อรรถกถาเล่มที่ ๑๐ ภาษาบาลี อักษรไทย
ม.อ. (ปปญฺจ.๔)
หน้าที่ ๕๗-๕๘.

หน้าที่ ๕๗.
      กตา ปุถุปญฺา, ปุถุ นานากฺขนฺเธสุ าณํ ปวตฺตตีติ ปุถุปญฺา, ปุถุ
นานาธาตูสุ, ปุถุ นานาอายตเนสุ, ปุถุ นานาอตฺเถสุ, ปุถุ นานาปฏิจฺจสมุปฺปาเทสุ,
ปุถุ นานาสุญฺตมนุปลพฺเภสุ, ปุถุ นานาอตฺเถสุ, ธมฺเมสุ, นิรุตฺตีสุ,
ปฏิภาเนสุ, ปุถุ นานาสีลกฺขนฺเธสุ, ปุถุ นานาสมาธิปญฺาวิมุตฺติวิมุตฺติาณ-
ทสฺสนกฺขนฺเธสุ, ปุถุ นานาานาาเนสุ, ปุถุ นานาวิหารสมาปตฺตีสุ, ปุถุ
นานาอริยสจฺเจสุ, ปุถุ นานาสติปฏฺาเนสุ, สมฺมปธาเนสุ, อิทฺธิปาเทสุ,
อินฺทฺริเยสุ, พเลสุ, โพชฺฌงฺเคสุ, ปุถุ นานาอริยมคฺเคสุ, สามญฺผเลสุ,
อภิญฺาสุ, ปุถุ นานาชนสาธารณธมฺเม สมติกฺกมฺม ปรมตฺเถ นิพฺพาเน าณํ
ปวตฺตตีติ ปุถุปญฺา.
      กตมา หาสปญฺา. ๑- อิเธกจฺโจ หาสพหุโล เวทพหุโล ตุฏฺิพหุโล
ปาโมชฺชพหุโล สีสํ ปริปูเรติ, อินฺทฺริยสํวรํ ปริปูเรติ, โภชเน มตฺตญฺุตํ,
ชาคริยานุโยคํ สีลกฺขนฺธํ, สมาธิกฺขนฺธํ, ปญฺากฺขนฺธํ, วิมุตฺติกฺขนฺธํ,
วิมุตฺติาณทสฺสนกฺขนฺธํ ปริปูเรตีติ หาสปญฺา. หาสพหุโล ปาโมชฺชพหุโล านาฏฺานํ
ปฏิวิชฺฌติ, หาสพหุโล วิหารสมาปตฺติโย ปริปูเรตีติ หาสปญฺา, หาสพหุโล
อริยสจฺจานิ ปฏิวิชฺฌติ. สติปฏฺาเน, สมฺมปฺปธาเน, อิทฺธิปาเท, อินฺทฺริยานิ,
พลานิ, โพชฺฌงฺคานิ, อริยมคฺเค ๒- ภาเวตีติ หาสปญฺา, หาสพหุโล สามญฺผลานิ
สจฺฉิกโรติ, อภิญฺาโย ปฏิวิชฺฌตีติ หาสปญฺา, หาสพหุโล เวทตุฏฺิปาโมชฺชพหุโล
ปรมตฺถํ นิพฺพานํ สจฺฉิกโรตีติ หาสปญฺา.
      กตมา ชวนปญฺา, ยงฺกิญฺจิ รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ ฯเปฯ ยํ
ทูเร สนฺติเก วา, สพฺพํ รูปํ อนิจฺจโต ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา. ทุกฺขโต
ขิปฺปํ, อนตฺตโต ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา. ยา กาจิ เวทนา ฯเปฯ ยงฺกิญฺจิ
วิญฺาณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ ฯเปฯ สพฺพํ วิญฺาณํ อนิจฺจโต ทุกฺขโต
อนตฺตโต ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา. จกฺขุ ฯเปฯ ชรามรณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ
อนิจฺจโต ทุกฺขโต อนตฺตโต ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา. รูปํ อตีตานาคต-
ปจฺจุปฺปนฺนํ อนิจฺจํ ขยฏฺเน, ทุกฺขํ ภยฏฺเน, อนตฺตา อสารกฏฺเนาติ
ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา วิภูตํ กตฺวา รูปนิโรเธ นิพฺพาเน ขิปฺปํ ชวตีติ
@เชิงอรรถ: ๑ สี.  หาสุปญฺา                  ๒ ฉ.ม. อริยมคฺคํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๘.
