อรรถกถาเล่มที่ ๒๕ ภาษาบาลี อักษรไทย
ธ.อ.๘ ตณฺหา-พฺราหฺมณ
หน้าที่ ๓๙-๔๑.

หน้าที่ ๓๙.
"สาธุ มหาราช มยา ตึส ปารมิโย ปูเรตฺวา มหาปริจฺจาเค
ปริจฺจชิตฺวา ตุมฺหาทิสานํ กงฺขาเฉทนตฺถเมว สพฺพญฺุตญฺาณํ
ปฏิวิทฺธํ, ตยา ปุจฺฉิตปญฺเห สุณาหิ: สพฺพทานานํ ธมฺมทานํ
เสฏฺ, สพฺพรสานํ ธมฺมรโส เสฏฺโ, สพฺพรตีนํ ธมฺมรติ เสฏฺา,
ตณฺหกฺขโย ปน อรหตฺตํ สมฺปาปกตฺตา เสฏฺโเยวาติ วตฺวา
อิมํ คาถมาห
               "สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาติ,
                สพฺพรสํ ธมฺมรโส ชินาติ,
                สพฺพรตึ ธมฺมรติ ชินาติ,
                ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาตีติ.
     ตตฺถ "สพฺพทานนฺติ: สเจ หิ จกฺกวาฬคพฺเภ ยาว พฺรหฺมโลกา
นิรนฺตรํ กตฺวา นิสินฺนานํ พุทฺธปจฺเจกพุทฺธขีณาสวานํ กทลิคพฺภสทิสานิ
ติจีวรานิ ทเทยฺย. ตสฺมึ สมาคเม จตุปฺปทิกาย คาถาย กตา
อนุโมทนาว เสฏฺา; ตํ หิ ทานํ ตสฺสา คาถาย โสฬสึ
กลํ น อคฺฆติ; เอวํ ธมฺมสฺส เทสนาปิ วาจนาปิ สวนมฺปิ
มหนฺตํ, เยน จ ปุคฺคเลน ธมฺมสฺสวนํ การิตํ, ตสฺเสว มหานิสํโส.
ตถารูปายเอว ปริสาย ปณีตปิณฺฑปาตสฺส ปตฺเต ปูเรตฺวา
ทินฺนทานโตปิ สปฺปิเตลาทีนํ ปตฺเต ปูเรตฺวา ทินฺนเภสชฺชทานโตปิ
มหาวิหารสทิสานํ วิหารานํ โลหปาสาทสทิสานญฺจ ปาสาทานํ อเนกานิ
สตสหสฺสานิ กาเรตฺวา ทินฺนเสนาสนทานโตปิ อนาถปิณฺฑิกาทีหิ
วิหาเร อารพฺภ กตปริจฺจาคโตปิ อนฺตมโส จตุปฺปทิกาย คาถาย
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๐.
อนุโมทนวเสนาปิ ปวตฺติตํ ธมฺมทานเมว เสฏฺ. กึการณา?
เอวรูปานิ หิ ปุญฺานิ กโรนฺตา ธมฺมํ สุตฺวาว กโรนฺติ, โน
อสฺสุตฺวา; สเจ หิ อิเม สตฺตา ธมฺมํ น สุเณยฺยุํ, อุฬุงฺกมตฺตํ
ยาคุํปิ กฏจฺฉุมตฺตํ ภตฺตํปิ น ทเทยฺยุํ; อิมินา การเณน สพฺพทาเนหิ
ธมฺมทานเมว เสฏฺ, อปิจ เปตฺวา พุทฺเธ จ ปจฺเจกพุทฺเธ
จ สกลกปฺปํ เทเว วสฺสนฺเต อุทกพินฺทูนิ คเณตุํ สมตฺถาย
ปญฺาย สมนฺนาคตา สารีปุตฺตาทโยปิ อตฺตโน ธมฺมตาย
โสตาปตฺติผลาทีนิ อธิคนฺตุํ นาสกฺขึสุ; อสฺสชิตฺเถราทีหิ กถิตํ ธมฺมํ
สุตฺวาว โสตาปตฺติผลํ สจฺฉิกรึสุ, สตฺถุ ธมฺมเทสนาย
สาวกปารมีาณญฺจ สจฺฉิกรึสุ; อิมินาปิ การเณน มหาราช ๑-
ธมฺมทานเมว เสฏฺ. เตน วุตฺตํ "สพฺพทานํ ธมฺมทานํ ชินาตีติ.
