อรรถกถาเล่มที่ ๒ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๒)
หน้าที่ ๑๐-๑๗.

หน้าที่ ๑๐.
โหนฺติ เตสํ โลเมหิ ผุฏฺฐํ องฺคชาตํ กณฺฑุํ คเหตฺวา ถทฺธํ โหติ ฯ
ตตฺถ ยสฺมา ตานิ โลมานิ องฺคชาตํ ฑํสนฺตานิ วิย อิชฺฌนฺติ
ตสฺมา อุจฺจาลิงฺคปาณกทฏฺเฐนาติ วุตฺตํ ฯ อตฺถโต ปน
อุจฺจาลิงฺคปาณกโลมเวธเนนาติ วุตฺตํ โหติ ฯ {๒๓๙} อโรโค ภวิสฺสามีติ
โมเจตฺวา อโรโค ภวิสฺสามิ ฯ สุขเวทนํ อุปฺปาเทสฺสามีติ โมจเนน
มุจฺจนุปฺปตฺติยา มุตฺตปจฺจยา จ ยา สุขา เวทนา โหติ ตํ
อุปฺปาเทสฺสามีติ อตฺโถ ฯ เภสชฺชํ ภวิสฺสตีติ อิทํ เม โมจิตํ กิญฺจิเทว
เภสชฺชํ ภวิสฺสติ ฯ ทานํ ทสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏกิปีลิกาทีนํ
ปาณานํ ทานํ ทสฺสามิ ฯ ปุญฺญํ ภวิสฺสตีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ
เทนฺตสฺส ปุญฺญํ ภวิสฺสติ ฯ ยญฺญํ ยชิสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ
ยญฺญํ ยชิสฺสามิ ฯ กิญฺจิ กิญฺจิ มนฺตปทํ วตฺวา ทสฺสามีติ วุตฺตํ
โหติ ฯ สคฺคํ คมิสฺสามีติ โมเจตฺวา กีฏาทีนํ ทินฺนทาเนน วา
ปุญฺเญน วา ยญฺเญน วา สคฺคํ คมิสฺสามิ ฯ วีชํ ภวิสฺสตีติ
กุลวํสงฺกุรสฺส ทารกสฺส วีชํ ภวิสฺสติ ฯ อิมินา เม วีเชน ปุตฺโต
นิพฺพตฺติตฺสตีติ อิมินา อธิปฺปาเยน โมเจตีติ อตฺโถ ฯ วีมํสตฺถายาติ
ชานนตฺถาย ฯ นีลํ ภวิสฺสตีติ อาทีสุ ชานิสฺสามิ ตาว กึ เม
โมจิตํ นีลํ ภวิสฺสติ ปีตกาทีสุ อญฺญตรวณฺณนฺติ เอวมตฺโถ
ทฏฺฐพฺโพ ฯ ขิฑฺฑาธิปฺปาโยติ ขิฑฺฑาปสุโต ฯ เตน เตน
อธิปฺปาเยน กีฬนฺโต โมเจตีติ วุตฺตํ โหติ ฯ
     {๒๔๐} อิทานิ ยทิทํ อชฺฌตฺตรูเป โมเจตีติ อาทิ วุตฺตํ ตตฺถ ยถา
โมเจนฺโต อาปตฺตึ อาปชฺชติ เตสญฺจ ปทานํ วเสน ยตฺตโก
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๑.
