อรรถกถาเล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๕๓.

ทสฺสนปฏิเวโธ เสขภูมิยํ. ปริญฺเญยฺยํ. ปหาตพฺพํ สจฺฉิกาตพฺพํ ภาเวตพฺพนฺติ จตุนฺนํ สจฺจานํ ภาวนาปฏิเวโธ เสขภูมิยํเยว. ปริญฺญาตํ ปหีนํ สจฺฉิกตํ ภาวิตนฺติ จตุนฺนํ สจฺจานํ ปจฺจเวกฺขณา อเสขภูมิยํ. ติปริวฏฺฏนฺติ สจฺจญาณกิจฺจญาณกตญาณสงฺขาตานํ ติณฺณํ ปริวฏฺฏานํ วเสน ตโย ปริวฏฺฏา อสฺสาติ ติปริวฏฺฏํ. เอตฺถ หิ "อิทํ ทุกฺขํ, อิทํ ทุกฺขสมุทยํ, อิทํ ทุกฺขนิโรธํ, อิทํ ทุกฺขนิโรธคามินี ปฏิปทา อริยสจฺจนฺ"ติ เอวํ จตูสุ สจฺเจสุ ยถาภูตญาณํ สจฺจญาณํ นาม. เตสุเยว "ปริญฺเญยฺยํ ปหาตพฺพํ สจฺฉิกาตพฺพํ ภาเวตพฺพนฺ"ติ เอวํ กตฺตพฺพกิจฺจชานนญาณํ กิจฺจญาณํ นาม. "ปริญฺญาตํ ปหีนํ สจฺฉิกตํ ภาวิตนฺ"ติ เอวํ ตสฺส กิจฺจสฺส กตภาวชานนญาณํ กตญาณํ นาม. ทฺวาทสาการนฺติ เตสํเยว เอเกกสฺมึ สจฺเจ ติณฺณํ ติณฺณํ อาการานํ วเสน ทฺวาทส อาการา อสฺสาติ ทฺวาทสาการํ. ญาณทสฺสนนฺติ เอเตสํ ติปริวฏฺฏานํ ทฺวาทสนฺนํ อาการานํ วเสน อุปฺปนฺนํ ญาณสงฺขาตํ ทสฺสนํ. อตฺตมนาติ สกมนา. สตฺตานํ หิ สุขกามตฺตา ทุกฺขปฏิกูลตฺตา ปีติโสมนสฺสยุตฺตมโน สกมโน นาม, ปีติโสมนสฺเสหิ อตฺตมนา คหิตมนา พฺยาปิตมนาติ วา อตฺโถ. อภินนฺทุนฺติ อภิมุขา หุตฺวา นนฺทึสุ. เวยฺยากรเณติ สุตฺตนฺเต. นิคฺคาถโก หิ สุตฺตนฺโต เกวลํ อตฺถสฺส พฺยากรณโต เวยฺยากรณํ นาม. ภญฺญมาเนติ กถิยมาเน. วตฺตมานสมีเป วตฺตมานวจนํ กตํ, ภณิเตติ อตฺโถ. วิรชนฺติ วิคตราคาทิรชํ. วีตมลนฺติ วิคตราคาทิมลํ. ราคาทโย หิ อชฺโฌตฺถรณฏฺเฐน รโช นาม, ทุสฺสนฏฺเฐน มลํ นาม. ธมฺมจกฺขุนฺติ กตฺถจิ ปฐมมคฺคญาณํ, กตฺถจิ อาทีนิ ตีณิ มคฺคญาณานิ, กตฺถจิ จตุตฺถมคฺคญาณมฺปิ. อิธ ปน ปฐมมคฺคญาณเมว. ยํ กิญฺจิ สมุทยธมฺมํ, สพฺพนฺตํ นิโรธธมฺมนฺติ วิปสฺสนาวเสน เอวํ ปวตฺตสฺส ธมฺมจกฺขุํ อุทปาทีติ อตฺโถ. ธมฺมจกฺเกติ ปฏิเวธญาเณ จ เทสนาญาเณ จ. โพธิปลฺลงฺเก นิสินฺนสฺส หิ ภควโต จตูสุ สจฺเจสุ ทฺวาทสาการํ ปฏิเวธญาณมฺปิ อิสิปตเน นิสินฺนสฺส

เนื้อความอรรถกถาฉบับภาษาบาลี อักษรไทย เล่มที่ ๔๘ หน้าที่ ๒๕๓. http://84000.org/tipitaka/read/attha_page.php?book=48&page=253&pages=1&modeTY=2&edition=pali ศึกษาพระสูตร (เนื้อความ) นี้แยกตามสารบัญ :- http://84000.org/tipitaka/pitaka_item/read_th.php?B=48&A=5697&modeTY=2&pagebreak=1 http://84000.org/tipitaka/atthapali/th_line.php?B=48&A=5697&modeTY=2&pagebreak=1#p253