatiti . evametam ananda evametam 2- ananda appayuka hi ananda bodhisattamataro honti sattahajatesu bodhisattesu bodhisattamataro kalam karonti tusitam kayam upapajjantiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ye keci bhuta bhavissanti ye capi 3- sabbe gamissanti pahaya deham tam sabbajanim kusalo viditva atapiyo brahmacariyam careyyati. Dutiyam. [112] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati @Footnote: 1 Po. Ma. evam piyo . 2 Po. Ma. Yu. evametam anandati pathattayam natthi. @3 Po. Ma. ye vapi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page146.

Veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena rajagahe suppabuddho nama kutthi manussadaliddo ahosi manussakapano manussavarako . tena kho pana samayena bhagava mahatiya parisaya parivuto dhammam desento nisinno hoti . addasa kho suppabuddho kutthi [1]- mahajanakayam durato va sannipatitam disvanassa etadahosi nissamsayam kho ettha kinci khadaniyam va bhojaniyam va bhajiyati yannunaham yena so mahajanakayo tenupasankameyyam appeva namettha kinci khadaniyam va bhojaniyam va labheyyanti. {112.1} Atha kho suppabuddho kutthi yena so mahajanakayo tenupasankami . addasa kho suppabuddho kutthi bhagavantam mahatiya parisaya parivutam dhammam desentam nisinnam disvanassa etadahosi na kho ettha kinci khadaniyam va bhojaniyam va bhajiyati samano ayam gotamo parisati dhammam deseti yannunahampi dhammam suneyyanti tattheva ekamantam nisidi ahampi dhammam sossamiti. {112.2} Atha kho bhagava sabbavantam parisam cetasa ceto paricca manasakasi ko nu kho idha bhabbo dhammam vinnatunti . Addasa kho bhagava suppabuddham kutthim tassam parisayam nisinnam disvanassa etadahosi ayam kho idha bhabbo dhammam vinnatunti . Suppabuddham kutthim arabbha anupubbikatham kathesi seyyathidam danakatham silakatham saggakatham kamanam adinavam okaram sankilesam nekkhamme 2- ca anisamsam pakasesi . yada bhagava annasi suppabuddham @Footnote: 1 Ma. Yu. tam . 2 Po. Yu. nikkhame ca. Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page147.

Kutthim kallacittam muducittam vinivaranacittam udaggacittam pasannacittam atha ya buddhanam samukamsika dhammadesana tam pakasesi dukkham samudayam nirodham maggam . seyyathapi nama suddham vattham apagatakalakam sammadeva rajanam patigganheyya evameva suppabuddhassa kutthissa tasmim yeva asane virajam vitamalam dhammacakkhu udapadi yam kinci samudayadhammam sabbantam nirodhadhammanti. [113] Atha kho suppabuddho kutthi ditthadhammo pattadhammo viditadhammo pariyogalhadhammo tinnavicikiccho vigatakathankatho vesarajjappatto aparapaccayo satthu sasane utthayasana yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho suppabuddho kutthi bhagavantam etadavoca abhikkantam bhante abhikkantam bhante seyyathapi bhante nikkujjitam va ukkujjeyya paticchannam va vivareyya mulhassa va maggam acikkheyya andhakare va telappajjotam dhareyya cakkhumanto rupani dakkhantiti evamevam 1- bhagavata anekapariyayena dhammo pakasito esaham bhante bhagavantam saranam gacchami dhammanca bhikkhusanghanca upasakam mam bhagava dharetu ajjatagge panupetam saranam gatanti . atha kho suppabuddho kutthi bhagavata dhammiya kathaya sandassito samadapito samuttejito sampahamsito bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana bhagavantam abhivadetva @Footnote: 1 Po. Yu. evameva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page148.

Padakkhinam katva pakkami . atha kho acirapakkantam 1- suppabuddham kutthim gavi tarunavaccha adhipatetva 2- jivita voropesi. Atha kho sambahula bhikkhu yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum yo so bhante suppabuddho nama kutthi bhagavato dhammiya kathaya sandassito samadapito samuttejito sampahamsito so kalakato tassa ka gati ko abhisamparayoti . Pandito bhikkhave suppabuddho kutthi paccapadi dhammassanudhammam na ca mam dhammadhikaranam vihesesi suppabuddho bhikkhave kutthi tinnam sannojananam parikkhaya sotapanno avinipatadhammo niyato sambodhiparayanoti. [114] Evam vutte annataro bhikkhu bhagavantam etadavoca ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena suppabuddho kutthi 3- manussadaliddo ahosi manussakapano manussavarakoti . bhutapubbam bhikkhave suppabuddho kutthi imasmim yeva rajagahe setthiputto ahosi . so uyyanabhumim niyyanto addasa tagarasikhim paccekabuddham nagare pindaya carantam disvanassa etadahosi kvayam 4- kutthi vicaratiti nitthuhitva 5- apabyamato 6- karitva pakkami . so tassa kammassa vipakena bahuni vassani bahuni vassasatani bahuni vassasahassani bahuni vassasatasahassani niraye pacittha tasseva kammassa @Footnote: 1 Yu. ayam patho natthi . 2 Ma. adhipatitva . 3 Ma. kutthi ahosi manusasadaliddo. @4 Po. kodani ayam . 5 Po. nitthambhitva. Ma. Yu. nitthubhitva. @6 Ma. apasabyato. Yu. apasabyamato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page149.

Vipakavasesena imasmim yeva rajagahe manussadaliddo ahosi manussakapano manussavarako so tathagatappaveditam dhammavinayam agamma saddham samadayi 1- silam samadayi sutam samadayi cagam samadayi pannam samadayi so tathagatappaveditam dhammavinayam agamma saddham samadayitva silam samadayitva sutam samadayitva cagam samadayitva pannam samadayitva kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapanno devanam tavatimsanam sahabyatam so tattha anne deve atirocati vannena ceva yasasa cati . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi cakkhuma visamaniva vijjamane parakkame pandito jivalokasmim papani parivajjayeti. Tatiyam. [115] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahula kumaraka antara ca savatthim antara ca jetavanam macchake badhenti 2- . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisi . addasa kho bhagava te sambahule kumarake antara ca savatthim antara ca jetavanam macchake badhente disvana yena kumaraka tenupasankami upasankamitva te kumarake etadavoca bhayatha vo tumhe kumaraka dukkhassa appiyam vo dukkhanti . evam bhante bhayama mayam bhante @Footnote: 1 Ma. sabbattha samadiyiti dissati . 2 Po. bodhenti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page150.

Dukkhassa appiyam no dukkhanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sace bhayatha dukkhassa sace vo dukkhamappiyam makattha papakam kammam avi va yadi va raho sace ca 1- papakam kammam karissatha karotha va na vo dukkha muttyatthi upeccapi palayatanti 2-. Catuttham. [116] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati pubbarame migaramatu pasade . tena kho pana samayena bhagava tadahuposathe bhikkhusanghaparivuto nisinno hoti . atha kho ayasma anando abhikkantaya rattiya nikkhante 3- pathame yame utthayasana ekamsam civaram 4- katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto pathamo yamo ciranisinno bhikkhusangho uddisatu bhante bhagava bhikkhunam patimokkhanti. Evam vutte bhagava tunhi ahosi. {116.1} Dutiyampi kho ayasma anando abhikkantaya rattiya nikkhante majjhime yame utthayasana ekamsam civaram katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto majjhimo yamo ciranisinno bhikkhusangho uddisatu bhante bhagava bhikkhunam patimokkhanti . dutiyampi kho bhagava tunhi ahosi . tatiyampi kho ayasma anando abhikkantaya rattiya @Footnote: 1 Yu. va . 2 Po. palayatananti . 3 Po. nikkamante . 4 Ma. uttarasangam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page151.

Nikkhante pacchime yame uddhaste 1- arune nandimukhiya rattiya utthayasana ekamsam civaram katva yena bhagava tenanjalimpanametva bhagavantam etadavoca abhikkanta bhante ratti nikkhanto pacchimo yamo uddhasto 2- aruno nandimukhi ratti ciranisinno bhikkhusangho uddisatu bhante bhagava bhikkhunam patimokkhanti . aparisuddha ananda parisati . atha kho ayasmato mahamoggallanassa etadahosi kannu kho bhagava puggalam sandhaya evamaha aparisuddha ananda parisati. {116.2} Atha kho ayasma mahamoggallano sabbavantam bhikkhusangham cetasa ceto paricca manasakasi . addasa kho ayasma mahamoggallano tam puggalam dussilam papadhammam asucisankassarasamacaram paticchannakammantam assamanam samanapatinnam abrahmacarim brahmacaripatinnam antoputim avassutam kasambukajatam majjhe bhikkhusanghassa nisinnam disvana utthayasana yena so puggalo tenupasankami upasankamitva tam puggalam etadavoca utthehavuso ditthosi bhagavata natthi te bhikkhuhi saddhim samvasoti . atha 3- kho so puggalo tunhi ahosi. {116.3} Dutiyampi kho so ayasma mahamoggallano tam puggalam etadavoca utthehavuso ditthosi bhagavata natthi te bhikkhuhi saddhim samvasoti . dutiyampi kho so puggalo tunhi ahosi . tatiyampi kho ayasma mahamoggallano tam puggalam etadavoca utthehavuso @Footnote: 1 Po. uddhise . 2 Yu. uddhato . 3 Ma. evam vutte so puggalo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page152.

Ditthosi bhagavata natthi te bhikkhuhi saddhim samvasoti. {116.4} Tatiyampi kho so puggalo tunhi ahosi. Atha kho ayasma mahamoggallano tam puggalam bahayam gahetva bahidvarakotthaka nikkhametva sucighatikam datva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam etadavoca nikkhamito bhante so puggalo maya parisuddha parisa uddisatu bhante bhagava bhikkhunam patimokkhanti . acchariyam moggallana abbhutam moggallana yava bahagahanapi nameso moghapuriso agamissatiti 1- . athakho bhagava bhikkhu amantesi nadanaham bhikkhave ito param uposatham karissami patimokkham uddisissami tumhe 2- yeva bhikkhave 3- ito param uposatham kareyyatha patimokkham uddiseyyatha atthanametam bhikkhave anavakaso yam tathagato aparisuddhaya parisaya uposatham kareyya patimokkham uddiseyyathati. [117] Atthime bhikkhave mahasamudde acchariya abbhutadhamma ye disva disva asura mahasamudde abhiramanti katame attha 1 mahasamuddo bhikkhave anupubbaninno anupubbapono anupubbapabbharo nayatakeneva 4- papato yam 5- bhikkhave mahasamuddo anupubbaninno anupubbapono anupubbapabbharo nayatakeneva papato ayam bhikkhave mahasamudde pathamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. @Footnote: 1 Ma. agamessatiti. 2 Po. Ma. Yu. tumhevadani. 3 Yu. ayam patho natthi. @4 Po. Ma. sabbattha ayanakenevati dissati 5 Po. ayampi. Ma. Yu. yampi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page153.

2 Puna ca param bhikkhave mahasamuddo thitadhammo velam nativattati yam bhikkhave mahasamuddo thitadhammo velam nativattati ayampi 1- bhikkhave mahasamudde dutiyo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 3 Puna ca param bhikkhave mahasamuddo na matena kunapena samvasati yam hoti mahasamudde matam kunapam tam khippameva tiram vaheti thalam ussadeti yampi bhikkhave mahasamuddo na matena kunapena samvasati yam [2]- mahasamudde matam kunapam tam khippameva tiram vaheti thalam ussadeti ayampi bhikkhave mahasamudde tatiyo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 4 Puna ca param bhikkhave ya kaci mahanadiyo seyyathidam ganga yamuna aciravati sarabhu mahi ta mahasamuddam patta 3- jahanti purimani namagottani mahasamuddo tveva sankhyam gacchanti yam bhikkhave ya kaci mahanadiyo seyyathidam ganga yamuna aciravati sarabhu mahi ta mahasamuddam patta jahanti purimani namagottani mahasamuddo tveva sankhyam gacchanti ayampi bhikkhave mahasamudde catuttho acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 5 Puna ca param bhikkhave ya 4- loke savantiyo mahasamudde 5- appenti ya ca antalikkha dhara papatanti 6- na tena mahasamuddassa @Footnote: 1 Po. ayampi kho . 2 Ma. hoti . 3 Ma. patva . 4 Po. yakaci. @Ma. Yu. ya ca . 5 Ma. Yu. mahasamuddam . 6 Po. pavattanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page154.

Unattam va purattam va pannayati yampi bhikkhave ya ca loke savantiyo mahasamudde appenti ya ca antalikkha dhara papatanti na tena mahasamuddassa unattam va purattam va pannayati ayampi bhikkhave mahasamudde pancamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 6 Puna ca param bhikkhave mahasamuddo ekaraso lonaraso yampi bhikkhave mahasamuddo ekaraso lonaraso ayampi bhikkhave mahasamudde chattho acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 7 Puna ca param bhikkhave mahasamuddo bahuratano anekaratano tatrimani ratanani seyyathidam mutta mani veluriyo sankho sila pavalam rajatam jatarupam lohitango masaragallo 1- yam bhikkhave mahasamuddo bahuratano anekaratano tatrimani ratanani seyyathidam mutta mani veluriyo sankho sila pavalam rajatam jatarupam lohitango masaragallo ayampi bhikkhave mahasamudde sattamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti. 8 Puna ca param bhikkhave mahasamuddo mahatam bhutanam avaso tatrime bhuta timi timingalo timitimingalo 2- asura naga gandhabba santi mahasamudde yojanasatikapi attabhava dviyojanasatikapi attabhava tiyojanasatikapi attabhava catuyojanasatikapi attabhava @Footnote: 1 Ma. masaragallam . 2 Po. timitimingala. Ma. timiramingala. Yu. timirapingalo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page155.

Pancayojanasatikapi attabhava yampi bhikkhave mahasamuddo mahatam bhutanam avaso tatrime bhuta timi timingalo timitimingalo asura naga gandhabba santi mahasamudde yojanasatikapi attabhava dviyojanasatikapi attabhava tiyojanasatikapi attabhava catuyojanasatikapi attabhava pancayojanasatikapi attabhava ayampi bhikkhave mahasamudde atthamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva asura mahasamudde abhiramanti . Ime kho bhikkhave [1]- mahasamudde attha acchariya abbhutadhamma ye disva disva asura mahasamudde abhiramanti. [118] Evameva kho bhikkhave imasmim dhammavinaye attha acchariya abbhutadhamma ye disva disva bhikkhu [2]- dhammavinaye abhiramanti katame attha 1 seyyathapi bhikkhave mahasamuddo anupubbaninno anupubbapono anupubbapabbharo nayatakeneva papato evameva kho bhikkhave imasmim dhammavinaye anupubbasikkha anupubbakiriya anupubbapatipada nayatakeneva annapativedho yam bhikkhave imasmim dhammavinaye anupubbasikkha anupubbakiriya anupubbapatipada nayatakeneva annapativedho ayam bhikkhave imasmim dhammavinaye pathamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 2 Seyyathapi bhikkhave mahasamuddo thitadhammo velam nativattati @Footnote: 1 Ma. attha . 2 Ma. imismim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page156.

Evameva kho bhikkhave yam maya savakanam sikkhapadam pannattam tam mama savaka jivitahetupi natikkamanti yampi bhikkhave mama savakanam sikkhapadam pannattam tam mama savaka jivitahetupi natikkamanti ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye dutiyo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 3 Seyyathapi bhikkhave mahasamuddo na matena kunapena samvasati yam hoti mahasamudde matam kunapam tam khippameva tiram vaheti thalam ussadeti evameva kho bhikkhave yo so puggalo dussilo papadhammo asucisankassarasamacaro paticchannakammanto assamano samanapatinno abrahmacari brahmacaripatinno antoputi avassuto kasambukajato na tena sangho samvasati atha kho [1]- khippameva sannipatitva ukkhipati kincapi so hoti majjhe bhikkhusanghassa nisinno atha kho so araka ca sanghamha sangho ca tena yampi bhikkhave yo so puggalo dussilo papadhammo asucisankassarasamacaro paticchannakammanto assamano samanapatinno abrahmacari brahmacaripatinno antoputi avassuto kasambukajato na tena sangho samvasati atha kho khippameva sannipatitva ukkhipati kincapi so hoti majjhe bhikkhusanghassa nisinno atha kho so araka ca sanghamha sangho ca tena ayampi bhikkhave imasmim @Footnote: 1 Ma. Yu. nam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page157.

Dhammavinaye tatiyo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 4 Seyyathapi bhikkhave ya kaci mahanadiyo seyyathidam ganga yamuna aciravati sarabhu mahi ta mahasamuddam patta jahanti purimani namagottani mahasamuddo tveva sankhyam gacchanti evameva kho bhikkhave cattaro vanna khattiya brahmana vessa sudda te tathagatappavedite dhammavinaye agarasma anagariyam pabbajitva jahanti purimani namagottani samana sakyaputtiya tveva sankhyam 1- gacchanti yampi bhikkhave cattaro vanna khattiya brahmana vessa sudda te tathagatappavedite dhammavinaye agarasma anagariyam pabbajitva jahanti purimani namagottani samana sakyaputtiya tveva sankhyam gacchanti ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye catuttho acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 5 Seyyathapi bhikkhave ya ca loke savantiyo mahasamuddam appenti ya ca antalikkha dhara papatanti na tena mahasamuddassa unattam va purattam va pannayati evameva kho bhikkhave bahupi 2- bhikkhu anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayanti na tena nibbanadhatuya unattam va purattam va pannayati yampi bhikkhave bhikkhu anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayanti na tena @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbattha sankhanti dissati . 2 Ma. Yu. bahu cepi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page158.

Nibbanadhatuya unattam va purattam va pannayati ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye pancamo accariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 6 Seyyathapi bhikkhave mahasamuddo ekaraso lonaraso evameva kho bhikkhave ayam dhammavinayo ekaraso vimuttiraso yampi bhikkhave ayam dhammavinayo ekaraso vimuttiraso ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye chattho acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti. 7 Seyyathapi bhikkhave mahasamuddo bahuratano anekaratano tatrimani ratanani seyyathidam mutta mani veluriyo sankho sila pavalam rajatam jatarupam lohitango masaragallo evameva kho bhikkhave ayam dhammavinayo bahuratano anekaratano tatrimani ratanani seyyathidam cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo yampi bhikkhave ayam dhammavinayo bahuratano anekaratano tatrimani ratanani seyyathidam cattaro satipatthana cattaro sammappadhana cattaro iddhippada pancindriyani panca balani satta bojjhanga ariyo atthangiko maggo ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye sattamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page159.

8 Seyyathapi bhikkhave mahasamuddo mahatam bhutanam avaso tatrime bhuta timi timingalo timitimingalo asura naga gandhabba santi mahasamudde yojanasatikapi attabhava dviyojanasatikapi attabhava tiyojanasatikapi attabhava catuyojanasatikapi attabhava pancayojanasatikapi attabhava evameva kho bhikkhave ayam dhammavinayo mahatam bhutanam avaso tatrime bhuta sotapanno sotapattiphala- sacchikiriyaya patipanno sakadagami sakadagamiphalasacchikiriyaya patipanno anagami anagamiphalasacchikiriyaya patipanno araha arahattaya patipanno yampi bhikkhave ayam dhammavinayo mahatam bhutanam avaso tatrime bhuta sotapanno sotapattiphalasacchikiriyaya patipanno sakadagami sakadagamiphalasacchikiriyaya patipanno anagami anagamiphalasacchikiriyaya patipanno araha arahattaya patipanno ayampi bhikkhave imasmim dhammavinaye atthamo acchariyo abbhutadhammo yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramanti . ime kho bhikkhave imasmim dhammavinaye attha acchariya abbhutadhamma yam disva disva bhikkhu imasmim dhammavinaye abhiramantiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi channamativassati vivatam nativassati tasma channam vivaretha evantam nativassatiti. Pancamam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page160.

[119] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma mahakaccano avantisu viharati kururaghare 1- pavatte pabbate . Tena kho pana samayena sono upasako kotikanno 2- ayasmato mahakaccanassa upatthako hoti . atha kho sonassa upasakassa kotikannassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti. {119.1} Atha kho sono upasako kotikanno yenayasma mahakaccano tenupasankami upasankamitva ayasmantam mahakaccanam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho sono upasako kotikanno ayasmantam mahakaccanam etadavoca idha mayham bhante rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti pabbajetu mam @Footnote: 1 Ma. Yu. kuraraghare 2 kutikannotipi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page161.

Bhante ayyo mahakaccanoti. [120] Evam vutte ayasma mahakaccano sonam upasakam kotikannam etadavoca dukkaram kho sona yavajivam ekabhattam ekaseyyam brahmacariyam ingha tvam sona tattheva agarikabhuto samano buddhanam sasanam anuyunja kalayuttam ekabhattam ekaseyyam brahmacariyanti . atha kho sonassa upasakassa kotikannassa yo ahosi pabbajjabhisankharo so patipassambhi . dutiyampi kho sonassa upasakassa kotikannassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti. {120.1} Dutiyampi kho sono upasako kotikanno yenayasma mahakaccano tenupasankami upasankamitva ayasmantam mahakaccanam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho sono upasako kotikanno ayasmantam mahakaccanam etadavoca idha mayham bhante rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum

--------------------------------------------------------------------------------------------- page162.

Oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti pabbajetu mam bhante ayyo mahakaccanoti . Dutiyampi kho ayasma mahakaccano sonam upasakam kotikannam etadavoca dukkaram kho sona yavajivam ekabhattam ekaseyyam brahmacariyam ingha tvam sona tattheva agarikabhuto samano buddhanam sasanam anuyunja kalayuttam ekabhattam ekaseyyam brahmacariyanti. {120.2} Dutiyampi kho sonassa upasakassa kotikannassa yo ahosi pabbajjabhisankharo so patipassambhi . tatiyampi kho sonassa upasakassa kotikannassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti. {120.3} Tatiyampi kho sono upasako kotikanno yenayasma mahakaccano tenupasankami upasankamitva ayasmantam mahakaccanam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho sono upasako kotikanno ayasmantam mahakaccanam etadavoca idha mayham bhante rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi yatha yatha kho ayyo mahakaccano dhammam deseti nayidam sukaram agaram ajjhavasata ekantaparipunnam ekantaparisuddham sankhalikhitam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page163.

Brahmacariyam caritum yannunaham kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajeyyanti pabbajetu mam bhante ayyo mahakaccanoti . atha kho ayasma mahakaccano sonam upasakam kotikannam pabbajesi. [121] Tena kho pana samayena avantidakkhinapatho 1- appabhikkhuko hoti . atha kho ayasma mahakaccano tinnam vassanam accayena kicchena kasirena tato tato dasavaggam bhikkhusangham sannipatetva ayasmantam sonam upasampadesi . atha kho ayasmato sonassa vassam vutthassa rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi na kho me so bhagava sammukha dittho api ca suto yeva me so bhagava idiso ca idiso cati sace mam upajjhayo anujaneyya gaccheyyaham tam bhagavantam dassanaya arahantam sammasambuddhanti. {121.1} Atha kho ayasma sono sayanhasamayam patisallana vutthito yenayasma mahakaccano tenupasankami upasankamitva ayasmantam mahakaccanam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma sono ayasmantam mahakaccanam etadavoca idha mayham bhante rahogatassa patisallinassa evam cetaso parivitakko udapadi na kho me so bhagava sammukha dittho api ca suto yeva me so bhagava idiso ca idiso cati sace mam upajjhayo anujaneyya @Footnote: 1 Po. Yu. avantisu dakkhinapatho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page164.

Gaccheyyaham tam bhagavantam dassanaya arahantam sammasambuddhanti . Sadhu sadhu sona gaccha tvam sona tam bhagavantam dassanaya arahantam sammasambuddhanti 1- dakkhissasi tvam sona tam bhagavantam pasadikam pasadaniyam santindriyam santamanasam uttamasamathadamathamanupattam dantam guttam yatindriyam nagam disvana mama vacanena bhagavato pade sirasa vandahi appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharam pucchati. {121.2} Evam bhanteti kho ayasma sono ayasmato mahakaccanassa bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana ayasmantam mahakaccanam abhivadetva padakkhinam katva senasanam samsametva pattacivaramadaya yena savatthi tena carikam pakkami . anupubbena carikancaramano yena savatthi jetavanam anathapindikassa aramo yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi. {121.3} Ekamantam nisinno kho ayasma sono bhagavantam etadavoca upajjhayo me bhante ayasma mahakaccano bhagavato pade sirasa vandati appabadham appatankam lahutthanam balam phasuviharam pucchatiti . kacci bhikkhu khamaniyam kacci yapaniyam kaccipi appakilamathena addhanam agato na ca pindakena kilantositi . khamaniyam bhagava yapaniyam bhagava appakilamathena caham bhante addhanam agato na ca pindakena kilantomhiti. @Footnote: 1 Ma. itisaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page165.

[122] Atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi imassananda agantukassa bhikkhuno senasanam pannapehiti . Atha kho ayasmato anandassa etadahosi yassa kho mam bhagava anapeti imassa ananda agantukassa bhikkhuno senasanam pannapehiti icchati bhagava tena bhikkhuna saddhim ekavihare vatthum icchati bhagava ayasmata sonena saddhim ekavihare vatthunti . Yasmim vihare bhagava viharati tasmim vihare ayasmato sonassa senasanam pannapesi. {122.1} Atha kho bhagava bahudeva rattim abbhokase nipajjaya 1- vitinametva pade pakkhaletva viharam pavisi . Ayasmapi kho sono bahudeva rattim abbhokase nipajjaya vitinametva pade pakkhaletva viharam pavisi . atha kho bhagava rattiya paccusasamayam paccutthaya ayasmantam mahasonam ajjhesi patibhatu tam bhikkhu dhammam bhasitunti. {122.2} Evam bhanteti kho ayasma sono bhagavato patissutva solasa atthakavaggikani sabbaneva sarena abhani . atha kho bhagava ayasmato sonasassa sarabhannapariyosane abbhanumodi sadhu sadhu bhikkhu suggahitani bhikkhu atthakavaggikani sumanasikatani supadharitani kalyaniyasi vacaya samannagato visatthaya anelaya 2- atthassa vinnapaniya kativassosi tvam bhikkhuti . ekavasso aham bhagavati . kissa pana @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. nissajjaya . 2 Ma. anelagalaya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page166.

