อรรถกถาเล่มที่ ๓ ภาษาบาลี อักษรไทย
วินย.อ. (สมนฺต.๓)
หน้าที่ ๕๓๘-๕๔๑.

หน้าที่ ๕๓๘.
หิ วิภตฺติโย นิสฺสาย นสฺสนฺเตเต วินสฺสนฺเตเตติอาทินา นเยน
ยา อาปตฺติโย อุปฺปชฺชนฺติ ตา ยสฺมา วุตฺตปฺปกาเรเหว สมเถหิ
สมฺมนฺติ ตสฺมา ตมฺมูลิกานํ อาปตฺตีนํ สมถทสฺสนตฺถํปิ ตา
วิภตฺติโย วุตฺตาติ เวทิตพฺพา ฯ กิจฺจํ เอเกนาติ กิจฺจาธิกรณํ เอเกน
สมเถน สมฺมติ ฯ {๓๓๙} เอวํ ปุจฺฉานุกฺกเมน สพฺพปญฺเห วิสฺสชฺเชตฺวา
อิทานิ อาปตฺติกฺขนฺธา จ ภวนฺติ สตฺตาติ เอตฺถ สงฺคหิตอาปตฺติกฺ-
ขนฺธานํ ปจฺเจกํ นิพฺพจนมตฺตํ ทสฺเสนฺโต ปาราชิกนฺติอาทิมาห ฯ
ตตฺถ ปาราชิกนฺติ ปมคาถาย อยมตฺโถ ฯ ยทิทํ ปุคฺคลาปตฺติ-
สิกฺขาปทปาราชิเกสุ อาปตฺติปาราชิกํ นาม วุตฺตํ ตํ อาปชฺชนฺโต
ปุคฺคโล ยสฺมา ปาราชิโก ปราชยมาปนฺโน สทฺธมฺมา จุโตปรทฺโธ
ภฏฺโ นิรงฺกโต จ โหติ ฯ อนีหเฏ ตสฺมึ ปุคฺคเล ปุน อุโปสถ-
ปวารณาทิเภโท สํวาโส นตฺถิ ฯ เตเนตํ อิติวุจฺจตีติ เตน การเณน
เอตํ อาปตฺติปาราชิกํ ปาราชิกนฺติ วุจฺจติ ฯ อยํ เหตฺถ สงฺเขปตฺโถ
ยสฺมา ปาราชิโก โหติ เอเตน ตสฺมา เอตํ ปาราชิกนฺติ วุจฺจติ ฯ
     ทุติยคาถายปิ พฺยญฺชนํ อนาทิยิตฺวา อตฺถมตฺตเมว ทสฺเสตุํ สงฺโฆว
เทติ ปริวาสนฺติอาทิ วุตฺตํ ฯ อยํ ปเนตฺถ อตฺโถ ฯ อิมํ อาปตฺตึ
อาปชฺชิตฺวา วุฏฺาตุกามสฺส ยนฺตํ อาปตฺติวุฏฺานํ อาทิมฺหิ เจว
ปริวาสทานตฺถาย อาทิโต เสเส จ มชฺเฌ มานตฺตทานตฺถาย มูลาย
ปฏิกสฺสเนน วา สห มานตฺตทานตฺถาย อวสาเน อพฺภานตฺถาย จ
สงฺโฆ อิจฺฉิตพฺโพ ฯ น เหตฺถ เอกํปิ กมฺมํ วินา สงฺเฆน
สกฺกา กาตุนฺติ ฯ สงฺโฆ อาทิมฺหิ เจว เสเส จ อิจฺฉิตพฺโพ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๓๙.