อาปตฺติเภโท โหติ ตํ สพฺพํ ทสฺเสนฺโต อชฺฌตฺตรูเป เจเตติ
อุปกฺกมติ มุจฺจติ อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺสาติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ
เจเตตีติ โมจนสฺสาทสมฺปตฺตาย เจตนาย มุจฺจตูติ เจเตติ ฯ
อุปกฺกมตีติ ตทนุรูปํ วายามํ กโรติ ฯ มุจฺจตีติ เอวํ เจเตนฺตสฺส
ตทนุรูเปน วายาเมน วายมโต สุกฺกํ ฐานา จวติ ฯ อาปตฺติ
สงฺฆาทิเสสสฺสาติ อิเมหิ ตีหิ องฺเคหิ อสฺส ปุคฺคลสฺส สงฺฆาทิเสโส
นาม อาปตฺติ โหตีติ อตฺโถ ฯ เอส นโย พหิทฺธารูเปติ อาทีสุปิ
อวเสเสสุ อฏฺฐวีสติยา ปเทสุ ฯ เอตฺถ ปน เทฺว อาปตฺติสหสฺสานิ
นีหริตฺวา ทสฺเสตพฺพานิ ฯ กถํ ฯ อชฺฌตฺตรูเป ตาว ราคูปตฺถมฺเภ
อาโรคฺยตฺถาย นีลํ โมเจนฺตสฺส เอกา อาปตฺติ อชฺฌตฺตรูเปเยว
ราคูปตฺถมฺเภ อาโรคฺยตฺถาย ปีตกาทีนํ โมจนวเสน อปรา นวาติ
ทส ฯ ยถา จ อาโรคฺยตฺถาย ทส เอวํ สุขาทีนํ นวนฺนํ ปทานํ
อตฺถาย เอเกกปเทน ทส ทส กตฺวา นวุติ ฯ อิติ อิมา จ นวุติ
ปุริมา จ ทสาติ ราคูปตฺถมฺเภ ตาว สตํ ฯ ยถา ปน ราคูปตฺถมฺเภ
เอวํ วจฺจูปตฺถมฺภาทีสุปิ จตูสุ เอเกกสฺมึ อุปตฺถมฺเภ สตํ สตํ กตฺวา
จตฺตาริ สตานิ ฯ อิติ อิมานิ จตฺตาริ ปุริมญฺจ เอกํ อชฺฌตฺตรูเป
ตาว ปญฺจนฺนํ อุปตฺถมฺภานํ วเสน ปญฺจ สตานิ ฯ ยถา จ
อชฺฌตฺตรูเป ปญฺจ เอวํ พหิทฺธารูเป ปญฺจ อชฺฌตฺตพหิทฺธารูเป
ปญฺจ อากาเส กฏึ กปฺเปนฺตสฺส ปญฺจาติ สพฺพานิปิ จตุนฺนํ ปญฺจกานํ
วเสน เทฺว อาปตฺติสหสฺสานิ เวทิตพฺพานิ ฯ
     อิทานิ อาโรคฺยตฺถายาติ อาทีสุ ตาว ทสสุ ปเทสุ ปฏิปาฏิยา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๒.
วา อุปฺปฏิปาฏิยา วา เหฏฺฐา วา คเหตฺวา อุปริ คณฺหนฺตสฺส
อุปริ วา คเหตฺวา เหฏฺฐา คณฺหนฺตสฺส อุภโต วา คเหตฺวา มชฺเฌ
ฐเปนฺตสฺส มชฺเฌ วา คเหตฺวา อุภโต หรนฺตสฺส สพฺพมูลกํ วา
กตฺวา คณฺหนฺตสฺส เจตนูปกฺกมโมจเน สติ วิสํเกโต นาม นตฺถีติ
ทสฺเสตุํ อาโรคฺยตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจาติ ขณฺฑจกฺกพทฺธจกฺกาทิเภทวิจิตฺตํ
ปาลิมาห ฯ ตตฺถ อาโรคฺยตฺถญฺจ สุขตฺถญฺจ อาโรคฺยตฺถญฺจ
เภสชฺชตฺถญฺจาติ เอวํ อาโรคฺยปทํ สพฺพปเทหิ โยเชตฺวา วุตฺตเมกํ
ขณฺฑจกฺกํ ฯ สุขปทาทีนิ สพฺพปเทหิ โยเชตฺวา ยาว อตฺตโน
อตฺตโน อตีตานนฺตรํ ปทํ ตาว อาเนตฺวา วุตฺตานิ นว พทฺธจกฺกานีติ
เอวํ เอกมูลกานิ ทส จกฺกานิ โหนฺติ ฯ ตานิ ทุมูลกาทีหิ สทฺธึ
อสมฺโมหโต วิตฺถาเรตฺวา เวทิตพฺพานิ ฯ อตฺโถ ปเนตฺถ ปากโฏเยว ฯ
ยถา จ อาโรคฺยตฺถายาติ อาทีสุ ทสสุ ปเทสุ เอวํ นีลาทีสุปิ
