อรรถกถาเล่มที่ ๔๖ หน้าที่ ๕๖.

สญฺญาสีเสน รูปาวจรชฺฌานสฺเสตํ อธิวจนํ. รูปํ สญฺญา อสฺสาติ รูปสญฺญา, รูปมสฺส นามนฺติ วุตฺตํ โหติ. เอวํ ปฐวีกสิณาทิเภทสส ตทารมฺมณสฺส เจตํ อธิวจนนฺติ เวทิตพฺพํ. อิธ ปน กุสลวิปากกิริยาวเสน ปญฺจทสฌานสงฺขาตา รูปสญฺญา เอว อธิปฺเปตา. รูปาวจรสมาปตฺตึ สมาปนฺนสฺส วาติ รูปาวจรกุสลชฺฌานสมาปตฺตึ สมาปนฺนสฺส. อุปปนฺนสฺส วาติ วิปากชฺฌานวเสน ตสฺมึ ภเว อุปปนฺนสฺส. ทิฏฺฐธมฺมสุขวิหาริสฺส วาติ อิมสฺมึเยว อตฺตภาเว กิริยชฺฌานํ สมาปชฺชิตฺวา สุขํ อุปฺปาเทตฺวา วิหรนฺตสฺส. อรูปสมาปตฺติโยติ อากาสานญฺจายตนาทีนิ. ปฏิลทฺธสฺสาติ อุปฺปาเทตฺวา ฐิตสฺส. รูปสญฺญา วิภูตา โหนฺตีติ รูปสญฺญา อปคตา โหนฺติ. วิคตาติ วินาสิตา. "อภาวิตา"ติปิ ^๑- ปาโฐ, สุนฺทโร. ตทงฺคสมติกฺกมาติ ตทงฺคปฺปหานวเสน อติกฺกเมน. วิกฺขมฺภนปฺปหาเนน ปหีโนติ อรูปชฺฌานปฏิลาเภน วิกฺขมฺภเนน ปหีโน. ตสฺส รูปกาโยติ ตสฺส อรูปสมาปตฺติลาภิโน อรูปปุคฺคลสฺส ^๒- รูปาวจรกาโย. อากิญฺจญฺญายตนนฺติ เอตฺถ นาสฺส กิญฺจนนฺติ อกิญฺจนํ, อนฺตมโส ภงฺคมตฺตมฺปิ อสฺส อวสิฏฺฐํ นตฺถีติ วุตฺตํ โหติ. อกิญฺจนสฺส ภาโว อากิญฺจญฺญํ, อากาสานญฺจายตนวิญฺญาณาปคมสฺเสตํ อธิวจนํ, ตํ อากิญฺจญฺญํ อธิฏฺฐานฏฺเฐน อิมิสฺสา สญฺญาย อายตนนฺติ อากิญฺจญฺญายตนํ, อากาเส ปวตฺติตวิญฺญาณา- ปคมารมฺมณสฺส ฌานสฺเสตํ อธิวจนํ. วิญฺญาณญฺจายตนสมาปตฺตึ สโต สมาปชฺชิตฺวาติ ตํ วิญฺญาณญฺจายตนํ สโตการี หุตฺวา สมาปชฺชิตฺวา. สโต วุฏฺฐหิตฺวาติ สโตการี หุตฺวา ตาย สมาปตฺติยา วุฏฺฐาย. ตญฺเญว วิญฺญาณนฺติ ตํ อากาเส ปวตฺติตํ มหคฺคตวิญฺญาณํ. อภาเวตีติ วินาเสติ. วิภาเวตีติ วิวิธา วินาเสติ. ^๓- อนฺตรธาเปตีติ อทสฺสนํ คเมติ. กถํ โส เนตพฺโพติ โส ปุคฺคโล เกน ปกาเรน ชานิตพฺโพ. วิเนตพฺโพติ นานาวิเธน ชานิตพฺโพ. อนุเนตพฺโพติ ปุนปฺปุนํ จิตฺเตน กถํ คมยิตพฺโพ. @เชิงอรรถ: ^๑ ก. วิภาวิตาติปิ ^๒ ก. ปุคฺคลสฺส ^๓ สี. วิทฺธํเสติ, ฉ.ม. นาเสติ

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๖ หน้าที่ ๕๖. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=46&page=56&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=46&A=1403&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=46&A=1403&modeTY=2&pagebreak=1#p56