อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ขุทฺทก.อ. (ปรมตฺถโช.)
หน้าที่ ๑๗-๑๘.

หน้าที่ ๑๗.
         เอตาสุ สิกฺขาสุ ยายกายจิ สิกฺขาย ปทํ อธิคมุปาโย, อถวา มูลํ
นิสฺสโย ปติฏฺาติ สิกฺขาปทํ. วุตฺตญฺเหตํ "สีลํ นิสฺสาย สีเล ปติฏฺาย สตฺต
โพชฺฌงฺเค ภาเวนฺโต พหุลีกโรนฺโต"ติเอวมาทิ ๑-. เอวเมตฺถ สาธารณานํ ปทานํ
พฺยญฺชนโต อตฺถโต จ สาธารณวิภาวนา กาตพฺพา.
                   ปุริมปญฺจสิกฺขาปทวณฺณนา
     อิทานิ ยํ วุตฺตํ
           อถ ปญฺจสุ ปุพฺเพสุ         วิเสสตฺถปฺปกาสโน
           ปาณาติปาตปฺปภูตี          เหกตานานตาทิโต
           อารมฺมณาทานเภทา        มหาสาวชฺชโต ตถา
           ปโยคงฺคสมุฏฺานา        เวทนามูลกมฺมโต
           วิรมโต จ ผลโต          วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
         ตตฺเถตํ วุจฺจติ:- ปาณาติปาโตติ เอตฺถ ตาว ปาโณติ ชีวิตินฺทฺริยปฏิพทฺธา
ขนฺธสนฺตติ, ตํ ตํ  ๒- อุปาทาย ปญฺตฺโต วา สตฺโต. ตสฺมึ ปน
ปาเณ ปาณสญฺิโน ตสฺส ปาณสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกอุปกฺกมสมุฏฺาปิกา
กายวจีทฺวารานํ อญฺตรทฺวารปฺปวตฺตา วธกเจตนา ปาณาติปาโต.
         อทินฺนาทานนฺติ เอตฺถ อทินฺนนฺติ ปรปริคฺคหิตํ, ยตฺถ ปโร
ยถากามการิตํ อาปชฺชนฺโต อทณฺฑารโห อนุปฺปวชฺโช จ โหติ, ตสฺมึ ปน
ปรปริคฺคหิเต ปรปริคฺคหิตสญฺิโน ตทา ทายกอุปกฺกมสมุฏฺาปิกา กายวจีทฺวารานํ
อญฺตรทฺวารปฺปวตฺตา เอว เถยฺยเจตนา อทินฺนาทานํ. อพฺรหฺมจริยนฺติ อเสฏฺจริยํ,
ทฺวยทฺวยสมาปตฺติ เมถุนปฏิเสวนา กายทฺวารปฺปวตฺตา อสทฺธมฺมปฏิเสวนฏฺาน-
วีติกฺกมเจตนา อพฺรหฺมจริยํ.
         มุสาวาโทติ เอตฺถ มุสาติ วิสํวาทนปุเรกฺขารสฺส อตฺถภญฺชนโก
วจีปโยโค กายปโยโค วา, วิสํวาทนาธิปฺปาเยน ปนสฺส ปรวิสํวาทกกายวจี-
ปโยคสมุฏฺาปิกา กายวจีทฺวารานเมว อญฺตรทฺวารปฺปวตฺตา มิจฺฉาเจตนา มุสาวาโท.
สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺานาติ เอตฺถ ปน สุราติ ปญฺจ สุรา:- ปิฏฺสุรา ปูวสุรา
@เชิงอรรถ: ๑ สํ มหา. ๑๙/๑๘๒/๕๘ หิมฺวนฺตสุตฺต  ๒ ฉ.ม. ตํ วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘.
โอทนสุรา กิณฺณปกฺขิตฺตา สมฺภารสํยุตฺตา จาติ. เมรยนฺติ ปุปผาสโว ผลาสโว
คุฬาสโว มธฺวาสโว สมฺภารสํยุตฺโต จาติ ปญฺจวิธํ. มชฺชนฺติ ตทุภยเมว
มทนียฏฺเน มชฺชํ, ยํ วา ปนญฺมฺปิ กิญฺจิ อตฺถิ มทนียํ, เยน ปีเตน มตฺโต
โหติ ปมตฺโต, อิทํ วุจฺจติ มชฺชํ. ปมาทฏานนฺติ ยาย เจตนาย, ตํ ปิวติ
อชฺโฌหรติ, สา เจตนา มทปฺปมาทเหตุโต ปมาทฏฺานนฺติ วุจฺจติ, ยโต
อชฺโฌหรณาธิปฺปาเยน กายทฺวารปฺปวตฺตา สุราเมรยมชฺชานํ อชฺโฌหรณเจตนา
"สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺานนฺ"ติ เวทิตพฺพา. เอวนฺตาเวตฺถ ปาณาติปาตปฺปภูตีหิ
วิญฺาตพฺโพ วินิจฺฉโย.
                        เอกตานานตาทิวินิจฺฉโย
         เอกตานานตาทิโตติ เอตฺถาห:- กิมฺปน วชฺฌวธกปฺปโยคเจตนาทีนํ
เอกตาย ปาณาติปาตสฺส วา อญฺสฺส วา อทินฺนาทานาทิโน เอกตฺตํ นานตาย
จ นานตฺตํ โหติ, อุทาหุ โนติ. กสฺมา ปเนตํ วุจฺจตีติ, ยทิ ตาว เอกตาย
เอกตฺตํ โหติ, ๑- อถ ยทา เอกํ วชฺฌํ พหู วธกา วเธนฺติ, เอโก วา วธโก
พหุเก วชฺเฌ วเธติ, เอเกน วา สาหตฺถิกาทินา ปโยเคน พหู วชฺฌา วธียนฺติ,
เอกาว เจตนา พหูนํ วชฺฌานํ ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกํ ปโยคํ สมุฏฺาเปติ, ตทา
เอเกน ปาณาติปาเตน ภวิตพฺพํ. ยทิ ปน นานตาย นานตฺตํ, อถ ยทา เอโก
วธโก เอกสฺสตฺถาย เอกํ ปโยคํ กโรนฺโต พหู วชฺเฌ วเธติ, พหู วธกา
เทวทตฺตยญฺทตฺตโสมทตฺตาทีนํ พหูนมตฺถาย พหู ปโยเค กโรนฺตา เอกเมว
เทวทตฺตํ วา ยญฺทตฺตํ วา โสมทตฺตํ วา วชฺฌํ  ๒- วเธนฺติ, พหูหิ วา
สาหตฺถิกาทีหิ ปโยเคหิ เอโก วชฺโฌ วธียติ. พหุกา วา เจตนา เอกสฺเสว
วชฺฌสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกํ ปโยคํ สมุฏฺาเปนฺติ, ตทา พหูหิ ปาณาติปาเตหิ
ภวิตพฺพํ. อุภยมฺปิ เจตมยุตฺตํ. อถ เนว เอเตสํ วชฺฌาทีนํ เอกตาย เอกตฺตํ,
นานตาย นานตฺตํ, อญฺเถว ตุ เอกตฺตญฺจ นานตฺตญฺจ โหติ, ตํ วตฺตพฺพํ
ปาณาติปาตสฺส, เอวํ เสสานมฺปีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ  ๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑๗-๑๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=17&pages=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=408&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=408&pagebreak=1#p17