ชวนปญฺา. เวทนา, สญฺา, สงฺขารา, วิญฺาณํ, จกฺขุ ฯเปฯ ชรามรณํ
อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อนิจฺจํ ขยฏฺเน ฯเปฯ วิภูตํ กตฺวา ชรามรณนิโรเธ
นิพฺพาเน ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา. รูปํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ ฯเปฯ วิญฺาณํ
จกฺขุํ ฯเปฯ ชรามรณํ อตีตานาคตปจฺจุปฺปนฺนํ อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ
ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺมนฺติ ตุลยิตฺวา ตีรยิตฺวา วิภาวยิตฺวา
วิภูตํ กตฺวา ชรามรณนิโรเธ นิพฺพาเน ขิปฺปํ ชวตีติ ชวนปญฺา.
      กตมา ติกฺขปญฺา, ขิปฺปํ กิเลเส ฉินฺทตีติ ติกฺขปญฺา. อุปฺปนฺนํ
กามวิตกฺกํ นาธิวาเสติ, อุปฺปนฺนํ พฺยาปาทวิตกฺกํ, อุปฺปนฺนํ วิหึสาวิตกฺกํ,
อุปฺปนฺนุปฺปนฺเน ปาปเก อกุสเล ธมฺเม, อุปฺปนฺนํ ราคํ, โทสํ, โมหํ, โกธํ,
อุปนาหํ, มกฺขํ, ปฬาสํ, อิสฺสํ, มจฺฉริยํ, มายํ, สาเยฺยํ, ถมฺภํ, สารมฺภํ, มานํ,
อติมานํ, มทํ, ปมาทํ, สพฺเพ กิเลเส, สพฺเพ ทุจฺจริเต, สพฺเพ อภิสงฺขาเร,
สพฺเพ ภวคามิเก กมฺเม นาธิวาเสติ ปชหติ วิโนเทติ พฺยนฺตีกโรติ อนภาวํ
คเมตีติ ติกฺขปญฺา, เอกสฺมึ อาสเน จตฺตาโร อริยมคฺคา, จตฺตาริ สามญฺผลานิ,
จตสฺโส ปฏิสมฺภิทาโย, ฉ จ อภิญฺาโย อธิคตา โหนฺติ สจฺฉิกตา ปสฺสิตา ๑-
ปญฺายาติ ติกฺขปญฺา.
      กตมา นิพฺเพธิกปญฺา, อิเธกจฺโจ สพฺพสงฺขาเรสุ อุพฺเพคพหุโล โหติ
อุตฺราสพหุโล อุกฺกณฺนพหุโล อรติพหุโล อนภิรติพหุโล พหิมุโข น รมติ
สพฺพสงฺขาเรสุ, อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โลภกฺขนฺธํ นิพฺพิชฺฌติ
ปทาเลตีติ นิพฺเพธิกปญฺา, อนิพฺพิทฺธปุพฺพํ อปฺปทาลิตปุพฺพํ โทสกฺขนฺธํ,
โมหกฺขนฺธํ, โกธํ, อุปนาหํ ฯเปฯ สพฺเพ ภวคามิเก กมฺเม นิพฺพิชฺฌติ ปทาเลตีติ
นิพฺเพธิกปญฺา.
      อนุปทธมฺมวิปสฺสนนฺติ สมาปตฺติวเสน วา ฌานงฺควเสน วา อนุปฏิปาฏิยา
ธมฺมวิปสฺสนํ วิปสฺสติ, เอวํ วิปสฺสนฺโต อฑฺฒมาเสน อรหตฺตํ ปตฺโต.
มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร ปน สตฺตหิ ทิวเสหิ. เอวํ สนฺเตปิ สาริปุตฺตตฺเถโร
มหาปญฺวนฺตตโร. มหาโมคฺคลฺลานตฺเถโร หิ สาวกานํ สมฺมสนจารํ ยฏฺิโกฏิยา
@เชิงอรรถ: ๑ ก. ผุสิตา


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๐ หน้าที่ ๕๗-๕๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=10&page=57&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=10&A=1441&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=10&A=1441&pagebreak=1#p57