อรรถกถาเล่มที่ ๑๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
องฺ.อ. (มโนรถ.๒)
หน้าที่ ๔๐๕-๔๐๖.

หน้าที่ ๔๐๕.
                      ๕. สมณสจฺจสุตฺตวณฺณนา ๑-
     [๑๘๕] ปญฺจเม พฺราหฺมณสจฺจานีติ พฺราหฺมณานํ สจฺจานิ. โส เตน
น สมโณติ โส ขีณาสโว เตน สจฺเจน "อหํ สมโณ"ติ ตณฺหามานทิฏฺีหิ
น มญฺติ. เสสปเทสุปิ เอเสว นโย. ยเทว ตตฺถ สจฺจํ, ตทภิญฺายาติ ยํ
ตตฺถ "สพฺเพ ปาณา อวชฺฌา"ติ ปฏิปตฺติยา สจฺจํ ตถํ อวิปรีตํ. อิมินา วจีสจฺจํ
อพฺภนฺตรํ กตฺวา ปรมตฺถสจฺจํ นิพฺพานํ ทสฺเสติ. ตทภิญฺายาติ ตํ อุภยมฺปิ
อภิวิสิฏฺาย ปญฺาย ชานิตฺวา. อนุทยาย อนุกมฺปาย ปฏิปนฺโน โหตีติ อนุทยตฺถาย
จ อนุกมฺปาย จ ยา ปฏิปทา, ตํ ปฏิปนฺโน โหติ, ปูเรตฺวา ิโตติ อตฺโถ.
เสสปฏิปทาสุปิ ๒- เอเสว นโย.
     สพฺเพ กามาติ สพฺเพ วตฺถุกามา สพฺเพ กิเลสกามา. อิติ วทํ พฺราหฺมโณ
สจฺจํ อาหาติ เอวมฺปิ วทนฺโต ขีณาสวพฺราหฺมโณ สจฺจเมว อาห. สพฺเพ ภวาติ
กามภวาทโย ตโยปิ. นาหํ กฺวจินีติ เอตฺถ ปน จตุกฺโกฏิกา สุญฺตา กถิตา.
อยํ หิ "นาหํ ๓- กฺวจินี"ติ กฺวจิ อตฺตานํ น ปสฺสติ. กสฺสจิ กิญฺจนตสฺมินฺติ
อตฺตโน อตฺตานํ กสฺสจิ ปรสฺส กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ น ปสฺสติ, ภาติกฏฺาเน
ภาตรํ, สหายฏฺาเน สหายํ, ปริกฺขารฏฺาเน วา ปริกฺขารํ มญฺิตฺวา อุปเนตพฺพํ
น ปสฺสตีติ อตฺโถ. น จ มม กฺวจินีติ เอตฺถ มม สทฺทํ ตาว เปตฺวา "น
จ กฺวจิ ปรสฺส จ อตฺตานํ กฺวจิ น ปสฺสตี"ติ อยมตฺโถ. อิทานิ "มม สทฺทํ
อาหริตฺวา มม กสฺมิญฺจิ กิญฺจนํ นตฺถี"ติ โย ๔- ปรสฺส อตฺตา มา กิสฺมิญฺจิ
กิญฺจนภาเว อตฺถีติ น ปสฺสติ, อตฺตโน ภาติกฏฺาเน ภาตรํ, สหายฏฺาเน สหายํ,
ปริกฺขารฏฺาเน วา ปริกฺขารนฺติ กิสฺมิญฺจิ าเน ปรสฺส อตฺตานํ อิมินา
กิญฺจนภาเวน อุปเนตพฺพํ น ปสฺสตีติ อตฺโถ. เอวมยํ ยสฺมา เนว กตฺถจิ อตฺตานํ
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. พฺราหฺมณสจฺจสุตฺตวณฺณนา       ๒ ม. เสสปเทสุปิ
@๓ ม. นาม                       ๔ ฉ.ม. โส
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๐๖.
