อรรถกถาเล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๙๘.

อายตนมสฺสาติ อากิญฺจญฺญายตนํ, อากาเส ปวตฺติตวิญฺญาณาปคมารมฺมณชฺฌานสฺเสตํ อธิวจนํ. ตํ อากิญฺจญฺญายตนํ สมาปนฺนสฺส ตาย วิญฺญาณญฺจายตนสญฺญาย จิตฺตํ วิวิตฺตํ. เนวสญฺญานาสญฺญายตนนฺติ เอตฺถ ปน ยาย สญฺญายาภาวโต ตํ "เนวสญฺญานาสญฺญายตนนฺ"ติ วุจฺจติ, ยถาปฏิปนฺนสฺส สา สญฺญา โหติ, ตํ ตาว ทสฺเสตุํ วิภงฺเค ^๑- "เนวสญฺญีนาสญฺญี"ติ อุทฺธริตฺวา ตํเยว "อากิญฺจญฺญายตนํ สนฺตโต มนสิ กโรติ, สงฺขาราวเสสสมาปตฺตึ ภาเวติ, เตน วุจฺจติ เนวสญฺญีนาสญฺญี"ติ วุตฺตํ. ตตฺถ สนฺตโต มนสิ กโรตีติ "สนฺตาวตายํ สมาปตฺติ, ยตฺร หิ นาม นตฺถิภาวมฺปิ อารมฺมณํ มนสิกริตฺวา ^๒- วสตี"ติ เอวํ สนฺตารมฺมณตาย นํ "สนฺตา"ติ มนสิ กโรติ. ตํ เนวสญฺญานาสญฺญายตนํ อปฺเปตฺวา นิสินฺนสฺส ตาย อากิญฺจญฺญายตนสญฺญาย ฌานจิตฺตํ สุญฺญํ โหติ. โสตาปนฺนสฺสาติ โสตาปตฺติผลปฺปตฺตสฺส. สกฺกายทิฏฺฐิยาติ วีสติวตฺถุกาย สกฺกายทิฏฺฐิยา. วิจิกิจฺฉายาติ อฏฺฐสุ ฐาเนสุ กงฺขาย. สีลพฺพตปรามาสาติ "สีเลน สุทฺธิ, วเตน สุทฺธี"ติ ปรามสิตฺวา อุปฺปชฺชนกทิฏฺฐิ. ทิฏฺฐานุสยาติ อปฺปหีนฏฺเฐน สนฺตาเน อนุสยกา ทิฏฺฐานุสยา. ตถา วิจิกิจฺฉานุสยา. ตเทกฏฺเฐหิ จาติ เตหิ สกฺกายทิฏฺฐิอาทีหิ เอกโต ฐิเตหิ จ. อุปตาเปนฺติ วิพาเธนฺติ จาติ กิเลสา, เตหิ สกฺกายทิฏฺฐิยาทิกิเลเสหิ จิตฺตํ วิวิตฺตํ สุญฺญํ โหติ. เอตฺถ "ตเทกฏฺฐนฺ"ติ ทุวิธํ เอกฏฺฐํ ปหาเนกฏฺฐํ สหเชกฏฺฐญฺจ. อปายคมนียา หิ กิเลสา ยาว โสตาปตฺติมคฺเคน น ปหียนฺติ, ตาว ทิฏฺฐิวิจิกิจฺฉาหิ สห เอกสฺมึ ปุคฺคเล ฐิตาติ ปหาเนกฏฺฐา. ทสสุ หิ กิเลเสสุ อิธ ทิฏฺฐิวิจิกิจฺฉา เอว อาคตา. อนุสเยสุ ทิฏฺฐานุสยวิจิกิจฺฉานุสยา อาคตา. เสสา ปน อปายคมนีโย โลโภ โทโส โมโห มาโน ถีนํ อุทฺธจฺจํ อหิริกํ อโนตฺตปฺปนฺติ อฏฺฐ กิเลสา ทิฏฺฐิวิจิกิจฺฉาหิ สห ปหาเนกฏฺฐา หุตฺวา @เชิงอรรถ: ^๑ อภิ.วิ. ๓๕/๖๑๙/๓๑๙ ^๒ ฉ.ม. กริตฺวา

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๕ หน้าที่ ๙๘. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=45&page=98&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=45&A=2246&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=45&A=2246&modeTY=2&pagebreak=1#p98