อรรถกถาเล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๓๐๒.

"อติถิ พฺรหฺมา มหาพฺรหฺมา ฯเปฯ เสฏฺโฐ สชฺชิตา วสี ปิตา ภูตภพฺยานนฺ"ติ ^๑- อิมิสฺสา ทิฏฺฐิยา นิเสโธ เวทิตพฺโพ. กมฺมุนา หิ วตฺตติ ตาสุ ตาสุ คตีสุ อุปฺปชฺชติ โลโก, น ตสฺส โกจิ สชฺชิตาติ. ^๒- ทุติเยน "เอวํ กมฺมุนา อุปฺปนฺโนปิ จ ปวตฺติยมฺปิ อตีตปจฺจุปฺปนฺนเภเทน กมฺมุนา เอว ปวตฺตติ, สุขทุกฺขานิ ปจฺจนุโภนฺโต หีนปณีตาทิภาวํ อาปชฺชนฺโต ปวตฺตตี"ติ ทสฺเสติ. ตติเยน ตเมวตฺถํ นิคเมติ "เอวํ สพฺพถาปิ กมฺมนิพนฺธนา สตฺตา สมฺเมเนว พทฺธา หุตฺวา ปวตฺตนฺติ, น อญฺญถา"ติ. จตุตฺเถน ตเมวตฺถํ ^๓- อุปมาย วิภาเวติ รถสฺสาณีว ยายโตติ. ยถา รถสฺส ยายโต อาณิ นิพนฺธนํ โหติ, น ตาย อนิพทฺโธ ยาติ, ^๔- เอวํ โลกสฺส อุปฺปชฺชโต จ ปวตฺตโต จ กมฺมํ นิพนฺธนํ, น เตน อนิพทฺโธ ^๕- อุปฺปชฺชติ นปฺปวตฺตติ. [๖๖๑] อิทานิ ยสฺมา กมฺมนิพนฺธโน โลโก, ตสฺมา เสฏฺเฐน กมฺมุนา เสฏฺฐภาวํ ทสฺเสนฺโต "ตเปนา"ติ คาถาทฺวยมาห. ตตฺถ ตเปนาติ อินฺทฺริยสํวเรน. พฺรหฺมจริเยนาติ สิกฺขานิสฺสิเตน วุตฺตาวเสสเสฏฺฐจริเยน. สํยเมนาติ สีเลน. ทเมนาติ ปญฺญาย. เอเตน เสฏฺฐฏฺเฐน ^๖- พฺรหฺมภูเตน กมฺมุนา พฺราหฺมโณ โหติ. กสฺมา? ยสฺมา เอตํ พฺราหฺมณมุตฺตมํ, ยสฺมา เอตํ กมฺมํ อุตฺตโม พฺราหฺมณภาโวติ ^๗- วุตฺตํ โหติ. "พฺรหฺมานนฺ"ติปิ ปาโฐ, ตสฺสตฺโถ:- พฺรหฺมํ อาเนตีติ พฺรหฺมานํ, พฺรหฺมภาวํ อาเนติ อาวหติ เทตีติ วุตฺตํ โหติ. [๖๖๒] ทุติยคาถาย สนฺโตติ สนฺตกิเลโส. พฺรหฺมา สกฺโกติ พฺรหฺมา เจว สกฺโก จ. โย เอวรูโป, โส น เกวลํ พฺราหฺมโณ, อปิจ โข พฺรหฺมา จ @เชิงอรรถ: ^๑ ที.สี. ๙/๔๒/๑๘ ^๒ ฉ.ม. ตสฺส โก สชฺชิตาติ @^๓ ฉ.ม. ตมตฺถํ ^๔ ก. อนิพนฺธาย ^๕ ก. ตโต นํ อนิพนฺธโน @^๖ สี.,อิ. เสฏฺเฐน เสฏฺฐฏฺเฐน ^๗ สี.,อิ. พฺรหฺมภาโวติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๒๙ หน้าที่ ๓๐๒. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=29&page=302&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=29&A=6802&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=29&A=6802&modeTY=2&pagebreak=1#p302