ขอนอบน้อมแด่
พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า
                      พระองค์นั้น
บทนำ  พระวินัยปิฎก  พระสุตตันตปิฎก  พระอภิธรรมปิฎก  ค้นพระไตรปิฎก  ชาดก  หนังสือธรรมะ 
หน้า
แสดง
หน้า
คลิกเพื่อเปลี่ยน ฐญ เป็นแบบดั้งเดิม
อรรถกถาเล่มที่ ๔ ภาษาบาลี อักษรไทย ที.อ. (สุมงฺคล.๑)

หน้าที่ ๑๐๘-๑๐๙.

หน้าที่ ๑๐๘.

[๖๔] ปณฺฑิตาติ ปณฺฑิจฺเจน สมนฺนาคตา. นิปุณาติ สณฺหสุขุมวุฑฺฒิโน สณฺหสุขุมํ อตฺถนฺตรํ ๑- ปฏิวิชฺฌนสมตฺถา. กตปรปฺปวาทาติ วิญฺญาตปรปฺปวาทา เจว ปเรหิ สทฺธึ กตวาทปริจฺจยา จ. วาลเวธิรูปาติ วาลเวธิธนุคฺคหสทิสา. โว ๒- ภินฺทนฺตา มญฺเญติ วาลเวธิ วิย วาลํ สุขุมานิปิ ปเรสํ ทิฏฺฐิคตานิ อตฺตโน ปญฺญาพเลน ๓- ภินฺทนฺตา วิย จรนฺตีติ อตฺโถ. เต มํ ตตฺถาติ เต สมณพฺราหฺมณา มํ เตสุ กุสลากุสเลสุ. สมนุยุญฺเชยฺยุนฺติ "กึ กุสลํ, กึ อกุสลนฺติ อตฺตโน ลทฺธึ วทา"ติ ลทฺธึ ปุจฺเฉยฺยุํ. สมนุคฺคาเหยฺยุนฺติ "อิทํ นามา"ติ วุตฺเต "เกน การเณน เอตมตฺถํ คาหยา"ติ ๔- การณํ ปุจฺเฉยฺยุํ. สมนุภาเสยฺยุนฺติ "อิมินา นาม การเณนา"ติ วุตฺเต การเณ โทสํ ทสฺเสตฺวา "น ตฺวํ อิทํ ชานาสิ, อิทมฺปน คณฺห, อิทํ วิสฺสชฺเชหี"ติ เอวํ สมนุยุญฺเชยฺยุํ. น สมฺปาเยยฺยนฺติ น สมฺปาเทยฺยํ, สมฺปาเทตฺวา กเถตุํ น สกฺกุเณยฺยนฺติ อตฺโถ. โส มมสฺส วิฆาโตติ ยนฺตํ ปุนปฺปุนํ วตฺวาปิ อสมฺปายนํ นาม, โส มม วิฆาโต อสฺส, โอฏฺฐตาลุชิวฺหาคลโสสนทุกฺขเมว อสฺสาติ อตฺโถ. เสสเมตฺถาปิ ปฐมวารสทิสเมว. [๖๕-๖๖] มนฺโทติ มนฺทปญฺโญ, อปญฺญสฺเสเวตํ นามํ. โมมูโหติ อติสมฺมุโฬฺห. โหติ ตถาคโตติ อาทีสุ สตฺโต "ตถาคโต"ติ อธิปฺเปโต. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. อิเมปิ จตฺตาโร ปุพฺเพ ปวตฺตธมฺมานุสาเรเนว ทิฏฺฐิยา คหิตตฺตา ปุพฺพนฺตกปฺปิเกสุ ปวิฏฺฐา. อธิจฺจสมุปฺปนฺนวาทวณฺณนา [๖๗] "อธิจฺจสมุปฺปนฺโน อตฺตา จ โลโก จา"ติ ทสฺสนํ อธิจฺจสมุปฺปนฺนํ, ตํ เอเตสํ อตฺถีติ อธิจฺจสมุปฺปนฺนิกา. อธิจฺจสมุปฺปนฺนนฺติ อการณสมุปฺปนฺนํ. [๖๘-๗๓] อสญฺญสตฺตาติ เทสนาสีสเมตํ, อจิตฺตุปฺปาทา รูปมตฺตกอตฺตภาวาติ ๕- อตฺโถ. เตสํ เอวํ อุปฺปตฺติ เวทิตพฺพา:- เอกจฺโจ หิ ติตฺถายตเน ปพฺพชิตฺวา วาโยกสิเณ ปริกมฺมํ กตฺวา จตุตฺถชฺฌานํ นิพฺพตฺเตตฺวา ฌานา วุฏฺฐาย @เชิงอรรถ: สี.ม. สุขุมอตฺถนฺตรํ, อิ. สุขุมอตฺถนฺตเร. ก.ม. เต @ ฉ.ม., อิ. ปญฺญาคเตน ฉ.ม. คาหเยนฺติ. @ สี. อจิตฺตุปฺปาทรูปมตฺตกทตฺเตภาวาติ.

