อรรถกถาเล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๒๗๗.

๘. ภิทุรสุตฺตวณฺณนา [๗๗] อฏฺเม ภิทุรายนฺติ ภิทุโร อยํ. กาโยติ รูปกาโย. โส หิ องฺคปจฺจงฺคานํ เกสาทีนญฺจ สมูหฏฺเน, เอวํ กุจฺฉิตานํ เชคุจฺฉานํ อาโย อุปฺปตฺติเทโสติปิ กาโย. ตตฺรายํ วจนตฺโถ:- อายนฺติ เอตฺถาติ อาโย. เก อายนฺติ? กุจฺฉิตา เกสาทโย. อิติ กุจฺฉิตานํ อาโยติปิ กาโย. อตฺถโต ปน จตุสนฺตติวเสน ปวตฺตมานานํ ภูตุปาทายธมฺมานํ ปุญฺโช. อิทํ วุตฺตํ โหติ:- ภิกฺขเว อยํ จตุมหาภูตมโย รูปกาโย ภิทุโร เภทนสีโล เภทนสภาโว ขเณ ขเณ วิทฺธํสนสภาโวติ. "ภินฺทรายนฺ"ติปิ ปาโ, โส เอวตฺโถ. วิญฺาณนฺติ เตภูมกํ กุสลาทิจิตฺตํ. วจนตฺโถ ปน:- ตํ ตํ อารมฺมณํ วิชานาตีติ วิญฺาณํ. ยํ หิ สญฺชานนปชานนวิธุรํ อารมฺมณวิชานนํ อุปลทฺธิ, ตํ วิญฺาณํ. วิราคธมฺมนฺติ วิรชฺชนธมฺมํ, ปลุชฺชนสภาวนฺติ อตฺโถ. สพฺเพ อุปธีติ ขนฺธูปธิ กิเลสูปธิ อภิสงฺขารูปธิ ปญฺจกามคุณูปธีติ เอเต "อุปธียติ เอตฺถ ทุกฺขนฺ"ติ อุปธิสญฺิตา สพฺเพปิ อุปาทานกฺขนฺธกิเลสาภิสงฺขารปญฺจกามคุณธมฺมา หุตฺวา อภาวฏฺเน อนิจฺจา, อุทยพฺพยปฏิปีฬนฏฺเน ทุกฺขา, ชราย มรเณน จาติ ทฺวิธา วิปริณาเมตพฺพสภาวตาย ปกติวิชหนฏฺเน วิปริณามธมฺมา. เอวเมตฺถ อนิจฺจทสฺสนสุขตาย รูปธมฺเม วิญฺาณญฺจ วิสุํ คเหตฺวา ปุน อุปธิวิภาเคน สพฺเพปิ เตภูมกธมฺเม เอกชฺฌํ คเหตฺวา อนิจฺจทุกฺขานุปสฺสนามุเขน ตถาพุชฺฌนกานํ ปุคฺคลานํ อชฺฌาสเยน สมฺมสนจาโร กถิโต. กามญฺเจตฺถ ลกฺขณทฺวยเมว ปาฬิยํ อาคตํ, "ยํ ทุกฺขํ, ตทนตฺตา"ติ ^๑- ปน วจนโต ทุกฺขลกฺขเณเนว อนตฺตลกฺขณมฺปิ ทสฺสิตเมวาติ เวทิตพฺพํ. คาถายํ อุปธีสุ ภยํ ทิสฺวาติ อุปธีสุ ภยตุปฏฺานาณวเสน ภยํ ทิสฺวา, เตสํ ภายิตพฺพตํ ปสฺสิตฺวา. อิมินา พลววิปสฺสนํ ทสฺเสติ. ภยตุปฏฺานญฺาณเมว @เชิงอรรถ: ^๑ สํ.ข. ๑๗/๑๕/๑๙

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๗ หน้าที่ ๒๗๗. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=27&page=277&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=27&A=6098&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=27&A=6098&pagebreak=1#p277