ปสฺสติ, น ตํ ปรสฺส กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ ปสฺสติ, น ปรสฺส อตฺตานํ ปสฺสติ,
น ปรสฺส อตฺตโน กิญฺจนภาเว อุปเนตพฺพํ ปสฺสตีติ. อิติ วทํ พฺราหฺมโณติ
เอวํ จตุกฺโกฏิกํ สุญฺตํ วทนฺโตปิ ขีณาสวพฺราหฺมโณ ตสฺสา ปฏิปทาย สมฺมา
ปฏิวิทฺธตฺตา สจฺจเมว อาห, น มุสาติ สพฺเพสุปิ วาเรสุ มญฺนานํ ปหีนตฺตาเยว
น มญฺตีติ จ อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อากิญฺจญฺเยว ปฏิปทนฺติ กิญฺจนภาววิรหิตํ
นิปฺปลิโพธํ นิคฺคหณเมว ปฏิปทํ. ปฏิปนฺโน โหติ ปูเรตฺวา ิโต.
     อิมานิ โข ปริพฺพาชกา จตฺตาริ พฺราหฺมณสจฺจานิ มยา สยํ อภิญฺา
สจฺฉิกตฺวา ปเวทิตานีติ ยานิ ตุเมฺห โภวาทิพฺราหฺมณานํ สจฺจานิ วเทถ, เตหิ
อญฺานิ มยา อิมานิ พาหิตปาปพฺราหฺมณสฺส จตฺตาริ สจฺจานิ จตูหิ มคฺเคหิ
โสฬสวิเธน กิจฺเจน ชานิตฺวา ปจฺจกฺขํ กตฺวา ปเวทิตานิ เทสิตานิ โชติตานีติ
อตฺโถ. อิติ อิมสฺมึ สุตฺเต จตูสุปิ  าเนสุ ขีณาสวสฺส วจีสจฺจเมว กถิตนฺติ.
                        ๖. อุมฺมคฺคสุตฺตวณฺณนา
     [๑๘๖] ฉฏฺเ ปริกสฺสตีติ อากฑฺฒิยติ. อุมฺมคฺโคติ อุมฺมุชฺชนํ, ปญฺาคมนนฺติ
อตฺโถ. ปญฺาเอว วา อุมฺมุชฺชนฏฺเน อุมฺมคฺโคติ วุจฺจติ. โส จ ๑- ปฏิภาณฏฺเน
ปฏิภาณํ. จิตฺตสฺส อุปฺปนฺนสฺส วสํ คจฺฉตีติ เย จิตฺตสฺส วสํ คจฺฉนฺติ,
เตสํเยเวตฺถ คหณํ เวทิตพฺพํ. อตฺถมญฺาย ธมฺมมญฺายาติ อตฺถญฺจ ปาลิญฺจ ชานิตฺวา.
ธมฺมานุธมฺมปฏิปนฺโน โหตีติ โลกุตฺตรธมฺมสฺส อนุจฺฉวิกํ ธมฺมํ สห สีเลน
ปุพฺพภาคปฏิปทํ ปฏิปนฺโน โหติ. นิพฺเพธิกปญฺโติ นิพฺพิชฺฌนกปญฺโ. อิทํ
ทุกฺขนฺติ เปตฺวา ตณฺหํ เสสํ เตภูมิกํ ขนฺธปญฺจกํ ทุกฺขนฺติ วุตฺตํ ๒- โหติ.
ปญฺายาติ มคฺคปญฺาย. อยํ ทุกฺขสมุทโยติ วฏฺฏมูลิกตณฺหา ตสฺส ทุกฺขสฺส
สมุทโยติ วุตฺตํ ๒- โหติ. อิมินา อุปาเยน เสสทฺวเยปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพ.
จตุตฺถปญฺหาวิสฺสชฺชเนน อรหตฺตผลํ กถิตนฺติ เวทิตพฺพํ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ. สาว     ๒ ฉ.ม. สุตํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๕ หน้าที่ ๔๐๕-๔๐๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=15&page=405&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=15&A=9301&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=15&A=9301&pagebreak=1#p405