--------------------------------------------------------------------------------------------- หน้าที่ ๑๐๙.

"จิตฺเต โทสํ ปสฺสติ, จิตฺเต สติ หตฺถจฺเฉทาทิทุกฺขญฺเจว สพฺพภยานิ จ โหนฺติ, อลํ อิมินา จิตฺเตน, อจิตฺตกภาโวว สนฺโต"ติ เอวํ จิตฺเต โทสํ ปสฺสิตฺวา อปริหีนชฺฌาโน กาลํ กตฺวา อสญฺญสตฺเตสุ นิพฺพตฺตติ, จิตฺตมสฺส จุติจิตฺตนิโรเธน อิเธว นิวตฺตติ, รูปกฺขนฺธมตฺตเมว ตตฺถ ปาตุภวติ. เต ตตฺถ ยถา นาม ชิยาเวคุกฺขิตฺโต สโร ยตฺตโก ชิยาเวโค, ตตฺตกเมวากาเส คจฺฉติ, เอวเมว ฌานเวคุกฺขิตฺตา อุปปชฺชิตฺวา ยตฺตโก ฌานเวโค, ตตฺตกเมว กาลํ ติฏฺฐนฺติ, ฌานเวเค ปน ปริหีเน ตตฺถ รูปกฺขนฺโธ อนฺตรธายติ, อิธ ปน ปฏิสนฺธิสญฺญา อุปฺปชฺชติ. ยสฺมา ปน ตาย อิธ อุปฺปนฺนสญฺญาย เตสํ ตตฺถ จุติ ปญฺญายติ, ตสฺมา "สญฺญุปฺปาทา จ ปน เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺตี"ติ วุตฺตํ. สนฺตตายาติ สนฺตภาวาย. เสสเมตฺถ อุตฺตานเมว. ตกฺกีวาโทปิ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพติ. อปรนฺตกปฺปิกวาทวณฺณนา [๗๔] เอวํ อฏฺฐารส ปุพฺพนฺตกปฺปิเก ทสฺเสตฺวา อิทานิ จตุจตฺตาลีส อปรนฺตกปฺปิเก ทสฺเสตุํ "สนฺติ ภิกฺขเว"ติ อาทิมาห. ตตฺถ อนาคตโกฏฺฐาสสงฺขาตํ อปรนฺตํ กปฺเปตฺวา คณฺหนฺตีติ อปรนฺตกปฺปิกา, อปรนฺตกปฺโป วา เอเตสํ อตฺถีติ อปรนฺตกปฺปิกา. เอวํ เสสมฺปิ ปุพฺเพ วุตฺตนเยเนว ๑- เวทิตพฺพํ สญฺญีวาทวณฺณนา [๗๕] อุทฺธมาฆตนิกาติ ๒- อาฆาตนํ วุจฺจติ มรณํ, อุทฺธมาฆาตนา อตฺตานํ วทนฺตีติ อุทฺธมาฆาตนิกา. "สญฺญี"ติ ปวตฺโต วาโท สญฺญีวาโท, โส เตสํ ๓- อตฺถีติ สญฺญีวาทา. [๗๖-๗๗] รูปี อตฺตาติ อาทีสุ กสิณรูปํ "อตฺตา"ติ, ตตฺถ ปวตฺตสญฺญญฺจสฺส "สญฺญา"ติ คเหตฺวา วา อาชีวกาทโย วิย ตกฺกมตฺเตเนว วา "รูปี อตฺตา โหติ, อโรโค ปรํ มรณา สญฺญี"ติ นํ ปญฺญเปนฺติ. ตตฺถ อโรโคติ นิจฺโจ. อรูปสมาปตฺตินิมิตฺตํ ปน "อตฺตา"ติ สมาปตฺติสญฺญญฺจสฺส "สญฺญา"ติ คเหตฺวา วา นิคณฺฐาทโย วิย ตกฺกมตฺเตเนว วา "อรูปี อตฺตา โหติ, อโรโค ปรํ มรณา สญฺญี"ติ @เชิงอรรถ: ฉ.ม. วุตฺตปฺปการนเยเนว ฉ.ม. อุทฺธมาฆาตนิกาติ ฉ.ม. เอเตสํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๑๐๘-๑๐๙. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=108&pages=2&modeTY=2&pagebreak=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=2832&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=2832&modeTY=2&pagebreak=1#p108


จบการแสดงผล หน้าที่ ๑๐๘-๑๐๙.

บันทึก ๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๑. การแสดงผลนี้อ้างอิงข้อมูลจากอรรถกถาบาลี อักษรไทย. หากพบข้อผิดพลาด กรุณาแจ้งได้ที่ [email protected]