Tvam bhikkhu evam ciram akasiti . ciram dittho me bhante kamesu adinavo api ca sambadho gharavaso bahukicco bahukaraniyoti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi disva adinavam loke natva dhammam nirupadhi 1- ariyo na ramati pape pape na ramati suciti. Chattham. [123] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma kankharevato bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya attano kankhavitaranavisuddhim paccavekkhamano . addasa kho bhagava ayasmantam kankharevatam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya attano kankhavitaranavisuddhim paccavekkhamanam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ya kaci kankha idha va huram va sakavediya va paravediya va jhayino 2- ta pajahanti sabba atapino brahmacariyam carantati. Sattamam. [124] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe @Footnote: 1 Po. Ma. nirupadhim . 2 Ma. ye jhayino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page167.

Viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena ayasma anando tadahuposathe pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisi . addasa kho devadatto ayasmantam anandam rajagahe pindaya carantam disvana yena ayasma anando tenupasankami upasankamitva ayasmantam anandam etadavoca ajjataggedanaham avuso ananda annatreva bhagavata annatra bhikkhusangha uposatham karissami sanghakammani cati. {124.1} Atha kho ayasma anando rajagahe pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca idhaham bhante pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisim addasa kho mam bhante devadatto rajagaham pindaya carantam disvana yenaham tenupasankami upasankamitva mam etadavoca ajjataggedanaham avuso ananda annatreva bhagavata annatra bhikkhusangha uposatham karissami sanghakammani cati ajja bhante devadatto sangham bhindissati uposathanca karissati sanghakammani cati . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi sukaram sadhuna sadhu sadhu papena dukkaram

--------------------------------------------------------------------------------------------- page168.

Papam papena sukaram papamariyehi dukkaranti. Atthamam. [125] 9 Evamme sutam. Ekam samayam bhagava kosalesu carikam carati mahata bhikkhusanghena saddhim . tena kho pana samayena sambahula manavaka bhagavato avidure saddayamanarupa 1- atikkamanti . Addasa kho bhagava sambahule manavake avidure saddayamanarupe atikkamante . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi parimuttha pandita bhasa vacagocarabhanino yavicchanti mukhayamam yena nita na tam viduti. Navamam. [126] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma culapanthako bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva . addasa kho bhagava ayasmantam culapanthakam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya parimukham satim upatthapetva . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi thitena kayena thitena cetasa tittham nisinno uda va sayano etam satim bhikkhu adhitthahano @Footnote: 1 Po. saddhayamanarupa. Ma. sadhayamanarupa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page169.

Labhetha pubbapariyam visesam laddhana pubbapariyam visesam adassanam maccurajassa gaccheti. Sonattheravaggo pancamo. Tassuddanam raja appayuka kutthi kumaraka ca uposatho sono ca revato nando saddayamana panthakena cati. ---------- Udane chattho jaccandhavaggo [127] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava vesaliyam viharati mahavane kutagarasalayam . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya vesalim pindaya pavisi . Vesaliyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanto ayasmantam anandam amantesi ganhahi ananda nisidanam yena pavalacetiyam 1- tenupasankamissama 2- divaviharayati. {127.1} Evam bhanteti kho 3- ayasma anando bhagavato patissutva nisidanam adaya bhagavantam pitthito pitthito anubandhi . atha kho bhagava yena pavalacetiyam tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi. @Footnote: 1 Si. sabbavaresu capalacetiyam. Ma. Yu. capalam cetiyam. @2 Yu. tenupasankamissami. 3 Yu. pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page170.

Nisajja kho bhagava ayasmantam anandam amantesi {127.2} ramaniya ananda vesali ramaniyam udenam cetiyam 1- ramaniyam gotamakam cetiyam ramaniyam sattambam cetiyam ramaniyam bahuputtam cetiyam ramaniyam sarandam 2- cetiyam ramaniyam pavalam cetiyam . Yassa kassaci ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so akankhamano kappam va tittheyya kappavasesam va . tathagatassa kho ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so 3- akankhamano ananda tathagato kappam va tittheyya kappavasesam vati. [128] Evampi kho ayasma anando bhagavata olarike nimitte kayiramane olarike obhase kayiramane nasakkhi pativijjhitum na bhagavantam yaci titthatu bhante bhagava kappam titthatu sugato kappam bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti yathatam marena pariyutthitacitto . Dutiyampi kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ramaniya ananda vesali ramaniyam udenam cetiyam ramaniyam gotamakam cetiyam ramaniyam sattambam cetiyam ramaniyam bahuputtam cetiyam ramaniyam sarandam cetiyam ramaniyam pavalam . yassa @Footnote: 1 Ma. udenacetiyam. pancavaresu evam . 2 Po. Ma. Yu. sarandadam anandacetiyam. @3 Ma. Yu. ayam patho na dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page171.

Kassaci ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so akankhamano kappam va tittheyya kappavasesam va . tathagatassa kho ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so akankhamano ananda tathagato kappam va tittheyya kappavasesam vati . evampi kho ayasma anando bhagavata olarike nimitte kayiramane olarike obhase kayiramane nasakkhi pativijjhitum na bhagavantam yaci titthatu bhante bhagava kappam titthatu sugato kappam bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti yathatam marena pariyutthitacitto. {128.1} Tatiyampi kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ramaniya ananda vesali ramaniyam udenam cetiyam ramaniyam gotamakam cetiyam ramaniyam sattambam cetiyam ramaniyam bahuputtam cetiyam ramaniyam sarandam cetiyam ramaniyam pavalam cetiyam . Yassa kassaci ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so akankhamano kappam va tittheyya kappavasesam va . tathagatassa kho ananda cattaro iddhipada bhavita bahulikata yanikata vatthukata anutthita paricita susamaraddha so akankhamano ananda tathagato kappam va tittheyya

--------------------------------------------------------------------------------------------- page172.

Kappavasesam vati . evampi kho ayasma anando bhagavata olarike nimitte kayiramane olarike obhase kayiramane nasakkhi pativijjhitum na bhagavantam yaci titthatu bhante bhagava kappam titthatu sugato kappam bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti yathatam marena pariyutthitacitto. [129] Atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi gaccha tvam ananda yassadani kalam mannasiti . evam bhanteti kho ayasma anando bhagavantam 1- patissutva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva bhagavato avidure annatarasmim rukkhamule nisidi. [130] Atha kho maro papima acirapakkante ayasmante anande yena bhagava tenupasankami upasankamitva ekamantam atthasi. Ekamantam thito kho maro papima bhagavantam etadavoca {130.1} parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima parinibbayissami yava me bhikkhu na savaka bhavissanti viyatta vinita visaradappatta 2- yogakkhemakama bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacarino sakam acariyakam uggahetva acikkhissanti desissanti pannapessanti patthapessanti vivarissanti vibhajissanti uttanikarissanti @Footnote: 1 Ma. Yu. bhagavato . 2 Po. visarada pattayogakkhema. Ma. visarada @yogakkhemakamati na dilsati . 3 Yu. yogakkhema.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page173.

Uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desissantiti etarahi 1- kho pana bhante bhikkhu bhagavato savaka viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakama bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacarino sakam acariyakam uggahetva acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti uttanikaronti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desenti. {130.2} Parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato bhasita kho panesa 2- bhante 3- bhagavata vaca na tavaham papima parinibbayissami yava me bhikkhuniyo na 4- savika bhavissanti viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakaminiyo bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacariniyo sakam acariyakam uggahetva acikkhissanti desissanti pannapessanti patthapessanti vivarissanti vibhajissanti uttanikarissanti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desissantiti etarahi kho pana bhante bhikkhuniyo bhagavato savika viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakaminiyo bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacariniyo sakam acariyakam uggahetva acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti @Footnote: 1 Po. tam kho pana etarahi. Yu. santi kho pana bhante etarahi . 2 Po. ayam @patho natthi . 3 Yu. ayam patho natthi . 4 Yu. nasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page174.

Uttanikaronti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desenti. {130.3} Parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima parinibbayissami yava me upasaka na savaka bhavissanti viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakama bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacarino sakam acariyakam uggahetva acikkhissanti desissanti pannapessanti patthapessanti vivarissanti vibhajissanti uttanikarissanti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desissantiti etarahi kho pana bhante upasaka bhagavato savaka viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakama bahussuta dhammadhara dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacarino sakam acariyakam uggahetva acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti uttanikaronti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desenti. {130.4} Parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima parinibbayissami yava me upasika na savika bhavissanti viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakaminiyo dhammadhara

--------------------------------------------------------------------------------------------- page175.

Bahussuta dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacariniyo sakam acariyakam uggahetva acikkhissanti desissanti pannapessanti patthapessanti vivarissanti vibhajissanti uttanikarissanti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desissantiti etarahi kho pana bhante upasika bhagavato savika viyatta vinita visaradappatta yogakkhemakaminiyo dhammadhara bahussuta dhammanudhammapatipanna samicipatipanna anudhammacariniyo sakam acariyakam uggahetva acikkhanti desenti pannapenti patthapenti vivaranti vibhajanti uttanikaronti uppannam parappavadam sahadhammena suniggahitam niggahetva sappatihariyam dhammam desenti. {130.5} Parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavato bhasita kho panesa bhante bhagavata vaca na tavaham papima parinibbayissami yava me idam brahmacariyam na iddhanca bhavissati phitanca vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitanti etarahi kho pana bhante bhagavato brahmacariyam iddhanca phitanca vittharikam bahujannam puthubhutam yava devamanussehi suppakasitam . parinibbatudani bhante bhagava parinibbatu sugato parinibbanakalodani bhante bhagavatoti. [131] Evam vutte bhagava maram papimantam etadavoca

--------------------------------------------------------------------------------------------- page176.

Appossuko tvam papima hohi na ciram tathagatassa parinibbanam bhavissati ito tinnam masanam accayena tathagato parinibbayissatiti . Atha kho bhagava pavalacetiye sato sampajano ayusankharam ossajji . osatthe ca bhagavata ayusankhare mahabhumicalo ahosi bhimsanako lomahamso devadundubhiyo ca phalimsu . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi tulamatulanca sambhavam bhavasankharamavassajji muni ajjhattarato samahito abhindi kavacamivattasambhavanti. Suttam pathamam. [132] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati pubbarame migaramatu pasade . tena kho pana samayena bhagava sayanhasamayam patisallana vutthito bahidvarakotthake nisinno hoti . atha kho raja pasenadi kosalo yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . tena kho pana samayena satta ca jatila satta ca nigantha satta ca acela 1- satta ca ekasata satta ca paribbajaka parulhakacchanakhaloma kharivividhamadaya bhagavato avidure abhikkamanti 2-. Addasa kho raja pasenadi kosalo te satta ca jatile satta ca niganthe satta ca acele satta ca ekasate satta ca @Footnote: 1 Ma. acelaka --- ekasataka . 2 Ma. Yu. atikkamanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page177.

Paribbajake parulhakacchanakhalome kharivividhamadaya bhagavato avidure abhikkamante disvana utthayasana ekamsam uttarasangam karitva dakkhinajanumandalam 1- pathaviyam nihantva yena te satta ca jatila satta ca nigantha satta ca acela satta ca ekasata satta ca paribbajaka tenanjalimpanametva tikkhattum namam savesi rajaham bhante pasenadi kosalo rajaham bhante pasenadi kosaloti. {132.1} Atha kho raja pasenadi kosalo acirapakkantesu tesu sattasu ca jatilesu sattasu ca niganthesu sattasu ca acelesu sattasu ca ekasatesu sattasu ca paribbajakesu yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho raja pasenadi kosalo bhagavantam etadavoca ye 2- ca te bhante loke arahanto va arahattamaggam va samapanna etesam annataroti. [133] Dujjanam kho etam maharaja taya gihina kamabhogina 3- puttasambadhasayanam ajjhavasantena kasikacandanam paccanubhontena malagandhavilepanam dharayantena jataruparajatam sadiyantena ime va arahanto ime va arahattamaggam samapannati . 1 samvasena kho maharaja silam veditabbam tanca kho dighena addhuna na 4- ittarena manasikarota no amanasikarota 5- pannavata no duppannena . 2 Samvoharena kho maharaja soceyyam veditabbam tanca kho dighena @Footnote: 1 Yu. dakkhinam . 2 Ma. ye kho. Yu. ye nu keci kho . 3 Po. kamagiddha. @Yu. kamabhojina . 4 Po. Ma. Yu. na ittaram . 5 Po. Yu. amanasikara.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page178.

Addhuna na ittarena manasikarota no amanasikarota pannavata no duppannena . 3 apadasu kho maharaja thamo veditabbo so ca kho dighena addhuna na ittarena manasikarota no amanasikarota pannavata no duppannena . 4 sakacchaya kho maharaja panna veditabba sa ca kho dighena addhuna na ittarena mamasikarota no amanasikarota pannavata no duppannenati. [134] Acchariyam bhante abbhutam bhante yava subhasitancidam [1]- Bhagavata dujjanam kho [2]- maharaja taya gihina kamabhogina puttasambadhasayanam ajjhavasantena kasikacandanam paccanubhontena malagandhavilepanam dharayantena jataruparajatam sadiyantena ime va arahanto ime va arahattamaggam samapannati . samvasena kho maharaja silam veditabbam tanca kho dighena addhuna na ittarena manasikarota no amanasikarota pannavata no duppannena. {134.1} Samvoharena kho maharaja soceyyam veditabbam tanca kho dighena addhuna na ittarena manasikarota no amanasikarota pannavata no duppannena . apadasu kho maharaja thamo veditabbo so ca kho dighena addhuna na ittarena manasikarota no amanasikarota pannavata no duppannena . sakacchaya kho maharaja panna veditabba sa ca kho dighena addhuna na ittarena manasikarota @Footnote: 1 Ma. bhante . 2 Ma. etam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page179.

No amanasikarota pannavata no duppannenati . ete bhante mama purisa cora ocaraka janapadam otaritva agacchanti 1-. Tehi pathamam otinnam aham paccha otarissami 2- . idani te bhante tam rajojallam pavahetva sunhata suvilitta kappitakesamassu odatavatthavasana pancahi kamagunehi samappita samangibhuta paricariyantiti 3- . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi na vayameyya sabbattha nannassa puriso siya nannam nissaya jiveyya dhammena na vani 4- careti. Dutiyam. [135] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava attano aneke papake akusale dhamme pahine paccavekkhamano nisinno hoti aneke ca kusale dhamme bhavanaya 5- paripurigate. Atha kho bhagava attano aneke papake akusale dhamme pahine viditva aneke ca kusale dhamme bhavanaya paripurigate tayam velayam imam udanam udanesi ahu pubbe tada nahu nahu pubbe tada ahu na cahu na ca bhavissati na cetarahi vijjatiti. Tatiyam. [136] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena @Footnote: 1 Ma. gacchanti . 2 Po. oyayissami. Ma. osarissami . 3 Po. @pariharissantiti. Yu. paricarissantiti. Ma. paricaressantiti . 4 Po. @Ma. vanim. 5 Ma. bhavanaparipurigate. Yu. paripurikate.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page180.

Sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam 1- pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita . santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 1 sassato loko idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 2 asassato loko idameva saccam moghamannanti . santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 3 antava loko idameva saccam moghamannanti . Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 4 anantava loko idameva saccam moghamannanti. {136.1} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 5 tam jivam tam sariram idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 6 annam jivam annam sariram idameva saccam moghamannanti . santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 7 hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 8 na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti . Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 9 hoti ca na ca hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 10 neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti . te @Footnote: 1 Yu. savatthim pindaya pavisanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page181.

Bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. [137] Atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu. {137.1} Ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato loko idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asassato loko idameva saccam moghamannanti santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino antava loko idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino anantava loko idameva saccam moghamannanti santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino tam jivam tam sariram idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino annam jivam annam sariram idameva saccam moghamannanti santeke samanabrahmana

--------------------------------------------------------------------------------------------- page182.

Evamvadino evamditthino hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino hoti ca na ca hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino neva hoti na na hoti tathagato parammarana idameva saccam moghamannanti te bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. {137.2} Annatitthiya bhikkhave paribbajaka andha acakkhuka attham na jananti anattham na jananti dhammam na jananti adhammam na jananti te attham ajananta anattham ajananta dhammam ajananta adhammam ajananta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. [138] Bhutapubbam bhikkhave imissa yeva savatthiya 1- annataro raja ahosi . atha kho bhikkhave so raja annataram purisam amantesi ehi tvam ambho purisa yavatika savatthiya jaccandha te sabbe ekajjham sannipatehiti . evam devati kho bhikkhave so puriso tassa ranno patissutva yavatika savatthiya jaccandha @Footnote: 1 Yu. savatthiyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page183.

Te sabbe gahetva yena so raja tenupasankami upasankamitva tam rajanam etadavoca sannipatita kho te deva yavatika savatthiya jaccandhati . tena hi bhane jaccandhanam hatthim dassehiti . evam devati kho bhikkhave so puriso tassa ranno patissutva jaccandhanam hatthim dassesi ekaccanam jaccandhanam hatthissa sisam dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam [1]- hatthissa kannam dassesi ediso jaccandha hatthiti. {138.1} Ekaccanam jaccandhanam hatthissa dantam dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam jaccandhanam hatthissa sondam dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam jaccandhanam hatthissa kayam dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam hatthissa padam dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam jaccandhanam hatthissa pitthim 2- dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam jaccandhanam hatthissa nanguttham dassesi ediso jaccandha hatthiti . ekaccanam jaccandhanam hatthissa valadhim dassesi ediso jaccandha hatthiti. {138.2} Atha kho bhikkhave so puriso jaccandhanam hatthim dassetva yena so raja tenupasankami upasankamitva tam rajanam etadavoca dittho kho tehi deva jaccandhehi hatthi yassadani kalam mannathati 3- . Atha kho bhikkhave so raja yena te jaccandha tenupasankami upasankamitva te jaccandhe etadavoca dittho vo jaccandha @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. ekaccanam jaccandhanam . 2 Ma. satthim . 3 Ma. Yu. mannasiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page184.

Hatthiti . evam devati . dittho no hatthiti vadetha jaccandha kidiso hatthiti . yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sisam dittham ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi kumbhoti . Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kanno dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi suppoti . yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa danto dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi phaloti 1-. {138.3} Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sondo dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi nangalisati . Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa kayo dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi kotthoti . yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa pado dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi thunoti. {138.4} Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa pitthi dittha ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi udukkhaloti . Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa nanguttham dittham ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi musaloti . yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa valadhi dittho ahosi te evamahamsu ediso deva hatthi seyyathapi sammajjaniti . te ediso hatthi nediso hatthi nediso hatthi ediso hatthiti annamannam mutthihi samyujjimsu 2- . tena ca pana bhikkhave so raja attamano ahosi . evameva kho bhikkhave @Footnote: 1 Po. sallo. Ma. khilo . 2 Po. Ma. samsumbhimsu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page185.

Annatitthiya paribbajaka andha acakkhuka [1]- attham na jananti anattham na jananti dhammam na jananti adhammam na jananti te attham ajananta anattham ajananta dhammam ajananta adhammam ajananta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mujasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi imesu kira sajjanti eke samanabrahmana viggayha nam vivadanti jana ekangadassinoti. Catuttham. [139] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita . santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 1 sassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 2 asassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.1} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 3 sassato ca asassato ca atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi @Footnote: 1 Ma. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page186.

Paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 4 neva sassato nasassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.2} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 5 sayankato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 6 parankato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.3} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 7 sayankato ca parankato ca atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 8 asayankaro ca aparankaro ca adhiccasamuppanno atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.4} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 9 sassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 10 asassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.5} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 11 sassatanca asassatanca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 12 neva sassatam nasassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.6} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 13 sayankatam sukhadukkham atta

--------------------------------------------------------------------------------------------- page187.

Ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 14 parankatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino 15 sayankatanca parankatanca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino 16 asayankaram ca aparankaram ca adhiccasamuppannam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {139.7} Te bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. [140] Atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato 1- loko idameva saccam moghamannanti .pe. te bhandanajata @Footnote: 1 sassato atta ca lokocati imassa suttassa adimhi patho dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page188.

Kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. {140.1} Annatitthiya bhikkhave paribbajaka andha acakkhuka attham na jananti anattham na jananti dhammam na jananti adhammam na jananti te attham ajananta anattham ajananta dhammam ajananta adhammam ajananta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi imesu kira sajjanti eke samanabrahmana antara ca 1- visidanti appatva va tamogadhanti. Pancamam. [141] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita . santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.1} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato ca asassato @Footnote: 1 Po. Ma. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page189.

Ca atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino neva sassato nasassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.2} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino parankato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.3} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankato ca parankato ca atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.4} Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asayankaro ca aparankaro ca adhiccasamuppanno atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.5} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. Santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.6} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassatam ca asassatam ca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino neva sassatam nasassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.7} Santeke samanabrahmana evamvadino

--------------------------------------------------------------------------------------------- page190.

Evamditthino sayankatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino parankatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.8} Santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankatam ca parankatam ca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti . santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asayankaram ca aparankaram ca adhiccasamuppannam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti. {141.9} Te bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. [142] Atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu. {142.1} Ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante sambahula nanatitthiya samanabrahmana paribbajaka savatthiyam pativasanti nanaditthika nanakhantika nanarucika nanaditthinissayanissita santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato atta ca loko ca idameva saccam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page191.

Moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti {142.2} santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassato ca asassato ca atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino neva sassato nasassato atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti {142.3} santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankato parankato sayankato ca parankato ca asayankaro ca aparankaro ca adhiccasamuppanno atta caloko ca idameva saccam moghamannanti santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino asassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti {142.4} santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sassatam ca asassatam ca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino neva sassatam nasassatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti {142.5} santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti santi paneke

--------------------------------------------------------------------------------------------- page192.

Samanabrahmana evamvadino evamditthino parankatam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti {142.6} santeke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankatam ca parankatam ca sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti santi paneke samanabrahmana evamvadino evamditthino sayankaram ca parankaram ca adhiccasamuppannam sukhadukkham atta ca loko ca idameva saccam moghamannanti te bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti. {142.7} Annatitthiya bhikkhave paribbajaka andha acakkhuka attham na jananti anattham na jananti dhammam na jananti adhammam na jananti te attham ajananta anattham ajananta dhammam ajananta adhammam ajananta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam mukhasattihi vitudanta viharanti ediso dhammo nediso dhammo nediso dhammo ediso dhammoti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ahankarapasutayam paja parankarupasanhita etadeke nabbhannamsu na nam sallanti addasum etanca sallam patigacca 1- passato aham karomiti na tassa hoti @Footnote: 1 Po. Ma. patikacca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page193.

Paro karotiti na tassa 1- hoti. Manupeta ayam paja managantha manavinibbaddha 2- ditthisu byarabbhakata 3- samsaram nativattatiti. Chattham. [143] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma subhuti bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya avitakkam samadhim samapajjitva . addasa kho bhagava ayasmantam subhutim avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya avitakkam samadhim samapannam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa vitakka vidhupita ajjhattam suvikappita asesa tam sangamaticca arupasanni catuyogatigato na jatim etiti 4-. Sattamam. [144] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . tena kho pana samayena rajagahe dve puga 5- annatarissa ganikaya saratta honti patibaddhacitta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam panihipi @Footnote: 1 Po. nassa . 2 atthakathayam manavinibbandha . 3 Ma. sarambhakatha. Yu. byarambhakata. @4 Po. Ma. jatumetiti . 5 Po. subha. atthakathayam subha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page194.

Upakkamanti ledduhipi upakkamanti dandehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maranampi nigacchanti maranamattampi dukkham . atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya rajagaham pindaya pavisimsu rajagahe pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu. {144.1} Ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante rajagahe dve puga annatarissa ganikaya saratta patibaddhacitta bhandanajata kalahajata vivadapanna annamannam panihipi upakkamanti ledduhipi upakkamanti dandehipi upakkamanti satthehipi upakkamanti te tattha maranampi nigacchanti maranamattampi dukkhanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yanca pattam yanca pattabbam ubhayametam rajanukinnam aturassanusikkhato ye ca sikkhasara silabbattam jivitam brahmacariyam upatthanasara ayameko anto. Ye ca evamvadino natthi kamesu dosoti ayam dutiyo anto. Iccete ubho anta katasivaddhana katasiyo ditthi 1- vaddhenti. Ete te ubho ante anabhinnaya oliyanti eke atidhavanti eke. @Footnote: 1 Po. Ma. ditthim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page195.

Ye ca kho te abhinnaya tatra ca nahesum tena ca amannimsu vattam tesam natthi pannapanayati. Atthamam. [145] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava rattandhakaratimisayam abbhokase nisinno hoti telappadipesu jhayamanesu . tena kho pana samayena sambahula adhipataka tesu telappadipesu apataparipatam anayam apajjanti byasanam apajjanti anayabyasanam apajjanti . addasa kho bhagava te sambahule adhipatake tesu telappadipesu apataparipatam anayam apajjante byasanam apajjante anayabyasanam apajjante . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi upatidhavanti na saramenti navam navam bandhanam bruhayanti patanti pajjotamivadhipata 1- ditthe sute itiheke nivitthati. Navamam. [146] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . atha kho ayasma anando yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma anando bhagavantam etadavoca yavakivanca bhante tathagata loke nuppajjanti arahanto @Footnote: 1 Ma. pajjotamivadhipakata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page196.

Sammasambuddha tava annatitthiya paribbajaka sakkata honti garukata manita pujita apacita labhino civarapindapatasenasana- gilanapaccayabhesajjaparikkharanam yato ca kho bhante tathagata loke uppajjanti arahanto sammasambuddha atha kho annatitthiya paribbajaka asakkata honti agarukata amanita apujita anapacita na labhino civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkharanam bhagava cevadani bhante sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilana- paccayabhesajjaparikkharanam bhikkhusangho cati. {146.1} Evametam ananda evametam 1- ananda yavakivanca ananda tathagata loke nuppajjanti arahanto sammasambuddha tava annatitthiya paribbajaka sakkata honti garukata manita pujita apacita labhino civarapindapatasenasanagilanapaccaya- bhesajjaparikkharanam yato ca kho ananda tathagata loke uppajjanti arahanto sammasambuddha atha kho annatitthiya paribbajaka asakkata honti agarukata amanita apujita anapacita na labhino civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam tathagato 2- cevadani sakkato hoti garukato manito pujito apacito labhi civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajjaparikkharanam bhikkhusangho cati. Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. evametam anandati pathattayam na dissati . 2 Po. tathagato vadani @bhante. Ma. Yu. tathagato vadani.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page197.

