อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๒๘.

อุปกฑฺฒนกาโล วิย ปุถุชฺชนสฺส กมฺมายูหนกาโล. กมฺมญฺหิ อายูหิยมานเมว ปฏิสนฺธึ อากฑฺฒติ นาม. องฺคารกาสุนิทานํ ทุกฺขํ วิย กมฺมนิทานํ วฏฺฏทุกฺขํ เวทิตพฺพํ. ปริญฺาเตติ ตีหิ ปริญฺาหิ ปริญฺาเต. ปริญฺาโยชนา ปเนตฺถ ผสฺเส วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. ติสฺโส ตณฺหาติ กามตณฺหา ภวตณฺหา วิภวตณฺหาติ อิมา ปริญฺาตาว โหนฺติ. กสฺมา? ตณฺหามูลกตฺตา มโนสญฺเจตนาย. น หิ เหตุมฺหิ อปฺปหีเน ผลํ ปหียติ. อิติ มโนสญฺเจตนาหารวเสนปิ ยาว อรหตฺตา เทสนา กถิตา. ตติยาหาโร. จตุตฺเถ อาคุจารินฺติ ปาปจารึ โทสการกํ. กถํ โส ปุริโสติ โส ปุริโส กถํภูโต, กึ ยาเปติ น ยาเปตีติ ปุจฺฉติ. ตเถว เทว ชีวตีติ ยถา ปุพฺเพ, อิทานิปิ ตเถว ชีวติ. เอวเมว โขติ อิธาปิ อิทํ โอปมฺมสํสนฺทนํ:- ราชา วิย หิ กมฺมํ ทฏฺพฺพํ, อาคุจารี ปุริโส วิย วฏฺฏสนฺนิสฺสิโต พาลปุถุชฺชโน, ตีณิ สตฺติสตานิ วิย ปฏิสนฺธิวิญฺาณํ, อาคุจารึ ปุริสํ "ตีหิ สตฺติสเตหิ หนถา"ติ รญฺา อาณตฺตกาโล วิย กมฺมรญฺา วฏฺฏสนฺนิสฺสิตปุถุชฺชนํ คเหตฺวา ปฏิสนฺธิยํ ขิปนกาโล. ^๑- ตตฺถ กิญฺจาปิ ตีณิ สตฺติสตานิ วิย ปฏิสนฺธิวิญฺาณํ, สตฺตีสุ ปน ทุกฺขํ นตฺถิ, สตฺตีหิ ปหฏวณมุขมูลํ ^๒- ทุกฺขํ, เอวเมว ปฏิสนฺธิยมฺปิ ทุกฺขํ นตฺถิ, ทินฺนาย ปน ปฏิสนฺธิยา ปวตฺเต วิปากทุกฺขํ สตฺตีหิ ปหฏวณมุขมูลทุกฺขํ ^๓- วิย โหติ. ปริญฺาเตติ ตีเหว ปริญฺาหิ ปริญฺาเต. อิธาปิ ปริญฺาโยชนา ผสฺสาหาเร วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพา. นามรูปนฺติ วิญฺาณปจฺจยา นามรูปํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม., อิ. ปกฺขิปนกาโล ^๒ ฉ.ม., อิ. ปหตวณมูลกํ ^๓ ฉ.ม. สตฺติปหฏวณมูลกํ ทุกฺขํ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๑๒๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=128&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=2861&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=2861&pagebreak=1#p128