อสฺสาติ สงฺฆาทิเสโส ฯ ตติยคาถาย ฯ อนิยโต น นิยโตติ
ยสฺมา น นิยโต ตสฺมา อนิยโต อยมาปตฺติกฺขนฺโธติ อตฺโถ ฯ
กึการณา น นิยโตติ ฯ อเนกํสิกตมิทํ ๑- ยสฺมา อิทํ สิกฺขาปทํ
อเนกํเสน กตนฺติ อตฺโถ ฯ กถํ อเนกํเสน ฯ ติณฺณมญฺตรํ
านํ ฯ ติณฺณํ ธมฺมานํ อญฺตเรน กาเรตพฺโพติ หิ ตตฺถ
วุตฺตํ ฯ ตสฺมา อนิยโตติ ปวุจฺจติ โส อาปตฺติกฺขนฺโธ อนิยโตติ
วุจฺจติ ฯ ยถา จ ติณฺณํ อญฺตรํ านํ เอวํ ทฺวินฺนํ อญฺตรํ
านํ ยตฺถ วุตฺตํ โสปิ อนิยโตเยว ฯ จตุตฺถคาถาย ฯ อจฺจโย
เตน สโม นตฺถีติ เทสนาคามีสุ อจฺจเยสุ เตน สโม ถูโล อจฺจโย
นตฺถิ เตเนตํ อิติ วุจฺจติ ถูลตฺตา อจฺจยสฺส เอตํ ถุลฺลจฺจยนฺติ
วุจฺจตีติ อตฺโถ ฯ ปญฺจมคาถาย ฯ นิสฺสชฺชิตฺวา ยํ เทเสติ
เตเนตนฺติ นิสฺสชฺชิตฺวา เทเสตพฺพโต นิสฺสคฺคิยนฺติ วุจฺจตีติ อตฺโถ ฯ
     ฉฏฺคาถาย ฯ ปาเตติ กุสลํ ธมฺมนฺติ สญฺจิจฺจ อาปชฺชนฺตสฺส
กุสลธมฺมสงฺขาตํ กุสลจิตฺตํ ปาเตติ ตสฺมา ปาเตติ จิตฺตนฺติ
ปาจิตฺติยํ ฯ ยํ ปน จิตฺตํ ปาเตติ ตํ ยสฺมา อริยมคฺคํ อปรชฺฌติ
จิตฺตสมฺโมหการณํ จ โหติ ฯ ตสฺมา อริยมคฺคํ อปรชฺฌติ
จิตฺตสมฺโมหนฏฺานนฺติ จ วุตฺตํ ฯ ปาฏิเทสนียคาถาสุ คารยฺหํ
อาวุโส ธมฺมํ อาปชฺชินฺติ วุตฺตคารยฺหภาวกรณทสฺสนตฺถเมว ภิกฺขุ
อญฺาตโก สนฺโตติอาทิ วุตฺตํ ฯ ปฏิเทเสตพฺพโต ปน สา
อาปตฺติ ปาฏิเทสนียาติ วุจฺจติ ฯ ทุกฺกฏคาถาย อปรทฺธํ วิรทฺธํ
@เชิงอรรถ: ๑. อเนกํสิกตํ ปทนฺติ ปาลิ ฯ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๔๐.
ขลิตนฺติ สพฺพเมตํ ยํ จ ทุกฺกฏนฺติ เอตฺถ วุตฺตสฺส ทุกฺกฏสฺส
ปริยายวจนํ ฯ ยญฺหิ ทุฏฺุ กตํ วิรูปํ วา กตํ ตํ ทุกฺกฏํ ตํ
ปเนตํ ยถา สตฺถารา วุตฺตํ เอวมสฺส อกตตฺตา อปรทฺธํ กุสลํ
วิรชฺฌิตฺวา ปวตฺตตฺตา วิรทฺธํ อริยมคฺคปฏิปทมนารูฬฺหตฺตา ขลิตํ ฯ
ยํ มนุสฺโส กเรติ อิทํ ปเนตฺถ โอปมฺมนิทสฺสนํ ฯ ตสฺสตฺโถ
ยถา ยํ โลเก มนุสฺโส อาวี วา ยทิ วา รโห ปาปํ กโรติ ตํ
ทุกฺกฏนฺติ ปเวเทนฺติ ฯ เอวมิทํปิ พุทฺธปฏิกุฏฺเน ลามกภาเวน
ปาปํ ตสฺมา ทุกฺกฏนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ทุพฺภาสิตคาถาย ทุพฺภาสิตํ
ทุราภฏฺนฺติ ทุฏฺุ อาภฏฺ ภาสิตํ ลปิตนฺติ ทุราภฏฺ ฯ ยํ
ทุราภฏฺ ตํ ทุพฺภาสิตนฺติ อตฺโถ ฯ กิญฺจิ ภิยฺโย สงฺกิลิฏฺ จ
ยํ ปทํ สงฺกิลิฏฺ ยสฺมา ตํ ปทํ โหตีติ อตฺโถ ฯ ตถา ยํ จ
