อรรถกถาเล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๑๑๘.

นาม ปริพฺพาชิกํ สญฺญาเปตฺวา ตาย สตฺถุ ภิกฺขูนญฺจ อวณฺณํ วุฏฺฐาเปตฺวา อกฺโกสาทีนิ ปวตฺเตสุํ. ตมฺปเนตํ สุนฺทรีวตฺถุ ปรโต สุนฺทรีสุตฺเต ^๑- ปาฬิยํเยว อาคมิสฺสติ ตสฺมา ยเมตฺถ วตฺตพฺพํ, ตํ ตตฺเถว วณฺณยิสฺสาม. ภิกฺขู ภควโต สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา ตํ ปวตฺตึ อาโรเจสุํ. เตน วุตฺตํ "อถโข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน ภควา เตนุปสงฺกมึสุ ฯเปฯ วิเหเสนฺตี"ติ. ตํ วุตฺตตฺถเมว. เอตมตฺถํ วิทิตฺวาติ เอตํ อิสฺสาปกตานํ ติตฺถิยานํ วิปฺปฏิปตฺตึ สพฺพาการโต วิทิตฺวา. อิมํ อุทานนฺติ อิมํ เตหิ กเต วิปฺปกาเร ปสนฺนจิตฺเตหิ จ ปเรหิ กเต อุปกาเร ตาทิภาวานุภาวทีปกํ อุทานํ อุทาเนสิ. ตตฺถ คาเม อรญฺเญ สุขทุกฺขผุฏฺโฐติ คาเม วา อรญฺเญ วา ยตฺถ กตฺถจิ สุเขน ทุกฺเขน จ ผุฏฺโฐ สุขทุกฺขานิ อนุภวนฺโต, เตสํ วา ปจฺจเยหิ สมงฺคีภูโต. เนวตฺตโต โน ปรโต ทเหถาติ "อหํ สุขิโต, อหํ ทุกฺขิโต, มม สุขํ, มม ทุกฺขํ, ปเรนิทํ มยฺหํ สุขทุกฺขํ อุปฺปาทิตนฺ"ติ จ เนว อตฺตโต น ปรโต ตํ สุขทุกฺขํ ฐเปถ. กสฺมา? น เหตฺถ ขนฺธปญฺจเก อหนฺติ วา มมนฺติ วา ปโรติ วา ปรสฺสาติ วา ปสฺสิตพฺพยุตฺตกํ กิญฺจิ อตฺถิ, เกวลํ สงฺขารา เอว ปน ยถาปจฺจยํ อุปฺปชฺชิตฺวา ขเณ ขเณ ภิชฺชนฺตีติ. สุขทุกฺขคฺคหณญฺเจตฺถ เทสนาสีสํ, สพฺพสฺสาปิ โลกธมฺมสฺส วเสน อตฺโถ เวทิตพฺโพ. อิติ ภควา "นาหํ กฺวจนิ, กสฺสจิ กิญฺจนตสฺมึ, น จ มม กฺวจนิ, กตฺถจิ กิญฺจนตตฺถี"ติ จตุโกฏิกํ สุญฺญตํ วิภาเวสิ. อิทานิ ตสฺส อตฺตโต ปรโต จ อทหนสฺส การณํ ทสฺเสติ "ผุสนฺติ ผสฺสา อุปธึ ปฏิจฺจา"ติ. เอเต สุขเวทนียา ทุกฺขเวทนียา จ ผสฺสา นาม @เชิงอรรถ: ^๑ ขุ.อุ. ๒๕/๓๘/๑๕๒

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๖ หน้าที่ ๑๑๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=26&page=118&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=26&A=2636&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=26&A=2636&modeTY=2&pagebreak=1#p118