อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๔)
หน้าที่ ๑๘๖-๑๘๗.

หน้าที่ ๑๘๖.
น ทูเร คาวุตมตฺตพฺภนฺตเร วสติ, กสฺมา ภควา เอวมาหาติ? สมาคมทสฺสนํ
สนฺธาเยวมาห.
      [๒๙๙] อุทายีติ โลลุทายี. ๑- ตํ ทุกฺขสฺมินฺติ สพฺพนฺตํ ทุกฺขเมว. อิติ
อิมํ วฏฺฏทุกฺขํ กิเลสทุกฺขํ สงฺขารทุกฺขํ สนฺธาย "สเจ ภาสิตํ ภเวยฺย
ภควา"ติ วุจฺจติ.
      [๓๐๐] อุมฺมงฺคนฺติ ปญฺหาอุมฺมงฺคํ. ๒- อุมฺมุชฺชมาโนติ สีสํ นีหรมาโน.
อโยนิโส อุมฺมุชฺชิสฺสตีติ อนุปาเยน สีสํ นีหริสฺสติ. อิทญฺจ ปน ภควา
ชานนฺโต เนว ทิพฺพจกฺขุนา น เจโตปริยญาเณน น สพฺพญฺญุตญาเณน จ
ชานิ, อธิปฺปาเยเนว ปน อญฺญาสิ. กเถนฺตสฺส หิ ปน อธิปฺปาโย นาม
สุวิชาโน โหติ, กเถตุกาโม คีวํ ปคฺคณฺหาติ, หนุกํ จาเลติ, มุขมสฺส ผนฺทติ,
สนฺนิสีทิตุํ น สกฺโกติ. ภควา ตสฺส ตํ อาการํ ทิสฺวา "อยํ อุทายี สนฺนิสีทิตุํ
น สกฺโกติ, ยํ อภูตํ, ตเทว กเถสฺสตี"ติ โอโลเกตฺวาว อญฺญาสิ. อาทึเยวาติ
อาทิมฺหิเยว. ติสฺโส เวทนาติ "กึ โส เวทิยตี"ติ ปุจฺฉนฺเตน "ติสฺโส เวทนา
ปุจฺฉามี"ติ เอวํ ววตฺถเปตฺวาว ติสฺโส เวทนา ปุจฺฉิตา. สุขเวทนิยนฺติ
สุขเวทนาย ปจฺจยภูตํ. เสเสสุปิ เอเสว นโย.
      เอตฺถ จ กามาวจรกุสลโต โสมนสฺสสหคตจิตฺตสมฺปยุตฺตา จตสฺโส
เจตนา, เหฏฺฐา ติกชฺฌานเจตนาติ เอวํ ปฏิสนฺธิปวตฺเตสุ สุขเวทนาย ชนนโต
สุขเวทนิยกมฺมํ นาม. กามาวจรญฺเจตฺถ ปฏิสนฺธิยํเยว เอกนฺเตน สุขํ ชเนติ,
ปวตฺเต อิฏฺฐมชฺฌตฺตารมฺมเณ อทุกฺขมสุขมฺปิ.
      อกุสลเจตนา ปฏิสนฺธิปวตฺเตสุ ทุกฺขสฺเสว ชนนโต ทุกฺขเวทนิยํ
นาม. กายทฺวาเร ปวตฺเตเยว เจตํ เอกนฺเตน ทุกฺขํ ชเนติ, อญฺญตฺถ
อทุกฺขมสุขมฺปิ, สา ปน เวทนา อนิฏฺฐานิฏฺฐมชฺฌตฺเตสุเยว อารมฺมเณสุ
อุปฺปชฺชนโต ทุกฺขาเตฺวว สงฺขํ คตา.
      กามาวจรกุสลโต ปน อุเปกฺขาสหคตจิตฺตสมฺปยุตฺตา จตสฺโส เจตนา.
รูปาวจรกุสลโต จตุตฺถชฺฌานเจตนาติ เอวํ ปฏิสนฺธิปวตฺเตสุ ตติยเวทนาย
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ลาลุทายี                ๒ สี. อุมฺมคฺคนฺติ ปญฺหาอุมฺมคฺคํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘๗.