วิญฺู ครหนฺติ ยสฺมา จ นํ วิญฺู ครหนฺตีติ อตฺโถ ฯ เตเนตํ
อิติ วุจฺจตีติ เตน สงฺกิลิฏฺภาเวน จ วิญฺูครเหนาปิ จ เอตํ
อิติ วุจฺจติ ทุพฺภาสิตนฺติ เอตํ วุจฺจตีติ อตฺโถ ฯ เสขิยคาถาย
อาทิ เจตํ จรณญฺจาติอาทินา นเยน เสขสฺส สนฺตภาวํ ทีเปติ
ตสฺมา เสขสฺส อิทํ เสขิยนฺติ อยเมตฺถ สงฺเขปตฺโถ ฯ อิทํ
ครุกลหุกญฺจาปีติอาทิปญฺเหหิ อสงฺคหิตสฺส หนฺท วากฺยํ สุโณม
เตติ อิมินา ปน อายาจนวจเนน สงฺคหิตสฺส อตฺถสฺส ทีปนตฺถํ
วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํ ฯ ฉนฺนมติวสฺสตีติอาทิมฺหิปิ เอเสว นโย ฯ
ตตฺถ ฉนฺนมติวสฺสตีติ เคหํ ตาว ติณาทีหิ อจฺฉนฺนํ อติวสฺสติ ฯ
อิทํ ปน อาปตฺติสงฺขาตํ เคหํ ฉนฺนํ อติวสฺสติ ฯ มูลาปตฺตึ หิ
---------------------------------------------------------------------------------------------
หน้าที่ ๕๔๑.
ฉาเทนฺโต อญฺ นวํ อาปตฺตึ อาปชฺชติ ฯ วิวฏํ นาติวสฺสตีติ
เคหํ ตาว อวิวฏํ สุจฺฉนฺนํ นาติวสฺสติ ฯ อิทํ ปน อนาปตฺติสงฺขาตํ
เคหํ วิวฏํ นาติวสฺสติ ฯ มูลาปตฺตึ หิ วิวรนฺโต เทสนาคามินึ
เทเสตฺวา วุฏฺานคามินิโต วุฏฺหิตฺวา สุทฺธนฺเต ปติฏฺาติ ฯ อายตึ
สํวรนฺโต อญฺ อาปตฺตึ นาปชฺชติ ฯ ตสฺมา ฉนฺนํ วิวเรถาติ
เตน การเณน เทสนาคามินึ เทเสนฺโต วุฏฺานคามินิโต จ วุฏฺหนฺโต
ฉนฺนํ วิวเรถ ฯ เอวนฺตํ นาติวสฺสตีติ เอวญฺเจตํ วิวฏํ นาติวสฺสตีติ
อตฺโถ ฯ คติ มิคานํ ปวนนฺติ อชฺโฌกาเส พฺยคฺฆาทีหิ ปฏิปาติยมานานํ
มิคานํ ปวนํ รุกฺขาทิคหนํ อรญฺ คติ ปฏิสรณํ โหติ ฯ
ตํ ปตฺวา เต อสฺสาสนฺติ ฯ เอเตเนว นเยน อากาโส ปกฺขีนํ
คติ อวสฺสํ อุปคมนฏฺเน วิภโว คติ ธมฺมานํ สพฺเพสํปิ
สงฺขตธมฺมานํ วินาโส คติ ฯ น หิ เต วินาสํ อาคจฺฉนฺตา าตุํ
สกฺโกนฺติ ฯ สุจิรมฺปิ ตฺวา ปน นิพฺพานํ อรหโต คติ ขีณาสวสฺส
อรหโต อนุปาทิเสสา นิพฺพานธาตุ เอกํเสน คตีติ อตฺโถ ฯ
               ปมคาถาสงฺคณิกวณฺณนา นิฏฺิตา ฯ
                       ---------


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓ หน้าที่ ๕๓๘-๕๔๑.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=3&page=538&pages=4&pagebreak=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=3&A=10955&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=3&A=10955&pagebreak=1#p538