Obhasati 1- tava so kimi yava na unnati 2- pabhankaro virocanamhi 3- uggate hatappabho hoti na capi bhasati. Evam obhasitameva titthiyanam 4- yava sammasambuddha loke nuppajjanti na takkika sujjhanti na capi savaka dudditthi na dukkha pamuncareti 5-. Dasamam. Jaccandhavaggo chattho. Tassuddanam ayusamaossajjanam patisalla ahu tanca kira tittha sattamamahu subhutim ganika upati navamo uppajjanti ca te dasati. ------------ Udane sattamo culavaggo [147] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto ayasmantam lakunthakabhaddiyam anekapariyayena dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti. @Footnote: 1 Po. obhasati tayam tava so . 2 Po. unnapati. Ma. unnate. Yu. unnamati. @3 Po. Ma. verocanamhi . 4 Po. takkiyanam. Ma. takkikanam . 5 Ma. Yu. pamuccareti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page198.

{147.1} Atha kho ayasmato lakunthakabhaddiyassa ayasmata sariputtena anekapariyayena dhammiya kathaya sandassiyamanassa samadapiyamanassa samuttejiyamanassa sampahamsiyamanassa anupadaya asavehi cittam vimucci . addasa kho bhagava ayasmantam lakunthakabhaddiyam ayasmata sariputtena anekapariyayena dhammiya kathaya sandassiyamanam samadapiyamanam samuttejiyamanam sampahamsiyamanam anupadaya asavehi cittam vimuttam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi uddham adho 1- sabbadhi vippamutto ayamhamasmiti ananupassi evam vimutto udatari ogham atinnapubbam anunabbhavayati. Suttam pathamam. [148] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma sariputto ayasmantam lakunthakabhaddiyam sekkhoti 2- mannamano bhiyyoso mattaya anekapariyayena dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti . addasa kho bhagava ayasmantam sariputtam ayasmantam lakunthakabhaddiyam sekkhoti 3- mannamanam bhiyyoso mattaya anekapariyayena dhammiya kathaya sandassentam samadapentam samuttejentam sampahamsentam . atha kho @Footnote: 1 Yu. adho ca . 2 Ma. sekkham. Yu. sekhoti mannamanam . 3 Po. sekkhamannamanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page199.

Bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi acchijji 1- vattam byaga 2- nirasam visukkha sarita na sandati chinnam vattam na vattati esevanto dukkhassati. Dutiyam. [149] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena savatthiyam manussa yebhuyyena kamesu ativelam satta honti 3- ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna 4- sammattakajata 5- kamesu viharanti . atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthim pindaya pavisimsu . savatthiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante savatthiyam manussa yebhuyyena kamesu ativelam satta honti ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna sammattakajata kamesu viharantiti . Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi kamesu satta kamasangasatta 6- samyojane vajjamapassamana @Footnote: 1 Po. acchindi. Ma. acchejji . 2 Po. Ma. byaga nirasam . 3 Po. Ma. ayam @patho natthi . 4 Po. ajjhapanna . 5 Yu. sampattakajata . 6 Po. kame @sangasatta. Yu. kamasanga satta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page200.

Na hi jatu sayojanasangasatta oghantareyyum vipulam mahantanti. Tatiyam. [150] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena savatthiyam 1- manussa yebhuyyena kamesu satta honti ratta giddha gadhita mucchita ajjhopanna andhikata sammattakajata kamesu viharanti . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya savatthiyam pindaya pavisi . addasa kho bhagava te savatthiyam manusse yebhuyyena kamesu satte giddhe gadhite ajjhopanne andhikate sammattakajate kamesu viharante . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi kamandha jalasanchanna 2- tanhachadanacchadita pamattabandhuna 3- bandha 4- macchava kumminamukhe jaramaranam 5- gacchanti vaccho khirapakova mataranti. Catuttham. [151] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma lakunthakabhaddiyo sambahulanam bhikkhunam pitthito pitthito yena bhagava tenupasankami . addasa kho bhagava ayasmantam lakunthakabhaddiyam duratova sambahulanam bhikkhunam pitthito pitthito agacchantam dubbannam duddassikam 6- okotimakam yebhuyyena bhikkhunam @Footnote: 1 Po. Ma. savatthiya . 2 Po. jalaparikinna . 3 Po. pamatta bandhana baddha. @4 Ma. baddha . 5 Ma. jaramaranamanventi . 6 Ma. duddasikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page201.

Paribhutarupam disvana bhikkhu amantesi passatha no tumhe bhikkhave etam bhikkhum duratova sambahulanam bhikkhunam pitthito pitthito agacchantam dubbannam duddassikam okotimakam yebhuyyena bhikkhunam paribhutarupanti . evam bhanteti . eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahanubhavo na ca sa samapatti sulabharupa ya tena bhikkhuna asamapannapubba yassa catthaya kulaputta sammadeva agarasma anagariyam pabbajanti tadanuttaram brahmacariyapariyosanam dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharatiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi nelango 1- setapacchado ekaro vattati ratho anigham passa ayantam chinnasotam abandhananti. Pancamam. [152] 6 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma annatakondanno 2- bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya tanhasankhayavimuttim paccavekkhamano . addasa kho bhagava ayasmantam annata- kondannam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya tanhasankhayavimuttim paccavekkhamanam . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa mulam chama natthi panna natthi kuto lata @Footnote: 1 Yu. nelaggo . 2 Ma. annasikondanno.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page202.

Tam dhiram bandhana muttam ko tam ninditumarahati devapi nam pasamsanti brahmunapi pasamsitoti. Chattham. [153] 7 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava attano papancasannasankhapahanam paccavekkhamano nisinno hoti . Atha kho bhagava attano papancasannasankhapahanam viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa papanca dhiti 1- ca natthi sandhanam paligham ca vitivatto na 2- tam nitanham munim carantam navajanati sadevakopi lokoti. Sattamam. [154] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena ayasma mahakaccano bhagavato avidure nisinno hoti pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya kayagataya satiya ajjhattam parimukham supatitthitaya . addasa kho bhagava ayasmantam mahakaccanam avidure nisinnam pallankam abhujitva ujum kayam panidhaya kayagataya satiya ajjhattam parimukham supatitthitaya . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yassa siya sabbada sati satatam kayagata upatthita @Footnote: 1 Ma. Yu. thiti . 2 Ma. nasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page203.

No cassa no ca me siya na bhavissati na ca me bhavissati anupubbavihari tattha so kaleneva tare visattikanti. Atthamam. [155] 9 Evamme sutam. Ekam samayam bhagava mallesu carikancaramano mahata bhikkhusanghena saddhim yena thunam nama mallanam brahmanagamo tadavasari . assosum kho thuneyyaka brahmanagahapatika samano khalu bho gotamo sakyaputto sakyakula pabbajito mallesu carikancaramano mahata bhikkhusanghena saddhim thunam anuppattoti udapanam tinassa ca bhusassa ca yava mukhato puresum ma mundaka samanaka paniyam adamsuti 1-. [156] Atha kho bhagava magga okkamma yena annataram rukkhamulam tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . Nisajja kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda etasma udapana paniyam aharati . evam vutte ayasma anando bhagavantam etadavoca idani so bhante udapano thuneyyakehi brahmanagahapatikehi tinassa ca bhusassa ca yava mukhato purito ma mundaka samanaka paniyam adamsuti . dutiyampi kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda etasma udapana paniyam aharati . dutiyampi kho ayasma anando bhagavantam etadavoca idani so bhante udapano thuneyyakehi @Footnote: 1 Po. Ma. ampasuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page204.

Brahmanagahapatikehi tinassa ca bhusassa ca yava mukhato purito ma te mundaka samanaka paniyam adamsuti . tatiyampi kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda etasma udapana paniyam aharati . evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato patissutva pattam gahetva yena so udapano tenupasankami . Atha kho udapano ayasmante anande upasankamante sabbantam tinanca bhusanca mukhato ovamitva acchassa udakassa anavilassa vippasannassa yava mukhato purito visandanto manne atthasi. {156.1} Atha kho ayasmato anandassa etadahosi acchariyam vata bho abbhutam vata bho tathagatassa mahiddhikata mahanubhavakata ayanhi so udapano mayi upasankamante sabbantam tinanca bhusanca mukhato ovamitva acchassa udakassa anavilassa vippasannassa yava mukhato purito visandanto manne thitoti . pattena paniyam adaya yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam etadavoca acchariyam bhante abbhutam bhante tathagatassa mahiddhikata mahanubhavakata ayanhi so bhante udapano mayi upasankamante sabbantam tinanca bhusanca mukhato ovamitva acchassa udakassa anavilassa vippasannassa yava mukhato purito visandanto manne atthasi pivatu bhagava paniyam pivatu sugato paniyanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page205.

Kim kayira udapanena apa ce sabbada siyum tanhaya mulato chetva kissa pariyesanancareti. Navamam. [157] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava kosambiyam viharati ghositarame . tena kho pana samayena ranno udenassa uyyanagatassa antepuram daddham hoti panca itthisatani kalakatani honti samavatipamukhani . atha kho sambahula bhikkhu pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya kosambim pindaya pavisimsu . kosambiyam pindaya caritva pacchabhattam pindapatapatikkanta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu. {157.1} Ekamantam nisinna kho te bhikkhu bhagavantam etadavocum idha bhante ranno udenassa uyyanagatassa antepuram daddham panca itthisatani kalakatani honti samavatipamukhani tasam bhante upasikanam gati ko abhisamparayoti . santettha bhikkhave upasikayo sotapanna santi sakadagaminiyo santi anagaminiyo sabba ta bhikkhave upasikayo anipphala kalakatati . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi mohasambandhano loko bhabbarupova dissati upadhibandhano balo tamasa parivarito

--------------------------------------------------------------------------------------------- page206.

Sassatoriva 1- khayati passato natthi kincananti. Dasamam. Culavaggo sattamo. Tassuddanam honti 2- duve tatha bhaddiya honti duve kamesu satta lakuntho tanhakhayo ca papancakhayo ca kaccano udapanam udenoti. ----------- Udane atthamo pataligamivaggo [158] 1 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava bhikkhunam 3- nibbanapatisamyuttaya dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti te 4- ca bhikkhu atthikatva manasikatva sabbancetaso samannaharitva ohitasota dhammam sunanti. {158.1} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi atthi bhikkhave tadayatanam yattha neva pathavi na apo na tejo na vayo na akasanancayatanam na vinnanancayatanam na akincannayatanam na nevasannanasannayatanam nayam loko na paraloko na ubho candimasuriya tamaham 5- bhikkhave neva agatim @Footnote: 1 atthakathayam sassati viya . 2 Ma. dve bhaddiya dve ca satta lakundako @tanhakhayo papancakhayo ca kaccano udapananca udenoti . 3 Ma. Yu. bhikkhu. @4 Ma. tedha bhikkhu atthim katva . 5 atthakathayam tatrapaham. Ma. tatrapaham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page207.

Vadami na gatim na thitim na cutim na upapattim appatittham appavattam anarammanameva tam esevanto dukkhassati. Suttam pathamam. [159] 2 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame. Tena kho pana samayena [1]- bhikkhunam nibbanapatisamyuttaya dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti . te ca bhikkhu atthikatva manasikatva sabbancetaso samannaharitva ohitasota dhammam sunanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi duddasam anatam nama na hi saccam sudassanam patividdha tanha janato passato natthi kincananti. Dutiyam. [160] 3 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava bhikkhunam nibbanapatisamyuttaya dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti . te ca bhikkhu atthikatva manasikatva sabbancetaso samannaharitva ohitasota dhammam sunanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi atthi bhikkhave ajatam abhutam akatam asankhatam no ce tam bhikkhave abhavissa ajatam abhutam akatam asankhatam nayidha jatassa bhutassa katassa sankhatassa nissaranam pannayetha yasma ca kho bhikkhave atthi ajatam abhutam akatam asankhatam tasma jatassa @Footnote: 1 Ma. bhagava.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page208.

Bhutassa katassa sankhatassa nissaranam pannayatiti. Tatiyam. [161] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tena kho pana samayena bhagava bhikkhunam nibbanapatisamyuttaya dhammiya kathaya sandasseti samadapeti samuttejeti sampahamseti . te ca bhikkhu atthikatva manasikatva sabbancetaso samannaharitva ohitasota dhammam sunanti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi nissitassa [1]- calitam anissitassa calitam natthi calite asati passaddhi passaddhiya sati rati 2- na hoti ratiya 3- asati agatigati na hoti agatigatiya asati cutupapato na hoti cutupapate asati nevidha na huram na 4- ubhayamantare esevanto dukkhassati. Catuttham. [162] 5 Evamme sutam . ekam samayam bhagava mallesu carikam caramano mahata bhikkhusanghena saddhim yena pava tadavasari . Tatra sudam bhagava pavayam viharati cundassa kammaraputtassa ambavane . assosi kho cundo kammaraputto bhagava kira mallesu carikancaramano mahata bhikkhusanghena saddhim pavamanuppatto 5- pavayam viharati mayham ambavaneti . atha kho cundo kammaraputto yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho cundam kammaraputtam bhagava @Footnote: 1 Po. ceva. Yu. ca . 2 atthakathayam nati natiya . 3 Ma. natiya . 4 Ma. na @ubhayamantarena . 5 Po. cetiyam anuppatto. Yu. pavayam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page209.

Dhammiya kathaya sandassesi samadapesi samuttejesi sampahamsesi . Atha kho cundo kammaraputto bhagavata dhammiya kathaya sandassito samadapito samuttejito sampahamsito bhagavantam etadavoca adhivasetu me bhante bhagava svatanaya bhattam saddhim bhikkhusanghenati . Adhivaseti bhagava tunhibhavena . atha kho cundo kammaraputto bhagavato adhivasanam viditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkami . atha kho cundo kammaraputto tassa rattiya accayena sake nivesane panitam khadaniyam bhojaniyam patiyadapetva pahutam ca sukaramaddavam bhagavato kalam arocesi 1- kalo bhante nitthitam bhattanti. {162.1} Atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya bhikkhusanghena saddhim yena cundassa kammaraputtassa nivesanam tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . nisajja kho bhagava cundam kammaraputtam amantesi yante cunda sukaramaddavam patiyattam tena mam parivisi 2- yam panannam khadaniyam bhojaniyam patiyattam tena bhikkhusangham parivisati . evam bhanteti kho cundo kammaraputto bhagavato patissutva yam ahosi sukaramaddavam patiyattam tena bhagavantam parivisi yam panannam khadaniyam bhojaniyam patiyattam tena bhikkhusangham parivisati . atha kho bhagava cundam kammaraputtam amantesi yante cunda sukaramaddavam avasittham tam sobbhe nikhanahi nahantam cunda passami sadevake loke @Footnote: 1 Ma. Yu. arocapesi . 2 Po. Ma. Yu. parivisa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page210.

Samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya yassa tam paribhuttam samma parinamam gaccheyya annatra tathagatassati . Evam bhanteti kho cundo kammaraputto bhagavato patissutva yam ahosi sukaramaddavam avasittham [1]- sobbhe nikhanitva yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho cundam kammaraputtam bhagava dhammiya kathaya sandassetva samadapetva samuttejetva sampahamsetva utthayasana pakkami. [163] Atha kho bhagavato cundassa kammaraputtassa bhattam bhuttavissa kharo abadho uppajji lohitapakkhandika balha 2- vedana vattanti maranantika 3- . tatra sudam bhagava sato sampajano adhivaseti avihannamano . atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ayamananda yena kusinara tenupasankamissamati . Evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato paccassosi. Cundassa bhattam bhunjitva kammarassati me sutam abadham samphusi dhiro pabalham maranantikam 4-. Bhuttassa ca sukaramaddavena byadhi pabalho udapadi satthuno viriccamano bhagava avoca gacchamaham kusinaram nagaranti. @Footnote: 1 Ma. Yu. tam . 2 Ma. pabalha 3 Ma. Yu. maranantika . 4 Po. kammaraputtassa @pattam abadham kharam lohitapakkhandikam balham maranantikam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page211.

[164] Atha kho bhagava magga okkamma yenannataram rukkhamulam tenupasankami upasankamitva ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda catuggunam sanghatim pannapehi kilantosmi nisidissamiti . evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato patissutva catuggunam sanghatim pannapeti 1- . nisidi bhagava pannatte asane . nisajja kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda paniyam ahara pipasitosmi ananda pivissamiti. {164.1} Evam vutte ayasma anando bhagavantam etadavoca idani bhante pancamattani sakatasatani atikkantani tam cakkacchinnam udakam parittam lulitam avilam sandati ayam bhante kukuta nadi avidure acchodaka satodaka sitodaka setodaka supatittha ramaniya ettha bhagava paniyanca pivissati gattani ca sitam karissatiti . dutiyampi kho bhagava ayasmantam anandam amantesi ingha me tvam ananda paniyam ahara pipasitosmi ananda pivissamiti. {164.2} Dutiyampi kho ayasma anando bhagavantam etadavoca idani bhante pancamattani sakatasatani atikkantani tam cakkacchinnam udakam parittam lulitam avilam sandati ayam bhante kukuta nadi avidure acchodaka satodaka sitodaka setodaka supatittha ramaniya ettha bhagava paniyanca pivissati gattani ca sitam karissatiti . tatiyampi kho bhagava ayasmantam anandam @Footnote: 1 Ma. Yu. pannapesi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page212.

Amantesi ingha me tvam ananda paniyam ahara pipasitosmi ananda pivissamiti . evam bhanteti kho ayasma anando bhagavato patissutva pattam gahetva yena sa nadi tenupasankami. [165] Atha kho sa nadi cakkacchinna paritta lulita avila sandamana ayasmante anande upasankamante accha vippasanna anavila sandati . atha kho ayasmato anandassa etadahosi acchariyam vata bho abbhutam vata bho tathagatassa mahiddhikata mahanubhavakata ayanhi sa nadi cakkacchinna paritta lulita avila sandamana mayi upasankamante accha vippasanna anavila sandatiti . pattena paniyam adaya yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam etadavoca acchariyam bhante abbhutam bhante tathagatassa mahiddhikata mahanubhavakata ayanhi bhante sa nadi cakkacchinna paritta lulita avila sandamana mayi upasankamante accha vippasanna anavila sandati pivatu bhagava paniyam pivatu sugato paniyanti. Atha kho bhagava paniyam apasi 1-. [166] Atha kho bhagava mahata bhikkhusanghena saddhim yena kukuta nadi tenupasankami upasankamitva kukutam nadim ajjhogahetva nahatva ca pivitva ca paccuttaritva yena ambavanam tenupasankami upasankamitva ayasmantam cundakam amantesi ingha me tvam cundaka catuggunam sanghatim pannapehi kilantosmi cundaka @Footnote: 1 Ma. apayi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page213.

Nipajjissamiti . evam bhanteti kho ayasma cundako bhagavato patissutva catuggunam sanghatim pannapeti . atha kho bhagava dakkhinena passena sihaseyyam kappesi pade padam accadhaya sato sampajano utthanasannam manasikaritva . ayasma pana cundako tattheva bhagavato purato nisidi. [167] Gantvana buddho nadikam kukutam acchodakam satodakam vippasannam ogahi sattha sukilantarupo tathagato appatimodha loke nahatva [1]- pivitva ca uttari 2- sattha purakkhato bhikkhuganassa majjhe. Sattha pavatta bhagava idha dhamme upagami ambavanam mahesi. Amantayi cundakam nama bhikkhum catuggunam santhara me nipajjam. So codito bhavitattena cundo catuggunam patthari khippameva. Nipajji sattha sukilantarupo. Cundopi tattha pamukhe nisiditi. [168] Atha kho bhagava ayasmantam anandam amantesi siya @Footnote: 1 Ma. Yu. ca . 2 Ma. cudatari.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page214.

Kho panananda cundassa kammaraputtassa koci vippatisaram uppadaheyya 1- tassa te avuso cunda alabha tassa te [2]- dulladdham yassa te tathagato pacchimam pindapatam paribhunjitva parinibbutoti. {168.1} Cundassa ananda kammaraputtassa [3]- vippatisaro pativinodetabbo tassa te avuso cunda labha tassa te suladdham yassa te tathagato pacchimam pindapatam paribhunjitva parinibbuto sammukha me tam avuso cunda bhagavato sutam sammukha patiggahitam dveme pindapata samasamapphala 4- samasamavipaka ativiya annehi pindapatehi mahapphalatara ca mahanisamsatara cati katame dve yanca pindapatam paribhunjitva tathagato anuttaram sammasambodhim abhisambujjhati yanca pindapatam paribhunjitva anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayati ime dve pindapata samasamapphala samasamavipaka ativiya annehi pindapatehi mahapphalatara ca mahanisamsatara ca ayusamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena kammam upacitam vannasamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena kammam upacitam sukhasamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena upacitam saggasamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena kammam upacitam yasasamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena kammam upacitam adhipateyyasamvattanikam ayasmata cundena kammaraputtena kammam upacitanti . cundassa ananda kammaraputtassa evam @Footnote: 1 Po. uppadeyya . 2 Yu. avuso . 3 Ma. evam . 4 Po. samapphala @samavipaka. Yu. samasamapphala samasamavipaka.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page215.

Vippatisaro pativinodetabboti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi dadato punnam pavaddhati sannamato 1- veram na ciyati 2- kusalo ca jahati papakam ragadosamohakkhaya parinibbutoti 3-. Pancamam. [169] 6 Evamme sutam. Ekam samayam bhagava magadhesu carikancaramano mahata bhikkhusanghena saddhim yena pataligamo tadavasari . assosum kho pataligamiya upasaka bhagava kira magadhesu carikancaramano mahata bhikkhusanghena saddhim pataligamam anuppattoti . atha kho pataligamiya upasaka yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidimsu . ekamantam nisinna kho pataligamiya upasaka bhagavantam etadavocum adhivasetu no bhante bhagava avasathagaranti. Adhivaseti bhagava tunhibhavena. {169.1} Atha kho pataligamiya upasaka bhagavato adhivasanam viditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva yena avasathagaram tenupasankamimsu upasankamitva sabbasantharim avasathagaram santharitva asanani pannapetva udakamanikam patitthapetva telappadipam aropetva yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam atthamsu . ekamantam thita kho pataligamiya upasaka bhagavantam etadavocum sabbasantharim santhatam bhante avasathagaram @Footnote: 1 Yu. Ma. samyamato . 2 Po. na vijjati . 3 Ma. sanibbuto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page216.

Asanani pannattani udakamanikam 1- patitthapitam telappadipo aropito yassadani bhante bhagava kalam mannatiti 2- . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya saddhim bhikkhusanghena yena avasathagaram tenupasankami upasankamitva pade pakkhaletva avasathagaram pavisitva majjhimam thambham nissaya puratthabhimukho nisidi . bhikkhusanghopi kho pade pakkhaletva avasathagaram pavisitva pacchimam bhattim nissaya puratthabhimukho nisidi bhagavantam yeva purakkhitva . pataligamiyapi kho upasaka pade pakkhaletva avasathagaram pavisitva puratthimam bhittim nissaya pacchimabhimukha nisidimsu bhagavantam yeva purakkhitva. [170] Atha kho bhagava pataligamiye upasake amantesi pancime gahapatayo adinava dussilassa silavippattiya katame panca 1 idha gahapatayo dussilo silavippanno pamadadhikaranam mahatim bhogajanim nigacchati ayam pathamo adinavo dussilassa silavippattiya . 2 puna ca param gahapatayo dussilassa silavippannassa papako kittisaddo abbhuggato ayam dutiyo adinavo dussilassa silavippattiya . 3 puna ca param gahapatayo dussilo silavippanno yannadeva 3- parisam upasankamati yadi khattiyaparisam yadi brahmanaparisam yadi gahapatiparisam yadi samanaparisam avisarado upasankamati mankubhuto ayam tatiyo adinavo dussilassa silavippattiya . @Footnote: 1 Ma. Yu. udakamaniko patitthapito . 2 Ma. mannasiti . 3 Po. yadideva. @Ma. Yu. yadeva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page217.

4 Puna ca param gahapatayo dussilo silavippanno sammulho kalam karoti ayam catuttho adinavo dussilassa silavippattiya . 5 Puna ca param gahapatayo dussilo silavippanno kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapajjati ayam pancamo adinavo dussilassa silavippattiya . ime kho gahapatayo panca adinava dussilassa silavippattiya. {170.1} Pancime gahapatayo anisamsa silavato silasampadaya katame panca 1 idha gahapatayo silava silasampanno appamadadhikaranam mahantam bhogakkhandham adhigacchati ayam pathamo anisamso silavato silasampadaya. 2 Puna ca param gahapatayo silavato silasampannassa kalyano kittisaddo abbhuggacchati ayam dutiyo anisamso silavato silasampadaya . 3 Puna ca param gahapatayo silasampanno yannadeva parisam upasankamati yadi khattiyaparisam yadi brahmanaparisam yadi gahapatiparisam yadi samanaparisam visarado upasankamati amankubhuto ayam tatiyo anisamso silavato silasampadaya . 4 puna ca param gahapatayo silava silasampanno asammulho kalam karoti ayam catuttho anisamso silavato silasampadaya . 5 puna ca param gahapatayo silava silasampanno kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjati ayam pancamo anisamso silavato silasampadaya . ime kho gahapatayo pancime anisamsa silavato silasampadayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page218.

[171] Atha kho bhagava pataligamiye upasake bahudeva rattiyo 1- dhammiya kathaya sandassetva samadapetva samuttejetva sampahamsetva uyyojesi abhikkanta kho gahapatayo ratti yassadani kalam mannathati . atha kho pataligamiya upasaka bhagavato bhasitam abhinanditva anumoditva utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva pakkamimsu . atha kho bhagava acirapakkantesu pataligamiyesu upasakesu sunnagaram pavisi. [172] Tena kho pana samayena sunidhavassakara magadhamahamatta pataligame nagaram mapenti vajjinam patibahaya . tena kho pana samayena sambahula devatayo sahasseva 2- pataligame vatthuni parigganhanti yasmim padese mahesakkha devata vatthuni parigganhanti mahesakkhanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum. {172.1} Yasmim padese majjhima devata vatthuni parigganhanti majjhimanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . yasmim padese nica devata vatthuni parigganhanti nicanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . addasa kho bhagava dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena ta devatayo sahasseva pataligame vatthuni parigganhantiyo yasmim padese mahesakkha devata vatthuni parigganhanti mahesakkhanam tattha rannam rajamahamattanam cittani @Footnote: 1 Ma. Yu. ratatim . 2 Ma. Yu. sahassasseva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page219.

