อรรถกถาเล่มที่ ๓๓ หน้าที่ ๑๘๐.

เอวํ ปริญฺาภิสมยมุเขน วิเวกรตึ ทสฺเสตฺวา อิทานิ ปหานาภิสมยาทิมุเขนปิ ตํ ทสฺเสตุํ ทุติยาทิกา ติสฺโส คาถา อภาสิ. ตตฺถ ทุกฺขสฺสาวหนินฺติ ทุกฺขสฺส อายตึ ปวตฺตึ, ทุกฺขสฺส นิปฺผตฺติกนฺติ อตฺโถ. วิสตฺติกนฺติ ตณฺหํ. สา หิ วิสตาติ วิสตฺติกา, วิสาลาติ วิสตฺติกา, วิสฏาติ วิสตฺติกา, วิสกฺกตีติ วิสตฺติกา, วิสํ หรตีติ วิสตฺติกา, วิสํวาทิกาติ วิสตฺติกา, วิสมูลาติ วิสตฺติกา, วิสผลาติ วิสตฺติกา, วิสปริโภคาติ วิสตฺติกา, วิสาลา วา ปน สา ตณฺหา รูเป สทฺเท คนฺเธ รเส โผฏฺพฺเพ ธมฺเม กุเล คเณ วิตฺถตาติ วิสตฺติกาติ วุจฺจติ. ปปญฺจสงฺฆาตทุขาธิวาหินินฺติ สตฺตสนฺตานํ สํสาเร ปปญฺเจนฺติ วิตฺถาเรนฺตีติ ปปญฺจา, ราคาทโย มานาทโย จ. เต เอว ปวตฺติทุกฺขสฺส สงฺฆาตฏฺเน สงฺฆาตา, สทรถปริฬาหสภาวตฺตา ทุกฺขญฺจาติ ปปญฺจสงฺฆาตทุขํ, ตสฺส อธิวาหโต ^๑- นิพฺพตฺตนโต ปปญฺจสงฺฆาตทุขาธิวาหินี. ตํ ตณฺหํ ปหนฺตฺวานาติ อริยมคฺเคน สมุจฺฉินฺทิตฺวา. สิวนฺติ เขมํ, อเขมกรานํ กิเลสานํ สมุจฺฉินฺทเนน เตหิ อนุปทฺทุตนฺติ อตฺโถ. สมฺมาทิฏฺิอาทีนํ วเสน ทฺวิจตุรงฺโค ^๒- หุตฺวา อริเย นิพฺพานํ คเมตีติ เทฺวจตุรงฺคคามินํ, คาถาสุขตฺถํ เจตฺถ วิภตฺติอโลโป กโตติ ทฏฺพฺพํ. รูปูปปตฺติมคฺคาทีสุ สพฺเพสุ มคฺเคสุ อุตฺตมตฺตา มคฺคุตฺตมํ. เตนาห ภควา "มคฺคานฏฺงฺคิโก เสฏฺโ"ติอาทิ. ^๓- สพฺเพหิ กิเลสมเลห สตฺตานํ โสธนโต สพฺพกิเลสโสธนํ. ปญฺาย ปสฺสิตฺวาติ ปฏิเวธปญฺาย ภาวนาภิสมยวเสน อภิสเมจฺจ. โสกเหตูนํ อภาวโต ปุคฺคลสฺส จ โสกาภาวเหตุโต นตฺถิ เอตฺถ โสโกติ อโสกํ. ตถา วิคตราคาทิรชตฺตา วิรชํ. น เกนจิ ปจฺจเยน สงฺขตนฺติ อสงฺขตํ. สพฺเพสํ กิเลสานํ สพฺพสฺส จ ทุกฺขสฺส วูปสมภาวโต สํสารทุกฺขทฺทิเตหิ ปชฺชิตพฺพโต ^๔- อธิคนฺตพฺพโต จ สนฺตํ ปทํ. สพฺเพหิ กิเลสมเลหิ สตฺตสนฺตานสฺส โสธนนิมิตฺตโต สพฺพกิเลสโสธนํ. ภาเวตีติ สจฺฉิกิริยาภิสมยวเสน อภิสเมติ. พหุกฺขตฺตุํ หิ นิพฺพานํ @เชิงอรรถ: ^๑ สี.,อิ. อวิปฺปหานโต ^๒ สี.,อิ. ทฺวิจตุรงฺเค @^๓ ขุ.ธมฺม. ๒๕/๒๗๓/๖๔ ปญฺจสตภิกฺขุวตฺถุ ^๔ สี. ปชหิตพฺพโต

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๓๓ หน้าที่ ๑๘๐. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=33&page=180&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=33&A=4129&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=33&A=4129&pagebreak=1#p180