     สพฺเพ ปน ขนฺธรสาทโย รสา อุกฺกํสโต เทวตานํ
สุธาโภชนรโสปิ สํสารวฏฺเฏ ปาเตตฺวา ทุกฺขานุภวนสฺเสว ปจฺจโย;
โย ปเนส สตฺตตฺตึสโพธิปกฺขิยธมฺมสงฺขาโต จ นวโลกุตฺตร-
ธมฺมสงฺขาโต จ ธมฺมรโส, อยเมว สพฺพรสานํ เสฏฺโ. เตน
วุตฺตํ "สพฺพรสํ ธมฺมรโส ชินาตีติ.
     ยา ปเนสา ปุตฺตรติ ธีตุรติ ธนรติ อิตฺถีรติ นจฺจคีตวาทิตาทิ-
รติปฺปเภทา จ อเนกปฺปเภทา รติ, สาปิ สํสารวฏฺเฏ ปาเตตฺวา
ทุกฺขานุภวนสฺเสว ปจฺจโย; ยา ปเนสา ธมฺมํ กเถนฺตสฺส วา
สุณนฺตสฺส วา วาเจนฺตสฺส วา อนฺโต อุปฺปชฺชมานา ปีติ
@เชิงอรรถ: ๑. อติเรกปเทน ภวิตพฺพํ น หิ สกฺกา อีทิสํ อตฺถํ สตฺถุ วจนํ กาตุํ.
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๔๑.
อุทคฺคภาวํ ชเนติ อสฺสูนิ ปวตฺเตติ โลมหํสํ ชเนติ, สา สํสารวฏฺฏสฺส
อนฺตํ กตฺวา อรหตฺตปริโยสานา โหติ; สพฺพรตีนํ เอวรูปา ธมฺมรติเยว
เสฏฺา. เตน วุตฺตํ "สพฺพรตึ ธมฺมรติ ชินาตีติ.
     ตณฺหกฺขโย ปน ตณฺหาย ขยนฺเต อุปฺปนฺนํ อรหตฺตํ, ตํ
สกลสฺสาปิ วฏฺฏทุกฺขสฺส อภิภวนโต สพฺพเสฏฺเมว. เตน วุตฺตํ
"ตณฺหกฺขโย สพฺพทุกฺขํ ชินาตีติ.
     เอวํ สตฺถริ อิมิสฺสา คาถาย อตฺถํ กเถนฺเตเยว, จตุราสีติยา
ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. สกฺโกปิ สตฺถุ ธมฺมกถํ สุตฺวา
สตฺถารํ วนฺทิตฺวา อาห "ภนฺเต เอวํ เชฏฺเก นาม ธมฺมทาเน
กิมตฺถํ อมฺหากํ ปตฺตึ น ทาเปถ? อิโต ปฏฺาย โน ภิกฺขุสงฺฆสฺส
กเถตฺวา ปตฺตึ ทาเปถ ภนฺเตติ. สตฺถา ตสฺส วจนํ สุตฺวา ภิกฺขุสงฺฆํ
สนฺนิปาตาเปตฺวา "ภิกฺขเว อชฺช อาทึ กตฺวา มหาธมฺมสฺสวนํ วา
ปกติธมฺมสฺสวนํ วา อุปนิสินฺนกถํ วา อนฺตมโส อนุโมทนํปิ
กเถตฺวา สพฺพสตฺตานํ ปตฺตึ ทเทยฺยาถาติ อาหาติ.
                     สกฺกเทวราชวตฺถุ.
                       ---------


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๕ หน้าที่ ๓๙-๔๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=25&page=39&pages=3&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=25&A=778&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=25&A=778&pagebreak=1#p39