อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ ภาษาบาลี อักษรไทย
ปฏิสํ.อ.๒ (สทฺธมฺม.๒)
หน้าที่ ๑๘๖.

ตสฺมา อิมานิ จตฺตาริ าณานิ ทิฏฺุปาทานาทีหิ ตีหิ อุปาทาเนหิ มุจฺจนฺติ.
ทุกฺขานุปสฺสนาทีนํเยว ปน จตสฺสนฺนํ ตณฺหาย อุชุวิปจฺจนีกตฺตา
อนิจฺจานุปสฺสนาทีนํ จตสฺสนฺนํ ๑- กามุปาทานโต มุจฺจนํ น วุตฺตํ. ยสฺมา อาทิโต
ทุกฺขานุปสฺสนาย "สงฺขารา ทุกฺขา"ติ ปสฺสโต ปจฺฉา อปฺปณิหิตานุปสฺสนาย จ
"สงฺขารา ทุกฺขา"ติ ปสฺสโต สงฺขารานํ ปตฺถนา ปหียติ. ทุกฺขานุปสฺสนาวิเสโสเยว
หิ อปฺปณิหิตานุปสฺสนา. ยสฺมา จ สงฺขาเรสุ นิพฺพิทานุปสฺสนาย นิพฺพินฺทนฺตสฺส
วิราคานุปสฺสนาย วิรชฺชนฺตสฺส สงฺขารานํ ปตฺถนา ปหียติ, ตสฺมา อิมานิ จตฺตาริ
าณานิ กามุปาทานโต มุจฺจนฺติ. ยสฺมา นิโรธานุปสฺสนาย กิเลเส นิโรเธติ,
ปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนาย กิเลเส ปริจฺจชติ, ตสฺมา อิมานิ เทฺว าณานิ จตูหิ
อุปาทาเนหิ มุจฺจนฺตีติ เอวํ สภาวนานตฺเตน จ อาการนานตฺเตน จ อฏฺสฏฺิ
วิโมกฺขา นิทฺทิฏฺา.
     [๒๑๙] อิทานิ อาทิโต อุทฺทิฏฺานํ ติณฺณํ วิโมกฺขานํ มุขานิ ทสฺเสตฺวา
วิโมกฺขมุขปุพฺพงฺคมํ อินฺทฺริยวเสสํ ปุคฺคลวิเสสญฺจ ทสฺเสตุกาโม ตีณิ โข
ปนิมานีติอาทิมาห. ตตฺถ วิโมกฺขมุขานีติ ติณฺณํ วิโมกฺขานํ มุขานิ. โลกนิยฺยานาย
สํวตฺตนฺตีติ เตธาตุกโลกโต นิยฺยานาย นิคฺคมนาย สํวตฺตนฺติ. สพฺพสงฺขาเร
ปริจฺเฉทปริวฏุมโต สมนุปสฺสนตายาติ สพฺเพสํ สงฺขารานํ อุทยพฺพยวเสน
ปริจฺเฉทโต เจว ปริวฏุมโต จ สมนุปสฺสนตาย. โลกนิยฺยานํ โหตีติ ปาเสโส.
อนิจฺจานุปสฺสนา หิ "อุทยโต ปุพฺเพ สงฺขารา นตฺถี"ติ ปริจฺฉินฺทิตฺวา เตสํ คตึ
สมนฺเนสมานา "วยโต ปรํ น คจฺฉนฺติ, เอตฺเถว อนฺตรธายนฺตี"ติ ปริวฏุมโต
ปริยนฺตโต สมนุปสฺสติ. สพฺพสงฺขารา หิ อุทเยน ปุพฺพนฺตปริจฺฉินฺนา,
วเยน อปรนฺตปริจฺฉินฺนา. อนิมิตฺตาย จ ธาตุยา จิตฺตสมฺปกฺขนฺทนตายาติ
วิปสฺสนากฺขเณปิ นิพฺพานนินฺนตาย อนิมิตฺตากาเรน อุปฏฺานโต อนิมิตฺตสงฺขาตาย
@เชิงอรรถ: ๑ สี. ติสฺสนฺนํ


เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๑๘๖.
http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=186&pages=1&edition=pali
ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ  :-
http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=4187&pagebreak=1
http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=4187&pagebreak=1#p186