Namanti nivesanani mapetum . yasmim padese majjhima devata vatthuni parigganhanti majjhimanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . yasmim padese nica devata vatthuni parigganhanti nicanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . atha kho bhagava tassa rattiya paccusasamaye paccutthaya ayasmantam anandam amantesi ko nukho ananda pataligame nagaram mapetiti . sunidhavassakara bhante magadhamahamatta pataligame nagaram mapenti vajjinam patibahayati . seyyathapi ananda devehi tavatimsehi saddhim mantetva evameva kho ananda sunidhavassakara magadhamahamatta pataligame nagaram mapenti vajjinam patibahaya. {172.2} Idhaham ananda addasam dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena sambahula devatayo sahasseva pataligame vatthuni parigganhantiyo yasmim padese mahesakkha devata vatthuni parigganhanti mahesakkhanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . yasmim padese majjhima devata vatthuni parigganhanti majjhimanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . Yasmim padese nica devata vatthuni parigganhanti nicanam tattha rannam rajamahamattanam cittani namanti nivesanani mapetum . Yavata ananda ariyam ayatanam yavata vanippatho idam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page220.

Agganagaram bhavissati putabhedanam 1- . pataliputtassa kho ananda tayo antaraya bhavissanti aggito va udakato va mithubhedato vati. [173] Atha kho sunidhavassakara magadhamahamatta yena bhagava tenupasankamimsu upasankamitva bhagavata saddhim sammodimsu sammodaniyam katham saraniyam vitisaretva ekamantam atthamsu . ekamantam thita kho sunidhavassakara magadhamahamatta bhagavantam etadavocum adhivasetu no bhavam gotamo ajjattanaya bhattam saddhim bhikkhusanghenati . Adhivasesi bhagava tunhibhavena. {173.1} Atha kho sunidhavassakara magadhamahamatta bhagavato adhivasanam viditva yena sako avasatho tenupasankamimsu upasankamitva sake avasathe panitam khadaniyam bhojaniyam patiyadapetva bhagavato kalam arocesum kalo bho gotama nitthitam bhattanti . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya saddhim bhikkhusanghena yena sunidhavassakaranam magadhamahamattanam avasatho tenupasankami upasankamitva pannatte asane nisidi . atha kho sunidhavassakara magadhamahamatta buddhappamukham bhikkhusangham panitena khadaniyena bhojaniyena sahattha santappetva samparivaresum. {173.2} Atha kho sunidhavassakara magadhamahamatta bhagavantam bhuttavim onitapattapanim annataram nicam asanam gahetva ekamantam nisidimsu. Ekamantam nisinne kho sunidhavassakare magadhamahamatte bhagava imahi gathahi anumodi @Footnote: 1 Ma. pataliputtam putabhedanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page221.

Yasmim padese kappeti vasam panditajatiyo silavantettha bhojetva sannate brahmacarino. Ya tattha devata asum tasam dakkhinamadise ta pujita pujayanti manita manayanti nam tato nam anukampanti mata puttamva orasam. Devatanukampito poso sada bhadrani passatiti. [174] Atha kho bhagava sunidhavassakaranam magadhamahamattanam imahi gathahi anumoditva utthayasana pakkami . tena kho pana samayena sunidhavassakara magadhamahamatta bhagavantam pitthito pitthito anubandha 1- honti yenajja samano gotamo dvarena nikkhamissati tam gotamadvaram nama bhavissati . yena titthena gangam nadim tarissati tam gotamatittham nama bhavissatiti. {174.1} Atha kho bhagava yena dvarena nikkhami tam gotamadvaram nama ahosi . atha kho bhagava yena ganga nadi tenupasankami . Tena kho pana samayena ganga nadi pura hoti samatittika kakapeyya. Appekacce manussa navam pariyesanti appekacce ulumpam pariyesanti appekacce kullam bandhanti apara param gantukama . atha kho bhagava seyyathapi nama balava puriso samminjitam va baham pasareyya pasaritam va baham samminjeyya evamevam gangaya nadiya orimatira antarahito parimatire paccutthasi saddhim @Footnote: 1 Yu. anubaddha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page222.

Bhikkhusanghena . addasa kho bhagava te manusse appekacce navam pariyesante appekacce ulumpam pariyesante appekacce kullam bandhante apara param gantukame . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ye taranti annavam saram setum katvana visajja pallalani kullanhi jano bandhati 1- tinna medhavino janati. Chattham. [175] 7 Evamme sutam . Ekam samayam bhagava kosalesu addhana- maggapatipanno hoti ayasmata nagasamalena pacchasamanena . Addasa kho ayasma nagasamalo antaramagge dvidhapatham disvana bhagavantam etadavoca ayam bhante bhagava pantho imina gacchamati . evam vutte bhagava ayasmantam nagasamalam etadavoca ayam nagasamala pantho imina gacchamati. {175.1} Dutiyampi kho ayasma nagasamalo bhagavantam etadavoca ayam bhante bhagava pantho imina gacchamati . dutiyampi kho bhagava ayasmantam nagasamalam etadavoca ayam nagasamala pantho imina gacchamati . tatiyampi kho ayasma nagasamalo bhagavantam etadavoca ayam bhante bhagava pantho imina gacchamati . tatiyampi kho bhagava ayasmantam nagasamalam etadavoca ayam nagasamala pantho imina @Footnote: 1 Ma. pabandhati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page223.

Gacchamati . atha kho ayasma nagasamalo bhagavato pattacivaram tattheva chamayam nikkhipitva pakkami idam bhante bhagava pattacivaranti . atha kho ayasmato nagasamalassa tena panthena gacchantassa antaramagge cora nikkhamitva hatthehi va padehi va akotesum pattanca bhindimsu sanghatinca vipphalesum . atha kho ayasma nagasamalo bhinnena pattena vipphalitaya sanghatiya yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma nagasamalo etadavoca idha mayham bhante tena panthena gacchantassa antaramagge cora nikkhamitva hatthehi ca padehi ca akotesum pattanca bhindimsu samghatinca vipphalesunti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi saddhim caramekato vasam misso annajanena vedagu viditva pajahati papakam konco khirapakova ninnaganti. Sattamam. [176] 8 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati pubbarame migaramatu pasade . tena kho pana samayena visakhaya migaramatuya natta kalakata hoti piya manapa . Atha kho visakha migaramata allavattha allakesa divadivassa yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinnam kho visakham migaramataram bhagava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page224.

Etadavoca handa kuto nu tvam visakhe agacchasi allavattha allakesa idhupasankanta divadivassati . natta me bhante piya manapa kalakata tenaham allavattha allakesa idhupasankanta divadivassati . iccheyyasi tvam visakhe yavatika savatthiya manussa tavatike putte ca nattaro cati . iccheyyaham bhante bhagava yavatika savatthiya manussa tavatike putte ca nattaro cati. {176.1} Kiva bahuka pana visakhe savatthiya manussa devasikam kalam karontiti . dasapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti navapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti atthapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti sattapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti chapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti pancapi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti cattaropi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti tayopi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti dvepi bhante savatthiya manussa devasikam kalam karonti ekopi bhante savatthiya manusso devasikam kalam karoti avivitta bhante savatthiya manussehi kalam karontehiti. {176.2} Tam kim mannasi visakhe api nu tvam kadaci karahaci allavattha va bhaveyyasi allakesa vati . no hetam bhante alam me bhante tava bahukehi puttehi ca nattarehi cati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page225.

{176.3} Yesam kho visakhe satam piyani satam tesam dukkhani yesam navuti piyani navuti tesam dukkhani yesam asiti piyani asiti tesam dukkhani yesam sattati piyani sattati tesam dukkhani yesam satthi piyani satthi tesam dukkhani yesam pannasam piyani pannasam tesam dukkhani yesam cattalisam piyani cattalisam tesam dukkhani yesam timsam piyani timsam tesam dukkhani yesam visam piyani visam tesam dukkhani yesam dasa piyani dasa tesam dukkhani yesam nava piyani nava tesam dukkhani yesam attha piyani attha tesam dukkhani yesam satta piyani satta tesam dukkhani yesam cha piyani cha tesam dukkhani yesam panca piyani panca tesam dukkhani yesam cattari piyani cattari tesam dukkhani yesam tini piyani tini tesam dukkhani yesam dve piyani dve tesam dukkhani yesam ekam piyam ekam tesam dukkham yesam natthi piyam natthi tesam dukkham asoka te viraja anupayasati vadamiti. {176.4} Atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi yekeci soka paridevita va dukkha ca [1]- lokasmim anekarupa piyam paticca bhavanti ete piye asante na bhavanti ete tasma hi te sukhino vitasoka @Footnote: 1 Po. te.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page226.

Yesam piyam natthi kuhinci loke tasma asokam virajam patthayano piyam na kayiratha kuhinci loketi. Atthamam. [177] 9 Evamme sutam . ekam samayam bhagava rajagahe viharati veluvane kalandakanivape . atha kho ayasma dabbo mallaputto yena bhagava tenupasankami upasankamitva bhagavantam abhivadetva ekamantam nisidi . ekamantam nisinno kho ayasma dabbo mallaputto bhagavantam etadavoca parinibbanakalo medani sugatati . Yassadani tvam dabba kalam mannasiti . atha kho ayasma dabbo mallaputto utthayasana bhagavantam abhivadetva padakkhinam katva vehasam abbhuggantva akase antalikkhe pallankena nisidi tejodhatum samapajjitva vutthahitva parinibbayi. {177.1} Atha kho ayasmato dabbassa mallaputtassa vehasam abbhuggantva akase antalikkhe pallankena nisiditva tejodhatum samapajjitva vutthahitva parinibbutassa sarirassa jhayamanassa dayhamanassa neva charika pannayati na masi 1- . seyyathapi nama sappissa va telassa va jhayamanassa dayhamanassa neva charika pannayati na masi evameva ayasmato dabbassa mallaputtassa vehasam abbhuggantva akase antalikkhe pallankena nisiditva tejodhatum samapajjitva vutthahitva parinibbutassa sarirassa jhayamanassa dayhamanassa neva @Footnote: 1 Po. na passi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page227.

Charika pannayittha na masiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi abhedi kayo nirodhi sanna vedanapitidahamsu 1- sabba vupasamimsu sankhara vinnanamatthamagamati. Navamam. [178] 10 Evamme sutam . ekam samayam bhagava savatthiyam viharati jetavane anathapindikassa arame . tatra kho bhagava bhikkhu amantesi bhikkhavoti . bhadanteti te bhikkhu bhagavato paccassosum . Bhagava etadavoca dabbassa bhikkhave mallaputtassa vehasam abbhuggantva akase antalikkhe pallankena nisiditva tejodhatum samapajjitva vutthahitva parinibbutassa sarirassa jhayamanassa dayhamanassa neva charika pannayittha na masi seyyathapi nama sappissa va jhayamanassa dayhamanassa neva charika pannayati na masi evameva bhikkhave dabbassa mallaputtassa vehasam abbhuggantva akase antalikkhe pallankena nisiditva tejodhatum samapajjitva parinibbutassa sarirassa jhayamanassa dayhamanassa neva charika pannayittha na masiti . atha kho bhagava etamattham viditva tayam velayam imam udanam udanesi ayoghanahatasseva jalato jatavedassa 2- anupubbupasantassa yatha na nayate gati @Footnote: 1 vannanayam vedanasitibhavimsu . 2 Ma. jatavedaso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page228.

Evam sammavimuttanam kamabandhoghatarinam pannapetum gati natthi pattanam acalam sukhanti. Dasamam. Pataligamiyavaggo atthamo. Tassuddanam nibbana caturo vutta cundo pataligamiya dvidhapatho visakha ca dabbena ca saha te dasati. Vaggamidam pathamam varabodhi vaggamidam dutiyo muccalindo nandakavaggavaro tatiyo meghiyavaggavaro catuttho pancamavaggavaranti sono chatthamavaggavaranti jaccandho sattamavaggavaranti ca culo pataligamiyavaratthamavaggo. Asitianunakasuttavaram 1- vaggamidatthamam suvibhattam dassitam cakkhumata vimalena saddha 2- hi tam udanantidamahuti. Udanam samattam. @Footnote: 1 Ma. asitimanunakasuttavaram . 2 Ma. addha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page229.

Suttantapitake khuddakanikayassa itivuttakam ------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Ekanipatassa pathamavaggo [179] /khu.iti./ 1 Vuttam hetam bhagava vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam lobham bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo patibhogo anagamitayati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati yena lobhena luddhase satta gacchanti duggatim tam lobham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [180] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam dosam bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo

--------------------------------------------------------------------------------------------- page230.

Patibhogo anagamitayati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati yena dosena dutthase satta gacchanti duggatim tam dosam sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [181] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam moham bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo patibhogo anagamitayati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati yena mohena mulhase satta gacchanti duggatim tam moham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [182] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam kodham bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo patibhogo anagamitayati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page231.

Yena kodhena kuddhase satta gacchanti duggatim tam kodham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [183] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam makkham bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo patibhogo anagamitatati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati yena makkhena makkhitase 1- satta gacchanti duggatim tam makkham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [184] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam bhikkhave pajahatha aham vo patibhogo anagamitaya katamam ekadhammam manam bhikkhave ekadhammam pajahatha aham vo patibhogo anagamitayati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yena manena mattase satta gacchanti duggatim tam manam sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. makkhase.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page232.

Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [185] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam sabbam bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam 1- appajaham abhabbo dukkhakkhayaya sabbanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati yo sabbam sabbato natva sabbatthesu na rajjati save sabbam 2- parinna so sabbam dukkham 3- upaccagati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [186] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam manam bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo [4]- dukkhakkhayaya mananca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati manupeta ayam paja managantha bhave rata manam aparijananta agantaro punabbhavam ye ca manam pahantvana vimutta manasankhaye te managanthabhibhuno sabbam 5- gantham upaccagunti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [187] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam lobham @Footnote: 1 Po. avirajiyam . 2 Ma. sabbaparinna so . 3 Ma. dukkhamupaccata. @4 Po. etthantare so . 5 Ma. sabbadukkhamupaccagunti. Yu. sabbadukkham--.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page233.

Bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo dukkhakkhayaya lobhanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati yena lobhena luddhase satta gacchanti duggatim tam lobham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [188] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dosam bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo dukkhakkhayaya dosanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yena dosena dutthase satta gacchanti duggatim tam dosam sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Patibhogavaggo pathamo. Tassuddanam ragadosa 1- atha moho @Footnote: 1 Po. rago doso.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page234.

Kodhamakkha manam sabbam manato ragadosa puna dve pakasita vaggamahu 1- pathamanti. --------- Itivuttake ekanipatassa dutiyavaggo [189] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam moham bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo dukkhakkhayaya mohanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yena mohena mulhase satta gacchanti duggatim tam moham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [190] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam kodham bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo dukkhakkhayaya kodhanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati @Footnote: 1 Ma. Yu. vaggamahu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page235.

Yena kodhena kuddhase satta gacchanti duggatim tam kodham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [191] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam makkham bhikkhave anabhijanam aparijanam tattha cittam avirajayam appajaham abhabbo dukkhakkhayaya makkhanca kho bhikkhave abhijanam parijanam tattha cittam virajayam pajaham bhabbo dukkhakkhayayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yena makkhena makkhitase satta gacchanti duggatim tam makkham sammadannaya pajahanti vipassino pahaya na punayanti imam lokam kudacananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [192] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam naham bhikkhave annam ekanivaranampi samanupassami yena nivaranena nivuta paja digharattam sandhavanti samsaranti yathayidam bhikkhave avijjanivaranam avijjanivaranena hi bhikkhave nivuta paja digharattam sandhavanti samsarantiti . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati natthanno ekadhammopi yenevam nivuta paja

--------------------------------------------------------------------------------------------- page236.

Samsaranti ahorattam yatha mohena avuta ye ca moham pahantvana tamokkhandham padalayum na te puna samsaranti hetu tesam na vijjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [193] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam naham bhikkhave annam ekasamyojanampi samanupassami yenevam 1- samyojanena samyutta satta digharattam sandhavanti samsaranti yathayidam bhikkhave tanhasamyojanam tanhasamyojanena hi bhikkhave samyutta satta digharattam sandhavanti samsarantiti . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati tanhadutiyo puriso dighamaddhana samsaram itthambhavannathabhavam 2- samsaram nativattati etamadinavam 3- natva tanham dukkhassa sambhavam vitatanho anadano sato bhikkhu paribbajeti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [194] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamanasassa anuttaram yogakkhemam patthayamanassa viharato ajjhattikam anganti karitva na annam ekangampi samanupassami evam bahukaram yathayidam bhikkhave yoniso manasikaro yoniso bhikkhave bhikkhu manasikaronto akusalam pajahati kusalam @Footnote: 1 Po. Yu. yeneva. Ma. yena . 2 Po. Ma. Yu. itthabhavannathabhavam. @3 Yu. evamadinavam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page237.

Bhavetiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yoniso manasikaro dhammo sekhassa bhikkhuno natthanno evam bahukaro uttamatthassa pattiya yoniso padaham bhikkhu khayam dukkhassa papuneti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [195] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamanasassa anuttaram yogakkhemam patthayamanassa viharato bahiram anganti karitva na annam ekangampi samanupassami evam bahukaram yathayidam bhikkhave kalyanamittata kalyanamitto bhikkhave bhikkhu akusalam pajahati kusalam bhavetiti . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kalyanamitto yo bhikkhu sappatisso sagaravo karam mittanavacanam 1- sampajano patissato papune anupubbena sabbasamyojanakkhayanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [196] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammo bhikkhave loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya bahuno janassa anatthaya ahitaya dukkhaya devamanussanam katamo ekadhammo sanghabhedo sanghe kho pana bhikkhave bhinne annamannam bhandanani ceva honti annamannam paribhasa ca @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. mittanam vacanam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page238.

Honti annamannam parikkhepa ca honti annamannam pariccajana ca honti tattha appasanna ceva nappasidanti pasannananca ekaccanam annathattam hotiti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati apayiko nerayiko kappattho sanghabhedako vaggaramo adhammattho yogakkhemato 1- dhamsati sangham 2- samaggam bhetvana kappam nirayamhi paccatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [197] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammo bhikkhave loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya bahuno janassa atthaya hitaya sukhaya devamanussanam katamo ekadhammo sanghassa samaggi sanghe kho pana bhikkhave samagge na ceva annamannam bhandanani honti na ca annamannam paribhasa honti na ca annamannam parikkhepa honti na ca annamannam pariccajana honti tattha appasanna ceva pasidanti pasannananca bhiyyobhavo hotiti . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati sukha sanghassa samaggi samagganancanuggaho samaggarato dhammattho yogakkhema na dhamsati sangham samaggam katvana kappam saggamhi modatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. @Footnote: 1 Ma. yogakkhema padhamsati . 2 Po. sanghasamaggam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page239.

[198] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam idhaham bhikkhave ekaccam puggalam padutthacittam evam cetasa ceto paricca pajanami imamhi cayam samaye puggalo kalam kareyya yathabhatam nikkhitto evam niraye tam kissa hetu cittanhissa bhikkhave paduttham cetopadosahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce satta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam uppajjantiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati padutthacittam natvana ekaccam idha puggalam etamattham byakasi buddho bhikkhuna santike imamhi cayam samaye kalam kayiratha puggalo nirayam upapajjeyya cittanhissa padusitam yatha haritva nikkhipeyya evameva tathavidho cetopadosahetu hi satta gacchanti duggatinti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Dutiyavaggo dutiyo. Tassuddanam mohakodha 1- atha makkho mohakama sekkha duve bhedamoda puggalo ca vaggamahu dutiyanti vuccati. ---------- @Footnote: 1 Ma. moho kodho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page240.

Itivuttake ekanipatassa tatiyavaggo [199] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam idhaham bhikkhave ekaccam puggalam pasannacittam evam cetasa ceto paricca pajanami imamhi cayam samaye puggalo kalam kareyya yathabhatam nikkhitto evam sagge tam kissa hetu cittanhissa bhikkhave pasannam cetopasadahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce satta kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjantiti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati pasannacittam natvana ekaccam idha puggalam etamattham byakasi buddho bhikkhuna santike imamhi cayam samaye kalam kayiratha puggalo sugatim upapajjeyya cittanhissa pasaditam yatha haritva nikkhipeyya evameva tathavidho cetopasadahetu hi satta gacchanti sugatinti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [200] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ma bhikkhave punnanam bhayittha sukhassetam bhikkhave adhivacanam itthassa kantassa piyassa manapassa yadidam punnani . abhijanami kho panaham bhikkhave digharattam katanam punnanam digharattam ittham kantam piyam manapam vipakam paccanubhutam . satta vassani mettacittam bhavetva

--------------------------------------------------------------------------------------------- page241.

Satta samvattavivattakappe nayimam lokam punaragamasim samvattamane sudam bhikkhave kappe abhassarupago homi vivattamane kappe sunnam brahmavimanam upapajjami . tatra sudam bhikkhave brahma homi mahabrahma abhibhu anabhibhuto annadatthudaso vasavatti chattimsakkhattum kho panaham bhikkhave sakko ahosim devanamindo anekasatakkhattum raja ahosim cakkavatti dhammiko dhammaraja caturanto vijitavi janapadatthavariyappatto sattaratanasamannagato ko pana vado padesarajjassa. {200.1} Tassa mayham bhikkhave etadahosi kissa nu kho me idam kammassa phalam kissa kammassa vipako yenaham etarahi evammahiddhiko evammahanubhavoti . tassa mayham bhikkhave etadahosi tinnam kho me idam kammanam phalam tinnam kammanam vipako yenaham etarahi evammahiddhiko evammahanubhavoti seyyathidam danassa damassa sannamassati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati punnameva so sikkheyya ayataggam sukhudrayam dananca samacariyanca mettacittanca bhavaye ete dhamme bhavayitva tayo sukhasamuddaye abyapajjam sukham lokam pandito upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [201] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammo @Footnote: 1 Yu. sukhindriyam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page242.

Bhikkhave bhavito bahulikato ubho atthe samadhiggayha titthati ditthadhammikanceva attham samparayikanca katamo ekadhammo appamado kusalesu dhammesu . ayam kho bhikkhave ekadhammo bhavito bahulikato ubho atthe samadhiggayha titthati ditthadhammikanceva attham samparayikancati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati appamadam pasamsanti punnakiriyasu pandita appamatto ubho atthe adhigganhati pandito ditthe dhamme ca yo attho yo cattho samparayiko atthabhisamaya dhiro panditoti pavuccatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me suttanti. Tatiyam. [202] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekapuggalassa bhikkhave kappam sandhavato samsarato siya evam maha atthikankalo atthipunjo atthirasi yathayam vepullapabbato sace samharako assa sambhatanca na vinasseyyati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati ekassekena kappena puggalassatthisancayo siya pabbatasamo rasi iti vuttam mahesina so kho panayam akkhato vepullo pabbato maha uttaro gijjhakutassa magadhanam giribbaje yato ca ariyasaccani sammappannaya passati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page243.

Dukkham dukkhasamuppadam dukkhassa ca atikkamam ariyancatthangikam maggam dukkhupasamagaminam sa sattakkhattum paramam sandhavitvana puggalo dukkhassantakaro hoti sabbasamyojanakkhayati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [203] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ekadhammam atitassa bhikkhave purisapuggalassa naham tassa kinci papakammam akaraniyanti vadami katamam ekadhammam yathayidam bhikkhave sampajana- musavadoti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati ekadhammam atitassa musavadissa jantuno vitinnaparalokassa natthi papam akariyanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [204] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam evance bhikkhave satta janeyyum danasamvibhagassa vipakam yathaham janami na adatva bhunjeyyum na ca nesam maccheramalam cittam pariyadaya tittheyya yopi nesam assa carimo alopo carimam kabalam tatopi na asamvibhajitva bhunjeyyum sace nesam patiggahaka assu . yasma ca kho bhikkhave satta na evam jananti danasamvibhagassa vipakam yathaham janami tasma adatva bhunjanti maccheramalanca nesam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page244.

Cittam pariyadaya titthatiti . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati evance satta janeyyum yathavuttam mahesina vipakam samvibhagassa yatha hoti mahapphalam vineyya maccheramalam vippasannena cetasa dajjum kalena ariyesu yattha dinnam mahapphalam annanca datvana 1- bahuno dakkhineyyesu dakkhinam ito cuta manussatta saggam gacchanti dayaka te ca saggagata 2- tattha modanti kamakamino vipakam samvibhagassa anubhonti amaccharati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [205] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam yani kanici bhikkhave opadhikani punnakiriyavatthuni 3- sabbani tani mettaya cetovimuttiya kalam nagghanti solasim metta yeva tani cetovimutti adhiggahetva bhasate ca tapate ca virocate ca . seyyathapi bhikkhave yakaci tarakarupanam pabha sabba ta candappabhaya kalam nagghanti solasim candappabha yeva tani 4- adhiggahetva bhasate ca tapate ca virocate ca evameva kho bhikkhave yani kanici opadhikani punnakiriyavatthuni sabbani tani mettaya cetovimuttiya kalam nagghanti solasim metta yeva tani cetovimutti @Footnote: 1 Ma. Yu. datva . 2 Yu. saggangata . 3 Po. Ma. Yu. punnakiriyavatthuni. @4 Ma. Yu. ta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page245.

Adhiggahetva bhasate ca tapate ca virocate ca. {205.1} Seyyathapi bhikkhave vassanam pacchime mase saradasamaye viddhe 1- vigatavahake deve adicco nabham abbhussakkamano sabbam akasam 2- tamagatam abhihacca bhasate ca tapate ca virocate ca evameva kho bhikkhave yani kanici opadhikani punnakiriyavatthuni sabbani tani mettaya cetovimuttiya kalam nagghanti solasim metta yeva tani cetovimutti adhiggahetva bhasate ca tapate ca virocate ca. {205.2} Seyyathapi bhikkhave rattiya paccusasamayam osadhitaraka bhasate ca tapate ca virocate ca evameva kho bhikkhave yani kanici opadhikani punnakiriyavatthuni sabbani tani mettaya cetovimuttiya kalam nagghanti solasim metta yeva tani cetovimutti adhiggahetva bhasate ca tapate ca virocate cati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yo [3]- mettam bhavayati appamanam patissato tanu 4- samyojana honti passato upadhikkhayam ekampi ce panamadutthacitto mettayati kusalo tena hoti sabbe ca pane manasanukampam bahutamariyo 5- pakaroti punnam ye sattasandam pathavim vijitva @Footnote: 1 Yu. visuddhe . 2 Ma. Yu. akasagatam . 3 Ma. Yu. ca . 4 Po. Yu. tanu. @5 Ma. Yu. pahutamariyo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page246.