นีลญฺจ ปีตกญฺจ เจเตติ อุปกฺกมตีติ อาทินา นเยน จกฺกานิ วุตฺตานิ ฯ
ตานิปิ อสมฺโมหโต วิตฺถาเรตฺวา เวทิตพฺพานิ ฯ อตฺโถ ปเนตฺถาปิ
ปากโฏเยว ฯ ปุน อาโรคฺยตฺถญฺจ นีลญฺจ อาโรคฺยตฺถญฺจ
สุขตฺถญฺจ นีลญฺจ ปีตกญฺจาติ เอเกเนกํ ทฺวีหิ เทฺว ฯเปฯ ทสหิ
ทสาติ เอวํ ปุริมปเทหิ สทฺธึ ปจฺฉิมปทานิ โยเชตฺวา เอกํ มิสฺสกจกฺกํ
วุตฺตํ ฯ อิทานิ ยสฺมา นีลํ โมเจสฺสามีติ เจเตตฺวา อุปกฺกมนฺตสฺส
ปีตกาทีสุปิ มุตฺเตสุ ปีตกาทิวเสน เจเตตฺวา อุปกฺกมนฺตสฺส อิตเรสุ
มุตฺเตสุปิ เนวตฺถิ วิสํเกโต ตสฺมา เอตมฺปิ นยํ ทสฺเสตุํ นีลํ
โมเจสฺสามีติ เจเตติ อุปกฺกมติ ปีตกํ มุจฺจตีติ อาทินา นเยน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๓.
จกฺกานิ วุตฺตานิ ฯ ตโต ปรํ สพฺพปจฺฉิมปทํ นีลาทีหิ นวหิ ปเทหิ
โยเชตฺวา กุจฺฉิจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตโต ปีตกาทีนิ นว ปทานิ เอเกน
นีลปเทเนว สทฺธึ โยเชตฺวา ปิฏฺฐิจกฺกนฺนาม วุตฺตํ ฯ ตโต โลหิตกาทีนิ
นว ปทานิ เอเกน ปีตกปเทเนว สทฺธึ โยเชตฺวา ทุติยํ ปิฏฺฐิจกฺกํ วุตฺตํ ฯ
เอวํ โลหิตกปทาทีหิปิ สทฺธึ อิตรานิ นว นว ปทานิ โยเชตฺวา
อญฺญานิปิ อฏฺฐ จกฺกานิ วุตฺตานีติ เอวํ ทสคติกํ ปิฏฺฐิจกฺกํ เวทิตพฺพํ ฯ
เอวํ ขณฺฑจกฺกาทีนํ อเนเกสํ จกฺกานํ วเสน วิตฺถารโต ครุกาปตฺติเมว
ทสฺเสตฺวา องฺควเสเนว ครุกาปตฺติญฺจ ลหุกาปตฺติญฺจ อนาปตฺติญฺจ
ทสฺเสตุํ เจเตติ อุปกฺกมติ มุจฺจตีติ อาทิมาห ฯ ตตฺถ ปุริมนเยเนว
อชฺฌตฺตรูปาทีสุ ราคาทิอุปตฺถมฺเภ สติ อาโรคฺยาทีนํ อตฺถาย เจเตนฺตสฺส
อุปกฺกมิตฺวา อสุจิโมจเน ติวงฺคสมฺปนฺนา ครุกาปตฺติ วุตฺตา ฯ
ทุติยนเยน เจเตนฺตสฺส อุปกฺกมนฺตสฺส จ โมจเน อสติ ทุวงฺคสมฺปนฺนา
ลหุกา ถุลฺลจฺจยาปตฺติ ฯ เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจตีติ อาทีหิ
ฉหิ นเยหิ อนาปตฺติ ฯ อยํ ปน อาปตฺตานาปตฺติเภโท สณฺโห
สุขุโม ตสฺมา สุฏฺฐุ สลฺลกฺเขตพฺโพ ฯ สุฏฐุ สลฺลกฺเขตฺวา กุกฺกุจฺจํ
ปุจฺฉิเตน อาปตฺติ วา อนาปตฺติ วา อาจิกฺขิตพฺพา ฯ วินยกมฺมํ
วา กาตพฺพํ ฯ อสลฺลกฺเขตฺวา กโรนฺโต หิ โรคนิทานํ อชานิตฺวา
เภสชฺชํ กโรนฺโต เวชฺโช วิย วิฆาตญฺจ อาปชฺชติ น จ ตํ ปุคฺคลํ
ติกิจฺฉิตุํ สมตฺโถ โหติ ฯ ตตฺรายํ สลฺลกฺขณวิธิ ฯ กุกฺกุจฺเจน อาคโต
ภิกฺขุ ยาวตติยํ ปุจฺฉิตพฺโพ กตเมน ปโยเคน กตเรน ราเคน
อาปนฺโนสีติ ฯ สเจ ปฐมํ อญฺญํ วตฺวา ปจฺฉา อญฺญํ วเทติ น เอกมคฺเคน
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๔.
