อรรถกถาเล่มที่ ๔ หน้าที่ ๒๒๓.

ปทํ, วิเสสญฺจ ^๑- พฺยากรณํ อธียติ เวเทติ จาติ ปทโก เวยฺยากรโณ. โลกายตํ วุจฺจติ วิตณฺฑวาทสตฺถํ. มหาปุริสลกฺขณนฺติ มหาปุริสานํ พุทฺธาทีนํ ลกฺขณปริทีปกํ ทฺวาทสสหสฺสคนฺถปฺปมาณํ สตฺถํ. ยตฺถ โสฬสสหสฺสคาถา- ปริมาณา พุทฺธมนฺตา นาม อเหสุํ, เยสํ วเสน อิมินา ลกฺขเณน สมนฺนาคตา พุทฺธา นาม โหนฺติ, อิมินา ปจฺเจกพุทฺธา, อิมินา เทฺว อคฺคสาวกา, อสีติ มหาสาวกา, พุทฺธมาตา, พุทฺธปิตา, อคฺคุปฏฺาโก, อคฺคุปฏฺายิกา, ราชา จกฺกวตฺตีติ อยํ วิเสโส ปญฺายติ. อนวโยติ อิเมสุ โลกายตมหาปุริสลกฺขเณสุ อนูโน ปริปูรีการี, ^๒- อวโย น โหตีติ วุตฺตํ โหติ. อวโย นาม โย ตานิ อตฺถโต จ คนฺถโต จ สนฺธาเรตุํ ^๓- น สกฺโกติ, อนุญฺาตปฏิญฺาโตติ อนุญฺาโต เจว ปฏิญฺาโต จ. อาจริเยนสฺส "ยมหํ ชานามิ ตํ ตฺวํ ชานาสี"ติ อาทินา นเยน อนุญฺาโต. "อาม อาจริยา"ติ อตฺตนา ตสฺส ปฏิวจนทานปฏิญฺาย ปฏิญฺาโตติ อตฺโถ. กตรสฺมึ อธิกาเร? สเก อาจริยเก เตวิชฺชเก ปาวจเน. [๒๕๗] เอส กิร พฺราหฺมโณ จินฺเตสิ "อิมสฺมึ โลเก `อหํ พุทฺโธ, อหํ พุทฺโธ'ติ อุคฺคตสฺส นามํ คเหตฺวา พหู ชนา วิจรนฺติ, ตสฺมา น เม อนุสฺสวมตฺเตเนว อุปสงฺกมิตุํ ยุตฺตํ. เอกจฺจํ หิ อุปสงฺกมนฺตสฺส อปกฺกมนํปิ ครุกํ โหติ, อนตฺโถปิ อุปฺปชฺชติ. ยนฺนูนาหํ มม อนฺเตวาสิกํ เปเสตฺวา `พุทฺโธ วา โน วา'ติ ชานิตฺวาว อุปสงฺกเมยฺยนฺ"ติ, ตสฺมา มาณวํ อามนฺเตตฺวา "อยํ ตาตา"ติ อาทิมาห. ตํ ภวนฺตนฺติ ตสฺส โภโต โคตมสฺส. ตถา สนฺตํเยวาติ ตถา สโตเยว. เอตฺถาปิ ^๔- หิ อิตฺถมฺภูตาขฺยานตฺถวเสเนว อุปโยควจนํ. [๒๕๘] ยถา กถํ ปนาหํ โภ ตนฺติ เอตฺถ กถํ ปนาหํ โภ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ชานิสฺสามิ, ยถา สกฺกา โส าตุํ, ตถา เม อาจิกฺขาหีติ อตฺโถ. ยถาติ วา นิปาตมตฺตเมว เอตํ. กถนฺติ อยํ อาการปุจฺฉา, เกน การเณนาหํ ตํ ภวนฺตํ โคตมํ ชานิสฺสามีติ อตฺโถ. เอวํ วุตฺเต กิร นํ อุปชฺฌาโย "กึ ตฺวํ ตาต ปวิยํ ิโต ปวึ น ปสฺสามีติ วิย, จนฺทิมสุริยานํ @เชิงอรรถ: ^๑ ฉ.ม. ตทวเสสญฺจ ^๒ ฉ.ม. ปริปูรการี ^๓ อิ. สนฺตาเนตุํ ^๔ ฉ.ม. อิธาปิ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔ หน้าที่ ๒๒๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=4&page=223&pages=1&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=4&A=5852&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=4&A=5852&pagebreak=1#p223