อรรถกถาเล่มที่ ๑๗ ภาษาบาลี อักษรไทย
ขุทฺทก.อ. (ปรมตฺถโช.)
หน้าที่ ๑๗-๑๘.

หน้าที่ ๑๗.
         เอตาสุ สิกฺขาสุ ยายกายจิ สิกฺขาย ปทํ อธิคมุปาโย, อถวา มูลํ
นิสฺสโย ปติฏฺฐาติ สิกฺขาปทํ. วุตฺตญฺเหตํ "สีลํ นิสฺสาย สีเล ปติฏฺฐาย สตฺต
โพชฺฌงฺเค ภาเวนฺโต พหุลีกโรนฺโต"ติเอวมาทิ ๑-. เอวเมตฺถ สาธารณานํ ปทานํ
พฺยญฺชนโต อตฺถโต จ สาธารณวิภาวนา กาตพฺพา.
                   ปุริมปญฺจสิกฺขาปทวณฺณนา
     อิทานิ ยํ วุตฺตํ
           อถ ปญฺจสุ ปุพฺเพสุ         วิเสสตฺถปฺปกาสโน
           ปาณาติปาตปฺปภูตี          เหกตานานตาทิโต
           อารมฺมณาทานเภทา        มหาสาวชฺชโต ตถา
           ปโยคงฺคสมุฏฺฐานา        เวทนามูลกมฺมโต
           วิรมโต จ ผลโต          วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโยติ.
         ตตฺเถตํ วุจฺจติ:- ปาณาติปาโตติ เอตฺถ ตาว ปาโณติ ชีวิตินฺทฺริยปฏิพทฺธา
ขนฺธสนฺตติ, ตํ ตํ  ๒- อุปาทาย ปญฺญตฺโต วา สตฺโต. ตสฺมึ ปน
ปาเณ ปาณสญฺญิโน ตสฺส ปาณสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกอุปกฺกมสมุฏฺฐาปิกา
กายวจีทฺวารานํ อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา วธกเจตนา ปาณาติปาโต.
         อทินฺนาทานนฺติ เอตฺถ อทินฺนนฺติ ปรปริคฺคหิตํ, ยตฺถ ปโร
ยถากามการิตํ อาปชฺชนฺโต อทณฺฑารโห อนุปฺปวชฺโช จ โหติ, ตสฺมึ ปน
ปรปริคฺคหิเต ปรปริคฺคหิตสญฺญิโน ตทา ทายกอุปกฺกมสมุฏฺฐาปิกา กายวจีทฺวารานํ
อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา เอว เถยฺยเจตนา อทินฺนาทานํ. อพฺรหฺมจริยนฺติ อเสฏฺฐจริยํ,
ทฺวยทฺวยสมาปตฺติ เมถุนปฏิเสวนา กายทฺวารปฺปวตฺตา อสทฺธมฺมปฏิเสวนฏฺฐาน-
วีติกฺกมเจตนา อพฺรหฺมจริยํ.
         มุสาวาโทติ เอตฺถ มุสาติ วิสํวาทนปุเรกฺขารสฺส อตฺถภญฺชนโก
วจีปโยโค กายปโยโค วา, วิสํวาทนาธิปฺปาเยน ปนสฺส ปรวิสํวาทกกายวจี-
ปโยคสมุฏฺฐาปิกา กายวจีทฺวารานเมว อญฺญตรทฺวารปฺปวตฺตา มิจฺฉาเจตนา มุสาวาโท.
สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานาติ เอตฺถ ปน สุราติ ปญฺจ สุรา:- ปิฏฺฐสุรา ปูวสุรา
@เชิงอรรถ: ๑ สํ มหา. ๑๙/๑๘๒/๕๘ หิมฺวนฺตสุตฺต  ๒ ฉ.ม. ตํ วา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๘.
