อรรถกถาเล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๗๓.

วิปสฺสนาย หิ กิญฺจาปิ นิชฺชิณฺณา, น ปน สมุจฺฉินฺนา. มคฺโค ปน อุปฺปชฺชิตฺวา ตํ สมุจฺฉินฺทติ, น ปุน วุฏฺาตุํ เทติ. ตสฺมา ปุน คหิตา. เอวํ สพฺพปเทสุ นโย เวทิตพฺโพ. ^๑- เอตฺถ จ สมฺมาวิมุตฺติปจฺจยา จตุสฏฺิ ธมฺมา ภาวนาปาริปูรึ คจฺฉนฺติ. กตเม จตุสฏฺิ? โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเน สทฺธินฺทฺริยํ ปริปูรติ, ปคฺคหฏฺเน วิริยินฺทฺริยํ, อุปฏฺานฏฺเน สตินฺทฺริยํ, อวิกฺเขปฏฺเน สมาธินฺทฺริยํ, ทสฺสนฏเน ปญฺินฺทฺริยํ ปริปูรติ, วิชานนฏฺเน มนินฺทฺริยํ, อภินนฺทนฏฺเน โสมนสฺสินฺทฺริยํ, ปวตฺตสนฺตติอธิปตฺยฏฺเน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูรติ ฯเปฯ อรหตฺตผลกฺขเณ อธิโมกฺขฏฺเน สทฺธินฺทฺริยํ ปริปูรติ ฯเปฯ ปวตฺตสนฺตติอธิปตฺยฏฺเน ชีวิตินฺทฺริยํ ปริปูรตีติ เอวํ จตูสุ มคฺเคสุ จตูสุ จ ผเลสุ อฏฺฏฺ หุตฺวา จตุสฏฺิ ธมฺมา ปาริปูรึ คจฺฉนฺติ. ๗. โธวนาสุตฺตวณฺณนา [๑๐๗] สตฺตเม โธวนนฺติ อฏฺิโธวนํ. ตสฺมึ หิ ชนปเท มนุสฺสา าตเก มเต น ฌาเปนฺติ, อาวาฏํ ปน ขณิตฺวา ภูมิยํ นิทหนฺติ. อถ เนสํ ปูติภูตานํ อฏฺีนิ นีหริตฺวา โธวิตฺวา ปฏิปาฏิยา อุสฺสาเปตฺวา คนฺธมาลาทีหิ ปูเชตฺวา เปนฺติ. นกฺขตฺเต ปตฺเต ตานิ อฏฺีนิ คเหตฺวา โรทนฺติ ปริเทวนฺติ, ตโต นกฺขตฺตํ กีฬนฺติ. ๘-๑๐. ติกิจฺฉกสุตฺตาทิวณฺณนา [๑๐๘-๑๑๐] อฏฺเม วิเรจนนฺติ โทสนีหรณเภสชฺชํ. วิริตา ^๒- โหตีติ นีหฏา โหติ ปนุทิตา. นวเม วมนนฺติ วมนเภสชฺชํ. ^๓- ทสเม นิทฺธมนิยาติ นิทฺธมิตพฺพา. นิทฺธนฺตาติ นิทฺธมิตา. ๑๑. ปมอเสขสุตฺตวณฺณนา [๑๑๑] เอกาทสเม องฺคปริปูรณตฺถํ สมฺมาทิฏฺิเยว สมฺมาาณนฺติ วุตฺตา. เอวเมเต สพฺเพปิ อรหตฺตผลธมฺมา โหนฺติ, ^๔- อเสขสฺส ปวตฺตตฺตา ปจฺจเวกฺขณาณมฺปิ อเสขนฺติ วุตฺตํ. @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. โยเชตพฺโพ ^๒ ฉ.ม. วิริตฺตา ^๓ ฉ.ม. วมนกรณเภสชฺชํ ^๔ ฉ.ม.อรหตฺตผลธมฺมา @อเสขา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๖ หน้าที่ ๓๗๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=16&page=373&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=16&A=8391&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=16&A=8391&pagebreak=1#p373