Rajisayo 1- yajamananupariyaga (assamedham purisamedham sammapasam vajapeyyam niraggalam) mettassa cittassa subhavitassa kalampi te nanubhavanti solasim (candappabha taraganava sabbe) yo na hanti na ghateti na jinati na japaye mettamso sabbabhutesu veram tassa na kenaciti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. Tatiyavaggo tatiyo. Tassuddanam cittam jhayi 2- ubho atthe punnam vepullapabbatam sampajanamusavado dananca mettabhavanca sattimani ca suttani purimani ca visati ekadhammesu suttanta sattavisati sangahati. Ekanipato nitthito. 3- -------- @Footnote: 1 Po. Ma. rajisayo . 2 Ma. cittam mettam . 3 Po. Yu. ito param dve dhamme @anukkatiti dissanti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page247.

Itivuttake dukanipatassa pathamavaggo [206] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme dukkham viharati savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda parammarana duggati patikankha katamehi dvihi indriyesu aguttadvarataya ca bhojane amattannutaya ca imehi kho 1- bhikkhave dvihi dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme dukkham viharati savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda parammarana duggati patikankhati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati cakkhusotanca ghananca jivha kayo tatha mano etani yassa dvarani aguttani 2- ca bhikkhuno bhojanamhi amattannu indriyesu asamvuto kayadukkham cetodukkham dukkham so adhigacchati dayhamanena kayena dayhamanena cetasa diva va yadi va rattim dukkham viharati tadisoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [207] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme sukham viharati avighatam anupayasam aparilaham kayassa bheda parammarana sugati @Footnote: 1 Po. Yu. khosaddo natthi . 2 Ma. Yu. aguttanidha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page248.

Patikankha katamehi dvihi indriyesu guttadvarataya ca bhojane mattannutaya ca imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme sukham viharati avighatam anupayasam aparilaham kayassa bheda parammarana sugati patikankhati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati cakkhusotanca ghananca jivha kayo atho 1- mano etani yassa dvarani suguttani ca bhikkhuno bhojanamhi ca mattannu indriyesu ca samvuto kayasukham cetosukham sukham so adhigacchati adayhamanena kayena adayhamanena cetasa diva va yadi va rattim sukham viharati tadisoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [208] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dveme bhikkhave dhamma tapaniya katame dve idha bhikkhave ekacco akatakalyano hoti akatakusalo akatabhiruttano katapapo kataluddho 2- katakibbiso so akatam me kalyanantipi tappati katam me papantipi tappati ime kho bhikkhave dve dhamma tapaniyati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kayaduccaritam katva vaciduccaritani va 3- @Footnote: 1 Ma. Yu. tatha . 2 Yu. katatthaddho . 3 Ma. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page249.

Manoduccaritam katva yancannam dosasanhitam 1- akatva kusalakammam katvanakusalam bahum kayassa bheda duppanno nirayam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [209] 4 Vuttam hetam bhagava vuttamarahatati me sutam dveme bhikkhave dhamma atapaniya katame dve idha bhikkhave ekacco katakalyano hoti katakusalo katabhiruttano akatapapo akataluddho akatakibbiso so katam me kalyanantipi na tappati akatamme papantipi na tappati ime kho bhikkhave dve dhamma atapaniyati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kayaduccaritam hitva vaciduccaritani va manoduccaritam hitva yancannam dosasanhitam akatva 2- akusalam kammam katvana kusalam bahum kayassa bheda sappanno saggam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [210] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave dhammehi samannagato puggalo yathabhatam nikkhitto evam niraye katamehi dvihi papakena ca silena papikaya ca ditthiya imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato puggalo yathabhatam nikkhitto evam nirayeti . etamattham bhagava avoca . @Footnote: 1 Yu. dosasannitam . 2 Ma. Yu. akatvakusalam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page250.

Tatthetam iti vuccati papakena ca silena papikaya ca ditthiya etehi dvihi dhammehi yo samannagato naro kayassa bheda duppanno nirayam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [211] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave dhammehi samannagato puggalo yathabhatam nikkhitto evam sagge katamehi dvihi bhaddakena ca silena bhaddikaya ca ditthiya imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato puggalo yathabhatam nikkhatto evam saggeti . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati bhaddakena ca silena bhaddikaya ca ditthiya etehi dvihi dhammehi yo samannagato naro kayassa bheda sappanno saggam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [212] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam anatapi bhikkhave bhikkhu anottappi abhabbo sambodhaya abhabbo nibbanaya abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamaya atapi kho bhikkhave bhikkhu ottappi bhabbo sambodhaya bhabbo nibbanaya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamayati . etamattham bhagava

--------------------------------------------------------------------------------------------- page251.

Avoca. Tatthetam iti vuccati anatapi anotappi kusito hinaviriyo yo thinamiddhabahulo ahiriko anadaro abhabbo tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamam yo ca satima nipako jhayi atapi ottappi ca appamatto sannojanam jatijaraya 1- chetva idheva sambodhimanuttaram phuseti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [213] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam nayidam bhikkhave brahmacariyam vussati janakuhanattham na 2- janalapanattham na 2- labhasakkarasilokanisamsattham na 2- iti mam jano janatuti atha kho idam bhikkhave brahmacariyam vussati samvaratthanceva pahanatthancati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati samvarattham pahanattham brahmacariyam anitiham adesayi so bhagava nibbanogadhagaminam esa maggo mahatthehi 3- anuyato mahesibhi 4- ye ye tam patipajjanti yatha buddhena desitam dukkhassantam karissanti satthu sasanakarinoti. @Footnote: 1 Po. jatijaranam . 2 atthakathayam na dissanti. yu nasaddo na dissati @3 Ma. Yu. mahattehi . 4 Yu. mahesino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page252.

Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [214] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam nayidam bhikkhave brahmacariyam vussati janakuhanattham na janalapanattham na labhasakkarasilokanisamsattham na iti mam jano janatuti atha kho idam bhikkhave brahmacariyam vussati abhinnatthanceva parinnatthancati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati abhinnattham parinnattham brahmacariyam anitiham adesayi so bhagava nibbanogadhagaminam esa maggo mahatthehi anuyato mahesibhi ye ye tam patipajjanti yatha buddhena desitam dukkhassantam karissanti satthu sasanakarinoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [215] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati yoniso araddho hoti asavanam khayayati 1- katamehi dvihi samvejaniyesu thanesu samvejanena samvegassa 2- ca yoniso padhanena imehi kho bhikkhave dvihi dhammehi samannagato bhikkhu dittheva dhamme sukhasomanassabahulo viharati yoniso araddho hoti asavanam khayayati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati samvejaniyesu thanesu samvijjetheva pandito @Footnote: 1 Ma. Yu. itisaddo na dissati . 2 Ma. samviggassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page253.

Atapi nipako bhikkhu pannaya samavekkhiya evam vihari atapi santavutti anuddhato cetosamathamanuyutto khayam dukkhassa papuneti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo pathamo. Tassuddanam dveme bhikkhu tapaniya tapaniya paratthehi atapi na 1- kuhana ca somanassena te dasati. -------- Itivuttake dukanipatassa dutiyavaggo [216] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tathagatam bhikkhave arahantam sammasambuddham dve vitakka bahulam samudacaranti khemo ca vitakko viveko 2- ca . abyapajjharamo bhikkhave tathagato abyapajjharato tamenam bhikkhave tathagatam abyapajjharamam abyapajjharatam eseva vitakko bahulam samudacarati imayaham iriyaya na kinci byabadhemi tasam va thavaram vati. {216.1} Pavivekaramo bhikkhave tathagato pavivekarato tamenam bhikkhave tathagatam pavivekaramam pavivekaratam eseva vitakko bahulam samudacarati yam akusalam tam pahinanti . tasma tiha bhikkhave tumhepi @Footnote: 1 Ma. na kuhana dve . 2 Yu. pariveko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page254.

Abyapajjharama viharatha abyapajjharata tesam vo bhikkhave tumhakam abyapajjharamanam viharatam abyapajjharatanam eseva vitakko bahulam samudacarissati imaya mayam iriyaya na kinci byabadhema tasam va thavaram vati. {216.2} Pavivekarama bhikkhave viharatha pavivekarata tesam vo bhikkhave tumhakam pavivekaramanam viharatam pavivekaratanam eseva vitakko bahulam samudacarissati kim akusalam kim appahinam kim pajahamati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati tathagatam buddham asayhasahinam dve vitakka samudacaranti nam khemo vitakko pathamo udirito tato viveko dutiyo pakasito. Tamonudam paragatam mahesim tam pattipattam vasimam anasavam visantaram tanhakkhaye vimuttam tam ve munim antimadehadharim marajaham brumi jaraya paragum. Sale yatha pabbatamuddhanitthito yathapi passe janatam samantato tathupamam dhammamayam sumedho

--------------------------------------------------------------------------------------------- page255.

Pasadamaruyaha samantacakkhu sokavatinnam janatammapetasoko 1- avekkhati jatijarabhibhutanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [217] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tathagatassa bhikkhave arahato sammasambuddhassa dve dhammadesana pariyayena bhavanti katama dve papam papakato passathati ayam pathama dhammadesana papam papakato disva tattha nibbindatha virajjatha vimuccathati ayampi 2- dutiya dhammadesana tathagatassa bhikkhave arahato sammasambuddhassa ima dve dhammadesana pariyayena bhavanti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati tathagatassa buddhassa sabbabhutanukampino pariyayavacanam passa dve ca dhamma pakasita papakam passatha cheka 3- tattha papam 4- virajjatha tato virattacittase dukkhassantam karissathati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [218] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam avijja bhikkhave pubbangama akusalanam dhammanam samapattiya anvadeva ahirikam anottappam vijja ca kho bhikkhave pubbangama kusalanam @Footnote: 1 Ma. janatamapetasoko. Yu. janatam apetasoko 2 Ma. Yu. pisaddo natthi. @3 Ma. cetam. Yu. cekam . 4 Ma. Yu. capi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page256.

Dhammanam samapattiya anvadeva hirottappanti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati ya kacima duggatiyo asmim loke paramhi ca avijjamulaka 1- sabba icchalobhasamussaya yato ca hoti papiccho ahiriko 2- anadaro tato papam pasavati apayam tena gacchati. Tasma chandanca lobhanca avijjanca virajayam vijjam uppadayam bhikkhu sabba duggatiyo jaheti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [219] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam te bhikkhave satta suparihina ye ariyaya pannaya parihina te ditthe ceva 3- dhamme dukkham viharanti savighatam saupayasam saparilaham kayassa bheda parammarana duggati patikankha . te bhikkhave satta aparihina ye ariyaya pannaya aparihina te ditthe ceva dhamme sukham viharanti avighatam anupayasam aparilaham kayassa bheda parammarana sugati patikankhati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati pannaya parihanena passa lokam sadevakam nivittham namarupasmim idam saccanti mannati. Panna hi settha lokasmim yayam nibbedhagamini @Footnote: 1 Ma. avijjamulika . 2 Ma. Yu. ahiriko . 3 Ma. dittheva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page257.

Sa 1- ca samma pajanati jatibhavaparikkhayam tesam deva manussa ca sambuddhanam satimatam pihayanti hasapannanam 2- sarirantimadharinanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [220] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dveme bhikkhave sukka dhamma lokam palenti katame dve hiri 3- ca ottappam ca . ime ce bhikkhave dve sukka dhamma lokam na paleyyum nayidha pannayetha matati va matucchati va matulaniti va acariyabhiriyati va garunam darati va sambhedam loko agamissa yatha ajelaka kukkutasukara sonasingala. {220.1} Yasma ca kho bhikkhave ime dve sukka dhamma lokam palenti tasma pannayetha 4- matati va matucchati va matulaniti va acariyabhiriyati va garunam darati vati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yesam ce hiriottappam sabbada ca na vijjati vokkanta sukkamula te jatimaranagamino. Yesanca hiriottappam sada samma upatthita virulhabrahmacariya te santo khinapunabbhavati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [221] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam atthi @Footnote: 1 Po. sa ca yasma. Ma. yaya samma. Yu. ya . 2 Yu. sapannanam. @3 Ma. hiri . 4 Ma. Yu. pannayati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page258.

Bhikkhave ajatam abhutam akatam asankhatam no cetam bhikkhave abhavissa ajatam abhutam akatam asankhatam nayidha jatassa bhutassa katassa sankhatassa nissaranam pannayetha . yasma ca kho bhikkhave atthi ajatam abhutam akatam asankhatam tasma jatassa bhutassa katassa sankhatassa nissaranam pannayethati 1- . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati jatam bhutam samuppannam katam sankhatamaddhuvam jaramaranasankhatam roganiddham pabhangunam 2- aharanettippabhavam nalam tadabhinanditum tassa nissaranam santam atakkavacaram dhuvam ajatam asamuppannam asokam virajam padam nirodho dukkhadhammanam sankharupasamo sukhoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [222] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dvema bhikkhave nibbanadhatuyo katama dve saupadisesa ca nibbanadhatu anupadisesa ca nibbanadhatu. {222.1} Katama ca bhikkhave saupadisesa nibbanadhatu idha bhikkhave bhikkhu araham hoti khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto tassa titthanteva pancindriyani yesam avighatatta 3- manapamanapam paccanubhoti sukhadukkham @Footnote: 1 Ma. pannayatiti . 2 Ma. pabhanguram . 3 Po. adhigatatta.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page259.

Patisamvedayati 1- tassa yo ragakkhayo dosakkhayo mohakkhayo ayam vuccati bhikkhave saupadisesa nibbanadhatu. {222.2} Katama ca bhikkhave anupadisesa nibbanadhatu idha bhikkhave bhikkhu araham hoti khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto tassa idheva bhikkhave sabbavedayitani anabhinanditani sitibhavissanti ayam vuccati bhikkhave anupadisesa nibbanadhatu . ima kho bhikkhave dve nibbanadhatuyoti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati dve ima cakkhumata pakasita nibbanadhatu anissitena tadina eka hi dhatu idha ditthadhammika saupadisesa bhavanettisankhaya anupadisesa pana samparayika yamhi nirujjhanti bhavani sabbaso. Ye etadannaya padam asankhatam vimuttacitta bhavanettisankhaya te dhammasaradhigamakkhaye 2- rata pahamsu te sabbabhavani tadinoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [223] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam patisallanarama @Footnote: 1 Po. Yu. patisamvediyati . 2 Ma. Yu. dhammasaradhigama khaye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page260.

Sallanarama bhikkhave viharatha patisallanarata ajjhattam cetosamathamanuyutta anirakatajjhana vipassanaya samannagata bruheta sunnagaranam . patisallanaramanam bhikkhave viharatam patisallanaratanam ajjhattam cetosamathamanuyuttanam anirakatajjhananam vipassanaya samannagatanam bruhetanam sunnagaranam dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamitati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati ye santacitta nipaka satimanto ca jhayino samma dhammam vipassanti kamesu anapekkhino appamadarata santa pamade bhayadassino abhabba parihanaya nibbanasseva santiketi. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [224] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam sikkhanisamsa bhikkhave viharatha pannuttara vimuttisara satadhipateyya . Sikkhanisamsanam bhikkhave viharatam pannuttaranam vimuttisaranam satadhipateyyanam dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamitati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati paripunnasekkham 1- apahanadhammam @Footnote: 1 Po. aparipunnasekkham aparihanadhammam. Ma. .. sikkham. Yu. .. sekham.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page261.

Pannuttaram jatikhayantadassim tam ve munim antimadehadharim maranjaham 1- brumi jaraya paragum. Tasma sada jhanarata samahita atapino jatikhayantadassino maram sasenam abhibhuyya bhikkhavo bhavatha jatimaranassa paragati. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [225] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam jagaro cassa bhikkhave bhikkhu vihareyya sato sampajano samahito pamudito vippasanno ca tattha kalavipassi ca kusalesu dhammesu . Jagarassa bhikkhave bhikkhuno viharato satimato 2- sampajanassa samahitassa pamuditassa vippasannassa tattha kalavipassino kusalesu dhammesu dvinnam phalanam annataram phalam patikankham dittheva dhamme anna sati va upadisese anagamitati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati jagaranta sunathetam ye sutta te pabujjhatha sutta jagaritam seyyo natthi jagarato bhayam. Yo jagaro ca satima sampajano samahito mudito vippasanno ca @Footnote: 1 Yu. mananjaham . 2 Ma. Yu. satassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page262.

Kalena so samma dhammam parivimamsamano ekodibhuto vihane tamam so. Tasma have jagariyam bhajetha atapi bhikkhu nipako jhanalabhi samyojanam jatijaraya chetva idheva sambodhimanuttaram phuseti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. [226] 11 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dveme bhikkhave apayika nerayika idampahaya 1- katame dve yo [2]- abrahmacari brahmacaripatinno yo ca paripunnam parisuddham brahmacariyam carantam amulakena abrahmacariyena anuddhamseti . ime kho bhikkhave dve apayika nerayika idampahayati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati abhutavadi nirayam upeti yo capi 3- katva na karomiccaha ubhopi te pecca sama bhavanti nihinakamma manuja parattha. Kasavakantha bahavo papadhamma asannata papa papehi kammehi nirayam te upapajjare seyyo ayogulo bhutto tatto aggisikhupamo @Footnote: 1 Ma. Yu. idamappahaya . 2 Ma. ca . 3 Ma. Yu. vapi. yo vapi katva na karomiti @cahati udane agatam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page263.

Yance bhunjeyya dussilo ratthapindam asannatoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Ekadasamam. [227] 12 Vuttam hetam bhagava vuttamarahatati me sutam dvihi bhikkhave ditthigatehi pariyutthita devamanussa oliyanti eke atidhavanti eke cakkhumanto ca passanti. {227.1} Kathanca bhikkhave oliyanti eke bhavarama bhikkhave devamanussa bhavarata bhavasammudita tesam bhavanirodhaya dhamme desiyamane cittam na pakkhandati na sampasidati na santitthati nadhimuccati evam [1]- bhikkhave oliyanti eke. {227.2} Kathanca bhikkhave atidhavanti eke bhaveneva kho paneke attiyamana harayamana jigucchamana vibhavam abhinandanti yato kira bho ayam atta 2- kayassa bheda parammarana ucchijjati vinassati na hoti parammarana etam santam etam panitam etam yathavanti evam kho bhikkhave atidhavanti eke. {227.3} Kathanca bhikkhave cakkhumanto passanti idha bhikkhu bhutam bhutato passati bhutam bhutato disva bhutassa nibbidaya viragaya nirodhaya patipanno hoti evam kho bhikkhave cakkhumanto ca passantiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yo 3- bhutam bhutato disva bhutassa ca atikkamam yathabhutam 4- vimuccanti bhavatanhaparikkhaya sace bhutam parinno so vitatanho bhavabhave @Footnote: 1 Ma. Yu. kho . 2 Yu. attho . 3 Ma. Yu. ye . 4 Ma. Yu. yathabhute.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page264.

Bhutassa vibhava bhikkhu nagacchanti punabbhavanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dvadasamam. Vaggo dutiyo. Tassuddanam dve indriya dve tapaniya silena apare duve anottappi 1- kuhana dve ca samvejaniyena te dasa vitakka desana vijja panna dhammena pancamam ajatam dhatu sallanam sikkha jagariyena ca apaya ditthiyayeva 2- bavisati pakasitati. Dukanipato nitthito. ---------- Itivuttake tikanipatassa pathamavaggo [228] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave akusalamulani katamani tini lobho akusalamulam doso akusalamulam moho akusalamulam . imani kho bhikkhave tini akusalamulaniti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati lobho doso ca moho ca purisam papacetasam himsanti attasambhuta tacasaramva samphalanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. @Footnote: 1 Ma. anottapi . 2 Ma. Yu. ditthiya ceva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page265.

[229] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave dhatuyo katama tisso rupadhatu arupadhatu nirodhadhatu. Ima kho bhikkhave tisso dhatuyoti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati rupadhatuparinnaya 1- arupesu asanthita nirodhe ye vimuccanti te jana maccuhayino. Kayena amatam dhatum phussayitva 2- nirupadhim upadhippatinissaggam sacchikatva anasavo deseti sammasambuddho asokam virajam padanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [230] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave vedana katama tisso sukha vedana dukkha vedana adukkhamasukha vedana . ima kho bhikkhave tisso vedanati. Etamattham bhagava avoca. Tattetham iti vuccati samahito sampajano sato buddhassa savako vedana ca pajanati vedanananca sambhavam yattha ceta nirujjhanti magganca khayagaminam vedananam khaya bhikkhu nicchato parinibbutoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [231] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso @Footnote: 1 Ma. rupadhatum . 2 Ma. phusayitva. Yu. phassayitva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page266.

Ima bhikkhave vedana katama tisso sukha vedana dukkha vedana adukkhamasukha vedana . sukha bhikkhave vedana dukkhato datthabba dukkha vedana sallato datthabba adukkhamasukha vedana aniccato datthabba . yato ca 1- kho bhikkhave bhikkhuno sukha vedana dukkhato dittha hoti dukkha vedana sallato dittha hoti adukkhamasukha vedana aniccato dittha hoti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu ariyo sammaddaso acchecchi 2- tanham vivattayi samyojanam sammamanabhisamaya 3- antamakasi dukkhassati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yo sukham dukkhato addakkhi 4- dukkhamaddakkhi sallato adukkhamasukham santam addakkhi nam aniccato sa ve sammaddaso bhikkhu yato tattha vimuccati abhinnavosito santo sa ve yogatigo muniti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [232] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave esana katama tisso kamesana bhavesana brahmacariyesana . ima kho bhikkhave tisso esanati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati samahito sampajano sato buddhassa savako @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi . 2 Yu. acchejji . 3 Po. sammaddaso mana -. @4 Ma. adda.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page267.

Esana ca pajanati esanananca sambhavam yattha ceta nirujjhanti magganca khayagaminam esananam khaya bhikkhu nicchato parinibbutoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [233] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave esana katama tisso kamesana bhavesana brahmacariyesana . ima kho bhikkhave tisso esanati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kamesana bhavesana brahmacariyesana saha iti saccaparamaso ditthitthana samussaya sabbaragavirattassa tanhakkhayavimuttino esanapatinissattha ditthitthana samuhata esananam khaya bhikkhu niraso akathankathiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [234] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave asava katame tayo kamasavo bhavasavo avijjasavo . Ime kho bhikkhave tayo asavati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati samahito sampajano sato buddhassa savako asave ca pajanati asavananca sambhavam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page268.

Yattha ceta nirujjhanti magganca khayagaminam asavanam khaya bhikkhu nicchato parinibbutoti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [235] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave asava katame tayo kamasavo bhavasavo avijjasavo. Ime kho bhikkhave tayo asavati . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati yassa kamasavo khino avijja ca virajita bhavasavo parikkhino vippamutto nirupadhi dhareti antimam deham jetva maram savahananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [236] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave tanha katama tisso kamatanha bhavatanha vibhavatanha . Ima kho bhikkhave tisso tanhati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati tanhayogena samyutta rattacitta bhavabhave te yogayutta marassa ayogakkhemino jana satta gacchanti samsaram jatimaranagamino ye ca tanham pahantvana vitatanha bhavabhave te 1- ve paragata loke ye patta asavakkhayanti. @Footnote: 1 Yu. te ca parangata.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page269.

Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [237] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tihi bhikkhave dhammehi samannagato bhikkhu atikkamma maradheyyam adiccova virocati katamehi tihi idha bhikkhave bhikkhu asekkhena silakkhandhena samannagato hoti asekkhena samadhikkhandhena samannagato hoti asekkhena pannakkhandhena samannagato hoti . imehi kho bhikkhave tihi dhammehi samannagato bhikkhu atikkamma maradheyyam adiccova virocatiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati silasamadhipanna 1- ca yassa ete subhavita atikkamma maradheyyam adiccova virocatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo pathamo. Tassuddanam muladhatu atha vedana duve esana ca duve asava duve tanhato [2]- atha maradheyyato vaggamahu pathamanti muttamanti. ------------- @Footnote: 1 Ma. Yu. silam samadhi panna ca . 2 Po. Ma. Yu. ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page270.

Itivuttake tikanipatassa dutiyavaggo [238] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave punnakiriyavatthuni katamani tini danamayam punnakiriyavatthu silamayam punnakiriyavatthu bhavanamayam punnakiriyavatthu . imani kho bhikkhave tini punnakiriyavatthuniti . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati punnameva so sikkheyya ayataggam sukhindriyam 1- dananca samacariyanca mettacittanca bhavaye ete dhamme bhavayitva tayo sukhasamuddaye abyapajjham sukham lokam pandito upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [239] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave cakkhuni katamani tini mamsacakkhu dibbacakkhu pannacakkhu . Imani kho bhikkhave tini cakkhuniti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati mamsacakkhu 2- dibbacakkhu pannacakkhu anuttaram etani tini cakkhuni akkhasi purisuttamo mamsacakkhussa uppado maggo dibbassa cakkhuno yato nanam udapadi pannacakkhu anuttaram @Footnote: 1 Ma. sukhuddariyam . 2 Po. mamsacakkhum dibbacakkhum pannacakkhum.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page271.

Yassa cakkhussa patilabha sabbadukkha vimuccatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [240] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave indriyani katamani tini anannatannassamitindriyam 1- annindriyam annatavindriyam . imani kho bhikkhave tini indriyaniti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati sekkhassa sikkhamanassa ujumagganusarino khayasmim pathamam nanam tato anna anantara tato anna vimuttassa nanam ve hoti tadino akuppa me vimuttiti bhavasamyojanakkhaya sace 2- indriyasampanno santo santipade rato dhareti antimam deham jetva maram savahananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [241] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave addha katame tayo atito addha anagato addha paccuppanno addha ime kho bhikkhave tayo addhati . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati akkheyyasannino satta akkheyyasmim patitthita akkheyyam aparinnaya yogamayanti maccuno @Footnote: 1 Ma. Yu. anannatannassamitindriyam . 2 Ma. Yu. sa se.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page272.