โอทนสุรา กิณฺณปกฺขิตฺตา สมฺภารสํยุตฺตา จาติ. เมรยนฺติ ปุปผาสโว ผลาสโว
คุฬาสโว มธฺวาสโว สมฺภารสํยุตฺโต จาติ ปญฺจวิธํ. มชฺชนฺติ ตทุภยเมว
มทนียฏฺเฐน มชฺชํ, ยํ วา ปนญฺญมฺปิ กิญฺจิ อตฺถิ มทนียํ, เยน ปีเตน มตฺโต
โหติ ปมตฺโต, อิทํ วุจฺจติ มชฺชํ. ปมาทฏฐานนฺติ ยาย เจตนาย, ตํ ปิวติ
อชฺโฌหรติ, สา เจตนา มทปฺปมาทเหตุโต ปมาทฏฺฐานนฺติ วุจฺจติ, ยโต
อชฺโฌหรณาธิปฺปาเยน กายทฺวารปฺปวตฺตา สุราเมรยมชฺชานํ อชฺโฌหรณเจตนา
"สุราเมรยมชฺชปมาทฏฺฐานนฺ"ติ เวทิตพฺพา. เอวนฺตาเวตฺถ ปาณาติปาตปฺปภูตีหิ
วิญฺญาตพฺโพ วินิจฺฉโย.
                        เอกตานานตาทิวินิจฺฉโย
         เอกตานานตาทิโตติ เอตฺถาห:- กิมฺปน วชฺฌวธกปฺปโยคเจตนาทีนํ
เอกตาย ปาณาติปาตสฺส วา อญฺญสฺส วา อทินฺนาทานาทิโน เอกตฺตํ นานตาย
จ นานตฺตํ โหติ, อุทาหุ โนติ. กสฺมา ปเนตํ วุจฺจตีติ, ยทิ ตาว เอกตาย
เอกตฺตํ โหติ, ๑- อถ ยทา เอกํ วชฺฌํ พหู วธกา วเธนฺติ, เอโก วา วธโก
พหุเก วชฺเฌ วเธติ, เอเกน วา สาหตฺถิกาทินา ปโยเคน พหู วชฺฌา วธียนฺติ,
เอกาว เจตนา พหูนํ วชฺฌานํ ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกํ ปโยคํ สมุฏฺฐาเปติ, ตทา
เอเกน ปาณาติปาเตน ภวิตพฺพํ. ยทิ ปน นานตาย นานตฺตํ, อถ ยทา เอโก
วธโก เอกสฺสตฺถาย เอกํ ปโยคํ กโรนฺโต พหู วชฺเฌ วเธติ, พหู วธกา
เทวทตฺตยญฺญทตฺตโสมทตฺตาทีนํ พหูนมตฺถาย พหู ปโยเค กโรนฺตา เอกเมว
เทวทตฺตํ วา ยญฺญทตฺตํ วา โสมทตฺตํ วา วชฺฌํ  ๒- วเธนฺติ, พหูหิ วา
สาหตฺถิกาทีหิ ปโยเคหิ เอโก วชฺโฌ วธียติ. พหุกา วา เจตนา เอกสฺเสว
วชฺฌสฺส ชีวิตินฺทฺริยุปจฺเฉทกํ ปโยคํ สมุฏฺฐาเปนฺติ, ตทา พหูหิ ปาณาติปาเตหิ
ภวิตพฺพํ. อุภยมฺปิ เจตมยุตฺตํ. อถ เนว เอเตสํ วชฺฌาทีนํ เอกตาย เอกตฺตํ,
นานตาย นานตฺตํ, อญฺญเถว ตุ เอกตฺตญฺจ นานตฺตญฺจ โหติ, ตํ วตฺตพฺพํ
ปาณาติปาตสฺส, เอวํ เสสานมฺปีติ.
@เชิงอรรถ: ๑ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ  ๒ ฉ.ม. อยํ สทฺโท น ทิสฺสติ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๑๗ หน้าที่ ๑๗-๑๘.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=17&page=17&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=17&A=408&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=17&A=408&modeTY=2&pagebreak=1#p17