ชนนโต อทุกฺขมสุขเวทนิยกมฺมํ นาม. เอตฺถ จ กามาวจรํ ปฏิสนฺธิยํเยว
เอกนฺเตน อทุกฺขมสุขํ ชเนติ ปวตฺเต อิฏฺฐารมฺมเณ สุขมฺปิ. อปิจ
สุขเวทนิยกมฺมํ ปฏิสนฺธิปวตฺติวเสน วตฺตติ, ตถา อทุกฺขมสุขเวทนิยํ, ทุกฺขเวทนิยํ
ปวตฺติวเสเนว ปวตฺตติ. เอตสฺส ปน วเสน สพฺพํ ปวตฺติวเสเนว วตฺตติ.
      เอตสฺส ภควาติ เถโร ตถาคเตน มหากมฺมวิภงฺคกถนตฺถํ อาลโย
ทสฺสิโต, ตถาคตํ ยาจิตฺวา มหากมฺมวิภงฺคญาณํ ภิกฺขุสํฆสฺส ปากฏํ กริสฺสามีติ
จินฺเตตฺวา อนุสนฺธิกุสลตาย เอวมาห. ตตฺถ มหากมฺมวิภงฺคนฺติ มหากมฺมวิภชนํ. ๑-
กตเม จตฺตาโร อิธานนฺท เอกจฺโจ ปุคฺคโล ฯเปฯ นิรยํ อุปปชฺชตีติ อิทํ
มหากมฺมวิภงฺคญาณภาชนํ, มหากมฺมวิภงฺคญาณภาชนตฺถาย ปน มาติกาฏฺฐปนํ.
      [๓๐๑] อิธานนฺท เอกจฺโจ สมโณ วาติ ปาฏิเยกฺโก อนุสนฺธิ.
อิทญฺหิ ภควา "ทิพฺพจกฺขุกา สมณพฺราหฺมณา อิทํ อารมฺมณํ กตฺวา อิมํ
ปจฺจยํ ลภิตฺวา อิทํ ทสฺสนํ คณฺหนฺตี"ติ ปกาสนตฺถํ อารภิ. ตตฺถ อาตปฺปนฺติอาทีนิ
ปญฺจปิ วีริยสฺเสว นามานิ. เจโตสมาธินฺติ ทิพฺพจกฺขุสมาธึ. ปสฺสตีติ
"โส สตฺโต กุหึ นิพฺพตฺโต"ติ โอโลเกนฺโต ปสฺสติ. เย อญฺญถาติ เย
"ทสนฺนํ กุสลานํ กมฺมปถานํ ปูริตตฺตา นิรยํ อุปปชฺชตี"ติ ชานนฺติ, มิจฺฉา
เตสํ ญาณนฺติ วทติ. อิมินา นเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. วิทิตนฺติ
ปากฏํ. ถามสาติ ทิฏฺฐิถาเมน. ปรามาสาติ ทิฏฺฐิปรามาเสน. อภินิวิสฺส โวหรตีติ
อธิฏฺฐหิตฺวา อาทิยิตฺวา โวหรติ.
      [๓๐๒] ตตฺรานนฺทาติ อิทมฺปิ น มหากมฺมวิภงฺคญาณสฺส ภาชนํ,
อถขฺวสฺส มาติกาฏฺฐปนเมว. เอตฺถ ปน เอเตสํ ทิพฺพจกฺขุกานํ วจเนน
เอตฺตกา อนุญฺญาตา เอตฺตกา อนนุญฺญาตาติ อิทํ ทสฺสิตํ. ตตฺถ ตตฺราติ เตสุ
จตูสุ สมณพฺราหฺมเณสุ. อิทมสฺสาติ อิทํ วจนํ อสฺส. อญฺญถาติ อญฺเญนากาเรน.
อิติ อิเมสํ สมณพฺราหฺมณานํ วาเท ทฺวีสุ ฐาเนสุ อนุญฺญาตา,
ตีสุ อนนุญฺญาตาติ เอวํ สพฺพตฺถ อนุญฺญา นานุญฺญา ๒- เวทิตพฺพา.
@เชิงอรรถ: ๑ สี. มหากมฺมวิภตฺตํ        ๒ ม., ก. อนุญฺญาตา นานุญฺญาตา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๑๘๖-๑๘๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=10&page=186&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=10&A=4722&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=10&A=4722&modeTY=2&pagebreak=1#p186