Akkheyyam ca parinnaya akkhataram na mannati phuttho vimokkho manasa santipadamanuttaram sa ve akkheyyasampanno santo santipade rato sankhaya sevi dhammattho sankhyam 1- nopeti vedaguti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [242] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave duccaritani katamani tini kayaduccaritam vaciduccaritam manoduccaritam . imani kho bhikkhave tini duccaritaniti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kayaduccaritam katva vaciduccaritani ca manoduccaritam katva yancannam dosasanhitam akatva kusalam kammam katvanakusalam bahum kayassa bheda duppanno nirayam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [243] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave sucaritani katamani tini kayasucaritam vacisucaritam manosucaritam . Imani kho bhikkhave tini sucaritaniti . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati kayaduccaritam hitva vaciduccaritani ca manoduccaritam hitva yancannam dosasanhitam @Footnote: 1 Po. sankham na upeti vedagu.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page273.

Akatvakusalam 1- kammam katvana kusalam bahum kayassa bheda sappanno saggam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [244] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave soceyyani katamani tini kayasoceyyam vacisoceyyam manosoceyyam . imani kho bhikkhave tini soceyyaniti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kayasucim vacasucim 2- cetosucimanasavam sucim soceyyasampannam ahu sabbapahayinanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [245] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave moneyyani katamani tini kayamoneyyam vacimoneyyam manomoneyyam . imani kho bhikkhave tini moneyyaniti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kayamunim vacamunim 3- manomunimanasavam munim moneyyasampannam ahu ninhatapapakanti 4-. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [246] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam yassa kassaci bhikkhave rago appahino doso appahino moho appahino ayam vuccati bhikkhave bandho 5- marassa patimukkassa @Footnote: 1 Po. akatva akusalam . 2 Ma. vacisucim . 3 Ma. vacimunim . 4 Po. niddhotapapakam. @5 Ma. baddho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page274.

Marapaso yathakamakaraniyo ca 1- papimato . yassa kassaci bhikkhave rago pahino doso pahino moho pahino ayam vuccati bhikkhave abandho marassa omukkassa marapaso na yathakamakaraniyo ca papimatoti . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yassa rago ca doso ca avijja ca virajita tam bhavitattannataram brahmabhutam tathagatam buddham verabhayatitam ahu sabbapahayinanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [247] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa va bhikkhuniya va rago appahino doso appahino moho appahino ayam vuccati bhikkhave na atari samuddam saumim savicim savattam sagaham sarakkhasam . yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa va bhikkhuniya va rago pahino doso pahino moho pahino ayam vuccati bhikkhave atari samuddam saumim savicim savattam sagaham sarakkhasam tinno paragato 2- thale titthati brahmanoti . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati yassa rago ca doso ca avijja ca virajita somam samuddam sagaham sarakkhasam saumibhayam duttaram accatari sangatigo maccujaho nirupadhi @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi . 2 Ma. Yu. parangato.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page275.

Pahasi dukkham apunabbhavaya atthangato so na samanameti. Amohayi maccurajanti brumiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo dutiyo. Tassuddanam punnam cakkhu athindriya 1- addha 2- caritam duve suci mune 3- atha raga duve puna vaggamahu dutiyamuttamanti. ----------- Itivuttake tikanipatassa tatiyavaggo [248] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dittha maya bhikkhave satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna. {248.1} Tam kho panaham bhikkhave nannassa samanassa va brahmanassa va sutva vadami dittha maya bhikkhave satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena @Footnote: 1 Po. Ma. atha indriyani ca. Yu. atha indriya . 2 Ma. addha ca caritam duve @soci . 3 Po. muni.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page276.

Samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna. {248.2} Api ca bhikkhave yadeva samam natam samam dittham samam viditam tadevaham vadami dittha maya bhikkhave satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapannati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati micchamanam panidhaya micchavacam 1- abhasiya micchakammani katvana kayena idha puggalo appassuto apunnakaro appasmim idha jivite kayassa bheda duppanno nirayam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [249] 2 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dittha maya bhikkhave satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapanna. {249.1} Tam kho panaham bhikkhave nannassa samanassa va brahmanassa va sutva vadami dittha @Footnote: 1 Ma. micchavacanca bhasiya.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page277.

Maya bhikkhave satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapanna. {249.2} Api ca [1]- yadeva bhikkhave samam natam samam dittham samam viditam tadevaham vadami dittha maya bhikkhave satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati sammamanam panidhaya sammavacam abhasiya sammakammani katvana kayena idha puggalo bahussuto punnakaro appasmim idha jivite kayassa bheda sappanno saggam so upapajjatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dutiyam. [250] 3 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tisso ima bhikkhave nissaraniya dhatuyo katama tisso kamanametam nissaranam yadidam nekkhammam rupanametam nissaranam yadidam aruppam yam kho pana kinci bhutam sankhatam paticcasamuppannam nirodho tassa nissaranam . ima kho bhikkhave tisso nissaraniya dhatuyoti . @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page278.

Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kamanissaranam natva rupananca atikkamma 1- sabbasankharasamatham phusam 2- atapi sabbada sa ve sammaddaso bhikkhu yato tattha vimuccati abhinnavosito santo sa ve yogatigo muniti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Tatiyam. [251] 4 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam rupehi bhikkhave arupa santatara arupehi nirodho santataroti . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati ye ca rupupaga satta ye ca arupatthayino nirodham appajananta agantaro punabbhavam. Ye ca rupe parinnaya arupesu asanthita nirodhe ye vimuccanti te jana maccuhayino. Kayena amatam dhatum phussayitva nirupadhi 3- upadhippatinissaggam sacchikatva anasavo deseti sammasambuddho asokam virajam padanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Catuttham. [252] 5 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave putta santo samvijjamana lokasmim katame tayo atijato anujato avajatoti. @Footnote: 1 Ma. Yu. atikkamam. 2 Po. passa. 3 Ma. Yu. nirupadhim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page279.

1 Kathanca bhikkhave putto atijato hoti idha bhikkhave puttassa matapitaro honti na buddham saranam gata na dhammam saranam gata na sangham saranam gata panatipata appativirata adinnadana appativirata kamesu micchacara appativirata musavada appativirata suramerayamajjapamadatthana appativirata dussila papadhamma . putto ca nesam hoti buddham saranam gato dhammam saranam gato sangham saranam gato panatipata pativirato [1]- adinnadana pativirato kamesu micchacara pativirato musavada pativirato suramerayamajjapamadatthana pativirato silava kalyanadhammo evam kho bhikkhave putto atijato hoti. 2 Kathanca bhikkhave putto anujato hoti idha bhikkhave puttassa matapitaro honti buddham saranam gata dhammam saranam gata sangham saranam gata panatipata pativirata adinnadana pativirata kamesu micchacara pativirata musavada pativirata suramerayamajjapamadatthana pativirata silavanto kalyanadhamma . Putto 2- ca nesam hoti buddham saranam gato dhammam saranam gato sangham saranam gato panatipata pativirato adinnadana pativirato kamesu micchacara pativirato musavada pativirato surameraya- majjapamadatthana pativirato silava kalyanadhammo evam kho bhikkhave putto anujato hoti. @Footnote: 1 Po. hoti. 2 Ma. Yu. puttopi nesam ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page280.

3 Kathanca bhikkhave putto avajato hoti idha bhikkhave puttassa matapitaro honti buddham saranam gata dhammam saranam gata sangham saranam gata panatipata pativirata adinnadana pativirata kamesu micchacara pativirata musavada pativirata surameraya- majjapamadatthana pativirata silavanto kalyanadhamma . Putto ca nesam hoti na buddham saranam gato na dhammam saranam gato na sangham saranam gato panatipata appativirato adinnadana appativirato kamesu micchacara appativirato musavada appativirato suramerayamajjapamadatthana appativirato dussilo papadhammo evam kho bhikkhave putto avajato hoti . ime kho bhikkhave tayo putta santo samvijjamana lokasminti . etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati atijatam anujatam puttamicchanti pandita avajatam na icchanti yo hoti kulagandhano. Ete kho putta lokasmim ye ca 1- bhavanti upasaka saddhasilena sampanna vadannu vitamacchara cando abbhaghana mutto parisasu virocareti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pancamam. [253] 6 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave puggala santo samvijjamana lokasmim katame tayo @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page281.

Avutthikasamo padesavassi sabbatthabhivassi. 1 Kathanca bhikkhave puggalo avutthikasamo hoti idha bhikkhave ekacco puggalo sabbesanneva na data hoti samanabrahmana- kapanaddhikavanibbakayacakanam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam evam kho bhikkhave puggalo avutthikasamo hoti. 2 Kathanca bhikkhave puggalo padesavassi hoti idha bhikkhave ekacco puggalo ekaccanam data hoti ekaccanam na data [1]- samanabrahmanakapanaddhikavanibbakayacakanam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam evam kho bhikkhave puggalo padesavassi hoti. 3 Kathanca bhikkhave puggalo sabbatthabhivassi hoti idha bhikkhave ekacco puggalo sabbesam 2- deti samanabrahmanakapanaddhika- vanibbakayacakanam annam panam vattham yanam malagandham vilepanam seyyavasatham padipeyyam evam kho bhikkhave [3]- sabbatthabhivassi hoti . ime kho bhikkhave tayo puggalo santo samvijjamana lokasminti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati na samane na brahmane na 4- kapanaddhike na vanibbake laddhana samvibhajeti 5- annapananca bhojanam tam ve avutthikasamoti ahu nam purisadhamam. @Footnote: 1 Ma. Yu. hoti. 2 sabbesamva. 3 Ma. Yu. puggalo. 4 na kapanaddhikavanibbake. @5 Po. samvibhajati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page282.

Ekaccanam na dadati ekaccanam pavecchati tam ve padesavassiti ahu medhavino jana. Subhikkhavaco puriso sabbabhutanukampako amodamano pakireti detha dethati bhasati yathapi megho thanayitva gajjayitva pavassati thalam ninnanca pureti abhisandanto ca 1- varina evameva idhekacco puggalo hoti tadiso dhammena samharitvana utthanadhigatam dhanam tappeti annapanena samma patte vanibbaketi. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Chattham. [254] 7 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tinimani bhikkhave sukhani patthayamano silam rakkheyya pandito katamani tini pasamsa me agacchatuti silam rakkheyya pandito bhoga me uppajjantuti silam rakkheyya pandito kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapajjissamiti silam rakkheyya pandito . imani kho bhikkhave tini sukhani patthayamano silam rakkheyya panditoti . etamattham bhagava avoca . tatthetam iti vuccati silam rakkheyya medhavi patthayano tayo sukhe pasamsam vittalabhanca pecca sagge pamodanam. @Footnote: 1 Ma. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page283.

Akarontopi ce papam karontamupasevati sankiyo hoti papasmim avanno cassa ruhati. Yadisam kurute mittam yadisam 1- cupasevati sa ve tadisako hoti sahavaso hi tadiso. Sevamano sevamanam samphuttho samphusam param saro duttho kalapamva alittamupalimpati. Upalepabhaya dhiro neva papasakha siya. Putimaccham kusaggena yo naro upanayhati kusapi puti vayanti evam balupasevana. Taggaranca palasena yo naro upanayhati pattapi surabhi vayanti evam dhirupasevana. Tasma pattaputasseva 2- natva sampakamattano asante nupaseveyya sante seveyya pandito. Asanto nirayam nenti santo papenti sugatinti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Sattamam. [255] 8 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam bhindantayam bhikkhave kayo vinnanam viragadhammam sabbe upadhi anicca dukkha viparinamadhammati . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati kayanca bhindantam natva vinnananca pabhangunam 3- @Footnote: 1 Po. yadisamupasevati. Ma. yadisam cupasevati. 2 Yu. palasaputasseva. @3 Ma. viragunam. Yu. viragunam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page284.

Upadhisu bhayam disva jatimaranamajjaga sampatva paramam santim kalam kankhati bhavitattoti 1-. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Atthamam. [256] 9 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam dhatusova 2- bhikkhave satta sattehi saddhim samsandanti samenti hinadhimuttika satta hinadhimuttikehi sattehi saddhim samsandanti samenti kalyanadhimuttika satta kalyanadhimuttikehi sattehi saddhim samsandanti samenti . atitampi bhikkhave addhanam dhatusova satta sattehi saddhim samsandimsu samimsu hinadhimuttika satta hinadhimuttikehi sattehi saddhim samsandimsu samimsu kalyanadhimuttika satta kalyanadhimuttikehi sattehi saddhim samsandimsu samimsu. {256.1} Anagatampi bhikkhave addhanam dhatusova satta sattehi saddhim samsandissanti samessanti hinadhimuttika satta hinadhimuttikehi sattehi saddhim samsandissanti samessanti kalyanadhimuttika satta kalyanadhimuttikehi sattehi saddhim samsandissanti samessanti . etarahipi bhikkhave paccuppannam addhanam dhatusova satta sattehi saddhim samsandanti samenti hinadhimuttika satta hinadhimuttikehi sattehi saddhim samsandanti samenti kalyanadhimuttika satta kalyanadhimuttikehi sattehi saddhim samsandanti samentiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati samsagga vanatho jato asamsaggena chijjati @Footnote: 1 Po. bhavito. 2 Po. Ma. Yu. vasaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page285.

Parittam darumaruyha yatha side mahannave evam kusitamagamma sadhujivipi sidati. Tasma tam parivajjeyya kusitam hinaviriyam pavivittehi ariyehi pahitattehi jhayibhi niccam araddhaviriyehi panditehi sahavaseti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Navamam. [257] 10 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave dhamma sekhassa bhikkhuno parihanaya samvattanti katame tayo idha bhikkhave sekho bhikkhu kammaramo hoti kammarato kammaramatamanuyutto bhassaramo hoti bhassarato bhassaramatamanuyutto niddaramo hoti niddarato niddaramatamanuyutto ime kho bhikkhave tayo dhamma sekhassa bhikkhuno parihanaya samvattanti . tayome bhikkhave dhamma sekhassa bhikkhuno aparihanaya samvattanti katame tayo idha bhikkhave sekho bhikkhu na kammaramo hoti na kammarato na kammaramatamanuyutto na bhassaramo hoti na bhassarato na bhassaramatamanuyutto na niddaramo hoti hoti na niddarato na niddaramatamanuyutto ime kho bhikkhave tayo dhamma sekhassa bhikkhuno aparihanaya samvattantiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati kammaramo bhassarato 1- niddaramo ca uddhato @Footnote: 1 Ma. bhassaramo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page286.

Abhabbo tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamam. Tasma hi appakiccassa appamiddho anuddhato bhabbo so tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamanti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo tatiyo. Tassuddanam dve ditthi nissaranam rupam putto avutthikena ca sukha ca bhindana 1- dhatu parihanena te dasati. ----------- Itivuttake tikanipatassa catutthavaggo [258] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave akusala vitakka katame tayo anavannattipatisamyutto vitakko labhasakkarasilokapatisamyutto vitakko paranuddayata- patisamyutto vitakko ime kho bhikkhave tayo akusala vitakkati . Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati anavannattisannutto labhasakkaragaravo sahanandi 2- amaccehi ara samyojanakkhaya yodha 3- putte 4- pasum hitva vivaso 5- sangahani 6- ca bhabbo so tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamanti. Pathamam. @Footnote: 1 Po. bhidura dhatum. Ma. bhiduro . 2 Ma. sahanandi . 3 Ma. Yu. yo ca. @4 Ma. puttapasum . 5 Po. Ma. vivahe . 6 Ma. samharani ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page287.

[259] 2 Dittha maya bhikkhave satta sakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta asakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta sakkarena ca asakkarena ca tadubhayena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna. {259.1} Tam kho panaham bhikkhave nannassa samanassa va brahmanassa va sutva vadami dittha maya bhikkhave satta sakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta asakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta sakkarena ca asakkarena ca tadubhayena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna. {259.2} Api ca bhikkhave yadeva me samam natam samam dittham samam viditam tadevaham vadami dittha maya bhikkhave satta sakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta asakkarena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page288.

Nirayam upapanna dittha maya bhikkhave satta sakkarena ca asakkarena ca tadubhayena abhibhuta pariyadinnacitta kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapannati. Yassa sakkariyamanassa 1- asakkarena cubhayam samadhi na vikampati appamadaviharino tam jhayinam satatikam sukhumaditthivipassakam upadanakkhayaramam ahu sappuriso ititi. Dutiyam. [260] 3 Tayome bhikkhave devesu devasadda niccharanti samaya samayam upadaya katame tayo 1 yasmim bhikkhave samaye ariyasavako kesamassum oharetva kasayani vatthani acchadetva agarasma anagariyam pabbajjaya ceteti tasmim [2]- samaye devesu devasaddo niccharati eso ariyasavako marena saddhim sangamaya cetetiti ayam bhikkhave pathamo devesu devasaddo niccharati samaya samayam upadaya. {260.1} 2 Puna ca param bhikkhave yasmim samaye ariyasavako sattannam bodhipakkhiyanam dhammanam bhavananuyogamanuyutto viharati tasmim bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati eso ariyasavako marena saddhim sangametiti ayam bhikkhave dutiyo devesu devasaddo niccharati samaya samayam upadaya. {260.2} 3 Puna ca param bhikkhave yasmim samaye ariyasavako asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva @Footnote: 1 Ma. Yu. sakkariyamanassa . 2 Yu. bhikkhave.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page289.

Upasampajja viharati tasmim bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati eso ariyasavako vijitasangamo tameva sangamasisam abhivijiya ajjhavasatiti ayam bhikkhave tatiyo devesu devasaddo niccharati samaya samayam upadaya . ime kho bhikkhave tayo devesu devasadda niccharanti samaya samayam upadayati. Disva vijitasangamam sammasambuddhasavakam devatapi namassanti mahantam vitasaradam namo te purisajanna yo tvam dujjayamajjhabhu 1- jetvana maccuno senam vimokkhena anavaram 2- itihetam namassanti devata pattamanasam tanhi tassa namassanti yena maccuvasam vajeti. Tatiyam. [261] 4 Yada bhikkhave devo devakaya cavanadhammo hoti pancassa pubbanimittani patubhavanti mala milayanti vatthani kilissanti kacchehi seda muccanti kaye dubbanniyam okkamati sake devo devasane nabhiramatiti . tamenam bhikkhave deva cavanadhammo ayam devaputtoti iti viditva tihi vacahi anumodanti ito bho sugatim gaccha sugatim gantva suladdhalabham labha suladdhalabham labhitva supatitthito bhavahiti. [262] Evam vutte annataro bhikkhu bhagavantam etadavoca kinnu kho bhante devanam sugatigamanasankhatam kinci bhante devanam @Footnote: 1 Po. dujjayamajjhayi. 2 Po. anasavam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page290.

Suladdhalabhasankhatam kim pana bhante devanam supatitthitasankhatanti . Manussattam kho bhikkhave 1- devanam sugatigamanasankhatam yam manussabhuto samano tathagatappavedite dhammavinaye saddham patilabhati idam kho bhikkhave devanam suladdhalabhasankhatam sa kho panassa saddha nivittha hoti mulajata patitthita dalha asamhariya samanena va brahmanena va devena va marena va brahmuna va kenaci va lokasmim idam kho bhikkhave devanam supatitthitasankhatanti. Yada devo devakaya cavati ayusankhaya tayo sadda niccharanti devanam anumodatam ito bho sugatim gaccha manussanam sahabyatam manussabhuto saddhamme labha saddham anuttaram sa te saddha nivitthassa mulajata patitthita yavajivam asamhira saddhamme supavedite. Kayaduccaritam hitva vaciduccaritani ca manoduccaritam hitva yancannam dosasannitam kayena kusalam katva vacaya kusalam bahum manasa kusalam katva appamanam nirupadhim. Tato opadhikam punnam katva danena tam bahum annepi macce saddhamme brahmacariye nivesaya 2- imaya anukampaya deva devam yada vidu @Footnote: 1 Ma. bhikkhu. 2 Yu. nivesaye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page291.

Cavantam anumodanti ehi deva punappunanti. Catuttham. [263] 5 Tayome bhikkhave puggala loke uppajjamana uppajjanti bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam katame tayo {263.1} 1 idha bhikkhave tathagato loke uppajjati araham sammasambuddho vijjacaranasampanno sugato lokavidu anuttaro purisadammasarathi sattha devamanussanam buddho bhagava so dhammam deseti adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakaseti ayam bhikkhave pathamo puggalo loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam. {263.2} 2 Puna ca param bhikkhave tasseva satthuno savako araham hoti khinasavo vusitava katakaraniyo ohitabharo anuppattasadattho parikkhinabhavasamyojano sammadanna vimutto so dhammam deseti adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakaseti ayampi bhikkhave dutiyo puggalo loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam. {263.3} 3 Puna ca param bhikkhave tasseva satthuno savako sekkho hoti patipado bahussuto silavatupapanno sopi dhammam deseti adikalyanam majjhekalyanam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page292.

Pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakaseti ayampi bhikkhave tatiyo puggalo loke uppajjamano uppajjati bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussanam . ime kho bhikkhave tayo puggala loke uppajjamana uppajjanti bahujanahitaya bahujanasukhaya lokanukampaya atthaya hitaya sukhaya devamanussananti. Sattha hi loke pathamo mahesi tassanvayo savako bhavitatto athaparo patipadopi sekkho bahussuto silavatupapanno. Ete tayo devamanussasettha pabhankara dhammamudiriyanta 1- apapuranti 2- amatassa dvaram yoga pamocanti bahujanam te. Ye satthavahena anuttarena sudesitam maggamanukkamanti idheva dukkhassa karonti antam ye appamatta sugatassa sasaneti. Pancamam. [264] 6 Asubhanupassi bhikkhave kayasmim viharatha anapanassati ca vo ajjhattam parimukham supatitthita hotu sabbasankharesu @Footnote: 1 Ma. Yu. dhammamudirayanta. 2 Yu. apavunanuti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page293.

Aniccanupassino viharatha . asubhanupassinam bhikkhave kayasmim viharatam yo subhaya dhatuya raganusayo so pahiyati . anapanassatiya ajjhattam parimukham supatitthitaya 1- ye bahira vitakkasaya vighatapakkhika te na honti . sabbasankharesu aniccanupassinam viharatam ya avijja sa pahiyati ya vijja sa uppajjatiti. Asubhanupassi kayasmim anapane patissato sabbasankharasamatham passam atapi sabbada. Sa ve sammaddaso bhikkhu yato tattha vimuccati abhinnavosito santo sa ve yogatigo muniti. Chattham. [265] 7 Dhammanudhammapatipannassa bhikkhuno ayamanudhammo hoti veyyakaranaya dhammanudhammapatipannoyanti bhasamano dhammanneva bhasati no adhammam vitakkayamano pana 2- dhammavitakkanneva vitakketi no adhammavitakkam tadubhayam [3]- abhinivajjetva upekkhako viharati sato sampajanoti. Dhammaramo dhammarato dhammam anuvicintayam dhammam anussaram bhikkhu saddhamma na parihayati. Caram va yadi va tittham nisinno uda va sayam ajjhattam samayam cittam santimevadhigacchatiti. Sattamam. [266] 8 Tayome bhikkhave akusalavitakka andhakarana acakkhukarana annanakarana pannanirodhika vighatapakkhika anibbanasamvattanika @Footnote: 1 Yu. supatthitaya. 2 Ma. Yu. va. 3 Ma. va pana.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page294.

Katame tayo kamavitakko bhikkhave andhakarano acakkhukarano annanakarano pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbana- samvattaniko . byapadavitakko bhikkhave andhakarano acakkhukarano annanakarano pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattaniko . vihimsavitakko bhikkhave andhakarano acakkhukarano annanakarano pannanirodhiko vighatapakkhiko anibbanasamvattaniko . ime kho bhikkhave tayo akusala vitakka andhakarana acakkhukarana annanakarana pannanirodhika vighatapakkhika anibbanasamvattanika. [267] Tayome bhikkhave kusala vitakka anandhakarana cakkhukarana nanakarana pannavuddhika avighatapakkhika nibbanasamvattanika katame tayo nekkhammavitakko bhikkhave anandhakarano cakkhukarano nanakarano pannavuddhiko avighatapakkhiko nibbanasamvattaniko . Abyapadavitakko bhikkhave anandhakarano cakkhukarano nanakarano pannavuddhiko avighatapakkhiko nibbanasamvattaniko . avihimsavitakko bhikkhave anandhakarano cakkhukarano nanakarano pannavuddhiko avighatapakkhiko nibbanasamvattaniko . ime kho bhikkhave tayo kusala vitakka anandhakarana cakkhukarana nanakarana pannavuddhika avighatapakkhika nibbanasamvattanikati. Tayo vitakke kusale vitakkaye

--------------------------------------------------------------------------------------------- page295.

Tayo pana akusale nirakare sa ve vitakkani vicaritani sameti vutthiva rajam samuhatam sa ve vitakkupasamena cetasa idheva so santipadam samajjagati. Atthamam. [268] 9 Tayome bhikkhave antara mala antara amitta antara sapatta antara vadhaka antara paccatthika katame tayo lobho bhikkhave antara malo antara amitto antara sapatto antara vadhako antara paccatthiko . doso bhikkhave antara malo antara amitto antara sapatto antara vadhako antara paccatthiko . moho bhikkhave antara malo antara amitto antara sapatto antara vadhako antara paccatthiko . Ime kho bhikkhave tayo antara mala antara amitta antara sapatta antara vadhaka antara paccatthikati. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati. Luddho attham na janati luddho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam lobho sahate naram. Yo ca lobham pahantvana lobhaneyye na lubbhati lobho pahiyyate tamha udabinduva 1- pokkhara. @Footnote: 1 Po. Ma. udabinduva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page296.

Anatthajanano doso doso cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati. Duttho attham na janati duttho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam doso sahate naram. Yo ca dosam pahantvana dosaneyye na dussati doso pahiyyate tamha talapakkamva bandhana. Anatthajanano moho moho cittappakopano bhayamantarato jatam tam jano navabujjhati. Mulho attham na janati mulho dhammam na passati andhatamam tada hoti yam moho sahate naram. Yo ca moham pahantvana mohaneyye na muyhati moham vihanti so sabbam adiccovudayam tamanti. Navamam. [269] 10 Tihi bhikkhave asaddhammehi abhibhuto pariyadinnacitto devadatto apayiko nerayiko kappattho atekiccho katamehi tihi papicchataya bhikkhave abhibhuto pariyadinnacitto devadatto apayiko nerayiko kappattho atekiccho . papamittataya bhikkhave abhibhuto pariyadinnacitto devadatto apayiko nerayiko kappattho atekiccho . sati kho pana uttarim karaniye oramattakena visesadhigamena ca 1- antara vosanam apadi . Imehi kho bhikkhave tihi asaddhammehi abhibhuto pariyadinnacitto devadatto apayiko @Footnote: 1 Ma. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page297.

