อรรถกถาเล่มที่ ๑๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
สํ.อ. (สารตฺถ.๓)
หน้าที่ ๖-๗.

หน้าที่ ๖.
                         ๒. ปหานสุตฺตวณฺณนา
     [๒๔] ทุติเย สพฺพปฺปหานายาติ สพฺพสฺส ปหานาย. จกฺขุสมฺผสฺสปจฺจยา
อุปฺปชฺชติ เวทยิตนฺติ จกฺขุสมฺผสฺสํ มูลปจฺจยํ กตฺวา อุปฺปนฺนา สมฺปฏิจฺฉนฺน-
สนฺตีรณโวฏฺพฺพชวนเวทนา. จกฺขุวิญฺาณสมฺปยุตฺตาย ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิ.
โสตทฺวาราทิเวทนาปจฺจยาทีสุปิ เอเสว นโย. เอตฺถ ปน มโนติ ภวงฺคจิตฺตํ.
ธมฺมาติ อารมฺมณํ. มโนวิญฺาณนฺติ สหาวชฺชนกํ ชวนํ. มโนสมฺผสฺโสติ
ภวงฺคสหชาโต สมฺผสฺโส. เวทยิตนฺติ สหาวชฺชนเวทนาย ชวนเวทนา.
ภวงฺคสมฺปยุตฺตาย ปน วตฺตพฺพเมว นตฺถิ. อาวชฺชนํ ภวงฺคโต อโมเจตฺวา
มโนติ สหาวชฺชเนน ภวงฺคํ ทฏพฺพํ. ธมฺมาติ อารมฺมณํ. มโนวิญฺาณนฺติ
ชวนวิญฺาณํ. มโนสมฺผสฺโสติ ภวงฺคสหชาโต สมฺผสฺโส. เวทยิตนฺติ ชวนสหชาตา
เวทนา. สหาวชฺชเนน ภวงฺคสหชาตาปิ วตฺตติเยว. ยา ปเนตฺถ ๑- เทสนา
อนุสิฏฺิอาณา, ๒- อยํ ปณฺณตฺติ นามาติ.
                    ๓. อภิญฺาปริญฺาปหานสุตฺตวณฺณนา
     [๒๕] ตติเย สพฺพํ อภิญฺา ปริญฺา ปหานายาติ สพฺพํ อภิชานิตฺวา
ปริชานิตฺวา ปชหนตฺถาย. อภิญฺา ปริญฺา ปหาตพฺพนฺติ อภิชานิตฺวา
ปริชานิตฺวา ปหาตพฺพํ. เสสํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.
                      ๔. ปมอปริชานนสุตฺตวณฺณนา
     [๒๖] จตุตฺเถ อนภิชานํ อปริชานํ อวิราชยํ อปฺปชหนฺติ อนภิชานนฺโต
อปริชานนฺโต อวิราเชนฺโต อปฺปชหนฺโต. เอตฺถ จ อวิราเชนฺโตติ อวิคจฺฉาเปนฺโต. ๓-
อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต ติสฺโสปิ ปริญฺา กถิตา โหนฺติ. "อภิชานนฺ"ติ หิ วจเนน
@เชิงอรรถ: ๑ ฏีกา. ยาปิ จ       ๒ ก. อนุสนฺธิสาสนํ     ๓ ก. อวิตจฺฉาเปนฺโต
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๗.
าตปริญฺา กถิตา, "ปริชานนฺ"ติ วจเนน ตีรณปริญฺา, "วิราชยํ ปชหนฺ"ติ
ทฺวีหิ ปหานปริญฺาติ.
                      ๕. ทุติยอปริชานนสุตฺตวณฺณนา
     [๒๗] ปญฺจเม จกฺขุวิญฺาณวิญฺาตพฺพา ธมฺมาติ เหฏฺา คหิตรูปเมว
คณฺหิตฺวา ทสฺเสติ. เหฏา วา อาปาถคตํ คหิตํ, อิธ อนาปาถคตํ. อิทํ ปเนตฺถ
สนฺนิฏฺานํ:- เหฏฺา อาปาถคตมฺปิ อนาปาถคตมฺปิ คหิตเมว, อิธ ปน
จกฺขุวิญฺาณสมฺปยุตฺตา ตโย ขนฺธา. เต หิ จกฺขุวิญฺาเณน สห วิญฺาตพฺพตฺตา
"จกฺขุวิญฺาณวิญฺาตพฺพา"ติ วุตฺตา. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย.
                        ๖. อาทิตฺตสุตฺตวณฺณนา
     [๒๘] ฉฏฺเ คยาสีเสติ คยาคามสฺส หิ อวิทูเร คยาติ เอกา โปกฺขรณีปิ
อตฺถิ นทีปิ, คยาสีสนามโก หตฺถิกุมฺภสทิโส ปิฏฺิปาสาโณปิ, ยตฺถ ภิกฺขุสหสฺสสฺสปิ
โอกาโส ปโหติ, ภควา ตตฺถ วิหรติ. เตน วุตฺตํ "คยาสีเส"ติ. ภิกฺขู
อามนฺเตสีติ เตสํ สปฺปายธมฺมเทสนํ วิจินิตฺวา ตํ เทเสสฺสามีติ อามนฺเตสิ.
     ตตฺรายํ อนุปุพฺพิกถา:- อิโต กิร ทฺวานวุเต กปฺเป มหินฺโท นาม
ราชา อโหสิ. ตสฺส เชฏฺปุตฺโต ปุสฺโส ๑- นาม, โส ปูริตปารมี ปจฺฉิมภวิกสตฺโต,
ปริปากคเต าเณ โพธิมณฺฑํ อารุยฺห สพฺพญฺุตํ ปฏิวิชฺฌิ. รญฺโ กนิฏฺปุตฺโต
ตสฺส อคฺคสาวโก อโหสิ, ปุโรหิตปุตฺโต ทุติยสาวโก. ราชา จินฺเตสิ "มยฺหํ
เชฏฺปุตฺโต นิกฺขมิตฺวา พุทฺโธ ชาโต, กนิฏฺปุตฺโต อคฺคสาวโก, ปุโรหิตปุตฺโต
ทุติยสาวโก"ติ. โส "อมฺหากํเยว พุทฺโธ, อมฺหากํ ธมฺโม, อมฺหากํ สํโฆ"ติ
วิหารํ กาเรตฺวา วิหารทฺวารโกฏฺกโต ยาว อตฺตโน ฆรทฺวารา อุภโต
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. ผุสฺโส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๓ หน้าที่ ๖-๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=13&page=6&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=13&A=111&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=13&A=111&pagebreak=1#p6