อรรถกถาเล่มที่ ๑๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
สํ.อ. (สารตฺถ.๒)
หน้าที่ ๓๗๒-๓๗๓.

หน้าที่ ๓๗๒.
สญฺญาย กโรโตปิ ปาปํ น กริยติ, นตฺถิ ปาปํ. สตฺตา ปน กโรมาติ เอวํสญฺญิโน
โหนฺตีติ ทีเปนฺติ. ขุรปริยนฺเตนาติ ขุรเนมินา วา ขุรธารสทิสปริยนฺเตน วา.
เอกมํสขลนฺติ เอกมํสราสึ. ปุญฺชนฺติ ตสฺเสว เววจนํ. ตโตนิทานนฺติ
เอกมํสขลกรณนิทานํ.
    ทกฺขิณนฺติ ทกฺขิณตีเร มนุสฺสา กกฺขฬา ทารุณา, เต สนฺธาย หนนฺโตติอาทิ
วุตฺตํ. อุตฺตรนฺติ อุตฺตรตีเร สทฺธา โหนฺติ ปสนฺนา พุทฺธมามกา ธมฺมมามกา
สํฆมามกา, เต สนฺธาย ททนฺโตติอาทิ วุตฺตํ. ตตฺถ ยชนฺโตติ มหายาคํ กโรนฺโต.
ทเมนาติ อินฺทฺริยทมเนน อุโปสถกมฺเมน. ๑- สํยเมนาติ สีลสํยเมน. สจฺจวชฺเชนาติ
สจฺจวจเนน. อาคโมติ อาคมนํ, ปวตฺตีติ อตฺโถ. สพฺพถาปิ ปาปปุญฺญานํ กิริยเมว
ปฏิกฺขิปนฺติ.
                         ๗. เหตุสุตฺตวณฺณนา
    [๒๑๒] นตฺถิ เหตุ นตฺถิ ปจฺจโยติ เอตฺถ ปจฺจโยติ เหตุเววจนเมว.
อุภเยนาปิ วิชฺชมานเมว กายทุจฺจริตาทีนํ สงฺกิเลสปจฺจยํ, กายสุจริตาทีนญฺจ
วิสุทฺธิปจฺจยํ ปฏิกฺขิปนฺติ. นตฺถิ พลนฺติ ยมฺหิ อตฺตโน พเล ปติฏฺฐิตา อิเม
สตฺตา เทวตฺตมฺปิ มารตฺตมฺปิ พฺรหฺมตฺตมฺปิ สาวกโพธิมฺปิ ปจฺเจกโพธินฺติ
สพฺพญฺญุตมฺปิ ปาปุณนฺติ, ตํ พลํ ปฏิกฺขิปนฺติ. นตฺถิ วีริยนฺติอาทีนิ สพฺพานิ
อญฺญมญฺญเววจนาเนว. "อิทํ เตน ๒- วีริเยน, อิทํ ปุริสถาเมน, อิทํ
ปุริสปรกฺกเมน ปตฺตพฺพนฺ"ติ ๓- เอวํ ปวตฺตวจนปฏิกฺเขปกรณวเสน ปเนตานิ วิสุํ
อาทิยนฺติ.
    สพฺเพ สตฺตาติ โอฏฺฐโคณคทฺรภาทโย อนวเสเส ปริคฺคณฺหนฺติ. สพฺเพ
ปาณาติ เอกินฺทฺริโย ปาโณ, ทฺวินฺทริโย ปาโณติอาทิวเสน วทนฺติ. สพฺเพ
@เชิงอรรถ: ๑ อุโปสถกมฺเมน วา, สุ.วิ ๑/๑๖๖/๑๔๕     ๒ ฉ.ม. โน   ๓ ฉ.ม. ปตฺตมฺปิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๓๗๓.
ภูตาติ อณฺฑโกสวตฺถิโกเสสุ ภูเต สนฺธาย วทนฺติ. สพฺเพ ชีวาติ สาลิยวโคธูมาทโย
สนฺธาย วทนฺติ. เตสุ หิ เต วิรุหนภาเวน ชีวสญฺญิโน. อวสา อพลา
อวีริยาติ เตสํ อตฺตโน วโส วา พลํ วา วีริยํ วา นตฺถิ. นิยติสงฺคติ
ภาวปริณตาติ เอตฺถ นิยตีติ นิยตตา. สงฺคตีติ ฉนฺนํ อภิชาตีนํ ตตฺถ ตตฺถ
คมนํ. ภาโวติ สภาโวเยว. เอวํ นิยติยา จ สงฺคติยา จ ภาเวน จ ปริณตา
นานปฺปการตํ ปตฺตา. เยน หิ ยถา ภวิตพฺพํ, โส ตเถว ภวติ, เยน น ภวิตพฺพํ,
โส น ภวตีติ ทสฺเสนฺติ. ฉเสฺววาภิชาตีสูติ ฉสุ เอว อภิชาตีสุ ฐตฺวา สุขญฺจ
ทุกฺขญฺจ ปฏิสํเวเทนฺติ, อญฺญา สุขทุกฺขภูมิ นตฺถีติ ทสฺเสนฺติ.
                     ๘-๑๐. มหาทิฏฺฐิสุตฺตาทิวณฺณนา
    [๒๑๓-๒๑๕] อกฏาติ อกตา. อกฏวิธาติ อกตวิธานา, "เอวํ กโรหี"ติ เกนจิ
การิกาปิ น โหนฺตีติ อตฺโถ. อนิมฺมิตาติ อิทฺธิยาปิ น นิมฺมิตา. อนิมฺมาตาติ
อนิมฺมาปิตา. "อนิมฺมิตพฺพา"ติปิ ปาโฐ, น นิมฺมิตพฺพาติ อตฺโถ. วชฺฌาติ
วญฺฌปํสุวชฺฌาติ ตาลาทโย วิย อผลา กสฺสจิ อชนกา. ปพฺพตกูฏํ วิย ฐิตาติ
กูฏฏฺฐา. เอสิกฏฺฐายิโน วิย หุตฺวา ฐิตาติ เอสิกฏฺฐายิฏฺฐิตา, ยถา สุนิขาโต
เอสิกตฺถมฺโภ นิจฺจโล ติฏฺฐติ, เอวํ ฐิตาติ อตฺโถ. น อิญฺชนฺตีติ เอสิกตฺถมฺโภ
วิย ฐิตตฺตา น จลนฺติ. น วิปริณมนฺตีติ ปกตึ น วิชหนฺติ. น อญฺญมญฺญํ
พฺยาพาเธนฺตีติ อญฺญมญฺญํ น อุปหนนฺติ. นาลนฺติ น สมตฺถา. ปฐวีกาโยติอาทีสุ
ปฐวีเยว ๑- ปฐวีกาโย, ปฐวีสมูโห วา. สตฺตนฺนนฺเตฺวว กายานนฺติ ยถา
มุคฺคราสิยาทีสุ ปหฏสตฺถํ มุคฺคราสิอาทีนํ อนฺตเรเนว ปวิสติ, เอวํ สตฺตนฺนํ
กายานํ อนฺตเรน ฉิทฺเทน วิวเรน สตฺถํ ปวิสติ. ตตฺถ "อหํ อิมํ ชีวิตา
โวโรเปมี"ติ เกวลํ สญฺญามตฺตเมว โหตีติ ทสฺเสติ. ๒-
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ปฐวีธาตุเยว       ๒ ฉ.ม. ทสฺเสนฺติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๒ หน้าที่ ๓๗๒-๓๗๓.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=12&page=372&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=12&A=8183&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=12&A=8183&modeTY=2&pagebreak=1#p372