Nerayiko kappattho atekicchoti. Ma jatu koci lokasmim papiccho upapajjatha tadiminapi janatha papicchanam yatha gati. Panditoti samannato bhavitattoti sammato jalam va yasasa attha devadattoti me 1- sutam. So pamadamanucinno asajja nam tathagatam avicinirayam patto catudvaram bhayanakam. Adutthassa hi yo dubbhe papakammam akubbato tameva papam phusseti 2- dutthacittam anadaram. Samuddam visakumbhena yo manneyya padusitum 3- na so tena paduseyya tasma hi udadhi maha. Evametam tathagatam yo vadena vihimsati sammaggatam santacittam vado tamhi na ruhati. Tadisam mittam kubbetha tanca seveyya pandito yassa magganugo bhikkhu khayam dukkhassa papuneti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo catuttho. Tassuddanam vitakka sakkara sadda cavamana loke asubham dhammam andhakara malam devadattena dasati. @Footnote: 1 Ma. vissuto. 2 Ma. phusati. 3 Po. padusitam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page298.

Itivuttake tikanipatassa pancamavaggo [270] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam tayome bhikkhave aggappasada katame tayo yavata bhikkhave satta apada va dvipada va catuppada va bahuppada va rupino va arupino va sannino va asannino va nevasanninasannino va tathagato tesam aggamakkhayati araham sammasambuddho ye bhikkhave buddhe pasanna agge te pasanna agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti. {270.1} Yavata bhikkhave dhamma sankhata va asankhata va virago tesam aggamakkhayati yadidam madanimmadano pipasavinayo alayasamugghato vattupacchedo tanhakkhayo virago nirodho nibbanam ye bhikkhave virage dhamme pasanna agge te pasanna agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti. {270.2} Yavata 1- bhikkhave sankhata dhamma ariyo atthangiko maggo tesam aggamakkhayati seyyathidam sammaditthi sammasankappo sammavaca sammakammanto sammaajivo sammavayamo sammasati sammasamadhi ye bhikkhave ariyamaggadhamme pasanna agge te pasanna agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti. {270.3} Yavata bhikkhave sangha va gana va tathagata- savakasangho tesam aggamakkhayati yadidam cattari purisayugani attha @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. yavata bhikkhave sankhata dhammati adivacanam natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page299.

Purisapuggala 1- ye bhikkhave sanghe pasanna agge te pasanna agge kho pana pasannanam aggo vipako hoti ime kho bhikkhave tayo aggappasadati. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati aggato ve pasannanam aggam dhammam vijanatam agge buddhe pasannanam dakkhineyye anuttare agge dhamme pasannanam viragupasame sukhe agge sanghe pasannanam punnakkhette anuttare aggasmim danam dadatam aggam punnam pavaddhati aggam ayu ca vanno ca yaso kitti sukham balam. Aggassa data medhavi aggadhammasamahito devabhuto manusso va aggappatto pamodatiti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [271] 2 Antamidam bhikkhave jivikanam yadidam pindolyam abhilapayam bhikkhave lokasmim pindolo vicarasi pattapaniti . tanca kho etam bhikkhave kulaputta upenti atthavasika atthavasam paticca neva rajabhinita na corabhinita na inatta 2- na bhayatta 3- ajivika pakata 4- api ca kho otinnamha jatiya jaramaranena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upayasehi dukkhotinna 5- @Footnote: 1 Po. Ma. Yu. esa bhagavato .l. lokassa. 2 inatthatipi. 3 bhayatthatipi. @4 atthakathayam na ajivika pakata. 5 Yu. dukkhatinna.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page300.

Dukkhapareta appeva nama imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriya pannayethati. {271.1} Evam pabbajito cayam bhikkhave kulaputto hoti 1- abhijjhalu kamesu tibbasarago byapannacitto paduttha- manasankappo mutthassati asampajano asamahito vibbhantacitto pakatindriyo . seyyathapi bhikkhave chavalatam ubhato padittam majjhe guthagatam 2- neva game katthattham pharati na aranne tathupamaham bhikkhave imam puggalam vadami gihibhoga ca 3- parihino samannatthanca na paripuretiti . etamattham bhagava avoca . Tatthetam iti vuccati gihibhoga ca parihino samannatthanca dubbhago paridhamsamano pakireti chavalatam 4- vinassati. [5]- Seyyo ayogulo bhutto tatto aggisikhupamo yance bhunjeyya dussilo ratthapindam asannatoti. Dutiyam. [272] 3 Sanghatikanne cepi bhikkhave bhikkhu gahetva pitthito pitthito anubandho assa pade padam nikkhipanto so ca hoti abhijjhalu kamesu tibbasarago byapannacitto paduttha- manasankappo mutthassati asampajano asamahito vibbhantacitto pakatindriyo atha kho so araka va mayham ahanca tassa . Tam kissa hetu dhammam hi so bhikkhave bhikkhu na passati dhammam @Footnote: 1 Ma. Yu. so ca hoti. 2 gudhagatantipi. 3 Po. Ma. casaddo natthi. @4 Po. Ma. Yu. chavalatamva nassati. 5 kasavakantha bahavo papadhamma asannata @papa papehi kammehi nirayam te upapajjare.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page301.

Apassanto mam 1- na passati yojanasate cepi so bhikkhave bhikkhu vihareyya so ca hoti anabhijjhalu kamesu na tibbasarago abyapannacitto appadutthamanasankappo upatthitasati sampajano samahito ekaggacitto samvutindriyo atha kho so santikeva mayham ahanca tassa . tam kissa hetu dhammam hi so bhikkhave bhikkhu passati dhammam passanto mam passatiti. Anubandhopi ce assa mahiccho va 2- vighatava ejanugo anejassa nibbutassa anibbuto giddho so vitagedhassa 3- passa yavanca araka. Yo ca dhammamabhinnaya dhammamannaya pandito rahadova nivato ca anejo vupasammati anejo so anejassa nibbutassa ca nibbuto agiddho vitagedhassa passa yavanca santiketi. Tatiyam. [273] 4 Tayome bhikkhave aggi katame tayo ragaggi dosaggi mohaggi. Ime kho bhikkhave tayo aggiti. Ragaggi dahati macce ratte kamesu mucchite dosaggi pana byapanne nare panatipatino mohaggi pana sammulhe ariyadhamme akovide. Ete aggi ajananta sakkayabhirata paja te vaddhayanti nirayam tiracchananca yoniyo @Footnote: 1 Ma. Yu. na mam passati. 2 Po. Ma. ca. 3 Po. vitarodhassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page302.

Asuram pittivisayanca 1- amutta marabandhana. Ye ca rattindiva yutta sammasambuddhasasane te nibbapenti ragaggim niccam asubhasannino dosaggim pana mettaya nibbapenti naruttama mohaggim pana pannaya yayam nibbedhagamini. Te nibbapetva nipaka rattindivamatandita asesam parinibbanti asesam dukkhamajjhagum 2-. Ariyaddasa vedaguno sammadannaya pandita jatikkhayamabhinnaya nagacchanti punabbhavanti. Catuttham. [274] 5 Tatha tatha bhikkhave bhikkhu upaparikkheyya yatha yatha 3- upaparikkhato bahiddha cassa vinnanam avikkhittam [4]- avisatam ajjhattam asanthitam anupadaya [5]- aparitassato ayatim jatijaramaranadukkhasamudayasambhavo na hotiti. Sattasangapahinassa netticchinnassa bhikkhuno vikkhino jatisamsaro natthi assa 6- punabbhavoti. Pancamam. [275] 6 Tisso ima bhikkhave kamupapattiyo katama tisso paccupatthitakama nimmanaratino paranimmitavasavattino . Ima kho bhikkhave tisso kamupapattiyoti. Paccupatthitakama ca ye deva vasavattino nimmanaratino deva ye canne kamabhogino @Footnote: 1 Ma. Yu. pettivisayanca. 2 Po. dukkhamajjhaga. 3 Po. Ma. yathassa. @4 Yu. hoti. 5 Ma. na paritasseyya. bahiddha bhikkhave vinnane avikkhitte @avisate sati ajjhattam asanthite anupadaya. 6 Po. Ma. Yu. tassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page303.

Itthabhavannathabhavam [1]- kamabhogesu pandita 2- sabbe pariccaje kame ye dibba ye ca manusa piyarupasatagadhitam chetva sotam duraccayam asesam parinibbanti asesam dukkhamajjhagum ariyaddasa vedaguno sammadannaya pandita jatikkhayamabhinnaya nagacchanti punabbhavanti. Chattham. [276] 7 Kamayogayutto bhikkhave bhavayogayutto agami hoti agantva 3- itthattam . Kamayogavisamyutto bhikkhave bhavayogayutto anagami hoti anagantva itthattam . kamayogavisamyutto bhikkhave bhavayogavisamyutto araham hoti khinasavoti. Kamayogena samyutta bhavayogena cubhayam satta gacchanti samsaram jatimaranagaminanti 4-. Ye ca kame pahantvana appatta asavakkhayam bhavayogena samyutta anagamiti vuccare. Ye ca kho chinnasamsaya khinamanapunabbhava te ve paragata loke ye patta asavakkhayanti. Sattamam. [5]- [277] 8 Kalyanasilo bhikkhave bhikkhu kalyanadhammo kalyanapanno imasmim dhammavinaye kevali vusitava uttamapurisoti vuccati. @Footnote: 1 samsaram nativattare etamadinavam natva. 2 Po. susanthita. Ma. Yu. pandito. @3 Ma. Yu. aganta. 4 Ma. Yu. atthakathayam jatimaranagamino. @5 Po. Ma. Yu. tatiyabhanavaram.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page304.

1 Kathanca bhikkhave bhikkhu kalyanasilo hoti idha bhikkhave bhikkhu silava hoti patimokkhasamvarasamvuto viharati acaragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassavi samadaya sikkhati sikkhapadesu evam kho bhikkhave bhikkhu kalyanasilo hoti. Iti kalyanasilo. {277.1} 2 Kalyanadhammo ca katham hoti idha bhikkhave bhikkhu sattattimsabodhipakkhikanam 1- dhammanam bhavananuyogamanuyutto viharati evam kho bhikkhave bhikkhu kalyanadhammo hoti. Iti kalyanasilo kalyanadhammo. {277.2} 3 Kalyanapanno ca katham hoti idha bhikkhave bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati evam kho bhikkhave bhikkhu kalyanapanno hoti . iti kalyanasilo kalyanadhammo kalyanapanno imasmim dhammavinaye kevali vusitava uttamapurisoti vuccatiti. Yassa kayena vacaya manasa natthi dukkatam tam ve kalyanasiloti ahu bhikkhum hirimatam. Yassa dhamma subhavita pattasambodhigamino 3- tam ve kalyanadhammoti ahu bhikkhum anussadam. Yo dukkhassa pajanati idheva khayamattano tam ve kalyanapannoti ahu bhikkhum anasavam tehi dhammehi sampannam anigham chinnasamsayam @Footnote: 1 Ma. Yu. sattannam bodhipakkhiyanam . 2 Po. Ma. hirimanam. @3 Ma. sattasambodhigamino.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page305.

Asitam sabbalokassa ahu sabbapahayinanti. Atthamam. [278] 9 Dvemani bhikkhave danani amisadanam ca dhammadanam ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam dananam yadidam dhammadanam . Dveme bhikkhave samvibhaga amisasamvibhago ca dhammasamvibhago ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam samvibhaganam yadidam dhammasamvibhago . Dveme bhikkhave anuggaha amisanuggaho ca dhammanuggaho ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam anuggahanam yadidam dhammanuggahoti. Yamahu danam paramam anuttaram yam samvibhagam bhagava avannayi aggamhi khettamhi pasannacitto vinnu pajanam ko na yajetha kale. Ye ceva bhasanti sunanti cubhayam pasannacitta sugatassa sasane tesam so attho paramo visujjhati ye appamatta sugatassa sasaneti. Navamam. [279] 10 Dhammenaham bhikkhave tevijjam brahmanam pannapemi nannam lapitalapanamattena . kathancaham bhikkhave dhammena tevijjam brahmanam pannapemi nannam lapitalapanamattena. {279.1} 1 Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitam pubbenivasam anussarati seyyathidam

--------------------------------------------------------------------------------------------- page306.

Ekampi jatim dvepi jatiyo tissopi jatiyo catassopi jatiyo pancapi jatiyo dasapi jatiyo visampi jatiyo timsampi jatiyo cattalisampi jatiyo pannasampi jatiyo jatisatampi jatisahassampi jatisatasahassampi anekepi samvattakappe anekepi vivattakappe anekepi samvattavivattakappe amutrasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto amutra udapadim tatrapasim evamnamo evamgotto evamvanno evamaharo evamsukhadukkhapatisamvedi evamayupariyanto so tato cuto idhupapannoti iti sakaram sauddesam anekavihitam pubbenivasam anussarati ayamassa pathama vijja adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. {279.2} 2 Puna ca param bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena satte passati cavamane upapajjamane hine panite suvanne dubbanne sugate duggate yathakammupage satte pajanati ime vata bhonto satta kayaduccaritena samannagata vaciduccaritena samannagata manoduccaritena samannagata ariyanam upavadaka micchaditthika micchaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana apayam duggatim vinipatam nirayam upapanna ime va pana bhonto satta kayasucaritena samannagata vacisucaritena

--------------------------------------------------------------------------------------------- page307.

Samannagata manosucaritena samannagata ariyanam anupavadaka sammaditthika sammaditthikammasamadana te kayassa bheda parammarana sugatim saggam lokam upapannati iti dibbena cakkhuna visuddhena atikkantamanusakena .pe. yathakammupage satte pajanati ayamassa dutiya vijja adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato. {279.3} 3 Puna ca param bhikkhave bhikkhu asavanam khaya anasavam cetovimuttim pannavimuttim dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharati ayamassa tatiya vijja adhigata hoti avijja vihata vijja uppanna tamo vihato aloko uppanno yathatam appamattassa atapino pahitattassa viharato . evam kho aham bhikkhave dhammena tevijjam brahmanam pannapemi nannam lapitalapanamattenati. Pubbenivasam yo vedi 1- [2]- saggapayanca passati atha 3- jatikkhayam patto abhinnavosito muni etahi tihi vijjahi tevijjo hoti brahmano tamaham vadami tevijjam nannam lapitalapananti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Dasamam. Vaggo pancamo. @Footnote: 1 Ma. veti. 2 Yu. pubbenivasam yo vedi saggapayanca brahmanam @ pannapemi na ca annam lapitalapanamattena. @3 Ma. atho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page308.

Tassuddanam pasadajivita sanghati aggi upaparikkhaya upapatti kama kalyanam danam dhammena te dasati. Tikanipato nitthito. ------------- Itivuttake catukkanipato [280] 1 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam ahamasmi bhikkhave brahmano yacayogo sada payatapani antimadehadharo anuttaro bhisako sallakatto tassa me tumhe putta orasa mukhato jata dhammaja dhammanimmita dhammadayada no amisadayada . dvemani bhikkhave danani amisadananca dhammadananca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam dananam yadidam dhammadanam . dveme bhikkhave samvibhaga amisasamvibhago ca dhammasamvibhago ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam samvibhaganam yadidam dhammasamvibhago . dveme bhikkhave anuggaha amisanuggaho ca dhammanuggaho ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam anuggahanam yadidam dhammanuggaho . dveme bhikkhave yaga amisayago ca dhammayago ca etadaggam bhikkhave imesam dvinnam yaganam yadidam dhammayagoti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati

--------------------------------------------------------------------------------------------- page309.

Yo dhammayagam ayaji 1- amacchari tathagato sabbasattanukampi 2- tam tadisam devamanussasettham satta namassanti bhavassa paragunti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Pathamam. [281] 2 Cattarimani bhikkhave appani ceva sulabhani ca tani ca anavajjani katamani cattari pamsukulam bhikkhave civaranam appanca sulabhanca tanca anavajjam . pindiyalopo bhikkhave bhojananam appanca sulabhanca tanca anavajjam . rukkhamulam bhikkhave senasananam appanca sulabhanca tanca anavajjam . putimuttam bhikkhave bhesajjanam appanca sulabhanca tanca anavajjam . imani kho bhikkhave cattari appani ceva sulabhani ca tani ca anavajjani. Yato kho bhikkhave bhikkhu appena ca tuttho hoti sulabhena ca anavajjena ca imassaham annataram samannanganti vadamiti. Anavajjena tutthassa appena sulabhena ca na senasanamarabbha civaram panabhojanam vighato hoti cittassa disa nappatihannati. Yepassa 3- dhamma akkhata samannassanulomika adhiggahita tutthassa appamattassa bhikkhunoti. Dutiyam. [282] 3 Janato aham bhikkhave passato asavanam khayam @Footnote: 1 Po. assayi . 2 Ma. Yu. sabbabhutanukampi . 3 Ma. Yu. yecassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page310.

Vadami no ajanato no apassato . kinca bhikkhave janato kim passato asavanam khayo hoti . idam dukkhanti bhikkhave janato passato asavanam khayo hoti . ayam dukkhasamudayoti bhikkhave janato passato asavanam khayo hoti . ayam dukkhanirodhoti bhikkhave janato passato asavanam khayo hoti . ayam dukkhanirodhagamini patipadati bhikkhave janato passato asavanam khayo hoti . Evam kho bhikkhave janato evam passato asavanam khayo hotiti. Sekkhassa sikkhamanassa ujumagganusarino khayasmim pathamam nanam tato anna anuttara. Tato anna vimuttassa vimuttinanamuttamam uppajjati khaye nanam khina samyojana iti. Na tvevidam kusitena balenamavijanata nibbanam adhigantabbam sabbaganthapamocananti. Tatiyam. [283] 4 Ye 1- keci bhikkhave samana va brahmana va idam dukkhanti yathabhutam nappajananti ayam dukkhasamudayoti yathabhutam nappajananti ayam dukkhanirodhoti yathabhutam nappajananti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam nappajananti . na me te bhikkhave samana va brahmana va samanesu va samanasammata brahmanesu va brahmanasammata na ca panete ayasmanto samannattham va brahmannattham va dittheva dhamme sayam abhinna @Footnote: 1 Ma. Yu. ye hi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page311.

Sacchikatva upasampajja viharanti . ye ca kho keci bhikkhave samana va brahmana va idam dukkhanti yathabhutam pajananti ayam dukkhasamudayoti yathabhutam pajananti ayam dukkhanirodhoti yathabhutam pajananti ayam dukkhanirodhagamini patipadati yathabhutam pajananti . te ca 1- kho me bhikkhave samana va brahmana va samanesu ceva samanasammata brahmanesu ca brahmanasammata te ca panayasmanto samannatthanca brahmannatthanca dittheva dhamme sayam abhinna sacchikatva upasampajja viharantiti. Ye dukkham nappajananti atho dukkhassa sambhavam yattha ca sabbaso dukkham asesam uparujjhati tanca maggam na jananti dukkhupasamagaminam cetovimuttihina te atho pannavimuttiya abhabba te antakiriyaya te ve jatijarupaga. Ye ca dukkham pajananti atho dukkhassa sambhavam yattha ca sabbaso dukkham asesam uparujjhati tanca maggam pajananti dukkhupasamagaminam cetovimuttisampanna atho pannavimuttiya bhabba te antakiriyaya na te jatijarupagati. Catuttham. [284] 5 Ye te bhikkhave bhikkhu silasampanna samadhisampanna pannasampanna vimuttisampanna vimuttinanadassanasampanna @Footnote: 1 Ma. Yu. casaddo natthi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page312.

Ovadaka vinnapaka sandassaka samadapaka samuttejaka sampahamsaka alam samakkhataro saddhammassa . dassanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram 1- vadami savanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami upasankamanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami payirupasanampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami anussatimpaham 2- bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami anupabbajjampaham bhikkhave tesam bhikkhunam bahukaram vadami. {284.1} Tam kissa hetu tatharupe bhikkhave bhikkhu sevato bhajato payirupasato aparipuropi silakkhandho bhavanaparipurim gacchati aparipuropi samadhikkhandho bhavanaparipurim gacchati aparipuropi pannakkhandho bhavanaparipurim gacchati aparipuropi vimuttikkhandho bhavanaparipurim gacchati aparipuropi vimutti- nanadassanakkhandho bhavanaparipurim gacchati evarupa ca te bhikkhave bhikkhu sattharotipi vuccanti satthavahatipi vuccanti rananjahatipi vuccanti tamonudatipi vuccanti alokakaratipi vuccanti obhasakaratipi vuccanti pajjotakaratipi vuccanti [3]- pabhankaratipi vuccanti ukkadharapi vuccanti ariyatipi vuccanti cakkhumantotipi vuccantiti. Pamojjakaranatthanam 4- etam 5- hoti vijanatam yadidam bhavitattanam ariyanam dhammajivinam. Te jotayanti saddhammam bhasayanti pabhankara @Footnote: 1 Po. bahukaram. Ma. Yu. bahupakaram . 2 Ma. Yu. anussaranampaham. 3 Ma. Yu. @ukkadharatipi vuccanti . 4 Po. pamojjakaranatthanam. Ma. pamojjakaranam thanam. @Yu. pamujjakaranam thanam. 5 Yu. evam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page313.

Alokakarana dhira cakkhumanto rananjaha. Yesam ve sasanam sutva sammadannaya pandita jatikkhayamabhinnaya nagacchanti punabbhavanti. Pancamam. [285] 6 Cattarome bhikkhave tanhuppada yattha bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati . katame cattaro civarahetu va bhikkhave bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati pindapatahetu va bhikkhave bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati senasanahetu va bhikkhave bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati iti bhavabhavahetu va bhikkhave bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjati . ime kho bhikkhave cattaro tanhuppada yattha bhikkhuno tanha uppajjamana uppajjatiti. Tanhadutiyo puriso dighamaddhana samsaram itthabhavannathabhavam samsaram nativattati. Etamadinavam 1- natva tanha dukkhassa sambhavam vitatanho anadano sato bhikkhu paribbajeti. [286] 7 Sabrahmakani bhikkhave tani kulani yesam puttanam matapitaro ajjhagare pujita honti . sapubbadevatani bhikkhave tani kulani yesam puttanam matapitaro ajjhagare pujita honti . sapubbacariyani bhikkhave tani kulani yesam puttanam matapitaro ajjhagare pujita honti . sahuneyyani 2- bhikkhave @Footnote: 1 Yu. evamadinavam . 2 Po. Ma. Yu. sahuneyyakani.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page314.

Tani kulani yesam puttanam matapitaro ajjhagare pujita honti . brahmati bhikkhave matapitunam etam adhivacanam . Pubbadevatati bhikkhave matapitunam etam adhivacanam . pubbacariyati bhikkhave matapitunam etam adhivacanam . ahuneyyati bhikkhave matapitunam etam adhivacanam . tam kissa hetu bahukara 1- bhikkhave matapitaro puttanam apadaka posaka imassa lokassa dassetaroti. Brahmati matapitaro pubbacariyati vuccare ahuneyya ca puttanam pajaya anukampaka. Tasma hi ne namasseyya sakkareyya ca pandito annena atho panena vatthena sayanena ca ucchadanena nhapanena padanam dhovanena ca. Taya nam paricariyaya matapitusu pandita idheva nam pasamsanti pecca sagge pamodatiti. Sattamam. [287] 8 Bahukara bhikkhave brahmanagahapatika tumhakam ye te 2- paccupatthita civarapindapatasenasanagilanapaccayabhesajja- parikkharehi . tumhepi bhikkhave bahukara brahmanagahapatikanam yam nesam dhammam desetha adikalyanam majjhekalyanam pariyosanakalyanam sattham sabyanjanam kevalaparipunnam parisuddham brahmacariyam pakasetha . Evamidam bhikkhave annamannam nissaya brahmacariyam vussati oghassa nittharanatthaya sammadukkhassa antakiriyayati. @Footnote: 1 Po. Yu. bahupakara . 2 Ma. Yu. vo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page315.

Sagara anagara ca ubho annonnanissita aradhayanti saddhammam yogakkhemam anuttaram sagaresu ca civaram paccayam sayanasanam anagara paticchanti parissayavinodanam. Sugatam pana nissaya gahattha gharamesino saddahana 1- arahatam ariyapannaya jhayino idha dhammam caritvana maggam sugatigaminam nandino devalokasmim modanti kamakaminoti. Atthamam. [288] 9 Ye keci bhikkhave bhikkhu kuha thaddha lapa singi unnala asamahita . na me te bhikkhave bhikkhu mamaka apagata ca te bhikkhave bhikkhu imasma dhammavinaya na ca te [2]- imasmim dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjanti . ye ca kho bhikkhave bhikkhu nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te ca 3- kho me bhikkhave bhikkhu mamaka anapagata ca te bhikkhave bhikkhu imasma dhammavinaya imasmim 4- ca te dhammavinaye vuddhim virulhim vepullam apajjantiti. Kuha thaddha lapa singi unnala asamahita na te dhamme viruhanti sammasambuddhadesite. Nikkuha nillapa dhira athaddha susamahita te ve dhamme viruhanti sammasambuddhadesiteti. Navamam. @Footnote: 1 saddahanta . 2 Po. Yu. bhikkhave . 3 Ma. casadado natthi @4 Ma. te ca imasmim .... Yu. te ca bhikkhave bhikkhu imasmim ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page316.

[289] 10 Seyyathapi bhikkhave puriso nadiya sotena ovuyheyya piyarupasatarupena tamenam cakkhuma puriso tire thito disva evam vadeyya kincapi kho tvam ambho purisa nadiya sotena ovuyhasi piyarupasatarupena atthi cettha hettha rahado saumi savatto sagaho sarakkhaso yam tvam ambho purisa rahadam papunitva maranam va nigacchasi maranamattam va dukkhanti . atha kho so bhikkhave puriso tassa purisassa saddam sutva hatthehi ca padehi ca patisotam vayameyya. {289.1} Upama kho me ayam bhikkhave kata atthassa vinnapanaya. Ayancevettha 1- attho nadiya 2- sotenati kho bhikkhave tanhayetam adhivacanam piyarupasatarupenati 3- kho bhikkhave channetam ajjhattikanam ayatananam adhivacanam hettha rahadoti kho bhikkhave pancannam orambhagiyanam samyojananam adhivacanam saumiti 4- kho bhikkhave kodhupayasassetam adhivacanam savattoti 5- kho bhikkhave pancannetam kamagunanam adhivacanam sagaho 6- sarakkhasoti kho bhikkhave matugamassetam adhivacanam patisotanti 7- kho bhikkhave nekkhammassetam adhivacanam hatthehi ca padehi ca vayamoti kho bhikkhave viriyarambhassetam adhivacanam cakkhuma puriso tire thitoti kho bhikkhave tathagatassetam adhivacanam arahato sammasambuddhassati. Sahapi dukkhena jaheyya kame yogakkhemam ayatim patthayano @Footnote: 1 Ma. Yu. ayancettha. 2 Ma. Yu. nadiya sototi. 3 Ma. piyarupam satarupam. Yu. @piyarupasatarupam . 4 Ma. umibhayanti . 5 Ma. avattanti 6 Ma. gaharakkhasoti. @7 Ma. Yu. patisototi

--------------------------------------------------------------------------------------------- page317.