กเถติ โส วตฺตพฺโพ ตฺวํ น เอกมคฺเคน กเถสิ ปริหรสิ น
สกฺกา ตว วินยกมฺมํ กาตุํ คจฺฉ โสตฺถึ คเวสาติ ฯ สเจ ปน
ติกฺขตฺตุํปิ เอกมคฺเคเนว กเถติ ยถาภูตํ อตฺตานํ อาวิกโรติ อถสฺส
อาปตฺตานาปตฺติครุกลหุกาปตฺติวินิจฺฉยตฺถํ เอกาทสนฺนํ ราคานํ วเสน
เอกาทส ปโยคา สมเวกฺขิตพฺพา ฯ ตตฺรีเม เอกาทส ราคา
โมจนสฺสาโท มุจฺจนสฺสาโท มุตฺตสฺสาโท เมถุนสฺสาโท ผสฺสสฺสาโท
กณฺฑวนสฺสาโท ทสฺสนสฺสาโท นิสชฺชสฺสาโท วาจสฺสาโท เคหสิตปฺเปมํ
วนภงฺคิยนฺติ ฯ ตตฺถ โมเจตุํ อสฺสาโท โมจนสฺสาโท ฯ มุจฺจเน
อสฺสาโท มุจฺจนสฺสาโท ฯ มุตฺเต อสฺสาโท มุตฺตสฺสาโท ฯ เมถุเน
อสฺสาโท เมถุนสฺสาโท ฯ ผสฺเส อสฺสาโท ผสฺสสฺสาโท ฯ กณฺฑวเน
อสฺสาโท กณฺฑวนสฺสาโท ฯ ทสฺสเน อสฺสาโท ทสฺสนสฺสาโท ฯ
นิสชฺชายํ อสฺสาโท นิสชฺชสฺสาโท ฯ วาจายํ อสฺสาโท วาจสฺสาโท ฯ
เคหสิตํ เปมํ เคหสิตปฺเปมํ ฯ วนภงฺคิยนฺติ ยงฺกิญฺจิ ปุปฺผผลาทิ
วนโต ภญฺชิตฺวา อาภฏํ ฯ เอตฺถ จ นวหิ ปเทหิ สมฺปยุตฺตอสฺสาทสีเสน
ราโค วุตฺโต ฯ เอเกน  ปเทน สรูเปเนว เอเกน ปเทน
วตฺถุนา วุตฺโต ฯ วนภงฺโค หิ ราคสฺส วตฺถุ น ราโคเยว ฯ
เอเตสํ ปน ราคานํ วเสน เอวํ ปโยคา สมเวกฺขิตพฺพา ฯ
โมจนสฺสาเท ฯ โมจนสฺสาทเจตนาย เจเตนฺโต เจว อสฺสาเทนฺโต จ
อุปกฺกมติ มุจฺจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ตเถว เจเตนฺโต จ อสฺสาเทนฺโต
จ อุปกฺกมติ น มุจฺจติ ถุลฺลจฺจยํ ฯ สเจ ปน สยนกาเล ราคปริยุฏฺฐิโต
หุตฺวา อูรุนา วา มุฏฺฐินา วา องฺคชาตํ คาฬฺหํ ปีเฬตฺวา
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๕.
