อรรถกถาเล่มที่ ๑ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๑)
หน้าที่ ๑๖๒-๑๖๓.

หน้าที่ ๑๖๒.
อธิปฺเปตํ ฯ วิภงฺเค ปน อชฺฌตฺตํ ปจฺจตฺตนฺติ ๑- เอตฺตกเมว วุตฺตํ ฯ
ยสฺมา ปน นิยกชฺฌตฺตํ อธิปฺเปตํ ตสฺมา อตฺตนิ ชาตํ อตฺตโน
สนฺตาเน นิพฺพตฺตนฺติ อยเมตฺถ อตฺโถ ฯ สมฺปสาทนนฺติ สมฺปสาทนํ
วุจฺจติ สทฺธา สมฺปสาทนโยคโต ฌานมฺปิ สมฺปสาทนํ
นีลวณฺณโยคโต นีลํ วตฺถํ วิย ฯ ยสฺมา วา ตํ ฌานํ
สมฺปสาทนสมนฺนาคตตฺตา วิตกฺกวิจารกฺโขภวูปสมเนน เจโต สมฺปสาทยติ
ตสฺมาปิ สมฺปสาทนนฺติ วุตฺตํ ฯ อิมสฺมิญฺจ อตฺถวิกปฺเป สมฺปสาทนํ
เจตโสติ เอวํ ปทสมฺพนฺโธ เวทิตพฺโพ ฯ ปุริมสฺมึ ปน อตฺถวิกปฺเป
เจตโสติ เอตํ เอโกทิภาเวน สทฺธึ โยเชตพฺพํ ฯ ตตฺรายํ
อตฺถโยชนา ฯ เอโก อุเทตีติ เอโกทิ วิตกฺกวิจาเรหิ อนชฺฌารูฬฺหตฺตา
อคฺโค เสฏฺโ หุตฺวา อุเทตีติ อตฺโถ ฯ เสฏฺโปิ หิ โลเก
เอโกติ วุจฺจติ ฯ วิตกฺกวิจารวิรหิโต วา เอโก อสหาโย หุตฺวา
อิติปิ วฏฺฏติ ฯ อถวา สมฺปยุตฺตธมฺเม อุทยตีติ อุทิ อุฏฺาเปตีติ
อตฺโถ ฯ เสฏฺฏฺเน เอโก จ โส อุทิ จาติ เอโกทิ ฯ สมาธิสฺเสตํ
อธิวจนํ ฯ อิติ อิมํ เอโกทึ ภาเวติ วฑฺฒยตีติ อิทํ ทุติยชฺฌานํ
เอโกทิภาวํ ฯ โส ปนายํ เอโกทิ ยสฺมา เจตโส น สตฺตสฺส
น ชีวสฺส ตสฺมา เอตํ เจตโส เอโกทิภาวนฺติ วุตฺตํ ฯ นนุ
จายํ สทฺธา ปมชฺฌาเนปิ อตฺถิ อยญฺจ เอโกทินามโก สมาธิ อถ
กสฺมา อิทเมว สมฺปสาทนํ เจตโส เอโกทิภาวญฺจาติ วุตฺตํ ฯ
วุจฺจเต ฯ อทุํ หิ ปมชฺฌานํ วิตกฺกวิจารกฺโขเภน
@เชิงอรรถ: ๑. อภิ. วิ. ๓๕/๓๔๘.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๖๓.
วีจิตรงฺคสมากุลมิว ชลํ น สุปฺปสนฺนํ โหติ ตสฺมา สติยาปิ สทฺธาย
สมฺปสาทนนฺติ น วุตฺตํ ฯ น สุปฺปสนฺนตฺตาเยว เจตฺถ สมาธิปิ
น สุฏฺุ ปากโฏ ตสฺมา เอโกทิภาวนฺติปิ น วุตฺตํ ฯ อิมสฺมึ
ปน ฌาเน วิตกฺกวิจารปลิโพธาภาเวน ลทฺโธกาสา พลวตี สทฺธา
พลวสทฺธาสหายปฏิลาเภเนว สมาธิปิ ปากโฏ ตสฺมา อิทเมว
เอวํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ วิภงฺเค ปน สมฺปสาทนนฺติ ยา สทฺธา
สทฺทหนา โอกปฺปนา อภิปฺปสาโท ฯ เจตโส เอโกทิภาวนฺติ ยา
จิตฺตสฺส ิติ ฯเปฯ สมาธีติ ๑- เอตฺตกเมว วุตฺตํ ฯ เอวํ วุตฺเตน
ปเนเตน สทฺธึ อยํ อตฺถวณฺณนา ยถา น วิรุชฺฌติ อญฺทตฺถุํ
สํสนฺทติ เจว สเมติ จ เอวํ เวทิตพฺพา ฯ อวิตกฺกํ อวิจารนฺติ
ภาวนาย ปหีนตฺตา เอตสฺมึ เอตสฺส วา วิตกฺโก นตฺถีติ อวิตกฺกํ ฯ
อิมินาว นเยน อวิจารํ ฯ วิภงฺเคปิ วุตฺตํ อิติ อยญฺจ วิตกฺโก
อยญฺจ วิจาโร สนฺตา โหนฺติ สมิตา วูปสนฺตา อตฺถงฺคตา
อพฺภตฺถงฺคตา อปฺปิตา พฺยปฺปิตา โสสิตา วิโสสิตา พฺยนฺตีกตา เตน
วุจฺจติ อวิตกฺกํ อวิจารนฺติ ฯ เอตฺถาห นนุ จ วิตกฺกวิจารานํ
วูปสมาติ อิมินาปิ อยํ อตฺโถ สิทฺโธ อถ กสฺมา ปุน วุตฺตํ
อวิตกฺกํ อวิจารนฺติ ฯ วุจฺจเต ฯ เอวเมว สิทฺโธวายมตฺโถ น
ปเนตํ ตทตฺถทีปกํ ฯ นนุ อโวจุมฺห โอฬาริกสฺส ปน โอฬาริกสฺส
องฺคสฺส สมติกฺกมา ปมชฺฌานโต ปเรสํ ทุติยชฺฌานาทีนํ สมาธิคโม
โหตีติ ทีปนตฺถํ วิตกฺกวิจารานํ วูปสมาติ เอวํ วุตฺตนฺติ ฯ อปิจ
@เชิงอรรถ: ๑. อภิ. วิ. ๓๕/๓๔๘.


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑ หน้าที่ ๑๖๒-๑๖๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=1&page=162&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=1&A=3388&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=1&A=3388&pagebreak=1#p162