Sammappajano suvimuttacitto vimuttiya phassaye tattha tattha sa vedagu vusitabrahmacariyo lokantagu paragatoti vuccatiti. Dasamam. [290] 11 Carato cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance [1]- bhikkhu adhivaseti nappajahati na vinodeti na byantikaroti na anabhavam gameti carampi bhikkhave bhikkhu evambhuto anatapi anottappi 2- satatam samitam kusito hinaviriyoti vuccati. {290.1} Thitassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu adhivaseti nappajahati na vinodeti na byantikaroti na anabhavam gameti thitopi bhikkhave bhikkhu evambhuto anatapi anottappi satatam samitam kusito hinaviriyoti vuccati. {290.2} Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu adhivaseti nappajahati na vinodeti na byantikaroti na anabhavam gameti nisinnopi bhikkhave bhikkhu evambhuto anatapi anottappi satatam samitam kusito hinaviriyoti vuccati. {290.3} Sayanassa cepi bhikkhave bhikkhuno jagarassa uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu adhivaseti @Footnote: 1 Ma. Yu. bhikkhave . 2 Ma. anottapi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page318.

Nappajahati na vinodeti na byantikaroti na anabhavam gameti sayanopi bhikkhave bhikkhu jagaro evambhuto anatapi anottappi satatam samitam kusito hinaviriyoti vuccati. [291] Carato cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu na adhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti carampi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi 1- satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati. {291.1} Thitassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu na 2- adhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti thitopi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati. {291.2} Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhave bhikkhu na adhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti nisinnopi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati. {291.3} Sayanassa cepi bhikkhave bhikkhuno jagarassa uppajjati kamavitakko va byapadavitakko va vihimsavitakko va tance bhikkhu na adhivaseti pajahati vinodeti byantikaroti anabhavam gameti sayanopi bhikkhave bhikkhu jagaro evambhuto atapi ottappi satatam @Footnote: 1 Ma. ottapi . 2 Ma. Yu. nadhivaseti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page319.

Samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati 1-. Caram va yadi va tittham nisinno udava sayam yo vitakkam vitakketi papakam gehanissitam kumaggam patipanno so mohaneyyesu mucchito abhabbo tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamam. Yo 2- caram va yadi va tittham nisinno udava sayam vitakkam samayitvana vitakkupasame rato bhabbo so tadiso bhikkhu phutthum sambodhimuttamanti. Ekadasamam. [292] 12 Sampannasila bhikkhave hotha 3- sampannapatimokkha patimokkhasamvarasamvuta viharatha acaragocarasampanna anumattesu vajjesu bhayadassavino 4- samadaya sikkhatha sikkhapadesu. {292.1} Sampannasilanam [5]- bhikkhave bhavatam 6- sampannapatimokkhanam patimokkhasamvarasamvutanam viharatam acaragocarasampannanam anumattesu vajjesu bhayadassavinam samadaya sikkhatam sikkhapadesu kimassa 7- bhikkhave uttarim karaniyam carato cepi bhikkhave bhikkhuno abhijjha vigata hoti byapado vigato hoti thinamiddham vigatam hoti uddhaccakukkuccam vigatam hoti vicikiccha pahina hoti araddhaviriyam 8- hoti asallinam upatthita sati appamuttha 9- passaddho kayo asaraddho samahitam cittam @Footnote: 1 Ma. Yu. vuccatiti . 2 Ma. yo ca caram va tittham va. Yu. yo caram va @yo tittham va. 3 Ma. Yu. viharatha . 4 Yu. bhayadassavi. 5 Ma. vo. @6 Ma. Yu. viharatam. 7 Ma. kimassa uttari karaniyam. Yu. kincassa. 8 Ma. Yu. @araddham hoti viriyam. 9 Si. Ma. Yu. asammuttha.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page320.

Ekaggam carampi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati. {292.2} Thitassa cepi bhikkhave bhikkhuno abhijjha vigata hoti byapado vigato hoti thinamiddham vigatam hoti uddhaccakukkuccam vigatam hoti vicikiccha pahina hoti araddham hoti viriyam asallinam upatthita sati appamuttha passaddho kayo asaraddho samahitam cittam ekaggam thitopi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccati. {292.3} Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno abhijjha vigata hoti byapado vigato hoti thinamiddham vigatam hoti uddhaccakukkuccam vigatam hoti vicikiccha pahina hoti araddham hoti viriyam asallinam upatthita sati appamuttha passaddho kayo asaraddho samahitam cittam ekaggam nisinnopi bhikkhave bhikkhu evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriya pahitattoti vuccati. {292.4} Sayanassa cepi bhikkhave bhikkhuno jagarassa abhijjha vigata hoti byapado vigato hoti thinamiddham vigatam hoti uddhaccakukkuccam vigatam hoti vicikiccha pahina hoti araddham hoti viriyam asallinam upatthita sati appamuttha passaddho kayo asaraddho samahitam cittam ekaggam sayanopi bhikkhave bhikkhu jagaro evambhuto atapi ottappi satatam samitam araddhaviriyo pahitattoti vuccatiti.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page321.

Yatam care yatam titthe yatam acche yatam saye yatam samminjaye bhikkhu yatamenam pasaraye uddham tiriyam apacinam yavata jagato gati samavekkhita ca 1- dhammanam khandhanam udayabbayam evam viharimatapim santavuttim anuddhatam cetosamathasamicim sikkhamanam sada satam satatam pahitattoti ahu bhikkhum tathavidhanti. Dvadasamam. [293] 13 Vuttam hetam bhagavata vuttamarahatati me sutam loko bhikkhave tathagatena abhisambuddho lokasma tathagato visamyutto lokasamudayo bhikkhave tathagatena abhisambuddho lokasamudayo tathagatassa pahino lokanirodho bhikkhave tathagatena abhisambuddho lokanirodho tathagatassa sacchikato lokanirodhagamini patipada bhikkhave tathagatena abhisambuddha lokanirodhagamini patipada tathagatassa bhavita. {293.1} Yam bhikkhave sadevakassa lokassa samarakassa sabrahmakassa sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya dittham sutam mutam vinnatam pattam pariyesitam anuvicaritam manasa yasma tam tathagatena abhisambuddham tasma tathagatoti vuccati . yanca bhikkhave rattim tathagato anuttaram sammasambodhim abhisambujjhati yanca rattim anupadisesaya nibbanadhatuya parinibbayati yametasmim antare bhasati labhati niddisati sabbantam tatheva hoti no annatha tasma @Footnote: 1 Yu. va.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page322.

Tathagatoti vuccati. {293.2} Yathavadi bhikkhave tathagato tathakari yathakari 1- tathavadi iti yathavadi tathakari yathakari tathavadi tasma tathagatoti vuccati . sadevake bhikkhave loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya tathagato abhibhu anabhibhuto annadatthudaso vasavatti tasma tathagatoti vuccatiti. Etamattham bhagava avoca. Tatthetam iti vuccati sabbalokam abhinnaya sabbaloke yathatatham sabbalokavisamyutto sabbaloke anupamo 2- sabbe 3- sabbabhibhu dhiro sabbaganthappamocano. Phutthassa 4- parama santi nibbanam akutobhayam. Esa khinasavo buddho anigho chinnasamsayo sabbakammakkhayam patto vimutto upadhisankhaye esa so bhagava buddho esa siho anuttaro sadevakassa lokassa brahmacakkam pavattayi. Iti deva manussa ca ye buddham saranam gata sangamma tam namassanti mahantam vitasaradam. Danto damayatam settho santo samayatam isi mutto mocayatam aggo tinno tarayatam varo. Iti hetam namassanti mahantam vitasaradam. @Footnote: 1 Yu. yathavadi tathagato tathavadi . 2 atthakathayam sanusayo. Ma. anupayo. @3 Ma. sa ve. 4 Ma. phutthassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page323.

Sadevakasmim lokasmim natthi te patipuggaloti. Ayampi attho vutto bhagavata iti me sutanti. Terasamam. Catukkanipato nitthito. Tassuddanam brahmana 1- cattari janam samanasila tanha brahma bahukara kuhana 2- purisa caram 3- sampannalokena terasati. Itivuttake dvadasadhikasatasuttanti itivuttakam nitthitam. ----------- Sattavisekanipatam dukkam bavisasuttasangahitam samapannasamatha tikam terasa catukkanca iti yamidam dvidasuttarasuttasate samgayitva samadahamsu pura arahanto ciratthitiya tamahu namena itivuttanti. Itivuttakapali nitthita. Idam marammapotthake agatam. --------- @Footnote: 1 Ma. brahmanasulabha . 2 Ma. kuhapurisa . 3 Ma. carasampanna ....

--------------------------------------------------------------------------------------------- page324.

Suttantapitake khuddakanikayassa suttanipato -------- namo tassa bhagavato arahato sammasambuddhassa. Pathamo uragavaggo pathamam uragasuttam [294] /khu.su./ |294.424| 1 Yo ve 1- uppatitam vineti kodham visatam sappavisamva osathehi 2- so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.425| Yo ragamudacchida asesam bhimsapupphamva 3- saroruham vigayha so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.426| Yo tanhamudacchida asesam saritam sighasaram visosayitva @Footnote: 1 Ma. Yu. vesaddo natthi . 2 Ma. osadhehi . 3 Ma. Yu. bhisapupphamva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page325.

So bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.427| Yo manamudabbadhi asesam nalasetumva sudubbalam mahogho so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.428| Yo najjhagama bhavesu saram vicinam pupphamiva udumbaresu so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.429| Yassantarato na santi kopa iti bhavabhavatanca vitivatto so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.430| Yassa vitakka vidhupita ajjhattam suvikappita asesa so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.431| Yo naccasari na paccasari sabbam accugama 1- imam papancam @Footnote: 1 Ma. Yu. accagama.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page326.

So bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.432| Yo naccasari na paccasari sabbam vitathamidanti natva 1- loke so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.433| Yo naccasari na paccasari sabbam vitathamidanti vitalobho so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.434| Yo naccasari na paccasari sabbam vitathamidanti vitarago so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.435| Yo naccasari na paccasari sabbam vitathamidanti vitadoso so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.436| Yo naccasari na paccasari sabbam vitathamidanti vitamoho @Footnote: 1 Ma. natva.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page327.

So bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.437| Yassanusaya na santi keci mula [1]- akusala samuhatase so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.438| Yassa darathaja na santi keci oram agamanaya paccayase so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.439| Yassa vanathaja na santi keci vinibandhaya bhavaya hetukappa so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam puranam. |294.440| Yo nivarane pahaya panca anigho tinnakathankatho visallo so bhikkhu jahati oraparam urago jinnamiva tacam purananti. Uragasuttam pathamam. ----------- @Footnote: 1 Ma. casaddo dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page328.

Suttanipate uragavaggassa dutiyam dhaniyasuttam [295] |295.441| 2 Pakkodano dukkhakhirohamasmi (iti dhaniyo gopo) anutire mahiya samanavaso channa kuti ahito gini atha ce patthayasi pavassa deva. |295.442| Akkodhano vigatakhilohamasmi (iti bhagava) anutire mahiyekarattivaso vivata kuti nibbuto gini atha ce patthayasi pavassa deva. |295.443| Andhakamakasa na vijjare (iti dhaniyo gopo) kacche rulhatine caranti gavo vutthimpi saheyyumagatam atha ce patthayasi pavassa deva. |295.444| Bhaddha hi 1- bhisi susankhata (iti bhagava) tinno paragato vineyya ogham attho bhisiya na vijjati atha ce patthayasi pavassa deva. |295.445| Gopi mama assava alola (iti dhaniyo gopo) digharattam samvasiya manapa @Footnote: 1 Ma. bhaddhasi.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page329.

Tassa na sunami kinci papam atha ce patthayasi pavassa deva. |295.446| Cittam mama assavam vimuttam (iti bhagava) digharattam paribhavitam sudantam papam pana me na vijjati atha ce patthayasi pavassa deva. |295.447| Attavettanabhatohamasmi (iti dhaniyo gopo) putta ca me samaniya aroga tesam na sunami kinci papam atha ce patthayasi pavassa deva. |295.448| Naham bhatakosmi kassaci (iti bhagava) nibbitthena carami sabbaloke attho bhatiya na vijjati atha ce patthayasi pavassa deva. |295.449| Atthi vasa atthi dhenupa (iti dhaniyo gopo) godharaniyo paveniyopi atthi usabhopi gavampati 1- ca atthi atha ce patthayasi pavassa deva. |295.450| Natthi vasa natthi dhenupa (iti bhagava) godharaniyo paveniyopi natthi @Footnote: 1 Ma. Yu. sabbattha gavampatidhati dissati.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page330.

Usabhopi gavampati ca natthi atha ce patthayasi pavassa deva. |295.451| Khila nikhata asampavedi (iti dhaniyo gopo) dama munjamaya nava susanthana na hi sakkhinti dhenupapi chettum atha ce patthayasi pavassa deva. |295.452| Usabhoriva chetva 1- bandhanani (iti bhagava) nago putilatamva dalayitva naham puna 2- upessam gabbhaseyyam atha ce patthayasi pavassa deva. |295.453| Ninnanca thalanca purayanto mahamegho pavassi tavadeva sutva devassa vassato imamattham dhaniyo abhasatha |295.454| labha vata no anappaka ye mayam bhagavantam addasama saranam tam upema cakkhuma sattha no hohi 3- mahamuni. |295.455| Gopi ca ahanca assava brahmacariyam sugate caramase @Footnote: 1 Ma. Yu. chetva. 2 Ma. punupessam. Po. upeyyam. 3 Po. Ma. Yu. tuvam.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page331.

Jatimaranassa paraga 1- dukkhassantakara bhavamase. |295.456| Nandati puttehi puttima (iti maro papima) gopiko 2- gohi tatheva nandati upadhihi narassa nandana na hi so nandati yo nirupadhi. |295.457| Socati puttehi puttima (iti bhagava) gopiko gohi tatheva socati upadhihi narassa socana na hi so socati yo nirupadhiti. Dhaniyasuttam dutiyam. ----------- Suttanipate uragavaggassa tatiyam khaggavisanasuttam [296] |296.458| 3 Sabbesu bhutesu nidhaya dandam avihethayam annatarampi tesam na puttamiccheyya kuto sahayam eko care khaggavisanakappo. |296.459| Samsaggajatassa bhavanti sneha @Footnote: 1 Ma. paragu. 2 Po. gopiko. Ma. goma.. Yu. Si. gomiko.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page332.

Snehanvayam dukkhamidam pahoti adinavam snehajam pekkhamano eko care khaggavisanakappo. |296.460| Mitte suhajje anukampamano hapeti attham patibaddhacitto etam bhayam santhavapekkhamano 1- eko care khaggavisanakappo. |296.461| Vamso visalo va yatha visatto puttesu daresu ca ya apekkha vamsakaliro 2- va asajjamano eko care khaggavisanakappo. |296.462| Migo arannamhi yatha abandho 3- yenicchakam gacchati gocaraya vinnu naro seritam pekkhamano eko care khaggavisanakappo. |296.463| Amantana hoti sahayamajjhe vase thane gamane carikaya anabhijjhitam seritam pekkhamano eko care khaggavisanakappo. @Footnote: 1 Ma. Yu. santhave pekkhamanotipi. 2 Po. vamsakalirova. Ma. vamsakkalirova. @3 Ma. Yu. abaddho.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page333.

|296.464| Khidda rati hoti sahayamajjhe puttesu ca vipulam hoti pemam piyavippayogam vijigucchamano eko care khaggavisanakappo. |296.465| Catuddiso appatigho ca hoti santussamano itaritarena parissayanam sahita achambhi eko care khaggavisanakappo. |296.466| Dussangaha pabbajitapi eke atho gahattha gharamavasanta appossuko paraputtesu hutva eko care khaggavisanakappo. |296.467| Oropayitva gihibyanjanani sanchinnapatto 1- yatha kovilaro chetvana dhiro gihibandhanani eko care khaggavisanakappo. |296.468| Sace labhetha nipakam sahayam saddhimcaram sadhuviharidhiram abhibhuyya sabbani parissayani careyya tenattamano satima. @Footnote: 1 Yu. samsinanapatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page334.

|296.469| No ce labhetha nipakam sahayam saddhimcaram sadhuviharidhiram rajava rattham vijitam pahaya eko care matangaranneva nago. |296.470| Addha pasamsama sahayasampadam settha sama sevitabba sahaya ete aladdha anavajjabhoji eko care khaggavisanakappo. |296.471| Disva suvannassa pabhassarani kammaraputtena sunitthitani sanghattamanani duve bhujasmim eko care khaggavisanakappo. |296.472| Evam dutiyena sahamamassa vacabhilapo abhisajjana va etam bhayam ayati pekkhamano eko care khaggavisanakappo. |296.473| Kama hi citra madhura manorama viruparupena mathenti cittam adinavam kamagunesu disva eko care khaggavisanakappo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page335.

|296.474| Iti ca gando ca upaddavo ca rogo ca sallanca bhayanca metam etam bhayam kamagunesu disva eko care khaggavisanakappo. |296.475| Sitanca unhanca khudam pipasam vatatape damsasirimsape 1- ca sabbanipetani abhisambhavitva eko care khaggavisanakappo. |296.476| Nagova yuthani vivajjayitva sanjatakkhandho padumi ularo yathabhirantam viharam 2- aranne eko care khaggavisanakappo. |296.477| Atthana tam sanganikaratassa yam phussaye 3- samayikam vimuttam adiccabandhussa vaco nisamma eko care khaggavisanakappo. |296.478| Ditthivisukani upativatto patto niyamam patiladdhamaggo uppannananomhi anannaneyyo eko care khaggavisanakappo. @Footnote: 1 Po. Ma. damsasarisape. 2 Yu. vihare. 3 Ma. Yu. phassaye.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page336.

|296.479| Nillolupo nikkuho nippipaso nimmakkho niddhantakasavamoho nirasayo sabbaloke bhavitva eko care khaggavisanakappo. |296.480| Papam sahayam parivajjayetha anatthadassim visame nivittham sayam na seve pasutam pamattam eko care khaggavisanakappo. |296.481| Bahussutam dhammadharam bhajetha mittam ularam patibhanavantam annaya atthani vineyya kankham eko care khaggavisanakappo. |296.482| Khiddam ratim kamasukhanca loke analankaritva anapekkhamano vibhusanatthana virato saccavadi eko care khaggavisanakappo. |296.483| Puttanca daram pitaranca mataram dhanani dhannani ca bandhavani 1- hitvana kamani yathodhikani eko care khaggavisanakappo. @Footnote: 1 Yu. bandhanani ca.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page337.

|296.484| Sango eso parittamettha sokhyam appassado dukkhamettha bhiyyo gando 1- eso iti natva matima 2- eko care khaggavisanakappo. |296.485| Sandalayitvana samyojanani jalam va chetva 3- salilambucari aggiva daddham anivattamano eko care khaggavisanakappo. |296.486| Okkhittacakkhu 4- na ca padalolo guttindriyo rakkhitamanasano anavassuto aparidayhamano eko care khaggavisanakappo. |296.487| Oharayitva gihibyanjanani sanchinnapatto 5- yatha parichatto kasayavattho abhinikkhamitva eko care khaggavisanakappo. |296.488| Rasesu gedham akaram alolo anannaposi sapadanacari kule kule appatibaddhacitto eko care khaggavisanakappo. @Footnote: 1 Ma. Yu. galo . 2 Ma. Yu. mutima . 3 Po. bhitva . 4 Po. Ma. Yu. @okkhittacakkhu . 5 Ma. sanchannapatto.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page338.

|296.489| Pahaya pancavaranani cetaso upakkilese byapanujja sabbe anissito chetva sinehadosam eko care khaggavisanakappo. |296.490| Vipitthikatvana sukham dukkhanca pubbeva ca somanassadomanassam laddhanupekkham samatham visuddham eko care khaggavisanakappo. |296.491| Araddhaviriyo paramatthapattiya alinacitto akusitavutti dalhanikkamo thamabalupapanno eko care khaggavisanakappo. |296.492| Patisallanam jhanamarincamano dhammesu niccam anudhammacari adinavam sammasita bhavesu eko care khaggavisanakappo. |296.493| Tanhakkhayam patthayam appamatto anelamugo sutava satima sankhatadhammo niyato padhanava eko care khaggavisanakappo.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page339.

|296.494| Sihova saddesu asantasanto vatova jalamhi asajjamano padumamva toyena alimpamano 1- eko care khaggavisanakappo. |296.495| Siho yatha dathabali pasayha raja miganam abhibhuyyacari sevetha pantani senasanani eko care khaggavisanakappo. |296.496| Mettam upekkham karunam vimuttam 2- asevamano muditanca kale sabbena lokena avirujjhamano eko care khaggavisanakappo. |296.497| Raganca dosanca pahaya moham sandalayitvana samyojanani asantasam jivitasankhayamhi eko care khaggavisanakappo. |296.498| Bhajanti sevanti ca karanattha nikkarana dullabha ajja mitta attatthapanna asuci manussa eko care khaggavisanakappo. Khaggavisanasuttam tatiyam. @Footnote: 1 Ma. Yu. alippamano. 2 Ma. Yu. vimuttim.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page340.

Suttanipate uragavaggassa catuttham kasibharadvajasuttam [297] 4 Evamme sutam . ekam samayam bhagava magadhesu viharati dakkhinagirismim ekanalayam brahmanagame . tena kho pana samayena kasibharadvajassa brahmanassa pancamattani nangalasatani payuttani honti vappakale . atha kho bhagava pubbanhasamayam nivasetva pattacivaramadaya yena kasibharadvajassa brahmanassa kammanto tenupasankami . tena kho pana samayena kasibharadvajassa brahmanassa parivesana vattati. {297.1} Atha kho bhagava yena parivesana tenupasankami upasankamitva ekamantam atthasi . addasa kho kasibharadvajo brahmano bhagavantam pindaya thitam disvana bhagavantam etadavoca aham kho samana kasami ca vappami ca kasitva ca vappitva ca bhunjami . tvampi samana kasassu ca vappassu ca kasitva ca vappitva ca bhunjahiti 1- . ahampi kho brahmana kasami ca vappami ca kasitva ca vappitva ca bhunjamiti . na kho pana 2- samana passama bhoto gotamassa yugam va nangalam va phalam va pacanam va balibaddhe 3- va atha ca pana bhavam gotamo evamaha ahampi kho brahmana kasami ca @Footnote: 1 Ma. Yu. bhunjassati. 2 Po. Ma. Yu. pana mayam . 3 Ma. Yu. balibadde.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page341.

Vappami ca kasitva ca vappitva ca bhunjamiti . atha kho kasibharadvajo brahmano bhagavantam gathaya ajjhabhasi [298] |298.499| Kassako patijanasi na ca passama te kasim kasim no pucchito bruhi yatha janemu te kasim. |298.500| Saddha bijam tapo vutthi panna me yuganangalam hiri isa mano yottam sati me phalapacanam. |298.501| Kayagutto vacigutto ahare udare yato saccam karomi niddhanam soraccamme pamocanam. |298.502| Viriyam me dhuradhorayham yogakkhemadhivahanam gacchati anivattantam yattha gantva na socati. |298.503| Evam me sa kasi kattha sa hoti amatapphala etam kasim kasitvana sabbadukkha pamuccatiti. [299] Atha kho kasibharadvajo brahmano mahatiya kamsapatiya payasam vaddhetva bhagavato upanamesi bhunjatu bhavam gotamo payasam kassako bhavam yanhi bhavam gotamo amatapphalam kasim kasatiti. |299.504| Gathabhigitamme abhojaneyyam sampassatam brahmana nesa dhammo gathabhigitam panudanti buddha dhamme sati brahmana 1- vuttiresa. @Footnote: 1 Po. brahmanassa.

--------------------------------------------------------------------------------------------- page342.

|299.505| Annena ca kevalinam mahesim khinasavam kukkuccavupasantam annena panena upatthahassu khettanhi tam punnapekkhassa hotiti. [300] Atha kassa caham bho gotama imam payasam dammiti . Na khvaham tam brahmana passami sadevake loke samarake sabrahmake sassamanabrahmaniya pajaya sadevamanussaya yena 1- so payaso bhutto samma parinamam gaccheyya annatra tathagatassa va tathagatasavakassa va tena hi tvam brahmana tam payasam appaharite va chaddehi appanake va udake opilapehiti . Atha kho kasibharadvajo brahmano tam payasam appanake udake opilapesi . atha kho so payaso udake pakkhitto ciccitayati citicitayati samdhumayati 2- sampadhumayati . seyyathapi nama ayogulo divasasantatto 3- udake pakkhitto ciccitayati citicitayati samdhumayati sampadhumayati evameva so payaso udake pakkhitto ciccitayati citicitayati samdhumayati sampadhumayati.


             The Pali Tipitaka in Roman Character Volume 25 page 1-342. http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=25&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Classified by [Item Number] :- http://84000.org/tipitaka/pali/roman_item_s.php?book=25&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2&mode=bracket              Compare with The Pali Tipitaka in Thai Character :- http://84000.org/tipitaka/read/pali_item_s.php?book=25&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Compare with The Royal Version of Thai Tipitaka :- http://84000.org/tipitaka/read/byitem_s.php?book=25&item=1&items=300&pagebreak=1&modeTY=2              Study Atthakatha :- http://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25&i=1              The Pali Atthakatha in Thai :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_th.php?B=17&A=1              The Pali Atthakatha in Roman :- http://84000.org/tipitaka/atthapali/read_rm.php?B=17&A=1              Contents of The Tipitaka Volume 25 http://84000.org/tipitaka/read/?index_25

ไม่แสดงหมายเลขหน้า
ในกรณี :- 
   บรรทัดแรกของแต่ละหน้าread Next itemread Last item chage to ROMAN letter

บันทึก ๑๔ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๖๐. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากพระไตรปิฎกฉบับภาษาบาลี อักษรโรมัน. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]

Background color :