โมจนตฺถาย สอุสฺสาโหว สุปติ ฯ สุปนฺตสฺส จสฺส อสุจิ มุจฺจติ
สงฺฆาทิเสโส ฯ สเจ ราคาปริยุฏฺฐานํ อสุภมนสิกาเรน
วูปสเมตฺวาสุทฺธจิตฺโต สุปติ สุปนฺตสฺส มุตฺเตปิ อนาปตฺติ ฯ มุจฺจนสฺสาเท ฯ
อตฺตโน ธมฺมตาย มุจฺจมานํ อสฺสาเทติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ
สเจ ปน มุจฺจมานํ อสฺสาเทนฺโต อุปกฺกมติ เตน อุปกฺกเมน มุตฺเต
สงฺฆาทิเสโส ฯ อตฺตโน ธมฺมตาย มุจฺจมาเน มา กาสาวํ วา เสนาสนํ
วา ทุสฺสีติ องฺคชาตํ คเหตฺวา ชคฺคนตฺถาย อุทกฏฺฐานํ คจฺฉติ
วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํ ฯ มุตฺตสฺสาเท ฯ  อตฺตโน ธมฺมตาย
มุตฺเต ฐานา จุเต อสุจิมฺหิ ปจฺฉา อสฺสาเทนฺตสฺส วินา อุปกฺกเมน
มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ อสฺสาเทตฺวา ปุน โมจนตฺถาย นิมิตฺเต
อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ เมถุนสฺสาเท ฯ เมถุนราเคน
มาตุคามํ คณฺหาติ ฯ เตน ปโยเคน อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ
เมถุนธมฺมสฺส ปโยคตฺตา ปน ตาทิเส คหเณ ทุกฺกฏํ ฯ สีสํ ปตฺเต
ปาราชิกํ ฯ สเจ เมถุนราเคน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย
นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ผสฺสสฺสาเท ฯ ทุวิโธ
ผสฺโส อชฺฌตฺติโก จ พาหิโร จ ฯ อชฺฌตฺติเก ตาว ฯ อตฺตโน
นิมิตฺตํ ถทฺธํ มุทุกนฺติ ชานิสฺสามีติ วา โลลภาเวน วา กีฬาปยโต
อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ กีฬาเปนฺโต อสฺสาเทตฺวา
โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ พาหิรผสฺเส
ปน ฯ กายสํสคฺคราเคน มาตุคามสฺส องฺคมงฺคานิ ปรามสโต เจว
อาลิงฺคโต จ อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กายสํสคฺคสงฺฆาทิเสสํ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๖.
ปน อาปชฺชติ ฯ สเจ กายสํสคฺคราเคน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา
โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ วิสฏฺฐิปจฺจยาปิ
สงฺฆาทิเสโส ฯ กณฺฑวนสฺสาเท ฯ ททฺทุกจฺฉุปิฬกาปาณกาทีนํ
อญฺญตรวเสน กณฺฑวมานํ นิมิตฺตํ กณฺฑวนสฺสาเทเนว กณฺฑวโต อสุจิ
มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กณฺฑวนสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา
โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ
ทสฺสนสฺสาเท ฯ ทสฺสนสฺสาเทน ปุนปฺปุนํ มาตุคามสฺส อโนกาสํ
อุปนิชฺฌายโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ มาตุคามสฺส อโนกาสูปนิชฺฌาเน
ปน ทุกฺกฏํ ฯ สเจ ทสฺสนสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา
โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ
นิสชฺชสฺสาเท ฯ มาตุคาเมน สทฺธึ รโหนิสชฺชสฺสาทราเคน นิสินฺนสฺส อสุจิ
มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ รโหนิสชฺชปจฺจยา ปน อาปนฺนาย อาปตฺติยา
กาเรตพฺโพ ฯ สเจ นิสชฺชสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย
นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ วาจสฺสาเท ฯ
วาจสฺสาทราเคน มาตุคามํ เมถุนสนฺนิสฺสิตาหิ วาจาหิ โอภาสนฺตสฺส อสุจิ
มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ ทุฏฐุลฺลวาจาสงฺฆาทิเสสํ ปน อาปชฺชติ ฯ สเจ
วาจสฺสาเทน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา ปุน โมจนตฺถาย นิมิตฺเต
อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ เคหสิตปฺเปเม ฯ มาตรํ วา
มาตุปฺเปเมน ภคินึ วา ภคินิปฺเปเมน ปุนปฺปุนํ ปรามสโต เจว
อาลิงฺคโต จ อสุจิ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ เคหสิตปฺเปเมน ผุสนปจฺจยา
ทุกฺกฏํ ฯ สเจ เคหสิตปฺเปเมน รตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๑๗.
นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ สงฺฆาทิเสโส ฯ วนภงฺเค ฯ อิตฺถีปุริสา
อญฺญมญฺญํ กิญฺจิเทว ตมฺพูลคนฺธปุปฺผวาสาทิปฺปการํ ปณฺณาการํ
มิตฺตสนฺถวภาวสฺส ทฬฺหภาวตฺถาย เปเสนฺติ อยํ วนภงฺโค นาม ฯ
ตญฺเจ มาตุคาโม กสฺสจิ สํสฏฺฐวิหาริกสฺส กุลูปกภิกฺขุโน เปเสติ
ตสฺส จ อสุกาย นาม อิทํ เปสิตนฺติ สารตฺตสฺส ปุนปฺปุนํ หตฺเถหิ
ตํ วนภงฺคํ กีฬาปยโต อสุจิ มุจฺจติ อนาปตติ ฯ สเจ วนภงฺเค
สารตฺโต ปุน อสฺสาเทตฺวา โมจนตฺถาย นิมิตฺเต อุปกฺกมิตฺวา โมเจติ
สงฺฆาทิเสโส ฯ สเจ อุปกฺกมนฺเตปิ น มุจฺจติ ถุลฺลจฺจยํ ฯ
เอวเมเตสํ เอกาทสนฺนํ ราคานํ วเสน อิเม เอกาทส ปโยเค
สมเวกฺขิตฺวา อาปตฺติ วา อนาปตฺติ วา สลฺลกฺเขตพฺพา ฯ
สลฺลกฺเขตฺวา สเจ ครุกา โหติ ครุกาติ อาจิกฺขิตพฺพา  ฯ สเจ ลหุกา
โหติ ลหุกาติ อาจิกฺขิตพฺพา ฯ ตทนุรูปญฺจ วินยกมฺมํ กาตพฺพํ ฯ
เอวํ หิ กตํ สุกตํ โหติ โรคนิทานํ ญตฺวา เวชฺเชน กตํ
เภสชฺชมิว ฯ ตสฺส จ ปุคฺคลสฺส โสตฺถิภาวาย สํวตฺตติ ฯ
     {๒๖๒} เจเตติ น อุปกฺกมตีติ อาทีสุ ฯ โมจนสฺสาทเจตนาย เจเตติ
น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ โมจนสฺสาทปีฬิโต อโห วต
มุจฺเจยฺยาติ เจเตติ น อุปกฺกมติ น มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ
โมจนสฺสาเทน น เจเตติ ผสฺสสฺสาเทน กณฺฑวนสฺสาเทน วา
อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ ตเถว น เจเตติ อุปกฺกมติ
น มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ กามวิตกฺกํ วิตกฺเกนฺโต โมจนตฺถาย
น เจเตติ น อุปกฺกมติ มุจฺจติ อนาปตฺติ ฯ สเจ ปนสฺส


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒ หน้าที่ ๑๐-๑๗.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=2&page=10&pages=8&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=2&A=189&modeTY=2&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=2&A=189&modeTY=2&pagebreak=1#p10